ADHD, stotteren & medicatie. dr. Luc Roelen 20 maart 2015

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "ADHD, stotteren & medicatie. dr. Luc Roelen 20 maart 2015"

Irena de Winter
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 ADHD, stotteren & medicatie dr. Luc Roelen 20 maart 2015

2 Aanleiding? VUB wil sto;erende mensen Rila<ne geven 21/10/2013 Bron: Belga De Vrije Universiteit Brussel (VUB) start een studie naar de mogelijkheden van het ADHD- middel Rila=ne om sto>erende volwassenen te behandelen. De onderwijsinstelling zoekt proefpersonen voor het onderzoek.

3 Aanleiding? Rila+ne helpt mogelijk tegen sto7eren 02/07/2014 Bron: BELGA & Test wekt hoop dat Rila+ne helpt tegen sto7eren & Minder sto7eren door Rila+ne (in de kranten, de sites van ziekenfondsen, Eos, gezondheidssites, )

4 Enige duidelijkheid mag wel Het concept ADHD Is er een verband tussen sto;eren en ADHD? Wat is er geweten over sto;eren en medica<e? Methylfenidaat en sto;eren Andere medica<e en sto;eren

5 ADHD A;en<on Deficit (and) Hyperac<vity Disorder Kinderen en volwassenen met een aandachtstekortstoornis en hyperac5viteit Aandachtsdeficiën5e- hyperac5viteitsstoornis Ontwikkelingsstoornis

6 Prevalentie 1 tot 4 % van de schoolkinderen Meer bij jongens dan bij meisjes Persisteert meestal tot in volwassenheid

7 Klinische criteria (DSM 5) (1) Aandachtstekort Aandacht geven, aandacht volhouden, vergeetach<gheid, organisa<eproblemen, (2) Hyperac<viteit en Impulsiviteit Motorische en/of mentale onrust, impulsief gedrag Van op jonge lee[ijd (< 12 jaar) In meerdere omstandigheden aanwezig Presenta<e varieert van dromerig en afgeleid tot heel druk en impulsief

8 ADHD is een stoornis met niet- lee[ijdsadequaat gedrag en met problemen op vlak van Werkgeheugen Inhibi<e (een impulscontroleprobleem) Zelfregula<e (emo<es, mo<va<e) Planning, probleemoplossing Inten5on deficit disorder

9 ADHD Regula<estoornis: Te weinig aandacht Te veel aandacht (hyperfocussen) Te weinig zelfcontrole (en dus ) Te boos Te enthousiast Te verdrie<g Te bang

10 ADHD is dus een stoornis met niet- lee[ijdsadequaat gedrag en met problemen op vlak van Werkgeheugen Inhibi<e (een impulscontroleprobleem) Zelfregula<e (emo<es, mo<va<e) Planning, probleemoplossing Inten5on deficit disorder Grote kans op comorbiditeit

11 Comorbiditeit Bij 69 % van de kinderen Bij 85 % van de volwassenen Gedragsstoornis Opposi<oneel- opstandige Normoverschrijdende gedragsstoornis Depressie Angststoornissen Leerstoornis Middelenmisbruik

12 Leerstoornissen Ongeveer 25 % van de kinderen met ADHD hee[ een échte leerstoornis

ADHD In criteria voor ADHD: geen vermelding van taal- of spraakproblema<ek Literatuur: héél uiteenlopend 15 tot 30 % van de kinderen met ADHD hee[ een vertraagde spraak- en taalontwikkeling

13 ADHD In criteria voor ADHD: geen vermelding van taal- of spraakproblema<ek Literatuur: héél uiteenlopend 15 tot 30 % van de kinderen met ADHD hee[ een vertraagde spraak- en taalontwikkeling Specifiek: problemen met monitoren en organiseren van hun verbale produc<e: topic handhaving, beurt nemen, moeilijk om de juiste woorden te vinden, taalgebruik aanpassen aan omstandigheden,

14 Stotteren en ADHD- kenmerken Kinderen die sto;eren: - Zijn sneller afgeleid door omgevingsfactoren - Hebben een minder goede aandachtsspanne - Zijn minder vlot in aandachsswitching - Scoren lager op beoordelingsschalen ivm aandacht - Kunnen minder goed de aandacht richten - Vertonen een minder goede inhibi<econtrole/emo<eregula<e - En tonen dus meer boosheid en frustra<e - Vertonen vaak drukker gedrag

15 Stotteren en ADHD Temperament en sto;eren: Ronny Boey: 35 % hoog temperamentvol tegenover 10 tot 15 % in algemene popula<e. Review Kefalianos over temperament en sto;eren Sto;erende voorschoolse kinderen minder vlot aanpassing Beperkte aandachtsspanne Meer nega<eve stemming Meer hyperac<viteit

16 Stotteren en ADHD Studies over comorbiditeit: Verschillende studies signaleren een belangrijke comorbiditeit tussen ADHD en sto;eren Meer dan de hel[ van de kinderen die sto;eren scoort posi<ef op ADHD- Ra<ng Scale, ingevuld door ouders Volgens Conture (2000) hee[ % van de kinderen die sto;eren ook ADHD 40 % aandachtsproblemen bij mensen die sto;eren (zonder noodzakelijk diagnose ADHD) (Alm & Risberg, 2007).

17 Stotteren en ADHD Studies over comorbiditeit: Biederman (1993): 18 % van de volwassenen met ADHD sto;ert 4 % van de kinderen met ADHD sto;ert Prevalen<e van ADHD bij kinderen die sto;eren: 4 % to 26 % (Healey & Reid, 2003).

18 Medicatie en stotteren Van in de jaren 50: Dopamine- beïnvloedende medica<e getest als therapie voor sto;eren Dopamineblokkers S<mulan<a

19 Dopamineblokkers Haloperidol (Haldol) Neurolep<cum Meerdere studies bij kinderen Goede resultaten bij sommige kinderen Vooral de ernst van het sto;eren vermindert Vaak (veel) meer neveneffecten dan voordelen Efficiënt tegen sto;eren door zijn specificiteit voor D2- receptoren? Andere met hoge specificiteit voor D2- receptoren: Risperidone (Risperdal), aripiprazol (Abilify), paliperidone (Invega)

20 Stimulantia Amfetamine Fish and Bowling (1962) Eerst een casus Dan een studie met 22 kinderen met verstandelijke beperking en sto;eren Onder amfetamine: bij 5/11 verbetering Bij 3/11 verbetering met veel invloed op kwaliteit van leven Volgende studie (1965) 28 sto;eraars en MH: 14 verbeterden met amfetamine 8 van de anderen verbeterden met D2- blokker

21 Dopaminebeïnvloedende medicatie Doorheen de literatuur: Tegenstrijdige resultaten: 2/3 verbetert met s<mulan<a 1/3 verbetert met D2- blokkers Sommige onderzoekers stellen dat de aanwezigheid van sto;eren bij iemand met ADHD de kans op succes met methylfenidaat sterk vermindert.

22 Stimulantia Ecstasy tegen sto;eren SSRI s (vooral Paroxe<ne) tegen sto;eren S<mulan<a verergeren sto;eren

23 Stimulantia Methylfenidaat Rila<ne (MR) Medikinet (CR) Equasym Concerta Methylfenidaat gereguleerde afgi[e (Sandoz) Dextro- amfetamine

24 Methylfenidaat Blokkeert heropname van dopamine en s<muleert presynap<sche vrijstelling van dopamine Idem (in mindere mate met) noradrenaline Vooral in de prefrontale cortex: zelfregula5e, mo5va5e, geheugen, concentra5e, execu5eve func5es,

25 Methylfenidaat Belangrijkste neveneffecten: Eetlustremming Inslaapproblemen Gejaagdheid Hoofdpijn Depressieve stemming, stemmingswisselingen Lichte verhoging bloeddruk, polsfrequen<e

26 Methylfenidaat en stotteren VUB wil sto;erende mensen Rila<ne geven 21/10/2013 Bron: Belga De Vrije Universiteit Brussel (VUB) start een studie naar de mogelijkheden van het ADHD- middel Rila=ne om sto>erende volwassenen te behandelen. De onderwijsinstelling zoekt proefpersonen voor het onderzoek.

27 Methylfenidaat en stotteren Twee jaar geleden werd in een Belgisch onderzoek een rapportage gedaan over een erns<ge sto;eraar waarbij zijn sto;eren heel erg verbeterde na inname van methylfenidaat (20 mg per dag)

28 Methylfenidaat en stotteren Aantal casussen met toename (of ontstaan) van sto;eren onder methylfenidaat Aantal casussen waarbij sto;eren verminderde onder methylfenidaat

29 Methylfenidaat en stotteren Rila+ne helpt mogelijk tegen sto7eren 02/07/2014 Bron: BELGA & Test wekt hoop dat Rila+ne helpt tegen sto7eren & Minder sto7eren door Rila+ne (in de kranten, de sites van ziekenfondsen, Eos, gezondheidssites, )

30 Studie VUB Masterthesis van dr. Henk Rabaey Promotor: prof. dr. Dirk Devroey Onderzoek bij 15 Nederlandstalige volwassen personen met sto;eren Eénmalige dosis van 20 mg methylfenidaat Dubbelblinde studie, met cross- over 489 kandidaten, van wie er dus 15 overbleven Mannen tussen 18 en 40 jaar met ontwikkelingssto;eren en zonder ADHD- diagnose

31 Studie VUB Onderzoek bij 15 Nederlandstalige volwassen personen met sto;eren Tekst lezen en vijf minuten spontaan praten, zowel voor inname als twee uur na inname Gevraagd of ze dachten dat ze methylfenidaat of placebo namen en hoe ze hun spraak na inname beoordeelden Frequen<e van het sto;eren werd gemeten

32 Studie VUB Resultaten bij het lezen:

33 Studie VUB Resultaten bij spontane spraak:

34 Studie VUB Slechts 7 van de 15 deelnemers konden correct inscha;en of ze methylfenidaat of placebo kregen De deelnemers gaven geen subjec<eve verbetering aan onder methylfenidaat Resultaten zijn dus niet van aard om methylfenidaat te gaan propageren als medica+e tegen sto7eren

35 ADHD- medicatie en stotteren Aantal casussen met verminderen van het sto;eren bij inname van atomoxe<ne (Stra;era) Geen gepubliceerde gevallen met toename van sto;eren onder atomoxe<ne (Stra;era) Atomoxe<ne is een heropnameblokker van noradrenaline Veelal ook guns<g effect op <cs Hoge kostprijs

36 Medicatie en stotteren? Neurolep<ca kunnen sto;eren eventueel verminderen Soms is er een plaats voor deze medica<e bij kinderen met ADHD Aantal casussen ivm risperidone en aripiprazol Risico op neveneffecten

37 Medicatie en stotteren? Review in 2009 (Bothe) Allerlei producten getest: Carbamazepine, phenelzine, paroxe<ne, sertraline, mianserin, clomipramine, haloperidol, olanzapine, risperidone, clonidine, oxprenolol, propanolol, verapamil, bethanechol, pimozide, <apride, botuline toxine, alprazolam met citalopram. Ook nog andere studies (pagoclone), met deze conclusie: Van geen enkel product kon bewezen worden dat het het sto7eren duidelijk (7z met meer dan 50 %) verminderde of de sociale, emo+onele of cogni+eve variabelen relevant verbeterde.

38 Medicatie en stotteren?

39 Conclusies? Sto;eren is heterogeen qua achtergrondmechanisme Geen enkel geneesmiddel is geschikt voor algemeen gebruik als therapie bij sto;eren Ook methylfenidaat niet Individueel kan iemand wél geholpen zijn door medica<e We hebben op dit ogenblik geen mogelijkheden om op voorhand te bepalen wie wel en wie niet geholpen is door bepaalde medica<e Medica<etrials: alleen voor die personen met veel lijdensdruk Sto;ertherapie blij[ in de handen van de logopedisten J

40 Meer informatie? dr. Luc Roelen Indigo vzw Goswin de Stassartstraat Mechelen tel.: info@indigovzw.be lucroelen@indigovzw.be

Vergelijkbare documenten

Ontwikkelingsproblemen bij kinderen in de huisartsenpraktijk

Ontwikkelingsproblemen bij kinderen in de huisartsenpraktijk Signalen van kind en ouders Chris2ne Weenink en Emma van Daalen Huisarts en Psychiater (poten2ële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk