Verbetering overwegveiligheid gemeente Winsum

Transcriptie

1 Verbetering overwegveiligheid gemeente Winsum 10 februari 2015

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding Doelstellingen Randvoorwaarden Leeswijzer Werkwijze Ambtelijk overleg ProRail - gemeente Winsum Onderzoeksperiode Eerste conceptrapport Ambtelijk overleg provincie Groningen ProRail gemeente Winsum Eindrapport Resultaten Overzicht onderzoeksresultaten Verbetering overwegveiligheid Conclusie en advies Behalen doelstellingen bij uitvoering voorkeursmaatregelen Kosteneffectiviteit voorkeursmaatregelen Advies... 8 Bijlagen

3 1. Inleiding Afgelopen jaar (2014) hebben er twee dodelijke ongevallen binnen de gemeente Winsum plaatsgevonden op een niet actief beveiligde overweg in Winsum. Door de dodelijke ongevallen zijn ProRail, de provincie Groningen en de gemeente Winsum (en hun inwoners) hard geconfronteerd met de risico s bij niet actief beveiligde overwegen. Ook is afgelopen jaar pijnlijk zichtbaar geworden dat de impact van de ongevallen op reizigers, personeel van Arriva, hulpverleners, omwonenden, nabestaanden, etc. zeer groot is. 1.1 Aanleiding Naar aanleiding van het eerste dodelijke ongeval op 2 april 2014 hebben ProRail en de gemeente Winsum, maar ook de bevolking, Tweede Kamerleden, etc. zich gerealiseerd dat, mede gezien het groot aantal niet actief beveiligde overwegen in de gemeente Winsum, maatregelen gewenst zijn ter voorkoming van meer slachtoffers op overwegen. Voor de beeldvorming: in de gemeente Winsum zijn 11 niet actief beveiligde overwegen en 12 actief beveiligde overwegen. Bij 2 actief beveiligde overwegen is het gedeelte voor voetgangers maar aan één zijde middels een spoorboom beveiligd. Het ongeval op 2 april 2014 is dan ook de aanleiding geweest voor een bestuurlijk overleg op 19 mei 2014 tussen ProRail en de gemeente over de overwegveiligheid. In dit bestuurlijk overleg is afgesproken dat beide partijen gezamenlijk een onderzoek gaan uitvoeren naar verbetermogelijkheden voor de overwegveiligheid op alle overwegen in de gemeente Winsum. Voorliggend onderzoeksrapport is het resultaat van dit onderzoek. Op 14 oktober 2014, tijdens de looptijd van het onderzoek naar verbetermogelijkheden van de overwegveiligheid, heeft op dezelfde niet actief beveiligde overweg (Voslaan) als in april opnieuw een ongeval plaatsgevonden met dodelijke afloop. De noodzaak van het onderzoek naar verbetermogelijkheden van de overwegveiligheid en de noodzaak van het nemen van maatregelen zijn hiermee helaas bevestigd. 1.2 Doelstellingen Het project heeft twee doelstellingen. Beide doelen staan hieronder weergegeven. - Na realisatie van maatregelen bij de overwegen dient het aantal niet actief beveiligde overwegen dusdanig te zijn afgenomen, dat de kans op nieuwe (dodelijke) slachtoffers bij niet actief beveiligde overwegen in de gemeente Winsum geminimaliseerd is. - Ook het risico op ongevallen bij de actief beveiligde overwegen in de gemeente Winsum wordt sterk verminderd. 1.3 Randvoorwaarden Het behalen van de doelstellingen staat en valt met enkele randvoorwaarden. Deze staan hieronder weergegeven. - De omwonenden van de overwegen zijn bereid om een bijdrage te leveren, bijvoorbeeld door te accepteren dat er omrijdbewegingen ontstaan en/of door grond ter aankoop beschikbaar te stellen. - Er komt voldoende budget beschikbaar om voorgestelde maatregelen uit te voeren. 1.4 Leeswijzer Hiervoor is omschreven wat de aanleiding is voor voorliggend onderzoeksrapport. Daarnaast staat omschreven welke doelstellingen behaald dienen te worden met de uit te voeren verbetermaatregelen voor de verkeersveiligheid van overwegen en aan welke randvoorwaarden voldaan moet worden om deze doelstellingen te behalen. In hoofdstuk 2 staat beschreven welke werkwijze is gehanteerd om te komen tot voorliggend onderzoeksrapport. De resultaten van het onderzoek staan weergegeven in hoofdstuk 3. De conclusie uit het onderzoek en advisering over het vervolg staan weergegeven in het laatste hoofdstuk, hoofdstuk 4. Tot slot treft u nog diverse bijlagen aan ter toelichting en verdieping op dit rapport. 3

4 2. Werkwijze In voorgaande hoofdstuk is aan de orde gekomen dat het onderzoek naar verbeteringsmogelijkheden voor de overwegveiligheid van alle overwegen in de gemeente Winsum is opgestart naar aanleiding van het bestuurlijk overleg tussen ProRail en de gemeente Winsum. In dit hoofdstuk wordt nader toegelicht hoe het onderzoek is uitgevoerd en hoe voorliggend onderzoeksrapport tot stand is gekomen. 2.1 Ambtelijk overleg ProRail - gemeente Winsum De onderzoeksperiode is gestart met een ambtelijk overleg tussen ProRail en de gemeente Winsum. Dit overleg vond plaats op 2 juni Het doel van dit overleg was om te komen tot een breed gedragen visie waar alle aanwezige partijen en vakdisciplines achter staan. De deskundigen die bij dit overleg aanwezig waren vertegenwoordigden dan ook verschillende vakgebieden. Hieronder is een overzicht weergegeven van deze vertegenwoordiging. Namens ProRail: - Vakspecialist overwegen - Bedrijfsjurist die ook betrokken is bij het Landelijk Verbeterprogramma Overwegen (LVO) - Public Affairs manager Namens gemeente Winsum: - Teamhoofd Openbare Ruimte en Gebouwen - Medewerker civiele techniek - Medewerker ruimtelijke ordening - Verkeerskundige die ook betrokken is bij de projecten Fietsroute Plus Groningen-Winsum en N361 (welke raakvlakken hebben met te nemen maatregelen aan overwegen) 2.2 Onderzoeksperiode Tijdens het (bovengenoemde) overleg zijn veel aspecten en ook al mogelijke verbetermaatregelen voor de overwegveiligheid aan de orde gekomen. De mogelijke verbetermaatregelen zijn in de periode na dit overleg verder onderzocht en uitgewerkt, waardoor ook de consequenties en kosten van mogelijke maatregelen langzamerhand steeds beter in beeld zijn gekomen. Om het risico dat er opnieuw een ongeval op een overweg plaats vindt in de gemeente Winsum te minimaliseren, is niet alleen de Voslaan, maar zijn alle overwegen in de gemeente onderzocht op mogelijke verbetermaatregelen. Daarbij is gekeken naar alle mogelijke opties (beveiligen, opheffen/saneren, extra hekwerk, etc.) die toegepast kunnen worden op de betreffende overwegen. 2.3 Eerste conceptrapport Het ambtelijke overleg tussen ProRail en de gemeente Winsum en het daarop volgend onderzoek heeft ertoe geleid dat in kort tijdsbestek een eerste conceptrapport opgesteld was waar zowel verschillende vakdisciplines bij ProRail als bij de gemeente Winsum volledig achter staan. In dit eerste concept is rekening gehouden met onderstaande onderwerpen. - Veiligheidsmaatregelen - Toegankelijkheidsmaatregelen voor: o Agrarisch verkeer (ook vee) o Vrachtverkeer o Fietsverkeer o Gemotoriseerd verkeer o Minder validen - Geschatte kosten Om meer zekerheid te krijgen over de werkelijke kosten heeft adviesbureau Arcadis de kosten voor spoorse infra nagerekend. Dit heeft geleid tot een kleine aanpassing ten opzichte van het eerste conceptrapport op het gebied van kosten. 4

5 2.4 Ambtelijk overleg provincie Groningen ProRail gemeente Winsum De provincie Groningen is bezig met een onderzoek naar maatregelen om de verkeersveiligheid op de N361 tussen Ranum en Groningen te verbeteren. Daarnaast is de provincie Groningen bezig met planvorming voor het realiseren van een Fietsroute Plus tussen Groningen en Winsum. De scope van beide projecten ligt tussen Groningen en Winsum, naast en in de buurt van het spoor. Het is dan ook niet vreemd dat maatregelen aan overwegen consequenties kunnen hebben voor deze projecten. De provincie Groningen is ook gebaat bij een goede verkeersveiligheid (en daarmee ook overwegveiligheid) in de provincie Groningen. Om de provincie mee te nemen in het proces om te komen tot een betere overwegveiligheid zonder dat dit negatieve consequenties heeft voor de projecten Fietsroute Plus Groningen-Winsum en N361 heeft er een (afstemmings)overleg plaatsgevonden tussen de provincie Groningen, ProRail en de gemeente Winsum. Dit afstemmingsoverleg vond plaats op 18 november Naast de vertegenwoordigers van ProRail en de gemeente waren namens de provincie de volgende vakdisciplines vertegenwoordigd. - Beleidsmedewerker Openbaar Vervoer - Projectleider N361 - Projectleider Fietsroute Plus, afwezig, vertegenwoordigd via projectleider N361 - Projectleider Wegenbouw, afwezig, vertegenwoordigd via projectleider N361 In het overleg is het eerste conceptrapport voor de mogelijke verbeteringsmaatregelen voor de overwegveiligheid in de gemeente Winsum door de provincie Groningen positief ontvangen. De voorgestelde verbetermaatregelen leiden niet tot problemen met de plannen voor de Fietsroute Plus Groningen-Winsum en de N361 en op enkele punten zullen de voorgestelde verbetermaatregelen juist deze plannen versterken. Gezamenlijk is een voorkeurskeuze gemaakt voor de verbetermaatregelen voor de overwegveiligheid. 2.5 Eindrapport In de periode na het overleg tussen de provincie Groningen, ProRail en de gemeente Winsum zijn de opmerkingen uit dit overleg verwerkt in het rapport. Daarnaast zijn ook verdere keuzes gemaakt in voorkeursoplossingen en alternatieve oplossingen. Ook deze keuzes zijn verwerkt in het rapport. Bovenstaande werkwijze heeft geleid tot dit eindrapport met voorgestelde oplossingen en bijbehorende kosten. 5

6 Extra hekwerk Diepladerstoegankelijkheid Alternatieve ontsluiting Beveiligen Veetunnel Voetpadboom Opheffen Spoortrap Landhekken Vrijliggend fiets/voet pad Weegbrug Afwaarderen 3. Resultaten Er zijn tijdens de onderzoeksperiode veel mogelijke verbetermaatregelen voor de overwegveiligheid onderzocht. Een belangrijk uitgangspunt dat hierbij gehanteerd is, is dat het toepassen van een onderdoorgang of viaduct voor gemotoriseerd verkeer alleen de voorkeur heeft als andere maatregelen niet voldoende toereikend zijn om de overwegveiligheid daadwerkelijk te verbeteren terwijl verbetermaatregelen wel nadrukkelijk gewenst zijn. De reden hiervoor is dat het ongelijkvloers kruisen van het spoor een dusdanig kostenplaatje met zich meebrengt dat de financiële haalbaarheid van het project daarmee op voorhand mogelijk onder druk zal komen te staan.. Een uitgewerkt overzicht van de onderzoeksresultaten is te vinden in bijlage 1. Een samenvattend overzicht is hieronder weergegeven. 3.1 Overzicht onderzoeksresultaten In onderstaand samenvattend overzicht van de onderzoeksresultaten is onderscheidt gemaakt tussen de voorkeursmaatregelen en alternatieve maatregelen. De alternatieve maatregelen hebben doorgaans echter niet het oplossend vermogen van de voorkeursmaatregelen. Daarnaast is er ook vanuit kostenoverweging gekozen voor bepaalde voorkeursmaatregelen. In onderstaand overzicht zijn de voorkeursoplossingen aangegeven met een groene kleur. De genoemde geraamde bedragen zijn exclusief BTW en zijn deels gebaseerd op aannames. De daadwerkelijke kosten zullen worden vastgesteld bij de verdere uitwerking van de maatregelen. De genoemde bedragen zijn de voorlopig ingeschatte kosten van de maatregelen in euro s (duizendtallen). Overweg Verbetermaatregel Harsema s laan Spoorlaan Munnikeweg Stationsstraat 3 Laanweg 44 Oosterlaan 114 Wetsinge particulier Meedenweg 84 Oudeweg 86 Winsumermeeden 44 Voslaan Meeden 70 Zijlvestweg Station Winsum Trekweg naar 71 Onderdendam Onderdendamsterweg Sasmaweg (uitloop) Baflo particulier 31 7 Sasmaweg (pad) 31 Station Baflo 472 Tinallingerweg Hoogeweg 47 Oude Kievesterweg 583 Mathenesserweg 56 Samenvattend overzicht van de onderzoeksresultaten, bedragen zijn weergegeven in duizendtallen De totale kosten voor het uitvoeren van de voorkeursmaatregelen bedragen 5,33 miljoen exclusief BTW. Inclusief BTW zijn deze kosten 6,45 miljoen. 6

7 3.2 Verbetering overwegveiligheid Naast het opstellen van (voorkeurs)maatregelen is ook bekeken wat het effect van deze maatregelen is op de overwegveiligheid. Als alle maatregelen worden doorgevoerd zoals voorgesteld levert dit een verbetering van de veiligheid op vergelijkbaar met bij benadering 130 LVO-punten. Dit zou binnen LVOtermen een enorm positief resultaat zijn tegen relatief lage kosten. 7

8 4. Conclusie en advies Vanuit de provincie Groningen, ProRail en de gemeente Winsum (en hun inwoners) is er een grote wens om de verkeersveiligheid bij overwegen in de gemeente Winsum te verbeteren. Het aanbrengen van beveiliging op alle niet actief beveiligde overwegen in de gemeente is dusdanig kostbaar dat de haalbaarheid hiervan zeer gering is. Bovendien is ook juist gekeken naar mogelijkheden om het aantal overwegen te kunnen verminderen. Gezocht is dus naar een pakket (voorkeurs)maatregelen dat effectief de veiligheid van de overwegen vergroot tegenover relatief geringe kosten. 4.1 Behalen doelstellingen bij uitvoering voorkeursmaatregelen Voor het project zijn twee doelstellingen opgesteld. Deze zijn terug te vinden in paragraaf 1.2. Van de 11 niet actief beveiligde overwegen blijft 1 niet actief beveiligde overweg over (nummer 16 in de bijlage maatregelen overwegveiligheid gemeente Winsum, genaamd: Baflo, (uitloop) Sasmaweg (200/ ) Andreaskruisen, niet openbaar). Deze niet actief beveiligde overweg heeft een zuiver particulier karakter en wordt enkel gebruikt door een agrariër om vanaf zijn bedrijf bij zijn gronden aan de andere zijde van het spoor te komen. In tegenstelling tot de relatief lage kosten om de overige overwegen veiliger te maken zijn de kosten voor het beveiligen van deze overweg hoog tegenover een lage veiligheidswinst. Het saneren van 7 niet actief beveiligde overwegen en het aanbrengen van actieve beveiliging op 3 niet actief beveiligde overweg minimaliseert de kans op nieuwe (dodelijke) slachtoffers bij niet actief beveiligde overwegen in de gemeente Winsum. Voor de actief beveiligde overwegen geldt dat 8 van de 12 overwegen veiliger gemaakt worden door het uitvoeren van de voorkeursmaatregelen. Het risico op ongevallen op beveiligde overwegen is met deze voorkeursmaatregelen sterk verminderd. De conclusie is dat bij uitvoering van de voorkeursmaatregelen beide doelstellingen worden behaald. 4.2 Kosteneffectiviteit voorkeursmaatregelen Voor 18 overwegen zijn verbetermaatregelen voor de veiligheid bedacht en zijn voorkeursmaatregelen opgesteld. Het gaat hierbij om het aanpakken van 10 niet actief beveiligde en 8 actief beveiligde overwegen. De kosten voor dit pakket aan voorkeursmaatregelen bedragen 5,33 miljoen exclusief BTW. Dit is een relatief zeer laag bedrag voor het daadwerkelijk verbeteren van de veiligheid bij 18 overwegen. Ter vergelijking: De kosten voor het aanleggen van 1 ongelijkvloerse kruising voor gemotoriseerd verkeer (sobere variant in landelijk gebied) komen dicht bij deze kosten. 4.3 Advies Gezien het grote oplossende vermogen van de voorkeursmaatregelen, de enorme winst op het gebied van overwegveiligheid en de beperkte kosten die daar tegenover staan is het advies om de betreffende voorkeursmaatregelen uit te voeren. Om de kosten die hiermee gemoeid zijn te kunnen betalen zullen de provincie Groningen, ProRail, het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en de gemeente Winsum onderling afspraken moeten maken over de hoogte van de bijdrage per partij. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu wordt nadrukkelijk gevraagd financieel te participeren als verantwoordelijke overheid voor de hoofdrailinfrastructuur. 8

9 Bijlagen Bij dit document zijn de volgende bijlagen opgenomen: 1. Document Bijlage maatregelen overwegveiligheid gemeente Winsum ; 2. Brief van de gemeente Winsum aan het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en ProRail; 3. Kopie van de motie van de gemeenteraad van Winsum; 4. Kopie van de handtekeningen voor het veiliger maken van de overweg Voslaan. 9