Stand van zaken implementatie Participatiewet

Transcriptie

1 Stand van zaken implementatie Participatiewet Cedris volgt de implementatie van de Participatiewet, via een monitor die regelmatig wordt uitgezet bij de 90 aangesloten sociale werkbedrijven. Wat is de stand van zaken als het gaat om detacheringen, beschut werk en de inzet van expertise van SW-bedrijven? Hieronder ziet u enkele resultaten van de monitor van januari/februari Er namen 71 sociale werkbedrijven aan deel. De resultaten laten kansrijke ontwikkelingen zien, maar zijn ook aanleiding tot zorg. Een interessante ontwikkeling is dat veelvuldig de samenwerking wordt gezocht met sociale ondernemingen. Ruim de helft van de sociale werkbedrijven werkt samen met deze vaak nieuwe, idealistische organisaties die in hun werkprocessen bewust aanpassen op grote groepen mensen met een beperking. Een positieve ontwikkeling die kan leiden tot kruisbestuiving en nieuwe vormen van werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Uit de monitor blijkt verder dat in het merendeel van de gevallen de kennis en expertise van sociale werkbedrijven is geborgd, vaak in nieuwe uitvoeringsorganisaties. Sociale werkbedrijven fuseren bijvoorbeeld met (een deel van) de sociale dienst om gezamenlijk mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan de slag te helpen. De andere kant van de medaille is dat dat niet geldt voor een kwart van de sociale werkbedrijven. Daar dreigt met publiek geld opgebouwde kennis in bijvoorbeeld het matchen, begeleiden, detacheren van mensen met een beperking verloren te gaan. Groot zorgpunt is dat beschut werk en detachering ruim een jaar na invoering van de wet in veel gemeenten nog steeds niet beschikbaar zijn voor de nieuwe doelgroep. Beschut werk en detachering zijn onontbeerlijk voor het zwakkere deel van doelgroep om kans te maken op werk. Vóór de invoering van de Participatiewet werden deze instrumenten overal in het land aangeboden door sociale werkbedrijven. Veranderende rol en positie SW-bedrijven De komst van de Participatiewet betekent dat de rol en positie van SW-bedrijven niet langer vanzelfsprekend zijn. Het ligt wel voor de hand dat gemeenten gebruikmaken van expertise en infrastructuur die hier met publiek geld is opgebouwd. Het grootste deel van de sociale werkbedrijven speelt een rol in de uitvoering van de nieuwe wet. Voor Cedris staat daarbij niet voorop of het sociale werkbedrijf als organisatie overeind blijft. Overal in het land ontstaan nieuwe organisatievormen die ook nieuwe kansen bieden. Er zijn sociale werkbedrijven die geheel of gedeeltelijk fuseren met de sociale dienst. Er ontstaan nieuwe samenwerkingsverbanden met private of sociale ondernemers. Bijna tweederde van de sociale werkbedrijven geeft aan dat de uitvoeringsstructuur van hun bedrijf is aangepast, of dat ze verwachten dat dit nog gebeurt. 1

2 Leid(den) de verwachte keuzes van het bestuur tot een andere uitvoeringsstructuur? Specificatie andere uitvoeringsstructuur De keuzes die gemaakt worden rond de uitvoeringsstructuur lopen uiteen. Ruim 35 procent van de sociale werkbedrijven fuseert met de gemeentelijke sociale dienst(en). Een lager percentage (22,9%) fuseert alleen met het werk-deel van de sociale dienst (het inkomensdeel van de sociale dienst wordt daarmee een apart onderdeel van de uitvoeringsstructuur). In een kwart (25%) van de gevallen is er sprake van het opknippen van het sociale werkbedrijf in verschillende taakgebieden. Bij slechts drie sociale werkbedrijven (6,3 procent) is besloten het bedrijf op te heffen. 2

3 Bij een nieuwe uitvoeringsstructuur is van belang dat het kind niet met het badwater wordt weggegooid. Cedris vindt dat gewaarborgd moet zijn dat de zes instrumenten die nu landelijk dekkend via sociale werkbedrijven worden aangeboden op een samenhangende manier aanwezig blijven in alle arbeidsmarktregio s. Wat Cedris betreft gaat het dan om: 1. (Groeps)detacheringen: individuele detacheringen, maar ook groepsdetacheringen, begeleiding op de werkvloer wordt meegeleverd en ook de personele inzet wordt verzorgd (vervanging bij ziekte, vakantie) 2. Een leerwerkinfrastructuur waar je werknemersvaardigheden kan ontwikkelen 3. Beschut werk 4. Meedenken met werkgevers over een werk(proces) op maat (jobcarving en jobcreating) 5. Matching en begeleiding 6. Werkgeversnetwerk Dit zijn zes instrumenten die nodig zijn om mensen met een beperking succesvol aan de slag te helpen. Ze vertonen een zekere samenhang. Bijvoorbeeld: als je opdrachten binnenhaalt voor de beschutte werkplek en de leerwerkomgeving, creëer je ook een werkgeversnetwerk. Of: in een leerwerkomgeving zie je wat mensen op de werkvloer waard zijn: daardoor kun je beter matchen. In het algemeen stelt bijna tweederde (62,5%) van de sociale werkbedrijven in onze monitor dat de expertise en infrastructuur van het sociale werkbedrijf goed wordt gebruikt. Ongeveer een kwart (23,6%) van de sociale werkbedrijven is daar negatief over. Over die laatste categorie maakt Cedris zich zorgen: ook in die regio s zijn immers mensen op dit instrumentarium aangewezen om aan de slag te komen. In de passages hieronder wordt ingegaan op specifiek twee instrumenten: detachering en beschut werk. Heeft u het idee dat de kennis en infrastructuur van uw (voormalige) SW-bedrijf voldoende worden gebruikt bij de uitvoering van de Participatiewet? 3

4 Detachering (Groeps)detachering is een succesvol en onmisbaar instrument gebleken om mensen met een arbeidsbeperking aan de slag te helpen bij gewone werkgevers. Bij een detachering is het risico voor een werkgever immers beperkt. De cijfers ondersteunen dit: van de Wsw ers die werken bij gewone werkgevers, werken er via een detachering. Het merendeel van de sociale werkbedrijven (bijna 60 procent) geeft aan dat hun gemeenten mensen gaan detacheren. Tegelijkertijd zegt ruim 35 procent van de sociale werkbedrijven dat er in hun gemeente(n) nog niet over is besloten. Zorgelijk is dat de inzet van dit instrument lijkt te stagneren en zelfs licht verslechtert: cijfers uit de monitor van juni 2015 zijn vergelijkbaar - zelfs iets beter- dan de huidige cijfers. Dit betekent dat er niet langer een landelijk dekkend netwerk is voor detacheringen voor de nieuwe doelgroep. Werkgevers kunnen daardoor minder goed worden bediend. Is detachering een instrument dat uw gemeente(n) gaat/gaan inzetten voor de nieuwe doelgroep van de P-wet? Beschut Werk Het nieuwe instrument beschut werk loopt nog steeds moeizaam. Beschut werk is bedoeld voor mensen die vanwege hun beperking niet bij een gewone werkgever aan de slag kunnen: mensen met een loonwaarde tussen de 20 en 50 procent of een intensieve begeleidingsbehoefte. Staatssecretaris Klijnsma maakt zich hier zorgen over: zij vindt dat beschut werk hoort bij het maatwerk dat een gemeente aan zou moeten bieden. Zij heeft 100 miljoen euro uitgetrokken om te stimuleren dat er nieuwe beschutte werkplekken komen en wil desnoods wettelijk verankeren dat die plekken er komen. De monitor van Cedris bevestigt die zorg. Veel gemeenten aarzelen nog over beschut werk. Bij bijna 30 procent van de sociale werkbedrijven is het twijfelachtig of er beschut werk komt. Dat is beter dan in juni 2015: toen gold dit voor 50 procent van de sociale werkbedrijven. Verontrustend is dat het deze cijfers gaat het om de intenties van gemeenten: de daadwerkelijk gerealiseerde plaatsingen blijven hier ver bij achter. Uit cijfers van het ministerie van SZW blijkt dat in november adviesaanvragen voor beschut werk waren ingediend bij het UWV; 35 procent van de afvragen wordt afgewezen. Het eindplaatje is bij lange na niet voldoende voor de plekken die er volgens het sociaal akkoord in 2015 hadden moeten komen. 4

5 Volgens Cedris spelen twee factoren een rol. In de eerste plaats gaat het om geld. Hoewel Cedris blij is met het extra geld dat Klijnsma heeft uitgetrokken, biedt het ook in het licht van de eerdere bezuinigingen voor veel gemeente onvoldoende soelaas om het structurele gat in de financiering van beschut werk te dichten. Daarnaast krijgt Cedris steeds meer signalen dat bij de keuring van het UWV mensen worden afgewezen die wel voor een beschutte plek in aanmerking zouden moeten komen, bijvoorbeeld omdat dit gebleken is bij een proefplaatsing of stage in het sociale werkbedrijf. Dat maakt het onnodig ingewikkeld voor gemeenten beschutte werkplekken te realiseren. Hoe gaat/gaan uw gemeenten om met beschut werk? Samenwerking met sociale ondernemingen Voor het eerst is in een monitor van Cedris opgevraagd in welke mate sociale werkbedrijven samenwerken met sociale ondernemingen. Sociale ondernemingen zijn organisaties waar meer dan 30 procent van het personeel bestaat uit mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Vaak gaat het om jonge, idealistische ondernemingen waar de werkprocessen en begeleiding zijn aangepast op de mogelijkheden van mensen met een beperking. Cedris ziet veel in samenwerking en het stimuleren van dit type ondernemingen, omdat het kan leiden tot innovatie en nieuwe vormen van werkgelegenheid voor mensen met een beperking. 5

6 Uit de monitor blijkt dat meer dan de helft van de sociale werkbedrijven samenwerkt met sociale ondernemingen. In het merendeel van de gevallen (29 bedrijven) gaat het om het detacheren van mensen of het leveren van personeel. Ook nemen sociale werkbedrijven een deel van de productie op zich. Soms is de samenwerking zo bestendig dat het vorm krijgt van een joint-venture. Werkt uw bedrijf samen met sociale ondernemingen? Zo ja, welke vorm heeft deze samenwerking? (meer antwoorden mogelijk) 6