Kerkstraat (zuidzijde) A-265 t/m A-281; Inclusief Stekelstr A-264 en Ring A-282.

Transcriptie

1 . Kerkstraat (zuidzijde) A-265 t/m A-281; Inclusief Stekelstr A-264 en Ring A-282. Kaart 1757 Kaart 1830 Kaart met huisnummers 1953 van H. Kesteloo. A-264 en A-265, nu 34; A-266, nu 32; A-267, A-268, nu 28; A-269, nu 26; A-270, nu 24; A-271, nu 22; A-272, nu 20; A-273, nu 18; A-274, nu 16; A-275, nu 14; A-276, nu 12; A-277, nu 10; A-278, nu 8; A-279, nu 6; A-280, nu 4; A-281, nu 2; A-282, nu Kerkring 65. 1

2 Kerkstraat A-265 met Stekelstraat A-264. Na 1957: Hoge Kerkstraat 34. Links ca. 1956, leegstaand, vóór de sloop, Rechts zoals het er nu uitziet Op 7 okt.1694 is er een verklaring van D. Gansius waarin staat dat hij, met twee schepenschuldbrieven, geld heeft geleend aan Adriaen Barents de Winter op zijn huis in de Kerkstraat, waarschijnlijk 68 pond vlaams. Dat betekent dat de Winter hier gewoond heeft met zijn vrouw, Toontje Winters, die hier tot voor kort woonde als weduwe. Ook zij is nu overleden. Adriaen Leunisse Liere wordt aangesteld om het huis en erf uit de nagelaten insolvente boedel van de overleden Toontje Winters, de weduwe van Adriaen Barents de Winter te verkopen. Het blijkt minder waard te zijn dan de hypotheek die er op rust, en Gansius verklaart nu dat hij genoegen neemt met de 40 pond die er nu geboden is voor het huis. Op 23 nov wordt het huis in de Hoogstraet, naast de herberge van de Meebael verkocht aan Gooltje (of IJooltje) Adriaense, voor 68 pond, het bedrag van de schuld die op het huis rust, maar zij neemt die schuldbrieven over voor 40 pond vlaams, en dat is wat zij dus uiteindelijk kwijt is. Ze moet nog wel wat onkosten betalen: 9 grootten per pond voor rantsoen (drinkgeld?); 10 schelling voor de schrijver; 10 schelling voor de Armen en de pluimgraaf gelijk, en een pond voor de natte en drooge lijffcoop. Dat is ongeveer 7%; niet eens zó verschillend van wat het tegenwoordig kost. Er mag in termijnen van 5 pond per jaar betaald worden, de eerste betaling moet gebeuren op Goese-markt van dit jaar. (4668/14) ( ) 1734 We vinden een poosje niets over aan- of verkoop, maar nu regelen de Armen de verkoop van het huis van de overleden s Heeren dienaar Jan Douse en zijn vrouw Catharina, gelegen op de hoek van de Kerkstraat naast de Roode Meebaal. Op 6 juli 1734 wordt het via de Armmeester, verkocht aan Adriaan Jacobs Gidionse, voor plus kosten. ( ) Adriaan is getrouwd met Maria Willems de Kok, waarmee hij 4 kinderen laat dopen van Na het overlijden van Maria hertrouwt Adriaan met Pieternella van der Lat waarmee hij 5 kinderen laat dopen van Het huis is intussen in handen gekomen van Adriaan de Mooij. 2

3 Al op 24 juni 1748 is Adriaan de Mooij met Zacharias Tuijnman, de voogd en oom van zijn zoon Johannis, overeen gekomen dat hij zelf voor die elfjarige zoon zal zorgen. Er wordt dan ook een inventaris opgemaakt. Daarin wordt het huis waar Adriaan Mooij in woont getaxeerd op ; de tuin bij het Steenzwaan op ; de winkel met al het goed op Samen met de huisinventaris zijn de baten , waar na aftrek van de schulden en lasten nog van overblijft. Op 2 juli 1752 brengt hij de besloten inventaris naar de heren weesmeesters. (4674a-43) 1756 Adriaan de Mooij op woont op p, een huis met schuur Dit pand is nu van de zoon Johannis of Jannis de Mooij, die in 1762 getrouwd met Susanne Abrahamse Kuree of Goeree uit Ouwerkerk. Ze laten twee kinderen dopen, in 1764 en Op 26 mei 1769 wordt er een testament opgemaakt, en op 29 mei 1769 overlijdt Johannis. Susanne blijft achter met hun zoon Adriaan en dochter Susanna. Op 17 okt maakt Leonardus Swemer een verkort overzicht van de bezittingen. Dit huis tussen de Meebaal en het slop is waard, en de tuin Dan is er nog een huis in de Molenstraat getaxeerd op Aan de voorkant is de winkel met allerlei stoffen, zoals serge en allerlei ander goed, samen voor ; de kast met lijkwade, goud en zilver heeft een waarde van , en de klanten moeten nog betalen. Met de huisinventaris en na aftrek van de schulden blijft er over. (4674A-23) 1772 Susanna Goeree, de weduwe van Johannis de Mooij hertrouwt in 1772 met de kleermaker Hendrik Schorfius uit Holthuijzen in Dld. Ze gaan hier wonen in haar winkel, waar in 1804 haar zoon Adriaan de Mooij in zal komen. Schorfius koopt in 1783 het huisje er schuin tegenover, zie Stekelstraat A-117. In 1786 koopt Schorfius een groter pand in de Kerkstraat, zie A-273, waar hij gaat wonen zodat Adriaan de Mooij, de zoon van Susanne, hier in de zaak kan komen. Schorfius staat in 1797 op de beroepenlijst als gehuwde rentenier en schepen van 50 jaar oud en 1787 Volgens akte en 21, enz. (zie de Meebaal) zit Hendrik Schorfius hier. In 1787 trouwt Adriaan de Mooij ( ) met Lucretia v.d.wiele ( ), en het is waarschijnlijk dat hij dan hier gaat wonen en werken in de winkel. Ze laten zes kinderen dopen tussen 1789 en Omdat zijn vrouw Lucretia op 2 apr is overleden geeft Adriaan een inventaris aan de weeskamer met de baten en lasten. Er is winkelgoed met allerlei neteldoek, baaien, bombazijnen, broekstoffen en lakens, en kleermakersgereedschap. Het huis met schuur en erf wordt getaxeerd op , en de tuin op Tegenover de aan baten staan maar aan schulden. (4674b-8) Adriaan hertrouwt met Adriana Elisabeth van Oost. ( )

4 Adriaan woont hier met vrouw, zoon en twee dochters, en twee kleermakersknechts Kerkstraat A-84. Op 9 mei 1821 wordt een staat en inventaris opgemaakt omdat Adriaan is overleden. Er zijn veel winkelgoederen, stoffen enz., debiteuren, en ook nog een tuin Kerkstraat A-84. Dit huis met erf op sectie M-350, groot 175 m2. en een tuin van 1330 m2 op de sectie M-252 is van Adriana Elisabeth van Oost, de weduwe van Adriaan de Mooij. Adriana woont hier met twee dochters uit het eerste huwelijk van Adriaan Kerkstraat A-84. Op 5 aug verkopen winkelierster Adriana Elisabeth van Oost en de andere erfgenamen, 37/40 gedeelte van hun aandeel in dit woonhuis en erf en de tuin voor 450 gulden aan de dochter uit het eerste huwelijk van Adriaan, de winkelierster Cathalina de Mooij. (CvdLdC) Adriana woont hier nog steeds met de twee ongetrouwde dochters, wel zijn er nu ook steeds een paar inwonende arbeiders of arbeidsters 1847 Kerkstraat A-84. Op 20 oct.1847 probeert de winkelierster Cathalina de Mooij in een openbare verkoping haar woonhuis en erf, zijnde een winkelaffaire op sectie M-350 groot 175 m2, zonder het schuurtje, maar wel met de tuin M-252 groot 1330 m2, te verkopen. Dirk van Farowe (bekend van Cereales ) biedt f.415,- maar dat vindt ze niet genoeg. Een dag later wordt het toch gekocht door van Farowe, maar nu voor f.500,-. (vdldcl) Sectie M-350 verandert, zonder het schuurtje, in sectie M-512, op 149 m2. Het schuurtje wordt verkocht aan de eigenaar van De Meebaal. De dames de Mooij vertrekken naar Oud- Beijerland Kerkstraat A-84. Op 29 april 1849 verkoopt Dirk van Farowe, die naar Amerika vertrekt, het huis en erf met de tuin op sectie M-252 van 1330 m2, voor f.400,- aan Izaak de Braal, Izaak zn., landbouwer op Cerealis. (vdldc) Het huis wordt in tweeën bewoond, ten eerste door de arbeider Jan Berman met zijn vrouw Maria van Popering, zij er een heeft er een winkel bij. Verder zijn er steeds wisselende inwoners, zoals de arbeider Jozias de Bruijne met zijn vrouw Levina Slager en kind. In 1852 is het Jan Siereveld met Jacoba Braam en hun kinderen; in 1853 Andries Knops met Janna de Jonge enz Kerkstraat A-84. Op 14 aug.1855 verkopen de erfgenamen van Izaak de Braal het huis en erf, met de tuin voor f.491,- aan de arbeider Willem Bal ( ) (v.halen) Bal is in 1854 getrouwd met Maatje Stoutjesdijk ( ), ze komen hier wonen Het huisnummer is veranderd, het is nu A-108. Op 1 april 1864 verkoopt Willem Bal het huis met erf voor f.700,- aan de arbeider Johannis Speijer ( ). Speijer is getrouwd met Jacoba Lodewijks (1837-USA) (Bouvin) Zij hertrouwt in 1872 met Jacob Stoutjesdijk ( USA) 1868 Kerkstraat A

5 Op 30 oct.1868 verkoopt Jacoba Lodewijks, het huis en erf, sectie M-512, voor f.900,- aan de landbouwer Cornelis van Westen, die het huis verhuurt. Het wordt sectie M Kerkstraat A-108 en Stekelstraat A-108a. Het huis heeft twee nummers gekregen, het ene gedeelte heeft een deur aan de Kerkstraat, het andere gedeelte heeft de ingang aan de Stekelstraat. In de voorkamer op Kerkstraat A-108 woont Adriana Alderliefste. Op Stekelstraat A-108a woont de arbeider Willem Brouwer ( ) Brouwer woont hier met zijn vrouw Jannetje Tuijnman ( ) en hun zeven kinderen Kerkstraat A-184, met Stekelstraat A-185.? De erfgenamen van Cornelis van Westen laten onder meer dit woonhuis op sectie M-1239, groot 147 m2, dat nog tot 1 mei 1923 verhuurd is aan S. van Koten voor f.45,- per jaar, openbaar verkopen. (Korteweg) Het wordt voor f.950,- gekocht door de arbeider Leendert de Bil (Delfshaven ). Op 2 nov.1922 leent Leendert f.950,- op dit huis. (Korteweg). Leendert trouwt met Jacoba Hoogerland; tussen 1905 en 1913 krijgen ze vier kinderen. (zie foto) Ze woonden eerst op A-188, en daarvoor op Zwijndrecht Kerkstraat A-264; De familie de Bil evacueert naar Hare Schamperstraat 39 in Dordrecht. A-265 wordt niet genoemd; er woont één familie in het huis Stekelstraat A-264 en Kerkstraat A-265 Het huis heeft weer twee nummers gekregen; het gedeelte A-264 waar de weduwe Jacoba de Bil-Hoogerland woont, heeft nu de voordeur aan de Stekelstraat, zij evacueert met haar zoon Jacob naar de Emmastraat 47 in Zwijndrecht. In het voorkamertje van dat huis, met het nummer Kerkstraat A-265, woont haar broer, Pieter Hoogerland( ), die evacueert naar de Chr. Bennekerslaan 40d in Rotterdam. Piet woonde eerst bij zijn vader en moeder, na de oorlog komt hij hier bij zijn zuster wonen, en krijgt het kamertje aan de voorkant van het huis, aan de Kerkstraat. Pieter, meer bekend als Piet de koopman, overlijdt in 1972, 83 jaar oud, in rusthuis Irene. Het was voor hem een heel eind lopen naar tunne in de tuin achter het huis, dus stortte hij de inhoud van de po morgens meestal in een rioolputje dat net voor het huis zat Kerkstraat 34. Het oude huis wordt gesloopt en op dezelfde plaats wordt door Jacob de Bil een nieuw huis gebouwd waar hij met zijn moeder Jacoba gaat wonen. Piet gaat naar de onbewoonbaar verklaarde woning van de gemeente er schuin tegenover. (zie Stekelstraat 1) 5

6 A-266, de (Roode) Meebaal, Kerkstraat 32 na Bijeengezocht door Wim Kesteloo. Ca.1928 De fam. de Witte bij de mooie voordeur. En aan de achterkant. (foto s C. Lodewijk) 6

7 Herberg de (Roode) Meebaal. Ca.1677 In de beschrijving van de eigendommen op het dorp Nieuwerkerk die bij Botland horen lezen we o.a. dat in De Straete (Kerkstraat) aan de zuidkant op Botlands grondgebied het rechthuis staat met een deel van de zijkamer van Crijn Leenderses (Leendertszoon). Slechts het grootste gedeelte van de woonkamer en een klein gedeelte van de keuken aan de westkant staan op Nieuwerkerks grondgebied De lage vierschaar van Nieuwerkerk en die van Botland gebruiken zowel de herberg De Roode Meebaal als "De Waereld", om recht te spreken. Ook de baljuw en zijn schepenen vergaderen er nu weer; net zoals zij dat vóór 1652 deden. Rechtspraak en transporten moeten op eigen woongebied gebeuren. De Meebael heeft het voordeel dat het zowel op grondgebied van Nieuwerkerk als Botland ligt. Het zijn vrijwel steeds dezelfde mannen die schout en schepen zijn van Nieuwerkerk en Botland, en hier kunnen ze hun glas meenemen als ze van het ene gebied naar het andere moeten. Ze zijn enige tijd naar het Hooghe- of Heerenhuis aan de zuidkant van de Ring verbannen "opdat de justitie met meerder authoriteijt gerespecteert mach worden, soo dat behoort". Ongetwijfeld een verordening zijn tegen hun zin, ze zitten liever in een gezellige kroeg! 1747 Uit akte blijkt dat Jacob Bil hier woont; het is nog niet bekend hoe hij eigenaar werd. Bastiaan de Meijter wil dan het huis er naast publiekelijk verkopen. In jan wordt een inventaris opgemaakt voor Jacob Bartelse Bil omdat zijn vrouw Cornelia van Dijke waarmee hij twee jaar daarvoor getrouwd is, nu is overleden. Jacob hertrouwt met Pietertje Janse de Grutter, in 1738 wordt een testament maakt omdat zij ziek is. ( ) Ook Pietertje overlijdt, en in 1740 hertrouwt Jacob weer, nu met Johanna Rijnvaan. Jacob hertrouwt nog een keer, in 1762 met Adriaantje Rokusse de Rijke jan.1754 overlijdt Johanna Reijnvane, de vrouw van Jacob Bil, in de bedsteede van de keuken waar de gemenen aart wert gehouden. Ze laat 3 minderjarige kinderen na: Willemina, Samuel en Bartelina. Baljuw L. van Suuren wordt door de weeskamer van Botland als voogd benoemd.( ) 7

8 Op 31 jan eist van Suuren dat Jacob orde op zaken stelt en een behoorlijke, beëdigde, inventarislijst en balans opmaakt om tot een verdeling te kunnen komen. Op 14 feb. komt de zaak weer voor schout en schepenen, Jacob is niet erg behulpzaam! ( ) Op 16 mei 1755 levert Jacob dan eindelijk een staat en inventaris in; de baten blijken dan slechts te zijn. ( ) 1757 Op 18 april probeert Jacob Bil tevergeefs om de herberg De Roode Meebaal te verkopen. Op 8 juni 1757 wordt door Abraham Kempe, uit hoofde van een arrest van de schepenen van Nieuwerkerk (belastingschuld) beslag gelegd op de goederen in het huis van Jacob voor zover die zich op het terrein van de gemeente Nieuwerkerk bevinden. Uiteraard zal voor Botland een gelijkluidende akte zijn opgemaakt, want elk van de twee bannen, Nieuwerkerk en Botland, maakt zijn eigen akte op als een gedeelte van de sectie op hun ban ligt. En dat is hier het geval: De Herberg genaamd De Roo Meebale ligt op Botland, behalve het grootste gedeelte van de voorkamer en een klein gedeelte van de keuken aan de westkant, die liggen op Nieuwerkerk. Op dezelfde 8 juni 1757 verklaart Jacob Bil dat hij een schuld heeft van op De Roo Meebale aan Abram Kempe uit Zierikzee, die de zaken waarneemt van zijn schoonmoeder Leuntje Jacobs, de weduwe van L. in den Boogert, en dat hij afstand doet van alle goederen. ( ) Op 11 juli 1757 wordt door Abraham Kempe, met toestemming van Jacob Bil, de herberg, met de tuin aan de overkant, verkocht voor f.700, - aan Jan Vlasman; die als betaling een schepenschuldbrief voor dit bedrag afgeeft. ( ) ( ) De tuin die hier beschreven wordt, ligt ongeveer waar nu het parkeerterrein van het dorpshuis is, en hoort waarschijnlijk al bij herberg sinds de oprichting van dat etablissement, maar nu wordt de tuin aan de overkant in een akte echt genoemd, en dat verband zal zo blijven tot ca Op 26 oktober 1759 gaan Jan Vlasman en zijn vrouw Johanna van der Heijde er van door, ze zijn op clandestiene wijze vertrokken zoals het officieel heet. Ze laten hun drie kinderen gewoon achter: Helena oud 15 jaar, Janna van vijf, en de kleine Matie die nog geen leeftijd heeft en dus waarschijnlijk nog geen jaar oud is. Baljuw en schepenen van Nieuwerkerk en Botland komen er weer aan te pas. Gezamenlijk maken ze een staat en inventaris op: Ten eerste is er de herberg en de tuin aan de andere kant van de Achterweg, en binnen staan er nog 3 kannen met drank en 1½ pond tabak en wat korte pijpen onder de toog. Verder zijn er nog 2 vaten bier en 10 bodden witte wijn; de rest bestaat uit tafels, stoelen, drinkgerei enz. Merkwaardig genoeg staat er in de schuur een ijs-wagen, maar dat zal wel een arrenslede geweest zijn! ( ) Op 5 nov.1759 verkopen, en op 12/27 feb.1760 leveren baljuw Nicolaas Jansz. van IJsselsteijn en Leendert van Suuren, als sequester in de clandestien verlaten boedel van Jan Vlasman, De Roo Meebale met een hof voor aan timmerman Abraham Kempe uit Zierikzee. 8

9 ( ) ( )( )( ) Waarschijnlijk komt Nicolaas van Alphen, de volgende eigenaar er nu al in als pachter want in de akte uit sep.1760 waarmee hij het huis (dat nu Molenstraat 17 is) koopt, wordt hij beschreven als meester-metselaar en herbergier Op 1 juli 1761 worden de condities waarop Abraham Kempe aan metselaar Nicolaes van Alphen verkoopt in een akte vervat. Over 1761 en 1762 zal er huur betaald worden; de rest zal met een schuldbrief gaan tot van Alphen één van zijn andere huisjes op Nieuwerkerk heeft verkocht. Verder moeten er 4 dukaten betaald worden als douceurtje aan de kinderen van Kempe.( ) 1762 Nadat de condities aanvaard zijn wordt op 10 oct.1762 het contract opgemaakt waarbij timmerman Abraham Kempe de herberg De Roode Meebaal met het erf en het tapgereedschap en een lapje erve achter het huis en de tuin over de Achterweg, voor 800 gulden, plus 200 gulden huur voor 1761 en 1762, dus samen f.1000,- oftewel , verkoopt aan metselaar Nicolaas van Alphen. Kempe moet nog wel 3 nieuwe schuiframen met blinden in de voorkamer; een nieuwe poort met deur, slot, glas en pilasters; en een schuifkozijn in het voorhuis, maken. (4665-7) ( ) ( ) Nicolaas is getrouwd met Anna de Wit, ze laten 10 kinderen dopen van Op 12 april 1763 bekend metselaar Nicolaas van Alphen dat hij duizend gulden schuldig is aan meester timmerman Abraham Kempe in Zierikzee wegens de koop van : Een huis met erf en een tuintje. Als zekerheid wordt er aan verbonden:!e: Dit huis met erf waar van Alphen nu woont, voor zover het op Nieuwerkerk ligt, en nog twee andere huisjes. ( en ) 1765 Op 4 april 1765 laat Kempe beslag leggen op de bezittingen van van Alphen die kennelijk niet aan zijn financiële verplichtingen heeft voldaan: 1 e : Op dit huis en erf, waar van Alphen woont, voor zover het op Nieuwerkerk staat; voor het Botlandse gedeelte moet een andere akte worden opgemaakt. 2 e : Op een tuin over de Achterweg. De belendingen van de tuin aan de zuidkant van de Achterom zijn: oost de Weg; west Pieter Franse; en zuid de Vroone. 3 e : Het tappersgereedschap, 6 flessen, 3 trechters, 6 pullen, 250 rode leien en 150 blauwe leien, een toog en een bank. 4 e In de voorkamer: 6 stoelen, een tafel, 2 banken, 1 waterton, 11 roemers, 4 schilderijen, 1 kaart, 1 kabinet met daarop 5 spoelkommen, een bedstee, een schoorsteen. 5 e : In de keuken: 5 stoelen, 1 leggende plaat en brandijzer, 1 droogkorf, 1 kakstoel, 1 wieg, 1 rekje met 10 borden, 4 bakjes, 5 roemers, 46 glazen, 4 bierkannen, 1 kommetje, 1 busje, 9

10 7 schotels, 1 lamp, de tin-kast, 2 koperen kandelaars, 1 koperen theebus, 1 tinnen papkom, 1 rasp, 1 rek met 6 lepels, 1 bed met toebehoren. 6 e : In de achterkamer: een ledikant met een bed, 2 dekens,1 spiegel voor de schoorsteen, 3 kammen, 1 tafel met 2 banken, 2 kwispedoors, 1 haardijzer, 1 klein tafeltje, 2 kaarten, en schilderijtje aan de muur, een rek met 8 schoteltjes en 7 bakjes op het kastje van de meid, 3 schoteltjes, 3 stukjes Delfgou s, 1 strijkijzer, 1 veger enz. 7 e : In de Achterkeuken: 1 grote en 1 kleine koperen ketel, 1 treef, 1 zeef, 1 paar laarzen, 2 tonnetjes, 1 tobbetje, 2 aarden potten, 1 kan, 1 spekton, een rek met 2 schotels en een kom, 2 stremienen, 1 blikken keteltje, 1 schuimspaan, 1 rekje met 7 vorken, 1 klein mandje, 1 stoel, 1 haardijzer, 1 abat voor de schouw, 2 roosters, 1 schenkblad, 1 koekenpan, 8 e : In de kelder 2 lege vaten. 9 e Op de plaats: ongeveer 70 lege boddels, 1 waterkan, 1 stampton met stamper, brandhout en musterds, 8 lege zakken, 2 wijnmanden. In het wagenhuis 1 kist met voegkalk, 1 tras, pannen en 2 hopen stenen, 1 vet varken. 10 e : Op zolder: 1 vogelkooi, 1 zemen broek, 400 leitjes, 4 schragen, 1 leeg tonnetje, 1 theetafel, 1 metsel truweel, 1 pan, 1 spekkist, 1 lege kist met rommel, 1 ledikant, 1 oud bed, 1 bank, 1 sluitmand, 1 baktrog, enz. ( ) Kennelijk komt er een oplossing want van Alphen blijft eigenaar en herbergier Op 23 april 1771 wordt een inventaris opgemaakt van de alle goederen die zich in het huis van Claes van Alphen bevinden omdat de landrechters uit Zierikzee daarop eventueel het verschuldigde bedrag willen verhalen. Voor zijn werk als metselaar zijn er o.a. 500 tegeltjes, 20 zakken kalk, 11 truwelen, voegspijkers en panne-strijkers. Er wordt een onderscheid gemaakt in de plaats waar de spullen zich bevinden: Er is een kamer op grond van Botland s Ambacht, en andere delen liggen op grond van het Ambacht van Nieuwerkerk. ( ) 1774 Op 20 mei 1774 verkoopt en levert Nicolaas van der Swaan in opdracht van Claas van Alphen, dit huis met schuur en stalling genaamd: De Roode Meebael voor 200 pond = f.1200,-. aan Martinus d Ouwe (Douw) ( ) ( ) Daarbij hoort een tuin, belend door: oost de Rolleklootsendijk, noord de Achterweg, west C. F. Braber en zuid Lieven Huibregtse. ( ) Op 20 mei 1774 heeft Martinus Douw een schuld van aan Jan Dingemanse Zorge op De Roode Meebael en de stallingen, en op een hof. ( , , ) Claas van Alphen gaat als metselaar naar de Ring, zie A Op 18 april en 5 mei 1780 wordt de levering beschreven van de Meebaal enz. van Martinus aan zijn broer Lambrecht Douw voor 300 pond. ( ) ( ) ( ) Op 3 mei 1780 leent Lambrecht dat bedrag van de wed. C. I. Zorge uit Burgh. ( ) ( ) ( ) ( ) 10

11 1786 Op 15 sep.1786 verkoopt baljuw Philipse met volmacht van Lambrecht Douw de Roode Meebaal met de tuin voor 350 pond aan Isaac Cornelis Hage. ( ; ; ) 1787 Op 26 juni 1787 verkoopt Isaac de Roode Meebaal voor 350 pond aan Pieter Kik. Kik leent 200 pond van schout Govert Berman en 50 pond van Abraham Douw uit Ooltgensplaat. ( ) ( )( ; en 52) 1797 Op 3 nov. wordt een inventaris opgemaakt voor de Weeskamer door Pieter Kik (die trouwens ook slager is), omdat zijn vrouw, Sara Geelhoed, op 30 maart 1797 is overleden. Er zijn 4 kinderen van 5 tot 15 jaar. De Meebaal wordt getaxeerd op de aankoopprijs: 350 pond. Er is ook een schuur over de Achterweg die getaxeerd wordt op Verder is er aan tap- en slagersgereedschap en inventaris, en aan kleding. Na aftrek van de schulden van blijft er over. Pieter legt een eed van oprechtheid af voor de weeskamer, en op 16 oct.1798 vindt de scheiding en verdeling plaats, waarbij elk der kinderen krijgt toebedeeld. Van deze som gaat een gedeelte, afhankelijk van de leeftijd, naar Pieter, om ze op te voeden, voor het restant staat hij borg met zijn bezittingen. De oudste dochter van 15 zal de volledige som krijgen omdat ze oud genoeg is om zelf haar kost te verdienen.(4672a-4) 1803 Dit jaar wordt er vernieuwd of bijgebouwd aan de Meebaal, en het is zeer waarschijnlijk dat de achttienjarige zoon Piet Pieterse Kik dan meewerkt en zijn letters en het jaartal achterlaat op één van de nieuwe balken. Op hetzelfde spant staat ook nog een merkteken J.S.v.I. en L.L., maar wie zijn dat? 1813 Kerkstraat A-85. Pieter Kik, wonende leent, 466 francs, 92 centimes van Chr. de Wit, die we later terugzien als de drankhandelaar uit Zierikzee, die later de herberg overneemt. (Sevenhuijsen) Op deze lening geeft Kik als onderpand: 1 e : een boomgaard van 1101 m2, oftewel 82½ Roede, gelegen op Klootendijke. 2 e : De schuur met erf nr.105 over de Achterweg zoals door Kik gekocht op 4 april

12 1818 Kerkstraat A-85. De bewoners zijn: De 64 jarige weduwnaar Pieter Kik, die NH is. De 28 jarige dochter Willemina, getrouwd is met de 29 jarige Bastiaan t Hoen. De 25 jarige dochter Elisabeth Kik, die ongetrouwd is Kerkstraat A-85. Op 27 dec leent Pieter Kik 700 Ned. Guldens van van Elisabeth Hallingse, de weduwe van burgemeester Jan de Bruijne Kerkstraat A-85. Na het overlijden van Elisabeth Hallingse zeggen de erven een schuldbrief van 26 juni 1787 op; van de oorspronkelijke 200 pond vlaams (1200 gld.) moet nog 900 gulden betaald worden, en hij krijgt 3 maanden om de zaak af te lossen. (v.halen) Op 9 maart leent herbergier Pieter Kik nog f.472,- van Huijbertus Schillemans uit Oosterbeek, met als onderpand "De Roode Meebaal" en een tuin bij de Rolleklootsedijk. (D. Boom) 1823 Kerkstraat A-85. Maar kennelijk ziet Pieter geen kans om het resterende geld te vinden om zijn schuld aan de erven de Bruine-Hallingse af te betalen want op 12 maart 1823 laat hij een openbare verkoping houden van de herberg een tuin, een schuur en verschillende stukken land. De koper van de herberg met huis en hof, sectie M-349 groot 400 m2, is na wat bieden de schoonzoon, Bastiaan t Hoen, uit Nieuwerkerk, voor f.705,-. Voor f.11,- wordt 't Hoen ook eigenaar van de tuin over de weg, sectie M-279, groot 196 m2. De schuur bezuiden het dorp wordt verkocht aan Maria Pieterse van der Have, de weduwe van Willem Stouten voor 200 gulden. Er wordt ook nog een weiland verkocht genaamd Schuttershof, groot 23R.52 ellen, zijnde 175 Roeden volgens de Oudelandse maat, belend door: oost Cornelis Bal; west de dijk van Maria Pieterse van der Have; zuid Marinus Jac. Stoutjesdijk en noord Adriaan de Mooij. Het is door Pieter verkregen op 7 juli 1807 voor S. en S. Het "Schuttershof" wordt verkocht aan Willem de Jonge Maartense die zijn eigen bod van f.225,- verhoogd naar f.250,-! Er zijn ook nog 4 diverse stukken land en een boomgaard. (ZC) 1825 Kerkstraat A-85. De gemeente betaalt f.50,- per jaar aan Bastiaan 't Hoen voor de huur van de gemeentekamer Kerkstraat A-85. Op 21 feb.1831 verkoopt Bastiaan, waarschijnlijk namens de erfgenamen, de herberg met een ondershandse akte aan Christoffel de Wit. 12

13 1832 Kerkstraat A-85. Christoffel de Wit, ( ) te Zierikzee, die gehuwd is met Suzanna Nelemans ( ), is grossier in sterke drank te Zierikzee, hij verhuurt de herberg op sectie M-349 aan Marinus de Jonge, herbergier en kleermaker te Nieuwerkerk. De huur is voor 3 jaar vanaf 1 sep.1832, voor f.90,- per jaar, met een optie van 11 jaar. De Wit leent ook nog f.400,- aan de Jonge en zijn vrouw, Jacoba Waling. (C.P.Boom) 1835 Kerkstraat A-85. In sep.1835 houdt de Jonge er mee op en eigenaar C. de Wit verhuurt dan de herberg en de moestuin, ook weer voor f.90,- per jaar, aan Cornelis Stoutjesdijk ( ), herbergier en kleermaker, die in 1832 getrouwd is met Pieternella Slootmaker ( ). Als zekerheid hiervoor, en voor de overgenomen schuld van f.400,-, geeft Stoutjesdijk een hypotheekbrief van f.600,- af; geld dat hij destijds heeft uitgeleend aan Leendert de Jonge. Stoutjesdijk stelt ook als borg het 3/8 deel van het huis (Kerkstraat A-115), dat Cornelis heeft geërfd van zijn vader. Ook zijn moeder, Anna Bakker, staat borg. Cornelis en Pieternella zijn in 1832 getrouwd; hij is dan 23 jaar en kleermaker; de zoon van Jacob Stoutjesdijk en Anna Hendrikse Bakker; zij is dan de 17 jarige dochter van de meekrapdroger Willem Slootmaker en Cornelia Timmermans Kerkstraat A-85. Op 6 mei 1837 verkoopt Chris de Wit, particulier te Zierikzee aan Gerardus Boudier, grossier te Zierikzee, 2 huizen en schuren op Nieuwerkerk voor f.2000,- Daaronder valt de herberg op Capelle, sectie L-119 met de tuin L-120, en: het huis, met schuur en erf op Nieuwerkerk, zijnde de Roode Meebaal, nr.85, sectie M-349, met een tuin over de Achterweg, sectie M-279. (not.ermerins) Cornelis Stoutjesdijk is en blijft de pachter-herbergier op Nieuwerkerk Kerkstraat A-85. Johanna Mellaart krijgt op 21 maart 1840 een levenloos kind waarvan de vader onbekend is. Het is niet de eerste keer dat Johanna dit overkomt, er zijn nog drie eerdere kinderen van haar met een onbekende vader die trouwens allemaal erg jong overlijden. Op 31 maart 1840 verschijnt Cornelis Stoutjesdijk, de herbergier van De Roode Meebaal voor de burgemeester, met een klacht over Martina, de moeder van Johanna Mellaart. Martina heeft op 21 maart, de dag dat haar dochter Johanna aan het bevallen is, tegen Pieternella, de vrouw van Cornelis, gezegd dat: Cornelis z n hoere, (waarmee ze haar dochter Johanna bedoelt) aan het bevallen is, en dat Cornelis, een grote hoerenfleuk en hoerenjager is. Op zondag de 29e biecht Johanna ook nog aan haar moeder op dat Cornelis haar destijds f.13,- heeft beloofd als zij zwanger zou worden door hem, mits zij dat dan geheim zou houden; en dat Cornelis op zondag naar buiten is gekomen en haar bedreigd heeft met een broodmes. Het trieste is dat Cornelis en Pieternella in februari van 1844 in een tijd van 2 dagen hun twee kinderen van 7 en 10 jaar die ze dan hebben, verliezen. 13

14 1846 Kerkstraat A-85. Op 27 juni 1846 wordt de herberg enz. voor f.1400,- gekocht door Cornelis Stoutjesdijk die dan al bijna 11 jaar pachter is van de herberg. (vdldc) Op 17 sep.1846 leent Cornelis f.1300,- van de notaris met als onderpand zijn herberg de Roode Meebaal, en de tuin over de Achterweg. (Ermerins) De sectie verandert een paar keer, eerst wordt het M-513, groot 426 m2; dan sectie M-541, groot 485 m2, en tenslotte M-690, groot 486 m Kerkstraat A-85. Zomaar een voorbeeld van een verkoping, zoals er zo vele zijn gehouden op deze plek: Op 21 aug.1850 wordt op verzoek van de erfgenamen van Willem Bal en Chieltje de Bruijne een verkoping gehouden in herberg de Meebaal. Aangeboden wordt een hofstede (zie "Nooitgedacht") met een schuur, erf, een bakkeet, en 45 bunders grond; en ook nog een huis met schuur en erf op het dorp. Het eerste huis dat tegen de stenen gevel van de schuur staat, is voor afbraak, evenals de bakkeet en het wagenhuis. Het meeste hiervan wordt niet gegund. Een tweede huis is het Hooge Huis (zie Kerkstr. A-104) dat voor f.501,- verkocht wordt Kerkstraat A-85. Op 4 september 1855 houdt de gemeenteraad zitting in de herberg "De Meebaal". De raad onderzoekt dan onder andere een kist met gemeente papieren, correspondentie en wat oude Staatscouranten. De meeste stukken van rond 1700 zijn zo aangetast dat besloten wordt om ze meteen te verbranden! De Staatscouranten gaan terug in de kist en de burgemeester neemt de rest mee naar het huis. Een paar dagen later inspecteren ze nog een kast met papieren. De oude Staatscouranten worden dan gewogen en voor f.2,80 verkocht aan kastelein Stoutjesdijk! 1858 Kerkstraat A-53. Cornelis Stoutjesdijk is op 4 maart 1857 overleden, en omdat een herberg geen zaak is om door een alleenstaande vrouw gedreven te worden, hertrouwt de 43 jarige Pieternella binnen een jaar met de uit Sommelsdijk komende 46 jarige koopman en weduwnaar, Anthonij van der Vlugt. (ca ) Van der Vlugt brengt een zoon mee, Maarten, die in ca in het pand naast de herberg een bakkerij begint. (zie A-267) Op 19 juli 1866 maakt Pieternella haar testament bij notaris CvdLdC, waarbij ze haar man het vruchtgebruik legateert, maar de erfenis gaat naar haar broers en zusters, en naar de zoon van v.d.vlugt, allemaal een gelijk deel; zij heeft dus zelf geen kinderen meer. Dat 14

15 testament wordt vernieuwd in 1897; na het overlijden van van der Vlugt Kerkstraat A-109. Op 23 dec.1880 is er een akte van scheiding en deling (Moolenburgh) waarbij koffiehuis "Hotel de Meebaal" weer wordt toegewezen aan Pieternella.. Op 2 juli 1880 wordt door notaris Moolenburgh een contract opgemaakt waarbij Pieternella aan Daniël Lokker de volgende zaken verhuurt: 1 e : Het logement en koffiehuis De Meebaal sectie M-690 en M-702, voor f.200,- per jaar; 2 e : De aan de Achterweg gelegen schuur en erf, sectie M-727 voor f.40,- per jaar; en 3 e : 3HA,7A,20 ca. bouwland op M-44, 723, 53, 54 en 216 voor f.304,68 per jaar. Als Pieternella in aug.1897 haar testament maakt, legateert zij een paar duizend gulden aan neefjes en nichtjes, er gaat f.100,- naar de kerk, en de rest is voor haar stiefzoon Maarten van der Vlugt. (Franse) 1883 Kerkstraat A-109. Volgens de nieuwe drankwet mag er door de raad niet meer vergaderd worden bij Lokker in herberg De Meebaal, men wil uitwijken naar een kamer van de oude school. Dat wordt al in maart goedgekeurd door gedeputeerde staten, en het betekent dat de gemeente nu zelf wat meubels en een tafelkleed moet aanschaffen Kerkstraat A-109. Op 11 dec.1893 verkoopt Pieternella Slootmaker, de weduwe van Anthonie van der Vlugt het logement en koffiehuis met vergunning, genaamd De Meebaal met twee schuren, gelegen ten westen en oosten van het achter dit perceel gelegen uitspanning-plein voor f.2000,- aan Johan Lievense Leendertzoon ( ),. Lievense leent het volle bedrag van bakkerwinkelier Maarten van der Vlugt te Nieuwerkerk. (Bouvin) Er is 10 m2 afgegaan van de sectie voor een gang, het wordt nu sectienr. M-924 groot 476 m2. Landbouwer-herbergier Johan Lievense huwt in 1894 met Cornelia Maria Lodewijk ( ) de dochter van kuiper Marinus Lodewijk en Neeltje Tuijnman. In 1896 wordt er iets bij gebouwd Kerkstraat A-109. Op 16 dec.1897 leent Lievense f. 2300,- van de landbouwer Adriaan Joh. de Braal tegen 4% met als onderpand een hypotheek op een stuk weiland in de Stoofblok. (not J.Franse) In 1911 wordt er wat bijgebouwd, het sectienr. wordt M-1237, en later M-1627 groot 472 m2. 15

16 Theetijd op het plein achter de herberg van de familie Lievense Kerkstraat A-186. Er vindt een splitsing plaats: Op 15 mei 1919 verkoopt-, en op 4 juli 1919 levert Johan Lievense Leendertzoon 1 e : De herberg voor f ,- aan de te Ouwerkerk wonende Andries Johannis Metselaar ( ) 2 e : Het schuurtje, op sectie M-1890 groot 42 m2 aan metselaar Johannes van der Welle. Het verdere verloop van dit schuurtje volgt na het verhaal van de herberg. Andries is in 1891 getrouwd met Cornelia Vijverberg ( ) en hij is in 1917 hertrouwt met Hendrina Cornelia Dalebout ( ). Beide huwelijken blijven kinderloos; in 1931 gaan Andries en Hendrina naar den Haag. Op 16 juli geeft de gemeente vergunning voor de verkoop van sterke drank voor klein gebruik in de beneden- voor- en achterkamers van 45 en 56 m2. Andries woont hier met zijn vrouw en de dienstbode Johanna Krabbe Kerkstraat A-186. Op 26 mei 1921 leent Metselaar f ,- op het huis met schuur en erf, sectie M-1889 en op de tuin M-1918, samen groot 815 m2, en nog op een pand in Zierikzee. (Korteweg) 1926 Kerkstraat A-186. Op 7 juli 1926 verkoopt Andries Metselaar het logement en koffiehuis met vergunning op sectie M-1889 groot 430 m2, en het recht van erfpacht op sectie M-1891 groot 30 m2, voor f.9500,- aan de koffiehuis-houder Jan Jacob de Witte ( ), die veldarbeider is als hij in 1912 te Ellemeet trouwt met Kaatje Verboom (1892-) Timmerman Stoffel Rentier en bakker C. Clarisse zijn getuigen bij het tekenen van de verkoopakte. (Nouhuijs) Op 8 juli 1926 leent de Witte f.4500,-, een tweede hypotheek. (not. Dalebout) De tuin op sectie M-1918, groot 385 m2 verkoopt Andries aan de metselaar Johan Francois de Later voor f.650,-. (Biermasz) 16

17 Hun dochter Jans, later getrouwd met M. Lodewijk, is een echte biljartliefhebster (zie A- 254c) Kerkstraat A-266. (na 1931) Op 2 juni 1933 staat er in de Nieuwsbode dat de commissionair in aardappelen Willem van der Have Jac.zn ( ) het van ouds bekende hotel De Meebaal heeft overgenomen. Willem is getrouwd met Toontje Sies ( ); hun zoon Jakob Simon (Jap) (1921- ) blijft ongetrouwd. Ze horen bij de Apostolische Gemeenschap. Op 13 mei 1933 leent van der Have f.3000,-, en geeft daarvoor een eerste hypotheek af op de herberg Kerkstraat A-266. Op 21 feb.1934 wordt door J. Beije in hotel De Meebaal de Christelijke zangvereniging: Con Amore opgericht; na de oorlog wordt de naam veranderd in Één Naam is onze Hope Kerkstraat A-266. Van der Have is lid geworden van de NSB, zijn zoon loopt in uniform, en daar is de Nieuwerkerkse bevolking niet zo gelukkig mee; de klanten vertrekken naar, Het wapen van Duiveland, ( café de Later), op de Ring. Daarom verkoopt van der Have de herberg De Meebaal aan de boerenknecht Jacobus Kornelis (Koos) van Felius. ( ), die in 1928 getrouwd is met Bastiana Johanna Dooge (ca.1909-) Koos handelt tot de ramp ook in uien, en hij houdt altijd een paar varkens, voor eigen gebruik. Koos en Sijntje 1944 Kerkstraat A-266. J. C. van Felius evacueert met zijn familie naar Rotterdam. Na de oorlog is er een drukke periode met vele vergaderingen, uitvoeringen enz Kerkstraat A-266. Het hotel-café heeft maar één keer een beetje water gehad in de rampnacht; daarna is het droog en er heerst er een bedrijvigheid zoals het waarschijnlijk nog nooit eerder geweest is. Al de oude gastenkamers zijn bezet, en het koffiezetapparaat staat niet meer stil; de gastvrijheid van Koos en Sijntje kent geen grenzen. Direct na de ramp is het gemeentehuis onbruikbaar en vergadert de gemeenteraad eerst in "Het Huis van Nassau" in Zierikzee, maar al snel komen ze weer samen in "De Meebaal", net zoals dat vóór 1883 gebeurde! 17

18 In aug.1955 kan er trouwens weer in het gemeentehuis worden vergaderd. Ca verandert het sectienr. in N Kerkstraat 32. De zaak wordt uitgebreid met een toilet en douche, en de keuken wordt verbeterd. Er is een levendige biljartvereniging die regelmatig nationale wedstrijden organiseert Kerkstraat 32. Op 1 nov.1976 wordt het café verkocht aan de familie Aan de Wiel, en later overgenomen en voortgezet door Miep aan de Wiel (overl. 2009) met haar vriend Anton Stoutjesdijk. Aan de inrichting van het café en de rest wordt een paar keer vernieuwd en veranderd Kerkstraat 32. Het pand is nu gekocht door Gert-Jan Tierie en zijn vrouw Tirza Coldenhof, zij gaan het pand grondig restaureren en als woning gebruiken. Het Schuurtje aan de Poststraat. Het schuurtje o hoort van oudsher bij De Meebaal Het schuurtje p hoort tot 1847 bij het pand p ; dan wordt het verkocht aan de eigenaar van "De Meebaal" Johan Lievense Leendertzoon verkoopt op 4 juli 1919 de herberg De Meebaal. Dit schuurtje, op sectie M-1890 groot 42 m2, wordt apart geveild en voor f.550,- verkocht aan metselaar Johannes van der Welle. Eén van de voorwaarden is, dat de bestaande deur aan de kant van het plein van de herberg, wordt dichtgemaakt op kosten van de koper. (Korteweg) 1924 Op 21 aug.1924 verkoopt van der Welle het de schuur op sectie M-1952, groot 50 m2. voor f.1300,- aan slager Dingenis van der Wiele Er vindt een vernieuwing plaats Op 18 april 1949 wordt het schuurtje door van der Wiele voor f.1200,- verkocht aan commissionair Marinus Lodewijk. Vlak na de ramp is er een landingsplaats voor de vele boten die afen aan varen, het schuurtje komt op duizenden foto s te staan. 18

19 In 1954 volgt herbouw met behulp van het uitgekeerde rampengeld; het wordt een bergplaats,sectie N-204, groot 50m2. Het is in 2012 eigendom van de dan gepensioneerde zoon, de sleepbootkapitein Kornelis (Kees) Lodewijk. 19

20 20

21 Kerkstraat A-267. Op de plaats van Kerkstraat 30. Het pand waarvan de oostelijke zijkamer vroeger op Botlands grondgebied lag. Na een brand in 1951 wordt de vroegere bakkerij gesloopt. Het is nu een tuin die bij Kerkstraat 28, hoort Op. 26 feb.1724 wordt er een akte opgemaakt waarbij Jan Willemse en Adriaan Verstraete, de kinderen van Lijsbeth Pieters, de weduwe van Boudewijn Adr.zn Verstraete, een huis in de Kerkstraat, naast de herberg De Meebaal te koop aanbieden. Er wordt geen koper vermeld. ( ) 1747 Op 23 juli 1747 wordt er een publieke verkoping gehouden waarbij Bastiaan de Mijter zal proberen een huis met schuur en erf te verkopen, belend ten oosten door Jacob Bil (de Meebaal), ten westen door Cornelis de Jonge, met zuid de Achterweg en noord de Straat. De huisschatting is jaarlijks De te betalen kooppenningen bedragen: per pond als leges voor de baljuw en de schepenen; de secretaris rekent voor het schrijfwerk, voor het aantekenen en voor natte en droge lijfkoop, tenslotte komt er nog bij de 50 e penning bij de leverantie. Ook toen wist men dus al goed "kosten koper" te berekenen! Het bovenhuis is tot april 1749 verhuurd aan Johanna van Duijn, ofwel de overlating daarvan aan Prijntje Kempe voor 11 pond per jaar. De kelder is verhuurd tot 1752 aan de weduwe van Francois de Vos voor 4 pond per jaar. Het wordt gekocht door Pieter Franse Braber voor ( en ) 1750 Op 2 april 1750 leent Pieter Franse Braber 23 pond vlaams van secr. N. Telle met als onderpand: 1 e : Dit huis met schuur en erf voor zover het onder Nieuwerkerk valt, (voor het stuk op Botland wordt een andere akte opgemaakt); belend ten oosten door Jacob Bil, ten westen door de weduwe Bal, met zuid de Achterweg en noord 's Heeren Straete; met nog een schuur staande over de Achterweg. 2 e : Op een huis gelegen aan dezelfde kant, zie A-269. ( en ) 1757 Op 11 jan.1757 is er een openbare verkoping in herberg de Roo(de) Meebaal waarbij in opdracht van Braber geprobeerd wordt dit huis te verkopen, maar er wordt niet genoeg geboden. (4669-1) 21

22 1758 Op 22 jan wordt het huis, staande op het groot- en klein ambacht publiekelijk verkocht omdat Braber niet aan zijn verplichtingen heeft voldaan. Op 5 mei 1758 levert de executeur in de boedel van Nicolaes Telle aan Steeven Daane, voor zijn vader Anthonij Daane een gedeelte van de kamer van een huis met schuur en erf, en wel dat gedeelte dat op Botland staat. Het huis wordt belend door de herberg (Jan Vlasman) aan de oostkant, en door de weduwe van dijkgraaf Bal aan de westkant. Het is verkocht voor vlaams. ( en ) De rest van het huis wordt waarschijnlijk verkocht aan Willem Polderman Er wordt een beschrijving opgemaakt van de panden van het dorp die op Botland liggen en daarin staat dat de zijkamer van het huis van Anthonij Daane op Botland ligt, en ook in 1763 (akte ) blijkt dat dit huis van Anthonij Daane is. In 1764 probeert Daane die kamer te verkopen, maar er komt geen koper. ( ) 1763 Bij leningen die Nic. van Alphen, de eigenaar van De Meebaal, afsluit, wordt beschreven dat Clara Kloote, de weduwe van de dit jaar overleden Willem Polderman ten oosten zit, en Janus de Mooij zou dan ten westen zitten (nu Kerkstraat 30) Kennelijk kende de notaris oost en west niet uit elkaar. ( en ) 1769 Op 14 maart 1769 wordt er een akte overgebracht naar de baljuw en de schepenen van de bezittingen van Clara Kloote, de weduwe van de in 1763 overleden Willem Polderman. Vanwege de hypotheekschuld wordt het huis niet gewaardeerd. Er blijken meer schulden dan baten te zijn; behalve de genoemde schuldeisers krijgen de anderen niets, en dus worden ze een eeuwig stilzwijgen opgelegd. ( a en ) 1769 Op 10 jan.1769 verkoopt en levert Anthonij Daane een huis met schuur in de Kerkstraat voor 200 Carolische guldens aan Pieter Eduardse de Jonge. Oost Claas van Alphen, west Levina de Grave de weduwe van Willem Bal, noord de Kerkstraat. ( ) De Jonge leent het volle bedrag van Jacobus de Bruijne. ( en ) 1789 Op 27 okt verkoopt Pieter Eduwardse de Jonge dit huis met schuur en erf voor 60,-,- aan Jacob Cornelis Kooijman. ( ) De Jonge koopt een huis aan de noordkant van de Kerkstraat. (zie A-113) 1795 Op 5 mei 1795 verkoopt Jac. Corn. Kooijman een huis met schuur en erf aan Marinus Jacobusse Stoutjesdijk. De tuin over de Achterweg wordt pas op 6 maart 1804 van Hermanus Mulder gekocht. (akte 1818) Kerkstraat A

23 Op 30 jan verkoopt Marinus Jacobusse Stoutjesdijk, winkelier te Oud-Vossemeer, het huis, schuur en een tuin over de Achterweg voor f.1200,- aan Abraham Gertse ( ) winkelier te Nieuwerkerk. (v.halen) Abraham is in 1807 getrouwd met Elisabeth Fonteijne ( ) Ze wonen hier, in 1821 hebben ze zeven kinderen en een dienstmeid Kerkstraat A-86. Op 8 juni 1823 leent Gerste f.1100,- van winkelier Stoffel van der Weijde uit Zierikzee op een eind dijk van de Klootendijk, van de Stoofheule tot de Vroone van het dorp; en een stuk beginnende bij het hek van het land van Pieter Kik tot aan het hek van het land van de kinderen Johannes Sneevliet bij de hoeve van Jan Sluiter; M-260 en 260bis. Gerse heeft deze twee stukken dijk gekocht uit de boedel van wijlen Joh. Sneevliet in juli van 1816 (not.d.boom) Als verder onderpand dient een stuk land in de eerste mate van Nwk. nr Kerkstraat A-86. Op 3 juni 1833 lenen vrachtrijder Abraham Gertse en zijn vrouw Elisabeth Fonteijne van de landbouwers Cornelis van der Maas en Marinus Dijkema elk (dus 2x) f.545,- op: 1 e. dit huis, schuur en erf op sectie M-348, groot 280 m2. 2 e. op een hof, gelegen aldaar aan de Achterweg tussen de hoveniering van Karel van den Bogerd en Teunis van der Have. M e. op een wagenhuis staande tegen de muur van het kerkhof, nr. 42, dat op 18 mei 1820 uit een publieke verkoop gekocht is van Cornelis Adriaanse Fonteijne. (v. d. Halen) 1845 Kerkstraat A-86. Op 22 mei 1845 lenen Abraham en zijn vrouw er nog f.410,- bij van der Maas (vdldc) 1850 Kerkstraat A-86. Het huis wordt bewoond door Abraham Gertse met zijn vrouw en 3 kinderen en na het overlijden van Gertse ook door Willem de Jonge met een zoon Kerkstraat A-86. Op 27 maart 1855 proberen de melkboerin Elisabeth Fonteijne, de weduwe van Abraham Gerse, en haar dochter Willemijntje Gerse die met Willem de Jonge getrouwd is, om voor hen enige bezittingen te verkopen in een openbare verkoop. Het huis wordt na het bieden niet gegund. Het schuurtje aan de Achterweg dat als paardenstal is ingericht, op sectie M-509, groot 13 m2, gaat voor f.60,- naar de landbouwer Andries Mol. De schuur met erf aan het kerkhof, op sectie M-407 gaat voor f.120,- naar de landbouwer Marinus Elenbaas. Ook de meeste tuinen en stukjes land worden verkocht. (DQdJvdHalen) 1858 Kerkstraat A-86. De geneesheer Frans Keller uit Zierikzee vraagt notaris D. Q. de Jong van Halen om naar het sterfhuis van Elisabeth Fonteijne te gaan. De Jong spreekt daar met de dochter Cornelia Gerse, de vrouw van Marinus Kroon. Het blijkt dat Keller geld heeft uitgeleend met als onderpand het huis met erf op sectie M-348; waarschijnlijk is daar geen rente op betaald. Het huis wordt op 17 mei 1858 op een publieke verkoping verkocht aan Anthonij van der Vlugt, herbergier te Nieuwerkerk voor f.255,-. Het sectienummer veranderd in M-539. Anthonij woont er naast, in "De Meebaal"; hij verhuurt dit pand. 23

24 In 1861 woont de arbeider Johannis Bal hier met zijn vrouw Adriana Siereveld en een dochter; als ze vertrekken in 1869 hebben ze 4 kinderen. In 1861 woont hier ook de particulier Hendrik Karreman met zijn vrouw Cornelia Gast en hun 4 kinderen; ze vertrekken in 1862 en dan komt de arbeider Jacob Goudzwaard hier wonen met zijn vrouw Elisabeth van Ast en hun 5 kinders; ze gaan in 1863 naar Bruinisse, met 6 kinders. Van 1864 tot 1866 huurt de landbouwknecht Marinus van der Bijl met zijn vrouw Laurina Viergever dit gedeelte van het huis Kerkstraat A-110. Op 28 apr.1870 verkoopt Anthonij van der Vlugt dit huis met erf op sectie M-671, groot 190 m2 (eerder 17 mei 1858 M-576 van Stoutjesdijk), en een schuur onmiddellijk daarachter gelegen (gescheiden door het bestaande slop) op sectie M-576, totaal groot 566 m2 voor f.1000,- aan zijn zoon, bakker Maarten van der Vlugt. (vdldc) Maarten van der Vlugt is in 1844 te Middelharnis geboren, en 10 aug op Nieuwerkerk overleden. Bakker Maarten trouwt in 1870 met Janna Tuijnman ( ); ze gaan hier wonen Kerkstraat A-110. In 1875 hertrouwt Maarten met de molenaarsdochter Johanna Margaretha van Rhee ( 1851-) uit Bruinisse. (Ze krijgen in 1876 een zoon Anthonie Pieter v.d. Vlugt die predikant wordt en in 1901 trouwt met Pieternella Cornelia Dalebout uit Brouwershaven.) De hier wonende Maarten v. d. Vlugt is ter plaatse bekend als broodbakker, buiten Nieuwerkerk als historicus. Hij doet bijvoorbeeld veldwerk voor de studie van Dr. J. C. de Man over de vluchtbergen in Zeeland. Die studie is gepubliceerd in het Archief" van het Zeeuws Genootschap der Wetenschappen, in Op bladzijde 40 van de overdruk wordt v. d. Vlugt geprezen als een man, die zich veel met de oude bijzonderheden van zijn land heeft bezig gehouden". Op 15 juli 1891, schenkt M. v. d. Vlugt een naamlijst met predikanten aan de Herv. Kerk omdat de gemeente 300 jaar bestaat. Ds. Westerhof heeft hierover en over het verloren gaan en weer vinden een verhaal geschreven. (zie het verhaal over de St. Johanniskerk) Maarten betaalt belasting als bakker op nr. 110, zeker van Ca.1881 Kerkstraat A-110. Maarten v. d. Vlugt woont hier tot ca.1881; daarna gaat hij aan de overkant van de straat wonen. (zie Kerkstraat 23). Hij houdt wel dit pand aan met de bakkerij. In sep.1881 komt Marinus de Bil ( ) hier wonen met zijn vrouw Pieternella Schoenmaker (1850-); ze krijgen 5 kinderen van ) 1897 Kerkstraat A-110. Op 11 nov.1897 koopt bakker Marinus Cornelis Berman ( ) de bakkerij. (JCvdLdC) Marinus trouwt in 1902 met de molenaarsdochter Johanna van Rhee ( ) Ze wonen hier. Marinus Kornelis Berman hertrouwt in 1910 met Anna van Sluis (ca ) Op 5 nov.1908 wordt de tuin gekocht. (Fransse) 1909 Kerkstraat A-110 wordt in 1910 vernummerd naar A

25 Op 24 nov.1909 komen de broodbakker-winkelier Marinus Cornelis Berman en Jan Cornelis van Rhee, die molenaar is op Bruinisse, samen bij de notaris omdat Johanna van Rhee, de vrouw van Marinus, op 15 oktober kinderloos is overleden. Bij de bezittingen staat dit huis waar Marinus woont, met de schuur en het erf op sectie M groot 367 m2, en de tuin op M-1568 groot 964 m2, die samen op f.5600,- geschat worden; de schulden bedragen f.7000,- zodat er niet veel te verdelen valt. (Nouhuijs) 1922 Kerkstraat A-187. Op 30 nov.1922 verkoopt broodbakker Marinus Cornelis Berman uit Nwk. zijn bakkerij voor f ,- aan Johannes Moerland Leendertzoon uit Westmaas. Het is dan een woonhuis met daarin een bakkerij en winkel, en een schuur met erf op sectie M-1236 groot 367 m2, waarvan 65 m2. in erfpacht is van de gemeente, waarvoor f.1,- per jaar voor moet worden betaald. Johannes Moerland is geboren op 13 sep Op 27 sep.1927 geeft J. Moerland een toelichting op de aanvraag die hij heeft gedaan om een benzine- of olie- motor te mogen plaatsen om de deegmachine in de bakkerij aan te drijven: de motor zal, zoals de wet dat eist, buiten worden opgesteld en er komen 2 gaten in de muur voor de drijfriem Kerkstraat A-187. Moerland koopt ook het huis hiernaast (zie Kerkstraat 28) Waarschijnlijk vernieuwt hij dat huis en gaat er wonen, en gebruikt dit pand na verbouwing of vernieuwing als winkel en bakkerij Kerkstraat A-267. Op 28 sep.1932 verzoekt broodbakker Joh. M. Moerland om een ¼ PK elektromotor te mogen plaatsen om een oliebrander aan te drijven; de voorheen met hout gestookte oven zal in het vervolg met olie verwarmd worden op sectie M-1236 tussen de Kerkstraat en de Poststraat. Ten oosten is hotel de Meebaal, sectie M-1889 en ten westen ligt Garage Heuseveld, sectie M Kerkstraat A-267. Op 8 feb.1935 dient Moerland een verzoek in om een heteluchtoven te mogen plaatsen in Kerkstraat A-267, sectie M Kerkstraat A-267. Er staat voor Moerland geen adres op de evacuatie-lijst Op 15 nov.1945 begint Ceel Dalebout hier een kruidenierswinkel; hij huurt van Moerland. 25

26 Moerland zit in juni 1948 nog steeds geïnterneerd omdat hij actief NSB-lid was gedurende de oorlog; hem is, zoals ook zijn vrouw, zijn dochter Lenie, en nog 28 andere Nieuwerkerkers, het stemrecht ontzegd, en hij krijgt een forse boete. Moerland komt na de oorlog niet terug op Nieuwerkerk; hij heeft later een grote bakkerij in Rotterdam Zuid Kerkstraat A-267. Op 15 mei 1951 brandt het pand van ca. 475 m3?? met daarin een kruideniersbedrijf, volledig af. Het verslag van de brandweer meldt dat het pand niet te redden is bij hun aankomst maar dat zij de naastgelegen panden hebben kunnen behouden. Dalebout blijkt verzekerd te zijn voor f ,- bij De Nederlanden, bij Moerland, de eigenaar van het pand, staat geen verzekerd bedrag gemeld. Het huis er naast, nu Kerkstraat 28, dat ook van Moerland is, blijft gespaard. Op 28 juli 1951 schrijft de Centrale Dienst voor bouw- en woningtoezicht een brief naar de gemeente, dat de bouwval niet onbewoonbaar kan worden verklaard, want er is geen woning meer; wel kan geëist worden dat de gevaar opleverende delen worden gesloopt en dat er een behoorlijke afzetting komt. De garage wordt een poosje gebruikt als berging voor de lijkwagen. (zie Brandweergarage in B. Boumanstr.) De tuin enz. hoort nu bij Hoge Kerkstraat 28, dat was A

27 Kerkstraat A-268. Na 1957: Hoge Kerkstraat 28 Meebaal.30 (A-266); tuin (A-267), 28 (A-268), 26 (A-269), 24(A-270) Op 19 mei 1752 levert Levina de Grave, de weduwe van Willem Bal, een besloten staat en inventaris in bij baljuw Isacq Boom en de weesmeesters. Ten eerste is er dit huis met schuur en erf aan de zuidkant van de Kerkstraat, belend door Pieter Franse Braber ten westen dat getaxeerd wordt op Dan is er een schuur aan de Achterweg ten oosten van het slop; belend ten oosten door de erfgenamen van Iman Kempe die waard is. Dan is er 47G. 265R. land, met een huis met schuur, bakkeet enz. in de 4 e mate nr.29, groot 5G.292R. Er zijn 6 paarden, 10 koeien en kalveren, bouwgereedschap, de vruchten en de huisinventaris. De rest van de inventaris ontbreekt. (4674a-38) 1757 Levina de Grave, de weduwe van dijkgraaf Willem Bal heeft hier op "m" een huis en schuur volgens het kaartje Op 26 sep.1780 verkoopt en levert broeder in wette Marinus Bal een huis met erf aan de zuidkant van de Kerkstraat voor 60 pond vlaams aan Cornelis Abrahamse Lemson (1739-) De belendingen zijn: oost Pieter E. de Jonge; west Jacobus Overbeque. ( ) Lemson leent 40 pond van Willem van Fraassen op dit huis en op een schuur (zie Molendijk 12) Cornelis is tot 1770 landbouwer op een hofstede aan de Velddamseweg in de 7 e mate nr. 1, Hij trouwt in 1764 met Anna van den Doele ( ) de weduwe van Cornelis Sorge, voordien landbouwer op die hofstede aan de Velddamseweg. (AF) Anna kreeg vijf kinderen met Sorge en vier met Lemson A

28 De arbeider Cornelis Jacobusse Stoutjesdijk ( ) is in 1794 getrouwd met de dochter Adriana Lemson ( ); ze wonen hier met hun 10 kinderen; in 1819 wordt er nog één geboren. Hij koopt het huis waarschijnlijk uit haar erfenis A-87. Stoutjesdijk woont hier als eigenaar met zijn vrouw op sectie M-347 groot 165 m2. Ook Cornelis Nikerk (1805-) woont hier met zijn vrouw, Lena Schoenmaker ( ) en hun 3 kinderen Na het overlijden van zijn vrouw in 1846 gaat Stoutjesdijk met zijn ongetrouwde dochter Jacoba naar A A-87. Johannes Hubrechtse van de Stolpe ( ) die in 1837 getrouwd is met, Anna Stoutjesdijk ( ), een dochter van Cornelis Stoutjesdijk en gescheiden vrouw van Jan Kik, wordt de nieuwe eigenaar. Van der Stolpe is landbouwer op De Middelste Hofstede, hij verhuurt dit huis. Ook Mattheus Braam woont hier met zijn vrouw Cornelia van der Drielle en 2 kinderen; zij vertrekken in 1852 en dan komt Bartel Boogerd hier wonen met zijn vrouw Marina Braam, die twee pasgeboren kinderen verliezen, in 1857 blijft de zoon Willem leven A-111 en A-111a (na vernummering). De veldarbeider Leendert Corneliszoon Stoutjesdijk ( ), een broer van Anna, woont hier met zijn vrouw Janna Maria Koopman en drie van de veertien geboren kinderen A-111 en A-111a. Het pand is van Anna Stoutjesdijk die nu weduwe is van de pas overleden Johannes Hubrechtse van de Stolpe. A-111 is verhuurd aan Johannis Wandel. A-111a is verhuurd aan Janna Maria Koopman A-111 en A-111a. Anna Cornelisse Stoutjesdijk, is overleden in het krankzinnigengesticht in Dordrecht. Op 19 juli 1884 worden door de erfgenamen een aantal bezittingen verkocht: Dit huis en erf, Kerkstraat op sectie M-347 groot 165 m2, wordt voor f.950,- verkocht aan de landbouwer Leendert Everinus Tuijnman ( ). Er zijn ook nog 5 tuinen verkocht. Er komt later 20 m2 bij sectie M-347 en het wordt dan sectie M-1235, groot 185 m2. In de periode wonen hier: Pieter Adriaan van Mourik en Catharina Sara Bolijn; Jan van Iwaarden met Izabella Kaashoek; Jan Bom met Grietje van der Zande; Pieter van der Linde met Maria Nikerk en Willem van Burgh met Willemina de Jager. Allemaal met kinderen en landbouwersknecht, ze wonen hier één of meerdere jaren A-111 en A-111a. Jannetje Kik ( ), de vrouw van eigenaar Leendert Tuijnman, is op 10 mei 1903 overleden, dus wordt er een staat en inventaris opgemaakt. De notaris komt 5 oct.1903 naar het sterfhuis, Kerkstraat A-115, om de akte op te maken. Ook dit huis met schuur en erf sectie M-1235, groot 185 m2, op A-111 behoort tot hun bezittingen, maar ze wonen niet hier. 28

29 Het huis is in tweeën gedeeld en verhuurd aan Pieter van der Linde voor f.35,- en aan Willem Bom voor f.36,- per jaar.( J.C.v.d.L.de Clercq) A-188. Op 6 nov.1913 wordt, 10 jaar na haar overlijden, de boedel verdeeld van Jannetje, de vrouw van Leendert Tuijnman. Inmiddels is Klaas, één der 7 kinderen, in Kota-Radja overleden, zodat het een tamelijk ingewikkelde verdeling wordt. Behalve dit huis en diverse stukken land wordt ook 1/6 e gedeelte van een kerk met erf op sectie M-1176 opgevoerd als bezit. De totale waarde van de bezittingen na aftrek der schulden wordt geschat op f ,-. Leendert behoudt alle bezittingen en gaat voor de uitkeringsverplichting aan de kinderen een lening aan van f.12000,- bij de bank, als onderpand is er een eerste hypotheek op de huizen, schuren, erven, bouw- en weilanden op de sectie s F-212 t/m 215; G-160 en 161, en op M- 1230, M-1235 (dit huis), M-1270, M-1353 t/m M-1359; M-1361, M-1362 en M-1432; samen 10HA.21A, 41ca A-188. Den 21sten april 1920 verkoopt Leendert Tuijnman dit huis met schuur en erf voor f.2000,- aan de fietsenmaker Stoffel Roukema (-1925) die hiernaast woont. (zie A-269) (Korteweg) Hij voegt een stuk van deze tuin bij zijn woning hiernaast. Er blijft over dit huis met erf, op sectie M-1928, groot 128 m2. Stoffel heeft dan dus twee huizen naast elkaar met een schuur op 2 secties A-188. Op 18 juni 1923 overlijdt Geertruida Agatha Beekman, de vrouw van Stoffel. Op 27 sep wordt door notaris Korteweg een boedelscheiding opgesteld. Dit huis met erf op sectie M-1928 groot 128 m2., geschat op f.900,-. (zie Kerkstraat 26) Op 17 okt.1924 trouwt Stoffel met zijn tweede vrouw, de vroedvrouw Pieternella Heuseveldt (1882-), maar hij overlijdt al op 10 juni A-188. Stoffel is overleden. Op 8 okt.1925 verkopen de erfgenamen, Pieternella en zijn twee dochters, de bijde panden aan de bankwerker, rijwiel- en motorhandelaar Boudewijn Heuseveldt. (zie A-269) 1928 Kerkstraat A-188. Op 2 feb verkoopt Boudewijn Heuseveldt het huis met erf op een gedeelte van sectie M-1928, groot ca. 95 m2 voor f.1200,- aan de er naast wonende bakker Johannes Moerland. (notaris Dalebout) Moerland voegt het bij zijn bakkerij (zie A-267), daarmee samen wordt het nu één sectie: M- 2041, groot 466 m2 met daarop 2 huizen, een schuur en een erf. Een gedeelte van de tuin aan de Poststraat heeft Heusevelt bij de tuin gevoegd van wat nu Kerkstraat 26 (A-269) is, en daar heeft hij aan de Poststraat een nieuwe garage gebouwd met een huis er bovenop Kerkstraat A-268. In juli van 1931 krijgt Moerland vergunning voor een reclame-lichtbak aan zijn winkel. In 1935 komt er een vaste bakkersknecht, Johannes Everaers uit Poortvliet, hij is waarschijnlijk intern tot 1 juni

30 1945 Kerkstraat A-268. Andree Hanse woont hier als huurder, het pand is van Moerland. In 1949 gaat Hanse naar Weststraat A-20. Dan komt Jan Schoenmaker hier wonen tot Die gaat naar Weststraat 33. (HK) De sectie M-2041, met daarop 2 huizen wordt samengevoegd tot sectie N-201, groot 466 m2. In 1951 brandt het winkelpand hiernaast (zie A-267), dat ook van Moerland is, maar dat gehuurd wordt door Ceel Dalebout, volledig af. De ruïne wordt gesloopt en komt later als tuin bij dit huis, het wordt één sectie, 926. Ca.1957 Kerkstraat A-28. Het pand wordt gekocht door kapper A. Bal (zie Kerkstraat 2), die hier een dameskapsalon begint. In 1963 wordt de bovenverdieping verbouwd tot woning. Boven woont dan een mevrouw alleen Kerkstraat A-28. Het huis met de tuin wordt als kapsalon verkocht aan kapper Leendert Cornelis Boudeling (1936-). Boudeling werkt hier, maar woont in de Brouwersstraat; het huis boven de zaak is verhuurd Kerkstraat A-28. Boudeling verkoopt aan de heer Finkelenburg, die ca.1990 het huis met tuin op sectie 926 verkoopt aan Gert Buiter, die er nu nog woont. In 1994 wordt de woning vernieuwd. In 1996 wordt er een overdekt terras bij gebouwd. Aan de Poststraat kant is in de loop der jaren nog een schuur en een garage gebouwd. Wim Kesteloo, Nieuwerkerk,

31 Kerkstraat A-269. Na 1957 Hoge Kerkstraat 26. (zie ook Poststraat 7) Links met uithangbord de cafetaria op nummer 26. Daarnaast de garage nr. 24, die niet bij de cafetaria behoort. Het witte huisje rechts hoort er tegenwoordig wel bij, net zoals de woning Poststraat 7a Op 14 sep.1742 brengt Pieter Franse Braber een verzegelde inventaris van zijn bezittingen naar de weeskamer omdat zijn vrouw Dingetje Leendertse Polderdijk is overleden. Hij bevestigt de juistheid met een eed. Er zijn 2 paarden en 3 koeien, enz., maar geen land; samen met de inventaris is de waarde van de bezittingen Bij de schulden, die samen met de pacht van verschillende stukken land en wat andere zaken bedragen, staat een schuld op het huis van , en op de schuur van (4674a-47) 1750 Op 2 april 1750 verklaart Pieter Franse Braber dat hij 23 pond schuldig is aan N. Telle. Als onderpand dient: 1 e : Dit huis, belend ten westen door bakker Corn. Bliek; zuid de Achterweg en noord de Straete, met de schuur over de Achterweg. ( ) 2 e : Een huis met schuur en erf (nu Kerkstraat 30) dat door Pieter op 23 juli 1747 gekocht is Willem de Kok heeft dit huis gekocht, hij verklaart dat hij schuldig is aan de kinderen van Leendert Pijpeling. Tot meerdere zekerheid dient dit huis, schuur en erf aan de zuidzijde der Kerkstraat; belend ten oosten door de weduwe van dijkgraaf Willem Bal, en ten westen door broodbakker Cornelis Bliek. ( ). Op 30 juni 1767 wordt de akte geroijeerd Volgens het kaartje heeft Willem de Kok hier een huis en schuur op L

32 Volgens de akte van 30 sep.1760 is dit van de weduwe van Willem Cocq. Op 13 april 1761 legt Zacharias Tuijnman als administrerende voogd verantwoording af tegenover de weeskamer over wat er sinds 14 nov.1758 gebeurd is met de goederen die zijn nagelaten door Jacomintie Jacobse Liere aan haar zoon Willem Joose Kok, en na diens overlijden aan zijn weeskinderen Joos Willemse Cocq, Willemina Willemse Cocq en Jacomintie Willemse Cocq. In 1758 was het saldo ruim 27 pond. Er worden nu inkomsten vermeld van pacht van 5 en 6 gemeten land, van een boomgaardje, van de meestoof De Wereld, en van een boerderijtje bij Zijpe; samen 69 pond. Bij de uitgaven zien we onder andere dat de goot tussen het huis van de weduwe, en de bakkerij op Nieuwerkerk, gesoldeerd wordt door Cornelis Bliek. Het onderwijs aan de kinderen door Willem van Fraassen van kost De rest van de uitgaven zijn voor kleren, onderhoud, administratiekosten enz. De uitgaven zijn ruim 28 pond meer dan de inkomsten. Er rust een hypotheek op het huis van 32 pond. ( en 2) 1767 Op 30 juni 1767 verkoopt Adriana de Rijke als weduwe van Willem de Kok haar huis met erf voor 6 pond vlaams aan Jacobus Overbeeke. (hier geschreven: Overbeque) Ten oosten wordt het belend door Levina de Grave de weduwe van Willem Bal, en ten westen door de weduwe van Jan Johannis van Gooten. ( ) Overbeeke leent die 6 pond van schepen Huijbregt Janse (van de Stolpe). ( ) ( ) Op 31 aug.1763 is de ongehuwde, uit St.Annaland komende Jacobus Overbeeke gehuwd met de ongehuwde Geertrui Plokhaar uit Nieuwerkerk. In 1788 is de schuld aan Janse verminderd tot 6.-.-, maar in 1808 is het opgelopen tot Huijbregt Janse is landbouwer op de "Hooge Hoeve", en het is zeer wel mogelijk dat Overbeeke bij hem in dienst is. (4674B-11) 1809 A-88 Jacobus en zijn vrouw Geertrui Plokhaar zijn overleden. De kinderen doen op 25 jan.1809 afstand van de erfenis. ( ) Volgens de boedelbeschrijving van 25 jan.1809 zou het huisnummer 88 zijn. De sequester Albertus Willem van Halen houdt een openbare verkoping waarbij dit huis, met nummer 89, op 7 maart 1809 voor aan Cornelis Uijl wordt verkocht. (4658-4) Uijl verhuurt het huis A-88 Het huis wordt onder andere één of meerdere jaren bewoond door de 27 jarige weduwe Janna van Nieuwenhuijzen-van de Stolpe met 2 kinderen; de arbeider Cornelis Braam met zijn vrouw Willemina Janse de Jonge en hun 3 kinderen; de 26 jarige kleermakersknecht Reinier Douw; de 30 jarige arbeider Adriaan van Achthoven met zijn vrouw, Adriaantje Braam, en hun 2 kinderen; de 35 jarige arbeider Izac Bogerd met zijn vrouw, Margarita Verboom, 2 kinderen, een zuster en een bij hen wonende arbeider; en in 1820 de 25 jarige Maximiliaan Braam die pas getrouwd is met Joppa Kort, ze krijgen hier twee kinderen en verhuizen in 1828 (zie A-7). Er is ook een inwonende arbeider, Leendert Zeeman A-88a en 88b. 32

33 Op 88a woont de in 1799 geboren arbeider Johannis Braam met zijn vrouw, Christina Maria Hazebroek met 4 kinderen; en/ of later de in 1779 geboren arbeider Izak van der Slikke met zijn vrouw Cornelia Bogaard en nog wat losse arbeiders. Op 88b woont de in 1798 geboren arbeider Pieter Overbeeke met zijn vrouw Maria Cornelia van der Slikke en hun 5 kinderen A-88a en 88b. De particuliere Boudina de Mooij, de weduwe van Cornelis Uijl (zie Kerkstraat 10) is de eigenaresse van dit huis en erf op 155 m2; sectie M A-88a en 88b. Op 25 mei 1841 koopt meester wagenmaker Jeremias van Splunder uit Ouwerkerk dit pand voor f.350,-. van de erven van Boudina de Mooij.(CvdLdC) (zie Kderkstr.21) Het voorste gedeelte is tot 1 mei verhuurd aan Jacob Serier, en het achterste gedeelte aan Jacob Nikerk, beiden voor f.28,60 per jaar A-88a en 88b. Het huis wordt in de periode aan de voorkant gedurende kortere of langere tijd bewoond door de arbeider Jacob Serier ( ) en zijn vrouw Pieternella Versteeg ( ); de arbeider Izaak Lemson met zijn vrouw Krina van Damme; Marinus Heijboer met zijn vrouw Jozina Gertse en een kind; Izaak Willemse Lemson met zijn vrouw Krina van Damme en hun kind. In het achterste gedeelte woont in die periode Jacob Nikerk ( ) met zijn vrouw Cornelia Jonker en hun 5 kinderen, en Cornelis Gote (1796-) met zijn 28 jaar oudere vrouw Lena Kik (1768-), die in 1836 als eersten een brief van afscheiding sturen naar de Herv. Kerk omdat ze nu aanhanger zijn van de ware gereformeerde Christelijke Kerk in Nederland A-88a en 88b. Op 20 mei 1844 verkoopt meester wagenmaker Jeremias van Splunder uit Ouwerkerk dit huis met erf op 155 m2; sectie M-346 voor f.400,- aan de arbeider-dakdekker Isaac Lemson (1816-) uit Nieuwerkerk., die hier al woont. Isaac leent dit volle bedrag het zal met f.25,- per jaar worden afgelost.(cvdldc) Isaak is getrouwd met Krina van Damme (1816-), kinderen in 1843 en In het andere gedeelte woont nog steeds de mandenmaker Cornelis Goote met zijn vrouw. In 1848 woont hier ook de weduwe Cornelia Siereveld-Wagemaker met haar zoon en vier dochters, die tot 1854 blijven. In de periode zien we de hier wonende Jacobus Zorge (1798-) met zijn vrouw Pieternella van Farowé en vier kinderen naar Amerika vertrekken Kerkstraat A-112 en A- 112a. Op 19 april 1855 verkoopt de rietdekker Izaak Lemsom het huis voor f.400,- aan Maria de Visser ( ), de weduwe van Pieter van t Hof Stoffelszoon. ( ) (Ermerins) 1857 Kerkstraat A-112 en A- 112a. Op 10 dec.1857, na het overlijden van Maria, erft de zoon Stoffel van t Hof (1815-ca.1883) de helft, en hij koopt de andere helft van dit huis van zijn zuster Cornelia voor f.200,- (Ermerius) Stoffel woont op zijn hofstede "Landzicht" en zal dit huis verhuren of gebruiken als woning voor zijn arbeiders 33

34 1860 Kerkstraat A-112 en A- 112a. Adriaan Laban (1837-)woont hier met zijn vrouw Lena de Jonge (1837-) en hun 2 kinderen. Later woont Jan Laban hier met zijn vrouw Fransina van IJsendijke en hun twee kinderen. Van 1862 tot 1865 woont meekrapstamper Jacob Flikweert (1830-) hier met zijn vrouw Maria Bolijn (1835-) en 2 kinderen. Van 1863 tot 1866 woont ook Pieter Goudzwaard (1835-) hier met zijn vrouw Katalina van Meurs (1835-) 1870 Kerkstraat A-112 en A- 112a. Op 15 sep.1870 leent de landbouwer Stoffel van 't Hof f ,-, het is een eerste hypotheek op zijn hofstede Landzicht en en op dit huis in de Kerkstraat. Op A-112 komt Adriaan Tuijnman (1845-) hier te wonen met zijn vrouw Maatje van der Endt (1839-); ze vertrekken 1877 naar Delfshaven. Op A-112a woont Jacob van der Velde met zijn vrouw Johanna Jansens hier een paar maanden Kerkstraat A-112 en A- 112a. Stoffel van 't Hof verhuurt A-112 aan de arbeider Dirk Stoel (1841-) en zijn vrouw Rachelina Goudzwaard (1845-); er worden 6 kinderen geboren, van In 1883 vertrekken ze naar Kerkwerve. Stoffel verhuurt A-112a aan Neeltje Allerliefste. In 1875 komt de smidsknecht Jan Bolle (1843-) op A-112a wonen met zijn vrouw, de naaister Theuntje Fluijt (1847-). Ze komen van Sirjansland en gaan in 1876 naar Noordgouwe Kerkstraat A-112 en A- 112a. Op 17 juni 1884 verkopen de erfgenamen van Stoffel van t Hof: 1 e : een stuk land M-167 aan Franke Bouman, 2 e : een tuin, sectie M-35, aan Hubregt van de Zande voor f.211,-.en 3 e : dit huis en erf op sectie M-346 aan de Achterweg, groot 155 m2, voor f.476,-aan de landbouwer Jan Flikweert C.zn. ( ) en zijn vrouw Neeltje van der Velde.(Moolenburg) (k-1045/3 en 9; en k-1322/19) Ze gaan niet hier wonen; ze wonen in het buitengebied op A-151. Van woont Johannis van den Bos op A-112a met zijn 2 kinderen Kerkstraat A-112 en A- 112a. Adriaan van den Ende komt op A-112a wonen met zijn vrouw Anna Flikweert. In 1897 is er een hermeting, het wordt nu sectie M-1234, een huis met schuur en erf op 141 m Maximiliaan Braam (1862-) komt op A-112 wonen met zijn vrouw Elisabeth Flikweert (1861-); ze verhuizen nog al eens, vier van hun kinderen worden geboren van Leendert Kooijman (1874-) komt hier wonen met zijn vrouw Johanna Jacoba de Waaij (1876-); ze krijgen vijf kinderen van Kerkstraat A-112 en A- 112a. Jan Flikweert is in januari overleden, zijn vrouw een jaar eerder, dus komen de erfgenamen op 25 juni 1908 bij notaris Jasper Franse om de boedelscheiding te regelen. 34

35 Behalve dit huis zijn er nog drie huizen, M-1050, groot 266 m2 en M-1051, groot 262 m2 (zie Ooststraat Kikkerbuurt), en sectie M-1234 groot 141 m2 verder nog wat land enz. Na aftrek van f.611,- schulden blijft er f ,- over om te verdelen tussen de zeven levende kinderen en de kleinkinderen van de overleden Gerard. Dit huis en erf op M-1234 groot 141 m2 wordt voor f.425,- verkocht aan timmerman Cornelis Brouwer Joh.zn. en de bouwkundige Willem Brouwer. In 1912 komt er een stukje bij van de gemeente, het wordt nu een huis met schuur en erf op sectie M-1647, groot 143 m2. ( k-1322/19 Brouwer). (k-1564/2 Brouwer) (naar 1756/1 Roukema) In 1910 woont de arbeider Adriaan Brouwer (1857-) hier met zijn vrouw Johanna Cornelia Goudzwaard (1862-) en hun acht kinderen. Ze gaan later naar A Kerkstraat A-189. De gebroeders Brouwer verkopen dit huis aan rijwielhandelaar Stoffel Roukema ( ) Op 25 nov.1915 leent Roukema f.1500,- met het huis als onderpand. Stoffel trouwt in 1912 met zijn eerste vrouw, Geertruida Agatha Beekman (ca ), ze krijgen 2 kinderen. Ze komen van A-189. Stoffel bouwt er vrijwel direct nadat hij het gekocht heeft een stukje bij. Stoffel heeft in 1920 ook het er naast liggende huis met erf gekocht (zie Kerkstraat 28) en van die sectie komt er nu 47 m2 grond bij, dus verandert dit sectienummer: M-1647 wordt nu een huis met schuur en erf op sectie M-1927, groot 200 m Kerkstraat A-189. Op 27 sep.1923 maakt Korteweg een akte op, na het overlijden van Geertruida in juni. Er zijn twee dochters, Janna Geertruida, geb. 26 juli 1913, en Wilhelmina Egberdina Hielkje, geb. 8 juni De onroerende goederen bestaan uit: 1 e : Een woon-winkelhuis met garage, staande in de Kerkstraat op sectie M-1927 groot 200 m2, geschat op f.3800,-, (zie Kerkstraat 26) 2 e : Dit huis met erf op sectie M-1928 groot 128 m2., geschat op f.900,-. Er is nog ca. f.2300,- te vorderen van diverse klanten. Na aftrek van wat te betalen rekeningen is de boedel f. 9767,50 waard, waarvan de 2 kinderen elk f.2370,46 toekomt. (Korteweg) Op 17 okt.1924 trouwt Stoffel met zijn tweede vrouw, de vroedvrouw Pieternella Heuseveldt (1882-), maar hij overlijdt al op 10 juni Kerkstraat A-189. Op 8 okt.1925 verkopen de weduwe Pieternella Roukema-Heuseveldt en zijn twee dochters: 1 e : de fietsenmakers zaak bestaande uit een huis met winkel en werkplaats en erf, de sectie M ter grootte van 200 m2, geschat op f.3800,-. (zie Kerkstraat 26) 2 e : Dit huis met erf op sectie M-1928 groot 128 m2, geschat op f.900,- De gehele voorraad hoort er bij, met uitzondering van een auto, een motorfiets en een gewone fiets met een gezamenlijke waarde van f.620,-, aan de bankwerker, rijwiel- en motorhandelaar Boudewijn Heuseveldt ( ), die in 1911 getrouwd is met Pieternella Hendrikse ( ) Heuseveldt moet f.9380,- betalen voor het geheel; hij leent f.4000,- van L. Bakker (Dalebout) De weduwe blijft wel hier wonen met de twee dochters van Stoffel Kerkstraat A

36 Op 10 juni 1926 is er een boedelscheiding na het overlijden van Stoffel. Aanwezig zijn de weduwe, Pieternella Heuseveldt, en de voogd over de twee minderjarige kinderen, Janna en Wilhelmina (Willy), van de eerste vrouw van Stoffel. De panden zijn dan al verkocht aan Heuseveldt. De waarde van de inboedel wordt geschat op f.1260,- ; de drogisterijartikelen in de winkel zijn f.195,- waard. Ook is er een auto, een motorfiets en een fiets, die samen f.620,- waard zijn. Er is ruim f.2300,- te vorderen van de klanten; en er is nog een huis op Oosterland dat f.1850,- waard is. Na aftrek van de schulden blijft er f. 7495,69 over voor de weduwe en f.2411,40 voor elk van de twee kinderen. (Korteweg) Kerkstraat A-189. Boudewijn Heuseveldt is nu dus eigenaar van de twee huizen op de secties M-1927 en M Hij gebruikt van allebei een stuk van de tuin die aan de Poststraat ligt om er een nieuwe garage te bouwen, met een huis er bovenop, waar hij zelf gaat wonen. (zie Poststraat A-302) ca.1931 Kerkstraat A-269. Heuseveldt heeft nu dus drie huizen: 1 e : Het huis aan de Poststraat (zie A-302, nu nummer 7) waar hij zelf woont en werkt 2 e : Het huis in de Kerkstraat (zie A-268) dat hij aan buurman bakker Moerland verkoopt. 3 e : Dit huis op M-1927 wordt waarschijnlijk verhuurd, maar mogelijk verkocht, aan zijn zuster, de weduwe Pieternella Roukema-Heuseveldt. Juffrouw Roukema, zoals zij algemeen genoemd wordt, is verloskundige; dat was ze ook al toen ze nog op Oosterland woonde. Zij woont vanaf ca.1932 in dit huis met erf op sectie M-2083, groot 85 m2, later N-199. Ze heeft hier ook een winkel, waar ze apothekerszaken in verkoopt Kerkstraat A-269. De weduwe S. Roukema evacueert naar de Groote Kerkebuurt in Dordrecht. Willy Roukema evacueert naar Emmapark 3 in Wageningen Kerkstraat A-269. De weduwe S. Roukema evacueert naar Huijgenplein 5 in den Haag Hoge Kerkstraat 26. In mei van 1958 wordt een huis met erf op sectie N-199, verkocht aan Marcelis (Ceel) Dalebout. Ceel is in 1956 begonnen om patat-frites te verkopen vanuit een schuurtje bij zijn kruidenierszaak in de Lijsterbesstraat 23; dat loopt zo goed, dat hij uit wil breiden en daarom dit pand koopt. Het wordt cafetaria De Fijnproever. Ceel is getrouwd met Jo van Strien; in 1953 hebben ze een kleine kruidenierszaak op Capelle, waar de familie de ramp ternauwernood overleeft Hoge Kerkstraat 26. M. (Ceel) Dalebout vraagt in 1968 vergunning voor het oprichten van een cafetaria met opslag van 2 propaantanks van 450 liter in de Hoge Kerkstraat 22; die wordt geweigerd. 36

37 In 1969 vraagt hij een vergunning voor een inrichting tot het bakken van voedings- en genotmiddelen in olie of vet, met gebruik van 5 elektromotoren en één 500 liter tank propaan, maar nu in de Hoge Kerkstraat Hoge Kerkstraat 26. Dalebout koopt het al een paar jaar leegstaande pand op Poststraat 7, zie A-302, eerder genaamd De Postiljon, en voegt het bij deze cafetaria in de Kerkstraat Hoge Kerkstraat 26. Er volgt nu een serie nieuwe eigenaars, die allen vrij kort eigenaar zijn. Op 1 aug.1975 verkoopt Dalebout de cafetaria inclusief het pand in de Poststraat aan Ton en Susan Reijbroek Hoge Kerkstraat 26. Al in jan doen die de zaak over aan Wim en Will Bootsma, die al na 8 maanden de cafetaria op sectie 888 en 177 doorverkopen aan Wim en Gina den Uijl Hoge Kerkstraat 26. De familie Uijl blijft iets langer, in nov. 1980, dus na ruim 3 jaar verkopen zij aan Albert en Truus Diepenbroek Hoge Kerkstraat 26. De Diepenbroeks verkopen binnen de drie jaar, in sept. 1983, aan Jan en Coby Brouns Hoge Kerkstraat 26. In dec verkopen de Brouwns aan Henk en Joke Groot- Schröter. Henk werkt vaak in het buitenland, en de vorige eigenaar zal Joke helpen met de cafetaria Hoge Kerkstraat 26. Al in juli van 1988 verkoopt de familie Groot de cafetaria weer aan Wim en Gina den Uijl, die waren dus al een keer eerder eigenaar. Op 15 dec worden André Tillema en zijn vrouw Sabina Johanna Seibler juridisch eigenaar van sectie 117, groot 222 m2. (W. H. Klaassen) Op 30 dec vindt er een splitsing plaats die door op Poststraat 7, de garage-winkelbergruimte onder het huis wordt verkocht; het huis er boven blijft van den Uijl. (Beijsens) 1996 Hoge Kerkstraat 26. Deze keer blijven ze langer, acht jaar, en in maart 1996 verkopen ze aan Henk en Anita Louwe-Veenendaal, die tien jaar eigenaars zullen blijven. Zij veranderen de naam, het wordt nu: café-cafetaria Charlie Hoge Kerkstraat 26. De cafetaria is nu van Michaël en Karin van der Ban-Wandel; ze wonen hier, en verhuren het huis boven de garage op de Poststraat 7. Wim Kesteloo, Nieuwerkerk,

38 Kerkstraat A-270. Na 1957 Hoge Kerkstraat 24. Eens een mooie bakkerij (naast de vrouw in klederdracht), nu een kale garage. Ca Op de lijst van erven gelegen op het grondgebied van Botland staat: Barbel Leenders; dat slaat op het erf ten zuiden van wat later Kerkstraat 22 is. (zie A-271). Mogelijk hoorde dat stuk grond toen al bij dit perceel en stond er al een bakoven, maar pas in 1728 vinden we bevestiging dat de bakker er zijn oven op heeft te staan. Ca.1720 Pieter Pompoene is hier eigenaar van een bakkerij zoals bij de verkoop blijkt. In 1721 zien we dat hij ook bier schenkt en rekent voor vertering. Pieter is getrouwd met Elisabet van Beest als hij in 1718 een testament opmaakt; zij ligt dan ziekelijk te bedde, maar ze zijn beiden bij vollen verstande. In 1720 worden Pieter Pompoene en zijn vrouw gecensureerd, maar al snel weer daarvan ontslagen. In 1723 heeft Pieter Franse Pompoene in de Paapse Kerk geknield. In datzelfde jaar heeft Pieter een hele nacht in de herberg van Willem van IJserlo gezeten en is sprakeloos dronken geweest. In 1724 hertrouwt Pieter met met Johanna de Jonghe, de weduwe van Abraham Heleman, en vertrekt met attestatie van Nieuwerkerk Op 24 jan verkoopt Pieter Pompoene zijn huis met schuur en erf aan de zuidkant van de Kerkstraat aan Pieter Dingemanse van der Steege (1700-) voor vlaams. Hij geeft een schepenschuldbrief af met hypotheekrecht op huis en hof voor het volle bedrag en belooft daarover 4½% rente te betalen. ( ) Het wordt belend door Pieter Franse ten oosten, Jan ten westen, en de Achterweg ten zuiden. Er hoort een tuin bij die over de Achterweg ligt. De verkoper zal nog een nieuwe stenen oven laten maken die net zo groot is als de oude, (op het erf ten zuiden van Kerkstraat 22), en twee werkbanken om het brood te kneden,. Van der Steeg kan direct beschikken over de bakruimte en per 1 mei over de rest van het huis. 38

39 Van der Stege is getrouwd met Anna Marcelis Rootbeen; er worden vier kinderen gedoopt van Als in 1842 zijn moeder Jannetje Hoogerwits, de weduwe van Dingeman van der Steeg, ziek is en haar testament opmaakt, dan gaat er grond naar haar zoon Johannis en de rest naar haar dochter Lena; ze wil niet dat haar zoon Pieter nog verder uit haar boedel zal profiteren Op 1 juli 1746 leent bakker Cornelis Bliek van secretaris Nic. Telle op zijn bakkerij. Er hoort een tuin bij over de Achterweg. (4659-1) Hij heeft waarschijnlijk de bakkerij pas gekocht en trouwt met Geertruij Ribbens Ze laten van 1748 tot 1756 vier kinderen dopen. In 1749 is C. Bliek schepen; op 23 oct.1753 wordt hij tot diaken benoemd. In 1755 levert Bliek stro en brood voor een begrafenis. Volgens het kaartje uit ca.1758 bezit Bliek een bakkerij, bestaande uit een huis met schuur en erf op k aan de zuidkant van de Kerkstraat, en ook een schuur k aan de zuidkant van de Achterweg, dicht bij de Ring. (later Schoof en ten Hove) De oven staat ten zuiden van i op grondgebied van Botland Bakker Bliek vertrekt in 1760 naar Oosterland, hij laat zijn attestatie afkondigen maar vergeet om die op te halen, pas in 1770 komt hij er alsnog om vragen. Tegelijkertijd vraagt hij om de 28 schellingen die diaken Cornelis Sorge hem nog steeds schuldig is. De predikant zegt toe, dat er betaald zal worden als er een behoorlijke rekening komt, maar dat is kennelijk te moeilijk, want er komt geen rekening. Omdat Bliek wel op zijn standpunt blijft staan en niemand meer weet hoe het zit, stapt de dominee naar de rentmeester. Die zegt dat Bliek van omtrent die tijd ook nog geld schuldig is aan de plaats, en hij zal voor verrekening zorgen. Na ruim 10 jaar! Tegenwoordig staat er na een paar maanden al een deurwaarder aan de deur! Op 2 sep.1760 levert Corn. Bliek het huis met bakkerij en schuur, dat op Nieuwerkerks grondgebied ligt, aan Johannis (Jan) van Goten (van Goote). Johannis trouwt in 1762 met Lena IJserloo; ze laten in 1765 en 1766 een kind dopen. Op 3 oct.1760 wordt het erf er naast geleverd waar de oven op staat, dat is grondgebied van Bodlands Ambacht, en het ligt achter het huis i ligt van Maerten Maertense, naast het slop, lopende tot de Achterweg. De belendingen zijn: ten oosten is de koper, west ligt sheeren Slop, zuid het Achterom en noord ligt het schuurtje van Maerten Maertens. De verkoop gebeurt, alles samen inclusief het bakkersgereedschap enz., voor 200 pond vlaams (1200 gulden) plus 6 dukaten en een gouden rijder voor de vrouw en kinderen. Er moet betaald worden met grof zilvergeld of met gouden rijders. ( en en ) Volgens de verkoopakte van 2 sep.1760 woont de weduwe van Willem Kok ten oosten en Maarten Maertense ten westen. Er is nog een hof over de Achterweg, dus aan de zuidkant daarvan, belend ten oosten door Pieter Franse Braber, en ten westen door Lieven Huijbregts (doorgestreept), met de dorpsvroone ten zuiden. Op 30 sep.1761 bekent broodbakker Johannis van Gote dat hij schuldig is aan de apotheker Johan van den Houten uit Zierikzee. Als onderpand dient het bovenstaand huis met 39

40 bakkerij, en de tuin over de Achterweg die nu ten westen en zuiden belend word door dorpsvroone. ( ) ( ) 1766 Op 3 mei 1766 komen Johannes van Goten en zijn vrouw Lena van IJsserloo bij secretaris Swemer om hun testament te maken, hij ligt dan ziek te bedde. ( ) Uit dit testament blijkt dat Johannis al eerder getrouwd was, en dat er uit dat huwelijk 4 kinderen zijn, en er is ook nog een kind uit het laatste huwelijk. Die hoeven niet ten laste te komen van de weeskamer, de heren weesmeesters mogen wel voogden aanstellen. Johannis overlijdt, en de baljuw met zijn schepen stellen secretaris Leonardus Zwemer aan om de verkoop van de bakkerij, de tuin en nog een ander huis, te regelen. Het huis met schuur en erf, waar de bakkerij en de neering (winkel) wordt uitgeoefend, met alle gereedschap en de musters in de schuur wordt door de weduwe overgenomen uit de boedel voor pond. Over de verkoop van het andere huis (zie Kerkstraat A-107) wordt niets gemeld. ( ) Op 26 aug vindt, onder het toeziend oog van de schepenen-wethouders, door mede schepen en klerk Leonardus Swemer, die aangesteld is als sequester in de gerepudieerde boedel, de levering plaats van huis, schuur en erf waarin thans de bakneeringh wert geëxerceert, aan de vroegere mede-eigenaresse, Helena van IJsserloo, de weduwe van Johannis Goote, die de zaak uit de boedel heeft gekocht inclusief het hof. ( ) Lena hertrouwt met Elisa Platdijk (-1807), in 1769 en 1773 laten ze 2 kinderen dopen Lena overlijdt in 1784, er wordt op 1 okt. van dat jaar een prachtige staat en inventaris opgemaakt van 17 bladzijden, ruim beschreven, want er wordt per bladzijde betaald! Het huis met schuur, erf, tuin (over de Achterweg) wordt op geschat, het bakkersgereedschap en het meel op Er is iets meer dan 42 pond contant geld, en de klanten moeten nog ruim 31 pond betalen. ( ) De totale baten zijn nu groter dan de schulden; er is goed verdiend A-90. In juni 1807 overlijdt bakker Elisa Platdijk. Hij heeft in januari 1806 een testament opgemaakt bij notaris Hubregt Smits in Zierikzee, waarin hij het vruchtgebruik van zijn na te laten goederen geeft aan zijn nicht Johanna Welle ( ), die in 1793 getrouwd is met Cornelis Speelman. (ca ); ze hebben drie kinderen, Jacomina oud 13 jaar, Lena van 9 en Cornelis van 7 jaar. Speelman is hier sinds 1804 werkzaam als bakkersknecht; hij gaat in 1819 naar Ouwerkerk. Op 10 juli 1807 wordt een inventaris opgemaakt, die op 1 sep.1807 aan de weeskamer wordt aangeboden. Een huis, bakkerij en schuur, wordt ten westen belend door Maarten Kempe en ten oosten door Jacobus Overbeeke;. Er hoort een tuin bij achter het huis, aan de overkant van de ten zuiden gelegen Achterweg. In de bakkerij zien we onder meer 2 troggen, een tafel, 12 broodkleden, 2 meelbakken, een ijzeren roggebrood, 2 houten schalen en gewichten, een blaasbalg, een kolenbak, een koperen doofpot, 8 blikken, 2 zeven enz. In de staat en inventaris van 1 sep.1807, staan o.a. de volgende schulden: W. C. de Craane, een schepenverbandbrief, Cornelis de Braauw, voor gekocht kaphout, Cornelis A. de Jonge, 104 gld. voor 10 zakken tarwe, 40

41 Job Kamhoot, 14 gld. voor het halen van een lading dek-riet (dakbedekking), Evert en Jac. Steenland, schilders, voor verfwerk en materiaal, David Conraats, chirurgijn, 7 gld.10s voor praktijk en medicijnen. (4673-6) 1817 Op 19 jan.1817 komt notaris A. W. v. d. Halen aan de deur bij Speelman die, op zijn persoon, op 6 juni 1793, 25 pond geleend heeft van Cornelis Bolle te Haamstede. Als de notaris om aflossing en betaling van ruim 23 jaar rente tegen 5% vraagt, antwoord Speelman: Mijn goed is verkocht te Zierikzee voor schuld, en nu ben ik arm, en als ze mij niet houden, dan heb ik geen brood In 1822 verkoopt hij aan zijn zwager Iman van Stappen de helft van een bakkerij op Ouwerkerk. Die helft is in april 1814 aan hem overgedragen door Witte Laven, destijds broodbakker op Ouwerkerk. Of hij daarmee, of al eerder, zijn schuld heeft ingelost vermelden de aktes niet! (A.W.v.Halen) 1818 Kerkstraat A-89. Op 17 dec.1818 geven broodbakker Cornelis Speelman en zijn vrouw Johanna Welle toestemming voor het huwelijk van hun zoon Cornelis Speelman junior (ca ), broodbakker te Ouwerkerk met Maria Cornelia Kamhoofd (ca ). Cornelis senior gaat naar Ouwerkerk en Cornelis junior is hier bakker tot zijn overlijden in Cornelis junior overlijdt op 22 jarige leeftijd, 9 maanden na zijn vader, op 27 jan De bakkerij wordt bewoond door de in Poortvliet geboren 26 jarige bakker Marinus Slager (ca ), die in 1816 hier gekomen is, Marinus is getrouwd met de dochter Lena Speelman (ca.1800-). Marinus overlijdt in 1820, Lena gaat naar Ouwerkerk. In 1821 komt de weduwe Johanna Welle, de vrouw van Cornelis Speelman senior, weer op Nieuwerkerk wonen als bakkerin. Er is een inwonende bakkersknecht, de 36 jarige Cornelis van der Jagt, en een meid, de 16 jarige Adriana Moerzaad Op 19 jan.1822, een week voor zijn overlijden, verkoopt Cornelis Speelman junior zijn helft van de bakkerij op Ouwerkerk voor f.1300,-; aan zijn zwager Iman van Stappen, bakker te Ouwerkerk die trouwt met zijn zuster, de weduwe Lena Slager-Speelman. (van Halen) Na het verlies van man en zoon gaat de weduwe Johanna Speelman-Welle verder als bakkerin met Cornelis van der Jagt als knecht, en een dienstmeid Ze overlijdt in Kerkstraat A-89. Iman van Stappen, bakker te Ouwerkerk, probeert op 22 maart de bakkerij hier te verkopen via een openbare verkoping, maar hoewel ene Berman f.1700,- plus f.100,- biedt, wordt het door van Stappen niet gegund. Een maandje later, op 8 april 1826, wordt er toch verkocht, voor f.1000,- aan de landman Marcelis van Farowe ( ), plus de f. 600,- hypotheek die er op blijft staan. Farowe, die zich dan broodbakker noemt, houdt een paar dagen later een publieke verkoping waarbij een paar koeien, melkgereedschap, enz. verkocht worden, die samen f.345,- opbrengen. (M. Berman) Molenaar Jan Berman leent f.1200,- aan Farowe. 41

42 Marcelis van Farowe is in 1822 getrouwd met Elisabeth Sneevliet ( ), de weduwe van Marinus Bal. Zij komen hier wonen vanuit A-69a met 2 kinderen Bal, en 1 kind Sneevliet. Hij is dan broodbakker. Engelbert van Dromme en Cornelis van Wijngaarden zijn inwonende bakkersknechts Kerkstraat A-89. Op 23 april 1828 probeert van Farowe de bakkerij te verkopen; burgemeester Hallingse biedt f.1000,- maar daar wordt de bakkerij niet voor gegund. Op 1 mei 1828 verhuurt van Farowe het huis met schuur, erf en bakkerij met de bakblikken, troggen, 2 grote doofpotten enz., en de winkel met de toog, planken, voetbank, schalen, balansen enz, voor 1 jaar, voor f. 150,- aan Jacobus Vermaas, herbergier te Zierikzee. Getuigen zijn: Maximiliaan Braam, veldwachter en Barend van Beek, kleermaker, beide te Nwk. (C. P. Boom) Vermaas is getrouwd met Matje Jacoba Machielse. Het huwelijk wordt op 11 dec ontbonden, Vermaas wordt daarbij bakker op Nieuwerkerk genoemd, maar hij staat niet in de bevolkingslijst van Nieuwerkerk; Matje woont in de Roode Straat in Antwerpen. Op 24 nov.1828 komt notaris Charles Plevier Boom met veldwachter Maximiliaan Braam en kleermaker Barend van Beek als getuigen, bij van Farowe aan de deur om de hypotheek van f.1200,-, die molenaar Jan Berman op de bakkerij heeft, op te zeggen: Farowe krijgt 3 maanden om te betalen Kerkstraat A-89. Het lukt Farowe niet om de benodigde penningen te vinden, dus verkoopt hij de bakkerij met het woonhuis, schuur en erf, op 4 maart 1829 aan Frederik Hout (1804-) bakkersknecht wonende te Stavenisse voor f.1000,-. (C.P.Boom) Hout leent f.1000,- van molenaar Jan Berman. Maar kennelijk lukt het ook Frederik niet om een goede boterham te verdienen. Frederik Hout woont hier met zijn vrouw Cornelia Noom (1808-) en hun kind Kerkstraat A-89. Sectie M-345, een huis met erf op 320 m2. Het is een groot gebouw, dat van de Kerkstraat tot de Poststraat loopt, met nog een apart schuurtje (of de oven), dat aan het slop grenst. Op 3 feb verkoopt Frederik Hout, broodbakker op Nieuwerkerk, de bakkerij met woonhuis, schuur en erf voor f.700,-, aan de dienstmaagd Dirkje Viergever ( ).uit Ouwerkerk die het geld als hypotheek leent van Jan Berman, particulier op Nieuwerkerk. Op 19 oct.1833 trouwt de 36 jarige bakkerin Dirkje met de 27 jarige Jan Snauw (1806-) uit Hendrik Ido Ambacht. In 1833 woont bakker Jan Snauw hier met zijn vrouw en Cornelis Kouwens als knecht Kerkstraat A-89. Op 13 aug.1840 verkoopt Dirkje Viergever, de vrouw van landman Jan Snauw de bakkerij op sectie M-345, groot 320 m2. voor f. 1000,- aan wagenmaker Jeremias van Splunder. (C.v.d.Lek de Cl.) Hij verpacht de bakkerij. Dirkje overlijdt in 1841 in haar geboortedorp Ouwerkerk, twee weken na de geboorte van een zoon; haar man Jan is dan landbouwer; hij hertrouwt in 1842 met Laurina Schoof. 42

43 Van Splunder gaat niet zelf de bakkerij in, van 1840 tot 1842 woont en werkt bakker Cornelis van Meurs (Owk ) hier, met zijn vrouw Lena Bruijn en hun kinderen. Ze werken met een inwonende knecht en dienstmeid Kerkstraat A-89 Op 19 oct.1842 verkoopt J. van Splunder uit Ouwerkerk het perceel M-345, ingericht als broodbakkerij voor f.1000,- aan bakker Marinus de Graaf, ( Bru ) (vdldc) Op 27 okt. leent Marinus die f.1000,- van notaris C.v.d.Lek de Clercq met als onderpand een eerste hypotheek op het woonhuis, schuur en erf, dat is ingericht als broodbakkerij op sectie M-345, groot 320 m2. (Ermerins) De Graaf is dit jaar van Sliedrecht naar Nieuwerkerk gekomen met zijn vrouw, Johanna Kip (1815- ) en hun drie kinderen. In augustus wordt er hier een vierde kind geboren. Op 4 juli 1844 vraagt de Graaf vergunning aan om een grutterij te beginnen, die in eerste instantie geweigerd wordt door de gemeente omdat hij ook hier, met de bakkerij, niet aan zijn financiële verplichtingen kon voldoen. (Zie verder De Grutterij, dan huisnummer A-142g) 1844 Kerkstraat A-89. Op 27 juni 1844 verkoopt bakker Marinus de Graaf, gedwongen, maar wel met een flinke winst, zijn huis met schuur en erf, zijnde thans ingericht voor eene broodbakkerij, staande op sectie M-345 groot 320 m2.voor f.2100,- aan de rentenier Adriaan Quintus (geb.ca.1783) uit Zierikzee v.halen) Quintus koopt de bakkerij ten behoeve van zijn schoonzoon, bakker Abraham van der Velde (1817- ), die op 22 april 1842 met Adriaantje Quintus (Nwk ) getrouwd is. Van der Velde werkte al, vanaf mei 1839, met een kleine onderbreking in 1842, als bakkersknecht op deze bakkerij Kerkstraat A-89. Op 8 aug.1846 wordt de inventaris opgemaakt in het huis van broodbakker Abraham van der Velde omdat zijn vrouw, Adriaantje Quintus, is overleden. Er is zo weinig dat hij de schattingen zelf mag doen.(v.halen) De bakkerij is in feite nog steeds van Adriaan Quintus en hij verkoopt het pand aan de arbeider Nicolaas de Oude, (Noordw ), die in 1847 op de beroepenlijst van Nieuwerkerk komt te staan als broodbakker. De Oude is getrouwd met Cornelia Pieterse Fokker (1800- ); ze komen dan, met hun vier kinderen, van Noordwelle. Quintus laat er een forse hypotheek op staan, en als de Oude niet aan zijn verplichtingen voldoet wordt de bakkerij opnieuw verkocht Kerkstraat A-89. Op 20 oct.1848 is het Jacobus van Bendegom ( ) die zich voor f.1200,- eigenaar mag noemen van het huis met erf, en de bakkerij sectie M-345, groot 320 m2 Van Bendegom leent f.1000,- van Quintus.(1 e hyp.) (CvdLdC) Jacobus van Bendegom, is op 30 dec.1848 getrouwd met Apolonia Johanna Lette ( ) uit Kapelle bij Goes. Ze wonen hier in 1850 met hun kinderen en verschillende bakkersknechten en dienstmaagden, waaronder Johannis Lette, en Anna Adriana Berkhoff. De vader van Jacob heeft een bakkerij in de Stekelstraat. (zie A-257) 1857 Kerkstraat A-89. In april van 1858 koopt Jacob de bakkerij in de Stekelstraat van zijn moeder. Er komt, na meer dan 130 jaar, een einde aan het bakken van brood hier in de Kerkstraat. 43

44 1861 Kerkstraat A-113 na de vernummering. Op 24 okt verkoopt Jacobus van Bendegom het huis, schuur en erf, vroeger een broodbakkerij geweest zijnde, op sectie M-345, groot 320 m2, voor f.850,-. aan de boerenknecht Adriaan Lievense ( ) (JCvdLdC) De 33 jarige Adriaan is op 18 feb.1859 getrouwd met de 27 jarige Louwrina Viergever ( ), ze gaan hier wonen en 5 maanden later wordt hun eerste kind geboren. Verder woont hier ook de arbeider Marinus Kroone ( ) die in 1845 getrouwd is met Cornelia Gerse ( ); en in 1864 Izaak de Braal met Maria van t Hof Kerkstraat A-113. In 1863 is er een gedeeltelijke afbraak, waarschijnlijk van de schuur of de bakoven, en hoewel de oppervlakte gelijk blijft, namelijk 320 m2, verandert het sectienummer wel, het wordt M- 587, een huis met erf. De bakkerswinkel blijft winkel, want Adriaan is nu winkelier Kerkstraat A-113. Op 6 dec 1867 wordt een staat en inventaris opgemaakt door de notaris op verzoek van Louwrina omdat Adriaan op 15 juni 1866, 39 jaar jong, is overleden. Er zijn dan twee kinderen. Het huis is gedeeltelijk verhuurd.(cvdldc) 1868 Kerkstraat A-113. Louwrina blijft winkelierster en zij hertrouwt op 11 maart1868, met dispensatie van de koning, met de landbouwersknecht Jan Lievense ( ), een broer van Adriaan. Er wordt dan, zoals te doen gebruikelijk, een staat en inventaris opgemaakt, en er wordt gekeken wat aan de weduwe en aan de kinderen, Anthonij en Cornelia, toekomt. Laurina behoudt het woon-en winkelhuis, nu sectie M-587 groot 320 m2; het is geschat op f.1500,-. Ze houdt een schuld over van f.385,37 aan de kinderen en daarom wordt er een schuldbekentenis opgemaakt met het huis enz. als onderpand. Er is vergunning om sterke drank te verkopen in de winkel Kerkstraat A-113. Volgens het kadaster is er in 1896 een hermeting en er komt een schuur bij, het wordt nu sectie M-1233, een huis met schuur en erf op 340 m Kerkstraat A-190 De intussen landbouwer geworden Jan Lievense, (hij heeft 1,2 Ha land in de Stoofblok) overlijdt, dus komt het pand weer op naam van Louwrina Viergever, te staan; zij is nog steeds winkelierster. De dochter Leendrina Lievense ( ) wordt mede-eigenaresse Kerkstraat A-190. Op 24 maart 1916 wordt er een openbare verkoping gehouden door notaris Biermasz in hotel De Wereld op Nieuwerkerk voor de winkelierster Louwrina Viergever en haar dochter Leendrina Lievense. De sectie M-1233 wordt opgesplitst in: 1 e : Het noordelijke deel, het huis met erf, M-1827 groot 210 m2, dat voor f.1600,- gekocht wordt door timmerman Stoffel Rentier Op 4 mei leent Stoffel f.1000,- op dit woon-en winkelhuis. 2 e : Het zuidelijke deel, een stuk tuin M-1828 van 126 m2 dat verkocht wordt voor f.730,- aan de oud-veldwachter Dirk Stoutjesdijk (die nu in Stavenisse woont). 44

45 Na een hermeting wordt dat sectie M-1828, een tuin van 138 m2, en die wordt op 29 sep.1921 door Stoutjesdijk voor f.500,- ook aan de timmerman Stoffel Rentier verkocht. Op 26 april 1916 laat Louwrina haar inventaris voor f.232,55 verkopen door de notaris, en Stoutjesdijk, die het oude schuurtje gesloopt heeft dat in de tuin stond, maakt van de gelegenheid gebruik om het hout te verkopen en dat brengt nog f.44,70 op Kerkstraat A-190. Op 31 maart 1928 verkoopt Stoffel Rentier de twee secties, het woon- winkelhuis met erf op sectie M-1827 groot 210 m2 en het erf van M-1828, groot 138 m2 voor f.2500,- aan molenaar/koopman Johannes Dijkman, die daarvoor f.1500,- leent van de Scheldebank Kerkstraat A-190. Johannes Dijkman verkoopt de twee secties aan de hiernaast wonende bankwerker, koopman, rijwiel- en motorhandelaar Boudewijn Heuseveldt. (zie A-269) 1933 Kerkstraat A-270. Van deze tweede secties wordt in 1933 een stuk verkocht, sectie M-2141, groot 77 m2 aan schoenmaker Dirk Quist, die er een huis op bouwt. (zie Poststraat A-301a). Dat wat overblijft van het erf wordt door Heuseveldt bij het huis gevoegd en dat samen wordt nu sectie M-2142, groot 271 m2. ( 1955 sloop) Later wordt er nog een stukje aan Quist verkocht, zodat er overblijft sectie M-2176 groot 257 m2. Het huis wordt gehuurd door Johannis Anthonie Stoutjesdijk ( ) die in 1922 getrouwd is met Maria van den Bos ( ) Kerkstraat A-270. De familie Stoutjesdijk evacueert naar de Wevershoek 75a in Rotterdam Kerkstraat A-270. Na de oorlog komt de familie Cornelis (Cees) Dorst hier wonen. (zie Stationsstraat A-307) Ze hebben hier een winkel in levenswaren. Via het slop is er een achteringang, en daar begint Dorst, omdat Toon (patat) Dalebout niet is teruggekomen, patat-frites te verkopen. De frieten worden gebakken in een wasketel op een grote gasbrander, en zijn een onmiddellijk succes Kerkstraat A-270. De familie Dorst evacueert naar de Prins Bernhardlaan 7 in Baarn. Ca.1956 Hoge Kerkstraat 24. Heuseveldt heeft het pand verkocht, het wordt gesloopt en er wordt een nieuwe garage gebouwd op 90 m2, die gekocht wordt door Neeltje 45

46 Pape, de weduwe van bakker C. P. Clarisse, later de gebroeders Clarisse, die de ruimte gebruiken als opslag voor hun transportmiddelen. Van de 90 m2 gaat er 40 m2 naar de buurman, M. Dalebout, die het later aan bij cafetaria voegt 2014 Wat tenslotte overblijft van de eens zo trotse bakkerij is een garage op sectie 173, groot ca. 50 m2. 46

47 >Kerkstraat A-271. Na 1957 Hoge Kerkstraat 22 Ca Het is een klein huis. De grond ten zuiden er van, waar later? de bakoven op staat, valt onder Botland, en die grond hoort mogelijk dan al bij het huis er naast. Op de lijst van huizen en grond gelegen op Botland staat dat het erf in 1677 van Barbel Leenders is. Wie er in 1677 in dit huis woont is niet bekend, mogelijk Barbel? 1728 Als de bakkerij hiernaast (zie A-270) verkocht wordt, woont hier ene Jan? 1746 Maerten Maertense (de Jonge) is belendende aan de westkant van bakker Cornelis Bliek. Het erf aan de zuidkant is van bakker Bliek, zijn mek-oven staat daar op. In zo n mek-oven worden mikken gebakken, soms ook van deeg dat door de klanten zelf geleverd wordt Volgens het kaartje ca.1758 bezit Maerten Maartense de Jonge, het huis i aan de zuidkant van de Kerkstraat, hij zal wel hier wonen. Hij is ook eigenaar van het op de hoek Molenweg-Achterweg gelegen wagenhuis Als de bakkerij hiernaast op 26 aug.1766 opgeleverd wordt staat er in de akte dat dit huisje van Maarten Leijnse de Jonge is. ( ) Ene Maarten Leijnse de Jonge krijgt kinderen met Neeltje Marinus Schietekatte van Het is niet bekend hoe het huisje van Maarten Maartense naar Maarten Leijnse de Jonge gaat, en daarna naar Klaas van IJserloo of diens weduwe Volgens de schuldbekentenis in 1790 en de akte van verkoop in 1820 is dit pandje van Willemina Vroomans, de weduwe van Klaas van IJserloo. Op 22 mei 1787 verkoopt baljuw Philipse, in zijn functie van thesaurier van de Vierbannen, een huis met erf aan de zuidkant van de Kerkstraat voor 50 ponden vlaams aan Maarten Kempe Imanszoon ( ), schepen van Botland. De belendingen zijn: oost Elisa Platdijk; west de weduwe Huijbrechtse (Neeltie Cornelisse). Maarten is in 1766 op Oosterland getrouwd met Maria Hollander (ca ).. Maarten is vele jaren schepen, later raadslid. ( ) 1790 Op 1 april 1790 bekent timmermansbaas Maarten Kempe dat hij 66 pond, 13 schellingen en 4 grooten schuldig is aan Pieter Smits, schepen in wette te Nieuwerkerk, met als onderpand dit huis en erf door hem bewoond, belend ten oosten door bakker Elisa Platdijk, ten westen door de weduwe van Lieven Huijbregtse. Ook dient nog als onderpand een in de Kerkstraat staande timmermans "werklogie" (werkplaats), met bijbehorende keet, schuur en slijpkot (zie A-275). 47

48 1818 Kerkstraat A-90. De 73 jarige timmerman Maarten Kempe woont hier, samen met de ongehuwde vlasboer Teunis van der Have (1768-) en diens 53 jarige zuster, de weduwe Maria van der Have Kerkstraat A-90. Timmerman Maarten Kempe is op 13 juni 1820 in zijn huis Kerkstraat A-90 overleden; er wordt op 20 juni 1820 voor een hele rits met erfgenamen, waaronder v. d. Have en de Jonge, een staat en inventaris opgemaakt van alle bezittingen in huis en in de timmermanswerkplaats; er is ook een uitvoerige lijst van klanten, en wat ze nog moeten betalen. (zie akte) Het huis en erf, met alle meubels, kleren en sieraden gaat, met nog f.3000,-, als legaat, naar Maria Pieterse van der Have ( ), de weduwe van Willem Janszoon Stouten. Pas op 5 maart 1824 beschrijft notaris Mosselmans de overdracht. Op 28 juli 1820 is er een openbare verkoping waarbij ook de timmermanswerkplaats op A-94 (zie A-275) verkocht wordt aan Marinus Brouwer, timmermansbaas op Nieuwerkerk Kerkstraat A-90. Volgens de eerste kadastrale beschrijving is het een huis en erf op sectie M-344, groot 62 m2, en het is van de landbouweresse Maria Pieterse van der Have; ze woont hier samen met haar broer Teunis Kerkstraat A-90. Op 18 mei 1847 overlijdt Maria; er wordt een staat en inventaris opgemaakt. (Bouvin) Haar zonen, Jan en Pieter Stouten, zijn de erfgenamen. De waarde van het huis met erf op sectie M-344, groot 62 m2. wordt geschat op f.400,-. Er is, behalve wat land langs de Rolleklootsedijk ook nog een schuur met een waarde van f.200,- op sectie M-277 groot 690 m2, die gekocht is op 12 maart (v.haalen) Maria bezat in totaal f.7200,- Er wordt een akte van scheiding en deling opgemaakt waarbij dit huis en erf, de schuur en een paar stukken land wordt toebedeeld. aan de zoon Pieter Stouten Wzn. ( ) (Bouvin) Pieter is in 1817 getrouwd met Janna Vane ( ); ze komen van A-125 maar gaan nu hier wonen, met hun zes kinderen die tussen 1818 en 1834 geboren zijn. In 1849 trouwt dochter Neeltje met Giliam van Agthoven, die hier ook komt wonen. In 1850 wordt de familie uitgeschreven. In 1852 emigreert ook Pieter naar Noord-Amerika om zich bij zijne betrekkingen te voegen Op 21 april 1852 verkoopt Pieter Stouten voor f.400,- aan Marinus van den Berge Jansz, een koopman uit Bruinisse: 1 e : dit huis en erf aan de zuidzijde van de Kerkstraat, sectie M-344, groot 62 m2; en 2 e : een stuk land, M-261 van 1970 m2, en een stuk dijk van 3288 m2. (Ermerins) Jacob Verton komt hier te wonen met zijn vrouw Maatje de Glopper en hun twee kinderen. Als Verton in 1853 vertrekt komt Marinus van Sas er in met zijn vrouw Pieternella Cornelia Braber en hun zoontje, die vertrekken naar Amerika In 1856 is het Johannis van den Bos die hier woont met Cornelia de Jonge en twee kinderen Kerkstraat A-90 Een paar jaar later, op 24 april 1855, verkoopt v.d.berge het huis en erf voor f.200,- aan de rietdekker-slager Isaac Lemson ( ). (Bouvin) Izaak Lemson komt van A-88 (zie Kerkstraat 26), hij is in 1841 getrouwd met Krina van Damme ( ). 48

49 1868 Kerkstraat A-114 (na 1861) Op 18 april 1868 leent rietdekker Isaac Lemson f.400,- van notaris J.J.Ermerins, hij geeft een eerste hypotheek op een schuur die hij pas gebouwd heeft op een stuk grond, sectie M-280, groot 450 m2 aan de zuidkant van de Poststraat, dat hij op 25 nov.1863 met een ondershandse akte gekocht heeft; en hij geeft een tweede hypotheek op dit, zijn huis en erf op in de Kerkstraat op sectie M-344, groot 62 m2.(vdldc) Isaac woont hier met zijn vrouw, drie van hun kinderen, en een dienstmeid. In 1870 wordt zijn beroep aangegeven als: slager Kerkstraat A-114. Krina is overleden. Op 22 juli 1883 verkopen de erven Lemson dit huis op 62 m2 op sectie M-344 voor f.325,- aan de broodbakker Johannis Lette Nicolaaszn ( ). (Waij) Johannis is in 1862 getrouwd met Elisabeth Hallingse ( ). Lette bezit ook een schuur en erf M-284, groot 370 m2; die ca verkocht wordt. Johannis is ruim 20 jaar lid van de gemeenteraad, waarvan 5 jaar als wethouder; hij was ook 8 jaar diaken en 8 jaar ouderling bij de Herv. Gem. Op 30 juni 1891 koopt Lette de hofstede Luctor et Emergo. Lette verhuurt dit huis aan de weduwe Elisabeth van der Linde-van der Maas Kerkstraat A-114. Op 3 april 1894 verkoopt Lette dit huis en erf aan de kleermaker Johannis Hack, (1847-). (Franse) Johannis Hack is op Ouwerkerk geboren en woonde sinds 1888 in de Weststraat, op A-23. Johannis gaat nu hier wonen met zijn vrouw Adriana Hendrika Elisabeth Everaars ( ) en 10 kinderen die van 1875 tot 1892 geboren zijn. Hack bouwt er een schuurtje bij, het wordt sectie M-1232, op 62 m Kerkstraat A-114. Adriana is een paar maanden na de geboorte van het laatste kind overleden, het kind overlijdt vijf maanden later ook. Johannis vertrekt met acht kinderen naar Haarlem. Op 14 sep.1898 verkoopt hij het huis aan de uit Yerseke komende kleermaker Paulus de Hamer (1865-) voor f.575,-. Op 4 feb.1899 leent Paulus f.200,- van koopman Johannes Seijlders uit Zierikzee; het is een eerste hypotheek. (Franse). Paulus woont hier met zijn vrouw, Agatha Servaas (1867-) en hun 8 kinderen die tussen 1892 en 1902 geboren worden Kerkstraat A-114, wordt in 1911 Kerkstraat A-191. Op 16 feb.1904 verkoopt de Hamer het huis met schuur en erf op sectie M-1232, groot 62 m2 voor f.900,- aan schoenmaker Adrianus Johannes Spruijtenburg (Rotterdam1864-), die het volle bedrag leent van schipper Teunis Barendrecht. Adriaan is in 1901 getrouwd met Wilhelmina Sijrier (1860-). In 1900 verklaart Adriaan Johannes Spruijtenburg tegenover de gemeente dat hij het hele vorige jaar in dienst is geweest als schoenmaker bij de weduwe Hemelrijk op A-10 (nu Ring 25), en dat hij gedurende dat jaar f.120,- plus vrije kost en inwoning heeft verdiend, en dat hij daarom in aanmerking komt om op de kiezerslijst te worden geplaatst. Het huis wordt in 1917 gedeeltelijk herbouwd. 49

50 1930 Kerkstraat A-191 Op 13 maart 1930 verkoopt schoenmaker Spruijtenburg het huis met schuur en erf voor f.1500,- aan de diaconie van de Gereformeerde Kerk. De koopsom zal voldaan worden met een lijfrente van f.5,- per week, en Spruijtenburg en zijn vrouw, die rond de 70 jaar oud zijn, mogen de rest van hun leven gratis in het huis blijven wonen. (Nouhuijs) 1944 Kerkstraat A-271. Een beetje een tegenvaller voor de Ger. Kerk, want de 80 jarige Adriaan Johannes Spruijtenburg woont hier nog steeds, hij evacueert naar Gerenstein in Woudenberg. Het kadaster vermeldt in 1942 en 1947 rectificatie voor dit pand, met als eigenaar de Diaconie der Ger. Kerk, maar verder wordt er niets bij vermeld! In 1945 verhuurt de Ger. Kerk het huis aan de weduwe (van?) Jac. Sijrier voor f.1,50 per week Kerkstraat A-271. In 1948 wordt dit huis met schuur en erf op sectie M-1232 groot 62 m2, verkocht aan de buurman, Boudewijn Heuseveldt. (zie A-269) 1953 Kerkstraat A-271. Piet Kort woont hier, hij evacueert naar Groene Zoom 155 in Rotterdam Kerkstraat 22. De eigenaar, B. Heuseveld vraagt subsidie aan om het emmer-toilet te vervangen door een toilet met waterspoeling dat aangesloten wordt op de nieuwe riolering. Het wordt eerst sectie N-195, een huis met schuur en erf groot 62 m2. (k-2786/9) Kerkstraat 22 Op 8 april verkoopt notaris Heering dit huis met schuur en erf op sectie M-1232 groot 62 m2 van de erfgenamen van B. Heuseveld, aan de koopman-winkelier Marcelis Dalebout. (k- 2786/7) Dalebout voegt het bij de panden die hij er naast koopt tot een winkel met erf en bergplaats. Zie A In 1964 wordt het pand verbouwd Het rechter pandje. 50

51 Kerkstraat A-272. Kerkstraat 20 na Dit huis is het oudste stenen huis van Nieuwerkerk. In de aantekeningen van archivaris van Beveren staat iets over "des graven mannen". 's Maandags na Palmzondag in 1344 worden een aantal van zulke mannen bij elkaar geroepen om met de vertegenwoordiger van de Graaf, Aernoud van Haemstede, over belangrijke zaken te spreken, waarschijnlijk over de komende Friese oorlog. Uit Duiveland worden opgeroepen Pieterszoon Kervinck en zijn broer; ene Pieter Spiernagel, en Heinric de Buffel (waarschijnlijk van Oostersteijn). De Kervinck s wonen waarschijnlijk in dit huis. Er is een ambacht in Duiveland dat "Kervinckskinderen Ambacht wordt genoemd, en in de grafelijke rekeningen is sprake van 50 gemeten land dat ze hebben gekregen van graaf Jan van Henegouwen. In die rekeningen komt ook ene Hallinx Kervinckszoon voor, die schot betaald voor 97 gemeten; ze horen dus bij de grootgrondbezitters. In een krantenartikel in 1973 wordt gesproken over de restauratie van een huis van 500 jaar oud dat in 1493 gebouwd is door ene W. de Reus?, die waarschijnlijk op Nieuwerkerk woonde. Het huis is gebouwd met zgn. Zeeuwse Moppen, een grote maat stenen. Bij de restauratie wordt de 56 cm. dikke achtergevel gesloopt. Er zijn dan nog een paar prachtig gemaakte deuren, geglazuurde stenen en een koperen plaat in een muur in de voorkamer. Er is een grote kelder met een verhaal over een gang naar de kerk, maar daar is nooit enig bewijs van gevonden. De familie Tuijnman gebruikte de kelder om boter te karnen, mogelijk tot het begin van de 20 e eeuw. Over vroege bewoners is nog niet echt veel gevonden, we beginnen in: 1734 In 1734 koopt Willemijntje Jans Deckers (ca ), de weduwe van Huijbregt Lievense (later heet de familie van de Stolpe). een huis in de Kerkstraat (zie A-107), en gaat daar wonen. Willemijntje overlijdt in mei van De zoon Cornelis heeft De Stolpe gekocht In 1754 is Lieven Huijbregtse (later van de Stolpe) ( ) erfgenaam van dit huis na het overlijden van zijn moeder Willemijntje (4674A-32) Zij was een rijke vrouw, die ruim 2500 pond nalaat aan haar 3 zoons en hun zwager. Hoogstwaarschijnlijk heeft Willemijntje in dit statige huis gewoond vanaf 1731 als haar zoon Lieven op de boerderij De Stolpe gaat na het overlijden van zijn vader Huijbregt. Lieven is in 1735 getrouwd met Neeltie Cornelisse. ( ). Ze laten hier 5 kinderen dopen van , die allemaal vóór hun ouders overlijden. Op 22 juni 1754 verkoopt Lieven, samen met zijn broer Cornelis Huijbregtse, de boerderij De Stolpe van de overleden Jan Huijbregtse. ( ) 51

52 1758 Lieven Huijbregtse (van de Stolpe) heeft hier zijn huis, schuur en erf. Hij is ook eigenaar van het schuurtje of wagenhuis net over de achterweg en van de grote schuur h ten zuidoosten daarvan (later Boumanslust, zie A-297). ( ). Dit is één van de boerderijen die in die tijd op het dorp staan. Lieven is gedurende een aantal jaren één der schepenen van Nieuwerkerk c.q Botland. (o.a en 1763) Op 10 sep wordt Lieven Huijbregtse gedagvaard omdat hij een varken dat hij op een koopdag heeft gekocht, niet heeft betaald. ( ) 1787 De weduwe Neeltie Cornelisse woont hier. ( ) Zij verkoopt 5 gemeten, 75 roe grond in de 39 e mate voor 100 pond.( ) 1797 Op 12 juli 1797 taxeren de baljuw en de schepenen het huis op ( ) Op 7 feb.1798 zijn er voorwaarden en verkoop door executeurs van de boedel van de overleden weduwe Neeltie Cornelisse, waaronder: 1 e / Dit zeer goede en wel betimmerde huis en erve, met schuur, aan de zuidzijde van de Kerkstraat met het slop ten oosten en H.Schorfius ten westen. Het wordt op de veiling niet verkocht, maar op 26 juni 1798 wordt het toch geleverd aan Willem Tuijnman ( e een zeer vruchtbare moestuin en boomgaard van ca. 90 roeden over de Achterweg. Dit is waarschijnlijk een forse tuin, hij wordt vaak vermeld. Johannes Tuijnman koopt die tuin voor , ook voor zijn zoon Willem Tuinman. ( ). 3 e : Een gerieflijke schuur bezuiden het dorp die wordt verkocht aan Pieter Kik voor e : een stuk bos op Oosterland.( ) Willem is meekrapdroger als hij in 1805 trouwt met Maria Evertse Steenland ( ) A-91. Op 1 sep.1819 maakt de hier wonende Maria Steenland, de weduwe van de op 28 oct overleden landbouwman Willem Tuijnman, samen met de voogd van hun drie minderjarige kinderen, een inventaris op van alle meubelen en gereedschappen tot de huishouding, landbouw en vlasserij behorende. Naast de gewone inventaris en vele vruchten te velde is er: a/ Dit huis met erf en annexe schuur aan de zuidzijde van de Kerkstraat, geleverd op 26 juni 1798 aan Johannis Tuijnman voor zijn zoon Willem uit de boedel van de overleden Neeltje Cornelisse, de weduwe van Lieven Hubrechtse b/ Een derde part in een huis met erf aan de westzijde van de Weststraat, zijnde nr.19; dat op 3 oct.1810 uit de boedel van Pieter Fabris aan Willem Tuijnman is gekomen, en: c/ Een schuur op A- 65, getransporteerd 9 maart 1814 van Adriaan Bolluit (AWvHalen) Maria woont hier met haar drie zoontjes. In 1820 hertrouwt zij met Jan Hallingse Kerkstraat A-91. Jan Rochus (soms Rokus) Hallingse ( ), landbouwer, wordt door zijn huwelijk in 1820 met Maria Steenland (ca ), de weduwe van Willem Tuijnman, de nieuwe eigenaar van o.a. dit huis en erf op sectie M-343, groot 198 m2; ze gaan hier wonen. Jan is een zoon van Rokus Hallingse en Elisabeth Vis. In 1836 woont Jan Hallingse hier met zijn vrouw Maria en de timmermansknecht Cornelis Tuijnman (1812-), een zoon uit het eerste huwelijk van Maria. Er is ook bijna steeds een inwonende dienstmeid. 52

53 Jan Rochus Hallingse trouwt na het overlijden van Maria voor de tweede keer, in 1843, met Willemijntje van de Stolpe ( ). Uit dit huwelijk worden 3 dochters en een zoon geboren. Jan zit van in de gemeenteraad, waarvan 7 jaar als wethouder, wordt in 1825 een paar jaar diaken, en in 1831 een paar jaar ouderling van de NH Kerk Kerkstraat A-91. Een paar weken voordat Jan Hallingse hertrouwt verkoopt hij op 23 maart 1843 voor f.6200,- aan zijn drie stiefzonen, de boerenknecht Johannis Tuijnman, de landbouwer Everinus Tuijnman en de timmermansknecht Cornelis Tuijnman de volgende zaken: 1 e : Dit woonhuis, met schuur en erf, op A-91, sectie M-343 groot 198 m2; 2 e : De moestuin over de Achterweg, sectie M-281 en 282, groot 1250 m2; 3 e : En nog verschillende stukken land in sectie M: nr. 453, 454, 457, 60 t/m 65 en in sectie M-31 en 32 en sectie G-147 en 147, samen ca.20 bunders. 4 e : een schuur en erf op de Ring, A-1; sectie M-329 en 332c, samen 1370 m2. Jan Hallingse houdt wel zelf het recht van vruchtgebruik, en blijft hier wonen. (CvdLdC) 1850 Kerkstraat A-91. Jan Hallingse woont hier met zijn vrouw Willemina van de Stolpe, 4 kinderen, een knecht en een dienstmeid.!857 Kerkstraat A-91. Jan Hallingse is op 1 oct.1856 overleden, daarom wordt op 3 dec.1856 door notaris Corn. van der Lek de Clercq een inventaris opgemaakt in het sterfhuis. Aanwezig zijn de weduwe Willemijntje van de Stolpe en de voogd met haar 4 kinderen: Elisabeth, Johanna, Janna en Hubrecht Rochus. Jan en Willemijntje waren niet in gemeenschap van goederen getrouwd. Behalve de inventaris bezaten ze ook nog samen: 1 e : Een erf, sectie M-256, groot 34 m2; 2 e : Een huis met erf, sectie M-434, 3 e : Een tuin, sectie M-455, groot 440 m2; 4 e : Een huis met erf M-456. De de drie gebroeders Tuijnman, kinderen uit het eerste huwelijk van Jan Hallingse met Maria Steenland de weduwe van Willem Tuijnman, kunnen nu de in 1842 door hen samen gekochte eigendommen, met de rest van de erfenis, onderling verdelen, en daartoe komen ze op 16 apr.1857 bij notaris C.v.d.Lek de Clercq terecht. Everinus Tuijnman (ca ), landbouwer, verkrijgt : 1 e : Dit huis met schuur en erf op A-91 (A-272), sectie M- 343, groot 198 m2, met een erf en een moestuin over de Achterweg, sectie M-281 en M-282, groot 1250 m2; en nog wat land op de secties M- 64, 67, 212, 213, 214 en 215, samen ter waarde van f.1850,-.. Everinus is een zoon van Willem Tuijnman en Maria Steenland; hij trouwt in 1834 met Maria van de Stolpe ( ). Hij is diaken van en ouderling van Zijn broer Johannis Tuijnman, landbouwer te Nieuwerkerk, krijgt 3 stukken land. De broer, de timmerman Cornelis Tuijnman, krijgt 5 stukken bouw- en weiland Kerkstraat A-115, na vernummering. Everinus Tuijnman woont hier met zijn vrouw Maria van de Stolpe, de zonen Willem en Leendert en 2 dochters, Janna en Maria Kerkstraat A

54 Everinus is op 6 maart 1895 overleden, daarom wordt door notaris J. C. van der Lek de Clercq op 17 oct.1895 een inventaris opgemaakt om de zaak te kunnen verdelen. Er zijn twee zoons, de landbouwers Willem en Leendert Tuijnman, beiden landbouwer op Nwk., en een hier ook wonende ongehuwde dochter Maria. Elk daarvan erft f.2560,-. Leendert Tuijnman ( ) woont hier met zijn vrouw en koopt uit de boedel: 1 e : dit huis met schuur en erf op sectie M-343, met de boomgaard op de secties M-281 en M- 282, samen groot 1449 m2 voor f.1200,-; 2 e : een schuur op M-547, groot 870 m2; plus nog een paar stukken bouwland voor f.800,-. Maria gaat naar Zierikzee en Willem blijft hier mogelijk wonen tot zijn overlijden in Leendert is in 1881 getrouwd met Jannetje Kik ( ). In 1897 wordt het na hermeting sectie M-1230, een huis met schuur en erf op 195 m Kerkstraat A-115. Jannetje is op 10 mei 1903 overleden, dus wordt er een staat en inventaris opgemaakt. Van 1882 tot 1900 heeft ze 9 kinderen gebaard. De notaris komt op 5 oct.1903 naar dit sterfhuis op M-1230 en M-1432, groot 1420 m2. Verder is er nog een schuur op M-1270, groot 78 m2 en verscheidene stukken land. De erfgenamen zijn ook eigenaar van het huis met schuur op sectie M-1235, groot 185 m2 (zie A-268), en van 1/6 e deel van sectie M-1176, een kerk en erf op de Molendijk. (vdldc). Leendert houdt dit huis waar hij in woont, op de sectie M-1230, voor zichzelf Kerkstraat A-192. Op 6 nov.1913 wordt, 10 jaar na haar overlijden, de boedel verdeeld van Jannetje, de vrouw van Leendert. Inmiddels is Klaas, één der 7 kinderen, in Kota-Radja overleden, zodat het een tamelijk ingewikkelde verdeling wordt. De totale waarde van de bezittingen na aftrek der schulden wordt geschat op f ,-. Leendert behoudt alle bezittingen en gaat voor de uitkeringsverplichting aan de kinderen een lening aan van f ,- bij de bank, als onderpand is er een eerste hypotheek op de huizen, schuren, erven, bouw- en weilanden, samen 10HA.21A, 41ca Kerkstraat A-192. Op 17 april 1924 verkoopt Leendert dit huis voor f.2000,-aan zijn zoon Frans Adriaan Tuijnman (1896- ). Frans leent hetzelfde bedrag van A. Matthijsse. (Biermasz) Frans trouwt in 1924 met de 20 jarige Wilhelmina Janna Jacoba Kooman. Hij houdt het huis maar één jaar Kerkstraat A-192. Op 3 juni 1925 verkoopt Frans Tuijnman het huis met schuur en erf op sectie M-1230, groot 195 m2 voor f.2800,- aan Gerardus (Gradus) Johannes Mol ( ); die daartoe f.1700,- leent van de Insulaire Bank. (Korteweg) Gerardus is in 1914 getrouwd met de 24 jarige Kaatje van der Weele; zij overlijdt in Gerardus hertrouwt met Janna Geleijnse ( ), de weduwe van Johannis Willem Uijl; ze hebben dan allebei al minderjarige kinderen. Gerardus Mol trouwt een derde keer, nu met Hiltje van Schouwen, de weduwe van Marinus Pankow Kerkstraat A-272. De familie Mol evacueert naar Rotterdam Kerkstraat A

55 De familie Mol evacueert naar Hessenweg 2 in Barneveld. In 1954 vraagt de weduwe Mol subsidie om een nieuwe wc te installeren, die kan dan aangesloten worden op de pas aangelegde riolering. ca.1955 Kerkstraat 20. Na het overlijden van Gerardus verkopen de erfgenamen het huis met schuur en erf op sectie M-1230, groot 195 m2 aan de koopman Adriaan Steven Flikweert W.zn. Adriaan heeft een galanterieënwinkel (zie Kerkstraat A-277) en is nu ook begonnen met de verkoop van meubelen; dat vergt ruimte, dus daarom koopt hij dit pand; het wordt een winkel met schuur en erf op sectie M-1230, groot 195 m2. In 1958 verandert het sectienummer, het wordt N-194. Ca.1973 Kerkstraat 20. Flikweert verkoopt het pand aan de Belgse heer Meewis, die het pand door architect Piet Tieleman en timmerbedrijf Radewalt op laat knappen. 55

56 A-273 Hoge Kerkstraat Op 25 okt gaan Cornelis Smith ( ), de zoon van secretaris Hendrik Smith en Eva de Visser, en Pieternella Huijbregtse ( ) in ondertrouw en maken hun huwelijkse voorwaarden op. Zij wordt bijgestaan door haar moeder Willemijntje J. Dekker, de weduwe van Huijbregt Lievense (later v. d. Stolpe). Er worden inventarislijsten opgemaakt van hun beider bezittingen. Als hij het eerst komt te overlijden, gaan zijn spullen naar haar; maar als zij het eerst overlijdt, krijgt hij zijn inbreng plus 1000 car. guldens. Alleen als er kinderen zijn, krijgt hij ook de rest, anders blijft het in haar familie. ( ) Tussen 1740 en 1745 komt Cornelis Smith verschillende keren voor in inventarissen van andere families als er nog aan hem betaald moet worden voor: rouwgoed, serge, katoen, knopen, boter en kaas, hij heeft dan een winkel. Als moeder Willemijntje Lievense-Dekker haar testament opmaakt op 2 april 1747, dan is Pieternella al overleden, haar twee kinderen horen bij de erfgenamen. ( A) 1750 Op 3 feb. brengt Cornelis Smith de staat en inventaris naar de weeskamer zoals die door hem in feb.1748 is opgemaakt na het overlijden van zijn vrouw Pieternella Huijbregts. Hieruit blijkt dat ze twee zonen hebben, Huijbregt en Hendrik Smith. De bezittingen bestaan o.a. uit: Dit huis, schuur en erf en een hof aan de dreef, getaxeerd op ; en een schuur in de Stekelstraat van ; verder nog 12G. land in Bettewaarde ter waarde van In de schuur staan een paard, een koe en een wagen, en de winkel bedraagt, zoals de selve doen is opgelopen, Dat is dus een flinke winkel. Verder is er sprake van spullen in de kamer, de keuken, op t kamertje, in de gang, in het achterhuisje, op de voorzolder, op t achterzoldertje en in de schuur. Er is in totaal meer aan baten dan aan schulden. (4674a-42) Cornelis Smith hertrouwt in 1756 met zijn door hem bezwangerde dienstbode Sara Abrahamse Uijl ( ) en vertrekt naar Oosterland, waar hij later baljuw wordt Op 28 nov.1759 verkoopt en levert baljuw Cornelis Smith dit huis voor , aan meester chirurgijn Jan Otte van Wijk (-1778), te betalen met per jaar en 4% rente. De koper komt op 1 mei 1760 op het gebruik, en krijgt dan een half jaar huur betaald, Baljuw-secretaris van IJsselsteijn maakt de akte op, aanwezig zijn de schepenen Jacob de Bruijne, Frans Weksteen, Marinus Bal en Huijbregt Janse. ( ) Jan is barbier en chirurgijn, en soms moet meesterloon aan hem betaald worden, hij behandelt dus ook paarden. Jan huwt in 1759 of iets later met Pieternella van Oost (-1764) waaruit op 18 jan.1764 een dochter gedoopt wordt, Johanna Sophie, waarbij Ariaantje Schapekaas getuige is. Drie dagen na de doop maakt Pieternella haar testament, ze ligt dan ziek te bedde.(4665-9) 56

57 Pieternella overlijdt, en Jan trouwt in 1765 met de weduwe Neeltje Paulusse de Vin ( ), de weduwe van Noach van der Stelle, waarmee hij op 1 april 1765 huwelijkse voorwaarden maakt. Op 15 nov.1765 maakt Jan een tamelijk onduidelijk lijstje op van de bezittingen; wel blijkt daaruit dat er een winkel is. (4674A-27) Ze krijgen 4 kinderen: Otto, Johannes, Paulina en Hendrina, de laatste in Ook Neeltje overlijdt dus wordt er op 21 oct.1771 door van Wijk een inventaris voor de weesmeesters gemaakt. Er zijn twee kinderen: de zesjarige Otto Janse en Paulina die 4 jaar oud is. Het huis met schuur en erf wordt getaxeerd op , en zijn paard met wagen op De waarde van de bezittingen bedraagt maar bijna 70 pond meer dan de bijna 292 pond schuld. De twee weeskinderen krijgen dus samen bijna 35 pond. ( ) Jan begint een derde huwelijk met Adriana Lieven Knokhaert ( ) en ze krijgen samen nog 6 kinderen, de eerste in 1772; de laatste wordt op 1 jan.1779 gedoopt; Jan is dan net overleden, op 23 nov Op 15 feb.1779 wordt de inventaris opgemaakt van de overleden chirurgijn Jan Otto van Wijk met daarin dit huis, getaxeerd op 100 pond; een schuur aan de Molenweg en 2G. land. Er zijn 117 personen die nog een rekening moeten betalen aan de dokter. In diezelfde inventaris staat dat van Wijk nog schuld heeft aan Corn. Smit op het huis en dat hij geleend heeft op een stuk land. Verder moeten er natuurlijk nog vele middenstanders en leveranciers hun centen krijgen. De baten bedragen en de lasten De resterende gaat voor de helft naar de weduwe, Adriana Knokhaart; de andere helft is voor de 4 kinderen: Sophia, Otto, Hermanus en Janna van Wijk. ( ) Adriana hertrouwt in 1780 met Gerrit Ton; op 22 maart 1779 verkoopt en levert zij het huis, schuur en erf voor aan chirurgijn Willem Compagne, die geassisteerd wordt door zijn voogd en behuwdbroeder L. Klaase uit Zierikzee. ( ) Op 22 maart 1779 leent Willem van de chirurgijn Pieter Beije uit Z.zee. ( ) 1786 Op 18 juli 1786 verkoopt mr. chirurgijn Willem Compagnie, die nu in Stavenisse woont, het huis voor aan Hendrik Schorfius uit Holthuijzen in Dld. ( ) Hendrik is in 1772 getrouwd met Susanna Goeree, de weduwe van Johannis de Mooij, ze gaan hier wonen zodat hun zoon Adriaan in de zaak kan gaan wonen, zie A-273 en A-116. Schorfius staat in 1797 op de beroepenlijst als gehuwde rentenier en schepen van 50 jaar oud Kerkstraat A-92 Kennelijk is het huis verkocht aan de rietdekker en slager Krijn van As die nu hier woont, want die geeft op 13 juli 1812 volmacht aan koopman-kruidenier Jacobus Dekker uit Zierikzee om dit, zijn huis te verkopen omdat hij niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Dat gebeurt op 28 oct.1812: voor 950 francs oftewel 400 gulden, wordt landbouwer Cornelis Dingemanse Hallingse de nieuwe eigenaar. (v.halen) 1814 Kerkstraat A-92 Pieter Brouwer, timmerman. ( ) wordt al snel de nieuwe eigenaar. Pieter trouwt in 1814 met Willemina Janse Zeijler, die in 1834 op 44 jarige leeftijd overlijdt na hem zeven kinderen te hebben geschonken

58 Timmerman Pieter Brouwer woont hier met zijn vrouw Willemina en twee kinderen. De 50 jarige Cornelis Roos en de 19 jarige Johannis Blanker, beiden timmermansknecht, wonen bij hen in, samen met het 19 jarige dienstmeisje Krijna Meerman Kerkstraat A-92 Pieter Brouwer, landbouwer-timmerman, is volgens het kadaster de eigenaar van sectie M- 342, een huis en erf op 220 m2, hij betaalt in 1838 de belasting als timmerman. Volgens kadaster nr.26 bezit hij ook nog de tuin van 1640 m2 op M-275 en een tuin van 570 m2 op M-21. Pieter koopt in 1832 een hofstede op Oosterland, waar hij in 1845 op gaat wonen. (AF) 1844 Kerkstraat A-92 Op 23 dec.1844 wordt het huis en erf op sectie M-342, groot 220 m2 met een ondershandse akte verkocht aan de zoon, timmerman Johannis Brouwer ( ). Hij wordt ook eigenaar van de tuin M-275. Op 1 maart 1845 leent Johannis voor deze aankoop f.1200,- van Joh. Zeijler. (Bouvin) Johannes trouwt in 1847 met Janna Hollander ( ). Johannis en Janna krijgen vijf zonen en één dochter die langer dan een paar jaar leven Kerkstraat A-92 Johannis Brouwer leent f.1950,- op dit huis van Cornelis Adr. Brouwer. (Bouvin) Johannis is diaken bij de NH Gemeente; hij scheidt zich dit jaar af en zal later diaken worden in de Ledeboeriaanse Gemeente Kerkstraat A-116 na her-nummering. Johannes erft f.2745,- van zijn schoonvader, Cornelis Hollander Op 16 sep.1864 koopt Brouwer een schuurtje aan de Molenberg. (zie A-169) Brouwer is diaken van de Ledeboeriaanse Gemeente, en hij heeft deze koop gedaan om het schuurtje wat te verbouwen en om het als kerk te blijven gebruiken Kerkstraat A-116 Johannis Brouwer is de eigenaar, en hij woont hier met zijn vrouw Janna Hollander, Brouwer bezit ook een houtschuur aan de Zuidelijke Achterweg 1878 Kerkstraat A-116 Johannis overlijdt dit jaar, zijn weduwe, Janna Hollander, blijft hier wonen In 1888 kopen Janna en haar vijf kinderen een timmermanszaak aan de Ring. (zie Ring A-5) Ze verhuizen daar naar toe, dit pand wordt verhuurd. De rijksontvanger Nicolaas Wilhelmus Enserinck komt hier wonen met zijn vrouw en vier kinderen. Ze vertrekken in 1891 naar Vianen (ZH). Dan komt de rijksontvanger Andries Potjer met vrouw en kind; zij vertrekken in In 1893 komt de rijksontvanger Sierk Schimmelpenning met vrouw en vijf kinderen; zij vertrekken in

59 Hij wordt opgevolgd door de rijksontvanger Pieter Johannes der Weduwen, die hier met zijn vrouw en twee kinderen woont tot Kerkstraat A-116 Op 27 oct.1898 verkopen de erven Brouwer-Hollander een huis met erf aan de zuidzijde van de Kerkstraat, huisnr A-116, sectie M-1229 groot 217 m2; aan Cornelis van Oeveren ( ) voor f.2000,-. (vdldc). Cornelis is landbouwer op de hofstede Nooitgedacht. Cornelis is in 1858 gehuwd met Gerina Bal.(ca ); ze gaan hier wonen Kerkstraat A-193 Gerina Bal van Oeveren-Bal woont hier bij haar overlijden op 18 aug Er is door haar geen testament gemaakt, dus wordt op 23 maart 1912 bij notaris Biermasz een verdeling van haar bezittingen opgemaakt voor haar man en verdere erfgenamen. Ze zijn rijk, er moet f ,- verdeeld worden. Cornelis houdt het huis zelf. Ca.1914 Kerkstraat A-193 Cornelis van Oeveren verkoopt het huis met erf op sectie M-1229, groot 217 m2 voor f.2500,- aan de landbouwer Job van de Zande Hubregtzoon ( ). Job is een zoon van Hubregt van de Zande en Jannetje de Oude; hij trouwt in 1890 met Cornelia Johanna van Oeveren ( ); ze hebben 7 kinderen. Job was landbouwer op De Hooge Hoeve. Job van de Zande was lid van de gemeenteraad van Nieuwerkerk en wethouder Hij was ouderling van de Herv. Gemeente Hij gaat nu hier wonen met zijn vrouw Johanna van Oeveren (1860-) Ca Kerkstraat A-273 Na het overlijden van de weduwe Johanna van de Zande-van Oeveren wordt het huis verkocht aan Johanna Pieternella Berman ( ), de weduwe van de hoefsmid Christiaan Hendrik de Braal Kerkstraat A-273 Evacuatie adres voor de weduwe de Braal: Aleidastraat 22 in Schiedam. J. van Klinken, die waarschijnlijk inwoont bij de wed.de Braal, gaat naar de Bestevaerstraat 15 in Oostburg. Ca.1956 Kerkstraat 18 Het huis is na de ramp hersteld. Het huis wordt verkocht aan Jan Jacob de Witte. Het nieuwe sectienummer wordt N-193. Ca.1977 Ca.1977 wordt de woning verkocht aan IJbert Wandel die het pand verbouwd en uitbreidt. Ca verkoopt Wandel het huis, hij gaat naar Weststraat

60 Kerkstraat A-274. Na 1957 Hoge Kerkstraat 16. We komen Jan Mus al in 1733 tegen in een inventaris waarbij hij scheergeld tegoed heeft uit het nagelaten boedeltje van Marinus Bolijn, waarschijnlijk woont hij dan al hier. ( ) Jan is eerst getrouwd met Maatie Adriaans; er worden vijf kinderen geboren van 1730 tot 1736, waaronder Andries, die op 5 dec.1734 gedoopt wordt. In 1741 krijgt hij een kind met Lijsbeth Bastiaan Schriek. Op 26 juli 1743 komt zijn derde vrouw, Jannetje Huijge, met attestatie van Kortgene Op 17 maart 1749 geeft buurman Willem Claasse van IJsserloo een schuldbekentenis af, waarin staat dat Jan Mus hier woont. Op 22 dec.1749 maken chirurgijn Jan Mus en zijn huisvrouw Janna Huijge, laatst weduwe van Jan Pieterse, hun testament. Hij laat zijn bezit na aan zijn vrouw en aan zijn 2 kinderen uit een eerder huwelijk die dan nog leven zijn, in gelijke porties. Zij laat 400 Carolische guldens na aan haar zuster Leijntie Hugo, de weduwe van Leendert van Eekele, en de rest aan haar tegenwoordige man; zij heeft dus waarschijnlijk wat eigen geld meegebracht in het huwelijk, maar ze heeft geen kinderen. Willem van IJserloo en Johannis Dingemanse van der Steeg worden aangesteld als voogden over de kinderen. ( ) 1750 Op 6 feb.1750 koopt Jan Mus de schuur met erf aan het eind van de Kerkstraat (zie A-102) uit de verlaten boedel van Willem van IJserloo ( ) 1755 Volgens het kaartje van ca.1755 woont Jan Mus op "f" aan de zuidkant van de Kerkstraat; hij is ook eigenaar van de schuur (a) aan de noordzijde van de Kerkstraat- hoek Ring. Hij is chirurgijn, scheert mensen, en heeft een winkel Jan Mus overlijdt op 22 mei Er wordt een mooie inventaris opgemaakt van zijn bezittingen en schulden, waarin naast de huisinventaris onder andere de volgende zaken staan: In de winkel is er een voorraad van pijpen, borstels, kaas, lijnwaad, striepen, baaijen, stemijn, boesel, kousen, potten, pannen, kaarsen en thee; een uitgebreid assortiment dat ruim waard is. Er is aan contanten en aan obligaties en er zijn nog 50 klanten die iets moeten betalen. Na betaling van begrafeniskosten en nog een paar andere zaken, blijft er over, oftewel voor elk van de twee kinderen. De andere helft is natuurlijk voor zijn vrouw Johanna Huijgen. Er is het huis in de Kerkstraat waar ze wonen, de schuur op de hoek van de Kerkstraat, een tuin bij de molen en 3 gemeten 130 roe weiland bij de Straatweg. Kortom, Jan was een welvarend man. (4674A-30) 60

61 1761 Op 5 feb.1761 gaat Andries Mus ( ) in ondertrouw met Helena Swedijck (of Slordijk) (ca ) uit Yerseke; beiden zijn niet eerder getrouwd geweest. Andries zet de winkel voort, en het echtpaar gaat hier wonen. Ze krijgen vier kinderen tussen 1765 en In de achtergevel van dit huis is, volgens het boekje Duiveland zoals het was, het jaartal 1762 ingemetseld, hetgeen zou kunnen betekenen dat het (houten?) huis of de gevel toen gesloopt is, en vervangen door nieuwbouw. Het lijkt er op dat de pas getrouwde Andries Mus het zich kon veroorloven om in een nieuw huis te gaan wonen. In het huis zijn nog steeds tegelpilasters te zien die aan de zijkant van de schouw stonden, de oudste van Schouwen-Duiveland Op 21 mei 1789 overlijdt Andries, zijn vrouw zet de winkel voort. Op 28 aug.1789 wordt er een staat en inventaris ingeleverd bij de weeskamer omdat er een minderjarige dochter is, Maatje. Bij de bezittingen staat het huis met schuur voor 40 pond. Er is ook nog een aparte schuur aan de noordkant van de Kerkstraat die 10 pond, en de helft van een schuur aan het kerkhof die 4 pond waard is. Er zijn twee stukken land, samen ruim 7 gemeten, een boomgaard aan de zuidkant van het dorp en een tuin bij de molen. In de winkel zien we wollen boezels, baaije striepen, vriese teerling, geweven kant, inlands katoen, serge, grein en kalemink, elletjeslijnwaat, oogjes, stemijn, kat in de zak, ondermutsgoed, een kastje met korte kramerie, stokvis en droge vis, borstelwerk en matten, kaas en boter, raap- en boon olie, grutte, gort, rijst, bezemwerk en klompen. Verder een paard van 20 jaar oud, een wagen, een ploeg, een eg, en wat vruchten te velde. Het totale bezit komt op ruim 797 pond, waar 200 pond schuld tegenover staat. (4674B-22) 1808 Op de derde dag van de Bloeimaand verkoopt de weduwe Helena Swedijck haar tuin aan de noordoostkant van Nieuwerkerk voor aan Willem Josiasse de Bruijne.. In 1809 wordt het schuurtje aan de noordkant van de Kerkstraat verkocht (4658) 1814 Helena Swedijck, de wed. van Andries Mus, leent f.194,- aan Stoffel van der Weijde op diens huis en erf. Ze is dan nog steeds winkelierster A-93 Op 17 juli 1817 overlijdt op 75 jarige leeftijd de winkelierster Helena Zwedijk (Sweetdijk), de wed. van Andries Mus. Haar dochter Maatje Mus ( ) woont hier en is nu winkelierster; ze is de weduwe van de arbeider Marinus Andree ( ), waarmee ze in 1789 getrouwd is. Marinus en Maatje hadden eerst een keuterboerderijtje, maar op 11 dec.1799 is hun boedel, waar 6G.230R. land bij hoorde in de Vissersweg, in beslag genomen. ( ) 1822 A-93. Op 20 feb.1822 hertrouwt de 56 jarige Maatje Mus met de 66 jarige Jan Kik ( ) uit Noordgouwe. Jan was eerder getrouwd met Lena Schaaf. Op 6 feb. worden er huwelijksvoorwaarden opgemaakt. (Boom) 1828 A

62 De arbeider Jan Kik Wzn., en winkelierster Maatje Mus, lenen f.400,- van Stoffel van der Weijde Corn.zoon uit Zierikzee, het is een 2 e hypotheek op het huis. Het huis staat op haar naam als het kadaster voor de eerste keer een nummer en oppervlakte van de sectie beschrijft: sectie M-341 groot 148 m A-93. Op 15 aug wordt het huis voor f.120,- verkocht aan Cornelis Hoogerhuis (1806-), die in 1829 getrouwd met Willemina Kooman (1800-); in 1840 hebben ze 3 kinderen. (C. Boom) Ze gaan hier wonen en hebben regelmatig inwoning A Aug.1841 leent arbeider Corn. Hoogerhuis f.100,- van arbeider Marinus van Driel met als onderpand dit huis met erf, sectie M-341 groot 148 m2.; een eerste hypotheek. (v.halen) 1842 Kerkstraat A-93. Op 3 nov.1842 verkoopt Hoogerhuijs (die in 1850 naar Amerika vertrekt) het huis met erf, sectie M-341 voor f.300,- aan de pakdrager Simon Kister ( ). Simon leent f.500,- tegen 5%, van Johannis de Jonge uit Oosterland. (Bouvin) Simon is getrouwd met Maria Stouten ( ); ze gaan hier wonen met diverse inwonende arbeiders en arbeidsters. In 1852 leent winkelier-koopman Kister f.166,30 van zijn schoonzusters Thona en Krina Stouten, een schuld die ontstaan is bij een boedelscheiding. (Bouvin) Op 30 aug.1855 heeft winkelier Simon Kister wat grond gekocht daarom leent hij op 4 oct.1855 f.700,- van Nic. Hoogveld Moser uit Stavenisse; het is een eerste hypotheek op zijn huis, en een stuk bouwland van 1970 m2, sectie M-261 dat dit jaar is gekocht; een tweede hypotheek op een schuur en erf, sectie M-277, en een derde hypotheek op een vlasschuurtje en domphok op de Rolklootsendijk sectie M-257, en nog op 8990 m2 land gelegen aan Broodsende, sectie M-144, en op 1 bunder, 10 roeden bouwland aan dezelfde Rolklootsendijk, sectie M-216. (vdldc) 1866 Kerkstraat A-117. Op 22 feb.1866 leent Simon er nog f.1500,- bij, hij heeft er nu een weiland bij gekocht van 1730 m2 op Ouwerkerk. (Ermerins). Op 4 mei 1867 wordt het een lening van f.1500,- bij dokter Keller in Zierikzee. (vdldc) Simon woont hier met zijn vrouw, die nog steeds een winkel heeft. Ze hebben geen kinderen; wel steeds kostgangers, soms familie Kerkstraat A-117. Op 18 maart 1870 verkoopt Simon Kister dit huis met erf op M-341, groot 148 m2 voor f.800,- aan de landbouwer Adriaan Lievense Janszoon ( ) (Ermerins) Adriaan is in 1865 getrouwd met Neeltje Mol ( ) hij is akkerbouwer. Ze wonen hier en krijgen ca. 6 kinderen van In 1874 komt ook de broer Jan Lievense Janszoon ( ). die in 1871 getrouwd is met Janna Hallingse ( ) hier wonen. Janna hertrouwt in 1885 met de metselaar Jan Lindhout ( ) 1875 Kerkstraat A

63 Op 20 mei 1875 verkoopt Adriaan Lievense dit huis en erf op sectie M-341 van 148 m2, en een schuur op M-416 op de Ring samen voor f.1800,- aan zijn broer, de landbouwer Leendert Lievense Jansz. (ca ). (Moolenburgh). Leendert is in 1859 getrouwd met Lena van Meurs.( ). Na het overlijden van Leendert blijft Lena hier wonen; een paar van de kinderen zwermen uit Kerkstraat A-117, wordt A-194. Lena van Meurs woont hier tot haar overlijden in 1924, met haar zoon, de landbouwer Anthonie Lievense ( ), die in 1923 trouwt met Grietje van den Bout ( ) Ook de naaister Adriana Bal- Lievense, woont hier tot 1911 met haar dochter Kerkstraat A-194 Pas op 30 maart 1916 maakt notaris Korteweg een boedelscheiding op voor de erfgenamen van de op 10 oct.1899 overleden Leendert Lievense. Er zijn nog vijf levende kinderen en twee overleden zoons. Het huis met schuur en erf, sectie M-1228 groot 140 m2. wordt getaxeerd op f.800,-. De schuur met erf (zie Ring A-74) op sectie M-1120, groot 205 m2, is f.900,- waard. Dit huis met schuur wordt nu eigendom van de zoon Anthonie Lievense. In 1930 vindt er een herbouw plaats. Na het overlijden van Anthonie in 1923 wordt de weduwe Grietje van den Bout de eigenaresse, ze gaat zelf terug naar haar geboortedorp Elkerzee, en het huis wordt verhuurd worden. ca.1937 Kerkstraat A-274, na de vernummering. Jacob Rentier C.N.zn. koopt het huis met erf. ca.1940 Kerkstraat A-274. Aarnoud Johannes Schietekatte ( ) trouwt als landbouwersknecht in 1920 met Johanna Overbeek ( ). Hij koopt het huis met erf, sectie M-1228, groot 140 m2. Er is geen evacuatieadres in bekend in Kerkstraat A-274. In 1953 evacueert de familie Schietekatte naar Vleamsche Duijn W-159 in Groede. Later wonen ze, tot Nieuwerkerk weer bewoonbaar is, op Beijersdijkje nr.95. Bij zijn terugkomst vraagt Aarnoud subsidie aan bij de gemeente om de tot nu toe gebruikte tunne te vervangen door een modern spoeltoilet. In 1959 wordt het sectienummer veranderd in N-192; het blijft 140 m2 groot Hoge Kerkstraat 16. Jacob (Jaap) Marinus Schietekatte (1940-ca 2008) Jaap laat in 1976 zijn naam veranderen in Schiewold. Hij trouwt met Cobie Noorthoek. Jaap koopt het huis op 25 maart 1965 voor ca. f ,-. Hij heeft vele jaren een taxibedrijf. Jaap koopt in 1997 ook het er naast gelegen pandje, zie A-275. In 1967 wordt de achtergevel veranderd. In 1972 wordt de woning verbouwd met goedkeuring van de monumentencommissie. In 1975 wordt er een garage gebouwd In 1985 wordt er een dakkapel geplaatst. (bouwverg.) 63

64 2008 Hoge Kerkstraat 16. Het pand wordt, evenals Hoge Kerkstraat 14 verkocht aan J. Dooge. 64

65 Kerkstraat A-275. Nr 14 na Op 5 mei 1717 moet uit de nalatenschap van Joos Pietersen Braber 18 schellingen betaald worden aan de hier wonende timmerman Willem Claaszoon van IJserloo voor het maken van een doodskist. Willem Claesse IJserloo is, waarschijnlijk in 1716, getrouwd met Lena Dingemans van der Steege, de dochter van de herbergier Dingeman van der Steege die hiernaast woont Timmerman Willem van IJserloo heeft tegoed voor het maken van een doodskist voor de overleden Jonas Franse. Dit komen we vaak tegen bij boedelbeschrijvingen die worden opgemaakt bij een overlijden. Één van de laatste schuldeisers is natuurlijk altijd de timmerman die de doodskist gemaakt heeft Op 3 februari 1725 koopt Willem Claesse van IJserloo van zijn (schoon)moeder, de weduwe Jannetie Cornelisse Hogerwits, het huis met de herberg hiernaast, zie A-276. Uit die akte blijkt dat Willem hier woont en een timmermanswerkplaats heeft. ( ) Mogelijk gaat Willem in dat grotere huis wonen en komt hier een zoon of een timmermansknecht te wonen Volgens het jaartal 1742 dat gevormd wordt door de ankers op de voorgevel, wordt er waarschijnlijk geheel of gedeeltelijk gesloopt en komt er een nieuwe werk logie voor in de plaats. De 4 van het jaartal is gedraaid omdat de gevel er naast in de weg zit! 1750 Op 13 jan.1750 verkoopt, en op 6 sep.1750 levert stadhouder-secretaris Nicolaas Telle, als gemachtigde in de nagelaten boedel van de overleden Willem van IJserloo en zijn vrouw, de volgende zaken: Aan de zoon Klaas van IJserloo dit werkhuis van de timmerman met het erf en de houtschuur voor 9 pond. Ook aan Klaas van IJserloo het huis, schuur en erf hiernaast waar de herberg-nering in is gedaan voor 19 pond. Een boomgaard van ca.96 roeden, voor 17 pond aan Dirk de Vos; 2 gemeten 100 roeden land in aan de weduwe van Pieter Rabbe voor Een schuurtje naast de kerkmuur aan het einde van de Kerkstraat voor 10 pond en 10 schellingen aan chirurgijn Jan Mus. ( ) (4641-8) (4641-8) Klaas van IJserloo wordt dus eigenaar van de herberg en van deze timmermanswerkplaats. Hij leent van Jacob Bolle uit Z.zee om de zaken die hij over neemt te betalen. Op het kaartje van ca zijn de panden samengevoegd tot e, een huis met schuren van Klaas van IJserloo; zie A-276 voor de gebeurtenissen tot de splitsing in Splitsing van e. 65

66 Op 1 april 1790 verkoopt Willemijna Vroomans, de weduwe van Klaas van IJserloo deze in de Kerkstraat staande timmermans werk logie met daaraan komende keet en achter volgende schuur en slijpkot aan timmermansbaas Maarten Kempe (ca ) Dezelfde dag verklaart Maarten Kempe dat hij 66 pond, 13 schellingen en 4 grooten schuldig is aan schepen Pieter Smits, met als onderpand: 1 e : zijn huis en erf, (zie A-271, nu kerkstr.22), en 2 e : deze timmermanswerkplaats. Maarten is in 1766 getrouwd met Maria Hollander (ca ) Hij is o.a. gemeenteraadslid A-94. Maarten Kempe is op 13 juni 1820 (zie A-271) overleden; er wordt op 20 juni 1820 voor een hele rits met erfgenamen, waaronder namen zoals v. d. Have en de Jonge, een staat en inventaris opgemaakt van alle bezittingen in zijn huis en in deze werkplaats; er is ook een uitvoerige lijst van klanten, met de bedragen die ze nog moeten betalen. Op 11 juli 1820 geeft de rechtbank toestemming tot verkoop van dit timmermanswinkelhuis, met de daaraan horende keet, schuur en slijpkot. Op 20 juli 1820 wordt het door notaris A. W. van Halen verkocht voor 355 gulden, met volle hypotheek, aan timmermansbaas Marinus Louis Brouwer (ca ) uit Nieuwerkerk. Marinus trouwt in 1820 met Frederika Levina Broeksmit. ( ) Na het overlijden van Marinus Brouwer hertrouwt Frederika in 1826 met de timmerman Dirk Labrijn ( ). (zie ook Ring A-5) 1818 A-94. De 56 jarige in Den Briel geboren timmermansknecht Cornelis Roos ( ) woont hier met de 45 jarige dienstmeid Maria Overbeeke ( ), en 3 kinderen van 2 tot 8 jaar oud. Maria is de weduwe van de in 1812 overleden Pieter Jan Moerzaat ( verdronken), die eerder, in 1799, getrouwd was met Maria Stoutjesdijk. Met Moerzaat kreeg ze 5 kinderen van Roos en Maria krijgen van 1815 tot 1821 vier kinderen die worden aangegeven met de naam Overbeeke, maar die in het bevolkingsregister worden ingeschreven als Roos. In 1819 houdt de predikant een gesprek met Maria Overbeeke, omdat zij een ongeoorloofde verhouding heeft met Roos. Maria mag niet naar het avondmaal komen, en ze belooft er over na te denken; maar waarschijnlijk is ze nooit echt met Roos getrouwd. Na het overlijden van Roos, kan Maria niet helemaal in het onderhoud van zichzelf en twee kinderen voorzien, in 1827 krijgt ze 13 gulden van de Armen A-94a en A-94b. Op A-94a wonen achtereenvolgens de arbeider Marinus Vaane met zijn vrouw Tona Lokkers en 2 kinderen, de arbeider Cornelis Stoutjesdijk Cz. met zijn vrouw Janna van Achthoven en hun zoon, en de timmerman Johannis Blanker met zijn vrouw Jannetje van Neuren en 2 kinderen. Op 94b woont eerst de arbeider Izak van der Slikke met zijn vrouw Cornelia Boogaard en hun twee kinderen; en daarna de arbeider Dirk de Ruijter met zijn vrouw Neeltje van Achthoven en hun twee kinderen A-94. Volgens het nieuwe kadaster is het een huis met erf op sectie M-340, groot 140 m2 nog steeds van timmerman Dirk Labrijn. 66

67 Het is nog steeds een soort doorgangshuis waarin arbeiders, al of niet met vrouw en kinderen één of meerdere jaren verblijven, al naar gelang ze werk hebben. Achtereenvolgens zien we de arbeiders Lambrecht Kooiman, Jan van Damme, Johannis Hollander, en Marinus Geelhoed hier wonen met hun families De arbeidster-weduwe Catharina IJsseldijk-Steendijk woont hier met twee kinderen, ze vertrekken in Ook woont hier de arbeidster-weduwe Elisabeth Verlinde-Schaleven met twee kinderen, gevolgd door de arbeider Willem Laban met vrouw en twee kinderen, die er in 1860 nog woont met 5 kinderen en kleinkinderen A-94. Door de aktes van scheiding en deling op 25 jan.1849 en 2 aug.1849 wordt de weduwe Frederika Levina Labrijn-Broeksmit nu de eigenaresse Kerkstraat A-118 De veldarbeider Cornelis Verloo woont hier met zijn vrouw Pieternella van Es Kerkstraat A-118 en A-118a. A-118 is verhuurd aan Cornelis Verloo; A-118a is verhuurd aan Bastiaan Siereveld A-118 Op 13 oct. is de excecutie en op 5 nov.1875 volgt de verkoop van de nagelaten zaken van de pas overleden Frederika Levina Broeksmit. (vdldc) Zij is eigenaresse van: 1 e : Dit pand, een woning op sectie M-340, is verhuurd aan Cornelis Verloo en aan Johannes Moelker, die elk f 30,- per jaar huur betalen. Het wordt verkocht aan de smid Johannes de Braal voor f.450,-. 2 e : Een huis met schuurtje en erf, sectie M-311, op de hoek van de Weststraat, dat is verhuurd aan Jan Niekerk en Bastiaan Siereveld, elk voor f.34,-, en dat nu verkocht wordt voor f.600,- aan Adrana Alderliefste, de weduwe van Jacobus Bal. 3 e :Een huis met schuur en tuin op de secties M-305 en M-306 in de Weststraat dat verhuurd is aan Jacobus Kwaak voor f.70,- per jaar dat nu gekocht wordt door Willem Bal Joziasz. als kerkmeester van de Christelijk Gereformeerde Kerk uit Oosterland. 4 e : Een 1/16 e aandeel in meestoof "De Kapel" dat voor f.625,- verkocht wordt aan Hubr. Bal. (zie ook Ring 29) 1879 A-118 Op 6 feb.1879 verkoopt de Braal dit huis voor f.300,- aan de kantonnier Johannes Wandel ( ) (Moolenburgh) Johannis trouwt in 1859 met Maria Timmerman ( ) 1888 A-118. Johannis Wandel woont hier met zijn vrouw Maria Timmerman en hun vier zonen. 67

68 Eén van de zonen, de straatmaker Leendert Wandel, trouwt ca met Martina Zorge en blijft hier wonen tot Van 1888 tot 1891 woont hier ook Cornelis van der Wal met zijn vrouw Pieternella de Kok en hun vier kinderen A-118. Johannis Wandel en zijn vrouw zijn overleden, hij in 1901, zij in 1906; daarom maakt notaris Franse op 27 apr.1906 een akte van scheiding en deling op. De kinderen delen elk voor 1/6 e in de nalatenschap. Dit huis met schuur en erf in de Kerkstraat, nummer A-118 op sectie M-1227 groot 128 m2 wordt voor f.800,- toegewezen aan de dochter Johanna Wandel ( , die huisnaaister is. Op dezelfde dag is er een openbare verkoping van de verdere bezittingen: 1 e : Een huis met erf en tuin aan de Prov.Straatweg, sectie M-1045 groot 272 m2; verhuurd aan Jan van 'thof voor f.45,- per jaar. De welput moet gedeeld worden met het volgende perceel. De dam voor het huis, het bestraatte voetpad en de riolering moet gedeeld worden met Jacobus Overbeeke en Johannis Flikweert. Het huis wordt verkocht aan landbouwersknecht Jan Smalheer voor f.925,-. 2 e : Een huis met erf en tuin, sectie M-1044 groot 270 m2, verhuurd aan Abraham Heijboer Willemszoon voor f.40,- per jaar. Het huis wordt voor f.878,- verkocht aan de arbeider Willem Bom Jacobzoon. Deze 2 percelen laatst akte 24 aug. 1892, vdldc. 3 e : Tuin aan de Kapeldijk, sectie M-966 en 1521, groot 559 m2, verhuurd aan Sander Wandel; wordt voor f.570,- verkocht aan Jan Johannis van Klinken A-118 wordt Kerkstraat A-195 Het kadaster noteert gedeeltelijk sloop; het sectienummer verandert, het wordt nu een huis met erf op sectie M-1617, groot 128 m Kerkstraat A-195. Johanna Wandel trouwt met Andreas van Beek, smid op St. Philipsland. Ze verkoopt dit huis aan Anthonie Stouten M.zn ( die in 1906 getrouwd is met Jacoba Zoeter ( ) 1927 Kerkstraat A-195. Het huis wordt verkocht aan de landbouwersknecht Cornelis (Cees) van der Male (ca ) die getrouwd is met Elisabeth (Betje) Kik (ca ca.1996) Op 3 feb.1927 leent van der Male f. 1700,- en geeft een eerste hypotheek op het pand aan molenaar H. A. van de Stolpe te Ouwerkerk. (Biermasz) 1936 Kerkstraat A-275, na vernummering. Cees wil een varkenshok bouwen, maar dat mag niet van de gemeente want art.46 verbiedt de bouw van nieuwe varkenshokken in de kom van de gemeente. Cees spuit zijn ongenoegen in een leuk, maar niet erg lief briefje. Het mag niet baten, het varken en de mesthoop moeten weg! 68

69 1953 Kerkstraat A-275. In 1953 evacueert de familie van der Male naar de Nassaulaan 54 in Baarn. In 1954 vraagt van der Male subsidie aan bij de gemeente omdat hij zijn tunne wil vervangen door een wc met waterspoeling, aangesloten op de riolering Hoge Kerkstraat 14. In 1958 verandert het sectienummer in N/191, groot 128 m2. Het is kennelijk voor van der Male en zijn vrouw een huis waarin je oud kunt worden! 1997 Hoge Kerkstraat 14. Het huis wordt verkocht aan buurman Schiewold, zie Kerkstraat 16, Hoge Kerkstraat 14. Het pand A169 wordt, evenals Hoge Kerkstraat 16 verkocht aan J. Dooge. Er zit een steen met het cijfer 60 zit in de voorgevel. Alle verkeer van Bruinisse naar Zierikzee en terug kwam in het begin door de Kerkstraat en deze gevelsteen gaf de afstand aan naar Zierikzee: 60 keer honderd meter.. 69

70 Kerkstraat A-276, Herberg De Roode Leeuw. Is na 1957 nr Op 25 jan.1695 wordt er door Jacob Janse van Dalen een afrekening afgegeven aan de baljuw en de schepenen van de ontvangsten en betalingen die hij gedaan heeft voor de boedel van de overleden David Corneliszoon uit Stevensluis. Op deze afrekening, waar natuurlijk ook zijn onkosten, en datgene wat aan de baljuw en schepenen toekomt, met forse bedragen zijn vermeld, komen ook de verteringen voor die de heren gebruikt hebben tijdens deze zware besprekingen: Bij Adriaan Dingemanse en Dingeman (Cornelisse) van der Steege is eerst besteed en later bij de laatste nog eens Pas door de aktes in de volgende jaren zien we dat de hierboven genoemde kroegbaas Dingeman Cornelisse van der Steege hier woont en zijn bedrijf uitoefent. Dingeman is getrouwd met Jannetie Cornelisse Hogerwits. Er worden kinderen van hen gedoopt op Nieuwerkerk van 1694 tot Ze hebben o.a. ook een schuur aan de noordkant van de Ring en wat land o.a. op Sirjansland 1703 Op 9 maart 1703 maakt secretaris Hendrik Smith, als sequester in de boedel van Tinis Commertse, (die een huis huurde van Jacob Cornelisz. de Jonge) een afrekening op. Er worden wat dingen verkocht in de herberg, en er zijn een daar een paar besprekingen zodat de kroegbaas Dingeman Cornelisse van der Steege hiervoor een rekening afgeeft van Ook de baljuw, de schepenen en de secretaris declareren voor hun bemoeienissen; het zwaarste werk voor hen is waarschijnlijk het heffen van de bierkruik en het wijnglas geweest, hier in de herberg. Maar niet getreurd, er blijft nog over voor de erfgenamen. ( ) 1704 Op 16 sep.1704 maakt notaris Hendrik Smith te Nieuwerkerk een verklaring op voor de eerbare Jannetie Cornelisse Hoogerwits, de huisvrouw van Ding. Cornelisse van der Steege. Jannetie zegt dat omstreeks Pinksteren de brouwer Corn. Jackvelt uit Bruinisse bij haar geweest is om te vragen of zij geen anker brandewijn of jenever van hem wil kopen. 70

71 Het is niet duidelijk waarom deze akte wordt opgemaakt, maar misschien was er geen belasting betaald, of mocht de brouwer niet op dit dorp verkopen? (4675-5) 1711 Op 30 oct.1711 maakt Dingeman zijn testament; hij ligt dan ziek te bedde maar is nog wel bij zijn verstand volgens de notaris. ( ) Jannetie zet de zaak voort tot 1725; dan verkoopt ze de zaak aan haar schoonzoon Willem van IJserloo die er naast woont en timmerman is Op 3 februari 1725 koopt timmerman Willem Claesse van IJserloo dus deze herberg bestaande uit een huis met een schuur en erf aan de zuidzijde van de Kerkstraat, voor van zijn (schoon)moeder. De tafels en banken (van het café) worden mee verkocht voor 150 gulden, oftewel 25 pond. Jannetie zal het schuurtje achter het huis nog behoorlijk laten dekken. ( ) Jannetje verhuist waarschijnlijk naar een huis aan de noordkant van de Kerkstraat, zie A Op 29 juli 1732 heeft Willem van IJserloo een doodskist gemaakt voor de overleden Cornelis van Cassel.( ) Behalve herbergier is Willem dus ook nog steeds timmerman Willem van IJserloo en zijn huisvrouw Lena Dingemanse van der Steeg (zij was waarschijnlijk eerder getrouwd), blijven gecensureerd omdat zij het ijdele vioolspel op de markt en in hun huijs toelaten. Jaar na jaar komt deze aantekening in het kerkboek; het spel zal wel belangrijker geweest zijn voor Willem s inkomsten dan naar het avondmaal gaan Op 16 oct.1742 koopt Willem van IJserloo voor een wagenhuis dat tegen de kerkmuur aan staat uit de boedel van zijn overleden schoonmoeder, Jannetje Willem van IJserloo en zijn vrouw blijven onder censuur. Maar bij de waardin, Anna Rootbeens, zal men vanuit de kerkeraad laten onderzoeken of zij met- of tegen haar wil het vioolspel op de markt en in haar huijs gebruikt. Anna zegt tijdens het huisbezoek, het voornemen te hebben, om in der eeuwigheid niet voor de consistorie kerkeraad te komen, en daarom blijft ze onder censuur. Anna is een schoonzus, ze krijgt van 1728 tot 1732 vier kinderen met Pieter Dingemans van der Steege, waarschijnlijk wonen zij hier Op 11 maart 1749 verklaart timmerman Willem van IJserloo dat hij schuldig is aan Marija Bastert voor gekochte wijnen. Hij zal daar 4% rente over betalen en geeft in onderpand: zijn twee, naast elkaar staande huizen aan de zuidkant van de Kerkstraat, met Jan Mus ten oosten en Iman Kempe ten westen; en verder nog een boomgaardje aan de westkant van de Rolleklootsendijk en land in de 10 e mate nr.8. De schuld wordt op 18 april 1755 voldaan. ( ) 71

72 1750 Op 13 jan.1750 verkoopt, en op 6 sep.1750 levert stadhouder-secretaris Nicolaas Telle, als gemachtigde in de nagelaten boedel van de overleden Willem van IJserloo en zijn vrouw de volgende zaken: Aan de zoon Klaas (Claes) van IJserloo (1717-) dit huis met schuur en erf waar de herberg-nering in wordt gedaan, voor 19 pond. Ook aan Klaas van IJserloo het werkhuis hiernaast van de timmerman met het erf en de houtschuur voor 9 pond. Een boomgaard van ca.96 roeden, wordt voor 17 pond verkocht aan Dirk de Vos; 2 gemeten 100 roeden land aan de weduwe van Pieter Rabbe voor Een schuurtje en erve naast de kerkmuur, aan het einde van de Kerkstraat voor 10 pond en 10 schellingen aan chirurgijn Jan Mus. ( ) (4641-8) (4641-8) Willem wordt, ondanks dat hem erg vaak de toegang tot het avondmaal is ontzegd, toch in 1749 in de kerk begraven, de kerkrechten daarvoor zijn maar ( nog geen 2 gulden). Jan de Grutter maakt het graf in de kerk voor ; verder zijn er natuurlijk nog kosten voor het afleggen, de kist, het bier, het meel voor de broden, de kaas, de boter, de pijpen, de tabak, enz. voor het begrafenismaal. Na aftrek van alle kosten die de secretaris met de schout en de schepenen weten op te voeren blijft er maar over. ( ) Klaas van IJserloo leent van Jacob Bolle uit Z.zee op het huis met schuur en erf aan de zuidkant van de Kerkstraat om de zaken die hij over neemt te betalen. ( ) Klaas is getrouwd met Johanna van Blijenberg, ze laten kinderen dopen van Vóór 1763 hertrouwt Klaas met Hendrika of Catharina de Vos (-1772) 1756 Zuidzijde Kerkstraat e volgens het kaartje; zie A-275 en A-276. Er wordt op 4 aug.1756 een staat en inventaris opgemaakt na het overlijden van Johanna van Blijenberg, de vrouw van Klaas. Er zijn 3 dochtertjes, Lena, Adriana en Engelijna. Het bezit bestaat o.a. uit een groot huis ter waarde van , met een werkhuis daarnaast getaxeerd op en een tuin aan de weg naar de brouwerij (de Ooststraat). In de voorkamer zijn 17 tinnen kannen en pinten, 3 tinnen schotels, een waterpot en een trekpot, 3 koperen ketels, 2 theeketels, 7 schilderijen, 11 schotels, 2 tafels met banken en 6 stoelen; dit is waarschijnlijk het café-restaurant gedeelte. Op de voorvloer zijn er 11 schilderijen en een tinnen pint en kleine maten. In de midden-keuken liggen 30 tinnen lepels, pannen, een schuimspaan en een rasp, 37 Delfts aardewerk schotels, 7 kannen, wijnroemers, bierglazen, een staand brandijzer met ketting, rooster en tangen, en er is een bed met toebehoren. In het opperkamertje is ook een bed met toebehoren, en er staat een kammenet met een kist, waarin 4 paar lakens en overtogen, 18 servetten, 8 mans- en 8 vrouwenhemden; een partij mannenkleren, 9 ellen lijwaat, 26 schotels en borden, 36 porseleinen kop en schotels, 12 schilderijen, 2 spiegels, 2 tafels met banken en 8 stoelen. In de kelder liggen 9 biervaten met ijzerbeslag in 2 bierstellingen ; de voorraad bier en wijn wordt geschat op Op de zolder staat een kast met 4 deuren, en er staan 3 bedden met toebehoren, een lessenaar en een kribbe; en er ligt voor aan spek. In het achterhuisje en op het plaatsje staat nog een bed, een tafel, banken en stoelen. In het werkhuis is de timmermans-winkel met alle gereedschap, geschat op Er moet nog ontvangen worden van diverse personen voor arbeidsloon en geleverde materialen. 72

73 De totale baten zijn ; de schulden worden opgegeven als , zodat er na de begrafeniskosten en de leges over blijft. ( ) 1763 Zuidzijde Kerkstraat e volgens het kaartje. Op een vraag van de dominee tijdens een kerk raadsvergadering op 25 aug 1763 antwoorden de kerkeraadsleden dat zij niet weten of er in de Pinksternacht in de herberg van Claas van IJserloo viool gespeeld is. De dominee dacht dat hij s morgens voor 8 uur, toen hij naar de tuin ging, vioolspel en gezang gehoord had, maar aan geen der broeders is iets bekend van een danspartij of zoiets, ze denken dat het misschien één der gasten is geweest! 1773 Op 28 juli 1773 wordt er een staat en inventaris opgemaakt voor de weeskamer omdat Catharina de Vos, de vrouw van Klaas van IJserloo op 18 nov.1772 is overleden, en ze samen een kind hebben. Het haar toekomende bedrag van wordt verdeeld tussen Klaas en zoon Willem. ( ) 1775 Op 7 feb laten Klaas en zijn nieuwe bruid, Willemina (Willemijntje) Vroomans, een testament opmaken bij notaris Huijbrecht Smith Op 6 mei 1776 zit Klaas ten oosten van een huis en timmerwinkel van de overleden Crijn Cornelisse van der Plas en diens weduwe Pieternella Liere, die hertrouwt met Cornelis Uijl Chirurgijn Jan Otto van Wijk is overleden, uit zijn staat en inventaris blijkt dat er nog aan hem betaald moet worden door Klaas van IJserloo voor praktijk en medicamenten. Daartegenover staat dat van Wijk nog voor timmerwerk en voor geleverde jenever, brandewijn en anijs moet betalen aan van IJserloo Op 18 feb.1783 wordt er door secretaris Huijbregt Smit een uitvoerige staat en inventaris opgemaakt omdat Claas van IJserloo op 13 dec.1782 is overleden: 1 e : Dit huis samen met de timmermanswinkel, met twee schuren, erven enz., getaxeerd op (A A-276) 2 e : Een tuin aan de Brouwerijweg; Er is voor 3 pond aan tappersgereedschap, kannen en glazen enz.; en voor 55 pond aan timmergereedschap en hout. Er moet nog ruim 130 pond ontvangen worden voor timmerwerk en de dijkgraaf met de gezworenen moeten nog bijna 10 pond betalen voor verteringen over Totaal zijn de baten bijna 450 pond, de schulden bijna 315, zodat er bijna 135 pond overblijft. Zijn weduwe, Willemijntje Vroomans, erft alle goederen. (4667-5) In april 1783 verklaart de wed. Willemijna dat ze, na het overlijden van haar laatste man, Klaas van IJserloo, een erfdeel groot schuldig is ten behoeve van Willem van IJserloo, de zoon van haar laatste man. ( ) Als onderpand is er een speciale en een tweede hypotheek op de twee naast elkaar gelegen huizen, De Roode Leeuw, en de timmermanswerkwinkel, en op een tuin aan de Straatweg Splitsing van e. 73

74 Op 1 april 1790 verkoopt Willemijn Vroomans, de weduwe van Klaas van IJserloo, voor , een huis en erf genaamd De Roode Leeuw waarin gedurende een reeks van jaren de tappers nering is gedaan, aan Placitte Joseph Clique (ca ), gerechtsbode van de Heerlijkheid Nieuwerkerk. Alle gereedschap voor de herberg, de tapperij en de stal horen bij de koop. ( ; ) De in Valecienne geboren Clique is in 1787 getrouwd met Pieternella Verhoek (ca ); hij is later havenmeester op Bruinisse. Op dezelfde dag verkoopt ze de ten oosten gelegen timmermans winkel (eene timmermans werklogie) met de daarbij horende keet en daarachter gelegen schuur met slijpkot aan timmermansbaas Maerten Kempe voor , zie A-275. ( ) De moestuin aan de Brouwerijweg van 31 R. in de 4 e mate nr.11 wordt voor verkocht aan Adriaan van der Maas.( ) 1796 Op 15 nov.1796 verkoopt Joseph Clique van Plaate de herberg De Roode Leeuw aan Christoffel Hendrick Dijkman (was eerst Christoph Heinrich Dieckman) ( ). Diekman komt uit Gutersloh en is welgesteld, want op 1 sep.1813 leent hij 4466 francs aan Mar. Heltenberg op een hofstede in Sirjansland. Christoffel is in 1781 getrouwd met Maria Christina Bekker, maar daarvan gescheiden. In 1796 trouwt hij op Nieuwerkerk met Catharina Achenbach ( ) en in 1814 trouwt hij met Pieternella Hoek ( ); die al twee keer eerder weduwe werd, en in 1829 voor de vierde keer zal trouwen met Hendrik Capelle van de hofstede Botland. Diekman is een uit Duitsland gekomen meester kleermaker die hier ook herbergier wordt. Hij is de voorvader van de molenaarsfamilie Dijkman. Op 19 feb.1812 legt Christoffel een verklaring af bij notaris A. W. v. d. Halen, samen met de arbeider Jacobus Hollander en de arbeider Pieter de Haan. Ze hebben gehoord dat Tona Barbier, de vrouw van Pieter Goudswaard uit Oosterland, in de herberg verteld heeft dat ze regelmatig bij haar minnaar slaapt, één van de mannen die in garnizoen liggen op Nieuwerkerk A-95. Herbergier-kleermaker Christoffel Hendrik Dijkman woont hier met de 38 jarige Pieternella Hoek uit Stavenisse en haar 11 jarige dochtertje van Pieternella. De 25 jarige kleermakersknecht Reinier Douw woont bij hen in. Een ander gedeelte van het huis staat leeg, maar daar komt in 1819 de 34 jarige arbeider Cornelis Boxtal wonen met zijn vrouw Stoffelijntje de Groene en hun 2 kinderen, die ook nog 3 familieleden meebrengen A feb.1822 verkoopt, en op 23 maart levert, Hendrik Dijkman, die nu molenaar is op Ouwerkerk, de herberg De Roode Leeuw bestaande uit een huis met schuur en erf, met al het tappersgereedschap enz., voor f.1100,- aan Augustinus Koster. Koster leent f.1200,- van Christoffel de Wit uit Z.zee.(A. v. Haalen) 1826 A-95. De herbergier Dingeman Tjoeke ( ) woont hier; hij wordt eigenaar van de herberg. Tjoeke is in 1824 getrouwd met Maria Koster ( ). 74

75 Op nummer A-95 b woont de commies Jan Christoffel Neeteson met zijn vrouw en 6 kinderen; ze vertrekken in Op nummer A-95c woont de smidsknecht Adriaan Gilijamse met vrouw en kind; ze gaan per 1 mei 1828 naar Brouwershaven A-95. Bij de aanvang van het nieuwe kadaster wordt dit sectie M-339, een huis met erf op 290 m2, van herbergier Dingeman Tjoeke. (k-184 naar 291/1 en 2) [Tjoeke bezit ook een tuin aan de tegenwoordige Ooststraat: M-245, groot 820 m2] 1836 A-95. Herbergier Dingeman Tjoeke (hij overlijdt in 1840) woont hier nog met zijn vrouw en 5 kinderen, waarvan er 3 overlijden in 1837 en Bij hen woont de arbeider Abraham Mellard met vrouw en 2 kinderen, die in 1841 naar Zierikzee gaan. Dan komt de arbeider Izaak de Braal met zijn vrouw Cornelia van Nieuwenhuijzen en hun 2 kinderen. In het andere gedeelte wonen de arbeider Jan van Damme met vrouw en 3 kinderen die een poosje naar nummer A-84 gaat, maar dan weer terugkomt. In de tussentijd woont de arbeider Johannes Hollander er met zijn vrouw en 3 kinderen. Het lijkt er op dat Tjoeke de herberg min of meer gestopt heeft; hij verhuurt meer A-95. Op 19 feb.1839 verkoopt Dingeman Tjoeke voor f.211,- aan de arbeider Jan van Damme (1813-): 1 e : Dit huis en erf Kerkstraat nr.95, sectie M-339, 2 e :de tuin M-245 (Ooststraat). Jan is in 1833 getrouwd met Cornelia Kosten?? (ca ); hij emigreert in A-95. Izak de Braal Izn. koopt het huis met schuur en erf met een ondershandse akte. ( Hij woont hier al sinds A-95. Op 20 juli 1844 verkoopt Izak de Braal Izaakzoon het huis met schuur en erf sectie M-339, groot 290 m2, voor f.400,- aan timmerman Cornelis Tuijnman ( ). (CvdLdC) Cornelis is getrouwd met Lourina Hage ( ), ze wonen hier met 9 kinderen in In 1857 erft Cornelis van zijn vader (zie A-272). Op 14 mei 1857 leent Cornelis f.2500,- op de door hem verkregen goederen Kerkstraat A-119 na vernummering.. Op 19 sep.1863 leent timmerman Cornelis Tuijnman f.1500,- van Vrouwe Geertruida de Wit met als onderpand een eerste hypotheek op een schuur met erf, M-406bis, groot 72 m2; en een tweede hypotheek op: a: Een tuin, vroeger weiland, M-146 en 147, 990 m2; b: Diverse stukken land in Loensweg en Stoofblok, en op M-60 t/m 65 en M-545 en M-548; c: Op dit huis met erf en schuur, groot 290 m2, sectie M Kerkstraat A-119. Op 17 oct.1864 leent de timmerman-landbouwer Cornelis Tuijnman er f.1100,- bij. 75

76 1866 Kerkstraat A-119. Op 17 mei 1866 leent Tuijnman er nog f.400,- bij van de notaris tegen 5% rente. Het is een derde hyp. op de schuur M-406bis en een vierde hyp. op dit huis en het huis op M- 339; en bouw- en weilanden, samen ruim 6 bunder. (vdldc) 1869 Kerkstraat A-119. Cornelis Tuijnman verhuist (zie A-102) en verkoopt op 25 maart 1869 dit huis met schuur en erf voor f.1500,- aan de herbergier Marinus Elenbaas Mar.zn ( ) (Ermerins) Marinus leent eerst f.600,- en later nog eens f.300,- (2 e hyp.) van J. v. Vliet uit Zierikzee. Marinus woont hier met zijn vrouw Marina Heijboer ( ) en hun 7 kinderen als ze in 1872 verhuizen naar Dreischor Kerkstraat A-119. Op 19 jan.1871 verkoopt Martinus M-339, dit huis, voor f.900,- aan zijn broer, de landbouwer Jacob Elenbaas ( ), die eerst op A-56 woonde. (JCvdLdC) Jacob is getrouwd met Maria Capelle ( ); ze hebben nu 7 kinderen Kerkstraat A-119. Er zijn nu 11 kinderen geboren, de familie vertrekt naar Sloterdijk. Er is wat gesloopt en nieuw gebouwd, het is nu sectie M-762, groot 290 m2 Op 27 april 1878 wordt de zaak voor f.3500,- verkocht aan de landbouwer Adriaan Meerse (1831-) uit Zonnemaire, die nu op Nieuwerkerk gaat wonen. Adriaan is getrouwd met Maria van der Sluijs (1836-); ze wonen hier met hun 9 kinderen (vdldc) 1881 Kerkstraat A-119. Op 5 mei 1881 verkoopt Meerse, die met zijn familie naar Amerika vertrekt, voor f.3500,- het huis en erf op sectie M-762, groot 290 m2 aan Adriaan Padmos ( ) landbouwer te Dreischor. Hij komt hier wonen met zijn vrouw Levina Adriana Goemans ( ) en de in 1875 geboren zoon Pieter; in 1882 wordt Marcelis hier geboren. Er wordt een schuur mee verkocht op sectie M-794, groot 515 m2. (JCvdLdC) Van mei 1883 tot mei 1884 woont de landarbeider Willem van der Male hier met zijn vrouw Maatje Quist en hun twee kinderen Kerkstraat A-119. Op 22 juni 1887 verkoopt Padmos voor f.2250,- aan Tonis Dalebout ( ): 1 e : een huis, schuur en erf, Kerkstraat nr.119 op sectie M-828 (later M-1226) groot 290 m2, 2 e : Een schuur met erf aan de Achterweg, sectie M-849, groot 510 m2. Op 28 juli leent Tonis hier f.2600,- op bij v. d. Vliet in Z.zee.(JCvdLdC) Tonis is in 1886 getrouwd met Marina de Guit ( ); er worden 7 kinderen geboren. Ze gaan hier wonen en gaan later naar Achterweg A-126; in 1914 koopt hij Cerealis Kerkstraat A-119. Dalebout, landbouwer op Nwk. neemt een hyp. van f.3500,- op dit huis, schuur en erf; sectie M-1226, groot 271 m2 en op de aan de noordzijde van de Achterstraat gelegen schuur met erf, sectie M-1158, groot 515 m2;. (JCvdLdC) 1903 Kerkstraat A

77 Tonis Dalebout, verkoopt het woonhuis met schuur en erf, sectie M-1226, groot 271 m2, voor f.2000,- aan gemeenteontvanger Pieter Hendrikus van Driel ( ) die getrouwd is met Johanna van Meurs ( ); ze wonen hier met twee kinderen. Ze komen uit de Stekelstraat (zie A-118) waar Pieter al voor de postdienst werkte. Pieter is in 1888 gemeenteontvanger geworden, hij gaat met gemeentegeld om, dus eist de gemeente een nieuwe borgstelling, en daarom geeft Pieter een eerste hypotheek af aan de gemeente van f.1300,- op dit huis, schuur en erf op sectie M-1226, groot 271 m2. (Franse) Op 10 juni 1904 leent van Driel f.1500,- van aannemer Joh. v. d. Welle, het is een derde hypotheek op dit huis. Van Driel is ook hier postkantoorhouder; er is een foto waarop de brievenbus nog te zien is. Op 4 apr.1905 verzoekt P. H. van Driel ontslag als gemeenteontvanger, plaatsvervangend telefonist en schatter voor de drankwet; hij vertrekt naar St. Philipsland. Opvolger wordt S. K. van Oost als tijdelijk gemeenteontvanger; hij gaat wel in het huis van van Driel wonen maar wordt geen postkantoorhouder; dat wordt Jacob de Boer in de Poststraat Kerkstraat A-119. Op 20 maart 1905 wordt het huis gekocht door de Chr. Ger. metselaar Johannis van der Welle Pzn.( ) Hij heeft, als hypotheekhouder, beslag laten leggen wegens wanbetaling.(nouhuis) Van der Welle is in 1895 getrouwd met Cornelia Jacoba Slager ( ); ze krijgen vijf kinderen van Ze gaan hier wonen Kerkstraat A-196, na vernummering in Op 14 feb.1918 verkoopt Johannis van der Welle het woonhuis met schuur en erf, sectie M- 1226, groot 271 m2, voor f.9000,- aan de landbouweres Neeltje van Putte ( ) de weduwe van Dirk Adriaan Labrijn ( ). (Korteweg) Kerkstraat A-196. Op 26 maart 1920 is er een openbare verkoping door not. J. Korteweg voor de erfgenamen van de weduwe Neeltje van Putte. Het woonhuis met schuur en erf op sectie M-1226, groot 271 m2 wordt verkocht voor f.8905,- en de tuin bij het postkantoor op sectie M-1611, groot 400 m2, voor f.778,-; beiden gaan naar de Domeinen, de afdeling Financiën van de Staat. Er komt een rijksontvanger te wonen, H. A. Paulson; de woning wordt aangepast en zijn kantoor, dus het belastingkantoor, is dan aan de oostkant van het huis; vandaar waarschijnlijk het mooie raam dat daar zit Izaak Pollie (1888-) woont hier met zijn vrouw Machelina Willelmina Bijl (1887-), maar ze kopen nu een huis aan de Ooststraat. (zie A-248) De weduwe Oosterling komt hier wonen Kerkstraat A-276 (na vernummering. De Domeinen verkopen dit pand aan de koopman en winkelier Adriaan Steven Flikweert W.zn., die sinds 1938 hiernaast woont, op A-277. De winkel wordt vergroot, ze gaan hier wonen. 77

78 In 1951 zal Flikweert ook nog het pand aan de andere kant er naast kopen, sectie M-1224 voor de bij hem werkende Joost Jumelet. (zie Kerkstraat 10) 1944 A-276 De familie A. S. Flikweert evacueert naar de van Camphuizenstraat 19 in Dordrecht. Al na een paar weken gaat de familie naar de Voorstraat 128, een leeg pand van een Joodse familie, waar Adriaan een winkel begint, De Zeeuwsche Bazar A-276 A. S. Flikweert vraagt een bouwvergunning aan om zijn winkel te verbouwen op sectie M-1225 en M-1226 (links) Het betreft hier het linker raam van de voorgevel van M Het werk wordt gelukkig nooit uitgevoerd, het is een mooi raam! 1953 Kerkstraat A-276. De familie Flikweert evacueert naar de Prinses Julianastraat 37 in Naaldwijk. In 1953 beginnen ze een winkeltje aan het Beiersdijkje nummer 99 waar een groot aantal noodwoningen staan met veel van hun klanten, die bijna alles zijn kwijtgeraakt met de ramp. In feb.1954 zijn ze terug op het dorp en wordt de zaak uitgebreid met de verkoop van meubels. Daar wordt eerst het pand dat nu Kerkstraat 20 is voor aangekocht Kerkstraat 12. In november 1969 begint de fa. A. S. Flikweert en Zonen een cash and carry meubelzaak genaamd Meubelrama in de Boumanstraat 11, in het voormalige garagecomplex van N. van der Wekken. Al in juni 1971 is de ruimte ook daar te klein en verhuist de firma naar de aardappelopslag- en sorteerruimte van van der Linde, op het vroegere terrein van de melkfabriek. In 1976 gaan Adriaan en zijn vrouw op "De Duif" wonen (zie De Muije). De zoon Wim Flikweert ( ) trouwt in 1967 met Lena Alida (Ali) Jongejan (1947-) en zij komen hier wonen tot 1977, dan gaan ze naar hun nieuwe huis in de Unastraat. In 1979 treedt Adriaan terug uit de zaak Hoge Kerkstraat 12. De achtergevel wordt gewijzigd. In 1976 wordt er een dakkapel geplaatst. In 1984 wordt de schuur verbouwd tot garage. Ca Hoge Kerkstraat 12. S. Stins. 78

79 Kerkstraat A-277. Is na 1957 nr.10. Grotendeels op Botland gelegen, d. Vóór 1677 Op de lijst van Cleijn Ambacht over erven gelegen in Nieuwerkerk, maar dan op grond van Botland, staat bij dit pand: Sijme de Wever Vóór 1718 is Jan Hendrikzoon van Westenbrugge eigenaar, waarschijnlijk woonde hij hier. Op 7 dec.1718 verkoopt secretaris Hendrik Smith het huisje met schuurtje en erf aan de zuidkant van de Kerkstraat dat is nagelaten door Jan Hendrikzoon van Westenbrugge, voor aan Pieter Bijljaert fabrijcq te Zierikzee. ( ) De belendingen van het huisje zijn: oost ( Kerkstraat 10) Pieter Bijljaart; west Frans Jansz. Deugt. De ongehuwde, uit Scherpenisse komende, Pieter Bijljaart is in 1707 getrouwd met Leijntie Pieters (-ca.1770) de weduwe van Claes Huijbrechtse (van Gulde?) 1725 Op 5 mei 1725 verkoopt timmerman Pieter Bijljaardt dit huis met erf en een achter het huis staand schuurtje voor 950 Carolij gulden aan Huijbregt van Gulde, een zoon uit een eerder huwelijk van zijn vrouw. Van Gulden trouwt in 1725 met Krijna Honings, ze krijgen een kind in 1727 en Ten westen ligt het nieuwe huisje van de verkoper waar hij gaat wonen, zie A-278. Er wordt ook een grote schuur met vijf tassen en een dorsvloer mee verkocht, staande achter het huis over de Achterweg, met oost en west s Heeren deurrijt (doorrit); zuid Tonis Schapekaas en noord s Heeren Achterom. ( ) Op 4 juli 1740 maken meester timmerman Huijbregt van Gulden en zijn vrouw Crijna Honings een testament op langstlevende bij notaris Erkelens, waarmee een eerder testament uit 1726 wordt veranderd Volgens een schuldbekentenis van de buurman (zie A-276) woont Iman Kempe ( -jan.1752) hier. Iman is getrouwd met Leuntie Maartense de Jonge, ze laten 3 kinderen dopen van ze hebben op 12 oct.1744 de weeskamer uitgesloten bij notaris Jac. van IJsselsteijn. Op 11 jan overlijdt de schepen in wette en politie, timmerman Iman Kempe, en op 6 juni 1752 wordt door de administrerende voogd, timmerman Abraham Kempe uit Zierikzee een besloten boedelbeschrijving aangeboden aan de weeskamer van Botland ( ), en aan die van Nieuwerkerk. (4674a-41) Het huis en gevolgen met een schuur, staande aan de zuidzijde van de Straat, waar de overledene woonde, wordt getaxeerd op 181 pond. Er moet nog 413 pond ontvangen worden voor gedaan timmerwerk; het gereedschap en de voorraad hout zijn 35 pond waard, de kleren, de huisraad en het goud en zilver worden op 100 pond gewaardeerd. Er is een hypotheek op het huis van 133 pond, en als armmeester moet Iman nog bijna 24 pond, die hij kennelijk geleend heeft aan die kas afdragen. 79

80 Er moet nog meer dan 300 pond betaald worden voor ingekocht hout enz.; ook de knechts en andere leveranciers moeten nog betaald worden. Kortom, tegenover 730 pond aan baten staat 683 pond aan schulden. (4647-3) (4674a-41) De weduwe, Leuntie de Jonge, hertrouwt in 1752 met de uit St. Maartensdijk komende, ongehuwde timmerman Reijnout van Reet Op 10 feb.1753 verklaart Reijnout dat hij 800 Caroli guldens schuldig is aan Pieter Kempe, of aan de toonder van het schuldbewijs. Hij moet 3,5% rente betalen en als onderpand dient zijn huis en schuur aan de zuidzijde van de Kerkstraat ( d op het kaartje). ( ) 1754 Op 23 maart 1754 maken Reijnout en zijn vrouw Leuntie Maartense de Jonge een testament op langstlevende, de weeskamer wordt uitgesloten. ( ) 1759 Op 5 juli 1759 legt meestertimmerman van Reet tegenover de schepenen van Botland een verklaring af waarbij hij dit huis met schuur en erf voor zover het op Botland ligt, tot meerdere zekerheid stelt voor de schuld die hij op 1 feb.1754 is aangegaan. Hij heeft toen 100 pond geleend van de weduwe van Leendert in den Boogert tegen 3,5%. Op 24 maart 1761 wordt de akte geroijeerd sulks den Selven alhier is gedoot ; op dezelfde datum wordt de zaak verkocht. ( ) Pas op 14 aug.1759 wordt er door Abraham Kempe een rekening en verantwoording gegeven aan Reijnout van Reet over de inkomsten en uitgaven als executeur van de nagelaten boedel van Iman Kempe; er blijkt er sinds 1752 ruim 415 pond is ontvangen, maar er zijn 26 pond meer uitgegeven. ( ) 1761 Op 24 maart1761 verkoopt Abraham Kempe, in opdracht van (de overleden?) Reijnhoud van der Reet aan Crijn Cornelisse van der Plasse voor : 1 e : Dit huis met schuur er achter, staande aan de zuidkant van de Kerkstraat, en voor het grootste gedeelte op Botland gelegen, belend door: ten oosten Claas van IJserloo; ten westen Janna Klaas; ofwel het verdere en overige gedeelte van dit zelfde huis, t geen op het Ambacht van Nieuwerkerk staat. Er zijn twee akten opgemaakt, één door het college van Nieuwerkerk en de andere door het college van Botland. 2 e : Een schuur over de Achterweg, ( en ) In 1769 verkoopt de weduwe van Reijnout nog een tuin voor 90 pond. ( ) Crijn leent het volle bedrag van zijn vader, Cornelis van der Plas. ( en ) 1766 Op 13 aug.1766 maken Crijn van der Plas en zijn vrouw Pieternella Mols een testament op langstlevende, zij is ziek te bedde. ( ) Kennelijk overlijdt Pieternella want op 19 april 1767 levert Crijn een lijst van de bezittingen in bij de Heeren Weesmeesters omdat zij een voorkind heeft: Hugo Johannisse de Does, en die heeft volgens het testament recht op 1/4 e gedeelte. De lijst van baten en lasten laat zien dat er ruim 125 pond over is.(4674a-24) 80

81 Crijn hertrouwt in 1767 te Ouwerkerk met Pieternella Adriaanse Liere ( ) Crijn overlijdt op 2 mei 1775 en laat een dochtertje Maria achter van 2 jaar. Zijn vader Cornelis en zijn vrouw Pieternella Adriaanse Liere maken 4 dagen later een staat en inventaris op. Er is dit huis met timmermanswinkel met een schuur daarachter tussen Klaas van IJserlo en Frans Cornelisse, waarvan de waarde op 220 pond wordt geschat; een schuur over de Achterweg die waard is, en ze bezitten ook nog 1/18 deel in een boerderijtje. Het huisraad wordt beschreven tot en met het aanwezige spek. De zilversmid taxeert het goud en zilver van de sieraden, de kerkboeken met zilverbeslag enz. op ruim 56 pond, en dat is een heel bedrag in die tijd. Met de houtvoorraad, het gereedschap en de ruim 279 pond die volgens de debiteurenlijst nog ontvangen moeten worden, komen de baten totaal op De vader van Crijn, Cornelis van der Plas, heeft ruim 380 pond tegoed wegens geleend geld, en er moet nog betaald worden aan de maljeneur, de houtverkoper enz.; er blijft over voor Pieternella en haar dochtertje; een gezonde zaak dus. (4666-9) 1776 Pieternella Liere hertrouwt in 1776 met de in Stavenisse geboren timmerman Cornelis Uijl ( ). Hij wordt de nieuwe eigenaar van het huis met de timmerwinkel. Ze gaan hier wonen Na het huwelijk wordt op 5 juli 1777 ten overstaan van de schepenen Adriaan de Jonge en Pieter Smits een nieuwe schuldbekentenis opgemaakt door notaris Leonardus Zwemer. Cornelis Uijl verklaart dat hij schuldig is aan zijn schoonvader Cornelis van der Plas; als zekerheid dient het huis met de timmerwinkel en schuur in de Kerkstraat, dat voor het grootste gedeelte op het Grootambacht staat (en dus een stukje op Botland), en de schuur over de Achterweg omgeven door dorpsgrond en een tuin in de 4 e mate. ( ) Pieternella overlijdt op 11 feb Op 23 juli maakt Cornelis Uijl, zoals dat hoort en moet voor de Weeskamer, na het overlijden van zijn vrouw Pieternella Liere een staat en inventaris op van maar liefst 73 pagina s van hetgeen zij samen in gemeenschap van goederen hebben bezeten. Nu zijn die pagina s door de notaris wel tamelijk ruim beschreven want hij krijgt per pagina betaald! Maar alles, werkelijk elk onderdeeltje van de bezittingen, tot het laatste hoopje rommel toe, wordt in zo n akte vermeld en het geeft een goede indruk van wat er in zo n huishouden wel- en niet aanwezig is in die tijd. Maria, de dochter uit het eerste huwelijk van Pieternella leeft nog en deelt dus mee in de erfenis, zij is intussen getrouwd met Cornelis Westdorp. Er is te verdelen, waarvan Maria 1/4 e deel toekomt; de rest is en blijft van haar stiefvader, Cornelis Uijl. Belendende ten oosten van het huis in de Kerkstraat, dat getaxeerd wordt op , is nu Placitte Joseph (Clique), en ten westen Frans Corneliszoon (v. d. Stolpe). De schuur over de Achterweg is nog waard. Verder is er nog een hof op Klootendijke en 1/18 e deel in een hofstede met 139 gemeten grond in Bettewaarde die door Jacobus de Jonge wordt gebruikt. (4672A-18) 81

82 Cornelis hertrouwt op 7 juli 1793 met de ongehuwde Boudina de Mooij ( ) uit dit dorp; de dochter van Joh. de Mooij en Suzanne Curee. Cornelis is diaken van en ouderling van Cornelis is schepen van ca tot 1814 en schout van 1814 tot ca In 1815 betaalt Cornelis f. 20,- hoofdelijke omslag; in 1818 hoort hij tot de 16 rijkste mensen van Nieuwerkerk en betaalt f.27,-. In 1818 woont Uijl hier met zijn vrouw en de 30 jarige dienstmeid Lena Fonteijne die in 1799 bij hen is; en verder woont de 12 jarige Willemijntje Sneevliet bij hen in A-96 Cornelis Uijl overlijdt op 26 maart A-96 Boudina de Mooij, de wed. van C. Uijl betaalt belasting voor dit huis, nummer 96, het is sectie M-338, groot 270 m2, en ze betaalt voor de schuur en erf sectie M-283 op 300 m2. Ze woont hier met haar dienstmeid Lena Fonteijne. Maar ze bezit nog een paar zaken: zie A-96 Op 26 feb.1841 wordt een staat en inventaris opgemaakt in dit huis, waar Boudina de Mooij, de weduwe van Cornelis Uijl nu is overleden. Er is op 5 juni 1833 een testament voor haar opgemaakt door notaris Charles Plevier Boom, waarin ze aan haar dienstmeid Lena Fonteine f.1200,- contant, en één van haar huizen naar keuze, en een tuin na laat. Op 25 mei 1841 wordt dit, haar huis en schuur in de Kerkstraat, nummer A-96 op sectie M- 338 groot 270 m2, en de schuur met erf aan de Achterweg op M- 283 groot 300 m2, plus nog een tuin van 1870 m2 op sectie M-240, rechtstreeks aan de chirurgijn Johannes Cornelis Lette ( ) verkocht voor f.1200,-. (vdldc) Lette is in 1841 getrouwd met Wilhelmina Hesselina van Ingen ( ); ze wonen hier, er worden 10 kinderen geboren. Apart hiervan wordt op dezelfde dag door winkelier Ary de Mooij uit Zierikzee, mede namens zijn broer de chirurgijn Cornelis de Mooij die in Ned.-Indië zit, zijn zusters Suzanne en Catharina, beiden meerderjarige particulieren op Nieuwerkerk, en tenslotte namens zijn broer Adriaan de Mooij, die bakker is op Bruinisse, allen erfgenamen van hun pas overleden tante Boudina, bij de notaris de rest van haar bezit verkocht: 1 e : Een huis aan de noordzijde van de Kerkstraat (zie nr.21), sectie M-394, groot 52 ellen. 2 e : Een schuur, staande op de Rolklootsendijk, sectie M-278, groot 25 m2; (zie parkeerterrein bij het dorpshuis). 3 e : Een huis met erf aan de zuidzijde van de Kerkstraat, (zie Kerkstraat noord A-113). 4 e : Een huis met erf aan de westkant van de Stekelstraat, (zie Stekelstraat A-117) 5 e : Een woonhuis met erf op sectie M-420, groot 120 m2 (zie Ring A-67) 6 e : Een tuin van 580 m2, sectie M-35, die verhuurd is aan Willem Stoutjesdijk voor f,4,- per jaar; Pieter Lambrechtszoon Douw, onderwijzer, is de hoogste bieder en koper met 75 gulden. Verder worden er vijf tuinen verkocht op de secties M-236, M-237, M-238, M-239 en M-251 aan Susanna de Mooij. (zie Rollekl. Dijk A-325) 82

83 1862 Kerkstraat A-120. (na vernummering) Cornelis Lette woont hier met zijn vrouw, acht van hun kinderen, en een dienstmeid Kerkstraat A-120. Cornelis gaat met zijn vrouw en drie kinderen naar Zwartewaal; vier kinderen gaan naar Middelburg. Het huis lijkt niet meer bewoond te worden. In 1884 komen hier nog even een mogelijke broer en zuster van Cornelis hier wonen Kerkstraat A-120. Op 9 maart 1885 verkopen de erven Lette dit woonhuis met schuurtje op de sectie M-338, en een schuur aan de Achterweg op M-283, samen groot 570 centiaren voor f.700,- aan de van de hofstede Krabbenhoeke komende landbouwer Andries Mol ( ). (CvdLdC) Het huis wordt gesloopt, en er wordt door Andries een nieuw huis met schuur gebouwd; het wordt sectie M-827; en na een hermeting in 1897 wordt het sectie M-1225, groot 261 m2. Adriana Geluk ( ), de vrouw van Andries, overlijdt in feb. van Op 10 mei 1888 is de kerkeraad ter ore gekomen dat Andries een onzedelijke verhouding zou hebben met zijn dienstbode Sara Otte, en dat zij binnenkort moet bevallen. Er wordt een commissie benoemd om de geruchten te onderzoeken. Sara krijgt op 26 juli 1888 op Oosterland een zoon, Marinus Otte; er wordt geen vader genoemd. Andries zit in de gemeenteraad van , als wethouder van In 1899 zijn er drie elkaar opvolgende huishoudsters; in aug.1899 komt Jannetje van den Berge (1863-), die blijft tot Daarna komt Cornelia van Kooten, die bij hem zal blijven tot zijn overlijden in Kerkstraat A-197 na vernummering. Op 26 feb.1913 verkopen de erfgenamen van Andries Mol het huis en de schuur op sectie M-1225 voor f.2700,-aan Pieter Cornelis Verton ( ) uit Burgh. (Biermasz) Verton is winkelier als hij in 1914 trouwt met Apolonia Meijers (1888-). In 1914 heeft J. van der Welle uit Nieuwerkerk berouw over de lasterlijke praatjes die hij heeft verspreid over Verton, hij biedt zijn excuses aan in de Nieuwsbode. Verton adverteert o.a. met de verkoop van koffie en schoenen. Pieter overlijdt vier jaar later, slechts 34 jaar oud. Hun derde kind is dan net 8 weken oud, maar dat kind overlijdt een paar maanden later. Apolonia zet de winkel voort onder de naam "De Weduwe Verton" Kerkstraat A-277 na vernummering. In 1919 wordt het pand met de winkel in goud en zilver, galanterieën, klokken, schoenwerk, enz., van de weduwe Verton, overgenomen door Jan Lemsom ( ). Jan is in 1914 getrouwd met Jozina Heijboer ( ) Ze woonden in 1918 op A-56. (zie Ring A-84), maar gaan nu hier wonen. Ca.1935 verhuist Lemsom naar Ring A-102. In 1937 zien we een advertentie van de weduwe Verton, die schoonmaakmiddelen verkoopt. Mogelijk huurt zij de winkel van Lemsom. In 1938 gaat zij naar Westwal Kerkstraat A-277. Adriaan Steven Flikweert W. zoon (1914-) koopt op 18 juli 1938 dit pand van Jan Lemson. "Arjoan" heeft tot zijn 23 e bij zijn vader op het land gewerkt, maar dat bevalt hem niet al te best, daarom koopt hij de winkel. 83

84 Hij trouwt op 4 aug.1938 met Tannetje Jumelet (1911-), ze gaan hier wonen. Het huis is voor een groot gedeelte winkel met weinig woonruimte, en daarom wordt in 1941 het pand er naast, A-276, gekocht om er te wonen. Ze hebben succes met hun winkel De Magneet, wel 42 jaar lang; van begin tot eind wordt er veel geadverteerd. In het begin wordt er van alles verkocht: kleding, speelgoed, voedsel, stoffen, garen en band, vloerbedekking, papierwaren, klerenverf, sokophouders, enz.; later wordt het een meubelzaak Kerkstraat 10. De sectie verandert, het wordt nu sectie N-189, een huis met erf op 261 m2. Ca.2000 B. A. J. Willemsen en Jaqueline Willemsen-de Kort. 84

85 Kerkstraat A-278. Is nr.8 na Op 5 mei 1725, verkoopt timmerman Pieter Bijljaart zijn huis met de timmermanswerkplaats hiernaast aan zijn stiefzoon ( d, zie A-277). Bijljaart heeft het pand of de sectie gesplitst en hier op c, een nieuw huisje gebouwd waar hij met zijn vrouw gaat wonen ( ) 1750 Op 16 juni 1750 maakt Leijntie Pieters, laatst weduwe van Pieter Bijljaart, haar testament bij Nicolaas Telle, notaris op Nwk. Zij benoemt haar 5 kinderen tot enige en universele erfgenamen, maar de dochter uit een eerder huwelijk, Johanna (Janna) van Gulden ( -1770) blijft gedurende haar gehele leven in het bezit van de gehele boedel en de opbrengst daarvan; dus ook dit huis en het huis hiernaast. Dit omdat Johanna haar moeder, in haar ouderdom, voor een gering penningtie heeft gediend en verzorgd. Johannis Hilzinger en Iman Kempe zijn de getuigen.( ) 1751 Leijntie Pieters is overleden, haar dochter Janna maakt op 17 dec.1751 een inventaris en levert die op 19 mei 1752 in bij de weeskamer omdat er een onmondige wees is, namelijk de dochter van Leendert van Dommelen. Verder zijn aanwezig: Lieven Huijbregtse (later v. d. Stolpe) en Jacobus Kooijman mede wegens zijn vrouw, en laatstelijk nog Huijbregt van Gulden; allen erfgenamen. De reden dat de weeskamer er bij komt is, moet gezocht worden in de volgende zin: Wegens de onmondige wees genaamd., dochter van Leendert van Dommelen, geprocureert bij. Leendert liet in 1723 met Tannetje Klaas van Gulde een dochter Leentje dopen, waarbij Leijntje Pieters getuige was. Ten eerste is er een huis met schuur in de Kerkstraat, getaxeerd op 50 pnd. Dan is er dit huisje er naast, getaxeerd op 6 pond, en een boomgaard van 2G. die waard is. Verder is er nog: Een huis op Ouwerkerk, en verder op Nwk. een grote schuur, 2 wagenhuizen, een tuin bij het Steenzwaan, 4 Gemeten 250 Roe land bij Bloksweg; 5G.95R. land aan de Capeldijk, en 3G.99R. land in de 35 e mate van Nwk. Met de verdere inventaris enz. is het bezit waard, waar na aftrek van de schulden nog 510,8.0 van over blijft. Er wordt geen verdeling aangegeven. Uit de duidelijke en interessante inventaris blijkt, dat er een gemengd bedrijf geweest is. 85

86 Janna krijgt een vergoeding of loon van 5 pond per jaar over de periode 1719 tot 1751, dus 160 pond. Mogelijk vindt ze, dat ze lang genoeg koeien gemolken heeft, want die zijn intussen al verkocht. ( ) 1758 Volgens het kaartje zijn de 2 huizen op c met de schuur en de wagenhuizen allebei van Janna Klaas van Gulden. We beschrijven hier het oostelijke pand Op 27 maart worden de voorwaarden voorgelezen en worden de nagelaten goederen van Janna Gulden verkocht, zij is op 17 maart 1770 overleden. De erfgenamen-verkopers zijn: Lieven Hubregtse voor zichzelf en namens Jan Johannisse gehuwd met Pieternella van Dommelen, Pieter van Bussen met Paulina van Dommelen en Adriaan en Cijntje Cooijman. Janna heeft hier gewoond, het huis wordt nu voor ; verkocht aan Cornelia Janze, de weduwe van Frans Cornelisse (van der Stolpe). (zie Dijkzicht) Cornelia huurde van Janna het huis ten westen waar zij woonde, (zie A-279) en dat Janna nu voor verkoopt aan Marinus Maertense de Jonghe. De schuur, aan de Ring, wordt voor verkocht aan Leonardus Swemer. Leonardus Swemer koopt ook het ernaast gelegen wagenhuis. (zie Poststraat M-286) Er wordt ca.15 Gemeten land verkocht. De baten blijken groter te zijn dan de schulden, Janna was een rijke vrouw. ( , , 4663/60 en ) 1777 Op 17 aug is Cornelia Jansen overleden. Ze was in gemeenschap van goederen getrouwd met Frans Cornelisse (van der Stolpe). In de inventaris die op 28 feb.1777 gemaakt is voor de heren van de weeskamer zien we dat er een testament is gemaakt bij notaris P. v. d. Water op 14 dec.1771, waarbij Cornelia aangeeft dat bij haar overlijden 2/3 e gedeelte van haar bezit naar Frans zal gaan, en 1/3 e naar de 3 kinderen, Jan die dan 3 jaar, Cornelis die 2 jaar en Lena die 10 maanden oud is. 4674A-9) De baten bestaan uit: 1 e : 1/7 e portie in drie hofsteden aan de noordkant van Nieuwerkerk met in totaal 338G. 238R. land dat op 600 pond getaxeerd wordt; 2 e : Dit huis met schuur en erf aan de zuidkant van de Kerkstraat met Corn. Uijl ten oosten en Marinus de Jonge ten westen; dat 150 pond waard is. 3 e : Een boeren inspan met 8 paarden, 12 koeien, 11 vaarzen en kalveren, wagens, ploegen, eggen en gereedschappen; 4 e : Er is verder sprake van een nieuw huis, een nieuwe schuur, maar ook van de kleine hoeve en een kleine schuur. Na aftrek van alle lasten blijft er over, waarvan dus voor de kinderen is. De weduwnaar Frans Cornelisz. van der Stolpe ( ) hertrouwt in 1778 met Wilhelmina Cornelisdr. van Achthoven, ( ); 86

87 In 1796 hertrouwt Wilhelmina met Cornelis Adriaansz. de Jonge ( ), landbouwer op Dijkzicht A-97 Lena Franse van der Stolpe ( ), een dochter van Frans en Wilhelmina, trouwt in 1801 met Marinus Dijkema ( ), ze gaan naar de boerderij aan Dijkema s Wegeling, precies ten zuiden van de Steenzwaanshoeve, met 44 bunder, 83 roeden en 59 ellen grond. De landbouwer Marinus Dijkema staat nu te boek als de eigenaar van dit huis en erf op sectie M-337, groot 184 m2; het wordt verhuurd. Bewoners zijn: De 66 jarige landman Jan Adriaanse de Jonge; hij overlijdt in 1818; de 24 jarige Frederica Levina Broeksmit die in 1821 naar Ring A-3 gaat; De 31 jarige kleermaker Barend van Beek, komt in 1822 met Neeltje Krabbe; De 38 jarige Huibregt Verhoeve met Eva Logmans en 3 kinderen komen hier in 1822 wonen; De 39 jarige commies Dirk Uijtenbogerd en de 37 jarige Neeltje Duivekot, komt in A-97 Zoals uit de inventaris van 1825 blijkt, gaat dit huis op sectie M- 337 groot m2, naar de dochter Martina Dijkema ( ). De geschatte waarde is f.450,- Bij de geboorte van haar tweede kind overlijdt Martina op 4 maart Het huis en erf M-337, groot 184 m2 wordt bij de verdeling in 1845 toebedeeld aan haar man, de landbouwer Johannes Johanneszoon van den Bout ( ca ) Johannis hertrouwt 12 aug.1825 met de 22 jarige Janna Scherpenisse ( ). In de periode woont kleermaker Barend van Beek hier op A-97a, met zijn vrouw en inmiddels 3 kinderen; zij vertrekken naar A-43a; Op A-97b woont de arbeidster-weduwe Jacomina Otte met 3 kleine kinderen, Op A-97c woont eerst de weduwe Maria Overbeke hier met 2 kleine kinderen, In 1826 komt de commies Johan Cornelis Hoogvliet met vrouw en 2 kinderen. Als hij vertrekt komt in 1827 Marinus Nikerk hier wonen met zijn vrouw Jacoba Stoutjesdijk 1838 A-97 De arbeider Jacob van der Have woont hier en betaalt de belasting; hij is getrouwd met Jozina van Klinken ze hebben 3 kinderen; verder zien we tot 1841 nog vele arbeiders en arbeidsters, soms getrouwd, en soms met kinderen, hier wonen, meestal maar één jaar In de periode tot 1845 woont in het eerste gedeelte van het huis eerst de smidsknecht Frans Goose met zijn vrouw Kaatje Wagemaker en hun 2 kinderen, dan Marcus van Westenbrugge met zijn vrouw Adriana de Ruijter en hun 3 kinderen, en daarna Cornelis Steenland met zijn vrouw Adriana van Westen en hun kind. 87

88 In het twee gedeelte van het huis woont Johannis Hollander, die in 1843 overlijdt, met zijn vrouw Stoffelina van Oost; zij blijft achter met 4 kleine kinderen. In het derde gedeelte woont Jan de Ruijter die getrouwd is met Elisabeth van Thielen, met hun 4 kinderen A-97 Op 4 maart 1845 wordt door de notaris C.v.d.Lek de Clercq een verdeling opgemaakt omdat één van de twee kinderen uit het eerste huwelijk is overleden en de boedel na het overlijden van Martina Dijkema, waarmee Johannes van den Bout eerder in gemeenschap van goederen was getrouwd, nog niet eerder verdeeld is en dat moet dus eerst gebeuren om het bezit van het overleden kind vast te stellen en pas dan kan dat verdeeld worden. Om de zaak nog wat ingewikkelder te maken heeft dat kind ook nog recht op een gedeelte van de erfenis van haar grootvader Martinus Dijkema. Jeremias Dijkema, de broer van Martina, woont nu op Oosterland, en hij treedt op als voogd om de belangen van de minderjarige kinderen in de gaten te houden. Gelukkig is er in 1825 wel een inventaris opgemaakt, waar onder andere uit blijkt dat Johannes landbouwer is, hij pacht Zeemanslust A-97 In één gedeelte woont nog steeds de schilder Cornelis Steenland met zijn vrouw en een kind. In een ander gedeelte woont de arbeider Job de Valk met zijn vrouw Elisabeth Vijverberg. In het derde gedeelte woont nog steeds Jan de Ruiter met vrouw en 3 kinderen A-97 Job de Valk woont nog steeds hier, nu met 3 kinderen. Ook Jan de Ruiter woont ook nog hier, nu met 5 kinderen. Nieuw in 1859 is timmerman Leendert Capelle met Jaapje Bakker Kerkstraat A-121, A-121a en A-121b. Op A-121 woont Kornelis Kort met zijn vrouw Cornelia van IJzendijke, in 1866 wordt het zevende kind geboren. Op b woont vanaf dec de weduwe Maria Heijboer met haar dochter Jacoba Braam; Op c molenmaker Leendert Capelle met Jaapie Bakker en 1 kind; ze vertrekken in Kerkstraat A-121, A-121a en A-121b. De eigenaar, Johannes van den Bout overlijdt, zijn vrouw Janna volgt hem zes dagen later; ze woonden vanaf hun trouwen tot hun dood op Zeemanslust. Dit huis gaat naar de zoon, Johannes van den Bout Johanniszoon ( ), die tot ca.1874 ook op Zeemanslust woont, en dan naar de Kerkstraat gaat, zie A Kerkstraat A-121, A-121a en A-121b. Johannes van den Bout verhuurt het huis aan: A-121 aan Abraham Deij; (woont in 1870 als veldwachter op A-58); A-121a aan Maria Heijboer; 88

89 A-121b aan Jacob Zeeman, met zijn vrouw Martijntje van Almkerk en 7 kinderen; ze wonen al hier in Kerkstraat A-121 Het kadaster geeft sloop aan. Het wordt een nieuw huis met schuur en erf op sectie M-1224, groot 184 m2. Van den Bout woont hier nu zelf Kerkstraat A-198 (na vernummering) In 1910 zien we dat van den Bout hier nog steeds woont, met een huishoudster; hij overlijdt in Hij legateert het huis aan die huishoudster Leendrina Lievense ( ) Het hoge huis met de hoge goot. Ca.1934 Kerkstraat 278 (na vernummering) Mej. Leenderina Lievense ( ) is de eigenaresse In 1944 evacueert mej. Lievense naar de van den Borchlaan 13 in Breda. Ca.1951 Kerkstraat 278. Na het overlijden van Leenderina wordt het huis op sectie M-1224 verkocht aan de er naast wonende winkelier Adriaan Steven Flikweert, die het verhuurt aan de bij hem werkende Joost Jumelet Kerkstraat 278. Joost Jumelet evacueert naar W-30a in Cadzand Kerkstraat 8. Het sectienummer verandert, het wordt N-188,het is nog steeds 184 m2 groot. In 1962 wordt de voorgevel van de winkel verbouwd Het winkelpand gaat terug naar zijn oorspronkelijke bestemming, het wordt verbouwd tot woning In 1997 wordt de woning vernieuwd/veranderd. (bouwverg.) Ca.2000 M. Demendonca. 89

90 90

91 Kerkstraat A-279. Is na 1957 nr Als het huis hiernaast (zie A-277) verkocht wordt, blijkt Frans Jansz. Deugt hier te wonen. Waarschijnlijk wordt rond 1925 dit spulletje verkocht aan de buurman, Pieter Bijljaart Op 16 juni 1750 maakt Leijntie Pieters, laatst weduwe van Pieter Bijljaart, die hiernaast woonde, haar testament bij Nicolaas Telle, notaris op Nwk. Zij benoemt haar 5 kinderen tot enige en universele erfgenamen, maar de dochter uit een eerder huwelijk, Johanna (Janna) van Gulden blijft gedurende haar gehele leven in het bezit van de gehele boedel en de opbrengst daarvan; dus ook dit huis en het huis hiernaast. Dit omdat Johanna haar moeder, in haar ouderdom, voor een gering penningtie heeft gediend en verzorgd. Johannis Hilzinger en Iman Kempe zijn de getuigen.( ) 1758 Volgens het kaartje zijn de 2 huizen op c met de schuur en de wagenhuizen allebei van Janna Klaas van Gulden. We beschrijven hier het westelijke pand Als het huis hiernaast verkocht wordt (zie A-280) staat daar als de belendende ten oosten de naam van de huurster, Cornelia Jans maar dat wordt doorgestreept en vervangen door: Janna Claas van Gulden, de eigenares Op 27 maart 1770 worden de voorwaarden voorgelezen en worden de nagelaten goederen van Janna Gulden verkocht. Janna zelf woonde hiernaast (zie A-278), en ze verhuurde dit huis aan Cornelia Janze ( ), de weduwe van Frans Cornelisse (van de Stolpe), maar nu wordt dit huis verkocht aan Marinus Maertense de Jonghe (ca ) voor (4656/42,45,50) (4663/60) Op 17 apr.1770 bekent de Jonge dat hij 35 pond vlaams schuldig is aan Pieter van der Busse met dit huis als garantie. ( en ) Marinus is getrouwd met Willemijntje Cornelisse de Vrede, waarmee hij 6 kinderen krijgt van

92 Ondervraging in 1790 te Nieuwerkerk door de Commissarissen van de Commissie tot onderzoek, naar de plundering en gewelddadigheden op 24 sep te Zierikzee, van: Marinus Maartense de Jonge, arbeider, 62 jaar oud, woont te Nieuwerkerk. Tenlastelegging: Plunderde te Z.zee bij: bij van Schelven, bij Brouwer, en in de Pastorie, met een broederpan. --- Hij zegt wel in Zierikzee geweest te zijn op 24 sep.1787 in het gezelschap van Marinus Kroonen en Jan Kik. Hij zou gedwongen zijn mee te gaan, en het plunderen was al lange tijd aan de gang toen hij in Zierikzee kwam. Marinus ontkent dat hij geplunderd heeft bij van Schelven, Brouwer of in de Pastorie, en dat hij daarbij een broederpan zou hebben gebruikt; wel heeft hij gezien dat de pastorie was opengebroken, maar hij heeft niets meegenomen. Ook de zoon van Marinus wordt ondervraagd: Jan Marinusse de Jonge, arbeider, 32 jaar, woont op Nieuwerkerk. Tenlastelegging: Plunderde te Z.zee bij Meurs en Blauw; hij perste de horlogemaker Cornelis Hoogstraten een horloge af, maar schepen van der Have zorgde dat hij daar van af zag. --- Hij zegt wel in Zierikzee geweest te zijn op 24 sep.1787 maar niet geplunderd te hebben, ook niet bij commandant Blaauw. Hij is niet opgehitst of aangezet tot plunderen, noch er iets voor beloond, en hij heeft ook geen lijst gezien. Hij heeft ook de horlogemaker Cornelis Hoogstraate geen horloge afgeperst, en schepen van der Have uit Nieuwerkerk heeft hem niet gedwongen om het horloge weer terug te geven. Als aan Jan gevraagd wordt, waarom hij het gedaan heeft, zegt hij dat de horlogemaker hem vroeger al eens heeft bedrogen met een horloge; en dat het waar is, dat de horlogemaker bezig was hem een horloge te overhandigen toen schepen van der Have dat verhinderde! 1818 A-98 Jan Marinusse de Jonge, vlasboer; ( ) en zijn vrouw Lijntje Cornelisse Hem (of Lijntje Cornelisse Op de Hem) (ca ) wonen hier. Jan heeft het huis met erf voor de helft verkregen door vererving en koopt de rest er bij. Op 22 dec lenen Jan en Leentje f.350,- van de landbouwer Cornelis Hollander uit Nieuwerkerk. (C.P.Boom) 1830 A-98 Arbeider Jan Marinusse de Jonge is de eigenaar van dit huis waarvan de grond in het nieuwe kadaster het sectienummer M-336 krijgt, het is 198 m2 groot A-98 Lijntje is op 8 dec.1837 overleden, het beroep van Jan is dan koster. Hun 21 jarige kleindochter Maatje Braam trouwt op 18 dec.1837 met de 22 jarige arbeider Willem van Damme, zij is vier maanden zwanger, dus komt het voor beide partijen goed uit dat ze nu hier nu bij Jan kunnen komen wonen. Op 4 juli 1838 verkopen Jan Marinusse de Jonge en zijn dochter, Willemina de Jonge, die de vrouw is van Cornelis Braam, het huis met erf op sectie M-336, voor f.250,-aan drie personen, 92

93 elk voor 1/3 e gedeelte: aan de landbouwer; Cornelis Hollander, de particulier Pieter van Vessum en de arbeider Lambertus van Vessum, allen te Nieuwerkerk.(C.P.Boom) Cornelis Braam en zijn vrouw Willemina gaan acht jaar later, in 1846, naar Amerika. In 1845 komt de arbeider Marinus Hollander (1815-) hier wonen met zijn vrouw Jannetje Romeijn (1820-). Ze krijgt hier twee kinderen, in 1845 en A-98. Marinus Hollander en Jannetje gaan met hun twee kinderen naar A-139. Zijn vader komt hier een poosje wonen met Maria, de zuster van Marinus. In 1849 komt Jan van IJsseldijk hier wonen met zijn vrouw Maatje de Ruiter, die hier hun eerste kind krijgen. In 1852 vertrekken ze, en dan komt Everinus Tuijnman hier wonen met zijn vrouw Maria van de Stolpe en hun 4 kinderen A-98. Op 10 juni 1858 koopt Cornelis Hollander (1787- ) voor f.200,- ook het andere 2/3 gedeelte. (v.haalen) 1861 Na de vernummering: A-122. Intussen is Marinus Elenbaas hier komen wonen met zijn vrouw Marina Heijboer, ze hebben 2 kinderen. Op 20 aug.1861 wordt door de erven van Cornelis Hollander, waaronder timmerman Johannis Brouwer die getrouwd is met Janna Hollander, en smid Gerard Goosen die getrouwd is met Maria Hollander, het huis met erf Kerkstraat M-336 voor 581 gulden verkocht aan exmolenaar Govert Berman ( ). (D.Q.de Jong van Halen) Govert komt hier wonen met 2 zoons en een nicht Kerkstraat A-122. De eigenaar en bewoner Goverd Berman overlijdt op 13 feb Op 20 aug.1877 erft de zoon, Jan Cornelis Berman dit pand. (D.Quirijn) 1880 Kerkstraat A-122. Op 28 mei 1880 verkoopt Jac. Corn. Berman uit Colijnsplaat het huis met erf op sectie M-336 voor f.300,- aan de arbeider Cornelis Goosen ( ), arbeider te Nieuwerkerk. Goosen leent f.200,- extra om de nodige verbeteringen uit te voeren aan het huis, en geeft daarvoor een hypotheek af van f.500,- aan de herbergierster Pieternella Slootmaker uit De Meebaal, de weduwe van Anthonie van der Vlugt. (J. M. Bouvin) Cornelis wordt in mei 1879 ingeschreven op Nieuwerkerk hij woont dan op A-73. Hij is in 1879 getrouwd met de naaister Fransina Heijboer ( ). (kinderen in 1881 en 1886) Ze behoren tot de Katholiek Apostolische gemeente. In 1888 komt Goosen hier wonen met zijn vrouw en de 2 kinderen. In 1891 vertrekt Goosen naar Rotterdam, waar hij twee keer hertrouwt. In 1888 komt ook de boerenknecht Jozeas Bal ( ) hier wonen met zijn vrouw Adriana Lievense en hun dochter Maatje Lena Kerkstraat A-122. Goosen die nu in Rotterdam woont, voldoet niet aan zijn financiële verplichtingen, dus laat Pieternella Slootmaker op 13 mei 1893 beslag leggen en komt er een openbare verkoping. Het huis, dat nog verhuurd is aan Jozeas Bal, voor f. 40,- per jaar, wordt voor f. 610,- gekocht door de landbouweresse Adriana Bal, de weduwe van Cornelis Hendrikse. 93

94 De gemeenteveldwachter Abraham Dij, en de herbergier Johannes Lodewijk, zijn de getuigen. (J.Franse) Adriana koopt het huis zodat haar neef Jozeas Bal met vrouw en kind hier kan blijven wonen; mogelijk werkt Jozeas bij haar op Cerealis Kerkstraat A-122. Op 1 dec verkoopt Adriaan de Braal voor en namens de weduwe Adriana Hendrikse- Bal, dit huis en erf, sectie M-1223, groot 196 m2, voor f.800,- aan rijksveldwachter Martinus Cornelis Lodewijk ( ), wonende te Ooltgensplaat. (J.C.v.d.L.de Cl.) In sep.1902 komt zijn vader, de kuiper Eduard Lodewijk ( ) hier wonen, met zijn vrouw Jacoba Bolijn (1824-) 1910 Na vernummering: Kerkstraat A-199. Na het overlijden van Eduard komt Martinus Cornelis Lodewijk in 1910 hier zelf wonen op A-199, maar in sep.1910 woont de pas getrouwde slager Dingenus van der Wielen hier ook, met zijn vrouw Pieternella Korteweg (1886-) 1916 Kerkstraat A-199. Op 24 maart is er een boedelbeschrijving voor Martinus Cornelis Lodewijk omdat zijn vrouw Maria van den Hoven op 2 oct.1915 is overleden. Naast wat gewone spulletjes is er dit huis met erf op sectie M-1223, groot 196 m2, en een stuk bouwland van 343 m2, sectie M Er zijn ook betrekkelijk veel Russische, Bulgaarse, enz. staatsobligaties.(korteweg) Kerkstraat A-199. Op 6 mei 1918 laat Martinus, samen met zijn zoon Adriaan Eduard Lodewijk, hoofdklerk van politie te Utrecht, en met zijn dochter Gieltje Cornelia Johanna Lodewijk, die getrouwd is met schilder Cornelis Deurlo, een openbare verkoping houden in "De Meebaal", waarbij het woonhuis met erf en moestuin in de Kerkstraat op sectie M-1223, groot 196 m2 verkocht wordt voor f.3860,- aan de slager Dingenis van der Wielen (1889-), die al sinds 1910 twee huizen hier vandaan (zie Kerkstraa 2), een pand huurt en daar woont en werkt. Dingenis is in 1910 getrouwd met Pieternella Korteweg (1886-); ze krijgen 4 kinderen. Op 30 mei 1918 leent Dingenis f.1800,- op M-1223, groot 196 m2, om de stichting, wat mogelijk een verbouwing van dit huis tot winkel en/of slagerij is, te betalen. (Korteweg) Ca.1925 gaat Dingenis naar de Ring, zie A Kerkstraat A-199. V. d. Wielen verkoopt het huis voor f.3000,-. aan Cornelis Slootmaker ( ) (Biermasz) Op 6 aug.1925 leent Slootmaker f.1600,- van Henriëtte Biermasz uit Arnhem. (Dalebout) Cornelis is getrouwd met Sara Heijboer ( ) 1943 Kerkstraat A-279 Het huis wordt verhuurd aan Martinus (Tinus) de Vin (ca.1914-) die met zijn vrouw J. (Jo) Bakker in dit jaar van Oosterland naar Nieuwerkerk komt 94

95 In 1944 evacueert de familie de Vin naar de Abcoudestraat 19b in Rotterdam. ca.1947 Kerkstraat A-279 De landarbeider Martinus (Tinus) de Vin koopt dit huis met erf op sectie M-1223, groot 196 m2 van de erven Slootmaker. In 1949 verbouwt Tinus het huis Kerkstraat A-279. Tinus de Vin evacueert naar de Abcoudestraat 19 in Rotterdam. het sectienummer veranderd later in N-187. In 1994 wordt de woning vernieuwd. In 1996 worden er 3 dakkapellen geplaatst. Ca.2000 J. A. de Bilde woont hier. 95

96 Kerkstraat A-280, Kerkstraat A-281 en Ring A-282. In 1957 wordt het resp.: Hoge Kerkstraat 4 en 2, en Kerkring 65. Foto vóór 1953 genomen vanaf de toren door Jan Stolk.. De witte muur links onder, naast het dak van de kerk, is vóór 1953 van A-281 van kapper Bal. Het huis A-280 waarvan op deze foto alleen de nok te zien is, ligt achter A-281. Rechts naast de witte muur staat A-282 het huis met winkel en bakkerij van Rotte; Rechts daarnaast de schuur die sinds 1899 bij Kerkstraat A-280 hoort, en die nu is afgebroken. Helemaal rechts, in de Poststraat, het huis met winkel van bakker ten Hove, A

97 Kerkstraat A-280 Na 1957: Hoge Kerkstraat Pieter Hoogermeulen Op 15 nov wordt er een testament opgemaakt omdat Philipijntje Jans, de vrouw van Pieter Hoogermeulen, ziek te bedde ligt. ( ) Ze lieten kinderen dopen van , mogelijk woonden ze ook toen al hier. Pieter bezit ook de schuur aan de overkant van de Kerkstraat, zie A Op 19 okt komen Pieter en Philipijntje weer bij notaris Smith om een testament op te maken; zij is weer ziek te bedde. ( ) Pieter Hoogermeulen woont hier ook nog in Ca.1742 De landbouwer Frans Weksteen ( ) is eigenaar geworden van dit huis met schuur op b aan de zuidkant van de Kerkstraat. Frans trouwt in 1737 met Willemijntje Berman ze krijgen kinderen van In 1759 koopt Frans ook het huis met de schuren op a, zie A Op 10 dec.1765 levert wethouder Govert Berman namens de weduwe van Frans Weksteen aan Paulus de Vin dit huis schuur op b, staande aan de zuidzijde van de Kerkstraat, belend ten oosten door Cornelia Jans, (huurster?) doorgestreept, wordt Janna Claas van Gulden. ten westen door de wed. van Frans Weksteen en zuid de Achterom en dat om en voor een somma van 40 ponden vlaams contant bij leverantie. De cooper en acceptant sal comen op de eigendom van zijn gekogte in mei 1766.( ) 1795 Op 29 dec verkoopt Christiaen de Vin voor f.700,- aan de uit Zonnemaire komende vrachtenaar Cornelis Adriaanse Fonteijne (ca ). 1 e :Dit sterke en welgebouwde huis met schuur en erf aan de zuidzijde van de Kerkstraat; 2 e : Een kapitale schuur over de Achterweg voorzien van tassen, dorsvloer, paarde- en koestallen, welput voor de beesten en mestput ; 3 e : De helft van een zeer goed en sterk wagenhuis aan de oostzijde van het Kerkhof, dat hij samen bezit met de weduwe van Andries Mus; (M-407 binnen de Ring) 4 e : Een welbeplante hoveniering en boomgaard aan de Rolklootsendijk, groot ca. 150 Roeden, voorzien van een goudvisvijvertje en tuinhuis, en de boomgaard beplant met ca. 30 vruchtbomen. (De koop van deze tuin enz. gaat waarschijnlijk niet door.) ( ) De Vin is of wordt herbergier op Capelle Kerkstraat A-99. De 59 vrachtenaar Cornelis Adriaanse Fonteijne is weduwnaar, hij woont hier en verhuurt een gedeelte van het huis aan: 97

98 De 24 jarige arbeider Dingenus van Nieuwenhuijze met zijn 21 jarige vrouw Neeltje van Achthoven met hun 9 maanden oude zoon; ze verhuizen in 1819 naar A-69. In 1819 komt de 33 jarige winkelier Cornelis Imanse uit Brijdorpe hier wonen met zijn 24 jarige vrouw Adriaantje de Haze en een paar kinderen Kerkstraat A-99. Op 18 mei 1820 wordt voor de particulier Cornelis Adriaanse Fonteijne een openbare verkoping gehouden waarbij de volgende zaken worden verkocht: 1 e : Dit huis en erf aan de zuidzijde van de Kerkstraat, nr.99, dat voor 521 gulden verkocht wordt aan landman Witte Vroegop uit Oosterland. 2 e : Een schuur met erf aan de zuidzijde van de Zuid-achterweg, nr. 102; wordt verkocht aan particulier Dingeman Hallingse te Nwk. voor 91 gulden. 3 e : Een wagenhuis staande tegen de muur van het kerkhof, nr.42; wordt voor 60 gulden verkocht aan vrachtrijder Abraham Gertse. (Blauw) Eén en ander is aan Fonteijne geleverd voor Schout en Schepenen op 23 feb.1796, en hij gaat zelf in 1821 op nr. 86 wonen (Kerkstr.30) Kerkstraat A-99. Al snel, op 19 maart 1821, verkoopt Witte Vroegop uit Oosterland het huis en erf voor f.600,- aan Cornelis Jobse (1785-). (Boom) Jobse woont hier met zijn vrouw, Adriana Daze (1794-); in 1825 hebben ze 5 kinderen Kerkstraat A-99. De familie Jobse gaat naar A-19b. Op 18 januari verkoopt arbeider Cornelis Jobse het huis voor 530 Nederlandse guldens aan de arbeider Marinus van Driel ( ) (Mosselmans) Stoffel van der Weijde Corn.zn, een koopman uit Zierikzee leent het geld aan van Driel, zijn schoonmoeder, de particuliere Cornelia op den Hem, weduwe van Maarten Faase, en de vlaswerker Maarten Hoogerhuijs staan borg. (Boom) Marinus van Driel trouwt in 1816 met de 20 jarige Martina Faase ( ) die ook Martina Hems wordt genoemd. Van worden er 5 kinderen geboren. Ze komen nu van A Kerkstraat A-99. Volgens het kadaster is Marinus van Driel eigenaar van dit huis en erf op sectie M-335, groot 165 m2. In 1852 is Marinus landbouwer en schatter van het slachtvee. Hij wordt in 1842 ook eigenaar van een huis en erf binnen de Ring sectie M-426bis en de daarbij horende schuur op sectie M-426. (Ring 2) Later verwerft hij ook nog de schuur aan de Achterweg, sectie M-283.(zie Poststraat 6 en 8) 1859 Het is nu Kerkstraat A-123. Op 15 sep.1859 wordt, na het overlijden van Marinus van Driel, een akte opgemaakt door notaris C.v.d.Lek de Clercq. 98

99 Aanwezig zijn: De weduwe, Martina Faase ( ), de minderjarige zoon Marinus, de dochters Maria Suzanna en Adriana, zoon Dirk, en de burgemeester, die de in Amerika wonende Cornelis en Cornelia van Driel vertegenwoordigt. De bezittingen bestaan, behalve de inventaris, ook uit: Dit huis in de Kerkstraat waar ze wonen; de schuur M-283 in de Poststraat, die ze zelf gebruiken; het huis en erf op Sectie M-426 en M-426 bis dat aan twee partijen verhuurd is; wat land op Oosterland en op sectie M-263. Martina wordt de nieuwe eigenaresse en ze blijft hier alleen, als akkerbouwster, wonen Kerkstraat A-123. Op 8 jan maakt de weduwe, Martina Faase haar testament. Ze legateert het huis en wat andere zaken aan haar jongste zoon, de boerenknecht Marinus van Driel, die dan op Burgh woont. Marinus moet de geschatte tegenwaarde dan in de boedel storten. Het petekind Martina Heijboer krijgt haar gouden krullen en het halssnoer met de drie rijen bloedkoralen. Martina Faasse wordt op 20 maart 1863 ingeschreven in de strafgevangenis te Middelburg, ze zal pas een jaar later weer vrij komen; ze heeft met meer dan één persoon ingebroken in een bewoond huis. (Invent.227; inschrijving 425; idem inv.326 en inschrijving 361; ook nog inv.351, inschrijving 753.) 1891 Kerkstraat A-123. Op 18 maart 1891 verkoopt Martina het huis met erf op sectie M-335 met een oppervlakte van 165 m2, voor f.550,- aan Cornelis Slootmaker ( ), die in 1892 sloopt, er volgt een hermeting, en het wordt nu een huis met schuur en erf op sectie M-1222 groot 151 m2. De in Zonnemaire geboren 26 jarige veldarbeider Kornelis is in 1884 getrouwd met de 25 jarige arbeidster Sara Heijboer uit Nieuwerkerk; ze krijgen vijf kinderen van Kerkstraat A-123. Op 12 jan 1899 verkoopt de naast buurman, bakker Adriaan de Vrieze, zijn hierboven beschreven schuur met erf op sectie M-1421 voor f.800,- aan Cornelis Slootmaker. (Franse) Het is sectie M-1421, groot 150 m2, liggende in de hoek van Ring en Achterweg Bij de verkoop van de schuur is één speciale bepaling: na 1 april mogen de deuren van de schuur niet meer over het erf van sectie M-1420 draaien. Slootmaker verenigt beide secties tot M-1451, een huis met schuur en erf op 301 m Kerkstraat A

100 Op 8 oct.1908 leent Cornelis f.4800,- van de weduwe van Jacob Moolenburgh uit Zierikzee tegen 4,5% rente per jaar. Als onderpand is er een eerste hypotheek op zijn huis met schuur en erf sectie M-1451, en op 1606 m2 land op de secties M-1316 t/m 1319 en 3HA 35A 30cA bouw- en weiland in de Noordplas Vernummering, het wordt Kerkstraat A-200. Op 1 mei 1915 staat Cornelis met een eerste hypotheek op zijn boerderij garant voor een lening van f.4000,- die de landbouwer Johannes Slootmaker uit Zierikzee ontvangt van Janna van der Stolpe uit Den Bommel Kerkstraat A-200 Op 7 aug.1924 verkoopt Cornelis Slootmaker zijn onroerende goederen aan zijn zoons Willem, Adriaan Pieter en Pieter Slootmaker. Dit huis, met de schuur en erf, en ca.3 Ha. land gaan voor f ,- naar zijn zoon Adriaan (Arjoan) Pieter Slootmaker ( ) De andere zoons krijgen land en geld.(biermasz) Arjoan is op 10 nov.1926 getrouwd met de 21 jarige Elisabeth Jannetje Brouwer. Ca Kerkstraat A-200, wat nu Kerkstraat 4 is. Rechts daarvan het huis dat nu Kerkstraat 2 is Kerkstraat A-280 Adriaan evacueert in de oorlog met zijn familie naar A-261 in Vuren Kerkstraat A-280 Adriaan evacueert met de ramp vanuit de Kerkstraat 280 naar de Nassaulaan 54 in Delft. Na zijn terugkomst op Nieuwerkerk krijgt Arjoan subsidie van de gemeente om de bekende tonne te vervangen door een modern doorspoeltoilet met aansluiting op de nieuwe riolering. De schuur aan de Poststraat wordt gesloopt, de grond gaat naar de gemeente; wat overblijft is een huis met tuin op sectie N-556, groot 151 m2. 100

101 Kerkstraat A-281 en Ring A-282. Kerkstraat A-281 en Ring A-282 zijn oorspronkelijk samen één sectie, op de hoek van s Heeren Strate en de Kerkring, met daarop, omstreeks 1755, drie gebouwen, hier gemerkt a : Een huis aan sheeren Weg (de Kerkstraat), met twee schuren. Later wordt het gesplitst: Het zuidelijke deel komt in 1898 als schuur bij b (zie A-280. Die schuur wordt in 1954 gesloopt, en dan wordt de meeste grond bij de weg getrokken. In 1902 wordt het noordelijkste stuk, wel kleiner dan hier getekend, een aparte woning, dat is nu Hoge Kerkstraat 2. Het middelste stuk is nu Ring 65. Kaartje van ca De eerste eigenaar die we gevonden hebben is Jannis van Loo. Op 17 okt.1711 maken de ziek te bed liggende chirurgijn J(oh)annis van Loo en zijn vrouw Cornelia van Rancken hun testament. Het kind van zijn zuster Maria van Loo krijgt 25 pond als hij overlijdt; de kinderen van zijn haar overleden broer Cornelis van Rancke krijgen hetzelfde bedrag als zij overlijdt. De rest is op langstlevende. ( ) 1716 Jannis van Loo is overleden, zijn erfgenamen willen op 1 jan.1716 zijn huis en een grote schuur verkopen, ten overstaan van de baljuw en de schepenen van Nieuwerkerk. Het huis met een schuur, erf en tuin ligt op de hoek van de Kerkstraat; ten oosten belend door Pieter Hoogermeule, ten noorden en westen door 's Heeren Straete, en ten zuiden door 's Heeren Achterom. Het huis wordt gekocht door dominee Melchior Leijdecker voor (zie Kerk ) De grote schuur, die aan de zuidzijde van het dorp ligt, gaat naar Adriaan Mariniszoon (Hollander). ( ) Aangezien ook de volgende dominee dit huis koopt, mogen we aannemen dat het in deze tijd als pastorie dienst doet Dominee Leijdecker overlijdt in 1718, het huis gaat naar de volgende dominee, Matheus Wensch Dominee Matheus Wensch, neemt op 9 feb.1742 een lening op zijn huis met erf en tuin op de hoek van de Kerkstraat van bij de erven Nicolaes Telle.( ) Het huis wordt ten oosten belend door Frans Weksteen. Er hoort ook nog een tuin bij, gelegen ten zuiden van de achterweg, belend door: oost Lieven Huijbregtse; west baljuw Smit, zuid de heer van Ellemeet en noord Reijnout van Reet. 101

102 Dominee Mattheus Wens, Op 25 juni 1719 wordt ds. Mattheus Wensch beroepen, en op 29 Juli 1719 door ds. Sebastiaan Zantvlugt, predikant te Sirjansland bevestigd. Op 11 juni 1720 tekent Mattheus Wens in Zierikzee voor ontvangst van 4 pond vlaams, een vergoeding die door de rentmeester over de geestelijke goederen wordt uitbetaald. Het is de gebruikelijke toelage voor het vervoer van meubels en boeken over water als een beroep wordt aangenomen. Op 19 mei 1725 maken ds. Wens en zijn vrouw Emmerensia de Vos een testament op langstlevende bij Nicolaas Telle, de notaris van Nieuwerkerk. Op 5 maart 1757 neemt Lieven Huijbregtse uit de boedel van Telle de hypothecaire lening over die er nog op het huis rust Mattheus Wensch, is voor 2 maart 1758 overleden. Abraham en Maria Catharina Wensch worden als erfgenamen van hun broer Matheus, de nieuwe eigenaars. Er rust nog een schuld op van aan Lieven Huijbrechtse die ze ook over nemen. Er hoort een tuin bij die aan de zuidkant van de Achterweg ligt, belendt door Lieven Huijbrechtse ten oosten.; baljuw Smit ten westen; dhr. van Elmeet ten zuiden en Reijnier van Reet ten noorden. ( en ) 1759 Op 28 nov verkoopt dominee Jacobus van Cleeft uit Oosterland, in opdracht van Maria Catharina Wensch die dan de enige nog levende erfgename is, het huis met de schuur en de tuin over de Achterweg voor aan Frans Weksteen ( ), die ook eigenaar is van het huis er naast, zie A-280. ( ) Frans Weksteen is ook eigenaar van de latere boerderij Cerealis en bezit nog verschillende andere panden op Nieuwerkerk, zie o.a. Ring A-34. Na het overlijden van Frans in 1764 is de dochter Neeltje Franse Weksteen ( ), die in 1769 met Govert de Swarte is getrouwd, één der erfgenamen, en zij neemt dit huis over Neeltje overlijdt op 13 dec.1775, en daarom wordt er op 3 mei 1776 een staat en inventaris opgemaakt van wat Govert en Neeltje samen bezaten. Het land in de Laage- Paarde- en Stolpweg wordt getaxeerd op 18 pond per gemet, oftewel ; de boomgaard van 1gemet met de bomen is waard. Er is een huisinventaris, een schuur- en wagenhuis met inhoud, ploegen, een speelwagen, enz. enz. ; en dan zijn er nog de te oogsten vruchten. Na aftrek van 53 pond aan lasten blijft er over. (4674A-11) Ook dit huis hoort bij al die bezittingen, het wordt getaxeerd op Het gaat nu terug naar de weduwe Willemina Berman, de moeder van Neeltje. Waarschijnlijk hebben Weksteen en zijn dochter het huis verhuurd of laten gebruiken als pastorie, maar daar komt een eind aan als de Ambachtsvrouwe in 1778 een huis koopt in de Kerkstraat voor de volgende dominee. Voor meer informatie over de dominees zie De Sint Johanneskerk te Nieuwerkerk in Duiveland

103 Op 23 maart 1779 levert de weduwe Willemina Berman het huis, schuur en erve, met de tuin over de Achterweg, aan haar schoonzoon Govert Willemse de Swarte ( ) Govert is dan trouwens in 1778 al hertrouwd met Anna Goemans ( ), en hij zal in 1780 voor de derde keer trouwen, met Tannetje Jans Dooge ( ) Verder is in de koop begrepen een weiland van 2 gemeten, 296 roeden in de 39 e mate nr.10, alles samen voor ( ) Op 21 maart 1779 heeft Govert de Zwarte een akte getekend waarbij hij erkent dat hij 3500 pond schuldig is aan zijn 3 minderjarige kinderen, Adriana, Frans en Willem. Het geld komt hen toe na het overlijden van hun grootmoeder, Willemina Berman. Als zekerheid dient het huis, de tuin en 1G.60R. boomgaard en tuintjes, genaamd Het Paradijs in de 39 e mate nr. 10; en nog 9G.33R weiland in de 40 e mate nr.1. ( ) 1801 Op 4 aug 1801 wordt door Schout en Schepenen van Nieuwerkerk, op verzoek van Govert de Zwarte, een taxatie gemaakt van zijn bezittingen. Daaronder vallen o. a. het Gasthuisweitje (ten westen van de latere Familiehoeve ; 2 G.296 R weiland aan het eind van de Weststraat, aan de oostzijde van het Paradijs, en verschillende andere stukken land, maar ook: dit huis met schuur en erf op de hoek van de Kerkstraat. De totale taxatiewaarde is ( ) 1804 Op 4 sep verkoopt Govert de Zwarte dit huis enz. aan de arbeider Gijsbregt Janse v. d. Jagt ( ) die in 1800 gehuwd is met Neeltje Adriaanse van den Hoek ( ) Op 4 nov.1806 leent hij 900 gld. van chirurgijn en praktizijn Daniël Conraats. ( ) 1817 Kerkstraat A-100. Gijsbregt verkoopt op 17 dec.1817 het huis met schuurtje en erf, voor f.900,- aan de uit Scherpenisse komende chirurgijn en praktizijn Johannis Jacobus de Moor. De Moor woonde eerst op wat nu Ring 17 is. De Moor neemt ook de resterende hypotheekschuld van f.600,- aan Lena Zoomers, de weduwe van Daniël Conraats, voor zijn rekening. (A.v. Halen) Johannes is in 1808 te Scherpenisse getrouwd met Cornelia Prince (ca ). Op 10 oct.1808 werd Johannes in Middelburg toegelaten als arts en vroedmeester Kerkstraat A-100. Er wonen hier twee huishoudens: 1 e : De eigenaar, de 32 jarige chirurgijn Johannis de Moor, zijn vrouw en dochter. Ze hebben een inwonende dienstmeid, en in 1819 komt er een 3 jarig nichtje bij. 2 e : Verder wonen er de 44 jarige arbeider Frans de Zwarte met zijn 12 jarige dochter, die in 1819 vertrekken, en de 25 jarige arbeider Cornelis Braam met zijn vrouw Willemina Janse de Jonge en hun 2 kinderen die ook in mei van 1819 vertrekken Kerkstraat A-100. De Moor woont hier met zijn vrouw, twee kinderen, een knecht en een dienstmeid Kerkstraat A-100. Op 5 april 1830 leent heelmeester Johannis Jac. de Moor 100 pond, oftewel f.600,- van landbouwer Cornelis Kostense uit Nieuwerkerk, en geeft daarvoor: 103

104 1 e : Een 1 e hypotheek op het hof en de vijvers op M-328 groot 310 m2, genaamd het Eilandje, dat de Moor op 27 maart 1821 gekocht heeft van Jan Sluiters (D. Boom). 2 e : Een 1 e hypotheek op een schuur, op M-406bis groot 72 m2, staande op de hoek van de Kerkstraat aan de noord kant, nr. A-42, die door de Moor zelf gebouwd is op grond die hij op 23 juli 1828 gekocht heeft van Adriaan Tuijnman (C. P. Boom) 3 e : Een 2 e hypotheek op dit huis en erf, nr.a-100, op sectie M-334, groot 370 m2. (v. Halen) 1856 Kerkstraat A-100. Op 20 april 1856 worden door geneesheer Johannes de Moor verschillende zaken verkocht: 1 e : Dit woonhuis met de tuin, de schuur of stal, het mangelhuis (washok), een stenen varkenshok en een bleek, sectie M-334, gaat voor f.861,-. Naar de akkerbouwer Jan Cornelis de Jonge ( ) die getrouwd is met Lena Hoogeland ( ). 2 e : Het koetshuis of schuur en erf, er tegenover op de hoek van de Noord-Kerkstraat en de Ring, sectie M-406bis; wordt voor f.400,- verkocht aan de timmerman Cornelis Tuijnman. 3 e : De tuin op sectie M-328 met een vijver op sectie M-327 wordt voor f.130,- verkocht aan de arbeider Dirk Kroon. (Q.de J. v. Halen) In 1861 emigreert de Moor naar Amerika om zich bij zijn kinderen te voegen; hij overlijdt 12 mei 1869 in Boston Kerkstraat A-124. Op 23 apr.1864 verkoopt Jan Cornelisse de Jonge, rustend landbouwer te Nieuwerkerk, dit pand voor 1000 nederlandse guldens aan burgemeester Franke Bouman. (Bouvin) Arij George Leeflang en zijn vrouw en hun drie kinderen wonen hier tot Daarna woont veldwachter Abraham Deij hier met zijn vrouw tot mei Kerkstraat A-124. Er komt nu een bakkerij in het pand, en dat zal zo blijven tot Op 4 apr.1867 verkoopt Franke Bouman het huis met schuur en tuin, voor f.1000,- aan de bakker Johannis Lette. ( ) (Bouvin) Johannis is een zoon van de bakker op Haamstede, Nicolaas Lette en Willemijntje Bienefelt, en hij is een kleinzoon van dominee Lette uit Nieuwerkerk. Op 10 april 1867 verkoopt Lette zijn andere bakkerij op sectie M-425 (zie Ring A-63) die hij in 1865 gekocht heeft; hij begint hier en wordt daarmee de eerste bakker op deze plek. Op 16 jan.1868 maken bakker-winkelier Johannis Lette en zijn vrouw Elisabeth Hallingse ( ) die in 1862 getrouwd zijn, een testament op langstlevende. (Bouvin) In april 1868 krijgt Lette toestemming van de gemeente om een muur voor zijn nieuw te bouwen broodbakkerswerkplaats wat verder naar voren te zetten op de gemeentegrond aan de straatkant. In mei 1868 gaan hij en zijn vrouw hier wonen. Ze hebben bijna elk jaar een andere, inwonende, knecht. Op 3 feb.1870 erft Johannis f.1300,- omdat zijn vader, Nicolaas Salomon Gerardus Lette, die landbouwer was op Haamstede, is overleden. (Ermerins) 1874 Kerkstraat 124 Als eigenaar en bewoner heeft bakker Lette er 35 m2 grond bijgekocht, het is nu een huis met erf op sectie M-740 is, groot 405 m2, en de bakkerij wordt verbouwd Kerkstraat A-124. Het gaat de bakker goed, hij bezit nu ook: een schuur met erf aan de Achterweg-zuid, nummer A-126, op sectie M-284, groot 370 m2; (die wordt verkocht in 1892), en een huis met erf op 104

105 sectie M-344, groot 62 m2 (dat in 1893 wordt verkocht), en nog een huis met schuur op F-49 in Krabbenhoeke met daarbij ruim 4 Gem. grond, dat is later Luctor et Emergo Kerkstraat A-124. Op 23 feb.1888 verkoopt Lette dit huis met winkel, bakkerij, erf en tuin, voor f.4000,- aan de uit Zierikzee komende Johannes Leendertzoon Lemsom ( ) (Moolenburgh) Lemson is dan pas getrouwd met Cornelia Lievense ( ) Kerkstraat A-124. Op 14 dec.1893 leent bakker Lemson f.2500,- van Marinus Koole, met zijn bakkerij als onderpand. (Bouvin) In 1897 vindt een hermeting plaats, het wordt sectie M-1221 groot 398 m2. De familie Lemson heeft drie keer een inwonende rijksontvanger, maar daar stoppen ze mee als er meer kinderen komen Kerkstraat A-124. Op 14 oct.1897 verkoopt Lemson het huis met schuur, erf, winkel en bakkerij op sectie M-1221, groot 398 m2, voor f.4000,- aan bakker Adriaan Janszoon de Vrieze ( ). (not. Jasper Franse) Adriaan trouwt in 1897 met Wilhelmina Adriana van Bloois ( ). Lemson gaat even naar Zierikzee, maar in 1898 koopt hij de herberg De Wereld op Nieuwerkerk en gaat daar wonen Kerkstraat A-124. De Vrieze splitst het perceel M-1221 in twee stukken: 1 e : De sectie M- 1420, groot 248 m2 waar hij woont en waar hij iets bij bouwt, die we hier verder zullen volgen als A A e : sectie M-1421, een schuur met erf op 150 m2, liggende in de hoek van Ring en Achterweg, die op 12 jan.1899 verkocht wordt aan de buurman Cornelis Slootmaker, en die verder beschreven wordt onder Kerkstraat A-280. Al op 27 okt.1898 houdt de Vrieze het voor gezien; op verkoopt hij het woonhuis met winkel en bakkerij met een schuur en erf op sectie M-1420, groot 248 m2 voor f.3.000,- aan bakker Mattheus Slager ( ) uit Zonnemaire. Slager geeft een hypotheek af aan kassier M. Koole in Zierikzee van f.2000,-, en hij leent nog f.1200,- van zijn vader, bakker Christoffel Slager op Brouwershaven. Slager trouwt in 1897 met Maatje van der Wekken ( ). Als kostgangers zien we in 1899 de onderwijzeres Levina Letzer, in 1903 de schoenmaker Johannes Verwijs, en in 1910 de timmerman Jan Huibert Tieleman Kerkstraat A-124. We gaan verder met deze sectie M-1420 en zien dat er door Slager herbouwd wordt, en dat hij de sectie, waarvan zijn voorganger de schuur al verkocht, nogmaals splitst. Slager koopt ook nog 21 plus 7 m2 grond van de gemeente, een stukje van de openbare weg. Na deze toevoeging en splitsing verandert sectie M-1420 in: 105

106 1 e : Sectie M-1637 die nu 190 m2 groot is, met een huis, bakkerij, schuur en winkel, waar Slager zelf blijft wonen: zie Ring A e : Sectie M-1636, een huis met erf op 80 m2, met een voordeur aan de Kerkstraat; voor de verdere beschrijving hiervan zie: Kerkstraat A-281. Hoge Kerkstraat 4 en 2 Ring 65 in Ná 1910 hebben we dus de schuur die bij de latere Kerkstraat A-280 wordt getrokken (zie aldaar) En twee huizen, de latere Kerkstraat A-281 en de Ring A-282, die we hierna bekijken. 106

107 Kerkstraat A-281. Na 1957: Hoge Kerkstraat Kerkstraat A-199. Dit was sectie M-1420 waarvan we bij de beschrijving hierboven zagen dat bakker Mattheus Slager herbouwt en nogmaals splitst. Dit perceel wordt sectie M-1636, een huis en erf op 80 m2, dat door Slager verhuurd wordt aan de varkensslager Dingenus van der Wiele ( ) die hier gaat wonen met zijn vrouw Pieternella Korteweg ( ). Er worden vier kinderen geboren tussen 1911 en 1921.!918 Kerkstraat A-281. Op 1 mei verkoopt 1918 verkoopt Slager, het huis met erf op M-1636, groot 80 m2 voor f.7000,-, aan de landbouwer Everinus Tuijnman L.zn ( ), die hier komt wonen met zijn vrouw Janna Flikweert ( ) Ze krijgen kinderen in 1917 en 1919 op Nwk. Slager woont hier niet, hij woont in 1917 op A-192, later op A-201, en in 1928 op A-219. Slager vertrekt in 1931 naar Hilversum, en is later waterstoker in den Haag. Op 24 april 1919 leent Everinus Tuijnman f.2500,- van metselaar L. v. d. Houten uit Zierikzee. Hij geeft daarvoor een 1 e hypotheek op zijn huis op sectie M-1636 af. (Korteweg) Ca.1928 Kerkstraat A-281. Everinus Tuijnman is of wordt eigenaar van een boerderij, want op 23 april 1928 leent hij f.5000,- van de arts Gerbrand Vleugels Schutter uit Oosterland met als onderpand een huis met schuur, erf en bouwland, gelegen op de secties F-215, G-160, L-243, M-1353, M-1355, M-1356 (huis met erf op 80 m2), M-1362, M-1948 (huis met schuur en erf op 1HA.18A.90ca) en M (Zie ook De Muijen) (Biermasz) Everinus Tuijnman L.zn verkoopt het huis op 80 m2 aan metselaar/makelaar Marinus Cornelis Boogert, die op A-39 woont. Op 1 mei 1928 verkoopt Boogert het huis voor f.2450,- aan de winkelier Jozua Hanse (ca ). Jozua leent daartoe f.1100,-. (Korteweg) Jozua is in 1905 getrouwd met de winkelierster Elisabeth Maatje Hemelrijk (ca ) Hij had eerst een winkel in het pand dat nu Ring 25 is, later is hij landbouwer op A Kerkstraat A-281. Op 2 nov.1933 verkoopt Hanse het huis met erf op sectie M-1636 voor f.2325,- aan Frans Cornelis van den Bout, die het koopt ten behoeve van zijn pleegdochter, Helene Ketz (ca.1913-), die in 1934 trouwt met Arie Bal (ca ); zij gaan hier wonen. Bal begint hier zijn kapsalon, waar het al gauw, vooral op vrijdagavond, dik staat van de rook en de sterke verhalen van de vele scheerklanten. Bal wil ook wel eens een gokje wagen met de koop- en verkoop van een juunrenne, een partij uien dus; al naar gelang de dagprijs zitten hij, of zijn klanten, dan te gniffelen Kerkstraat 281 De familie Bal evacueert naar de Sumatrastraat 16 in Dordrecht Kerkstraat A

108 Bal woont hier niet meer. Hij heeft een huis gekocht in de Muijeweg (zie A-207b) Leendert Cornelis Fonteine (ca ), kappersknecht, woont hier met zijn jonge bruid, Lenie W. Rentier. Leen gaat in de rampnacht naar zijn grootmoeder die hem heeft grootgebracht. Zij woont in een klein huisje naast de Ger. Kerk, en daar verdrinken Leen en zijn grootmoeder. Lenie evacueert naar de Kruiskade 20 in Maassluis. Ca.1957 Hoge Kerkstraat 2. Het pand wordt door van den Bout geschonken aan zijn schoonzoon, kapper Arie Bal, die, omdat zijn nieuwe huis in de Muijeweg vernield is met de ramp, en omdat zijn opvolger verdronken is, hier weer is gaan wonen en werken. Het is nu sectie N-184 geworden, een huis met erf op 80 m2. De vrouw en dochters van Bal beginnen boven een dameskapsalon, maar dat gedeelte van de zaak wordt al snel te klein en wordt verplaatst naar waar nu Kerkstraat 28 is. Ca.1965 gaat Bal in het huis van zijn schoonvader wonen en komt kapper Hendrikse hier, tot 1971, dan verhuist hij naar het pand in de Poststraat en is het op deze plek gebeurt met het knippen en scheren. Na Hendrikse wonen er onder andere M. Matthijsse, die waarschijnlijk ook eigenaar is, en daarna ook nog Karel van der Plas. In 2000 wordt het pand gekocht door Bart van der Hulle. \ 108

109 Ca.1926 V.l.n.r. Janna, zoon Johan, bakker Adriaan Rotte, knecht Cees Capelle, C. Brekelmans en Fina Rentier. De schuur rechts hoort dan bij de tegenwoordige Hoge Kerkstraat 4. Ring A-282 Na 1957: Ring Ring A-201. In 1910 woont bakker Mattheus Slager hier met zijn vrouw Maatje van der Wekken. Na het overlijden van zijn vrouw gaat Slager in 1919 naar Brouwershaven waar hij in 1921 hertrouwt met Tona Nolet Ring A-201. Op 2 mei 1918 verkoopt Slager de twee panden, Ring A-201 en Kerkstraat A-199. Dit huis aan de Ring, met de gehele inventaris van de bakkerij en de winkel, gaat voor f.7000,- naar Adriaan Johannes Rotte ( ), die als bakkersknecht al sinds 1913 bij Slager werkt en woont. Adriaan geeft een hypotheek van f.4000,- af op het pand aan landbouwer Pieter Cornelis Geluk. (Korteweg) Adriaan trouwt met Janna Remijn (ca ). Van 1920 tot 1928 worden er drie kinderen geboren. Er komt meteen een inwonende knecht, Cornelis Johannes Ronde. In 1916 wordt er een kneedmachine geplaatst met een 3 PK Jumbo motor. In 1932 is er nog een uitbreidingen van de bakkerij Ring A-282. De familie Adriaan Rotte evacueert in de oorlog naar de Marconilaan 18A in Eindhoven. Ca Ring A-282. Na het overlijden van Adriaan neemt de zoon Johannis Rotte ( ) de bakkerij over. Johan is in 1947 getrouwd met Johanna M. de Jonge. Vader Adriaan is met zijn vrouw verhuisd naar de Brouwersstraat A Ring A-282. De familie Rotte evacueert naar de Ridder Vosstraat 4 in Geleen. Het sectienummer verandert in N-592 een huis met winkel en bakkerij op 180 m2. In 1975 stopt Rotte het bakkersbedrijf. Wim Kesteloo, Nieuwerkerk,