BIM VOOR HET BOUWEN. BIM om (Virtueel) te Bouwen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "BIM VOOR HET BOUWEN. BIM om (Virtueel) te Bouwen"

Transcriptie

1 BIM VOOR HET BOUWEN BIM om (Virtueel) te Bouwen 1

2 INHOUD Introductie Van wens naar gebouw in 4 stappen BIM = Informatiebeheer Herinrichting Ontwerpproces Voorbeelden 2

3 WIE ZIJN WIJ? BRUG VB is een innovatief ingenieurs bureau dat gespecialiseerd is in Virtueel Bouwen. Door onze integrale benadering van het bouwproces middels BIM bieden wij onze klanten de mogelijkheid controle te houden op het ontwerp- en bouwproces. 3

4 DIENSTEN EN PRODUCTEN 3D ENGINEERING 3D gebouwmodellen voor alle ontwerpfasen Clash analyses Genereren van hoeveelheden uit het integraal 3D model MODELBEHEER Modelcheck Configuratiemanagement UITVOERINGSVOORBEREIDING Controle van modellen/tekeningen van leveranciers en onderaannemers Maken van hoeveelheden staten Ondersteuning van kostprijscalculatie/werkvoorbereiding/inkoop Ondersteuning van de maatvoering tijdens het bouwen 4

5 VAN WENS NAAR GEBOUW IN 4 STAPPEN Van wens naar gebouw: 1. As wished : Opdrachtgever/klant 2. As ordered : Ontwerpers 3. As promished : Makers 4. As built : Opdrachtgever 5

6 1) Ontwikkellijn van een 3D gebouwmodel: PvE As Wished Oprachtgever Koppeling aan PvE-ID AW-Object- ID s Controle op fase overgang Koppeling aan Bouwbesluit-ID As Ordered Ontwerpers Koppeling aan Bestek-ID AO-Object-ID s Koppeling aan Budget-ID Controle op fase overgang As Promised Makers AP-Object-ID s Koppeling aan Begroting-ID Koppeling aan Planning-ID Leveranciers Koppeling aan Leverancier-ID Controle op fase overgang 6

7 BIM = INFORMATIEBEHEER Informatiestructuur van het 3D model 1. Organisatie herkenning Ontwikkelfasen Ontwerpdiscipline 2. Geometrie herkenning Bouwwerk-structuur 3. Object herkenning Objectklasse-structuur 7

8 Ontwikkelfasen BIM : OGANISATIEHERKENNING As Wished Opdrachtgever Ontwerpdisciplines Bwk Con Inst As Ordered Ontwerpers As Promised Makers As Built Verifiers 8

9 BIM: GEOMETRIEHERKENNING Bouwwerkstructuur Gebouwen Garage Woning (Verticale frietsnijder) 9

10 BIM: GEOMETRIEHERKENNING Bouwwerkstructuur Gebouwen Garage 10

11 BIM: GEOMETRIEHERKENNING Bouwwerkstructuur Gebouwen Woning 11

12 BIM: GEOMETRIEHERKENNING Bouwwerkstructuur Gebouwen Garage Woning Verdiepingen Begane grond 1 e verdieping (Horizontale frietsnijder) 12

13 BIM: GEOMETRIEHERKENNING Bouwwerkstructuur Gebouwen Garage Woning Verdiepingen Begane grond 13

14 BIM: GEOMETRIEHERKENNING Bouwwerkstructuur Gebouwen Garage Woning Verdiepingen 1 e verdieping 14

15 BIM: GEOMETRIEHERKENNING Bouwwerkstructuur Gebouwen Woning Verdiepingen Begane grond 15

16 BIM: GEOMETRIEHERKENNING Bouwwerkstructuur Gebouwen Garage Woning Verdiepingen Begane grond 1 e verdieping Vert. Hor. Comb. Comb. 16

17 BIM : OBJECTKLASSEHERKENNING Objectklassestructuur NL-sfb 17

18 HERINRICHTING VAN HET PROCES Nieuwe spelregels Nieuwe rollen Van Tekenen naar Virtueel Bouwen Van Individueel naar Collectief De back-office niet vergeten 18

19 NIEUWE SPELREGELS Alle info op een beheerd projectportal Omgekeerde bewijslast: de leverancier bewijst Uitwisselen in IFC 19

20 ALLE INFO OP EEN PROJECTPORTAL Constructeur Clubhuis van het Project Projectportal Adv. Install. Architect 20

21 OMGEKEERDE BEWIJSLAST Centraal Model opgebouwd uit IFC modellen Centraal Model wordt opgeleverd Fase documenten afgeleid uit Centraal Model 21

22 OMGEKEERDE BEWIJSLAST 22

23 OMGEKEERDE BEWIJSLAST Onderleggers uit model Fasedocumenten consistent 23

24 NIEUWE ROLLEN Modelleur: virtueel bouwer Informatiebeheerder: validaties Modelbeheerder: clashdetectie/opleveren Projectmanager: configuratiebeheer 24

25 VOORBEELDEN Clashcontrole/Configuratiemanagement Controle Productiemodellen (rapportage!) Goede en betere bouwwerkstructuren 25

26 CLASHCONTROLE 26

27 CLASHCONTROLE 27

28 CLASHCONTROLE 28

29 CONFIGURATIEMANAGEMENT 29

30 CLASHCONTROLE 30

31 CLASHCONTROLE 31

32 CLASHCONTROLE 32

33 VOORBEELDEN Clashcontrole/Configuratiemanagement Controle Productiemodellen (rapportage!) Goede en betere bouwwerkstructuren 33

34 CONTROLE PRODUCTIEMODEL Staalconstructie As Ordered 34

35 CONTROLE PRODUCTIEMODEL Staalconstructie As Promished 35

36 CONTROLE PRODUCTIEMODEL Staalconstructie geclashed 36

37 CONTROLE PRODUCTIEMODEL Maatcontrole in As Ordered model 37

38 CONTROLE PRODUCTIEMODEL S Rapportage op pdf uit model van de Producent 38

39 CONTROLE PRODUCTIEMODEL Rapportage op pdf uit model van de Producent 39

40 VOORBEELDEN Clashcontrole/Configuratiemanagement Controle Productiemodellen (rapportage!) Goede en betere bouwwerkstructuren 40

41 Bouwwerkstructuur 41

42 Bouwwerkstructuur 42

43 Bouwwerkstructuur 43

44 Bouwwerkstructuur 44

45 Bouwwerkstructuur 45

46 VOORBEELDEN Clashcontrole/Configuratiemanagement Controle Productiemodellen (rapportage!) Goede en betere bouwwerkstructuren 46

47 Bouwwerkstructuur 47

48 Bouwwerkstructuur 48

49 Bouwwerkstructuur 49

50 Bouwwerkstructuur 50

51 Bouwwerkstructuur 51

52 Bouwwerkstructuur 52

53 Ontwikkelfasen SAMENVATTING Informatiestructuur van het 3D model 1. Organisatie herkenning Ontwikkelfasen Ontwerpdiscipline 2. Geometrie herkenning Bouwwerk-structuur 3. Object herkenning Objectklasse-structuur Vert. As Wished Opdrachtgever As Ordered Ontwerpers As Promised Makers As Built Verifiers Hor. Ontwerpdisciplines Bwk Con Inst Comb. Comb. 53

54 SAMENVATTING HERINRICHTING VAN HET PROCES Nieuwe spelregels Nieuwe rollen Van Tekenen naar Virtueel Bouwen Van Individueel naar Collectief De back-office niet vergeten 54

55 VIRTUEEL BOUWEN Even wennen, Veel winnen 55

BIM Congres Anders denken anders doen Bouw Compleet 10 oktober 2013

BIM Congres Anders denken anders doen Bouw Compleet 10 oktober 2013 BIM Congres Anders denken anders doen Bouw Compleet 10 oktober 2013 de adviseur de opdrachtgever de aannemer de architect 1 INHOUD Op zijn BrugVB s Beeld gelijk richten Eisen aan modellen en Fasering Opleveren

Nadere informatie

2 e BIM- Bijeenkomst. 23 april 2013

2 e BIM- Bijeenkomst. 23 april 2013 2 e BIM- Bijeenkomst 23 april 2013 Ketensamenwerking Van Ontwerp naar Uitvoering Welkom bij Klictet Advies! Management/ Adviseur Kees Kelder Willem-Jan van den Berk Stefan Janssen Projectleiding Mark Ernst

Nadere informatie

BIM: kennis delen is macht! ing. Gerrie Mühren MBA Voorzitter, Benelux chapter buildingsmart

BIM: kennis delen is macht! ing. Gerrie Mühren MBA Voorzitter, Benelux chapter buildingsmart BIM: kennis delen is macht! ing. Gerrie Mühren MBA Voorzitter, Benelux chapter buildingsmart Inleiding Kennismaking: Beton- en Staalconstructeur Betontechnoloog IPMA gecertificeerd projectmanager Sinds

Nadere informatie

Wat is BIM. BIM model

Wat is BIM. BIM model Sacon en BIM Bij Sacon worden sinds 2009 projecten ontworpen, uitgewerkt en virtueel gebouwd in een Bouwwerk Informatie Model of BIM met behulp van de software Revit van Autodesk. Met de opgebouwde ervaring

Nadere informatie

Rijnboutt. en de BIM basis ILS. Mariëlle Vissers. kwaliteitscoördinator en BIM specialist

Rijnboutt. en de BIM basis ILS. Mariëlle Vissers. kwaliteitscoördinator en BIM specialist Rijnboutt en de BIM basis ILS Mariëlle Vissers kwaliteitscoördinator en BIM specialist Rijnboutt architectuur stedenbouw landschap en strategie Rijnboutt werkt met een multidisciplinair team van 70 mensen.

Nadere informatie

Veel voor weinig. Ir A.W. Jansen MBA, Deerns raadgevende ingenieurs

Veel voor weinig. Ir A.W. Jansen MBA, Deerns raadgevende ingenieurs Veel voor weinig Ir A.W. Jansen MBA, Deerns raadgevende ingenieurs 1 Inleiding Introductie Innovatie in de bouw? Traditioneel werkproces Modern werkproces 2 bouwbranche Kenmerken Traditionele ambachtelijke

Nadere informatie

Standaardisering..Waarom? Vanuit het oogpunt van de installateur. Alexander Hoos 09 mei 2016

Standaardisering..Waarom? Vanuit het oogpunt van de installateur. Alexander Hoos 09 mei 2016 Standaardisering..Waarom? Vanuit het oogpunt van de installateur Alexander Hoos 09 mei 2016 Even voorstellen Alexander Hoos Informatiemanager Technisch dienstverlener Kuijpers (www.kuijpers.nl) Kerntaken:

Nadere informatie

BIM in de bouwkolom. Inhoud opgave: 1 Wat is BIM en moet ik er nu al wat mee doen?: 2. 2 BIM vereist een andere wijze van samenwerken: 2

BIM in de bouwkolom. Inhoud opgave: 1 Wat is BIM en moet ik er nu al wat mee doen?: 2. 2 BIM vereist een andere wijze van samenwerken: 2 . Inhoud opgave: 1 Wat is BIM en moet ik er nu al wat mee doen?: 2 2 BIM vereist een andere wijze van samenwerken: 2 3 Hoe was het ook al weer vóór BIM: 2 1 / 18 3.1 Nadelen. 2 4 Hoe gaat samenwerken met

Nadere informatie

Virtueel Bouwen bij Van Wijnen. Stèfan van de Pol - Projectleider Van Wijnen Lelystad B.V.

Virtueel Bouwen bij Van Wijnen. Stèfan van de Pol - Projectleider Van Wijnen Lelystad B.V. Virtueel Bouwen bij Van Wijnen Stèfan van de Pol - Projectleider Van Wijnen Lelystad B.V. Agenda Wat is Virtueel Bouwen bij Van Wijnen? Aanleiding De eerste projecten in 2012 Nieuwbouw Agnieten College

Nadere informatie

Van inconsistent model naar betrouwbare informatiebron

Van inconsistent model naar betrouwbare informatiebron Van inconsistent model naar betrouwbare informatiebron AEC Breakout 03 Zaal 19 Create, manage & share digital design information Van inconsistent model naar betrouwbare informatiebron Presentatie: Jan-Fokko

Nadere informatie

BIM Protocol JAZO Zevenaar bv

BIM Protocol JAZO Zevenaar bv BIM JAZO Zevenaar bv. BIM Protocol JAZO Zevenaar bv Dit BIM Protocol dient als leidraad voor het effectief en efficiënt toepassen van de BIM methodiek volgens het Nationaal BIM-Platform, welke bij JAZO

Nadere informatie

VDVZ Architecten - Jagerskade 17 3552 TL Utrecht - www.vdvz.nl

VDVZ Architecten - Jagerskade 17 3552 TL Utrecht - www.vdvz.nl BIM Architecten denken vaak dat BIM alleen voor grote, complexe, projecten wordt gebruikt en daardoor alleen geschikt is voor grotere architectenbureaus. Aart van der Vlist van VDVZ Architecten, een bureau

Nadere informatie

Doel ITANNEX: Verbeteren van de kwaliteit van de bebouwde omgeving en van het proces waarmee het ontworpen, gerealiseerd en beheerd wordt

Doel ITANNEX: Verbeteren van de kwaliteit van de bebouwde omgeving en van het proces waarmee het ontworpen, gerealiseerd en beheerd wordt Doel ITANNEX: Verbeteren van de kwaliteit van de bebouwde omgeving en van het proces waarmee het ontworpen, gerealiseerd en beheerd wordt Aannemers Architectenbureaus Ingenieurs- en Adviesbureaus Installateurs

Nadere informatie

BIM en renovatie & Slim omgaan met het bestek

BIM en renovatie & Slim omgaan met het bestek BIM en renovatie & Slim omgaan met het bestek BIMming Business seminar 27 februari 2013 Door: Jelle de Boer Erik Visser Onderzoek fase I Ontwikkelingsfase gericht Kennisvragen vanuit het MKB Onderzoeken:

Nadere informatie

BIM bij Schüco. Hilvarenbeek, 22-05-2013

BIM bij Schüco. Hilvarenbeek, 22-05-2013 Hilvarenbeek, 22-05-2013 Definities BIM: proces of product? Ontwikkelingen in de bouw Ontwikkelingen, software, werkwijze Ondersteuning voor architecten Schüco Revit Families Ondersteuning voor klanten

Nadere informatie

Building Information Modelling (BIM)

Building Information Modelling (BIM) Building Information Modelling (BIM) Nederland - Duitsland - Ghana - Ierland - Polen - Turkije www.bartels.nl De Van Heek parkeergarage in Enschede, in BIM uitgewerkt in Revit met architect en installatieadviseur

Nadere informatie

Architekten Ingenieurs

Architekten Ingenieurs BEGANE GROND Appartement IJzerenhandstraat 1a BEGANE GROND Appartement IJzerenhandstraat 1b BEGANE GROND Appartement IJzerenhandstraat 1c BEGANE GROND Appartement IJzerenhandstraat 1d BEGANE GROND Appartement

Nadere informatie

BIM Laatste BIM ontwikkelingen efficiency, kwaliteit en euro s. A.M. Slockers Admea / Smits van Burgst

BIM Laatste BIM ontwikkelingen efficiency, kwaliteit en euro s. A.M. Slockers Admea / Smits van Burgst BIM Laatste BIM ontwikkelingen efficiency, kwaliteit en euro s A.M. Slockers Admea / Smits van Burgst Voorstellen Anton Slockers Directeur Admea / Smits van Burgst Admea is onderdeel van de Smits van Burgst

Nadere informatie

DE JURIDISCHE KANT VAN BIM

DE JURIDISCHE KANT VAN BIM DE JURIDISCHE KANT VAN BIM Ervaringen uit de praktijk Hans Hendriks hhs@debimspecialist.nl @debimspecialist donderdag 14 februari 2013 Indeling presentatie 1. Thema s vanuit praktijk 2. Termen & Definities

Nadere informatie

BIM en de toekomst van de BGT

BIM en de toekomst van de BGT BIM en de toekomst van de BGT Gebruikersraad Kadaster 10 juni 2016 1 BIM en de toekomst van de BGT 1. BIM 2. Betekenis van BIM voor U 3. De volgende stap: BIM op omgevingsniveau 4. Consequenties voor de

Nadere informatie

Masterclass De rol van BIM in de praktijk

Masterclass De rol van BIM in de praktijk Masterclass De rol van BIM in de praktijk Utrecht, 12 oktober 2017 @KUBUSBV #mcbim Visser & Smit Bouw Kevin van Deursen BIM in de uitvoering Even voorstellen Kevin van Deursen BIM-manager Visser & Smit

Nadere informatie

Virtual Design & Construction. Sneller, beter, slimmer

Virtual Design & Construction. Sneller, beter, slimmer Virtual Design & Construction Sneller, beter, slimmer Virtual Design & Construction Sneller, beter, slimmer Royal HaskoningDHV biedt u met Virtual Design & Construction (VDC) een unieke methode om integraal

Nadere informatie

Masterclass Circulair Bouwen

Masterclass Circulair Bouwen Masterclass Circulair Bouwen Het gebruik van BIM BIM-coördinator/initiator: Chiel Beckers voor Vanhout NV BIM Inleiding Benodigdheden BIM in Project Lommel geometrisch Merelbeke geometrisch + informatie

Nadere informatie

Ingenieurs & BIM. 27 januari 2012

Ingenieurs & BIM. 27 januari 2012 Ingenieurs & BIM 27 januari 2012 Even voorstellen Dik Spekkink adviesbureau voor bouwprocesinnovatie Kwaliteitszorg Bouwprocesinnovatie ICT-beleid in de bouw Veiligheid & Gezondheid BIM Spekkink C&R en

Nadere informatie

visser en bouwman kennislink BIM

visser en bouwman kennislink BIM visser en bouwman kennislink voordelen van een bouwinformatie model Introductie Virtueel bouwen of men (het maken van een bouw informatie model) is geen belofte meer maar realiteit. Diverse partijen die

Nadere informatie

EEN VAN ONZE EXPERTS

EEN VAN ONZE EXPERTS EEN VAN ONZE EXPERTS Be the change you want to see in this world Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn actueel en bieden

Nadere informatie

Workshop BIM. Een methodiek met nieuwe kansen 21 juni 2011. Hans Hendriks & Frank Maatje

Workshop BIM. Een methodiek met nieuwe kansen 21 juni 2011. Hans Hendriks & Frank Maatje Workshop BIM Een methodiek met nieuwe kansen 21 juni 2011 Hans Hendriks & Frank Maatje Agenda & Introductie Definitie BIM Essentie BIM : Samenwerken! BIM= BIM model en BIM methodiek Kortom: BIM = hulpmiddel,

Nadere informatie

Slim bouwen met BIM 11 juni 2014

Slim bouwen met BIM 11 juni 2014 Bouwlokalen initiator Theo Peekstok projectcoördinator / partner multidisciplinair architectenbureau ? (afkomstig van hetnationaalbimplatform.nl ) BIM is gebaseerd op werken middels één model (database)

Nadere informatie

Opdrachtgevers. Architecten. 3D Model Database. Civiele ingenieurs. Aannemers. Installateurs. Constructeurs Adviseurs

Opdrachtgevers. Architecten. 3D Model Database. Civiele ingenieurs. Aannemers. Installateurs. Constructeurs Adviseurs Opdrachtgevers Architecten 3D Model Database Aannemers Civiele ingenieurs Installateurs Constructeurs Adviseurs LOD100 LOD200 100: massa s 200: functioneel 300: materiaal specifiek 400: fabrikant specifiek

Nadere informatie

Nationaal Model BIM Protocol

Nationaal Model BIM Protocol Nationaal Model BIM Protocol Dik Spekkink BIM Loket Kennisdag Schiphol, De praktijk van het BIM Protocol BIM Protocol is een belangrijk document Voorwaarde voor een succesvol BIM-project Wordt vaak opgesteld

Nadere informatie

BIM bouwen doe je samen. Ir. Marco van der Ploeg Manager BIM

BIM bouwen doe je samen. Ir. Marco van der Ploeg Manager BIM BIM bouwen doe je samen Ir. Marco van der Ploeg Manager BIM ABT bv Sinds 1953 290 medewerkers Vestigingen Nederland: Velp en Delft België: Antwerpen Adviesgroepen Constructies Civiele techniek Bouwmanagement

Nadere informatie

De BouwConnectie met S@les in de Bouw

De BouwConnectie met S@les in de Bouw De BouwConnectie met S@les in de Bouw Doel Verbetering van de communicatie in de bouw Terugdringen faalkosten en CO2-uitstoot Rendement verbeteren Hoe? Eén centrale bibliotheek met Integrale Eenduidige

Nadere informatie

BIM in de praktijk. Alexander Hoos / Kuijpers

BIM in de praktijk. Alexander Hoos / Kuijpers BIM in de praktijk Alexander Hoos / Kuijpers TVVL Eindedaglezing, 4 april 2016 Alexander Hoos Informatie Manager Even voorstellen Installatie bedrijf Kuijpers (www.kuijpers.nl) Kerntaken: Procesoptimalisatie,

Nadere informatie

Bimmen met VBI. aandachtspunten voor samenwerking

Bimmen met VBI. aandachtspunten voor samenwerking aandachtspunten voor samenwerking VBIM01-002 BIM helpt Steeds meer partijen ontdekken dat als BIM juist wordt toegepast dit helpt om bouwprocessen efficiënter te laten verlopen en daardoor sneller en goedkoper.

Nadere informatie

Uw partner in bouwend Nederland!

Uw partner in bouwend Nederland! De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs B.V. Bouwend Nederland kan niet meer zonder virtual ontwerpen en gecertificeerde realisatie van projecten. Opdrachtgevers verwachten een integraal ontwerp

Nadere informatie

Inleiding : OpenBIM workflow KUBUS : Bouwkundig ontwerp, kosten, uitwisseling Construsoft : Uitwerking door constructeur en aannemer BINK :

Inleiding : OpenBIM workflow KUBUS : Bouwkundig ontwerp, kosten, uitwisseling Construsoft : Uitwerking door constructeur en aannemer BINK : Agenda #openbim2014 Inleiding : OpenBIM workflow KUBUS : Bouwkundig ontwerp, kosten, uitwisseling Construsoft : Uitwerking door constructeur en aannemer BINK : Ontwerpberekeningen, wat betekent BIM voor

Nadere informatie

COINS staat voor Constructieve Objecten en de INtegratie van processen en Systemen;

COINS staat voor Constructieve Objecten en de INtegratie van processen en Systemen; COINS-VISI Workflow COINS COINS staat voor Constructieve Objecten en de INtegratie van processen en Systemen; COINS2.0 ondersteunt het objectgericht werken. In het kernmodel is de basis vastgelegd Generieke

Nadere informatie

DE BIM-WERKMETHODIEK. Gezocht: BIM-Partners. Stap in de toekomst!

DE BIM-WERKMETHODIEK. Gezocht: BIM-Partners. Stap in de toekomst! DE BIM-WERKMETHODIEK Stap in de toekomst! Gezocht: BIM-Partners Hoe eerder u klaar bent voor BIM (Bouw Informatie Model), hoe meer u profiteert van de vele voordelen. Word BIM-partner van Schouten Techniek

Nadere informatie

Ton van t Hoff architect directeur. Edwin Buis projectcoördinator. Slim Bouwen met BIM. praktijkervaring met BIM

Ton van t Hoff architect directeur. Edwin Buis projectcoördinator. Slim Bouwen met BIM. praktijkervaring met BIM Ton van t Hoff architect directeur Edwin Buis projectcoördinator Slim Bouwen met BIM praktijkervaring met BIM 1. keuze voor BIM 2. implementatie BIM in bureau 3. voorbeeldprojecten met BIM 4. voorbeeldproject

Nadere informatie

Bouwnijverheid heeft een productiviteit sprong nodig. CADAC 29 september 2016

Bouwnijverheid heeft een productiviteit sprong nodig. CADAC 29 september 2016 Bouwnijverheid heeft een productiviteit sprong nodig CADAC 29 september 2016 Even voorstellen Jan Al. Tot 2015 directie BAM Techniek,. 20 jaar ervaring installatiebranche. 15 jaar technical services healthcare

Nadere informatie

BIM? Bijzonder Irritant Modewoord Buitengewoon Intelligente Marketingtruc. Dik Spekkink

BIM? Bijzonder Irritant Modewoord Buitengewoon Intelligente Marketingtruc. Dik Spekkink Even voorstellen Dik Spekkink adviesbureau voor bouwprocesinnovatie BIM ImplementatieBIM in het architectenbureau Kwaliteitszorg Bouwprocesinnovatie ICT-beleid in de bouw Veiligheid & Gezondheid BIM Betrokkenheid

Nadere informatie

Overzicht BIM rollen en competenties (SBRCURnet & Bouw in Balans)

Overzicht BIM rollen en competenties (SBRCURnet & Bouw in Balans) Overzicht BIM rollen en competenties (SBRCURnet & Bouw in Balans) Typering / Kenmerk Manager Regisseur Coördinator Aspectadviseur Modelleur Kernrol Organisatieniveau / Strategisch / tijdelijk voor initiatiefase

Nadere informatie

academy INNOVEREN MET BIM Praktische training Dome

academy INNOVEREN MET BIM Praktische training Dome INNOVEREN MET BIM Praktische training Dome-X Academy De wereld is in hoog tempo aan het veranderen. Vertrouwde modellen en denkbeelden maken plaats voor nieuwe inzichten. Sleutelwoorden daarbij zijn technische

Nadere informatie

BIM de bouwsector in het digitale tijdperk

BIM de bouwsector in het digitale tijdperk BIM de bouwsector in het digitale tijdperk Tim Lemoine Senior Hoofdadviseur WTCB Dienst BIM en Informatietechnieken BIM p. 1 NL BIM p. 2 Miscommunicatie kost geld BIM p. 3 Bouwsector staat onder druk BIM

Nadere informatie

Kosten- en tijdsoverschrijdingen bij bouwprojecten Een vroegtijdige herkenning door indicatoren

Kosten- en tijdsoverschrijdingen bij bouwprojecten Een vroegtijdige herkenning door indicatoren Kosten- en tijdsoverschrijdingen bij bouwprojecten Een vroegtijdige herkenning door indicatoren 22-01-2013 Robyne van Notten 1303228 Begeleiding: J.W.F. Wamelink, DCM F.A.M. Hobma, Bouwrecht P.J. van der

Nadere informatie

Building Information Modeling Informatie in een digitaal prototype van het ontwerp kostenmanagement bbn adviseurs juni 2013

Building Information Modeling Informatie in een digitaal prototype van het ontwerp kostenmanagement bbn adviseurs juni 2013 Building Information Modeling Informatie in een digitaal prototype van het ontwerp kostenmanagement bbn adviseurs juni 2013 bron: Ector Hoogstad Architecten BIM BIM is een term die in het vakgebied bouw

Nadere informatie

Model BIM Protocol. IPC voor Architecten Collectief Project BIM. IPC voor architecten - Collectief project BIM. Dummy 5 januari 2012

Model BIM Protocol. IPC voor Architecten Collectief Project BIM. IPC voor architecten - Collectief project BIM. Dummy 5 januari 2012 IPC voor Architecten Collectief Project BIM Model BIM Protocol Dummy 5 januari 2012 Dit is een levend document dat steeds verder, in steeds grotere mate van detail wordt uitgewerkt. De tekst in rood geeft

Nadere informatie

BIM voor een éénmanszaak

BIM voor een éénmanszaak BIM voor een éénmanszaak Binnen de disciplines architectuur, engineering en constructie (AEC) is een revolutie op kousenvoeten aan de gang. Terwijl eerder het inruilen van de tekenplank voor de digitale

Nadere informatie

Dik Spekkink, 10 februari 2011. Dik Spekkink. adviesbureau voor bouwprocesinnovatie BIM

Dik Spekkink, 10 februari 2011. Dik Spekkink. adviesbureau voor bouwprocesinnovatie BIM IPC voor architecten Collectief project BIM Dik Spekkink, 10 februari 2011 Even voorstellen Dik Spekkink adviesbureau voor bouwprocesinnovatie Kwaliteitszorg Bouwprocesinnovatie ICT-beleid in de bouw BIM

Nadere informatie

Implementatie BIM in Nederlandse civiele- en infrabouw

Implementatie BIM in Nederlandse civiele- en infrabouw Implementatie BIM in Nederlandse civiele- en infrabouw Bijdrage voor Ronde tafel gesprek BIM voor infra en civieltechniek Brussel, 25 maart 2015 Jan-Hein Poodt Hoofd Havens, Vaarwegen & Tunnels Grontmij

Nadere informatie

Module 4: Engineering

Module 4: Engineering Module 4: Engineering Informatieoverdracht in de Engineering fase COINS BIM-LAB module 4 Agenda - Deze Hand-out module 4 betreft onderdeel: Inleiding / positie module in het geheel (Henk Burggraaff - 15

Nadere informatie

Nu niet opnemen van Dutch Revit Standards op de lijst voor aanbevolen

Nu niet opnemen van Dutch Revit Standards op de lijst voor aanbevolen FS 151028.2D Forum Standaardisatie Nu niet opnemen van Dutch Revit Standards op de lijst voor aanbevolen Wilhelmina v Pruisenweg 104 2595 AN Den Haag Postbus 84011 2508 AA Den Haag www.forumstandaardisatie.nl

Nadere informatie

QuikStart Beginnend Gebruiker - Algemeen. De werking van Vabi Elements in een vogelvlucht

QuikStart Beginnend Gebruiker - Algemeen. De werking van Vabi Elements in een vogelvlucht QuikStart Beginnend Gebruiker - Algemeen De werking van Vabi Elements in een vogelvlucht QuickStart Elements Introductie Welkom op de startpagina van Vabi Elements! Start of open een project. Gebruik Project

Nadere informatie

BIM ervaringen. Naam presentator: Patricia van Leeuwen

BIM ervaringen. Naam presentator: Patricia van Leeuwen BIM ervaringen Naam presentator: Patricia van Leeuwen Inhoud Wie is Unica Mijn rol binnen Unica Unica en BIM Start met BIM Verloop na eerste BIM project Conclusie Wie is Unica Grootste zelfstandige installateur

Nadere informatie

Beheersbaar regisseren vastgoed (ontw) samenwerken met BIM

Beheersbaar regisseren vastgoed (ontw) samenwerken met BIM Beheersbaar regisseren vastgoed (ontw) samenwerken met BIM Joost Wijnen dir/eig. jw@oadis.com 0413-216300 Joost Wijnen Co-auteur BIGBIMlittlebim Introductie Oadis Anno 2013 zien we veel 3D, maar te weinig

Nadere informatie

Uw partner in bouwend Nederland!

Uw partner in bouwend Nederland! De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs B.V. Bouwend Nederland kan niet meer zonder virtual ontwerpen en gecertificeerde realisatie van projecten. Opdrachtgevers verwachten een integraal ontwerp

Nadere informatie

Persoonlijke BIM reis BIM reis Vink Bouw Papierloos bouwen. BIM Kerngroep

Persoonlijke BIM reis BIM reis Vink Bouw Papierloos bouwen. BIM Kerngroep Persoonlijke BIM reis BIM reis Vink Bouw Papierloos bouwen Ernst Bouma West Friese Poort Ik heb geen geheim van succes. Gewoon je best doen, iets leuk vinden en goede mensen om je heen verzamelen. Want

Nadere informatie

Creëer gestructureerde BIM- Modellen met de juiste tooling

Creëer gestructureerde BIM- Modellen met de juiste tooling Creëer gestructureerde BIM- Modellen met de juiste tooling AEC Breakout 02 Zaal 18 Create, manage & share digital design information Creëer gestructureerde BIM- Modellen met de juiste tooling Cadac TheModus

Nadere informatie

Introductie Rekensoftware RFEM

Introductie Rekensoftware RFEM KOPPELING Integratie TUSSEN Rekenen RFEM en EN Tekenen AUTOCAD Introductie Rekensoftware RFEM RFEM Nederland, verdeler van Dlubal Software GmbH Ing. Emiel Peltenburg MSEng, RC Een van de grootste leveranciers

Nadere informatie

Module 4: Engineering

Module 4: Engineering Module 4: Engineering Informatieoverdracht in de Engineering fase COINS BIM-LAB module 4 Agenda - Deze Hand-out module 4 betreft onderdeel: Inleiding / positie module in het geheel (Henk Burggraaff - 15

Nadere informatie

Building Information Modelling BIM

Building Information Modelling BIM Building Information Modelling BIM Nederland - Duitsland - Ghana - Ierland - Polen - Turkije www.bartels.nl Ervaring met BIM Hierboven staan vier aspectmodellen van de Rabobank in Sittard, die samen in

Nadere informatie

Even voorstellen. Even voorstellen. Adviseurs Kennisdagen 2015 BIM

Even voorstellen. Even voorstellen. Adviseurs Kennisdagen 2015 BIM Adviseurs Kennisdagen 2015 BIM 1 en 15 april 2015 Even voorstellen Stefan Janssen Partner bij Klictet Advies. Adviseur gebouwgebonden installaties. Verantwoordelijk voor BIMimplementatie en ontwikkeling

Nadere informatie

@martjandenhoed. Bureaumanager Architect @djgaarchitecten Gebruikt #Revit voor #BIM Bestuurslid RevitGG. Vader van 2 Getrouwd 32

@martjandenhoed. Bureaumanager Architect @djgaarchitecten Gebruikt #Revit voor #BIM Bestuurslid RevitGG. Vader van 2 Getrouwd 32 @martjandenhoed Bureaumanager Architect @djgaarchitecten Gebruikt #Revit voor #BIM Bestuurslid RevitGG Vader van 2 Getrouwd 32 architecten constructeurs bouwkundigen interieurarchitecten zorg onderwijs

Nadere informatie

Bouw Informatie Raad (BIR) Hans Nijssen Workshop Kennis (Excelleren met BIM) 29 juni 2011

Bouw Informatie Raad (BIR) Hans Nijssen Workshop Kennis (Excelleren met BIM) 29 juni 2011 Bouw Informatie Raad (BIR) Hans Nijssen Workshop Kennis (Excelleren met BIM) 29 juni 2011 Missie Bouwkwaliteit verhogen door samenwerking in de keten te verbeteren, ondersteund door Bouw Informatie Modellen

Nadere informatie

Hoe maak je de keten LEAN?

Hoe maak je de keten LEAN? Hoe maak je de keten LEAN? Oktober 2012 Meindert Koopman Directeur Bouwbedrijf Rijssen B.V Hoe maak je de keten LEAN?? Inleiding. Traditionele proces. Ketenintegratie.. Van Losser Installatiegroep. Ketenintegratie:

Nadere informatie

BIM-rollen & competenties. BIM Praktijkdag 20-03-2014, Utrecht Wouter Notenbomer, SBRCURnet

BIM-rollen & competenties. BIM Praktijkdag 20-03-2014, Utrecht Wouter Notenbomer, SBRCURnet BIM-rollen & competenties BIM Praktijkdag 20-03-2014, Utrecht Wouter Notenbomer, SBRCURnet Introductie Wouter Notenbomer Projectmanager SBRCURnet Bouwtechniek BIM JUNI 2013 2 Kennisinstituut + = JUNI 2013

Nadere informatie

Aan de slag met BIM, Gewoon doen!

Aan de slag met BIM, Gewoon doen! Aan de slag met BIM, Gewoon doen! Jan Straatman Willem Pel Balance & Result We helpen professionals om sterker in de markt te staan en om hun organisatie en processen te verbeteren. 1 onderwijs lectoraat

Nadere informatie

Hoe kan je op een slimme manier wijzigingen in het 3D model voor iedereen inzichtelijk maken?

Hoe kan je op een slimme manier wijzigingen in het 3D model voor iedereen inzichtelijk maken? Vragen BIMming Business (opgesteld n.a.v. vragen en opmerking 14 juni): Is het mogelijk om een zoekmachine te maken waarmee bepaalde data kan worden teruggevonden in een IFC bestand? Om IFC optimaal te

Nadere informatie

Slim samenwerken in de bouw ABB omarmt Bouw Informatie Modellering (BIM)

Slim samenwerken in de bouw ABB omarmt Bouw Informatie Modellering (BIM) Slim samenwerken in de bouw ABB omarmt Bouw Informatie Modellering (BIM) Tijdens grote bouwprojecten werken installateurs steeds vaker samen met andere partners, zoals architecten, aannemers en constructeurs.

Nadere informatie

Moderatie LOD-bijeenkomsten voorjaar Triple BIM community / TVVL Dag 3 16 mei

Moderatie LOD-bijeenkomsten voorjaar Triple BIM community / TVVL Dag 3 16 mei Moderatie LOD-bijeenkomsten voorjaar 2019 Triple BIM community / TVVL Dag 3 16 mei Opbouw LOD-bijeenkomsten Triple BIM community / TVVL 21-03-2019 Locatie Kloosterhoeve 11-04-2019 Locatie Kloosterhoeve

Nadere informatie

OTL openbare ruimte. Toepassing van CB-NL, COINS en IMBOR. Gebruikersdag CB-NL, 23 maart 2018

OTL openbare ruimte. Toepassing van CB-NL, COINS en IMBOR. Gebruikersdag CB-NL, 23 maart 2018 OTL openbare ruimte Toepassing van CB-NL, COINS en IMBOR Gebruikersdag CB-NL, 23 maart 2018 Niels Reyngoud, Provincie Gelderland / Beheercommissie COINS Niels Hoffmann, Provincie Noord-Holland 1 Uitwisseling

Nadere informatie

Model BIM Protocol het geïntegreerde bouwproces

Model BIM Protocol het geïntegreerde bouwproces Model BIM Protocol het geïntegreerde bouwproces Een stap op weg naar de stip op de horizon datum versie omschrijving Sept. 2010 0 Eerste opzet Febr.2012 1.0 IPC architecten Nov. 2013 2.0 Pioneering verificatie

Nadere informatie

Broodje BIM in het kader van Bouwlokalen 2012. gepresenteerd door:

Broodje BIM in het kader van Bouwlokalen 2012. gepresenteerd door: BIM Mth Mythes Broodje BIM in het kader van Bouwlokalen 2012 gepresenteerd door: Léon van Berlo Dik Spekkink Hans Hendriks Marcel van Bavel leon.vanberlo@tno.nl dik@spekkink.nl hhs@debimspecialist.nl marcel@based.co.nl

Nadere informatie

Persoonlijke BIM reis BIM reis Vink Bouw Papierloos bouwen. West Friese Poort. Ernst Bouma. BIM Kerngroep

Persoonlijke BIM reis BIM reis Vink Bouw Papierloos bouwen. West Friese Poort. Ernst Bouma. BIM Kerngroep Persoonlijke BIM reis BIM reis Vink Bouw Papierloos bouwen Ernst Bouma West Friese Poort Ik heb geen geheim van succes. Gewoon je best doen, iets leuk vinden en goede mensen om je heen verzamelen. Want

Nadere informatie

"WAAR STAAN WIJ?..." Internationale BIM ontwikkelingen. 13 October 2015

WAAR STAAN WIJ?... Internationale BIM ontwikkelingen. 13 October 2015 "WAAR STAAN WIJ?..." Internationale BIM ontwikkelingen 13 October 2015 "WAAR STAAN WIJ?..." Internationale BIM ontwikkelingen Inhoud "Waar staan wij?..." De BIM Levels Internationale BIM ontwikkelingen

Nadere informatie

De vraag Wat is BIM levert geen eensluidend antwoord. BIM is een typisch voorbeeld van een containerbegrip.

De vraag Wat is BIM levert geen eensluidend antwoord. BIM is een typisch voorbeeld van een containerbegrip. Gemeenten en BIM Hein Corstens 23-03-2017 V 1.2 1. BIM: wat en waarom? De komende minuten zal ik ingaan op het wat en waarom van BIM. In het algemeen en specifiek voor gemeenten. 2. BIM: wat? De vraag

Nadere informatie

Kennisdocument BIM bij Berkvens

Kennisdocument BIM bij Berkvens Kennisdocument BIM bij Berkvens BIM bij Berkvens: een case over deuren BERKVENS Maart 2015 Interviews met Frank Houben, Programmamanager BIM Opgesteld door: Edwin Vlems Inhoud 1 WAT IS BIM?... 2 1.1 WAT

Nadere informatie

wat is BIM? organisatiestructuur van een BIM-team mogelijkheden voor de bouwfysicus binnen een BIM-project praktische projectervaring conclusie/visie

wat is BIM? organisatiestructuur van een BIM-team mogelijkheden voor de bouwfysicus binnen een BIM-project praktische projectervaring conclusie/visie INHOUD VAN DE PRESENTATIE BIM bouwfysica wat is BIM? organisatiestructuur van e BIM-team door: ir. Michiel Susebeek datum: 20 juni 2013 mogelijkhed voor de bouwfysicus binn e BIM-project praktische projectervaring

Nadere informatie

Verificatie & Validatie

Verificatie & Validatie Verificatie & Validatie De praktijk Wout van Oostrum De Meern, 11 en 18 oktober 2016 1 Introductie VolkerWessels: ruim 15.000 mensen actief bij ca. 120 bedrijven in NL, UK en Canada die op jaarbasis 4,9

Nadere informatie

Building Information Modelling (BIM)

Building Information Modelling (BIM) Building Information Modelling (BIM) Nederland - Duitsland - Ghana - Ierland - Polen - Turkije www.bartels.nl Ervaring met BIM BIM, Building Information Modelling, is de oplossing die het mogelijk maakt

Nadere informatie

Model BIM Protocol 2.0. Een stap op weg naar de stip op de horizon

Model BIM Protocol 2.0. Een stap op weg naar de stip op de horizon Model BIM Protocol 2.0 Een stap op weg naar de stip op de horizon November 2013 1 adviesbureau voor bouwprocesinnovatie 2 Inhoud Introductie... 4 Model BIM Protocol 2.0... 4 De stip op de horizon: het

Nadere informatie

ADOMI-ASD 3D BIM én 2D technische tekenkracht

ADOMI-ASD 3D BIM én 2D technische tekenkracht ADOMI-ASD 3D BIM én 2D technische tekenkracht 3D BIM én 2D technische tekenkracht Met ADOMI en ASD beschikt u over een softwarecombinatie die helemaal is afgestemd op de Nederlandse bouw. ADOMI-ASD is

Nadere informatie

3D prefab engineering besparen door intelligente inzet van BIM

3D prefab engineering besparen door intelligente inzet van BIM 3D prefab engineering besparen door intelligente inzet van BIM Nederland - Duitsland - Ghana - Ierland - Polen - Turkije www.bartels.nl Bartels kan als ingenieursbureau terugvallen op een jarenlange ervaring

Nadere informatie

Lelie 63 m 2 Roos 87 m 2. 3 e verdieping nr. 120 t/m 130. Woningtype

Lelie 63 m 2 Roos 87 m 2. 3 e verdieping nr. 120 t/m 130. Woningtype 63 m 2 87 m 2 3 e verdieping nr. 120 t/m 130 agnerplein 126 128 130 124 122 120 63 m 2 87 m 2 4 e verdieping nr. 132 t/m 142 agnerplein 138 140 142 136 134 132 63 m 2 87 m 2 5 e verdieping nr. 144 t/m

Nadere informatie

Praktijk en toekomst van BIM tussen RWS, Waterschappen en de Markt

Praktijk en toekomst van BIM tussen RWS, Waterschappen en de Markt Praktijk en toekomst van BIM tussen RWS, Waterschappen en de Markt Herman Winkels Waternet Amsterdam 11 mei 2016 Wat is BIM? Bouwwerk Informatie Model = BIM of Bouwwerk Informatie Management 3D-visualisatiemodel

Nadere informatie

WOONZORG APPARTEMENTEN BOXMEER

WOONZORG APPARTEMENTEN BOXMEER WOONZORG APPARTEMENTEN BOXMEER titel programma opdrachtgever projectteam m2 aannemer installaties constructeur Engineering periode Woonzorgappartementen Musette, Weijerstate Boxmeer 46 sociale huurwoningen

Nadere informatie

De nieuwe opdrachtgever Het gebruik van ICT en simulatie tools

De nieuwe opdrachtgever Het gebruik van ICT en simulatie tools De nieuwe opdrachtgever Het gebruik van ICT en simulatie tools Ir Angelia Zeegers, IBPSA 09-10-2008 6.2.1 onderzoeksruimte De onderzoeksruimte heeft een oppervlak van xx m2 en de uitstraling moet rustig

Nadere informatie

de BIM-werkmethodiek Gezocht: BIM-Partners Contactgegevens Ga voor die voorsprong: kom langs! Stap in de toekomst!

de BIM-werkmethodiek Gezocht: BIM-Partners Contactgegevens Ga voor die voorsprong: kom langs! Stap in de toekomst! Dit oriënterende gesprek is geheel vrijblijvend. Bel 0229-291 500 of mail naar bim@schoutentechniek.nl Contactgegevens De Marowijne 47 1689 AR Zwaag Postbus 20 1689 ZG Zwaag T (0229) 29 15 00 F (0229)

Nadere informatie

Bouw Informatie Management en Samenwerking. BAM Infra, Jasper Vallentgoed 30 Januari 2015

Bouw Informatie Management en Samenwerking. BAM Infra, Jasper Vallentgoed 30 Januari 2015 Bouw Informatie Management en Samenwerking BAM Infra, Jasper Vallentgoed 30 Januari 2015 Bouwsector Huidige Situatie Bron: TU Twente 2014 Prof. dr. A. Adriaanse Bouw Processen - Gefragmenteerd Progra

Nadere informatie

BIM: van hype naar praktijkintegratie. René Dorleijn

BIM: van hype naar praktijkintegratie. René Dorleijn BIM: van hype naar praktijkintegratie René Dorleijn DACE contactbijeenkomst 25 november 2010 Agenda 1. Introductie Movares 2. Hypecycle 3. BIM in de Bouw- & Infrasector 4. Wat is BIM? 5. Waarom BIM? 6.

Nadere informatie

Regie op datastromen. Jos van Dixhoorn (ISRES- Datarotonde) Arjen de Vries (Lefier)

Regie op datastromen. Jos van Dixhoorn (ISRES- Datarotonde) Arjen de Vries (Lefier) Regie op datastromen Jos van Dixhoorn (ISRES- Datarotonde) Arjen de Vries (Lefier) 20 juni 2019 1 Even voorstellen: 2 Onderwerpen Introductie Situatieschets Lefier en uitdagingen Gekozen oplossingen Beoogde

Nadere informatie

Pontsteiger te Amsterdam Voor en Door Staalconstructeurs

Pontsteiger te Amsterdam Voor en Door Staalconstructeurs Pontsteiger te Amsterdam 30-11-2017 Voor en Door Staalconstructeurs 30-11-2017 Voor en Door Staalconstructeurs 1 30-11-2017 Voor en Door Staalconstructeurs 2 Pontsteiger te Amsterdam 30-11-2017 Inhoud

Nadere informatie

Voorsprong in samenwerking. dankzij BIM. ABB Update Event, Oktober 2017

Voorsprong in samenwerking. dankzij BIM. ABB Update Event, Oktober 2017 Voorsprong in samenwerking dankzij BIM ABB Update Event, Oktober 2017 Even voorstellen Peter Zwakhals UNETO-VNI Informatisering Installatiebranche E: p.zwakhals@uneto-vni.nl De weg weten in de afkortingen

Nadere informatie

Virtueel Bouwen BIM Stand van toepassing

Virtueel Bouwen BIM Stand van toepassing Virtueel Bouwen BIM Stand van toepassing Jan Straatman, Balance & Result Organisatie Adviseurs b.v. 1 i.s.m. Willem Pel, Balance & Result en Hans Hendriks, debimspecialist 15 november 2010 Virtueel bouwen

Nadere informatie

Nieuwbouw Zwembad De Fluit

Nieuwbouw Zwembad De Fluit BIM PLAN VAN AANPAK Opsteller Datum - BIM Manager Tim Lugtenburg 22-04-2014 Controle door - BIM Adviseur Jeroen Harink 22-04-2014 Status: - Versie 0.2 Tim Lugtenburg 04-06-2014 - Versie 0.3 Tim Lugtenburg

Nadere informatie

We BIMmen en nu? ing. Piet Fiege BIM specialist

We BIMmen en nu? ing. Piet Fiege BIM specialist We BIMmen en nu? ing. Piet Fiege BIM specialist Inhoud We BIMmen Definitie Waarom Welke partijen Veranderingen uitdagingen en nu? Resumé Vragen 2 We BIMmen definitie 3 We BIMmen definitie Werkmethodiek

Nadere informatie

november 2010 Eigentijdse interface ADOMI BIM Modelserver

november 2010 Eigentijdse interface ADOMI BIM Modelserver november 2010 Introductie ADOMI tijdens de Bouwbeurs IFC functionaliteit 100% korting voor ARKEY-gebruikers Multi-user Automatisch genereren aanzichten en Grote modellen snedes Views Eigentijdse interface

Nadere informatie

BIM BIJ KLEINE PROJECTEN

BIM BIJ KLEINE PROJECTEN BIM BIJ KLEINE PROJECTEN Voordelen van BIM voor een zelfstandige bouwprojectmanager 31 oktober 2012 - Frank Jägers - BIM bij kleine projecten 1 Inhoud Aanleiding Probleemstelling Literatuur Cases Voordelen

Nadere informatie