Jaarverslag Free Clinic vzw 2012 JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW BUBBELS & BABBELS - EXTRAMURAAL WERK - MSOC ANTWERPEN - PROJECT - PLUG-INN - SPUITENRUIL

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag Free Clinic vzw 2012 JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW BUBBELS & BABBELS - EXTRAMURAAL WERK - MSOC ANTWERPEN - PROJECT - PLUG-INN - SPUITENRUIL"

Transcriptie

1 Jaarverslag Free Clinic vzw JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW BUBBELS & BABBELS - EXTRAMURAAL WERK - MSOC ANTWERPEN - PROJECT - PLUG-INN - SPUITENRUIL 1

2 Jaarverslag 2015 is een uitgave van Free Clinic vzw Overname van gegevens is toegestaan mits bronvermelding. Foto s genomen op de Gezondheidsdag 2015 Free Clinic vzw Schijnpoortweg Antwerpen T E info@free-clinic.be Mei

3 INHOUD FREE CLINIC VZW 6 MEDISCH SOCIAAL OPVANG CENTRUM ANTWERPEN 10 PROJECT 17 SPUITENRUIL PROVINCIE ANTWERPEN 20 SPUITENRUIL IN VLAANDEREN 23 C-BUDDY S 27 BUBBELS & BABBELS 29 PLUG-INN 32 EXTRAMURAAL WERK: DE NOMAAD 37 FREE CLINIC VZW ALS EXPERTISECENTRUM 41 FREE CLINIC VZW IN

4 VOORWOORD Dag lezer, Wat volgt is een jaarverslag van een actieve organisatie die zich met volle overgave inzet op het werken met mensen met ernstige verslavingsproblemen. Dat gebeurt met een veelheid aan werkvormen en de inzet van gedreven medewerkers. We kiezen er heel duidelijk voor om met een moeilijk thema en soms moeilijke mensen aan de slag te gaan. Om in dialoog met de patiënt, cliënt of gast een traject aan te gaan en samen met hem of haar te werken aan een kwaliteitsvol bestaan, ook al werken de omstandigheden niet altijd mee. Met ons divers aanbod realiseren we een waardevolle aanvulling op het palet van voorzieningen binnen de verslavingszorg, de geestelijke gezondheidszorg en het welzijnswerk. We situeren ons op de doorsnede van die sectoren en leveren zowel cure als care. Onze basisvisie van schadebeperking past wonderwel binnen het nieuwe credo van herstelgericht werken. Een belangrijk onderdeel van werken naar herstel is mensen een zinvolle tijdsbesteding bieden. Dat doen we met ons sociaal activeringswerk. Momenteel missen we hiervoor nog een geschikte uitvalsbasis, maar deze is wel in de maak, letterlijk dan. Binnenkort zal er namelijk een nieuw pand gebouwd worden op het Spoor Oost terrein, vlak naast het hoofdhuis op de Schijnpoortweg. Vanuit een samenwerking tussen private bedrijven, sponsors, de Stad Antwerpen en Free Clinic zal Centrum voor sociale activering De Nomaad gerealiseerd worden. Om dit project op korte termijn gerealiseerd te krijgen, zoeken we nog wat bijkomende centen. Ik wil u, lezer, dan ook graag uitnodigen om de webshop 1 van De Nomaad te bezoeken of via onze projectrekening een bijdrage 2 te leveren aan dit bouwproject. We durven hopen dat we mede dankzij uw steun De Nomaad in het voorjaar van 2017 zullen kunnen openen. Alvast bedankt en zeker ook veel leesplezier met ons jaarverslag Tino Ruyters, directeur Om een gift over te maken, kan u gebruikmaken van de projectrekening die Free Clinic vzw heeft bij de Koning Boudewijn Stichting, project L82847: Bouwen en inrichten van een pand voor De Nomaad, een centrum voor sociale activering van mensen met een drugsproblematiek. De Koning Boudewijn Stichting verleent haar medewerking aan het project. De giften aan de Stichting zijn fiscaal aftrekbaar vanaf 40 (art. 145/33 WIB). U kan storten op projectrekening BE BIC: BPOTBEB1 met de gestructureerde vermelding 128/2847/

5 Free Clinic vzw Free Clinic vzw is een Antwerpse organisatie die zich richt op maatschappelijk kwetsbare groepen met een specifieke aandacht voor mensen met een problematiek van middelenafhankelijkheid. We ijveren voor een solidaire samenleving die ook aan mensen met een middelenprobleem de nodige kansen biedt. Free Clinic vzw werkt zonder onderscheid te maken tussen sociale of culturele achtergrond, nationaliteit of sociaal-administratief statuut van haar publiek. De activiteiten van de organisatie situeren zich in de doorsnede van gezondheidszorg en algemeen welzijnswerk. Al meer dan 35 jaar staat Free Clinic vzw garant voor vlot toegankelijke gezondheidszorg in de meest brede betekenis: welbevinden op lichamelijk, sociaal en psychisch vlak. Doorheen de tijd is de organisatie uitgegroeid tot een expertisecentrum op het terrein van middelenafhankelijkheid binnen en buiten de Antwerpse regio. Middelenafhankelijkheid bekijken we als een complexe chronische aandoening die een veelzijdig en genuanceerd antwoord vergt. Met een ruim scala aan voorzieningen bieden we een laagdrempelig, makkelijk toegankelijk aanbod voor een doelgroep die moeilijk aansluiting vindt bij andere dienstverlening. Opzet is om samen met onze cliënten hun leefsituatie te verbeteren en de kwaliteit van hun leven te verhogen. Werkingsprincipes Free Clinic vzw benadert middelengebruik steeds vanuit een gezondheids- en welzijnsperspectief. De organisatie staat voor een hulpverleningsaanpak die gericht is op individueel welzijn en emancipatie en tot doel heeft mensen en of groepen in staat te stellen om hun eigen situatie te verbeteren. Deze empowerende benadering heeft bewezen gunstige effecten op het maatschappelijk functioneren van de doelgroep. Om dit te realiseren putten we uit een breed palet van schadebeperkende strategieën en evidence-based hulpverleningsmodellen. Deze zijn allen gericht op het verminderen of beperken van de mogelijke schade als gevolg van middelengebruik, zowel voor het betrokken individu als voor zijn directe omgeving en de ruimere samenleving. Veeleer dan het middelengebruik te veroordelen, aanvaarden we dit als een gegeven en zoeken we samen met de cliënt naar pragmatische oplossingen voor de mogelijke schade die volgt uit het gebruik. Met een zeer laagdrempelig en gedifferentieerd aanbod trachten we aansluiting te zoeken en een vangnet te vormen voor gebruikers die elders binnen het hulpverleningslandschap moeilijk of niet (meer) terecht kunnen. Free Clinic vzw wil een passend antwoord te geven op elke hulpvraag, op elk niveau van motivatie en op elke mate van veranderingsbereidheid van de cliënt. Als zodanig beslaat onze zorg-op-maat-benadering het brede continuüm van middelenafhankelijkheid, van gebruik tot het beperken of beëindigen van het gebruik, laagdrempelige beschikbaarheid, gerichte therapeutische interventie, preventie van schade, sociale activering,. Free Clinic vzw heeft haar werking uitgebouwd rond 4 pijlers : hulpverlening en behandeling straathoekwerk geïndiceerde en selectieve preventie sociale activering. Dit vertaalde zich in 2015 in 6 deelwerkingen met eigen methodieken en een team van 59 medewerkers. 5

6 FREE CLINIC VZW IN was een jaar van vragen. De verschillende deelwerkingen bleven actief aan de slag met de doelgroep maar het is wel werken binnen een context van allerhande ontwikkelingen die rondom ons gaande zijn en waarrond veel onzekerheid bestaat. Wat betekent inkanteling in de geestelijke gezondheidszorg? Hoe wordt de overgang van het Federale Riziv naar het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid geregeld? Op het stedelijk niveau horen we de beleidskeuze om sociale projecten te vermarkten. In al die bewegingen is het zoeken om onze organisatie en zijn verschillende onderdelen te situeren. Die zoektocht kenmerkte 2015 en loopt actueel verder. Verslavingszorg binnen een Vlaamse context De verschillende denkpistes hebben zowel betrekking op de organisatie en de financiering van ons werk maar ook op vlak van inhoudelijke situering. De Vlaamse overheid heeft in 2015, samen met de actoren in het werkveld een visietekst 3 opgemaakt die de basis legt voor de toekomstige verslavingszorg. De Vlaamse overheid wil dat de zorg voor verslaafde mensen herstelgericht wordt opgezet. Het aanbod van Free Clinic vzw past daar zeer goed in. Een schadebeperkende benadering zoals wij die bieden, kan zeker gezien worden als een werkwijze die er op gericht is het herstel van een persoon die met verslavingsproblemen kampt, te bevorderen. Herstel van verslavingsgedrag en eraan gerelateerde problemen is een individueel proces van positieve verandering, op vlak van gezondheid, dagelijks functioneren, maatschappelijke participatie en persoonlijke ontwikkeling. Deze definitie van herstel sluit dan ook goed aan bij het ruime aanbod van Free Clinic zoals dat is uitgebouwd in onze verschillende deelwerkingen. Herstelgericht werken binnen de Verslavingszorg Herstelgericht werken is het adagio voor de geestelijke gezondheidszorg en ook de verslavingszorg. Het concreet maken van die visie is een uitdaging. In de verslavingszorg betekent dit omgaan met verslavingsgedrag. Daarbij komt het er op aan om samen met de cliënt/patiënt en dus op zijn/haar tempo te zoeken naar een gepaste invalshoek om verandering te brengen en de betrokkene te ondersteunen in het zoeken naar meer kwaliteit van leven. Daarbij is het nodig om, naast het aanbieden van behandelingsvormen die gericht zijn op een middelenvrij bestaan, ook samen te zoeken naar manieren van omgaan met verslavingsgedrag. Behandeling gaat uit van een éénrichtingshandelen. Herstelgericht werken is veel meer een samenspraak en een wederzijds beïnvloeden. Voor hulpverleners is het dan ook zaak op de juiste golflengte te komen en dus om te gaan met het symptoom. Verslaving is een chronische problematiek gekenmerkt door een evolutief proces van betere en mindere goede episodes

7 Ook wanneer het minder goed gaat, blijven we met de betrokkene samenwerken om terug toe te werken naar een betere situatie. Binnen de geestelijke gezondheidszorg is men dit gewoon te doen bij allerhande psychiatrische ziektebeelden. Voor een psychoticus wordt aanvaard dat we trachten om te gaan met de psychotische elementen. Wanneer er ook verslavingsproblemen zijn, gaat men vaak te snel uit van de behandelvisie om het symptoom, nl. gebruik, te willen elimineren, wat soms lukt maar evengoed gevolgd kan worden door herval. In de bejegening en de benadering van verslavingsgedrag is de dialoog tussen hulpverlener en hulpvrager essentieel en komt het er op aan om samen te zoeken naar een haalbare omgangsvorm met het verslavingsgedrag zodat de betrokkene verder kan in de uitbouw van zijn bestaan. Die benadering is dan gelijklopend met het omgaan met andere psychiatrische problemen maar is nog weinig gangbaar bij middelenproblematiek. De herstelgerichte benadering leidt hopelijk ook daar tot een paradigmaswitch. De reeds lang beproefde harm reduction benadering past wonderwel binnen het nieuwe adagio. Veldwerk In 2015 stroomden de laatste straathoekwerkers uit. Sandra Meese en Sadettin Tezerdi namen in de loop van het jaar afscheid. Het blijft een gemis dat we deze werkvorm niet meer kunnen inzetten om met de minder fortuinlijke straatbewoners in contact te komen. Het blijft nodig om contact te houden met hen die vooral leven in de openbare ruimte. Maar we hebben weinig mogelijkheden tot veldwerk, zeker vanuit een emancipatorische benadering. Binnen ons activeringswerk houden we vinger aan de pols met het straatgebeuren maar de beschikbare tijd daarvoor is beperkt. De ontwikkeling van Activeringscentrum De Nomaad Het Activeringsteam had in 2015 nog steeds geen uitvalsbasis. Het bezoek van de burgemeester in 2014 leidde in dit verband wel tot een concreet perspectief. Het stadsbestuur steunde ons voorstel om op het nieuwe Spoor Oost een plekje te voorzien voor een nieuw pand, namelijk De Nomaad. We verkregen een concessieovereenkomst om op Spoor Oost een eigen pand te bouwen waarin ons Activeringswerk, eindelijk, een plaats zal krijgen. 7

8 Samen met een aantal privépartners zullen we hopelijk binnen afzienbare tijd een nieuw pand kunnen bouwen. Het aanbod dat gerealiseerd wordt door het Activeringsteam biedt een antwoord op het maatschappelijk directief van mensen te activeren, ook zij die moeilijk te activeren zijn. Mensen met een leefloon, langdurig werklozen, mensen op invaliditeit worden op allerlei wijzen bemiddeld om hen in een of ander traject te krijgen. Het gaat om een groep mensen die echter omwille van ziekte, beperking of levenshistoriek moeilijk in de verwachte richting te stimuleren zijn. Voor mensen uit die groep die ook verslavingsproblemen hebben, is het vaak nog moeilijker. Voor die onbemiddelbaren zoals ze in beleidskringen wel eens weinig eerbiedig bestempeld worden, willen wij gaan met onze sociale activering. Activering bereikt die groep en kan hen vanuit een emancipatorische benadering een positieve invulling bieden. We willen hierrond in de nabije toekomst naar de overheden meer duiding geven. Bijkomende Dagopvang tijdens de Winterwerking van de Stad Antwerpen Ook in 2015 was Free Clinic één van de dragende krachten achter de winterdagopvang (december 2015 maart 2016). Het aanbod dat door de Nomaad georganiseerd werd, bouwde verder op het elan van de twee vorige edities. De weekdagen werden opnieuw georganiseerd in de Sint Walburgiskerk en voor het weekendaanbod konden we een mooie samenwerking opzetten met de Karel De Grote Hogeschool die zijn lokalen in de Campus Stadswaag ter beschikking stelde. Deze realisatie kwam tot stand vanuit een positieve samenwerking tussen het OCMW, de parochie Sint Walburgis, Caritas, KDG en Free Clinic vzw. Opnieuw werden tijdelijk een aantal extra mensen aangetrokken. We kozen ervoor om hiervoor ervaringswerkers aan te werven. die een grote meerwaarde bleken te zijn voor de werking. Strategisch beleidsplan Het strategisch beleidsplan kwam in 2015 weinig expliciet in the picture. Toch werd er aan verschillende doelstellingen van dit plan verder gewerkt. De Nomaad, ontwikkelingen in het MSOC, acties om onze werking kenbaar te maken, Toch zijn er ook doelstellingen die minder aan bod kwamen. Globaal blijft het beleidsplan echter in ons achterhoofd als leidraad bestaan. Impulsplan vzw Het Impulsplan van onze vzw dat we in 2014 vastlegden, kreeg in 2015 uitvoering. Om een aantal werkingen voluit de kans te geven zich te ontwikkelen, werd beslist om een deel 8

9 van de financiële reserves die onze vzw in het verleden kon opbouwen, te investeren. De Raad van Bestuur en de Adviesraad besloten samen om op drie terreinen een financiële impuls te geven Het team van de Nomaad werd in 2015 versterkt met een extra medewerker. Plug-INN, dat ontstaan is met middelen van het Federaal Verslavingsfonds dat ondertussen niet meer bestaat, kon worden gecontinueerd met middelen van de Vlaamse overheid (Zorg en Gezondheid). Daardoor is de werking verzekerd tot eind We hoeven daarom niet met eigen middelen de werking ondersteunen. Voor Plug-INN en voor Spuitenruil werd een pand aangekocht in de Houwerstraat. Daarmee hebben beide werkingen een geschikte accommodatie. Jongeren kunnen nu terecht in een apart, goed gelegen gebouw waar ze een aangepast aanbod krijgen. Een hele verbetering tegenover de vroegere locatie. Free Clinic vzw wil ook volop inzetten op ons activeringsluik. Er zullen dan ook eigen middelen worden geïnvesteerd voor ons bouwproject De Nomaad. 11 jaar kamp Activering Eind juni ging Activering voor de 11de keer op kamp. 46 gasten ruilden weer drie dagen de stad voor de bossen van Zandvliet. Graag herhaal ik dat dit een curieus evenement met bijzondere sociologische kenmerken is. In eerste instantie is het een jaarlijkse belevenis voor mensen die de stadsjungle tijdelijk ruilen voor samenhorigheid in het groen. Maar meer nog is het een aanbod dat uitgaat van de leefwereld van deze groep en daar mee rekening houdt. Vanuit die basisaanvaarding wordt een surplus geboden: rust, activiteiten, de groep als leefomgeving, enthousiaste begeleiders en vrijwilligers die er iets moois van maken. De contacten die op het kamp gelegd worden, vormen een basis tot groei en verandering. Financiële situatie In 2015 sloot de jaarrekening af met een klein tekort. We moesten wel beroep doen op in het verleden aangelegde voorzieningen. Dat heeft te maken met de investeringen die we via het Impulsplan afspraken. Free Clinic vzw blijft een financieel gezonde organisatie. De draagkracht is echter wat kleiner geworden. Het wordt moeilijker om de reserves terug aan te sterken. Voorzichtigheid is dan ook aangewezen in de toekomst. Dirk Rombouts en Tino Ruyters 9

10 Het Medisch Sociaal OpvangCentrum (MSOC) Antwerpen is een gespecialiseerd ambulant centrum voor verslavingszorg met als kernopdracht het verbeteren van het fysieke, psychische en maatschappelijke welzijn van druggebruikers. Om deze kernopdracht te kunnen verwezenlijken biedt het MSOC een ruim aanbod aan medische, psychosociale en psychologische hulpverlening. Tevens tracht het MSOC eerder strategieën te ontwikkelen ter beperking van de schade door druggebruik dan wel het bestrijden van het gebruik zelf. We hanteren daarbij een schadebeperkende of Harm Reduction benadering. HET MSOC ANTWERPEN IN 2015 Populatie In 2015 registreerden we 739 mensen: 677 cliënten deden een beroep deden op het MSOC en 62 vrouwen kwamen op het PROject. Dit cijfer ligt in dezelfde lijn als de vorige jaren (zie tabel). Op weekbasis geeft dit in het MSOC gemiddeld 266 verschillende cliënten en in het PROject kwamen er gemiddeld 24 vrouwen per week. Bovenstaande cijfers tonen aan dat mensen met een ernstige verslavingsproblematiek de weg naar het aanbod van MSOC en PROject goed weten te vinden. Het totaal aantal prestaties in 2015 voor MSOC en PROject bedraagt (prestaties op jaarbasis : 52 weken = 290 patiënten per week). De zogenaamde revalidatieweken zijn een maat voor de vergoedbare hulpverleningscontacten. Dit aantal is een kleine stijging tegenover vorig jaar maar blijft toch heel wat lager dan enkele jaren geleden. Een groot deel van de 290 cliënten komen op het centrum langs voor de methadonverstrekking. Op jaarbasis komen we voor 2015 gemiddeld op 164 verschillende mensen per week (range ) aan wie op het MSOC methadon verstrekt wordt. 1 0

11 aantal cliënten Evolutie gemiddeld aantal cliënten waaraan wekelijks op MSOC methadon wordt verstrekt Reeks De dalende trend die we al eerder vaststelden zet zich verder door. Er gaan meer en meer mensen voor methadon bij de apotheek. Deze mensen komen op consultatie bij de arts en worden ook door andere hulpverleners opgevolgd maar de toediening van de medicatie gebeurt dan bij de apotheek. We ervaren dit als een positieve trend die past binnen een tendens tot normalisering. De dagelijkse dosering methadon innemen bij de plaatselijke apotheek is een ander verhaal dan je elke dag moeten verplaatsen naar de Schijnpoortweg. Zo worden ze ook minder geconfronteerd met de druk van dealers en andere gebruikers. Deze feitelijke deconcentratie heeft een aantal gunstige effecten voor de werkbaarheid binnen het MSOC. Doordat de vroegere piekmomenten binnen de methadonverdeling vaak tot nervositeit en spanningen bij het cliënteel zorgden, merken we nu minder conflicten en een rustigere sfeer (zie ook verder bij sanctiebeleid). Dit rustiger klimaat laat meer individuele aandacht voor cliënten toe. Jongeren De instroom van jongeren (-26j) is historisch laag. Jongeren met drugproblemen komen niet gemakkelijk naar het MSOC met zijn oudere populatie en het imago van de zware junks. Zij vinden wel iets vlotte de weg naar Plug-INN en zo aangewezen worden jonge druggebruikers ook vanuit het MSOC verwezen naar Plug-INN, de jongerenwerking die we sinds juni

12 Totaal MSOC PROject leeftijd man vrouw Belg % niet-belg % hebben opgericht. Deze werking richt zich op jonge mensen (16-25 jaar) met problematisch druggebruik. Ondertussen draait Plug-INN verder op kruissnelheid. Er komen daar gemiddeld 12 mensen per week. Plug-INN volgde in verschillende jongeren, waarvan 39 nieuwe instromers. Een aantal van hen zouden wellicht naar het MSOC komen als dit alternatief voor jongeren niet zou bestaan. De jongeren van Plug-INN tellen niet mee in de prestaties van het MSOC, behalve 5 jongeren die na intake verwezen zijn naar Plug-INN (zie Activiteitenrapport Plug-INN 2015). Sinds begin januari 2016 is Plug-INN verhuist naar een nieuwe locatie. Free Clinic vzw. De werking heeft een onderkomen gevonden in een zijstraat van het Sint Jansplein, Houwerstraat 7, 2060 Antwerpen. REGISTRATIEGEGEVENS VAN HET MSOC en PROject DEMOGRAFISCHE BESCHRIJVING DOOR DE JAREN HEEN aantal gem. aantal gender nieuwe nationaliteit cliënten <26j aanmeldingen Jaar N % % % N % , , , , ,8 66,7 33, , , , , ,3 66,6 33, , , , , ,8 61,6 38, ,4 60 9, , , , , , , ,2 35, , , , , ,6 41, ,5 66 9, , , ,6 60,2 39, ,6 54 7, , , ,2 40, ,5 58 7, , , ,2 41, ,4 55 7, , , , ,1 54 7, , , ,5 59,1 40, ,7 46 6, , , ,3 58,3 41, , , , ,0 55,5 45, , ,9 15 2, , , ,5 57,4 42,6 1 2

13 Gebruikspatroon Er is een evolutie in het gebruikspatroon. Internationaal zien we een daling van het heroïnegebruik. Toch blijft Antwerpen tot hiertoe steeds een grote scene van heroïnegebruik behouden. Er blijven nog steeds nieuwe aanmeldingen met heroïnegebruik komen. Ook bij jongeren is er toch nog steeds heroïnegebruik aanwezig. Dat kunnen we vaststellen bij de instromers op Plug-INN: opiaten blijft een belangrijk product bij de aanmelding. Ongeveer één derde van de jongeren van Plug-INN melden zich aan met opiatengebruik als hoofdproduct. Vrouwen In het PROject zien we een groeiende workload. In 2015 maakten 62 vrouwen gebruik van het aanbod, het hoogste cijfer ooit. In de Zeilstraat worden vrouwen in een rustig kader door de gastvrouwen onthaald en begeleid. De werking heeft duidelijk zijn plaats gevonden in het globale landschap en krijgt veel externe verwijzingen. De maximaal haalbare capaciteit qua opvangmogelijkheden met de huidige personeelsinzet is wel bereikt. In de totale populatie binnen MSOC en PROject neemt het aandeel vrouwen weer toe; 25.2% (N=186) van het totaal Evolutie aantal unieke cliënten MSOC ( ) In 2015 deden 100 unieke nieuwe cliënten een beroep op het MSOC. Hiermee vallen we terug op het niveau van 2012 toen we 99 nieuwe cliënten registreerden. We weten dat er bij die groep een aantal mensen zijn die eenmalig op het MSOC kwamen. Het ging hierbij om een groep die in 1 3

14 behandeling is bij een solo-werkende huisarts voor wie het MSOC een oppuntstelling bood. Overlijdens In 2015 telden we 9 overlijdens. Dat is een gemiddeld aantal in de tellingen door de jaren heen. De doodsoorzaken zijn erg verschillend: ongeval, kanker, somatische problematiek, ouderdom Bij 2 overlijdens is er sprake van een overdosis. Spijtig genoeg zijn er dus elk jaar overlijdens die rechtstreeks of onrechtstreeks een gevolg zijn van druggebruik. Het inzetten op schadebeperking is dan ook absoluut noodzakelijk omdat er toch vaak vermijdbare overlijdens bijzijn. Schrijnend is vast te stellen dat een overdosis geregeld voorkomt na een periode van opname of detentie. Mensen die na zo n periode van afzondering terug buiten komen, mogelijk clean zijn, lopen een groot risico. Wanneer dan herval plaatsvindt, typisch bij het voortijdig afbreken van een residentiële behandeling, grijpt men terug naar het gebruik van voorheen, met dezelfde dosis die dan na een cleane periode te zwaar is en een overdosis tot gevolg kan hebben. Ook in een residentiële setting die gericht is op abstinentie is het van belang op de hoge risico te wijzen en schadebeperkende boodschappen mee te geven. Toenemende zorgnood bij een ouder wordende populatie De gemiddelde leeftijd van het MSOC-cliënteel is ook in 2015 opnieuw gestegen en bedraagt nu 42,9 jaar met een range van 19j tot 67j. De gekende evolutie die we al jaren zien, zet zich in 2015 door. Hoog aantal mensen zonder ziekteverzekering Het blijft een bewuste keuze om de drempel van ons aanbod zo laag mogelijk te houden. Concreet betekent dit dat we werken met ALLE mensen die nood hebben aan een behandeling voor hun drugproblematiek. En dus ook voor mensen zonder papieren of zonder wettig verblijfsstatuut. Eind 2015 schreven we een visienota 4 uit waarin we onze benadering van mensen zonder wettig statuut uitgeschreven hebben

15 In 2015 werden op het MSOC 76 mensen zonder papieren. Dit is een gelijkaardig aantal als in 2014, toen 75. Dit zijn niet-belgen zonder rijksregisternummer. Zij maken toch 10,3% van de totale behandelgroep uit. De financiële ondersteuning via de Dringende Medische Hulp (DMH) en de stedelijke middelen werkdrukverlichting (Antennepost PROject) zijn onontbeerlijk om de deur van het MSOC voor ieder open te houden. Voor 46 mensen zonder papieren kregen we tussenkomst via Dringende Medische Hulp (DMH), goed voor prestaties. Via de stedelijke middelen kregen we ondersteuning voor omgerekend prestaties. Opnieuw leverden we bijna 500 prestaties zonder vergoeding. PRESTATIES VAN HET MSOC: VERGOED en NIET VERGOED gefactureerde prestaties Gerealiseerde maximaal MUT MUT DMH versterking geleverde 'vergoede' prestaties % jaar Prestaties factureerbaar aan aan aan 100% 50% 100% team via sociaal akkoord +0,5vte* prestaties via prestaties zonder 'Versterking reguliere werking MSOC'** totaal vergoeding , , , , , , , , , , *** ,77 * toevoeging aan het therapeutisch team van een 0,5vte psycholoog, in voege sinds ** toevoeging aan het team van 2 vte, in voege sinds *** voorlopige, deels geschatte cijfers voor 2014, de facturatie is op moment van verslaggeving (eind januari) nog lopend Pascale Bierna, Kristof Bryssinck, Annick Broeckaert, Lieve Brosens, Carola Daemen, Seppe De Smet, Lieve De Weerdt, Marjan Dockx, Elisabeth Dries, Robin Floro Fernandez, Jasper Janssens, Erik Helderweert, Marc Heymans, Gulcan Kurnaz, Martine Keyen, Natalya Klebleeva, Ellie Kuipers, Griet Maertens, Daniëlla Mariën, Cathy Matheï, Frieda Matthys, Hilde Moens, Marie Rombouts, Paul Schobre, Marlies Torfs, Joris Van Acker, Audrey Vandevorst, Sven Van De Velde, Claire Vanmal, Jessica Van Steenwinkel, Mieke Verbruggen, Saskia Verheyen, Martine Verschueren, Greet Versmissen en Jo Wittoek 1 5

16 PROject is een ambulant en genderresponsief programma dat persoonsgerichte zorg biedt in een kleinschalige en kindvriendelijke omgeving. We richten ons op vrouwen met actueel gecontroleerd druggebruik en/of een verleden van problematisch gebruik van (il)legale middelen met een impact op 1 of meerdere levensdomeinen. PROJECT IN 2015 Algemeen Om goede zorg aan drugsverslaafde vrouwen te verlenen, is een genderspecifiek hulpverleningsaanbod noodzakelijk. De geest en filosofie van Harm Reduction (HR) zijn in overeenstemming met vrouwvriendelijke principes. Doelpubliek Vrouwen met actueel gecontroleerd druggebruik en/of een verleden van problematisch gebruik van (il)legale middelen met een impact op één of meerdere van de vier levensdimensies (fysiek, sociaal, persoonlijk, spiritueel). Kernopdracht De kernopdracht van PROject is het ondersteunen van de groei van de vrouw, in relatie tot haar systeem en op de vier levensdomeinen. Basiswaarden PROject wil professionele en integrale verslavingszorg aanbieden. Veiligheid, respect, openheid, deskundigheid en continuïteit zijn hierbij belangrijke basiswaarden. De vrouw wordt als expert actief in haar groeiproces betrokken, waarbij de eigen ervaringskennis als opportuniteit wordt aangewend. De regie van de cliënt over haar eigen leven is hierbij een centrale waarde. 1 6

17 Registratiecijfers 2015 was een jaar van de praktijk. Een jaar waarin we zowaar overspoeld werden door onze vaste cliënten. Daanast zagen we tevens een opmerkelijke toename van de hoeveelheid op heden nog niet geregistreerde en dus onzichtbare presentie-interventies ; dit zowel naar cliënten toe als naar hun netwerk in brede zin. De noodzaak dient zich aan om deze manieren van hulpverlenen naar volgend werkingsjaar (tijdelijk) zichtbaar te maken en dus te registreren. Aantal jaarlijkse contacten (conform de RIZIV conventie) sinds Periode Aantal contacten met cliënten Aantal contacten met verwanten Afgelopen jaar zien we dus een opvallende stijging van het aantal fysieke cliëntcontacten. Daarenboven ervaren we een toename van diversiteit in hulpvragen en noden (waaronder op het thema ouderschap) en hierdoor een stijgende tijdsinvestering per cliënt op de verscheidene levens-domeinen. 6 Naast de reële contacten met vrouwen en hun omgeving zijn er ook veelvuldige telefonische en sporadisch contacten/consultaties en hulpverleningsgesprekken. 1 7

18 contacten met cliënten contacten met verwanten PROject had in de loop van 2015 contact met 62 verschillende cliëntsystemen, waarvan 38 vrouwen het programma ononderbroken continueren. Er melden zich 18 nieuwe cliënten aan, waarvan ongeveer 50% zonder heroïnegebruik - actueel of in de gebruiksgeschiedenis. We constateren dus een nieuwe tendens in gebruikspatroon waarmee vrouwen zich aanmelden: hoofdproducten zijn vooral: zware pijnstillers, cocaïne, GHB, amfetamine. Bij deze nieuwe cliënten, dient dus niet noodzakelijk substitutiemedicatie te worden opgestart waardoor andere vormen van (medische) counseling zich aandienen. 12 cliënten stroomden uit, waarvan 5 na afronding van hun behandeling is ook het jaar waarin de groepscohesie een opvallende evolutie kent ervaringsdeskundigheid, en sociale betrokkenheid (i.c. het aangaan van vriendschappelijke - en ondersteunende relaties) onderling komt in een stroomversnelling. Natalie Claeys, Claire Vanmal, Marlies Torfs en Cathy Matheï 1 8

19 SPUITENRUIL ANTWERPEN biedt aan injecterende gebruikers informatie en materiaal met als doel schadelijke gevolgen van gebruik te beperken. Via het recupereren van gebruikt materiaal wordt er ook preventief gewerkt t.a.v. de algemene bevolking en de doelgroep. Spuitenruil is een belangrijk contactpunt voor actieve gebruikers. SPUITENRUIL PROVINCIE ANTWERPEN IN 2015 Algemeen Sinds 2011 zagen we een continue daling van het aantal verdeelde spuiten. In 2014 bleef deze neerwaartse trend subtiel aanhouden. In 2015 zien we opnieuw een toename van het aantal verdeelde spuiten (18.000). We verdeelden spuiten in de provincie Antwerpen en recupereerden er , met een recuperatie percentage van 100.9% We noteerden contacten. Het succes van de buitencontainers resulteerde dit jaar in een recuperatie van 9900 spuiten, goed voor 4.1% van de totale recuperatie. De jaarlijkse bevraging (steekproef zelfrapportage- N=120) toont dat de gemiddelde leeftijd van onze klanten 36,6 jaar bedraagt en dat het voor drie kwart mannen zijn. We merken wel een lichtte verjonging en een toename van het aantal vrouwelijke klanten. 5% van de gebruikers van spuitenruil zijn jonger dan 25 jaar. Daartegenover staat dat meer dan 69% van de bevraagden begon te injecteren voor de leeftijd van 25 jaar! In 2015 duiden 40% van de antwoorden op een onstabiele leefsituatie (kraakpand/dakloos/vrienden/nachtopvang/andere). Polydruggebruik blijft de absolute norm. Het gebruik van New Psychoactive Substances (NPS) is aanwezig bij bijna 30% van de bevraagden. Opvallend is ook dat 10% zegt niet zeker te weten ooit NPS en gebruikt te hebben, wat slaat op de onduidelijkheid met betrekking tot deze middelen. 13% van de respondenten geeft aan nooit in behandeling te zijn geweest en 32% is niet in behandeling op het moment van de bevraging. Het blijft een verdienste van het project spuitenruil en de kracht van harm reduction om deze groep te bereiken. Algemeen kunnen we stellen dat de injecterende druggebruikers (IDG) het project spuitenruil positief beoordelen. Openingsuren, bereikbaarheid en folders scoren iets lager. Anonimiteit en de verdeelde materialen worden hoog gewaardeerd. 1 9

20 Activiteiten en aandachtspunten In 2015 namen 778 personen deel aan een vorming waarbij de inhoud gefocust was op prikongevallen, spuitenruil en harm reduction gerelateerde thema s. In 2015 werd actief ingezet op het informeren en bevragen van Apothekers in de Provincie Antwerpen. In de provincie Antwerpen doen apothekers niet actief aan spuitenruil. Ongeveer 70 Apotheken zijn wel actief als verwijzer via one-hit-kits. We blijven actief streven naar een verruiming en differentiatie van het aanbod van spuitenruil in de provincie Antwerpen. Rond de mogelijkheden van verruiming van het aanbod wordt samengewerkt met de partnerorganisatie waar onder andere de wetmatigheden worden onderzocht. Heel wat leden van onze doelgroep injecteren in mogelijks zeer onhygiënische omstandigheden op semi-openbare plaatsen (31%). We blijven de noodzaak voor het installeren van een gebruiksruimte vanuit gezondheidsperspectief promoten. Uit de bevraging 2015 blijkt dat de nood aan een gebruiksruimte leeft bij de injecterende gebruikers van de stad Antwerpen. 73% wil gebruik maken van een gebruiksruimte en meer dan de helft van hen wil dagelijks gebruik maken van een gebruiksruimte. De resultaten van de recuperatie van injectiemateriaal via Gepantserde naaldcontainers in de publieke ruimte blijft erg succesvol. Het territoriaal uitbreiden van dit aanbod in de stad Antwerpen en de rest van de provincie is aangewezen. Spuitenruil bereikt jonge /startende injecteerders niet of zeer weinig. Het vroegtijdig bereiken van nieuwe injecteerders blijft een prioriteit. In 2015 werden via het jongerenproject Plug-Inn jonge injecteerders bereikt. Vanaf 2016 zitten spuitenruil en Plug Inn onder één dak en hopen we nog meer jongeren te bereiken. 2 0

21 Overdosispreventie Uit de resultaten van de bevraging blijkt dat 14% van de deelnemers het afgelopen jaar één tot meerdere overdosissen overleefden. Jammer genoeg verliezen jaarlijks gebruikers het leven door overdosis. Ook dit jaar was dit niet anders. Spuitenruil blijft overdosispreventie met en voor gebruikers promoten. Aangezien het injecteren van heroïne (en het gebruik van opioïden) een hoog risico op overdosis met zich meebrengt, wil spuitenruil de verdeling van Naloxone bespreekbaar maken en promoten. Naloxon is een geneesmiddel dat wordt gebruikt om de effecten van een overdosering met een opiaat, bijv. heroïne, morfine, tegen te gaan. In het buitenland is overdosispreventie met Naloxone training en verdeling een sinds jaren toegepaste en positief geëvalueerde harm reduction strategie. In 2015 werd in samenspraak met verschillende hulpverleners en injecterende gebruikers gewerkt aan het nodige preventie materiaal. Vertrekkende vanuit de visie harm reduction willen we streven naar een zo groot mogelijke participatie van injecterende druggebruikers bij spuitenruil. We geloven in emancipatorisch werken en empowerment van mensen en willen erkennen dat ze een actieve partner kunnen zijn. Gebruikers dienen dan ook routinepartners worden en betrokken worden bij het identificeren, ontwikkelen en promoten van HR strategieën. Werner Bosschaerts, Zoubeïr Khaldi, Anton Van Dijck, Tonny Van Montfoort en Tessa Windelinckx 2 1

22 SPUITENRUIL is door de Vlaamse Overheid erkend sinds Doel is om besmettelijke aandoeningen (HIV/AIDS, Hepatitis B en C) en andere gezondheidsrisico s te voorkomen bij injecterende druggebruikers door de beschikbaarheid van injectiemateriaal te verhogen. Spuitenruil geeft gerichte preventieboodschappen en wil besmettingsgevaar bij de algemene bevolking voorkomen door recuperatie van gebruikt materiaal. Spuitenruil is een belangrijk kanaal om in contact te komen met de doelgroep en hen toe te leiden naar de hulpverlening. SPUITENRUIL IN VLAANDEREN IN 2015 Algemeen Spuitenruil is voornamelijk gelinkt aan de MSOC s, maar het is de bedoeling om een zo breed mogelijk aanbod uit te werken voor injecterende gebruikers. Dit vanuit de veronderstelling dat elke injecterende gebruiker vlotte toegang zou moeten hebben tot steriel injectiemateriaal, ongeacht het stadium van gebruik, de betrokken hulpverleningsorganisaties en ongeacht het feit of ze al dan niet een begeleiding/behandeling volgen. Door het plaatsen van gewapende containers in de publieke ruimte krijgen gebruikers de mogelijkheid om hun gebruikt injectiemateriaal veilig op te bergen ook op die momenten wanneer spuitenruil niet bereikbaar is. Aangezien de containers 24/24u bereikbaar zijn kunnen gebruikers dag en nacht hun verantwoordelijkheid opnemen Internationaal zien we een dalende tendens naar injecterend druggebruik. Onze cijfers volgen deze tendens niet. De verdeling van spuiten binnen de Vlaamse Spuitenruil blijkt zich te stabiliseren. Net als in 2014 zagen we in 2015 opnieuw een significante stijging van het aantal verdeelde spuiten wat de relevantie en noodzaak van Spuitenruil in Vlaanderen aantoont. In gans Vlaanderen werden er afgelopen jaar spuiten verdeeld en gerecupereerd. 2 2

23 aantal Overzicht jaarlijks verdeelde / gerecupereerde spuiten Vlaanderen ( ) GIVEN RETURN Verder werden er 1096 personen bereikt met één of andere vorming vanuit spuitenruil Vlaanderen gaande van prikongevallenpreventie/sensibilisering tot meer diepgaande thema s zoals omgaan met druggebruikers. Signalen en aanbevelingen Blijkbaar is 2015 een jaar geweest zonder noemenswaardige uitschieters: de aanbevelingen van vorig jaar zijn dan ook nog steeds van toepassing en werden ondersteund door zowel de directies van de MSOC s als de inhoudelijke stuurgroep. De hieronder opgelijste signalen en aanbevelingen zijn afkomstig van internationale ontwikkelingen binnen het harm reductionwerkveld, de verschillende rapporten van de terreinwerkingen spuitenruil en de resultaten van de bevraging die in 2015 Vlaanderen is gedaan bij 276 mensen die drugs injecteren De spreiding van infectieziektes kan verminderen door een gezamenlijke aanpak van interventies, maar het aanbod van spuitenruil wordt niet in elke soort van drughulpverlening aangeboden. Spuitenruil beperkt zich in Vlaanderen hoofdzakelijk tot de zeer laagdrempelige drughulpverleningcentra. Spuitenruil bereikt een doelgroep die volgens Skafupova et al, 2014, het meest risico gedrag vertoont (injecteren, polydruggebruik en een hoge frequentie van injecteren) en hierdoor de meeste schade oploopt. Spuitenruil is niet overal beschikbaar en er is een slechte spreiding. Voor mensen die injecteren is de drempel naar een organisatie die spuitenruil aanbiedt soms te hoog. Wanneer we spuitenruil Vlaanderen onder de loep leggen zien we enorme hiaten. 2 3

24 Naast het invullen van de geografische hiaten blijft differentiatie van spuitenruil een belangrijk aandachtspunt. Momenteel blijft spuitenruil hoofdzakelijk beperkt tot de MSOC s en de aparte ruilmomenten. Hepatitis C blijft een belangrijk thema binnen spuitenruil. Sensibiliseringsacties en studiedagen rond dit thema, zowel naar hulpverleningsorganisaties als naar druggebruikers, blijven belangrijk. We zien een hoge dak- en thuisloosheid bij het spuitenruilcliënteel. Toch zien we dat slechts een beperkt deel hiervan gebruik maakt van het aanbod van nachtopvang en daklozenopvang. Er is nood aan een gedifferentieerd aanbod van wonen. Vandaar het belang om te bekijken of alternatieve woonvormen mogelijk zijn. De startleeftijd van de eerste injectie blijft verontrustend laag. 38% van de respondenten was minderjarig bij hun eerste injectie. Er dient bekeken te worden waar er signalen zijn rond jonge risicogebruikers en waar nodig dient een harm reduction-aanbod specifiek naar jonge risicogebruikers uitgebouwd kan worden. In specifieke situaties, o.b.v. goede indicatie, zijn harm reductionstrategieën aangewezen om te werken met deze jongeren Naast de jonge injecteerders blijven we met spuitenruil een grote groep van ouder wordende gebruikers bereiken. Deze subgroep gaat binnen een aantal jaren meer dan waarschijnlijk aangepast zorg nodig hebben. Het wordt tijd dat er gewerkt wordt aan aangepaste zorg voor deze ouder wordende populatie. Er werden ook dit jaar heel wat nieuwe mensen die injecteren bereikt: 7,5% maakt minder dan 6 maanden gebruik van het project, 10% tussen 6 maand en een jaar. Dit zijn 17,5% nieuw bereikte intraveneuze druggebruikers (IDG), die voorheen nog geen gebruik maakten van spuitenruil. Polydruggebruik blijft de norm maar nieuwe producten doen geleidelijk maar zeker hun intrede bij de doelgroep van spuitenruil. Er dient dan ook extra aandacht te worden besteed aan het gebruik van New Psychoactive Substances (NPS) daar 2 4

25 de bevraging aangaf dat één derde van de resondenten ooit NPS heeft gebruikt en 19% nog de laatste 12 maanden gebruikt. Uit de bevraging blijkt tevens dat meer dan 15% van de respondenten expliciet aangeeft momenteel niet in begeleiding te zijn binnen de drughulpverlening. Er zijn duidelijke indicaties dat er meer en meer gebruikers bereikt worden die, via spuitenruil, een eerste contact hebben met een laagdrempelige drughulpverlening. We denken hierbij bijvoorbeeld aan gebruikers van opwekkende middelen zoals amfetamines en cocaïne. Deze doelgroep wordt niet traditioneel massaal bereikt door de hulpverlening. Dit cijfer geeft ook aan dat de methodiek spuitenruil erin slaagt contact te krijgen (en te houden) met zogenaamde moeilijk bereikbare IDG s. We krijgen de laatste tijd heel wat signalen rond het gebruik van opioïden. Het betreft hier synthetische opiaten met een vergelijkbaar, zij het vele malen sterker effect als heroïne. We rapporteerden de afgelopen jaren enkele overdosissen ten gevolge van het gebruik van opioïden zoals fentanyl. Uit de bevraging onder IDG van 2015 bleek dat maar liefst 10% van de respondenten aangaf opioïdenpleisters te gebruiken. Internationaal is er binnen harm reduction de aanbeveling om te werken met Naloxone om overlijdens ten gevolge van overdosis terug te dringen. Spuitenruil probeert via diverse kanalen de discussie omtrent beschikbaarheid hiervan te openen. Diverse internationale onderzoeken tonen de evidentie aan van de werking en de effecten van gebruiksruimtes. De belangrijkste doelstellingen situeren zich binnen het gezondheidsperspectief, meer gezondheidspromotie en quality of life. Binnen het Belgische HIV-plan worden gebruiksruimtes aanbevolen als good practice en als belangrijke strategie om de risico s te beperken. Vanuit de partnerorganisatie spuitenruil willen we dan ook pleiten om gebruiksruimtes als een volwaardige extra aanvulling te bekijken naast de huidige bestaande hulpverlening. Tessa Windelinckx 2 5

26 HET C-BUDDY-PROJECT heeft als doel een buddy-systeem te implementeren specifiek voor (ex)druggebruikers met hepatitis C. Algemeen Eind 2015 hebben we, na enkele jaren stil te hebben gelegen, het C-Buddyproject terug kunnen opstarten. Hiervoor konden we beroep doen op de financiële steun van drie farmaceutische bedrijven die sterk in dit project geloven. De nieuwe behandelingen voor hepatitis C klinken veelbelovend en zijn blijkbaar minder ingrijpend op het leven van mensen die de behandeling ondergaan. Toch blijkt het niet altijd evident om deze periode probleemloos door te maken en ondersteuning blijft dan ook noodzakelijk. Deze ondersteuning is echter niet steeds vanuit de omgeving van de (ex-) gebruiker of vanuit de hulpverlening mogelijk. Wanneer dit zorgnetwerk voor zowel mentale als praktische ondersteuning onvoldoende aanwezig is kan deze rol opgenomen worden door ervaringsdeskundigen (buddy s) die zelf de behandeling (met succes) hebben doorgemaakt. Buddy s zijn personen waar mensen die een hepatitis C-behandeling volgen dus op kunnen terugvallen in moeilijke periodes zonder het gevoel te hebben dat er een hulpverlening is. Vanuit hun eigen ervaringen kunnen deze buddy s ook een meerwaarde betekenen zowel voor mensen die reeds effectief gestart zijn met de behandeling als voor zij die nog twijfelen. Het project heeft als doel een buddysysteem te implementeren specifiek voor (ex)druggebruikers met hepatitis C. 2 6

27 Diverse taken Onze Buddy s nemen verschillende taken op: 1. In een voortraject: Het informeren van mensen over: wat hepatitis C is, hoe dit wordt overgedragen, de screeningsmogelijkheden en hen hiertoe motiveren, de voor- en nadelen van de behandeling. Mensen toeleiden naar screening en eventueel behandeling 2. Tijdens de behandeling: Bijhouden van de agenda, mensen h erinneren aan afspraken, verhogen van therapietrouw. Eén van de belangrijkste taken van een buddy is emotionele en praktische ondersteuning bij behandeling van hepatitis C van (ex)druggebruikers. Dit vanuit een gelijk(w)aardige positie en mens zijn. 3. Nazorg Psycho-educatie samen met hulpverlening, Harm reduction voor herbesmetting Momenteel zijn er verschillende buddy s actief en breiden we stilaan ons (zorg)netwerk uit. Naast het Buddy-werk organiseren we maandelijks een ontmoetingsmoment: Cyou@ waar mensen terecht kunnen om elkaar te ontmoeten, waar er infomomenten georganiseerd worden en waar mensen terecht kunnen met hun vragen. Griet Maertens, Tessa Windelinckx 2 7

28 GRI Bubbels & Babbels biedt een intensieve vorm van zorgcoördinatie of casemanagement aan gezinnen met jonge kinderen waarbinnen sprake is van een drugproblematiek bij één of beide ouders. Daarnaast werkt Bubbels & Babbels rond deskundigheidsbevordering van intermediairen en studenten rond de problematiek van druggebruik en ouderschap. BUBBELS & BABBELS IN 2015 Algemeen Al sinds 2001 werken we binnen Bubbels & Babbels met gezinnen onder invloed. In deze 15 jaar heeft het project zowel naar inhoud als naar bestaffing wel wat veranderingen ondergaan. Toch is het uitgangspunt van de werking in al die jaren onveranderd gebleven. Gezinnen met ouders met een afhankelijkheidsproblematie k hebben recht op en veelal ook nood aan een ondersteuning waarbij hun middelenstoornis wordt benaderd als een probleem naast de vele andere die ze ervaren. Ernstig middelengebruik kan ouderschap zwaar onder druk zetten en het welzijn van de kinderen in het gedrang brengen maar mag geen criterium zijn om ouders de facto te diskwalificeren als ouder. Wel kan het wenselijk zijn dat de ouders hun ouderrol (al dan niet tijdelijk) op een andere manier invullen en de dagelijkse zorg voor de kinderen (tijdelijk) uitbesteden. Naast het bieden van langdurige en intensieve zorgafstemming hebben we binnen Bubbels & Babbels ook van bij aanvang ingezet op het verbreden en verdiepen van de kennis omtrent deze complexe materie bij hulpverleners die met deze gezinnen vanuit verschillende disciplines in contact kwamen. We zijn van oordeel dat we in die 15 jaar minstens één steen verlegd hebben in de wijze waarop onze ouders bekeken en benaderd worden binnen de ruimere Antwerpse hulpverlening. We hebben het gevoel dat er meer begrip, mededogen en nuancering aanwezig is, dat er minder oordelend wordt gesproken en meer oog is voor de kwetsuren die de ouders zelf als kind ook 2 8

29 vaak hebben doorgemaakt. De casemanagers van Bubbels & Babbels zijn in heel wat begeleidingen tegelijk ook sociale tolk en bemiddelaar geweest tussen cliënten en andere diensten die minder vertrouwd zijn met middelengebruik. Tegelijkertijd hadden we vaak ook de handen vol om ouders duidelijk te maken in welk kluwen van de jeugdzorg ze terecht gekomen zijn, hoe het systeem functioneerde en waar ze bij wie voor wat terecht konden. Door ook in hogeschoolopleidingen een aanbod te doen, hopen we dat deze hulpverleners van de toekomst in het werkveld komen met de overtuiging dat werken met deze gezinnen onder invloed geen zwart-wit-verhaal is, maar een verhaal met een palet aan grijsschakeringen waarbinnen je steeds de nodige afwegingen moet maken maar dat tegelijkertijd ook verschrikkelijk boeiend kan zijn. Het afgelopen jaar werd samen met enkele partners uit de Expertisegroep Ouders Onder Invloed gewerkt aan audiovisueel werkmateriaal waarbij kinderen die opgroeien of opgroeiden in deze gezinnen aangeven hoe zij dit ervaren en ook wat hen, ondanks de ernst van de ouderlijke problematiek, toch geholpen heeft om de moeilijke periodes zonder al te veel kleerscheuren te doorstaan. Het waren bij momenten confronterende getuigenissen die ons scherp houden om steeds de noden van deze kinderen te blijven bevragen. Goede en aanklampende zorg voor ouders en de kinderen, het kunnen en mogen uitspreken van de bezorgdheden door de kinderen en een ondersteuning die zowel oog heeft voor de noden van de kinderen als van de ouders kan veel schade voorkomen. Met die gedachten in het achterhoofd heeft het team van Bubbels & Babbels ook in 2015 weer elke dag het beste van zichzelf gegeven in vaak moeilijke omstandigheden. Steeds met veel zorg voor alle betrokkenen in het vaak complexe spinnenweb van kinderen, ouders en betrokken hulpverlening en sociaal netwerk. Intensief Casemanagement / Contactherstel Het afgelopen jaar nam gedurende een half jaar de werkdruk sterk toe omwille van langdurige afwezigheid van één van onze casemanagers. De beperkte bestaffing van Bubbels & Babbels blijft een punt van aandacht, zeker omdat we voor al onze cliënten voortdurend zorgcontinuïteit willen bieden. In 2015 werden er 26 nieuwe cliënten of cliëntsystemen aangemeld bij Bubbels & Babbels. Dit is een stijging van +- 30% t.o.v Na vraagverheldering en intake leidden 20 van deze aanmeldingen tot een opstart van een begeleidingstraject. Naast deze 20 nieuwe trajecten werden in

30 eveneens nog 10 cliënten begeleid die de vorige jaren werden opgestart. Globaal werden in 2015 door Bubbels & Babbels 30 cliënten of cliëntsystemen intensief opgevolgd. In de loop van 2015 werd de begeleiding bij 10 cliënten of cliëntsystemen afgerond. Van alle 30 cliëntsystemen waar in 2015 rond gewerkt is, werd bij ongeveer 30% of 13 cliëntsystemen zowel met de vader als moeder intensief gewerkt. Bij de 17 andere cliëntsystemen was steeds maar één ouder actief betrokken, ofwel omdat deze ouder alleenstaand was, dan wel omdat de partner niet mee betrokken wenste te worden. Als we kijken naar de specifieke hulpvraag van deze 30 begeleidingen waar in 2015 rond gewerkt is, dan zien we een verhouding van 25/30 intensief casemanagement en 5/30 contactherstel. 40% van de ouders die dit jaar door Bubbels & Babbels begeleid werden gaven bij aanmelding heroïne op als belangrijkste product. Het merendeel van deze ouders zitten wel in substitutieprogramma bij het MSOC of bij een huisarts. Deskundigheidsbevordering 2015 was op het vlak van deskundigheidsbevordering eerder een matig jaar. Dat was voor een belangrijk stuk het gevolg van de langdurige afwezigheid van de vormingsverantwoordelijke en anderzijds door een sterk toegenomen caseload, voornamelijk in de laatste jaarhelft. Tenslotte werd er dit jaar tevens behoorlijk wat tijd gestoken in uitwerken van de scenario s ed. voor het videoproject Opgroeien in een gezin onder invloed (zei verder). In 2015 werd tevens een groepje studenten van de AP-Hogeschool begeleid om bij onze partners een tevredenheidsonderzoek te voeren. Helaas was de kwaliteit van het afgeleverde werkstuk te ondermaats om er veel conclusies uit te kunnen trekken. Naast het uitvoeren van een 15-tal externe vormingen en coachingsopdrachten werd door het B&B-team in 2015 eveneens nog op regelmatige basis telefonisch advies en consult geboden. Daarnaast hebben we het afgelopen jaar ook ondersteuning geboden aan gelijkaardige of opstartende projecten in Kortrijk en Gent. Bubbels & Babbels verzorgt daarnaast nog het redactiesecretariaat van de periodieke nieuwsbrief Exponent. In 2015 verschenen er hiervan twee edities. Alle publicaties zijn voortaan te raadplegen op die Bubbels & Babbels namens de Expertisegroep beheert. Ginette Jansegers, Han Mariën, Dirk Rombouts, Diane Slootmans 3 0

31 Plug-INN is een laagdrempelige onthaalwerking voor jonge risicogebruikers (16-25 jaar). De onthaalwerking staat garant voor een kleinschalig, onvoorwaardelijk, anoniem informatie- en hulpverleningsaanbod met gratis doktersconsultatie. Plug-INN in 2015 Algemeen Plug-INN richt zich op risicojongeren tot 25 jaar, binnen het Antwerpse, in een zo vroeg mogelijk stadium van hun gebruik. De laagdrempelige onthaalwerking probeert via vaste permanentiemomenten en een gratis artsenconsultatie deze jongeren doelmatiger te bereiken. Het project richt zich tot jongeren die zich mogelijk in risicosituaties bevinden en die moeilijk hun weg vinden naar de bestaande hulpverlening. Het gaat hier onder andere over risicojongeren die uitstromen uit de voorzieningen van de bijzondere jeugdzorg. Permanentie De permanentiewerking bestaat uit 3 onthaalmomenten per week (ma-woevrij van 14-17u) waar jongeren zonder afspraak terecht kunnen bij een hulpverlener. De onthaalwerking staat garant voor een kleinschalig, anoniem, onvoorwaardelijk informatie- en hulpverleningsaanbod. Het project werkt 'veranderingsgericht à la carte': We geven objectieve informatie en advies rond middelengebruik, Brief Motivational Interventions (BMI) worden toegepast, de negatieve consequenties van gebruik worden in kaart gebracht en besproken. Er wordt motivationeel gewerkt rond minder schadelijke wijzen van gebruik, rond minderen/controleren van gebruik of stoppen met gebruik. Hiervoor kunnen de jongeren terecht bij deskundige projectmedewerker(s) of bij een verslavingsarts. Waar wenselijk wordt gericht doorverwezen voor opvolging bij tweedelijnshulpverlening. Zo nodig worden jongeren actief begeleid (outreachend) van en naar andere voorzieningen. 3 1

32 Resultaten Plug-INN staat nu echt op de rails. Er is naambekendheid en mandaat binnen de hulpverlening en de stad. Wel streven we nog steeds naar meer bekendmaking bij de jongeren zelf. We halen onze vooropgestelde cijfers en we hebben nog groeimarge. We slagen erin om goede samenwerkingsverbanden af te sluiten. We willen nog meer investeren in solide netwerking en structurele samenwerking maar koken kost geld. Hiervoor willen het belang van het participatiebudget nogmaals aanstippen. We bereiken de jongeren die we op oog hadden, met name risicovolle min-25jarige gebruikers met weinig of geen netwerk die niet bereikt werden door andere (drug)hulpverlening of daar niet welkom zijn. We blijven aandacht hebben voor recreatief gebruik voor zover het risicovol is of kan zijn. Een aandachtspunt is om samen met ons netwerk te bekijken wat de reden is van het grote aantal verwijzingen van cannabisgebruikers in Uitdaging Een extra uitdaging waar we voor staan is een degelijk aanbod creëren/aanpassen/ voor een deel van onze doelgroep. We hebben een 8-tal jongeren die de leeftijd naderen van 25 jaar. Zij passen qua leeftijd niet meer binnen onze targetgroep, maar qua profiel wel. Zij hebben nog steeds baat aan een laagdrempelige onthaal werking. De jongeren zelf wensen niet aan te sluiten bij MSOC omwille van de beeld- en identiteitsvorming. Hierbij mag ook gesteld worden dat niet elke jongere van plus 25 past in het profiel van het huidige MSOC. We geloven zeer sterk dat jongeren een specifieke aanpak nodig hebben, aangepast aan hun noden en behoeftes. 3 2

33 Dit activiteitenverslag getuigt van het bestaansrecht en de nood aan een Harm Reduction georiënteerde jongerenwerking als Plug-INN. Enkele cijfertjes Er kwamen op Plug-INN in verschillende jongeren. De intensiteit van de contacten met de jongeren is zeer variabel. Soms is er een gemiddelde van 1 contact per maand, met andere jongeren kan dit gaan tot 8 contacten per maand. Gemiddeld zijn er 14 contacten per jongere met een range tussen 1 en 79 contacten. Het streefcijfer van 8 jongeren per week werd reeds in 2013 ruimschoots overschreden. Het nieuwe streefcijfer voor 2014, van 15 verschillende jongeren per week, is in die zin net niet behaald door een tijdelijke terugval in de maanden november en december. Gemiddeld zagen we 11,8 (individuele) jongeren per week en zijn er gemiddeld 15 contacten per week met jongeren. 3 3

34 3 4

35 Conclusie 2015 We streven nog steeds naar meer bekendmaking bij de jongeren zelf. We halen onze vooropgestelde cijfers en we hebben nog groeimarge. We slagen erin om goede samenwerkingsverbanden af te sluiten. We willen nog meer investeren in solide netwerking en structurele samenwerking maar koken kost geld. Hiervoor willen het belang van het participatiebudget nogmaals aanstippen. We bereiken de jongeren die we op oog hadden. Namelijk risicovolle min-25jarige gebruikers met weinig of geen netwerk en die niet bereikt werden door andere (drug)hulpverlening of daar niet welkom zijn. We blijven aandacht hebben voor recreatief gebruik voor zover het risicovol is of kan zijn. We geloven zeer sterk dat jongeren een specifieke aanpak nodig hebben, aangepast aan hun noden en behoeftes. Enkele aandachtspunten: Een aandachtspunt is om samen met ons netwerk te bekijken wat de reden is van het grote aantal verwijzingen/instroom van cannabisgebruikers in 2015 Een extra uitdaging waar we voor staan is een degelijk aanbod creëren/aanpassen/ voor een deel van onze doelgroep. We hebben een deel van onze jongeren die de leeftijd naderen van 25 jaar. Zij passen qua leeftijd niet meer binnen onze targetgroep, maar qua profiel wel. Zij hebben nog steeds baat aan een laagdrempelige onthaal werking. De jongeren zelf wensen niet aan te sluiten bij MSOC of andere organisaties. Hierbij mag ook gesteld worden dat niet elke jongere van plus 25 past in het profiel van het huidige MSOC. We geloven zeer sterk dat jongeren een specifieke aanpak nodig hebben, aangepast aan hun noden en behoeftes. Kristof Bryssinck,, Erik Helderweert, Mieke Verbruggen, Joris Van Acker, Tessa Windelinckx 3 5

36 Het extramuraal werk van Free Clinic vzw omvat het Straathoekwerk, het Activeringsproject, Buro Aktief en de Spuitenpatrouille. Opzet was om deze werkingen in 2014 zowel inhoudelijk als fysiek samen te brengen binnen een nieuw integraal concept De Nomaad. Naast uitvalsbasis voor verschillende activiteiten op zich, zou De Nomaad ook een ankerplaats worden waar mensen kunnen aanhaken en in contact kunnen gebracht worden met allerhande voorzieningen, binnen de eigen werking en ook daar buiten. EXTRA-MURAAL WERK: DE NOMAAD Algemeen Nog steeds is het extra-murale team een Centrum voor sociale activering De Nomaad in wording. Maar daar komt stilaan verandering in. Een aantal doorbraken zijn een feit. De stedelijke overheid heeft een klein deeltje van de site Spoor Oost gevrijwaard voor gemeenschapsvoorzieningen. En op dit stukje, vlak naast het het hoofdgebouw van Free Clinic, zal tegen eind 2016 een nieuw gebouw verrijzen waarin De Nomaad haar intrek zal nemen. Samen met private partners, de Raad van Bestuur van Free Clinic vzw en de collega s hebben we in 2015 sterk ingezet voor de opmaak van gedegen plan. Ondertussen is de bouwaanvraag de deur uit en hopen we er binnen enkele maanden een einde komt aan onze infrastructurele lijdensweg was eveneens een jaar van afscheid nemen. Enkele straathoekwerkers hebben ons team moeten verlaten. Een andere werker is van functie veranderd binnen Buro Aktief, de coördinatiefunctie is qua uren aangepast aan het nieuwe gegeven. De consequenties waren ook voelbaar binnen Buro Aktief, waar een aantal tijdelijke medewerkers door 3 6

37 de verschuiving eveneens dienden afscheid te nemen of waar contractvermindering het gevolg was. Het ontbreken van een uitvalsbasis heeft de werking ernstig beïnvloed, maar dankzij partnerorganisaties zijn we er toch in geslaagd om het ganse jaar te blijven voorzien in een kwalitatieve werking. We blijven alleszins optimistisch en hoopvol, mede dankzij de perspectieven voor een definitief gebouw. Het extramuraal werk van Free Clinic vzw omvat het Straathoekwerk, het Activeringsproject, Buro Aktief en de Spuitenpatrouille. Opzet was om deze werkingen in 2015 zowel inhoudelijk als fysiek samen te brengen binnen een nieuw integraal concept De Nomaad. Naast uitvalsbasis voor verschillende activiteiten op zich, beogen we dat De Nomaad ook een ankerplaats wordt waar mensen kunnen aanhaken en in contact kunnen gebracht worden met allerhande voorzieningen, binnen de eigen werking en ook daar buiten. Resultaten 2015 Ondanks bovenstaande tegenslagen is er in 2015 weer hard gewerkt en werden er positieve resultaten behaald. De eerste drie maanden, alsook de laatste maand van het jaar stonden in het teken van de winterdagopvang. Voor de eerste keer beperkten we ons niet tot weekdagen, maar hebben we er de weekends bijgenomen. Deze gingen door in Filet Divers in de Rolwagenstraat en in de Karel De Grote-Hogeschool. Hier ontvingen we een 250-tal verschillende mensen, waaronder een 30-tal vrouwen. Naar het einde toe was er een gemiddelde dagopkomst van ruim 70 bezoekers, die een ganse namiddag bij ons vertoefden en deelnamen aan het gebeuren. We konden hierbij ook rekenen op een uitgebreide vrijwilligersploeg, die we op gezette tijden samenbrachten voor feedback en een gezellig samenzijn. Ook tijdens de Winterdagopvang bleven de buitenactiviteiten van de verschillende werkingen doorlopen. 3 7

38 Buro Aktief organiseerde in opdrachtplaatsen. Dit betekent dat we 645 opdrachten hebben uitgevoerd. Dit zijn gemiddeld 48 opdrachtplaatsen per week of 14 opdrachten van 2 uur. Met dit aanbod konden we gemiddeld 31 mensen per week aan het werk zetten. Er is ook gezocht naar vernieuwing qua projecten. De volkstuin is in 2015 geweken voor een nieuw tuin- en kunstenproject op het terrein van de Verbeke Foundation in Kemzeke. Ook zijn er meer opdrachten aangeleverd door buurtregisseurs en is er in Winterdagopvang een grotere participatie van Buro Aktief genoteerd. Andere projecten komen later aan bod. In 2015 hebben 46 deelnemers de moedige stap gezet om mee op kamp te gaan in het verre Zandvliet. De gezinnendag vond plaats in het tropisch zwembad van Lier en was weer een boeiende dag. De Lange Termijnprojecten blijven een succes. De Antwerp Streetboys trainden wekelijks en zijn nu ook ingeschreven in een lokale competitie, zodanig dat zij die niet voor het BHC in aanmerking komen, toch nog kunnen spelen. Daarnaast werd in samenwerking met Buurtsport een fitnessaanbod gestart en op dinsdagavond is zaalvoetbal Zuid al 14 jaar een traditie. De samenwerking met Sering vzw heeft tot een echt sterk theaterproject geleid (Papieren Jungle), waarmee we in 2015 de boer op zijn gaan. De vrouwen hebben een eigen moment binnen de Vrouwenclub en het vrouwensalon. De buurtgerichte initiatieven zijn ook dit jaar doorgegaan (Winterfeest, Lentepoets, Muziek in de Wijk), en hebben we onze derde Gezondheidsdag georganiseerd op het De Coninckplein. Dit aanbod bood aan Free Clinic en partnerorganisaties de mogelijkheid om zichzelf aan de buurt voor te stellen. Participatie is een belangrijk thema geweest in Zo is er voor de eerste keer geëxperimenteerd met de aanwezigheid van Buro Aktievers in de Kerngroep om hun eigen op de werklunch besproken thema (doorstroom binnen BA)aan de leden voor te stellen. 3 8

39 Met het Papieren Jungle en Antwerpen Blueprint hebben we promotie gemaakt naar scholen, partnerorganisaties en in latere instantie naar het ruime publiek. De Spuitenpatrouille wordt hoe langer hoe meer een begrip in Antwerpen. We worden meer aangesproken voor opdrachten. Er is een nieuwe VAP-vrijwilliger aangesloten, maar helaas is er ook een gestopt, zodat we konden blijven beschikken over een duo dat meer inzetbaar is. Voorts vormen ook de patrouilleleden een min of meer vaste equipe. Daarnaast is er in samenwerking met Spuitenruil een maandelijkse opleiding voor geïnteresseerden en kandidaat-vrijwilligers en organiseerden we drie sensibiliseringsmomenten. Het veldwerk blijft een gevoelig punt binnen de werking. Door de overvolle agenda s is dit hetgeen dat de planning soms niet haalt. En dat is jammer. We hadden ons voorgenomen om hier in 2015 werk van te maken, maar de eerlijkheid gebiedt ons te stellen dat we er niet echt in gelukt zijn om hierin een systeem vast te leggen. En eigenlijk blijft dit een smet op ons voor de rest schitterend blazoen. Want we blijven draaien op hoge toeren, we blijven tegenslagen trotseren en we blijven geen uitdaging uit de weg gaan. Het is onze cultuur, onze way of life. Sulliman Akajjouâ, Pia Claessens, David Huijgens Luc Martens, Sandra Meese (tot juni), Dolores Serrano, Sadettin Tezerdi (tot juli), Ivo Thery, Fred Van Damme (tot december) en Marein Wellens Nourdine Benaissa, Anton Van Dyck (tot maart en in december), Manuel Felpete, Joerie Besauw, Chantale Bastiaans, Geert Torremans, Johan De Veylder. Allen medewerkers winterdagopvang

40 FREE CLINIC VZW ALS EXPERTISECENTRUM ALGEMEEN Naast het sterk uitgebouwde hulpverleningsluik is Free Clinic vzw tevens een kenniscentrum rond diverse druggerelateerde thema s waar door diverse diensten en instanties regelmatig een beroep op gedaan wordt. Deze expertise wordt door diverse deelwerkingen, medewerkers en publicaties uitgedragen. Hieronder geven we een beknopt overzicht van enkele initiatieven waarvoor in 2015 op onze expertise een beroep werd gedaan. Patients at hart In samenwerking met een farmaceutisch bedrijf dat het Buddy-project sponsort, organiseerden we in 2015 een dag waar medewerkers van deze firma samen met onze cliënten op pad konden gaan. Dit alles werd gekaderd in het thema gezonde voeding. Prijzen werden vergeleken, voedingswaarden werden besproken en er werd een kleine vorming gegeven rond wat gezond en niet gezond is tijdens een hepatitis C therapie. De dag werd afgesloten met een gezonde maaltijd. Het doel was werken rond gezonde voeding, maar uiteindelijk is er een extra effect bijgekomen. Hepatitis C patiënten/ drugggebruikers werden vermenselijkt en deze dag heeft een enorm destigmatiserend effect gehad. Bij de werknemers van deze firma heeft deze dag nog wel nagezinderd. Hepatitis C Initiative : 5 projecten in 5 Europese steden Op vraag van het hepatitis C initiative werd Vlaams coördinator Spuitenruil Tessa Windelinckx gevraagd om, samen met Jason Farrell, in vijf Europese steden een training. Hulp-verleners en peer werkers werden samen ondergedompeld in een bad wetenswaardigheden m.b.t. het thema hepatitis C, preventie, screening, behandeling, werken met peers en technieken om veilig te injecteren. De kennis omtrent veilige injectietechnieken en de expertise die is opgebouwd in spuitenruil Vlaanderen gaf de training voor velen een extra meerwaarde. Het good practice model van Free Clinic rond preventie, screening en behandeling van hepatitis C werd hierdoor mee uitgedragen 4 0

41 Studiedag Vlaamse MSOC s (2de editie) In 2015 organiseerden de vijf Vlaamse MSOC s en spuitenruil een tweede editie van de MSOC studiedag. Met Free Clinic vzw stonden we samen met partners van de andere MSOC-werkingen in voor de voorbereiding en praktische organisatie van dit event. De studiedag omvatte verschillende thematische en disciplinaire workshops, een ontmoetingsmoment tussen de werknemers van de vijf MSOC s en een plenaire sessie waarin ondermeer thema s als beroepsgeheim, nieuwe drugs,.. aan bod kwamen die heel wat stof tot nadenken gaven. Een succesverhaal dat zeker herhaald wordt in de toekomst. En de wisselbeker die voor de tweede keer richting Antwerpen (terug) komt. Expertisegroep Ouders Onder Invloed Vanuit de deelwerking Bubbels & Babbels werd de afgelopen jaren veel energie gestoken om de deskundigheid in het werkveld te vergroten omtrent ouders met een middelenproblematiek. Dit vertaalde zich in een permanent vormingsaanbod, trainingen, advies en consult en diverse publicaties. De afgelopen twee jaar werd getracht om de expertise van alle werkingen die in Vlaanderen rond dit thema werken te bundelen en te vergroten. Zo ontstond de Expertisegroep Ouders Onder Invloed waaruit recentelijk ook de website uit voortvloeide. Daarnaast ontwikkelde de Expertisegroep i.s.m. Huis van het Kind Leuven in beeldmateriaal dat kan gebruikt worden om de veerkracht van kinderen die opgroeien in deze gezinnen te vergroten. Dit beeldmateriaal kan tevens gebruikt worden om ouders met een afhankelijkheidsproblematiek binnen een begeleidingscontext te sensibiliseren omtrent de mogelijke impact van het ouderlijk middelengebruik om hun kinderen maar hen tevens handvatten bieden om hier mee aan de slag te gaan. Naast Bubbels & Babbels maakt vanuit Free Clinic vzw ook PROject deel uit van de Expertisegroep naast ouder-kind werkingen uit heel Vlaanderen: MaPa (MSOC Vlaams Brabant), OP+ (Adic), DoDO (Kompas vzw), TG De Sleutel, CAD Limburg, Katarsis, De Tipi (De Kiem vzw), KiDO (MSOC Oostende). 4 1

42 Hepatitis C Studiedag In februari 2015 vond de zesde hepatitis C studiedag plaats in Antwerpen. Het unieke concept laat toe dat zowel gebruikers als intermediairen aanwezig zijn en dat er heel wat interactie mogelijk is nadien. Meer dan 100 deelnemers waren aanwezig, waaronder een 35 tal mensen die drugs gebruiken. Dit jaar was er ook een delegatie van Gentse hulpverleners en gebruikers naar Antwerpe afgezakt. Bij hen kwam er de vraag of we dit concept ook in het Gentse kunnen organiseren. Een vraag die zeker bekeken wordt en een streefdoel is dit te organiseren eind VESTA studiedag workshops. dagvoorzitter. Op vraag van Campus Vesta, het provinciaal opleidingscentrum voor brandweer, politie en dringende geneeskundige hulpverlening, werkte Free Clinic vzw in 2015 actief mee aan de voorbereiding en uitwerking van de studiedag Drugs op één lijn. Deze dag beoogde een interactieve uitwisseling tussen hulpverlening, spoeddiensten en drughulpverlening. Free Clinic bemande enkele infostands en begeleidde twee Daarnaast fungeerde één van onze verpleegkundigen als 4 2

43 Gezondheidsdag Ook in 2015 organiseerde Free Clinic vzw samen met diverse partnerorganisaties van onze doelgroep een informatieve en ontspannende namiddag tijdens de Gezondheidsdag. Opzet hiervan is om via diverse stands en activiteiten informatie te geven over bv. reanimatietechnieken, veilig-heidshouding, voetve-zorging, TBC, anticonceptie, SOA's, We richten ons in eerste instantie naar een doelgroep die in precaire omstandigheden leeft. Voor deze derde editie werkten we hiervoor ondermeer samen met t Vlot, De Buurthuis De Buurt, De Biekorf, Ghapro, LOGO, Dokters van de Wereld, VRGT, Safe n Sound en Buurtsport. Ook was er een vertegenwoordiging van het ganse Antwerpse drughulpverleningsaanbod. Inbreng expertise binnen vormingsaanbod van VAD Naast bovenstaande initiatieven werden onze medewerkers op regelmatige wijze gevraagd om hun expertise ten dienste te stellen tijdens opleidingen binnen VAD. In 2015 werd onze expertise ondermeer gevraagd voor de meerdaagse opleiding hulpverlener binnen de alcohol- en drughulpverlening. Medewerkers van MSOC, Spuitenruil en Bubbels & Babbels belichten tijdens één of meerdere dagdelen specifieke aspecten van deze thematiek. brachten één of meerdere dagdelen (harm reduction, productinfo, neurobiologie, casemanagement, ). Vormingen Spuitenruil In 2015 werden met de vormingen die Antwerpse Spuitenruil organiseerde meer dan 500 personen bereikt. Daarnaast werd een vorming gegeven aan meer dan 1000 personen door de Vlaamse Spuitenruil. Deskundigheidsbevordering Bubbels & Babbels Het team van Bubbels & Babbels verzorgde in 2015 ondermeer vormingen aan consulenten van het OCJ (Integrale Jeugdhulp) en de sociale dienst Jeugdrechtbank, regioverpleegkundigen van Kind & Gezin, begeleiders van diverse CKG s regio Antwerpen. 4 3

44 FREE CLINIC VZW IN 2015 Algemeen Op 31 december 2015 waren er 59 medewerkers (43,49 VTE) bij Free Clinic vzw tewerkgesteld waarvan 16 voltijds, 28 deeltijds, 12 halftijds en 3 minder dan halftijds. Gemiddeld werkten zij 27,9 uren per week. Free Clinic vzw werd in 2015 gesubsidieerd door - het RIZIV, - het Stedenfonds - Reguliere middelen van de Stad Antwerpen - Sociale Maribel - Vlaamse Gemeenschap Ook vanuit eigen middelen van de vzw worden de personeelskosten aangevuld. Wijzigingen personeel in 2015 MSOC - Martine Keyen, Zahira De Ryck, Sven Van De Velde, Jessica Van Steenwinkel en Elisabeth Dries gingen uit dienst. - Carola Daemen, Gulcan Kurnaz en Seppe De Smet startten als verpleegkundigen. - Jasper Janssens, Audrey Vandevorst kwamen in dienst als psychosociaal hulpverlener. Activeringsteam - Fred Van Damme ging uit dienst. - Nourdine Benaissa vervoegde het team tijdelijk binnen Buro Aktief. - Patrick Marijnissen, Joey Barremans en Anton Van Dijck werkten mee aan de Winterdagopvang Chantal Bastiaans, Johan De Veylder, Manuel Felpete, Geert Torremans, Joeri Van Besauw en Anton Van Dijck werkten mee aan de Winterdagopvang Straathoekwerk - Sandra Meese en Sadettin Tezerdi verlieten als gevolg van de beleidsbeslissing van de Stad om het Straathoekwerk stop te zetten, in de loop van het jaar de organisatie. 4 4

45 Plug-INN - Kristof Bryssinck nam een jaar tijdskrediet. - Tessa Windelinckx verving Kristof op Plug-INN. Spuitenruil - Anton Van Dijck verving Tessa Windelinckx in de Antwerpse Spuitenruil. De teamsamenstelling van PROject, Bubbels&Babbels en de omkadering bleef in 2015 onveranderd. Vzw-organen Raad van Bestuur Jan Bogaerts Nico Bogaerts, voorzitter Bart Conix Jurgen De Vos Paul Eylenbosch Johan Renard (vanaf november 2015) Anne-Mie Van Cauwenberghe Guido Van Hal Anne-Mie Vermassen (tot mei 2015) Algemene Vergadering (samenstelling op ): 38 leden Voorzitter Jan De Ridder Carl Adams, Pascale Bierna, Jan Bogaerts, Nico Bogaerts,Werner Bosschaerts, Lieve Brosens, Kristof Bryssinck, Bart Conix, Mia Crollet, Kathleen Debruyne, Tom Decorte, Thomas Decreus, Ives Delespaul, Jurgen De Vos, Lieve De Weerdt, Niek Everts, Paul Eylenbosch, Steven Gibens, Heidi Holvoet, Martine Keyen, Ellie Kuipers, May Leenaerts, Cathy Matheï, Johan Renard, Dirk Rombouts, Tino Ruyters, Ronny Servaes, Lieven Tiebos, Joris Van Acker, Anne Mie Van Cauwenberghe, Inge Van Gaal, Guido Van Hal, Claire Vanmal, Tonny Van Montfoort, Anne Mie Vermassen, Sara Waelbers, Tessa Windelinckx Administratieve en logistieke ondersteuning Directie en staf: Tino Ruyters en Dirk Rombouts Administratie en logistiek: Ronny Servaes, Annick Broeckaert, Sander Bruyneel, Natalya Klebleeva, Michele Klewais, Ronan Van Bosch en Ingrid Verbeeck 4 5

46 4 6

47 Volg ons op Facebook: Of op 4 7

JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW

JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW Jaarverslag Free Clinic vzw 2012 2014 JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW ACTIVERINGSPROJECT - BUBBELS & BABBELS BURO AKTIEF - MSOC ANTWERPEN - PROJECT PLUG-INN - SPUITENPATROUILLE - SPUITENRUIL STRAATHOEKWERK

Nadere informatie

JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW

JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW Jaarverslag Free Clinic vzw 2012 2013 JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW ACTIVERINGSPROJECT - BUBBELS & BABBELS BURO AKTIEF - MSOC ANTWERPEN - PROJECT PLUG-INN - SPUITENPATROUILLE - SPUITENRUIL STRAATHOEKWERK

Nadere informatie

We willen met dit dossier je aandacht én steun vragen voor een Antwerps project met een hoge maatschappelijke toegevoegde waarde.

We willen met dit dossier je aandacht én steun vragen voor een Antwerps project met een hoge maatschappelijke toegevoegde waarde. CENTRUM VOOR SOCIALE ACTIVERING 2 WOORD VOORAF Geachte, We willen met dit dossier je aandacht én steun vragen voor een Antwerps project met een hoge maatschappelijke toegevoegde waarde. Free Clinic vzw

Nadere informatie

MSOC Gent viert 20-jarig bestaan met 'Heet van de naald'

MSOC Gent viert 20-jarig bestaan met 'Heet van de naald' MSOC Gent viert 20-jarig bestaan met 'Heet van de naald' Met het evenement Heet van de naald werd op donderdag 12 januari 2017 in het Pand, het 20-jarig bestaan van het Medisch Sociaal Opvangcentrum (MSOC)

Nadere informatie

Er is veel informatie beschikbaar op www.free-clinic.be

Er is veel informatie beschikbaar op www.free-clinic.be Free Clinic vzw is een erkende organisatie die zich richt tot maatschappelijk kwetsbare groepen met een specifieke aandacht voor mensen met een problematiek van middelenafhankelijkheid. De organisatie

Nadere informatie

Diane Slootmans, Casemanager GoiA (Free Clinic vzw) Zeilstraat 16, 2060 Antwerpen 03/

Diane Slootmans, Casemanager GoiA (Free Clinic vzw) Zeilstraat 16, 2060 Antwerpen 03/ Diane Slootmans, Casemanager GoiA (Free Clinic vzw) Zeilstraat 16, 2060 Antwerpen 03/2368566 info@goia.be 1 VOORSTELLING 2 Ontstaan en evolutie Ontstaan eind jaren 90: Hulpverleners in Antwerpen werden

Nadere informatie

Planning spuitenruil Provincie West-Vlaanderen 2013

Planning spuitenruil Provincie West-Vlaanderen 2013 Planning spuitenruil Provincie West-Vlaanderen 2013 Art. 4. 1. De algemene doelstelling van dit convenant is een bijdrage te leveren aan het preventieve gezondheidsbeleid op het gebied van middelengebruik,

Nadere informatie

Jaarverslag Free Clinic vzw 2012 JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW BUBBELS & BABBELS - EXTRAMURAAL WERK - MSOC ANTWERPEN - PROJECT - PLUG-INN - SPUITENRUIL

Jaarverslag Free Clinic vzw 2012 JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW BUBBELS & BABBELS - EXTRAMURAAL WERK - MSOC ANTWERPEN - PROJECT - PLUG-INN - SPUITENRUIL Jaarverslag Free Clinic vzw 2012 2016 JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW BUBBELS & BABBELS - EXTRAMURAAL WERK - MSOC ANTWERPEN - PROJECT - PLUG-INN - SPUITENRUIL 1 Jaarverslag 2016 is een uitgave van Free Clinic

Nadere informatie

Van twee naar één netwerk Een nieuw netwerk Een nieuwe naam

Van twee naar één netwerk Een nieuw netwerk Een nieuwe naam Van twee naar één netwerk Een nieuw netwerk Een nieuwe naam Kwadraat staat voor. kwaliteit, want kwaliteitsvolle zorg vermenigvuldigt als je ze deelt.. het bundelen van de krachten om mensen met een psychische

Nadere informatie

Inhoud. Lijst met afkortingen 13. Voorwoord 15. Inleiding 17

Inhoud. Lijst met afkortingen 13. Voorwoord 15. Inleiding 17 Inhoud Lijst met afkortingen 13 Voorwoord 15 Inleiding 17 DEEL 1 TRENDS IN CIJFERS OVER ILLEGALE DRUGS IN VLAANDEREN/BELGIË 1997-2007 19 HOOFDSTUK 1! ILLEGALE DRUGS. SITUERING EN DEFINIËRING 21 1.1 Wat

Nadere informatie

Anker kracht. Verankering in de maatschappij door intensieve multi-disciplinaire begeleiding

Anker kracht. Verankering in de maatschappij door intensieve multi-disciplinaire begeleiding Anker kracht Verankering in de maatschappij door intensieve multi-disciplinaire begeleiding Inleiding In januari 2014 startte OCMW Gent het project 'Ankerkracht'. Dit project bundelt de krachten en visie

Nadere informatie

Drugs Expertise Team

Drugs Expertise Team brugge.be DRUG PREVENTIE Drugs Expertise Team Aanbod deskundigheidsbevordering Wanneer men geconfronteerd wordt met illegaal middelengebruik bij cliënten roept dit vaak heel wat vragen, twijfels en/of

Nadere informatie

40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP. Crisisteam De Schelp. Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen

40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP. Crisisteam De Schelp. Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen 40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP Crisisteam De Schelp Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen Crisishulp in CAW Oost-Vlaanderen CAW Oost-Vlaanderen biedt professionele hulp voor elke hulpvrager in een

Nadere informatie

Anker kracht. Verankering in de maatschappij door intensieve multi-disciplinaire begeleiding

Anker kracht. Verankering in de maatschappij door intensieve multi-disciplinaire begeleiding Anker kracht Verankering in de maatschappij door intensieve multi-disciplinaire begeleiding Inleiding In januari 2014 startte OCMW Gent het project 'Ankerkracht'. Dit project bundelt de krachten en visie

Nadere informatie

40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP. Crisisteam De Schelp. Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen

40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP. Crisisteam De Schelp. Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen 40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP Crisisteam De Schelp Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen Visie op crisishulp binnen CAW Oost-Vlaanderen Crisishulp in CAW Oost-Vlaanderen CAW Oost-Vlaanderen biedt

Nadere informatie

Nieuw aanbod jongerenprogramma De Sleutel

Nieuw aanbod jongerenprogramma De Sleutel Nieuw aanbod jongerenprogramma De Sleutel Residentieel Jongerenprogramma (RKJ) Zuidmoerstraat 165 9900 Eeklo T 09-377 25 26 E-mail rkj.info@fracarita.org www.desleutel.be 2 Inleiding Het jongerenprogramma

Nadere informatie

Eerste lijn, eerste hulp: laagdrempelige en toegankelijke psychische hulp op maat van mensen in armoede

Eerste lijn, eerste hulp: laagdrempelige en toegankelijke psychische hulp op maat van mensen in armoede Eerste lijn, eerste hulp: laagdrempelige en toegankelijke psychische hulp op maat van mensen in armoede Armoede & psychische problemen De dagelijkse overlevingsstrijd in een samenleving waarvan mensen

Nadere informatie

Naar een verdere uitbouwing en duurzame verankering van de drughulpverlening in het drugsbeleid

Naar een verdere uitbouwing en duurzame verankering van de drughulpverlening in het drugsbeleid Naar een verdere uitbouwing en duurzame verankering van de drughulpverlening in het drugsbeleid Prof. dr. Brice De Ruyver Studiedag De Kiem 29 maart 2012, Gent 1 Structuur 1. De bevraging van de noden

Nadere informatie

JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW

JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW 2012 JAARVERSLAG FREE CLINIC VZW ACTIVERINGSPROJECT - BUBBELS & BABBELS BURO AKTIEF - MSOC ANTWERPEN - PROJECT PLUG-INN - SPUITENPATROUILLE - SPUITENRUIL STRAATHOEKWERK 1 Jaarverslag 2012 is een uitgave

Nadere informatie

Rapport Evaluatie Onderzoek Spuitenruil Vlaanderen 2012

Rapport Evaluatie Onderzoek Spuitenruil Vlaanderen 2012 Rapport Evaluatie Onderzoek Spuitenruil Vlaanderen 2012 Vlaamse spuitenruil, Free Clinic vzw Maart 2012 Tessa Windelinckx Vlaams Coördinator Spuitenruil Schijnpoortweg 14 2060 Antwerpen 03/201.12.60. Tessa.windelinckx@free-clinic.be

Nadere informatie

Partnerorganisatie Spuitenruil Vlaanderen Werkjaar 2012

Partnerorganisatie Spuitenruil Vlaanderen Werkjaar 2012 Partnerorganisatie Spuitenruil Vlaanderen Werkjaar 2012 Eindrapport partnerorganisatie spuitenruil Tessa Windelinckx 31 maart 2013 Rapport partnerorganisatie Spuitenruil 2012 Pagina 1 Omkadering Projectcoördinator

Nadere informatie

Jaarverslag De Spiegel 2014

Jaarverslag De Spiegel 2014 Jaarverslag De Spiegel 2014 Paul Van Deun 1 Registratie Patiëntkenmerken 2014 1.1 Aantallen In 2014 werden er beduidend meer nieuwe behandelingen gestart dan in de twee vorige jaren. Deze stijging doet

Nadere informatie

Spuiten en slikken op de werkvloer: reflecties vanuit de verslavingszorg

Spuiten en slikken op de werkvloer: reflecties vanuit de verslavingszorg Spuiten en slikken op de werkvloer: reflecties vanuit de verslavingszorg Prof. Dr. Catharina Matheï Academic Center of Primary Care, KU Leuven Free Clinic, Antwerp Inhoud De context De populatie Casuistiek

Nadere informatie

OCMW s en armoedebestrijding

OCMW s en armoedebestrijding OCMW s en armoedebestrijding Hoorzitting Commissie Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebeleid, Vlaams Parlement, 1.2.2011 Piet Van Schuylenbergh, directeur OCMW s VVSG Nathalie Debast, stafmedewerker

Nadere informatie

Naar een betere geestelijke gezondheidszorg. door de realisatie van zorgcircuits en netwerken

Naar een betere geestelijke gezondheidszorg. door de realisatie van zorgcircuits en netwerken Naar een betere geestelijke gezondheidszorg door de realisatie van zorgcircuits en netwerken vermaatschappelijking en wonen. 7/06/2019 Vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg There is

Nadere informatie

Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie

Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie DEEL ARMOEDEBESTRIJDING Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie Actie 1 : Het OCMW zorgt er, zelfstandig of

Nadere informatie

Samenwerkingsprotocol provinciale hulpverlening partnergeweld met de Mee-ander 1

Samenwerkingsprotocol provinciale hulpverlening partnergeweld met de Mee-ander 1 Samenwerkingsprotocol inzake partnergeweld tussen Provinciebestuur en Thuisbegeleidingsdienst De Mee-ander Tussen enerzijds: Thuisbegeleidingsdienst De Mee-ander, Gasthuisstraat 19, 9500 Geraardsbergen

Nadere informatie

JAARVERSLAG FREE CLINIC vzw

JAARVERSLAG FREE CLINIC vzw 2011 JAARVERSLAG FREE CLINIC vzw ACTIVERINGSPROJECT - BUBBELS & BABBELS BURO AKTIEF - MSOC ANTWERPEN - PROJECT SPUITENPATROUILLE - SPUITENRUIL STRAATHOEKWERK Jaarverslag 2011 is een uitgave van Free Clinic

Nadere informatie

DE BASIS EN SPEERPUNTEN VOOR

DE BASIS EN SPEERPUNTEN VOOR 1 JAARPLAN 2015 Voorwoord Het jaar 2014 is bijzonder succesvol geweest voor Present Rotterdam. Met succes zijn we op weg naar een stabiele organisatie met vaste partners, hebben we veel groepen vrijwilligers

Nadere informatie

Brugteam Gent: Trajecten naar trajecten

Brugteam Gent: Trajecten naar trajecten Gent: Trajecten naar trajecten 1 Kader Deze tekst handelt over het, CAW Oost-Vlaanderen, regio Gent-Eeklo. 2 Inhoud 1. Missie 4 2. Visie 4 3. Doelgroep 4 4. Werkingsprincipes 4 5. Praktische Informatie

Nadere informatie

Wettelijke basis voor het samenwerkingsverband GBO

Wettelijke basis voor het samenwerkingsverband GBO Wettelijke basis voor het samenwerkingsverband GBO De wettelijke basis voor het samenwerkingsverband geïntegreerd breed onthaal wordt gelegd binnen het nieuwe decreet lokaal sociaal beleid. In uitvoering

Nadere informatie

Voorstelling visietekst 'Naar een geïntegreerde en herstelgerichte zorg voor mensen met een verslavingsprobleem'

Voorstelling visietekst 'Naar een geïntegreerde en herstelgerichte zorg voor mensen met een verslavingsprobleem' Voorstelling visietekst 'Naar een geïntegreerde en herstelgerichte zorg voor mensen met een verslavingsprobleem' DE KEMPEN 1 Situering Zesde staatshervorming: bevoegdheden mbt de zorg voor personen met

Nadere informatie

stichting BELEIDSPLAN 2013 2017

stichting BELEIDSPLAN 2013 2017 stichting BELEIDSPLAN 2013 2017 1. Inleiding De Stichting KombijMij is op 20 februari 2012 opgericht en geïnitieerd door Kees en Liesbeth van Bolhuis. De directie, Kees en Liesbeth van Bolhuis en het bestuur

Nadere informatie

DE VIJF FUNCTIES BINNEN HET VERNIEUWDE MODEL GEESTELIJKE GEZONDHEID

DE VIJF FUNCTIES BINNEN HET VERNIEUWDE MODEL GEESTELIJKE GEZONDHEID DE VIJF FUNCTIES BINNEN HET VERNIEUWDE MODEL GEESTELIJKE GEZONDHEID Functie 1 Activiteiten op het vlak van preventie; geestelijke gezondheidszorgpromotie; vroegdetectie, -interventie en -diagnosestelling

Nadere informatie

VLAAMS PARLEMENT VOORSTEL VAN RESOLUTIE. van mevrouw Ria Van Den Heuvel en de heren Jan Roegiers, Carlo Daelman en Koen Helsen

VLAAMS PARLEMENT VOORSTEL VAN RESOLUTIE. van mevrouw Ria Van Den Heuvel en de heren Jan Roegiers, Carlo Daelman en Koen Helsen Stuk 2223 (2003-2004) Nr. 1 VLAAMS PARLEMENT Zitting 2003-2004 5 maart 2004 VOORSTEL VAN RESOLUTIE van mevrouw Ria Van Den Heuvel en de heren Jan Roegiers, Carlo Daelman en Koen Helsen betreffende een

Nadere informatie

Terreinorganisatie Spuitenruil Provincie West Vlaanderen Werkjaar 2012 Eindrapport terreinorganisatie

Terreinorganisatie Spuitenruil Provincie West Vlaanderen Werkjaar 2012 Eindrapport terreinorganisatie Terreinorganisatie Spuitenruil Provincie West Vlaanderen Werkjaar 2012 Eindrapport terreinorganisatie Jaarverslag Spuitenruil West - Vlaanderen 2012. Pagina 1 Omkadering Eindverantwoordelijke project Martine

Nadere informatie

GEMEENTERAAD - ONTWERPBESLUIT

GEMEENTERAAD - ONTWERPBESLUIT GEMEENTERAAD - ONTWERPBESLUIT OPSCHRIFT Vergadering van 7 december 2015 Besluit nummer: 2015_GR_01050 Onderwerp: Samenwerkingsovereenkomst Naaldcontainer - Drop Box - Goedkeuring Beknopte samenvatting:

Nadere informatie

Naar een betere geestelijke gezondheidszorg. door de realisatie van zorgcircuits en netwerken

Naar een betere geestelijke gezondheidszorg. door de realisatie van zorgcircuits en netwerken Naar een betere geestelijke gezondheidszorg door de realisatie van zorgcircuits en netwerken Studiedag GEPS 13/07/2017 Vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg Situering 2002: algemene

Nadere informatie

Prioriteiten voor een lokaal harm reductionbeleid: vertrekken vanuit de lokale professionelen en druggebruikers

Prioriteiten voor een lokaal harm reductionbeleid: vertrekken vanuit de lokale professionelen en druggebruikers Prioriteiten voor een lokaal harm reductionbeleid: vertrekken vanuit de lokale professionelen en druggebruikers Freya Vander Laenen FADO, Utrecht, 12/11/2015 Achtergrond 2 Stad Gent Drugbeleidsplan (2013-2018)

Nadere informatie

(Net)werking van een PAAZ

(Net)werking van een PAAZ (Net)werking van een PAAZ Frederic Ulburghs (hoofverpleegkundige) en Henrik Palmans (psychiatrisch verpleegkundige) Voorstelling PAAZ Enkele cijfers: +/- 13 FTE verpleegkundigen +/- 3 FTE psychologen +/-

Nadere informatie

TEAM ACTIVERING. Ontmoetingscentrum Activiteitencentrum Arbeidscentrum Herstelwijzer. Team Activering

TEAM ACTIVERING. Ontmoetingscentrum Activiteitencentrum Arbeidscentrum Herstelwijzer. Team Activering TEAM ACTIVERING Ontmoetingscentrum Activiteitencentrum Arbeidscentrum Herstelwijzer Team Activering WIE ZIJN WIJ? Het Team Activering van VZW Hestia ( Alexianen Zorggroep Tienen) is al sinds 1994 actief

Nadere informatie

Het Centraal AanmeldPunt voor druggebruikers in de gevangenis

Het Centraal AanmeldPunt voor druggebruikers in de gevangenis Het Centraal AanmeldPunt voor druggebruikers in de gevangenis 1. Inhoud van het CAP Het centraal aanmeldpunt drugs of kortweg CAP, wil alle gedetineerden met een drugprobleem ondersteunen in hun zoektocht

Nadere informatie

30 maart 2017 Lancering Vlaamse richtlijn Detectie en Behandeling van Suïcidaal gedrag. #SP_reflex

30 maart 2017 Lancering Vlaamse richtlijn Detectie en Behandeling van Suïcidaal gedrag. #SP_reflex 30 maart 2017 Lancering Vlaamse richtlijn Detectie en Behandeling van Suïcidaal gedrag #SP_reflex Lancering Vlaamse richtlijn Detectie en Behandeling van Suïcidaal gedrag Basisprincipes in de zorg voor

Nadere informatie

Hulpverlening in de politiecel. Medewerking SODA aan Fortuna-acties 17 juni 2009

Hulpverlening in de politiecel. Medewerking SODA aan Fortuna-acties 17 juni 2009 Hulpverlening in de politiecel Medewerking SODA aan Fortuna-acties 17 juni 2009 Hulpverlening in politiecel - Wat is het doel van Fortuna-acties - Ervaring in het buitenland - Voorbereiding - Aanbod SODA

Nadere informatie

BEVRAGING WERKVELD ERGOTHERAPIE IN DE PSYCHIATRIE

BEVRAGING WERKVELD ERGOTHERAPIE IN DE PSYCHIATRIE BEVRAGING WERKVELD ERGOTHERAPIE IN DE PSYCHIATRIE Geachte, Beste, Voor u ligt een bevraging m.b.t. uw werk als ergotherapie in de psychiatrie. Met deze bevraging willen wij graag meer zicht krijgen op

Nadere informatie

Registratie arbeidszorg

Registratie arbeidszorg Registratie arbeidszorg 2010-2014 Redactie: Marc Boons, Jo Bellens Toelichting Dit rapport bevat de belangrijkste bevindingen van de cijfers uit het registratiesysteem dat de Ronde Tafel Arbeidszorg heeft

Nadere informatie

Richtlijn Angst (2016)

Richtlijn Angst (2016) Richtlijn Angst (2016) Onderbouwing Uitgangsvragen Hoe kunnen rollen en taken optimaal worden verdeeld tussen betrokken zorgverleners bij jeugdigen (0-18 jaar) met angst, ter voorkoming van dubbelingen,

Nadere informatie

over het Besluit van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet algemeen welzijnswerk

over het Besluit van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet algemeen welzijnswerk Advies over het Besluit van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet algemeen welzijnswerk Brussel, 25 april 2013 SARWGG_ADV_20130425_BVR_AWW Strategische Adviesraad Welzijn Gezondheid Gezin

Nadere informatie

Maatschappelijke uitdagingen voor brede scholen

Maatschappelijke uitdagingen voor brede scholen Maatschappelijke uitdagingen voor brede scholen Inspiratiedag Brede School - 29 april 2014 - BRONKS Programma armoedebestrijding cijfers Armoede in Kortrijk In Kortrijk leven in 2011 11.227 inwoners in

Nadere informatie

Visietekst PRAGT Perinataal Regionaal Ambulant GezinsTraject

Visietekst PRAGT Perinataal Regionaal Ambulant GezinsTraject Visietekst PRAGT Perinataal Regionaal Ambulant GezinsTraject Huidige Partners: - Mariaziekenhuis ( gynaecologen-vroedvrouwen-sociale dienst) - Huisartsen regio - CKG/Amberbegeleiding - CIG De Zeshoek -

Nadere informatie

Verslag dialoogmoment verontrusting en maatschappelijke noodzaak: 15/03/2016 in VOT in Ieper

Verslag dialoogmoment verontrusting en maatschappelijke noodzaak: 15/03/2016 in VOT in Ieper Verslag dialoogmoment verontrusting en maatschappelijke noodzaak: 15/03/2016 in VOT in Ieper Dit verslag is een synthese van de drie de groepen tijdens het dialoogmoment in Ieper. Casus 1 Er is verwaarlozing

Nadere informatie

Mechelen PrOS-project

Mechelen PrOS-project www.besafe.be Mechelen PrOS-project Mechelen PrOS-project FOD Binnenlandse Zaken Algemene Directie Veiligheid en Preventie Directie Lokale Integrale Veiligheid 2014 Mechelen PrOS-project I. Projectbeschrijving

Nadere informatie

Gemandateerde voorzieningen - Ondersteuningscentrum Jeugdzorg

Gemandateerde voorzieningen - Ondersteuningscentrum Jeugdzorg Gemandateerde voorzieningen - Ondersteuningscentrum Jeugdzorg Hulpaanbieders hebben allen een verantwoordelijkheid in het omgaan met verontrusting. Indien zij hier zelf tegen de grenzen aanbotsen en twijfelen

Nadere informatie

8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016

8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016 8% MEER ÉN DIVERSERE VRAGEN VOOR DE DRUGLIJN IN 2016 Brussel, 14 juni 2017 2016 werd voor De DrugLijn het op twee na drukste jaar ooit. In totaal werden 6.544 bellers, skypers, mailers en chatters anoniem

Nadere informatie

Centra voor Leerlingenbegeleiding sterke partners in de integrale jeugdhulpverlening

Centra voor Leerlingenbegeleiding sterke partners in de integrale jeugdhulpverlening Centra voor Leerlingenbegeleiding sterke partners in de integrale jeugdhulpverlening Vandaag werd het jaarverslag jeugdhulp voorgesteld. Tot onze spijt werd er in de samenvatting geen aandacht besteed

Nadere informatie

Onderzoek naar de afstemming tussen zorgvraag en aanbod in de Oost-Vlaamse drughulpverlening

Onderzoek naar de afstemming tussen zorgvraag en aanbod in de Oost-Vlaamse drughulpverlening Onderzoek naar de afstemming tussen zorgvraag en aanbod in de Oost-Vlaamse drughulpverlening Delphine Mortier Masterstudent vakgroep Orthopedagogiek, Ugent Promotor: Wouter Vanderplasschen Overzicht Inleiding

Nadere informatie

IrisZorg. verslavingszorg. en maatschappelijke opvang. dicht bij mensen, ver in zorg

IrisZorg. verslavingszorg. en maatschappelijke opvang. dicht bij mensen, ver in zorg IrisZorg verslavingszorg en maatschappelijke opvang dicht bij mensen, ver in zorg > IrisZorg: dicht bij mensen, ver in zorg Bij IrisZorg kan iedereen rekenen op de deskundigheid en betrokkenheid van onze

Nadere informatie

Netwerk Geestelijke Gezondheid ADS. Situering Netwerkdag 25 januari 2019 Vanessa De Roo Netwerkcoördinator Netwerk GG ADS

Netwerk Geestelijke Gezondheid ADS. Situering Netwerkdag 25 januari 2019 Vanessa De Roo Netwerkcoördinator Netwerk GG ADS Netwerk Geestelijke Gezondheid ADS Situering Netwerkdag 25 januari 2019 Vanessa De Roo Netwerkcoördinator Netwerk GG ADS Hervormingen in de GGZ Artikel 107 Situering van het Netwerk Geestelijke Gezondheid

Nadere informatie

Groenboek Antwerpse Drughulpverleningscentra Gemeenteraadsverkiezingen 2012

Groenboek Antwerpse Drughulpverleningscentra Gemeenteraadsverkiezingen 2012 Groenboek Antwerpse Drughulpverleningscentra Gemeenteraadsverkiezingen 2012 et zoals andere vergelijkbare steden wordt ook Antwerpen in N toenemende mate geconfronteerd met een problematiek van middelengebruik

Nadere informatie

Hoe kan de ontwikkeling van ervaringswerk en -kennis een participatieve jeugdhulp versterken?

Hoe kan de ontwikkeling van ervaringswerk en -kennis een participatieve jeugdhulp versterken? Hoe kan de ontwikkeling van ervaringswerk en -kennis een participatieve jeugdhulp versterken? Tijs Van Steenberghe, vakgroep sociaal werk, expertisecentrum Quality of Life Jessica De Maeyer, vakgroep orthopedagogiek,

Nadere informatie

Hoe kunnen de Huizen van het Kind en het samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal elkaar versterken?

Hoe kunnen de Huizen van het Kind en het samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal elkaar versterken? Hoe kunnen de Huizen van het Kind en het samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal elkaar versterken? Dirk Van Noten en Inne Devos Departement Welzijn, Volksgezondheid en gezin Afdeling Welzijn en

Nadere informatie

Hulpverlening bij problematisch middelengebruik vanuit een welzijn- en gezondheidsperspectief

Hulpverlening bij problematisch middelengebruik vanuit een welzijn- en gezondheidsperspectief Hulpverlening bij problematisch middelengebruik vanuit een welzijn- en gezondheidsperspectief Is er een probleem? Stadia van motivatie Stadia van verslaving. Experimenteren Gebruiken Misbruiken Verslaving

Nadere informatie

KOMPAS vzw. JUBILEUM 25j WERKING. PERSTEKST.

KOMPAS vzw. JUBILEUM 25j WERKING. PERSTEKST. BEHANDELINGSCENTRUM VOOR DRUGGEBRUIKERS KOMPAS vzw. JUBILEUM 25j WERKING. PERSTEKST. INLEIDING. 19/08/1987 om 10h15. Na een 10-tal dagen wachttijd in een kliniek wordt Franky V. opgenomen in het Crisisprogramma

Nadere informatie

Missie & visie Opvoedingswinkel Gent

Missie & visie Opvoedingswinkel Gent Missie & visie Opvoedingswinkel Gent 1 Inhoudstafel... 1 Missie & visie Opvoedingswinkel Gent... 1 Inhoudstafel... 1 Intro... 3 1. Missie... 4 2. Doelgroep... 4 3. Werking... 4 4. Beleidskader... 5 5.

Nadere informatie

Samenwerkingskansen ter versterking van de optimale ontwikkeling en gezondheid van kleuters

Samenwerkingskansen ter versterking van de optimale ontwikkeling en gezondheid van kleuters Samenwerkingskansen ter versterking van de optimale ontwikkeling en gezondheid van kleuters Myriam Vanoudenhove VWVJ/VCLB Melissa Peeters VCLB Monica Bulcke VWVJ Zorg om de jeugd in Vlaanderen Departement

Nadere informatie

MAPA-PROJECT OPVOEDINGSONDERSTEUNING AAN (EX-) DRUGGEBRUIKENDE OUDERS

MAPA-PROJECT OPVOEDINGSONDERSTEUNING AAN (EX-) DRUGGEBRUIKENDE OUDERS MAPA-PROJECT OPVOEDINGSONDERSTEUNING AAN (EX-) DRUGGEBRUIKENDE OUDERS Joke Gabriel Veerle Bex Inhoud MaPa Pondo Methodieken Contactgegevens MaPa MaPa WAAR STAAT MAPA VOOR? (Opvoedings)ondersteuning aan

Nadere informatie

Toeleg Meedoen & Samenwerken in Breda

Toeleg Meedoen & Samenwerken in Breda Toeleg Meedoen & Samenwerken in Breda 2012-2013 Inleiding M&S Breda bestaat uit acht organisaties die er voor willen zorgen dat de kwetsbare burger in Breda mee kan doen. De deelnemers in M&S Breda delen

Nadere informatie

Naam van het dagbestedingsinitiatief: Atlas (alternatieve time out lagere school)

Naam van het dagbestedingsinitiatief: Atlas (alternatieve time out lagere school) Naam van het dagbestedingsinitiatief: Atlas (alternatieve time out lagere school) 1) Inhoud van de dagbesteding Algemeen kader: Ontstaansgeschiedenis 1 Ontstaan vanuit de dagbegeleidingswerking van OBC

Nadere informatie

RESULTATEN VIP² GGZ CGG PRISMA VZW -

RESULTATEN VIP² GGZ CGG PRISMA VZW - RESULTATEN VIP² GGZ 2017 - CGG PRISMA VZW - VISIE & AANPAK KWALITEIT TE MONITOREN EN TE VERBETEREN Kwaliteitszorg is een belangrijk thema binnen de werking van ons centrum. Het verbeteren van de kwaliteit

Nadere informatie

Ambulante hulpverlening bij personen met een dubbel diagnose Het outreachproject Vlaams- Brabant: stand van zaken drie jaar na de opstart

Ambulante hulpverlening bij personen met een dubbel diagnose Het outreachproject Vlaams- Brabant: stand van zaken drie jaar na de opstart Ambulante hulpverlening bij personen met een dubbel diagnose Het outreachproject Vlaams- Brabant: stand van zaken drie jaar na de opstart Isabel Piot Sean Vandevoort Eddy Weyts Overzicht presentatie Een

Nadere informatie

5. Recente ontwikkelingen en evoluties Next2next-programma Herstel online De Skuul: vernieuwende werkwijzen

5. Recente ontwikkelingen en evoluties Next2next-programma Herstel online De Skuul: vernieuwende werkwijzen Inhoudsopgave Woord vooraf... Intro... Inhoudsopgave... Inleiding... 1 Hoofdstuk 1: Verslaving en afhankelijkheid in de 21 ste eeuw: actuele visies en theorievorming... 9 1. Inleiding... 10 2. Waarom gebruiken

Nadere informatie

Strategische uitgangspunten 2014-2018. Moveoo beweegt

Strategische uitgangspunten 2014-2018. Moveoo beweegt Strategische uitgangspunten 2014-2018 Moveoo beweegt Deze strategische notitie beoogt het kader te schetsen waarbinnen Moveoo haar hieronder kort samengevatte werkwijze, visie en doelstellingen in de periode

Nadere informatie

tractor 30 maart 2011 ACT Assertive Community Treatment

tractor 30 maart 2011 ACT Assertive Community Treatment tractor 30 maart 2011 ACT Assertive Community Treatment Behandelmethodiek die door haar specifieke aanpak patiënten met psychisch lijden wil helpen bij het: Bevorderen van herstel en rehabilitatie Bevorderen

Nadere informatie

CGG VAGGA. Afdeling Volwassenen en ouderenzorg

CGG VAGGA. Afdeling Volwassenen en ouderenzorg VAGGA vzw Centrale aanmelding forensisch cliënteel Inleiding CGG Vagga wil zijn verantwoordelijkheid opnemen en ons zorgaanbod openstellen voor mensen die met justitie in aanraking kwamen en verplicht

Nadere informatie

Het Geïntegreerd Breed Onthaal. Een beschrijvend en evaluerend onderzoek

Het Geïntegreerd Breed Onthaal. Een beschrijvend en evaluerend onderzoek Het Geïntegreerd Breed Onthaal Een beschrijvend en evaluerend onderzoek Wie-is-wie? Didier Boost (onderzoeker) Universiteit Antwerpen, OASeS, Master Sociaal Werk Sara Elloukmani (onderzoeker) Universiteit

Nadere informatie

Onderwijs en OCMW: pleidooi voor meer samenwerking! Lege brooddozen op school symposium 14 oktober 2014

Onderwijs en OCMW: pleidooi voor meer samenwerking! Lege brooddozen op school symposium 14 oktober 2014 Onderwijs en OCMW: pleidooi voor meer samenwerking! Lege brooddozen op school symposium 14 oktober 2014 Programma armoedebestrijding cijfers Armoede in Kortrijk In Kortrijk leven in 2011 11.227 inwoners

Nadere informatie

Historiek en vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg

Historiek en vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg Historiek en vermaatschappelijking van de geestelijke gezondheidszorg Info avond SEL Waasland 24 mei 2012 Sint-Niklaas Stefaan Baeten Directeur psychiatrisch centrum Sint-Hiëronymus Historische context

Nadere informatie

decreet Werk- en zorgtrajecten Goedgekeurd in plenaire zitting Vlaams parlement 23 april 2014

decreet Werk- en zorgtrajecten Goedgekeurd in plenaire zitting Vlaams parlement 23 april 2014 decreet Werk- en zorgtrajecten Goedgekeurd in plenaire zitting Vlaams parlement 23 april 2014 Basis = participatieladder Kader: Trede 5 = maatwerkdecreet Trede 3 en 4= decreet Werk- en zorgtrajecten Trede

Nadere informatie

HERSTELGERICHT WERKEN IN DE VERSLAVINGSZORG 30 oktober 2015

HERSTELGERICHT WERKEN IN DE VERSLAVINGSZORG 30 oktober 2015 HERSTELGERICHT WERKEN IN DE VERSLAVINGSZORG 30 oktober 2015 #VERSLAVINGSZORG15 VERWELKOMING EN KADERING Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin VOORSTELLING EN VISIETEKST VERSLAVING

Nadere informatie

Gemandateerde voorzieningen

Gemandateerde voorzieningen Gemandateerde voorzieningen Ondersteuningscentrum Jeugdzorg Hulpaanbieders hebben allen een verantwoordelijkheid in het omgaan met verontrusting. Indien zij hier zelf tegen de grenzen aanbotsen en twijfelen

Nadere informatie

Regionale visie op welzijn. Brabant Noordoost-oost

Regionale visie op welzijn. Brabant Noordoost-oost Regionale visie op welzijn Brabant Noordoost-oost Inleiding Als gemeenten willen we samen met burgers, organisaties en instellingen inspelen op de wensen en behoeften van de steeds veranderende samenleving.

Nadere informatie

Uitdagingen voor voorzieningen en beleid

Uitdagingen voor voorzieningen en beleid Uitdagingen voor voorzieningen en beleid Dirk Luyten Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen 1. Hoe zien partnerrelaties van ouders er vandaag uit? 2. Welke uitdagingen zijn er voor partnerrelaties

Nadere informatie

ZORGNETWERKEN & PROACTIEF HANDELEN

ZORGNETWERKEN & PROACTIEF HANDELEN 1 ZORGNETWERKEN & PROACTIEF HANDELEN PROACTIEF HANDELEN In strikte zin Financiële onderbescherming (4,2%) In ruimere zin Onderbenutting recht op sociale hulpen dienstverlening van het OCMW In maximale

Nadere informatie

Onderzoek naar. levenskwaliteit. bij colorectale (ex-)kankerpatiënten. Basisrapport. Met financiële steun van

Onderzoek naar. levenskwaliteit. bij colorectale (ex-)kankerpatiënten. Basisrapport. Met financiële steun van Onderzoek naar levenskwaliteit bij colorectale (ex-)kankerpatiënten Basisrapport Met financiële steun van Onderzoek naar levenskwaliteit bij colorectale (ex-)kankerpatiënten Basisrapport Auteurs: De Gendt

Nadere informatie

Terreinorganisatie Spuitenruil Provincie Antwerpen Werkjaar 2012

Terreinorganisatie Spuitenruil Provincie Antwerpen Werkjaar 2012 Terreinorganisatie Spuitenruil Provincie Antwerpen Werkjaar 2012 Eindrapport terreinorganisatie Tessa Windelinckx Werner Bosschaerts Zoubeïr Khaldi Spuitenruil Provincie Antwerpen Schijnpoortweg 14 2060

Nadere informatie

Het OCMW garandeert het recht op maatschappelijke dienstverlening en op menswaardig leven.

Het OCMW garandeert het recht op maatschappelijke dienstverlening en op menswaardig leven. NET DAT BEETJE MEER Algemeen kader Art 1 van de Organieke Wet Het OCMW garandeert het recht op maatschappelijke dienstverlening en op menswaardig leven. Vangnet Recht op Maatschappelijke Integratie - Wet

Nadere informatie

Geachte Dames en Heren,

Geachte Dames en Heren, Trefdag 'Patiënt en professional, samen sterker' UZ Gent 1 december 2016 19u Bijdrage gedeputeerde Couckuyt, met als titel: Vermaatschappelijking van zorg: het belang van zelfzorg en gebruikersparticipatie

Nadere informatie

Preventie en voorlichting

Preventie en voorlichting Preventie en voorlichting Verslavingszorg Preventie en voorlichting Verslavingszorg Mondriaan voor geestelijke gezondheid Verslavingszorg Preventie en voorlichting Doordacht dynamisch! Colofon Tekst Afdeling

Nadere informatie

Jeugdhulp: groot bereik, divers en versterkt eigen krachten

Jeugdhulp: groot bereik, divers en versterkt eigen krachten 06/06/2016 Jeugdhulp: groot bereik, divers en versterkt eigen krachten Vandaag is het eerste intersectorale jaarverslag 2015 van de jeugdhulp voorgesteld, in aanwezigheid van Jo Vandeurzen, Vlaams minister

Nadere informatie

Intensieve Ondersteuning Gezin en begeleiding

Intensieve Ondersteuning Gezin en begeleiding Advanced Therapy Intensieve Ondersteuning Gezin en begeleiding Ibtisam Rizkallah 06-44464540 026-3891964 info@advancedtherapy.nl Inhoud 1 Intensieve Ondersteuning Gezin (IOG)... 2 1.1 Inhoud en doelgroep...

Nadere informatie

Al gehoord van de 107? Mieke Craeymeersch, directeur Similes

Al gehoord van de 107? Mieke Craeymeersch, directeur Similes Al gehoord van de 107? Mieke Craeymeersch, directeur Similes Heb je al gehoord van de 107? Niet 101 of 102 of 105 maar 107? gebaseerd op het nummer van het artikel in het KB over de ziekenhuizen die de

Nadere informatie

De kortste lijn naar herstel

De kortste lijn naar herstel De kortste lijn naar herstel met ggz 1 met Met 450 mensen werken we hard aan de ggz van Noord- en Midden-Limburg. Waarom doen we dat? elkaar 2 4 5 Onze missie Met ggz biedt de kortste lijn naar herstel

Nadere informatie

Monitor. alcohol en middelen

Monitor. alcohol en middelen Gemeente Utrecht, Volksgezondheid Monitor www.utrecht.nl/gggd alcohol en middelen www.utrecht.nl/volksgezondheid Thema 3 Gebruik van de verslavingszorg in Utrecht - 2012 1 Colofon Uitgave Gemeente Utrecht,

Nadere informatie

Evaluatie Winterwerking

Evaluatie Winterwerking Evaluatie Winterwerking 2014-2015 Inhoud Presentatie 1. Evaluatie nachtopvang 2. Evaluatie dagopvang 3. Evaluatie geneeskundige, verpleegkundige en (para)medische zorgen 4. Evaluatie algemene organisatie

Nadere informatie

radar RADAR is het netwerk geestelijke gezondheid voor kinderen en jongeren in Oost-Vlaanderen. connect 0-4 is een programma dat instaat

radar RADAR is het netwerk geestelijke gezondheid voor kinderen en jongeren in Oost-Vlaanderen. connect 0-4 is een programma dat instaat radar RADAR is het netwerk geestelijke gezondheid voor kinderen en jongeren in Oost-Vlaanderen. RADAR verbindt verschillende actoren en organisaties om de geestelijke gezondheid van kinderen, jongeren

Nadere informatie

Continuïteit. Bemiddeling

Continuïteit. Bemiddeling Continuïteit De afdeling Continuïteit en toegang (ACT) levert met de uitbouw van een regionaal info-en aanspreekpunt een bijdrage aan de realisering van continuïteit. Cliëntoverleg en bemiddeling zijn

Nadere informatie

Studiedag psychosociaal welzijn bij medische/psychosociale hulpverleners. Siwha, ambulancedienst - Haven Van Antwerpen

Studiedag psychosociaal welzijn bij medische/psychosociale hulpverleners. Siwha, ambulancedienst - Haven Van Antwerpen Studiedag psychosociaal welzijn bij medische/psychosociale hulpverleners Siwha, ambulancedienst - Haven Van Antwerpen Kennismaking Siwha vzw Siwha vzw Hulpposten Haven van Antwerpen Acute medische hulpverlening

Nadere informatie

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het akkoord van de minister van Begroting, gegeven op 10 juli 2018;

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het akkoord van de minister van Begroting, gegeven op 10 juli 2018; Besluit van de Vlaamse Regering betreffende het lokaal sociaal beleid, vermeld in artikels 2, 9 tot en met 11, 17, 19 en 26 van het decreet van 9 februari 2018 betreffende het lokaal sociaal beleid DE

Nadere informatie

experts in behandelen Intensieve ambulante gezinsbehandeling

experts in behandelen Intensieve ambulante gezinsbehandeling Expertisecentrum Intensieve ambulante gezinsbehandeling EBC360, 2 Intensieve ambulante gezinsbehandeling (IAG) Voor wie LeekerweideGroep biedt Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling (IAG) aan gezinnen

Nadere informatie

De Oost-Vlaamse arbeidszorgmedewerker in beeld September Data & Analyse, Provincie Oost-Vlaanderen

De Oost-Vlaamse arbeidszorgmedewerker in beeld September Data & Analyse, Provincie Oost-Vlaanderen De Oost-Vlaamse arbeidszorgmedewerker in beeld 2010-2017 September 2018 Data & Analyse, Provincie Oost-Vlaanderen 2 INHOUDSTAFEL INLEIDING... 5 1. ARBEIDSZORG IN OOST-VLAANDEREN: ALGEMEEN OVERZICHT...

Nadere informatie