Verslag info-en debatavond Biodiversiteit Werkt?! Brussel, 15 maart 2011

Transcriptie

1 Verslag info-en debatavond Biodiversiteit Werkt?! Brussel, 15 maart 2011 Natuurpunt bracht onlangs de publicatie 1 uit, een handleiding rond biodiversiteit in en rond het bedrijf, een project van Natuurpunt. Natuur op bedrijventerreinen is een relatief nieuw concept. Natuurpunt heeft hier al heel wat ervaring mee en wil die ervaringen daarom bundelen in een handleiding, zodat meer en meer bedrijven niet enkel het belang van biodiversiteit erkennen maar ook acties ondernemen om die te versterken. Aan de hand van goede bedrijfsvoorbeelden, tips, en nuttige info hopen ze zo een domino-effect te creëren waarbij het ene bedrijf het andere kan inspireren. Dit domino-effect probeert men langs zoveel mogelijk kanten te versterken door zoveel mogelijk actoren te betrekken, waaronder ook werknemers, vakbonden en vakbondsmilitanten. Benno Geertsma van Natuurpunt licht de handleiding toe. Teloorgang biodiversiteit en economische activiteit: hand in hand? Beginnen doen we echter met Kristof Debrabandere (beleidsmedewerker BBL), die vanuit de milieubeweging extra wil benadrukken waarom biodiversiteit ook voor het voortbestaan van sommige economische activiteiten belangrijk kan zijn. De laatste jaren is de bio-economie in opmars, denk maar aan het verwerken van biomassa voor het opwekken van energie. Dergelijke activiteiten hebben nood aan een zekere biodiversiteit. Voor veel bedrijven is duurzaam ondernemen in zijn meest simpele vorm het beheren van risico s op lange termijn. Eén van die risicofactoren is biodiversiteit. Bepaalde diensten komen in het gedrang als de biodiversiteit vermindert. Zo zorgt de overbevissing wat een groot biodiversiteitsverlies betekent - voor strenge quota voor de visserijsector. Deze maatregelen hebben een reële impact op de sector, maar zijn nodig, want niets doen zou de hele sector onderuit halen. Een ander voorbeeld zijn de grote theeplantages, die tegenwoordig zwaar inzetten op een duurzaam waterbeheer met de nodige aandacht voor het behoud van biodiversiteit, net om hun producten te kunnen blijven produceren. Biodiversiteit is een risicofactor op lange termijn. Hierin investeren is een vorm van duurzame beleidsvoering. 1 De handleiding kun je downloaden op P 1

2 Handleiding Benno legt ons uit dat de reactie bij het horen van de term biodiversiteit bij vele bedrijven de reactie ja, en dan? oproept. Men wil wel aandacht besteden aan zaken als energiebesparing, omdat dit ook een direct financieel voordeel oplevert, maar bij het investeren in biodiversiteit is die link minder direct en minder zichtbaar aanwezig. Het is dus van belang de nodige argumenten voor bedrijven op te lijsten, en goede praktijkvoorbeelden aan te halen, om ondernemingen aan te zetten om hierop in te zetten. De handleiding toont aan dat een verscheidenheid aan kleine acties bedrijven kan helpen om het verhaal concreet te maken. Benno s ervaring is bovendien dat veel projecten rond biodiversiteit bij ondernemingen, starten bij individuele werknemers. Benno stelt biodiversiteit voor als een blokkentoren: als er enkele elementen (soorten) verdwijnen stort de blokkentoren (ecosysteem) in. Vele bedrijventerreinen die tijdelijk niet benut worden, worden niet ecologisch beheerd, terwijl deze echter als groene stapstenen kunnen functioneren in het zeer versnipperde Vlaanderen. Door bv. een maaibeheer toe te passen die de biodiversiteit doet toenemen, kun je tot zeer waardevolle tijdelijke natuur komen. Greenwashing Benno is zich bewust van dé valkuil bij deze thematiek, namelijk het greenwashen van een bedrijf door een kleine actie rond biodiversiteit, en de nodige communicatie hierrond die het bedrijf groener kan doen lijken dan het werkelijk is. Daarom probeert Natuurpunt naast de acties rond biodiversiteit, bedrijven ook zover te krijgen dat ze de ganse keten aanpakken. Ook zaken als het gebruik van duurzame grondstoffen (denk bv. aan FSC-gelabeld hout) en groene energie worden gestimuleerd. Het blijkt echter moeilijk om bedrijven dergelijke zaken op te leggen, wat het verhaal er niet makkelijker op maakt. Ook de activiteit van een bedrijf op zich kan voor de nodige ethische dilemma s zorgen. Een concreet voorbeeld: moet Natuurpunt ook bedrijven als FN Herstal, een wapenproducent, meenemen in dit verhaal? Ook bij de deelnemers van de info-avond komt de nodige bezorgdheid naar boven rond deze moeilijke evenwichtsoefening. Wetgeving Een ander pijnpunt in deze thematiek is de wetgeving. De huidige wetgeving stimuleert bedrijven op geen enkele manier om aandacht te hebben voor biodiversiteit. Integendeel, wanneer bedrijven hun terreinen wel op een ecologisch waardevolle manier inrichten, riskeren ze het ontstaan van zeldzame soorten op hun terrein, waardoor ze in de nodige compensatiemaatregelen moeten voorzien als ze met die terreinen nog iets willen aanvangen. Dit vormt voor bedrijven uiteraard een extra kost, wat hen tegenhoudt om te investeren in biodiversiteit. En zo wint niemand bij een ecologisch waardevolle inrichting. Binnen dit project wil Natuurpunt bedrijven echter niks opleggen, buiten het project lobbyet Natuurpunt uiteraard voor een duidelijke, correcte en biodiversiteitsstimulerende wetgeving bij de beleidsmakers. Een andere manier om dit probleem te onderscheppen is het inrichten van een ecologische structuur binnen een groter gebied (dus niet op het beperkte niveau van één bedrijf), waarbinnen gecompenseerd kan P 2

3 worden. In het havengebied van Antwerpen werd deze techniek succesvol geïmplementeerd, door een samenwerking tussen bedrijven en Natuurpunt. Dit geeft aan de bedrijven een juridische rechtszekerheid. Waarom moet een bedrijf inzetten op biodiversiteit? Voorgaande zou kunnen laten uitschijnen dat er voor bedrijven maar weinig argumenten zijn om voor een biodiversiteitsbeleid te kiezen. Toch kunnen bedrijven hier op verschillende manieren voordeel uit halen. Vooreerst zijn bedrijven tegenwoordig sterk bezig met hun imago, en als dat vergroend kan worden, is dat mooi meegenomen. Uiteraard moeten we hierbij de valkuil van greenwashing in het oog houden. Een andere belangrijke motivatie voor ondernemingen is het uitsparen van kosten. Een grasveld dat wekelijks gemaaid en onderhouden moet worden kost immers pakken meer dan een bloemenweide die 2x per jaar gemaaid moet worden. Ook door het vermijden van pesticiden kan een bedrijf kosten besparen. Investeren in een groendak, in combinatie met zonnepanelen brengt niets dan financiële en ecologische voordelen met zich mee. Zo zorgt een groendak voor een extra isolatielaag op het dak, wat energiekosten bespaart. Bovendien houden dergelijke daken het regenwater vast, wat voorkomt dat dit water versneld in de riolen terechtkomt, wat problemen oplevert voor waterzuiveringsinstallaties (door een te sterke verdunning van het afvalwater). De combinatie met zonnepanelen zorgt voor een dubbel voordeel. Studies wezen uit dat werknemers die in een groene omgeving werken gelukkiger zijn, minder stress hebben en minder ziek zijn. Een voordeel voor zowel de werkgever als de werknemer dus! In Nederland wordt de visie van Robert Snep alvast zeer goed onthaald. Deze landschapsecoloog helpt bedrijven bij het duurzaam inrichten van hun terreinen en wordt tegenwoordig door heel wat bedrijven gecontacteerd. Het thema zit dus in Nederland alvast in de lift. Deze, en nog vele andere argumenten vind je ook terug in de handleiding. P 3

4 Investeren in een groendak in combinatie met zonnepanelen, brengt niets dan financiële en ecologische Voordelen met zich mee. De vraag wordt gesteld of bijvoorbeeld ook een bedrijf als de NMBS iets met dit thema kan doen. Benno antwoordt dat ze nu reeds met Natuurpunt enkele spoorwegbermen natuurlijk beheren. Momenteel brengt de NMBS voor heel Vlaanderen in kaart waar dergelijke projecten mogelijk zijn. Wel is het zo dat nog steeds veel spoorwegbermen (overmatig) gesproeid worden. Hierbij speelt voor de NMBS het argument van de veiligheid. In elk geval worden reeds stappen in de goede richting gezet. Meer info over projecten rond biodiversiteit (en andere aspecten van duurzaamheid) bij de spoorwegen vind je op En de vakbonden? Welke rol spelen de vakbonden in dit verhaal? Dat krijgen we te horen van Bert De Wel, adviseur bij de studiedienst van het ACV. Bert toont ons een slide met 3 cirkels (natuur, milieu en ecologie), die de blik van verschillende organisaties weerspiegelt. De vakbonden sluiten meestal aan bij de traditionele werking rond milieu, maar tegenwoordig wordt ook erkend dat natuur een sociaal thema is. Bert merkt op dat er in deze thematiek een onderscheid gemaakt kan worden tussen de macro-aanpak en de micro-aanpak. De macrovisie vinden we bijvoorbeeld terug in het UNEP rapport over groene economie, waarin ecosystemen centraal staan. Deze zorgen immers voor klimaatbescherming, ze leveren essentiële diensten (voedselproductie, watervoorziening, bescherming tegen natuurrampen, ), en dragen bij tot welzijn en armoedebestrijding. Het UNEP wil ecosystemen beter beschermen door een prijs te plakken op ecosysteemdiensten en de kost van biodiversiteitsverlies en degradatie te meten. Deze gegevens moeten meegenomen worden in ons economisch model (berekening BBP, heffingen, subsidies,...). Deze macro-aanpak vinden we ook terug in de congresteksten van het ACV (2010). Zo ijvert men voor maatregelen die de uitputting van de grondstofvoorraden en de natuurlijke rijkdommen voorkomen, met het oog op een zware beperking van de ecologische voetafdruk. Verder pleit men op marco-vlak voor andere P 4

5 maatstaven dan het BBP om welvaart, groei en vooruitgang te meten, met ook aandacht voor de kwaliteit van het leven, voor het milieu en voor de verdeling van de welvaart. De microvisie komt minder aan bod in de congresteksten, maar wordt niet achterwege gelaten: er wordt gepleit voor aandacht voor verschillende duurzaamheidscriteria bij de inrichting van nieuwe bedrijventerreinen. Waar mogelijk zou een groene buffer voorzien moetne worden tussen het bedrijventerrein en de omgeeving. Bert benadrukt ook nog eens dat we op onze hoede moeten zijn voor greenwashing en vraagt aandacht voor een aanpak van structurele oorzaken die een vergroening van de economie verhinderen, via een rechtvaardige transitie (just transition). Bert besluit met het feit dat elke positieve stap die gezet kan worden het verdient om ondersteund te worden. Er is immers nog veel werk aan de winkel op het vlak van bewustmaking rond milieu en natuur. Thijs Calu, educatief medewerker Arbeid & Milieu P 5