Jaarverslag Laboratorium Pathologie. Isala. Zwolle

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag Laboratorium Pathologie. Isala. Zwolle"

Transcriptie

1 Jaarverslag 2016 Laboratorium Pathologie Isala Zwolle

2

3 Inhoudsopgave Woord vooraf....3 Afkortingenlijst Algemeen Personeel Medische staf / AIOS / Management Analisten Secretariaat Staf Mortuarium / Sectie-afdeling Uit dienst Organogram Afdelingsverslagen Histologie Cytologie Secretariaat Bodes Mortuarium Pathologen Ziekteverzuim Jaargesprekken Overlegstructuren (organisatorisch) Investeringen Aangeschafte apparatuur, software en inventaris in Op afdeling aanwezige tijdschriften Digitale bronnen Aangeschafte boeken Patiëntenzorg Algemeen Productieoverzicht Zorgzwaarte Histologie Productieoverzicht Histochemische kleuringen Hematopathologie Mohs-chirurgie Huisartsendiagnostiek Niet-cervicale cytologie Productieoverzicht Puncties Isala Follow-up van puncties verricht door patholoog Punctie-ondersteuning radiologie Isala Punctie-ondersteuning radiologie St Jansdal Cervixcytologie Algemeen overzicht Beoordeelbaarheid Herhalingsadviezen en KOPAC tabel Follow-up afwijkende cervixcytologie medische indicatie (2015) Obducties Aanvullende diensten mortuarium Speciale technieken Immunopathologie productie per antilichaam Moleculaire pathologie Farmacopathologische bepalingen mammacarcinomen Kwaliteitsindicatoren Doorloopsnelheden Vriescoupes Consulten, revisies & rondzendingen Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

4 4.3.1 Consulten / revisies Carcinoom audit BVO-baarmoederhalskanker Audit darmscreening (Clinico-) pathologische besprekingen Regionale en landelijke bijeenkomsten en werkgroepen Locale besprekingen Onderwijsactiviteiten Aandachtsgebieden (aanspreekpunt) diagnostiek Aandachtsgebieden organisatorisch Kwaliteitszorg Visitatieschema pathologie Verslag kwaliteitsactiviteiten Interne en externe signaleringen VIM- en MIP meldingen Externe rondzendingen Lidmaatschappen / commissies / bestuurswerkzaamheden / nascholing Medische Staf Overzicht cursus medewerkers Overzicht lidmaatschappen / werkgroepen / activiteiten medewerkers Vooruitblik Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

5 Woord vooraf Als we terugkijken naar de voorgaande jaarverslagen valt op dat er steeds opnieuw gesproken wordt over enerverende jaren, waarin veel gebeurd is op de afdeling Pathologie. Het jaar 2016 vormt daarop geen uitzondering. Opnieuw was er sprake van groei en daarmee gingen diverse forse veranderingen gepaard. In dit jaarverslag vindt u de onderbouwing van al deze veranderingen in feiten en cijfers. Al het werk hebben we alleen kunnen verrichten dankzij de grote betrokkenheid en inzet van de medewerkers in alle geledingen van de afdeling. Een woord van dank aan iedereen die een bijdrage heeft geleverd is daarvoor op zijn plaats. De grootste verandering in 2016 was de start van de dienstverlening voor Isala Diaconessenhuis in Meppel. De pathologie voor dit ziekenhuis werd verricht door de afdeling Pathologie van Treant, Hoogeveen. In het kader van de fusie van Isala Zwolle met het Diaconessenhuis en de vervlechting van de medische dienstverlening was het logisch om de pathologie onder te brengen bij Isala. Na een periode van voorbereiding van processen, afspraken, uitbreiding van personeel, maar ook van investeringen in apparatuur en een interne verbouwing, kon de dienstverlening per 1 juni 2016 daadwerkelijk worden gestart. Binnen de afdeling was hiervoor nog een vrij ingrijpende verbouwing nodig om de beschikbare ruimte in het lab te vergroten. Er is een uitsnijdkamer bijgebouwd, het cytologie-laboratorium is verplaatst naar het laboratorium celtechnieken en het immuunhistochemie-laboratorium is verplaatst naar het voormalige cytologie-laboratorium. De vrijgekomen ruimte in het histologie-laboratorium was nodig om de productiecapaciteit te vergroten. Bovendien is een ontvangstruimte gecreëerd op de begane grond. De laatste wijziging levert naast ruimtewinst een sterke verbetering op van de patiëntveiligheid in het ontvangstproces. Tijdens de verbouwing bleef de productie op volle toeren doorgaan. Dit heeft veel van de inzet van de medewerkers gevraagd. Bovendien speelde in dezelfde tijd de Isala-brede audit voor de accreditatie voor Joint Commission International (JCI). De voorbereiding van deze audit heeft ook op de afdeling Pathologie zijn weerslag gehad. Niet alleen dreigde de noodzakelijke verbouwing te worden uitgesteld, ook moest de aansluiting van JCI en ISO op een goede manier worden vormgegeven, zonder overlappingen, maar ook zonder gaten te laten vallen. Isala-breed was men verheugd toen bleek dat de JCI-accreditatie was behaald. In augustus vond het controlebezoek van de Raad van Accreditatie plaats. De accreditatie voor ISO kon gelukkig worden verlengd. Een belangrijke organisatorische verandering betrof de samenvoeging van de afdeling cytologie met de afdeling celtechnieken van het KCL. Naast de laboratoriumruimte wordt nu ook de screenruimte gezamenlijk gebruikt. Het ligt nog in de lijn der verwachtingen om een aantal diagnostische functies te harmoniseren. De ontwikkelingen op het gebied van moleculaire diagnostiek stonden niet stil. Er is gestart met de opleiding van een moleculair bioloog binnen de pathologie (KMBP) in het UMCG. Eind 2016 is begonnen met een plan om de diagnostiek verder te stroomlijnen en toekomstbestendig te maken voor de komende jaren. De belangrijkste nieuwe ontwikkelingen betreffen de invoering van sneldiagnostiek en van liquid biopsies. De verdere uitwerking en implementatie hiervan zal plaatsvinden in de loop van Juni 2017 Jos Bart, RVE voorzitter Pathologie Rycolt Hamoen, RVE manager Pathologie Voor reacties: pathologie@isala.nl Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

6 Afkortingenlijst AP: BVO: CCKL: CMO: CTG: DBC: DOT: EPD: EPIC: EQA: HFMEA: ISO ISO 15189: JCI: KCL: KPI: LMMI: LMS: MDO: MIP: MOS: NVS: NVVP: NZa: OL: PALGA: PE: PIP: PO: PPM: QCMD: ROSE: RvB: RVE: SMO: SNOMED: SOP: UDPS: VIM: VIVA ZC: Aanspreekpunt Bevolkingsonderzoek Stichting ter bevordering van de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek en voor de accreditatie van laboratoria in de gezondheidszorg Cura Mortuosum College Tarieven Gezondheidszorg Diagnose Behandel Combinatie DBC s Op weg naar Transparantie Electronisch Patiënten Dossier Nieuwe EPD St Jansdal External Quality Assessment Healthcare Failure Mode and Effect Analysis Internationale Organisatie voor Standaardisatie Nederlandstalige ISO-norm: Medische Laboratoria bijzondere eisen van kwaliteit en competentie Joint Commission International Klinisch Chemisch Laboratorium Kwaliteits Prestatie Indicator Laboratorium voor Medische Microbiologie en Infectieziekten Laboratorium Management Systeem Multi Disciplinair Overleg Meldingen Incidenten Patiëntenzorg Medisch Ondersteunende Specialismen Nieuwe Verrichtingen Systematiek Nederlandse Vereniging Voor Pathologie Nederlandse Zorgautoriteit Operationeel Leidinggevende Pathologisch Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief Productie Eenheid Primus Inter Pares Periodiek Overleg PALGA Protocol Module Quality Control for Moleculair Diagnostics Rapid On Site Evolution Raad van Bestuur Resultaat Verantwoordelijke Eenheden Sociaal Medisch Overleg Systematized Nomenclature of Medicine Standard Operating Procedure Universeel Decentraal Palga Systeem Veilig Incident Melden Applicatie t.b.v. doorgifte declaratiecodes Zwaarte Categorie. 4 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

7 1 Algemeen 1.1 Personeel Per team wordt de totale formatie per 31 december 2016 weergegeven. Vervolgens worden de mutaties en bijzonderheden in het personeelsbestand tijdens het jaar 2016 aangegeven Medische staf/ AIOS/Management Formatieomvang pathologen bruto fte (2015: netto fte) *netto fte Dhr. Dr. J. Bart, patholoog, RVE voorzitter Dhr. Dr. Mr. J.E. Boers, patholoog, opleider Dhr. Dr. M.G.W. Bol, patholoog Mw. A.C. Dutman, patholoog Dhr. M.G. Havenith, waarnemend patholoog ( t/m ) Mw. Dr. K. Koopman, patholoog (per ) Mw. R.C.R. Kromontono, patholoog Dhr. N.C. Köster, patholoog Dhr. B.E. Laddé, patholoog Dhr. F.C.P. Moll, patholoog Dhr. R.H. van Rijssel, patholoog, plaatsvervangend opleider Mw. Dr. J. van der Starre Gaal, patholoog Mw. J.A.L. Hodge, patholoog Dhr. J.H. Lagendijk, patholoog Mw. S.R. Offerman, patholoog *bruto formatie bevat 0.2 fte RCP BVO Dhr. Dr. Mr. J.E. Boers en 0.2 fte detachering UMCG Dhr. Dr. J. Bart Dhr. Dr. N.A. t Hart, moleculair patholoog Dhr. Dr. C.F.M. Prinsen, moleculair bioloog 0.2 fte 0.4 fte Mw. C. Niedlich-den Herder, arts assistent 0.8 fte ( t/m ) Mw. A.C. Jonkers, arts assistent 0.8 fte ( t/m ) Dhr. R.E.P. Hamoen, MSc, RVE manager Mw. H.S. Kuiper, management assistent 1.0 fte (50% Pathologie en 50% KCL) 0.83 fte Physician assistent i.o. Formatie Mw. J. de Priester Urbanus (vanaf ) Dhr. A. Veringa (vanaf ) 2.0 fte Analisten Histologie Formatie histologie fte (2015: 25.7 fte) Mw. C. Alberts-Netjes, medisch analist C Mw. H.P. Bakker-Wup, medisch analist C Mw. C. Busser, medisch analist D (vanaf ) Mw. I. van den Boon Pieper, medisch analist C (vanaf ) Dhr. C. Dentico, medisch analist C (tot ) Dhr. S. van Drie, medisch analist B Mw. C. Evertsen, medisch analist C Mw. E. van Ommen - Geertsema, medisch analist C Dhr. M.G.C. van de Grift, OL B Mw. I. Grimmius, medisch analist D (vanaf ) Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

8 Mw. N.A. Heimensen, medisch analist C Dhr. M. Hogeweg, medisch analist C Mw. M van der Hoogen-Veldhoen, medisch analist C (i.c.m. mortuarium) Dhr. G.J. Huisken, aanspreekpunt speciele kleuringen, medisch analist C Mw. Y.A.M. Huisman-Holterman, OL B Mw. J. Kamphorst, medisch analist C (i.c.m. KCL) Mw. N. Keizer, medisch assistent C (vanaf ) Mw. A.J. Knol, medisch analist B Mw. A. Kootstra, medisch assistent C (vanaf ) Mw. P. Kruimer, aanspreekpunt uitsnijdkamer, medisch analist C Mw. G. Kuiper, medisch analist C Mw. M.E. van Leusen, medisch analist C Mw. J.C. Meeuwissen, aanspreekpunt immunohistochemie, medisch analist B Mw. N. Methorst, aanspreekpunt moleculaire technieken, medisch analist B Mw. S. Meijer-Schutte, medisch analist C Dhr. L. Mooi, medisch assistent C (i.c.m. mortuarium) Mw. M. Nijboer-Roeberts, medisch analist D Mw. G.D. Oosterbroek-Schuurman, medisch analist C Mw. L. van Opstal, aanspreekpunt uitsnijdkamer, medisch analist C Mw. J. Pieterman-van der Steeg, medisch analist C Mw. J. Postma-Mackie, medisch analist D Mw. H.J. de Ronde, aanspreekpunt Mohs, medisch analist C Mw. M.H.S. Ruiter, medisch analist C Mw. K. Schreuder, medisch analist D (per ) Mw. W.B. Spijkers, medisch assistent C Mw. J.E. van Unen-Bruins, medisch analist D Dhr. A. Abbes, OL B moleculaire diagnostiek Cytologie Formatie cytologie 8.48 fte ( fte) Mw. H.L. Ballast, medisch analist B Dhr. R. Grasdijk, medisch analist D, nul uren overeenkomst Mw. A.F. Klok-van der Velden, medisch assistent C Mw. J. Knol, medisch analist C (tot ) Mw. M.J.F. Krebber, aanspreekpunt algemene cytologie, medisch analist B Mw. W. van der Maaten, medisch analist B Mw. J.S. Meijer-Henstra, medisch analist C Mw. M. ten Napel-Schraal, medisch analist B Mw. M. van Oort, medisch analist D Mw. A. Ronner, medisch analist D Mw. S.J. Scherpen-Verseput, medisch analist C Mw. W. van der Sleen-van Ouwerkerk, medisch assistent D (t/m ) Mw. M.M.M. Smit-Kok, medisch analist B Mw. S. Torn-de Leeuw, aanspreekpunt cervixcytologie, medisch analist B Stagiaires Mw. A. Mohamedhoesein, stagiaire histologie ( t/m ) Mw. A. Kootstra, stagiaire histologie/mortuarium ( t/m ) Mw. N. Moayad, stagiaire kwaliteit ( t/m ) Mw. C. Bosch, stagiaire histologie ( t/m ) 6 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

9 1.1.3 Secretariaat Formatie secretariaat 11.8 fte (2015: 9.37 fte) Mw. A.C. Boerma, medisch secretaresse B Mw. B. Brink-Sollie, medisch secretaresse B Mw. L. van Deenen, medisch secretaresse B Mw. C. Heuvink-Olijhoek, medisch secretaresse B (per ) Mw. H.A. van Dijk-de Lorm, medisch secretaresse B Mw. G.J. van Hoek-Esselink, medisch secretaresse B Mw. G.M. Lensen-de Lange, medisch secretaresse B Mw. A.N.L. Letsch, medisch secretaresse B Mw. J. ten Napel-Bergkamp, medisch secretaresse B (per ) Mw. I.A.G. Pot-Verschaeren, medisch secretaresse A (teamleider) Mw. G.H.M. Spoor-Kortstee, medisch secretaresse B Mw. H. Stroeve, medisch secretaresse B Mw. L. Tuin-Groen, medisch secretaresse A (teamleider) Mw. J. Verhoek, medisch secretaresse B Mw. H. Vinke-Feikens, medisch secretaresse B Administratief medewerker Dhr. H. van de Weg, administratief medewerker H 0.56 fte Staf Formatie staf Dhr. H.J. van Litsenburg, kwaliteitsmedewerker Pathologie Dhr. A. Swienink, ICT applicatiebeheerder Mw. M. van der Saag, medewerker beleidsadvisering en ondersteuning A KCL Dhr. M. Slingschroder, adviseur beleid en ondersteuning C 1.89 fte (2015: 1.89 fte) 1 fte 0.89 fte (1 fte in samenwerking met KCL) (1 fte in samenwerking met KCL) Mortuarium/Sectie-afdeling Formatie mortuarium 3.4 fte (2015: 3.4 fte) Mw. P.M. Honing Mw. M. van der Hoogen-Veldhoen (i.c.m. histologie) Dhr. R. Klein Dhr. L. Mooi (i.c.m. histologie) Dhr. R. Strijkert Mw. Y. van Urk Mw. F. Kuik (0 uren contract per ) Uit dienst Mw. A.C. Jonkers, arts assistent ( ) Mw. D. Kragt-Schoemaker, bode ( ) Dhr. C. Dentico, medisch analist C ( ) Mw. A. Mohamedhoesein, stagiaire histologie ( ) Mw. A. Kootstra, stagiaire mortuarium ( ) daarna aangenomen als medisch assistent C histologie Mw. N. Moayad, stagiaire kwaliteit ( ) Mw. J. Knol, analist cytologie ( ) Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

10 1.1.7 Organogram Operationeel leidinggevende Moleculaire diagnostiek (Zwolle) Physician assistants io RVE bestuur - RVE voorzitter - RVE manager Cytologie (Zwolle) - Algemene cytologie - Cervixcytologie Vakgroep Pathologie - vakgroep voorzitter - aandachtspathologen Stafondersteuning - Managementondersteuning - kwaliteit - ICT functioneel beheer - Moleculair bioloog Operationeel leidinggevende (2x) Histologie I - Uitsnijden (Zwolle) - Uitsnijden (H wijk) - Histotechniek (Zwolle) - Histotechniek (H wijk) - Histochemie(Zwolle) - Histochemie (H wijk) Histologie II - Immunologie (Zwolle) - Immunologie (H wijk) Mortuarium - Mortuarium (Zwolle) - Obducties (Zwolle) - Obductie (H wijk) Teamleider (2x) Secretariaat - Secretariaat (Zwolle) - Secretariaat (H wijk) - Materiaalontvangst (Zwolle) - Materiaalontvangst (H wijk) 8 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

11 1.2 Afdelingsverslagen Histologie In 2016 is er veel aandacht besteed aan het continu verbeteren van de laboratoriumprocessen volgens de ISO richtlijnen. Door regelmatig audits uit te voeren binnen de afdeling en door nonconformiteiten te melden in I-Task kunnen we het proces monitoren en waar nodig verbeteracties doorvoeren. Daarnaast is er door alle medewerkers maar vooral ook het verbeterteam hard gewerkt om de JCI accreditatie namens de afdeling voor Isala te behalen. Onderdeel binnen de ISO en de JCI richtlijnen zijn o.a. de bevoegdheden en bekwaamheden van medewerkers aantoonbaar te maken. In het kwaliteitspaspoort kan iedere medewerker aantonen wat zijn/haar bevoegdheden en bekwaamheden zijn. Middels een intercollegiale toetsing (profcheck) worden deze bekwaamheden getoetst. Er zijn afgelopen jaar een aantal medewerkers geschoold om deze profchecks af te kunnen nemen. Per 1 januari 2016 is Kelly Schreuder en per 1 maart 2016 is Iris van de Boom in dienst gekomen, beiden ter vervanging als analist op de histologie. Vooruitlopend op de fusie tussen Isala en Diaconessenhuis Meppel in 2017, wordt de diagnostiek t.b.v. de pathologie vanaf juni 2016 naar locatie Zwolle gestuurd. Om deze stijging in productie op te kunnen vangen is in de periode eind mei t/m juli het laboratorium intern verbouwd. Er is een extra uitsnijdkamer bijgekomen, de materiaalontvangst is naar de begane grond verplaatst, de inbedruimte/doorvoerruimte is uitgebreid en het routinelaboratorium is deels op de plek van de immunologie gekomen. De immunologie is doorgeschoven naar het voormalige cytologie laboratorium. De formatie is uitgebreid met 2 fte analisten en 1 fte lab-assistent. Hiervoor zijn per 1 juli 2016 Carmen Busser als analist en Aline Kootstra als lab-assistent in dienst gekomen. Per 12 juli 2016 is Ingrid Grimmius als analist in dienst gekomen. Om de diagnostiek op te kunnen vangen is de capaciteit van de apparatuur verhoogd middels aanschaf van een extra DAKO HE-coverstainer en een LEICA ASP625 doorvoerapparaat. Yvonne Huisman en Marco v.d. Grift, operationeel leidinggevenden Pathologie en Mortuarium Cytologie Een jaar met veel veranderingen voor de afdeling cytologie. Er vonden diverse overleggen plaats met de afdeling celtechnieken van het KCL over het geleidelijk in elkaar voegen van beide afdelingen. Een begin hiermee is gemaakt door de verhuizing van de techniekruimte van cytologie naar de ruimte van het KCL. Hierdoor konden al enkele dingen gemeenschappelijk worden gedaan. In de screenruimte is ruimte gemaakt voor werktafels van het KCL waarop diverse microscopische onderzoeken gedaan worden en er zijn dagelijks enkele KCL-collega s werkzaam op de screenafdeling. In het nieuwe jaar willen we deze samenwerking intensiveren. Sinds juni 2016 werd ook het materiaal uit Meppel verwerkt. De start van deze dienstverlening is vanwege een goede voorbereiding soepel verlopen. Een hectisch jaar wat betreft het BVO baarmoederhalskanker. Omdat dit het laatste jaar was in de oude vorm werd er een ander oproepschema gehanteerd. In plaats van te werken met een oproepschema van twaalf maanden werden de BVO uitstrijken in een periode van negen maanden ingestuurd, wat tot gevolg had dat er enkele intense piekperioden zijn geweest. Met name aan het eind van het jaar is het met inzet van alle medewerkers gelukt om dit voor de uiteindelijke deadline af te ronden; hierbij heeft het secretariaat een waardevolle ondersteunende rol vervuld. Aan het begin van het jaar werd het jubileum gevierd van Stieneke Torn, die 40 jaar als analist werkzaam is bij Pathologie Isala. Aan het eind van het jaar werd afscheid genomen van collega Janet Knol, die meer dan 25 jaar werkzaam is geweest op de afdeling cytologie. Tevens werd afscheid genomen van Wilma v.d. Sleen. Stieneke Torn en Marjo Krebber, aanspreekpunten cytologie Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

12 1.2.3 Secretariaat Vanaf 1 januari 2016 wordt de materiaalontvangst van zowel de histologie als de cytologie door het secretariaat uitgevoerd. Daarvoor is formatie-uitbreiding gekomen in de persoon van Jeltina ten Napel-Bergkamp die op 15 februari bij ons begonnen is. De grootste verandering in 2016 is dat de pathologie vanuit het Diaconessenhuis Meppel vanaf 1 juni door Pathologie Isala wordt uitgevoerd. Aan het begin van het jaar zijn hier de voorbereidingen voor getroffen. De koppelingen naar de kliniek voor het opvragen van patiëntgegevens, het versturen van uitslagen en facturaties zijn ingericht en getest zodat we op 1 juni zonder problemen de onderzoeken vanuit Meppel konden verwerken. Door deze toename van het werk is er op de afdeling Pathologie verbouwd. Voor het secretariaat is er een aparte ruimte materiaalontvangst op de begane grond gemaakt. In de zomer verlieten we dus de uitsnijdkamer om in onze nieuwe ontvangstruimte te gaan werken. Dagelijks zitten hier twee secretaresses die al het materiaal van die dag ontvangen, controleren, nummeren en invoeren in het UDPS-systeem. Het genummerde materiaal wordt meerdere keren per dag naar de afdeling op de 1e etage gebracht. Ondanks dat de materiaalontvangst iets verder van de afdeling zit, bevalt een aparte materiaalontvangst zeer goed. Er kan rustig en geconcentreerd gewerkt worden. Daarnaast is het erg prettig dat er één centraal punt is waar alles binnenkomt. Voor deze toename van werk is het secretariaat in formatie uitgebreid, meerdere mensen hebben hun contract met een aantal uren uitgebreid en per 1 juni is Cynthia Heuvink-Olijhoek ons team komen versterken. Een andere grote verandering is de komst van het nieuwe EPD van het St Jansdal, EPIC. Op 1 oktober werd hiermee gestart. Met de komst van EPIC zijn we in Harderwijk begonnen met ordercommunicatie. De integratie van EPIC verliep helaas moeizaam maar langzamerhand gaat dit steeds beter. Iris Pot en Betsie Tuin, teamleiders secretariaat De nieuwe ruimte materiaalontvangst op de begane grond. 10 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

13 1.2.4 Bodes Afgelopen jaar zijn de werkzaamheden van de Pathologie-bodes enorm veranderd. In het logistieke proces binnen Isala zijn veel taken van de bodes overgenomen door de brancardiers. Voor de logistieke bewegingen buiten Isala, richting de locaties Harderwijk en Meppel, wordt de MKD koeriersdienst ingezet. Dit heeft als gevolg gehad dat er een taakverschuiving bij de bodes heeft plaatsgevonden. Het maken van de huisartsenpakketten voor Pathologie en LMMI is verder opgesplitst. Als gevolg hiervan is Dicky Kragt per 1 juni 2016 naar het LMMI gegaan. Nadja Keizer is doorgeschoven naar het histologie-lab als lab-assistent. Bertus Mooi is nu als enige bode in dienst en heeft nog extra taken op het lab. Tot eind 2016 zal Bertus nog volledig werken, waarna hij in 2017 gaat afbouwen tot aan zijn pensioen eind Dit zal betekenen dat door herbelegging van activiteiten en taken de afdeling bodes in 2017 opgeheven zal gaan worden. Yvonne Huisman en Marco v.d. Grift, operationeel leidinggevenden Pathologie en Mortuarium Mortuarium Begin 2016 is de pilot werktijden mortuarium afgesloten en het nieuwe rooster met een 3-wekelijkse cyclus door de ondernemingsraad goedgekeurd. In de praktijk houdt dit in dat er op doordeweekse dagen een bezetting van 1,5 mortuariummedewerker is. Hierdoor is er dagelijks een obductiemedewerker in huis om te ondersteunen bij het uitvoeren van obducties. De bereikbaarheidsdienst is door dit rooster ook minder belastend geworden en heeft niet meer tot gevolg dat er structureel overuren worden gemaakt. In het mortuarium is na het behalen van de ISO accreditatie ook verder gewerkt aan het continu verbeteren van de werkprocessen. Mede hierdoor is afgelopen jaar ook de JCI-accreditatie behaald. Iedere mortuariummedewerker is in het bezit van een digitaal kwaliteitspaspoort waarin bevoegdheden en bekwaamheden aantoonbaar zijn. Middels profchecks worden de bekwaamheden intercollegiaal getoetst. Doordat het ondersteunen van de obducties op locatie Harderwijk soms moeilijk inpasbaar was, is er gekozen om het CMO voor deze locatie te laten ondersteunen. Per 21 september 2016 is Frieda Kuik (medewerkster Isala Diaconessenhuis Meppel) als mortuariummedewerker in dienst gekomen op basis van een 0-uren contract. Yvonne Huisman en Marco v.d. Grift, operationeel leidinggevenden Pathologie en Mortuarium Pathologen Productie, bezetting en uitbreiding vakgroep. De vakgroep Pathologie zag in 2016 opnieuw een stijging van de productie. Deze werd grotendeels veroorzaakt door de overname van de dienstverlening voor het Diaconessenhuis te Meppel per 1 juni, waarmee Isala een juridische fusie m.i.v. 1 januari 2017 is aangegaan. Een kleiner deel van de productiestijging deed zich voor door autonome groei zowel in Isala als in St Jansdal te Harderwijk. In verband met de productiegroei werd de vakgroep pathologie uitgebreid met Mw. Dr. K. Koopman. Verder werd de vakgroep geconfronteerd met enkele collegae die langdurig ziek c.q. afwezig waren in verband met zwangerschapsverlof. Waarneming werd deels onderling geregeld en deels door de inzet van onze oud-collega dr. M.G. Havenith. Harderwijk 2.0. Vanwege de langdurige ziekteperioden was het niet altijd mogelijk om twee werkplekken in Harderwijk te bezetten met pathologen. Dit heeft geresulteerd in het plan Harderwijk 2.0 dat voorziet in een fundamentele verandering van de werkwijze in Harderwijk. Uitgangspunt is optimalisatie van deelspecialistische diagnostiek bij een gelijkblijvend servicelevel. Een van de consequenties is dat er in het vervolg één patholoog in Harderwijk werkt. Hierbij participeren alle leden van de vakgroep bij de invulling m.b.t. de bezetting op locatie Harderwijk. De implementatie van dit plan zal plaatsvinden in Jos Bart, RVE voorzitter Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

14 Astitel 1.3 Ziekteverzuim Totaal (%) w.v. kort w.v. middel w.v.lang /zeer lang Incl. Zwangerschap Exclusief Zwangerschap ( 0 8 dgn.) ( 8 24 dgn.) (>42 dgn.) ,6 5,5 0,97 1,69 2, ,62 8,5 1,48 1,2 5, ,4 5,09 2,03 1,84 1, ,34 4,47 1,84 1,11 1, ,75 4,4 1,01 1,43 3, ,96 4,06 0,6 1,07 2, ,89 2,66 0,73 1,59 1, ,42 3,38 0,68 1,69 1, ,4 3,84 0,73 1,38 3, ,35 5,7 0,74 1,09 3, ,79 4,17 0,76 1,04 2, ,31 5,36 0,86 1,11 3,14 In bovenstaande tabel zijn de verzuimpercentages van RVE Pathologie weergegeven. Het voortschrijdend ziekteverzuim van 5,36 % van RVE Pathologie wordt voornamelijk veroorzaakt door het langdurige ziekteverzuim (> 43 dagen 3,14 %). Het SMO is een belangrijk platform om het langdurig verzuim te reduceren. Op basis van onze analyse is, naast persoonlijke situaties, vooral de combinatie van drie belangrijke gebeurtenissen medio 2016, te weten extra drukte rondom start dienstverlening Meppel, de verbouwing en het JCI-accreditatietraject een belangrijke reden voor werkgerelateerd verzuim. Vanuit Isala wordt door het KPI verzuimteam actief beleid gevoerd op het terugdringen van het individuele recidiverende ziekteverzuim en het voorkomen van langdurig ziekteverzuim. De meldingsfrequentie (het gemiddeld aantal ziektemeldingen per jaar per werknemer) over 2015 is 1,03 en in ,26 voor RVE Pathologie bij een Isala-norm van maximaal gemiddelde van 1,5. Voor beheersing van het ziekteverzuim is voor het jaar 2016 de norm van 4% gesteld (KPI van Isala en RVE Pathologie). Helaas is de doelstelling om onder de norm van 4% te blijven niet gerealiseerd. Dit hoge verzuimpercentage werd grotendeels veroorzaakt door enkele medewerkers met langdurig verzuim. Bij twee van onze medewerkers heeft dit in 2016 geleid tot een gedeeltelijke en gehele WIAafkeuring. 12 Meerjarentrend verzuim RVE Pathologie Incl. Zwangerschap Exclusief Zwangerschap ( 0 8 dgn.) ( 8 24 dgn.) (>42 dgn.) Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

15 1.4 Jaargesprekken In 2016 is binnen Isala gestart met de digitale resultaatsturing module binnen You Force. Na training en start van deze systematiek binnen de RVE Pathologie is al snel duidelijk geworden dat binnen de laboratoriumomgeving deze systematiek onnatuurlijk aanvoelt en niet aansluit bij de doelstelling van deze activiteiten. Om deze reden is het percentage van vastgelegde gesprekken laag. Met de invoering van het kwaliteitspaspoort is gekozen voor de lijn om een geïntegreerd beoordelingsen evaluatiesysteem te volgen. Hierbij gaat het om drie belangrijke onderdelen: 1) het individuele gesprek tussen medewerker en leidinggevende, minimaal 1 x per twee jaar, 2) een teamgesprek waarbij circa 5 medewerkers en leidinggevende aan de hand van de 360 graden feedbacksystematiek de teamresultaten bespreken, minimaal 1 x per twee jaar en 3) de bekwaamheden beoordeling aan de hand van profchecks en indien nodig tussentijdse beoordelingen Jaargesprekken door: Aantal Aantal Aantal Aantal Rycolt Hamoen 12 2 ** afdeling cytologie Rycolt Hamoen 1 1 *** management assistente Rycolt Hamoen 1 1 *** kwaliteitsmedewerker Rycolt Hamoen 1 *** ICT-medewerker Rycolt Hamoen 4 4 *** leidinggevenden Marco v.d. Grift afdeling histologie Marco v.d. Grift bodes Marco v.d. Grift/Yvonne Huisman mortuarium Yvonne Huisman afdeling histologie Andre Abbes 2 3 moleculaire analisten Iris Pot * secretariaat Iris Pot 1 * administratief medewerker Betsie Tuin * secretariaat Betsie Tuin * administratief medewerker Marjo Krebber 5 ** afdeling cytologie Stieneke Torn 4 ** afdeling cytologie * voor het secretariaat zijn in 2016 alleen voortgangsgesprekken gevoerd met nieuwe medewerkers. De planningsgesprekken zijn in januari / februari 2017 gepland. ** voor de afdeling cytologie zijn er in 2016 alleen voortgangsgesprekken gevoerd met nieuwe medewerkers die nog niet volledig zijn ingewerkt. *** in de reguliere PO's zijn de resultaten en het functioneren meerdere keren aan de orde geweest. Het digitale format voldoet niet aan de randvoorwaarden die gesteld worden aan een doelmatige en efficiënte beoordelingscylus. I.v.m. langdurige afwezigheid van de leidinggevenden in 2016 is het niet mogelijk geweest om met alle medewerkers histologie / bodes een jaargesprek te voeren. Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

16 1.5 Overlegstructuren (organisatorisch) Periodiek Overleg PO PO lid RvB met RVE manager PO Lid RvB met RVE manager en RVE voorzitter Kwartaalgesprek Lid RvB, RVE bestuur en RVE controller RVE managers overleg RVE besturen overleg (KCL, LMMI, Pathologie, Klinische Farmacie) Stafoverleg laboratoria/beeldvorming (RVE manager, RVE controller en Senior HR) PO RVE manager met RVE controller PO RVE manager met Inkoper PO RVE manager met Senior HR PO RVE manager met Public Relations PO RVE manager met OL ers Histologie PO RVE manager met AP ers Cytologie PO RVE manager met teamleiders Secretariaat PO RVE manager met management assistent Dagelijks bestuur overleg RVE Pathologie Vakgroep overleg pathologen Overleg RVE manager en RVE voorzitter Weekbordoverleg RVE Pathologie (Lean methodiek) Management Team RVE Pathologie Werkoverleg per afdeling / team Werkgroep kwaliteit Stuurgroep kwaliteit Management review Stuurgroep ICT 1 x per maand 1 x per maand 1 x per kwartaal 1 x per week 1 x per 3 weken 1 x per 4 weken 1 x per 2 weken 1 x per maand 1 x per week 1 x per kwartaal 1 x per week 1 x per week 1 x per week 2 x per week en ad hoc 1 x per week 1 x per maand 1 x per week en ad hoc 1 x per week 1 x per twee weken 1 x per 6 weken 1 x per maand 1 x per maand 2 x per jaar 1 x per maand 14 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

17 2 Investeringen 2.1 Aangeschafte apparatuur, software en inventaris in 2016: NB. H= locatie St Jansdal, Z= locatie Isala. ICT 2 afdelingsnetwerkprinters vervangen door Ricoh (1x H, 1x Z) 17 PC s vervangen door nieuwe(re) exemplaren (3x H, 14x Z) 4 PC s nieuw geplaatst (uitbreiding) (Z). Histologie Paraffine dispenser Histocore Arcadia H (2x Z) Prestochill (Z) NB: betreft proefplaatsing. Broedstoof (Z) Magneetroerder met verwarming (Z) Doorvoerapparaat, weefsel (Z) Strekplaat, Paraffine (Z) Stikstofvat mv esc 11/7 (Z) Rollerbank (Z) Meter, Formaldehyde damp (Z) Digitale Macro Camera s, uitsnijdtafels (4x Z, 1 x H). Cytologie Slideprep. Systeem (Z) Schudapparaat (Z) Microscoop t.b.v. ROSE radiologie (H). Moleculaire technieken Idylla console (Z) NB: betreft een proefplaatsing, na evaluatie investering traject in Idylla instrument (Z) NB: betreft een proefplaatsing, na evaluatie investering traject in Op afdeling aanwezige tijdschriften: American Journal of Surgical Pathology Annals of Oncology Cardiovascular Pathology Diagnostic Cytopathology Histopathology Modern Pathology Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde Nederland Tijdschrift voor Oncologie Pediatric & Developmental Pathology VAP Visie Virchows Archiv: The European Journal of Pathology Zoekmachine Immunohistochemie Zorgvisie. Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

18 2.3 Digitale bronnen Immunoquery, programma ter ondersteuning van de dagelijks diagnostiek. 2.4 Aangeschafte boeken 2016 Pathologie Zwolle: The Paris System for Reporting Urinary Cytology, D.L. Rosenthal, E.M. Wojcik, D.F.I. Kurtycz, ISBN Stocker and Dehners s Pediatric Pathology, A.N. Husain, J.T. Stocker, L.P. Dehner, 4e druk, ISBN WHO Classification of Tumours of the Urinary System and Male Genital Organs, H. Moch, P.A. Hymphrey, T.M. Ulbright, V.E. Reuter, 4e druk, ISBN AFIP 23: Tumours of the Gallbladder, Extraphepatic Bile Ducts and Vaterian System, J. Albores-Saavedra, D.E. Henson, D.S. Klimstra, ISBN Skin Lymphoma, Lorenzo Cerroni, 4e druk, ISBN Diagnostic Pathology and Molecular Genetics of the Thyroid, Y.E. Nikiforov, P.W. Biddinger, L.D.R. Thompson, 2e druk, ISBN Pathology of the Urinary Bladder, A. Lopez-Beltran, R. Montironi, L. Cheng, 1e druk, ISBN WHO Classification of Tumours of the Central Nervous System, D.N. Louis, H. Ohgaki, O.D. Wiestler, W.K. Cavenee, D.W. Ellison, D.Figarella-Branger, A. Perry, G. Reifenberger, A. von Deimling, 4e druk, ISBN Pearls and Pitfalls in Neoplastic Dermatopathology, O.E. Dadzie, M. Mahalingham, 1e druk, ISBN Diagnostic Atlas of Non-neoplastic Lung Disease, A.L.A. Katzenstein, ISBN An Atlas of Hair Pathology with Clinical Correlations, L.C. Speerling, S.E. Cowper, E.A. Knopp, 2e druk, ISBN AFIP 24: Tumors of the Bone Marrow, K. Foucar, R.W. McKenna, L.C. Peterson, S.H. Kroft, 1e druk, Hemapathology, E.S. Jaffe, D.A. Arber, E. Campo, N.L. Harris, L. Quintanilla-Martinez, 2e druk, ISBN AJCC Cancer Staging Manuel, M.B. Amin, F.L. Greene, S. Edge, 8e druk, ISBN Leong s Manuel of Diagnostic Antibodies for Immunohistology, R. Chetty, K. Cooper, A.M. Gown, 3e druk, ISBN TNM Classification of Malignant Tumours, J.D. Brierley, M.K. Gospodarowicz, C. Wittekind, 8e druk, ISBN Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

19 Pathologie Harderwijk WHO Classification of Tumours of the Urinary System and Male Genital Organs, H. Moch, P.A. Hymphrey, T.M. Ulbright, V.E. Reuter, 4e druk, ISBN AFIP 23: Tumours of the Gallbladder, Extraphepatic Bile Ducts and Vaterian System, J. Albores-Saavedra, D.E. Henson, D.S. Klimstra, ISBN Skin Lymphoma, Lorenzo Cerroni, 4e druk, ISBN Atlas of Non-tumor Pathology nr. 9: Non-Neoplastic Diseases of Bones and Joints, M.J. Klein, S. Fiona Bonar, T. Freemont, T.N. Vinh, R. Lopez-Ben, H.J. Siegel, G.P. Siegel. ISBN Diagnostic Pathology and Molecular Genetics of the Thyroid, Y.E. Nikiforov, P.W. Biddinger, L.D.R. Thompson, 2e druk, ISBN AFIP 9, Series 4: Tumors of the Salivary Glands, G.L. Ellis, P.L. Auclair, ISBN AFIP 24: Tumors of the Bone Marrow, K. Foucar, R.W. McKenna, L.C. Peterson, S.H. Kroft, 1e druk, AJCC Cancer Staging Manuel, M.B. Amin, F.L. Greene, S. Edge, 8e druk, ISBN Leong s Manuel of Diagnostic Antibodies for Immunohistology, R. Chetty, K. Cooper, A.M. Gown, 3e druk, ISBN TNM Classification of Malignant Tumours, J.D. Brierley, M.K. Gospodarowicz, C. Wittekind, 8e druk, ISBN Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

20 3 Patiëntenzorg 3.1 Algemeen Productieoverzicht In aantallen Histologie Totaal Totaal Isala Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Totaal St Jansdal Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Totaal extern/overig Zwaartecategorie 1 2 Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie 4 3 Zwaartecategorie 5 4 Zwaartecategorie 6 1 Totaal huisartsen Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Vriescoupes Totaal Isala St Jansdal Elektronenmicr. ond. Totaal Isala St Jansdal Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

21 In aantallen Eenvoudig moleculair ond. Totaal In situ hybridisatie Isala St. Jansdal Extern/overig Huisartsen Totaal HPV-bepaling Isala St Jansdal Huisartsen Complex moleculair ond. Totaal Isala St Jansdal Extern/overig Huisartsen 2 1 Consulten extern gevraagd Obducties Totaal Isala St Jansdal Extern/overig Huisartsen Cytologie Niet-gynaecologisch Totaal Totaal Isala Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Totaal St Jansdal Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Totaal extern/overig Zwaartecategorie 1 1 Zwaartecategorie 2 1 Zwaartecategorie Zwaartecategorie Totaal huisartsen Zwaartecategorie Zwaartecategorie Zwaartecategorie Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

22 In aantallen Puncties Totaal Isala Huisartsen/overig Gynaecologisch Totaal Bevolkingsonderzoek Totaal Isala St Jansdal Huisartsen/overig Indicatie Totaal Isala St Jansdal Huisartsen/overig Totale productie-eenheden Bovenstaande aantallen op basis van facturatiecodes. 20 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

23 Ontwikkeling productie Pathologie in productie-eenheden Verdeling zwaartecategorie (ZC) histologische onderzoeken 2016 per instelling 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% ZC6 ZC5 ZC4 ZC3 ZC2 ZC1 20% 10% 0% Isala St. Jansdal Huisartsen Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

24 3.1.2 Zorgzwaarte De laatste jaren is er landelijk sprake van een toenemende discussie over de doelmatige inzet van aanvullende diagnostische onderzoeken binnen de DOT-systematiek. Deze discussie kan vanuit verschillende gezichtspunten worden gevoerd: kostenbesparing van diagnostiek, kostenbesparing op voorkomen van onnodige zorg, voorkomen van onnodige onderzoeken, etc. Onderzoeken, uitgevoerd door de RVE Pathologie, laten de laatste jaren slechts een autonome groei zien van enkele procenten per jaar. Deze beperkt groeiende trend wordt bereikt door op professioneel niveau gerichte afspraken te maken tussen de aanvragende (poort)specialismen en de ondersteunende specialismen. Het is zeer complex om de doelmatigheid van de uitgevoerde onderzoeken in relatie met de algemene productieomvang en kwaliteit inzichtelijk te maken. De kwalitatieve aspecten worden inhoudelijk besproken tijdens ondermeer de MDO s, onderwijsbesprekingen en de jaarlijkse diagnostiekbesprekingen. Als een van de indicatoren maken we gebruik van de indicator waarbij op basis van de PALGAdiagnose (gebaseerd op SNOMED) een verdeling is gemaakt tussen onderzoeken met en zonder een (pre)maligne diagnose. De aanname is dat bij selectiever aanvragen van pathologie-diagnostiek er een reductie plaats vindt op de meer eenvoudige diagnostiek en er sprake zal zijn van een relatieve toename van (pre)maligne diagnoses in de gehele casemix. Naast de KPI (pre)maligne diagnoses zijn er ook laboratorium-technische indicatoren te benoemen die als indicator / KPI gezien kunnen worden van de zorgzwaarte, zoals het aantal cassettes en het aantal glaasjes c.q. aanvullend onderzoek per aanvraag. Deze indicator geeft een objectief beeld van de werklast binnen het laboratorium. KPI (pre)maligne diagnoses In onderstaande tabel en grafiek zijn de verschillende trends inzichtelijk gemaakt voor de histologieen cytologie-onderzoeken. Bij zowel de histologie- als de cytologie-onderzoeken wordt er de laatste jaren een stijging gezien passend bij de aanname dat er gerichter onderzoek is aangevraagd (relatieve stijging) in combinatie met een stijging van het aantal maligne diagnoses (absolute stijging). De vakgroep Pathologie ervaart dan ook een verzwaring in de casemix van de diagnostiek, waarbij er zowel sprake is van een afname van eenvoudige diagnostiek als een toename van complexe diagnostiek. Deze verzwaring van werklast wordt nog eens versterkt door de sterke toename van MDO s sinds Met de invoering sinds 2015 van de nieuwe verrichtingen- systematiek, waarbij de diagnostiek wordt gewogen aan de hand van 6 zwaartecategorieën, wordt de zwaarte van de casemix op basis van de inhoud gewogen (zie ook 3.1 ). Overzicht zorgzwaarte % (pre) maligne diagnoses bron. UDPS Aantal Cytologie onderzoeken Waarvan n.(pre)maligne KPI % (pre)maligne C 11,74 16,5 16,61 16,75 19,11 19,88 19,94 21,33 Aantal Histologie onderzoeken Waarvan n.(pre)maligne KPI % (pre)maligne T 19,7 19,9 21,2 21,4 24,1 24,37 25,06 26,05 22 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

25 De stijgende trend in percentage (pre)maligne afwijkingen t.o.v. het totaal aantal histologische onderzoeken is in het verslagjaar gestegen van 25,06% (2015) naar 26,05% (2016). De stijgende trend in percentage (pre)maligne afwijkingen t.o.v. het totaal aantal cytologische onderzoeken is gestegen van 19,94% in 2015 naar 21,33% in Tien jaar terugkijkend zien we voor de histologische onderzoeken een stijging van 19,70% naar 26,05%. Voor de cytologische onderzoeken zien we voor dezelfde periode een stijging van 11,74% naar 21,33%. 30 KPI % (pre)maligniteiten cytologie histologie Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

26 KPI componenten histologisch onderzoek In onderstaande tabel en grafiek is de trend over het aantal cassettes per histologisch onderzoek en het aantal glaasjes per histologisch onderzoek weergegeven. De gegevens zijn weergegeven vanaf het eerste volle jaar gebruik van het LMS. De procentuele stijging in 2016 t.o.v is over het totaal aantal cassettes 10,0% en het totaal aantal glaasjes 9,0%. Het aantal cassettes per onderzoek is gestegen van 3,26 in 2015 naar 3,32 in Het aantal glaasjes per onderzoek is in 2016 ten opzichte van 2015 gestegen van 6,46 naar 6,52. Overzicht zorgzwaarte histologisch onderzoek (bron LMS) aantal onderzoeken aantal cassettes KPI aantal cassettes per onderzoek 2,57 2,63 2,74 3,02 3,26 3,32 aantal glaasjes KPI aantal glaasjes per onderzoek 5,10 5,30 5,66 6,21 6,46 6,52 * histochemisch * immunologisch * moleculair * overig ,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 KPI "componenten" histologische onderzoeken KPI aantal cassettes per onderzoek KPI aantal glaasjes per onderzoek 24 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

27 3.2 Histologie Productieoverzicht RVE Isala anesthesie 1 1 bijz. tandheelkunde 1 1 cardiologie chirurgie dermatologie Diaconessenhuis 748 gynaecologie intensivisten 3 1 interne geneeskunde MDL kaakchirurgie kindergeneeskunde kno longziekten neurochirurgie neurologie oogheelkunde orthopedie plastische chirurgie radiologie 1 1 radiotherapie 3 7 reumatologie thorax-chirurgie urologie Overig Isala dermatologisch centrum fertiliteit 1 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

28 St Jansdal cardiologie 1 chirurgie dermatologie gynaecologie interne geneeskunde MDL kno kaakchirurgie kindergeneeskunde 1 longziekten neurochirurgie neurologie oogheelkunde orthopedie plastische chirurgie radiologie radiotherapie 67 reumatologie 1 urologie Extern abortuskliniek/verloskundigen 1 1 chirurgie extern gynaecologie extern 9 interne geneeskunde extern MDL extern 1 kindergeneeskunde extern 1 longziekten extern neurologie extern 1 plastische chirurgie extern 4 3 GGD-arts 1 tandarts/parodontologie verpleeghuisarts/revalidatiecentrum pathologie laboratoria extern Huisarts huisartsen Totaal * Vanaf is door het nieuwe splitsingsbeleid het aantal onderzoeken vanuit de kliniek afgenomen terwijl de inzendingen van de huisartsen daardoor zijn toegenomen. 26 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

29 Aanvragers Histologie 2016 Isala (grafiek 3.2.1) huisartsen 20% overig <500 7% chirurgie 13% dermatologie Diaconessenhuis 2% gynaecologie 11% interne geneeskunde 3% dermatologisch centrum 17% urologie 4% plastische chirurgie 4% MDL 19% Aanvragers Histologie 2016 St Jansdal (grafiek 3.2.1) overig <250 urologie 8% 5% kno 4% chirurgie 21% MDL 29% dermatologie 18% interne geneeskunde 3% gynaecologie 12% Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

30 3.2.2 Histochemische kleuringen Kleuring Kleuring H.E Jicht H.E. gedepigm Koper H.E. vriescoupe Leder 316 Blanco M.S.B AB-Hyaluron Masson-Goldner Ache Mucicarmijn 6 1 Ache Mz Jones Alcian Blue NADH Azan NADH Bielschowsky 2 Pas C.R./KMNO Pas Diastase Congo Rood Ptah 2 2 Dep (niet spoed) Reticuline EvG (Verhoeff) Schmorl Fontana Sirius Red Fouchet 4 Spoed DEP Giemsa Steiner Gram Toluidine Blauw 5 Grocott Von Kossa 4 Grocott (cytologie) Z.N Hale's Iron IJzer (Perls) TOTAAL Hematopathologie PALGA zoekterm: alle maligne lymfoom alle leukemieën alle non hodgkins alle hodgkins alle myeloid alle crista biopten N.B. Betreffen diagnostiek-nummers. Het aantal unieke patiënten zal lager liggen. 28 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

31 3.2.4 Mohs-chirurgie De samenwerking tussen pathologie en het dermatologisch centrum verloopt al jaren prima. In 2016 is de groep analisten uitgebreid met Gerjan Huisken. Hiermee is het aantal analisten met specialisatie Mohs op 6 gekomen. Sara Ruiter en Naomi Heimensen zijn in het najaar voor een bijscholing naar San Diego geweest en hebben deelgenomen aan de 4-daagse cursus Fundamentals of Mohs surgery. Van de dermatologen kwam de vraag om op de huiden met PCC vraagstelling immuno s te kunnen aanvragen. Dit is op pathologie uitgetest, gevalideerd en inmiddels als extra optie in de diagnostiek aangeboden. In onderstaand schema is te zien hoeveel patiënten met PCC zijn geopereerd en hoe vaak aanvullend immunologisch onderzoek is aangevraagd. In 2016 heeft Isala de JCI-certificering behaald. Voor de laboratoriumruimte op de Mohs waren enkele aanpassingen nodig, deze zijn opgelost. Mohs gegevens per jaar: Aantal Mohs dagen Totaal aantal patiënten Totaal aantal rondes 1069 Totaal aantal stukjes Totaal gesneden vriescoupes Aantal consulten patholoog tijdens Mohs procedure Aantal patiënten met een PCC 39 Aantal patiënten waarvan (ook) Slow Mohs Gemiddelden (in%): Patiënten per dag 4,6 4,35 4,73 4,1 4,15 Rondes per patiënt 1,8 Stukjes per patiënt 4,38 4,28 3,66 3,78 3,89 Vriescoupes per patiënt 27,02 25,88 22,26 23,05 23,92 Vriescoupes per dag 124,37 112,46 105,25 94,45 99,17 Waarvan ook Slow Mohs in % 6,65 1,51 0,84 0,85 0,34 Kleuringen 2016 Mohs HE's 7192 Slow Mohs HE's 36 Ker 34ßE12 (Mohs) 4 P63 (Mohs) 4 Totaal kleuringen 7236 Yvonne Huisman-Holterman, operationeel leidinggevende Pathologie en Mortuarium Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

32 3.2.5 Huisartsendiagnostiek Vanuit de Werkgroep Logistiek Huisartsen zijn er in 2016 in samenwerking met LMMI en KCL weer bijscholingsavonden georganiseerd. Naast nascholing voor de huisartsassistentes zijn er opnieuw ook twee avonden voor de huisartsen uit de regio Zwolle georganiseerd. Er was een zeer goede opkomst en gezien de vele positieve reacties voorzien deze avonden zeker in een behoefte. Ook voor 2017 staan weer scholingsdata gepland. Het aantal ingezonden huidexcisies door de huisartsen is in 2016 gestegen tot inzendingen. Het aantal maligniteiten hieronder is toegenomen, waarbij met name de toename van basaalcelcarcinoom opvalt. Het aantal excisies met melanoom is eveneens toegenomen. In 2016 werd de database van huisartsen-excisies geanalyseerd door twee co-assistenten. Uit deze analyse bleek dat nascholing helaas geen effect heeft op de klinische blik van de huisarts. Voorts bleek dat in het hoofd/hals-gebied het aantal niet-radicale excisies het grootst is. Voor een samenvatting zie hoofdstuk 4.5 (onderwijsactiviteiten). Zie onderstaande tabel voor de onderverdeling van de verschillende items Totaal aantal inzendingen Totaal aantal maligniteiten Percentage maligniteiten 9,58% 11,36% 12,57% 11,94% 13,13% Onderverdeling: Basaalcelcarcinoom Plaveiselcelcarcinoom Melanoom (in situ) Overige maligniteiten Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

33 3.3 Niet-cervicale cytologie Productieoverzicht RVE Isala anesthesie 1 1 cardiologie chirurgie dermatologie Diaconessenhuis 4 gynaecologie intensivisten interne geneeskunde MDL kaakchirurgie kindergeneeskunde kno longziekten neurochirurgie neurologie oogheelkunde 1 orthopedie plastische chirurgie radiologie 2 1 radiotherapie reumatologie thorax-chirurgie urologie Overig Isala dermatologisch centrum fertiliteit 1 2 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

34 St Jansdal cardiologie chirurgie dermatologie 2 gynaecologie intensivisten 1 3 interne geneeskunde MDL kaakchirurgie klinische geriatrie 1 kno longziekten neurochirurgie 2 neurologie orthopedie 1 plastische chirurgie radiologie radiotherapie 50 reumatologie 2 urologie Extern extern totaal overige instellingen huisarts huisartsen totaal Totaal Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

35 Aanvragers Niet Cervicale Cytologie 2016 Isala (grafiek 3.3.1) overig >100 4% urologie 31% chirurgie 21% gynaecologie 7% neurologie 2% longziekten 21% interne geneeskunde 10% MDL 4% Aanvragers Niet Cervicale Cytologie 2016 St Jansdal (grafiek 3.3.1) urologie 17% overig <50 7% chirurgie 17% interne geneeskunde 5% gynaecologie 3% radiologie 20% longziekten 31% Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

36 3.3.2 Puncties Isala Puncties verricht door patholoog: RVE Isala chirurgie interne geneeskunde MDL kaakchirurgie kindergeneeskunde kno longziekten plastische chirurgie radiotherapie urologie overige specialisten Overig Isala dermatologisch centrum Extern huisarts overige instellingen Totaal Puncties verricht door klinicus met ondersteuning analist: door radioloog t.b.v chirurgie interne geneeskunde kaakchirurgie kno radiotherapie overige specialismen dermatologisch centrum chirurgie extern verpleeghuisarts 3 huisartsen Totaal door MDL Totaal *Ondersteuning bij MDL sinds eind oktober Bovenstaande aantallen op basis van facturatiecodes. 34 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

37 800 Aanvragers puncties patholoog overig <10 huisarts kno kaakchirurgie interne geneeskunde chirurgie Verdeling punctiecytologie Isala puncties MDL ROSE puncties radioloog ROSE puncties patholoog Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

38 Follow-up van puncties verricht door de patholoog Omdat adequate follow-up moet worden verkregen betreft het puncties verricht in het jaar Puncties verricht door patholoog 2015 Puncties Percentages % aantal onbeoordeelbaar fout-positief fout-negatief Lymfklier 176 5,7 0 3,3 Schildklier Speekselklier 31 3,2 0 0 Overige 132 5,3 0 2,3 Totaal 439 Correlatie cytologisch/histologisch onderzoek 2015 Puncties Histologisch onderzoek Percentages % aantal aantal % alle patiënten sensitiviteit specificiteit voorsp. waarde efficiëntie Lymfklier , ,2 Schildklier , ,5 Speekselklier , Overige ,5 88, ,3 Totaal 439 Begrippen Uitgedrukt in percentages Sensitiviteit Cytologie+histologie maligne [TP]*100/alle histologie maligne [TP+FN] Specificiteit Cytologie+histologie benigne [TN]*100/alle histologie benigne [TN+FP] Voorspellende waarde Cytologie+histologie maligne [TP]*100/alle cytologie maligne [TP+FP] Efficiëntie Pts waarbij cytologie+histologie correleren [TP+TN]*100/pts waarbij histologie is verricht [TN+FN+TP+FP] TP= true positive FN= false negative TN= true negative FP= false positive Als we de bovenstaande tabel voor wat betreft de lymfklier puncties nader onder de loep nemen, zijn er 176 verricht waarvan 51 hebben geresulteerd in verder histologisch onderzoek. Het is goed dat men zich realiseert dat bij n=51 een reële afspiegeling in percentages eigenlijk niet aan de orde is, te meer omdat = 125 puncties nooit hebben geresulteerd in histologische follow-up. 1 fout-positieve en 4 negatieve puncties en 2 puncties met onvoldoende materiaal met in histologie maligniteit: Aard materiaal Cytologische uitslag Histologisch follow up 3x lymfklier (waarvan 2x dezelfde patiënt) reactief Hodgkin lymfoom schildklier Bethesda 2 Carcinoom schildklier Bethesda 5 Hyperplasie mamma Onvoldoende materiaal Carcinoom lymfklier Onvoldoende materiaal Hodgkin lymfoom 36 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

39 3.3.3 Punctie ondersteuning radiologie Isala Bijgaand het verslag van de resultaten m.b.t. ondersteuning door cytologische analisten bij cytologische puncties op de afdeling radiologie in de Isala. Deze ondersteuning wordt uitgevoerd volgens de ROSE (Rapid On Site Evaluation) methodiek. Van de 1266 puncties heeft de analist in 22% van de gevallen de radioloog geadviseerd om de punctie te herhalen ter verkrijging van meer c.q. representatief celmateriaal. In 26% van de puncties werd op het restmateriaal verder aanvullend onderzoek gedaan, zoals aanvullend microbiologisch onderzoek, flowcytometrisch onderzoek en/of verdere verwerking van het restmateriaal in cellblocks ten behoeve van immunohistochemisch- en/of moleculair onderzoek. Dit alles ondersteunt de meerwaarde van de ROSE-methodiek waardoor de toegevoegde waarde van cytologisch onderzoek voor de patiënt (eenvoudige methodiek, relatief lage kosten, weinig belastend voor patiënt(e), snelle verslaglegging, doelmatige inzet aanvullend onderzoek indien nodig en reductie van percentage niet representatieve onderzoeken) wordt waargemaakt. Er waren geen veranderingen voor wat betreft de uitvoering van het het werk, wel werd er vaker een beroep op ondersteuning in de middag gedaan. Normaliter zijn de cytologisch analisten alleen in de ochtenden aanwezig op de afdeling radiologie. In 2016 zijn er in totaal 1266 puncties verricht door de radioloog met ondersteuning van een cytologisch analist op de afdeling radiologie. Daarvan betrof het 729 keer een mammapunctie. Follow up mammapuncties Histologie Histologie maligne benigne Geen histologie Cytologie maligne Cytologie benigne Cytologie geen goed materiaal Onder cytologie maligne vallen ook de verdacht maligne. Bij cytologie benigne zijn ook die met de uitslag atypie meegenomen. De sensitiviteit van het cytologisch onderzoek in de mammapoli-setting is 95,1% en de specificiteit is 95,8% Aard materiaal punctiepoli radiologie met ondersteuning van een cytologisch analist Mamma 729 Lymfklier 274 Schildklier 168 Overige 95 Totaal 1266 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

40 Aardmateriaal punctiepoli radiologie Isala met ondersteuning van cytologisch analist overige 7% schildklier 13% lymfklier 22% mamma 58% Bij 45,7% van de puncties was er restmateriaal verzameld in carbowax, voor flowcytometrie en/of microbiologisch onderzoek. Deze onderzoeken werden alleen ingezet n.a.v. klinische vraagstelling c.q. microscopische bevindingen. Hiermee wordt overdiagnostiek voorkomen Punctie ondersteuning radiologie St Jansdal Sinds 1 september 2015 ondersteunen cytologisch analisten ook de dunne naald puncties van de radiologen in het ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk. Dit gebeurt op vier ochtenden in de week. De puncties bij mammapoli patiënten worden s ochtends beoordeeld, zodat deze tussen de middag tijdens het MDO mamma besproken kunnen worden. Door deze ondersteuning is ook in het St Jansdal de één-dags-mammapoli gerealiseerd. Door de ROSE-methodiek (Rapid On Site Evaluation) is de kwaliteit en opbrengst van de puncties duidelijk verbeterd. Puncties verricht door clinicus met ondersteuning analist St. Jansdal 2015* 2016 chirurgie gynaecologie 2 interne geneeskunde MDL 2 3 kno 4 11 kaakchirurgie 2 2 longziekten 4 radiologie urologie 2 Totaal * Op 1 september 2015 gestart met ondersteuning door cytologisch analist. 38 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

41 Follow-up mammapuncties Cytologie maligne Cytologie benigne Cytologie onvoldoende diagnostisch materiaal Histologie maligne Histologie benigne Geen histologie 141 3** 3 2* *Cytologische uitslag atypie **Cytologische uitslag atypie / verdacht maligne Aard materiaal punctiepoli radiologie met ondersteuning van een cytologisch analist (inclusief tepelvocht) Mamma 402 Lymfklier 129 Schildklier 106 Overige 55 Totaal 692 Aardmateriaal punctiepoli radiologie St Jansdal met ondersteuning van cytologisch analist Schildklier 15% Overige 8% Lymfklier 19% Mamma 58% Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

42 3.4 Cervixcytologie Algemeen overzicht BVO MI Totaal KOPAC* Totaal BVO Totaal BVO Totaal BVO pap 0 K0/B pap 1 P1/A1/A2/C pap 2 P2/3/A3/C Pap 3a pap 3a l A P C pap 3a m P C A4/A pap 3b P pap 3b A C pap 4 P C pap 5 P8/ A A8/ C * Voor legenda KOPAC tabel zie BVO: MI: PAC-as: Cervixcytologie in het kader van Bevolkingsonderzoek op baarmoederhalskanker Cervixcytologie op Medische Indicatie De celafwijkingen volgens de drie assen in het KOPAC-systeem: P- Plaveisel, A- Andere afwijkingen / endometrium en C- Cylinderepitheel van het endocervix. 40 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

43 3.4.2 Beoordeelbaarheid Totaal BVO Indicatie 2016 % 2015 % % % Totaal aantal uitstrijken B1 Goed beoordeelbaar , , Beoordeelbaar, maar B2/B3 beperkt door: (totaal) , , a veel bloed 42 0, , b veel leucocyten 95 0, , c (te) weinig epitheelcellen 35 0, , d slechte fixatie 1 0,01 2 0, f cytolyse 4 0,02 5 0, g (te) dikke uitstrijk 1 0,01 0 0, h (te) weinig plavei 6 0,03 6 0, j geen endocerv.cyl.epi , , Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

44 3.4.3 Herhalingsadviezen en KOPAC tabel Pap klasse KOPAC Code 1 P1 A1 A2 C1 Herhaling Code 4 5 Tabel herhalingsadviezen Herhaling Advies Gyn: geen HA, BVO: 5 jr. 2 P2 P3 C3 A3 2 6 maanden 3A gering P4 C maanden 3A matig P5 A4/5 6 Gynaecoloog 3B P6 A6 C6 6 Gynaecoloog 4 P7 C7 6 Gynaecoloog Vervolgadvies Normaal: 2 (=12 maanden) Afwijkend: 6 (= gynaecoloog) Normaal: 2 (=12 maanden) Afwijkend: 6 (= gynaecoloog) Na behandeling: na mnd Na geen behandeling: na 6-12 mnd Na behandeling: na mnd Na geen behandeling: na 6-12 mnd Na behandeling: na mnd Na geen behandeling: na 6-12 mnd 5 P8/9 A7/8 C9 6 Gynaecoloog Na behandeling: na mnd 1 B2 5 5 jaar 1 B3 0 direct KOPAC Tabel (versie 1996) Cijfercode Endometrium endocervix Andere afwijkingen Cylinderepitheel Kompositie Ontsteking Plaveiselepitheel 0 Onvoldoende N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. 1 Endocervix Virus Geen afwijking Geen afwijking Geen afwijking Squameuze Abnormale 2 Trichomonas metaplasie plaveiselcellen Epitheelatrofie Geen EC 3 Endometrium Bacterieel Atypische Atypische Enkele atypische squameuze regeneratiereactie EC metaplasie Endocervix Geringe atypie 4 C. Albicans Geringe dysplasie Metaplasie endometrium Geringe atypie EC 5 Endocervix H. Vaginalis Matige dysplasie Matige atypie Matige atypie EC Endometrium Metaplasie Endometrium Endocervix Metaplasie Endometrium Uitsluitend plaveiselepitheel 9 N.v.t. Geen Actinomyces Chlamydia Aspecifieke ontsteking Ernstige dysplasie Carcinoma in situ Micro-invasief carcinoom endometrium Ernstige atypie endometrium Adenocarcinoom endometrium Metastase Ernstige atypie EC Adenocarcinoma in situ N.v.t. Invasief carcinoom N.v.t. Adenocarcinoom EC 42 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

45 3.4.4 Follow up afwijkende cervixcytologie medische indicatie (2015) Cytologisch Histologisch Totaal geen normaal afwijkend neg.hist. CIN I CIN II CIN III Plav. celca. Adenoca. Andere malign. P P5-P # 132 C4-C C6-C A3 0 A4-A B3 0 Totaal 11^ ^ ook niet bekend bij andere laboratoria # CIN3 + AIS + metastase urotheelcelcarcinoom. Histologische follow-up na afwijkende cervixcytologie (2015) Plav. celca. 1% Adeno-ca. 16% Andere malign. 0% neg.hist. 11% CIN I 15% CIN III 44% CIN II 13% Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

46 3.5 Obducties RVE Isala anesthesie cardiologie chirurgie gynaecologie intensivisten interne geneeskunde MDL kindergeneeskunde longziekten neurochirurgie 1 1 neurologie orthopedie 1 1 ouderengeneeskunde 1 thorax-chirurgie urologie 1 RVE St Jansdal anesthesie 3 1 cardiologie chirurgie gynaecologie intensivisten interne geneeskunde MDL 1 1 kindergeneeskunde 1 longziekten neurologie 2 1 urologie 1 Extern gehandicaptenzorg 1 1 ggd-arts huisartsen regio Zwolle huisartsen regio Harderwijk verpleeghuisarts Totaal * De aanvragen van de afd. gynaecologie betreffen allen baby s/neonaten 44 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

47 huisartsen regio Zwolle 10% Aanvragers obducties Isala 2016 (grafiek 3.5) overig <5 15% cardiologie 17% chirurgie 6% longziekten 13% gynaecologie 24% kindergeneeskunde 9% interne geneeskunde 6% Aanvragers obducties St Jansdal 2016 (grafiek 3.5) overig <3 Harderwijk 23% chirurgie 13% intensivisten 23% interne geneeskunde 41% Het aantal obducties in het jaar 2016 betrof in totaal 105. Dit aantal wordt door de pathologie als een laag aantal ervaren. Vanuit diverse literatuuronderzoeken blijkt dat grofweg in 1/3 deel van de obducties onverwachte c.q. onbekende bevindingen worden gedaan. Binnen Isala werd in 2016 slechts bij 8,5% van de overledenen een obductie uitgevoerd. De aanname is dat hiermee kansen worden gemist om de obductie als kwaliteits- / leerinstrument in te zetten. Opvallend is verder dat het verschil in aanvraaggedrag van specialismen op locatie Harderwijk en Zwolle sterk variëren; in St Jansdal Harderwijk zijn interne geneeskunde en de intensivisten opvallende dominante aanvragers en binnen Isala Zwolle hartcentrum en gynaecologie. Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

48 3.5.1 Aanvullende diensten Mortuarium Naast de ondersteuning bij obducties verlenen de mortuariummedewerkers ook diverse zorgdiensten t.b.v. de overledenen binnen de Isala. In bijgaande tabel worden de mortuariumactiviteiten voor locatie Isala als totaal weergegeven. Ten behoeve van het ziekenhuis St Jansdal te Hardewijk zijn in obducties verricht. Het mortuariumbeheer op locatie St Jansdal te Harderwijk wordt uitgevoerd door CMO. In het tweede deel van 2016 zijn t.b.v. locatie Diaconessenhuis 2 obducties verricht. Het mortuariumbeheer locatie Meppel valt niet onder de RVE Pathologie. Het aantal obducties is in 2016 uitgekomen op 82 obducties (8,5% van het aantal overledenen). In 2015 was er na een jarenlange daling nog een lichte stijging en waren er 109 obducties (10,5% van het totaal aantal overledenen). In tegenstelling tot de eerdere dalende trend van het aantal donaties is in 2016 het aantal donaties juist gestegen naar 36 ( 3,75 % van het aantal overledenen). Het aantal GGD-meldingen (inbrengingen) is gestabiliseerd naar een aantal van 84 in het verslagjaar Aanvullende diensten Mortuarium Isala (exclusief St Jansdal Harderwijk) Mortuarium diensten Overledenen Obductie 109 9,60% ,40% 99 9,40% 98 9,90% 79 7,60% ,54% 82 8,53% Donatie 24 1,80% 42 4,00% 41 3,90% 39 3,90% 18 1,70% 20 1,93% 36 3,75% Pacemaker verwijderen 62 5,40% 58 5,50% 45 4,30% 44 4,40% 47 4,50% 45 4,35% 53 5,51% Rituele wassing 10 0,90% 7 0,70% 10 0,90% 8 0,80% 7 0,70% 8 0,77% 7 0,83% GGD melding NB: (waarde % is percentage van totaal aantal overledenen Isala) 46 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

49 3.6 Speciale technieken Immunopathologie productie per antilichaam antilichaam antilichaam Actine 1A Collageen IV AFP CyclineD ALK-1 (lymfoom) D ALK-1 (long) Desmine AMACR E-Cadherine BCL EMA BCL ER BerEP ERG B cateninie 63 Fact.XIII Calcitonine 2 11 Gata Caldesmon GFAP CA HCG Calpon Her Calretinine HHV CD1a HMB CD HP CD HSA CD HSV CD IDH CD IgA CD IgG CD IgM CD Inhibine CD235a Kappa CD Lambda CD Kappa/Lambda CD LCA CD melana CD Ki CD MCT CD MLH1 43 CD MSH2 43 CD MSH6 44 CD79a MOC CD MPO CD MITF 78 CDX MUM CEA MYOGENINE Chromo A Napsine CK 34BE Neurofil CK AE1/ p CK P CK5[/6] p CK p CK7/8 cam p CMV PAX Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

50 Antilichaam Antilichaam PAX TdT PGR Thyro-globuline PHH TIA PLAP TTF PMS6 43 Vimentine PSA VWF S ZN/TBC SM Myosine Triple SOX/10 39 WT Synapto-fysine Spirocheet TOTAAL FITC productie per antilichaam antilichaam IgA Igm IgG C1q C3c Kappa Lambda Kappa/Lambda TOTAAL Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

51 3.6.2 Moleculaire pathologie 2016 In huis worden uitgevoerd: - in situ hybridisatie op HER2 (mammacarcinoom) - in situ hybridisatie op EBER (lymfomen) - high risk HPV (cervixstrijken) - KRAS/BRAF/NRAS (coloncarcinomen) - KRAS/EGFR (longcarcinomen) - MSI (coloncarcinomen) - BRAF/NRAS (melanomen) - Methylering (sinds 4 e kwartaal 2016). Uitbesteed worden: - Evt. moleculaire diagnostiek lymfomen - EML4-ALK translocatie (longcarcinomen) - FISH ROS/RET - Evt. moleculaire diagnostiek hersentumoren, bijv. IDH1, 1p1q en MGMT. Productie moleculaire bepalingen Moleculaire bepaling BRAF Chr17 (ISH) EBER (ISH) EGFR EML4-ALK Her2 (FISH) Her2 (SISH) HPV ISH KRAS MSI NRAS PCR coupes 5x 10 mu IgH genherschikking t.b.v. KCL Methylering 2 Totaal Daarnaast worden er door de moleculaire afdeling blanco coupes vervaardigd voor studies etc Blanco voor studie Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

52 HER 2 HER2 mamma In 2016 werd HER2 in situ hybridisatie verricht door middel van de Zytovision FISH. De test werd alleen uitgevoerd in Zwolle, voor beide locaties. De ASCO-CAP richtlijn uit 2013 werd gebruikt voor HER2 beoordeling. Uit de onderstaande tabellen blijkt een uitstekende concordantie tussen immuunhistochemie en ISH. Er wordt voldaan aan de voorwaarden van de ASCO-CAP (bij IHC 0 en 3+ concordantie >95%, bij 1+ >90%). Productiecijfers en concordantie Her2 Harderwijk Totaal Geen amplificatie Amplificatie Totaal Her2 Zwolle Totaal Geen amplificatie Amplificatie Totaal Totaal Totaal Geen amplificatie Amplificatie Totaal HER2 maag Er werd naar aanleiding van klinische vraagstellingen tenminste 18 keer HER2 IHC + ISH op maag / oesophaguscarcinoom verricht; 12x voor Zwolle (w.v. 0 positief) en 6x voor Harderwijk (w.v. 4 positief). Intussen zijn in november 2016 nieuwe scoringsregels gepubliceerd (ASCO-CAP GE; Bartley et al JCO 2016) die nu goeddeels overeenkomen met die van de ASCO CAP 2013). Naast de HER2:Chr17-ratio is het aantal HER2-signalen per kern nu een zelfstandig criterium. In de praktijk waren de regels al wel overgenomen. Het grote verschil is en blijft dat voor maag/oesofagus: (1) immuno tenminste HER2-score 2+ moet zijn (alleen ISH doen kan dus niet), (2) een klompje van 5 positieve cellen in een biopt voldoende is, en (3) een U-vormig basolateraal signaal ook als positieve immuno geldt. 50 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

53 hrhpv (high risk Humaan Papilloma Virus) Conform de richtlijn Cervix diagnostiekrichtlijn 3.2 van de NVVP wordt op cervix indicatie strijken een hrhpv-bepaling verricht middels de Hybrid Capture II methode (Digene, Qiagen BV, Venlo). Op uitstrijkjes verricht door een gynaecoloog wordt in veel gevallen ook een hrhpv-bepaling verricht, met name in het vervolgtraject van CIN-afwijkingen. Tabel 1: Aantal hrhpv-bepalingen per jaar Indicatie Indicatie Indicatie gynaecoloog gynaecoloog gynaecoloog via huisarts via huisarts via huisarts Aantal Op basis van de Relatieve Light Units t.o.v. een high-risk standaardmeting (RLU/(Co)ntrole) wordt bepaald of het monster negatief, positief is, dan wel een grenswaarde toont. Een waarde van RLU/Co van 1 (+/- 0,2) wordt beschouwd als grenswaarde waarna de bepaling opnieuw wordt verricht. Indien de tweede meting een eenduidige uitslag oplevert wordt dit geaccepteerd. Indien de tweede meting opnieuw een grenswaarde oplevert dan worden beide metingen meegenomen in de analyse. Twee keer een grenswaarde net beneden RLU/Co=1 wordt beschouwd als een negatieve uitslag; twee keer een grenswaarde net boven 1 wordt beschouwd als positief. Een herhaalde bepaling die niet conclusief is wordt een derde keer geanalyseerd. Tabel 2: Percentages hrhpv positieve en negatieve uitslagen van de uitstrijkjes ingestuurd door huisarts per PAP-klasse PAP-klasse Aantal negatief positief Aantal negatief positief Aantal negatief positief PAP % 20% 4 25% 75% 8 25% 75% PAP % 23% % 34% % 26% PAP % 80% 83 7% 93% 83 9% 91% PAP 3a1 (licht) 21 10% 90% 19 0% 100% 19 0% 100% Tabel 3: Percentages hrhpv positieve en negatieve uitslagen van de uitstrijkjes ingestuurd door gynaecologen per PAP-klasse PAP-klasse Aantal negatief positief Aantal negatief positief Aantal negatief positief PAP % 0% 7 57% 43% 11 82% 18% PAP % 29% % 32% % 26% PAP % 78% 172 6% 94% % 89% PAP 3a1 (licht) 49 12% 88% 44 2% 98% 64 0% 100% Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

54 Tabel 4: Resultaten BVO-indicatie onderzoek in relatie tot hrhpv-uitslag over 2015 BVO Totaal aantal BVO uitstrijkjes totaal aantal Pap 2/3a1 BVO 156/40 aantal Pap 2/3a1 BVO (verhouding PAP2/3a1) 4:1 Follow up teruggekomen zónder hrhpv test (va 3 mnd) 17 waarvan Pap 1 5 teruggekomen vanaf 3 mnd mét hrhpv test 186 waarvan Pap hrhpv positief 42 hrhpv negatief (norm>70%) 64 60% De hrhpv-uitslagen van een indicatiestrijkje staan vermeld in Tabel 2. De consequenties van de hrhpv-uitslag na een eerdere PAP2 of PAP3a1 zijn: - bij PAP1 met een negatieve hrhpv-uitslag wordt een vervolgadvies gegeven volgens het BVO- schema. - bij PAP1 met een positieve hrhpv-uitslag wordt een herhaling na 12 maanden geadviseerd zonder hrhpv-bepaling. - bij PAP2 of PAP3a1 met een negatieve hrhpv-uitslag wordt een herhaling na 12 maanden geadviseerd. - bij PAP2 of PAP3a1 met een positieve hrhpv wordt een verwijsadvies gegeven. Aangezien de vervolguitstrijkjes na een eerdere PAP2 of 3a1 na een halfjaar worden afgenomen zijn de gegevens over 2016 nog niet bekend. De gegevens over 2015 worden volledigheidshalve hier vermeld (tabel 4). Op uitstrijkjes verricht door de gynaecoloog wordt op verzoek van de gynaecoloog dan wel de patholoog een hrhpv verricht op casus met een uitslag PAP 0, 1, 2 of 3a1. De patholoog vraagt op een uitstrijkje (verricht door een gynaecoloog) een hrhpv-bepaling aan indien: - een eerste keer een PAP2 of PAP3a1 wordt gevonden; - de uitstrijk volgt na een eerder biopt dan wel lisexcisie waarin een CIN-afwijking; - in diagnostisch moeilijke gevallen. Indien door de huisarts een herhalingsuitstrijk na een lisexcisie wordt verricht, dan wordt ook een hrhpv-bepaling gedaan. Voor het herhalingsadvies wordt de Praktijkrichtlijn cervixcytologie versie 3.2 van de NVVP gebruikt. Conform de richtlijn versie 3.2 werd geparticipeerd in de kwaliteitsrondzending van Stichting Bevolkingsonderzoek Oost van Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

55 Predictief moleculair onderzoek voor colon-, melanoom- en longcarcinoom patiënten Onder predictief moleculair onderzoek wordt het moleculaire onderzoek verstaan dat verricht wordt om de kans op een succesvolle anti-egfr- of anti-braf-therapie te kunnen voorspellen. Deze diagnostiek wordt verricht na DNA-extractie uit in paraffine ingebed cytologisch en/of histologisch tumormateriaal. Ter beoordeling van DNA-kwaliteit wordt allereerst een ladder PCR verricht. Voor longcarcinoom patiënten wordt een real-time PCR, gevolgd door High Resolution Melting (HRM) op EGFR exon 18, 19, 20, 21, KRAS exon 2 en 3 gedaan. De daadwerkelijke mutatie wordt met behulp van Sanger sequencing bepaald indien het HRM-patroon afwijkt van het wild-type-patroon. Bij tumorpercentages van <20% wordt ook pyrosequencing verricht. Voor colorectaal carcinoompatiënten vindt een real-time PCR gevolgd door HRM plaats, en indien afwijkend patroon, gevolgd door Sanger sequencing voor KRAS exon 2, 3, 4, NRAS exon 2, 3, 4 en BRAF exon 15. Voor melanoompatiënten vindt een real-time PCR gevolgd door HRM plaats, en indien een afwijkend patroon, gevolgd door Sanger sequencing voor NRAS exon 2 en 3 en BRAF exon 15. In totaal zijn 277 complex moleculaire bepalingen verricht waarvan 201 voor Isala en 62 voor St Jansdal (zie tabel). Ten opzichte van 2015 is de productie constant gebleven. Van deze 284 bepalingen waren 50 (33 Isala / 8 St Jansdal / 9 extern anders, bijv. Hoogeveen of Meppel) gericht op KRAS/BRAF/NRAS i.v.m. gemetastaseerd coloncarcinoom, 180 (130 Isala / 49 St Jansdal / 1 extern) EGFR/KRAS i.v.m. stadium IIIb of IV longcarcinoom, 47 (38 Isala / 5 St Jansdal / 4 extern) BRAF/NRAS i.v.m. melanoom metastasen. KIT/PDGFRA-mutatieanalyse bij GIST-tumoren en melanoom wordt incidenteel verricht in samenwerking met het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen (<5 casus in 2016). In het kader van de EGFR-analyse zijn in een paar casus twee mutaties gevonden. Een bekend voorbeeld is het voorkomen van een activerende EGFR mutatie samen met een 2 e mutatie p.(t790m) die een inhiberend effect heeft op EGFR-TKI-behandeling. Dit was in 2016 in 3 casus het geval. Daarnaast is er eenmaal een compound EGFR mutatie aangetroffen (dat is een combinatie van mutaties met onbekend effect). In 2016 werd na overleg met de kliniek (Dr. de Groot en Dr. Stigt) mede i.v.m. de kosten en de doorlooptijden besloten om de KRAS op colontumoren i.v.m. therapiedoeleinden weer zelf te verrichten. Voor de long adenocarcinoom mutatieanalyses werd besloten tot het handhaven van een getrapte diagnostiek waarbij in 1 e instantie in huis (snel en goedkoper) m.b.v. HRM en Sanger Sequencing gezocht wordt naar mutaties in EGFR en KRAS en vervolgens naar ALK m.b.v. immuunhistochemie. Bij wildtype tumoren en voldoende DNA alsmede tumorcelpercentage >20% wordt het materiaal alsnog verstuurd voor NGS naar het UMCG. (N= 45, aanvullend gevonden mutaties: 11 in 8 casus, waarvan geen met een behandeloptie). De ALK immunohistochemische bepaling werd in huis opgezet en gevalideerd per , zodat per gestart kon worden met de immunohistochemische bepaling; per die datum werd het materiaal niet meer verstuurd voor ALK FISH (gevalideerd in UMCG). Per is het verrichten van Lynch diagnostiek bij colon- en endometriumcarcinoompatiënten onder de 70 jaar verplicht gesteld in de richtlijn Erfelijke darmkanker. In dit kader is de immunohistochemische bepaling van de MMR eiwitten (MLH1, MSH2, MSH6 en PMS2) opgezet in de loop van het jaar en gevalideerd waarna definitieve implementatie per Tot die tijd werd de MSI-analyse gecontinueerd m.b.v. de Promega-kit. Tegelijkertijd werd de MLH1 methylering essay opgezet en gevalideerd per Tot de implementatie werd het materiaal verstuurd naar Erasmus Universiteit (Rotterdam). Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

56 Fluorescentie in situ hybridisatie FISH ALK, ROS1 en RET Blanco coupes met parallel HE en Ker-7 of TTF1 werden voor ALK-FISH-analyse verstuurd naar het UMCG. Deze FISH-analyses werden in keer aangevraagd waarbij in totaal 6 keer een ALK-breuk, 2 keer een ROS1-breuk en 1 keer een RET-breuk werden aangetroffen. Bij 3 gevallen was er na mutatieanalyse onvoldoende restmateriaal om de FISH-testen uit te voeren. MYC-FISH Van tot werd in samenwerking met stagiaire Carmen Busser de MYC-FISH gevalideerd (voor diffuus grootcellig B-cel NHL) op een in huis gemaakte TMA en werden verschillende FISH methodes uitgetest, o.a. op de Leica Thermobrite Elite; dit heeft geleid tot investering in Resultaten en aantallen met percentages van mutaties bij colon- en longcarcinoom patiënten 2016 Metastatisch Colon ca. Stadium IIIb/IV long ca. Metastatisch melanoom Wild type 19 (38%) 76 (42%) 15 (32%) KRAS codon (36%) 58 (32%) KRAS codon 13 5 (10%) 7 (4%) KRAS codon (2%) KRAS codon 61 0 KRAS codon 74 0 KRAS codon KRAS codon BRAF exon 15 6 (12%) 15 (32%) NRAS codon (2%) NRAS codon 13 1 (2%) 3 (6%) NRAS codon (19%) NRAS codon 61 0 NRAS codon NRAS codon EGFR exon 18 3 (25%) EGFR exon 19 9 (5%) EGFR exon 20 2 (1%) EGFR exon (6%) Totaal aantal (NB.10 geen uitslag) 43 De doorlooptijden variëren van circa 4 tot 12 werkdagen afhankelijk van alleen interne of gecombineerd interne en externe (NGS, FISH) onderzoeken. Er werd geparticipeerd in rondzendingen van de EMQN (colorectaal, long) en ESP (colorectaal, long). Zie hoofdstuk 5.5, tabel 2. Verder werd in 2016 een plan van aanpak geschreven m.b.t. de moleculaire pathologie voor de komende jaren. Wij bereiden ons voor op het verrichten van mutatieanalyses op circulerend tumor DNA. Dit onder meer door proefplaatsing van snelle moleculaire mutatieanalyse (Idylla) en testen op digital droplet PCR buitenshuis (Biorad Wageningen en UMCG). MSI colorectaal carcinoom Deze analyse werd 259 keer (189 Isala / 64 St Jansdal / 5 extern) aangevraagd i.v.m. de vraagstelling Lynch syndroom. In 2016 werd in totaal 23 maal een MSI-high-resultaat gevonden, de frequentie MSIhigh is derhalve 8,9%. Tevens werd er ook 2 maal een MSI-L-resultaat gevonden (0,8%). In 2016 werd een significante stijging van het aantal MSI-aanvragen gezien, dit omdat per het verrichten van Lynchdiagnostiek bij coloncarcinoom-patiënten onder de 70 jaar verplicht is gesteld in de richtlijn Erfelijke darmkanker, maar ook omdat de test frequenter aangevraagd werd voor therapiedoeleinden (geen chemo met 5-FU bij MSI-high). Het aantal gedetecteerde MSI-high bleef constant, conform de landelijke getallen. 54 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

57 3.6.3 Farmacopathologische bepalingen mammacarcinomen Telling van alle nieuwe, primaire, invasieve mammacarcinomen waarvoor resectie in 2016 (n=495), 2015 (n=375); 2014 (n=400); 2013 (n= 264): 2012 (n=225); 2011 (n=284) aantal aantal percentage negatief positief positief ER % PR % HER % Het histologisch laboratorium is in 2016 voorzien van een extra uitsnijdkamer. Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

58 cumulatief percentage 4 Kwaliteitsindicatoren 4.1 Doorloopsnelheden Histologie Isala en Isala Diaconessenhuis dag abs cum% abs cum% abs cum% > abs.: cum%: absolute getallen cumulatief percentage Doorlooptijd T-nummers Isala/ Isala Diaconessenhuis >10 dagen Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

59 cumulatief percentage Histologie St Jansdal dag abs cum% abs cum% abs cum% > abs.: cum%: absolute getallen cumulatief percentage 120 Doorlooptijd T-nummers St Jansdal >10 dagen Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

60 cumulatief percentage Histologie 1e lijn dag abs cum% abs cum% abs cum% > abs.: absolute getallen cum %.: cumulatief percentage 120 Doorlooptijd T-nummers 1e lijn >10 dagen 58 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

61 cumulatief percentage Niet-cervicale cytologie dag abs cum% abs cum% abs cum% > abs.: absolute getallen cum %.: cumulatief percentage 120 Doorlooptijd niet cervicale cytologie >10 dagen Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

62 cumulatief percentage Cervicale cytologie: bevolkingsonderzoek dag abs cum% abs cum% abs cum% > abs.: absolute getallen cum.%: cumulatief percentage 120 Doorlooptijd BVO B-nummers >10 dagen 60 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

63 cumulatief percentage Cervixcytologie: indicatie dag abs cum% abs cum% abs cum% > abs.: absolute getallen cum.%: cumulatief percentage 120 Doorlooptijd indicatie B-nummers >10 dagen Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

64 cumulatief percentage Obducties locatie Isala* dagen abs cum% abs cum% abs cum% abs.: absolute getallen cum.%: cumulatief percentage 120 Doorlooptijd obducties Isala dagen *Betreft doorlooptijden obducties van locatie Isala tot datum 1 e verzending. 62 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

65 cumulatief percentage Obducties locatie St Jansdal* dagen abs cum% abs cum% abs cum% abs.: absolute getallen cum.%: cumulatief percentage 120 Doorlooptijd obducties St Jansdal dagen *Betreft doorlooptijden obducties van locatie St Jansdal tot datum 1e verzending. Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

66 4.2 Vriescoupes 2016 In 2016 zijn er in totaal van 252 ingrepen vriescoupe-onderzoeken aangevraagd. Hiervan bleken er uiteindelijk 11 discordant te zijn bij de definitieve diagnose. Spoeddep wordt niet als vriescoupe geboekt. Klinisch relevante discordanties: MARI klier is maligne (vriescoupe: benigne) Sneevlak pancreas bij een Whipple is benigne (vriescoupe: maligne) Tumor uterus is een leiomyoom met ontsteking (vriescoupe: kan passen bij lymfoom) Bijschildklier is schildklierweefsel (vriescoupe: folliculaire variant adenoom) Ovarium is granulosaceltumor (vriescoupe: tenminste borderline) Ovarium is een metastase LAMN van de appendix (vriescoupe: beeld van MBT). Overige discordanties: MARI is maligne (vriescoupe: verdacht maligne) Naaldbiopt rectosigmoid is normaal (vriescoupe: zou kunnen passen bij endometriose) Peritoneumbiopt zonder afwijkingen (vriescoupe: mogelijke endometriose) Lymfklieren bij blaascarcinoom zijn maligne (vriescoupe: geen zekere diagnose) Haard long is kleincellig carcinoom (vriescoupe: NCSLC). Verdeling aanvragers vriescoupe-onderzoek per ziekenhuis: Isala chirurgie dermatologie 1 gynaecologie longziekten 1 neurochirurgie 12 8 orthopedie 1 plastische chirurgie 1 thorax-chirurgie urologie 16 8 St Jansdal chirurgie urologie Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

67 4.3 Consulten, revisies & rondzendingen Consulten / revisies Revisies extern: In revisies extern, 342 concordant en 15 discordant. 1 patiënt met 2 schildklier-puncties als Bethesda 2 resp. 3 afgegeven. Bij revisie 3 resp. 3 (of toch 5). Laatste preparaten wederom gereviseerd intern: Bethesda 3 gehandhaafd. Operatie vond niet plaats. 1 patiënt met zeer uitgebreide surveillance bij langdurige colitis ulcerosa. Bij 2 samples laaggradige dysplasie veranderd in hooggradige dysplasie. Pleurabiopt met reactief beeld (ook discordante interne revisie met daarop externe consultatie/revisie); oorspronkelijke diagnose lymfangitis carcinomatosa. Mogelijke differentiated intra-neoplasia van de processus alveolaris wordt verruceuze hyperplasie. Hooggradig maligne laesie hoofdhuid met voorkeur plaveiselcelcarcinoom wordt voorkeur sarcoom. Grootcellig NE-carcinoom pancreas wordt voorkeur weinig gedifferentieerd carcinoom d.d. MANEC. Gedifferentieerd intra-epitheliale neoplasie stemband wordt reactief proces. Geneesmiddelenreactie huidstans wordt oppervlakkig erythema annulare centrifugum. Toename mestcellen huidstansbiopt wordt eczeem. Graad 3 NST mamma wordt metastase sereus carcinoom ovarium (opmerking: bij onvoldoende klinische gegevens). Vrij sneevlak gobletcelcarcinoom appendix blijkt niet vrij. Adenocarcinoom endometrium voorkeur oorsprong cervix wordt oorsprong endometrium/(extra)ovarieel Carcinoom audit BVO-baarmoederhalskanker In 2016 heeft er een rondzending in het kader van carcinoom-audit bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker plaatsgevonden. Hiertoe werden de cervixcarcinomen (plaveiselcelcarcinomen en adenocarcinomen endocervix ) van 2015 in kaart gebracht. De voorgaande cytologische uitstrijken zijn volgens protocol gereviseerd tot 6 jaar voor het gediagnosticeerde carcinoom. Indien een voorgaande strijk een BVO-onderzoek betrof, geclassificeerd als Papklasse I, werd deze naar een laboratorium in de regio gestuurd ter revisie. De bevindingen hiervan werden vermeld in het oorspronkelijke rapport. Er werden twee gevallen naar een extern laboratorium gezonden; dit laboratorium heeft dezelfde dunne-laagmethode. Beide cases werden beoordeeld als discordant: 1x PAP2 (revisie intern concordant) en 1x PAP3a1 (revisie intern discordant). Voor het externe laboratorium werden drie casus beoordeeld. Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

68 4.3.3 Audit darmscreening Na de invoering van de darmkankerscreening in 2013 vond op 15 juni 2016 de tweede jaarlijkse audit plaats door Dr. J.W. Meijer, RCP DK Oost. De aanbevelingen uit de vorige audit zijn over het algemeen goed opgepakt: Het melden van incidenten in het kader van het BVO darmkanker bij de screeningsorganisatie is vastgelegd in het incidentenprotocol en opgenomen in IProva. Het laboratorium heeft de screeningsorganisatie een exemplaar hiervan ter inzage toegestuurd. Discordante revisies worden nu beter vastgelegd en er is meer aandacht voor het bespreken hiervan. Het laboratorium verwacht dat dit proces bij de volgende audit goed zal lopen. Intern kwaliteits- en veiligheidsmanagementsysteem is aanwezig; sinds februari 2016 is het laboratorium ISO gecertificeerd. Er heeft op 22 februari 2016 een interne audit specifiek voor BVO darmkanker plaatsgevonden. Het laboratorium is ingeschreven op de SKML voor rondzendingen en neemt inmiddels deel aan histologische rondzendingen. De coupes zijn goed beoordeelbaar. Aanbevelingen n.a.v. de tweede audit: - Het laboratorium moet tezamen met de scopiecentra Zwolle en Harderwijk het probleem van de missende PA-verslagen oplossen. - Er moet een overlegstructuur met de afdeling MDL in het St Jansdal ziekenhuis worden gestart. - Enkele pathologen hebben niet alle EQA-toetsen doorlopen en zullen alsnog de laatste ronde moeten volgen. Hierop zijn verbeter-/veranderacties in gang gezet, die besproken zullen worden bij de volgende jaarlijkse audit. 66 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

69 4.4 (Clinico-)pathologische besprekingen Regionale en landelijke bijeenkomsten en werkgroepen Soort bespreking: Frequentie: Deelnemer(s): Regionale bijeenkomst Pathologen Noord Incidenteel Allen Regionaal Lymfomenpanel Noord 10x /jr. Dr.Mr. J.E. Boers / R.H. van Rijssel / S.R. Offerman / N.C. Köster Regionale Werkgroep Weke Delen Tumoren Noord-Nederland 10x /jr. B.E. Laddé Regionaal Mammapanel Noord-Nederland 6x /jr. Dr. J. Bart / Dr. K. Koopman Regionale Nefrologiebespreking 2x /jr. Dr.Mr. J.E. Boers / Dr. J. van de Starre Regionaal Melanomenpanel Noord-Oost Nederland 12x /jr. Dr. M.G.W. Bol / R.H. van Rijssel MCN Schildklier Hoogeveen 1x /jr. B.E. Laddé MCN Oesophagus-Maag Hoogeveen 3x /jr. F.C.P. Moll Nationale Longpathologie groep 4x /jr. J.H. Lagendijk / Dr.Mr. J.E. Boers / S.R. Offerman / N.C. Köster Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen 4x /jr. A.C. Dutman / R.H. van Rijssel Hoofdenoverleg Noordelijke Pathologen 3x /jr. Dr. J. Bart Regionaal Panel Gynaecologische Pathologie Dr. J. Bart / F.C.P. Moll / B.E. Laddé / 6 à 8 /jr. Noord-Nederland Dr. K. Koopman LANS Barrett 4x /jr. F.C.P. Moll Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

70 4.4.2 Locale besprekingen Soort bespreking: Frequentie: Deelnemer(s): Locaal: MDO mamma 3x /week Bart / Boers / Koopman / van Rijssel / Dutman / van der Starre MDO mamma (Meppel) wekelijks Bart / Boers / Koopman / van der Starre Mamma poli 3x /week Bart / Boers / Koopman / van Rijssel / Dutman / van der Starre MDO MDL lower GI wekelijks Moll / Offerman / Kromontono / van der Starre MDO MDL HPB wekelijks Moll / Offerman / Kromontono / van der Starre MDO MDL upper GI wekelijks Moll / Offerman / Kromontono / van der Starre MDO onco / GE (Meppel) wekelijks van der Starre / Offerman MDO urologie wekelijks allen (telef. bereikbaarheid) MDO neurochirurgie om de week Moll / Kromontono MDO hematologie 1x /week van Rijssel / Boers / Offerman / Köster MDO gynaecologie 1x /week Bart / Laddé / Moll / Koopman MDO melanomen 1x /week Bol / Laddé / Lagendijk MDO weke Delen 2 wekelijks Laddé MDO schildkliercarcinomen maandelijks Laddé Opleidingsbesprekingen: Soort bespreking: Frequentie: Deelnemer(s): 10-kopsbespreking op afdeling dagelijks allen Kaakbespreking 6 wekelijks Bol / Laddé / van Rijssel Dermatologie maandelijks Bol / Laddé / van Rijssel / Lagendijk Interne GE maandelijks Moll Interne hepatologie maandelijks Moll Longbespreking maandelijks Boers / Köster / Offerman Long ILD bespreking maandelijks Boers / Köster / Offerman Neurologen / neurochirurgen maandelijks Moll / Kromontono Cardiologie maandelijks Boers / Koopman Endocrinologiebespreking maandelijks Laddé Interne nefrologie 2 maandelijks Boers / van der Starre Interne hematologie 2 maandelijks Boers / van Rijssel / Offerman / Köster Neonatologie / perinatologie 2 maandelijks Dutman / van Rijssel Kinder GE 2 maandelijks Dutman / Moll Necrologie / complicatiebespreking 2 maandelijks allen Reumatologie bespreking 3 maandelijks allen Orthopediebespreking 3x /jaar Hodge IC-bespreking variabel allen 68 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

71 Opnieuw is in 2016 het aantal patiënten dat werd besproken in een multidisciplinair overleg toegenomen. Met name het aantal patiënten dat werd besproken in het MDO mamma en in het MDO MDL namen toe. Een aanzienlijk deel van de stijging kan worden verklaard door de samenvoeging met Isala Diaconessenhuis Meppel. Verder worden in het MDO MDL regelmatig externe patiënten besproken in het kader van samenwerking met Apeldoorn en Lelystad. In totaal werden in Isala en in St Jansdal patiënten door de pathologie in een MDO besproken MDO Oncologie Isala/Isala Diaconessenhuis 2015 en 2016 (aantal patiënten per maand) endocrinologie gynaecologie haematologie mamma melanomen MDL neurologie urologie weke delen Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

72 4.5 Onderwijsactiviteiten Opleiding tot patholoog Sedert 2005 verzorgt Zwolle de B-opleiding van het medisch specialisme pathologie in samenwerking met het UMCG (opleider: Dr. W.F.A. den Dunnen; nieuwe samenwerkingsovereenkomst met ingang van ). Opleider: Dr. Mr. J.E. Boers / plaatsvervangend opleider: Drs. R.H. van Rijssel. De huidige erkenning loopt tot 5 maart Wij hadden in 2016 meerdere AIOS. 01/01/2016 tot 31/03/2016: Drs. Anne Chris Jonkers 01/04/2016 tot 31/12/2016: Drs. Barry de Heus 01/07/2016 tot 31/12/2016: Drs. Cindy Niedlich den Herder. Administratie van de AIOS opleiding loopt sinds 2012 met het epass systeem, een elektronisch portfolio systeem dat landelijk door de opleiding pathologie wordt gehanteerd. (Assistent-)artsen van andere disciplines Op de introductiedag voor nieuwe arts-assistenten en specialisten geven de pathologen acte de présence. Hier wordt in kort bestek uitgelegd wat wij van onze inzenders verwachten en wat zij van ons kunnen verwachten. Voor geïnteresseerde arts-assistenten kan een korte snuffelstage worden georganiseerd. Zo komen nieuwe assistenten van de afdeling hematologie/oncologie en MDL een dag meekijken op het laboratorium. Dit waren: 11-01: Drs. Wardell Amerika, AIOS Neurologie 31-05: Drs. Esther Jager, AIOS Interne Geneeskunde 16-06: Drs. Freek Meeuwes, AIOS Interne Geneeskunde 29-11: Drs. Laura Leicher, AIOS Interne Geneeskunde 22-12: ANIOS Chirurgie. Co-assistenten De coördinatie van het co-assistentenonderwijs werd verzorgd door Drs. R.H. van Rijssel. In het introductieprogramma voor nieuwe co-assistenten neemt de pathologie een prominente plek in. In anderhalf uur zien zij hoe de uitsnijdkamer functioneert, hoe histologische coupes tot stand komen en waar de obductieruimte is. Er wordt aandacht besteed aan de positie van de patholoog binnen het ziekenhuis en de betekenis van pathologie bij de behandeling van de patiënt. Dit vindt maandelijks plaats. Co-assistenten M2: Ellen Driever: t/m Kai-Anne Grotenhuis: t/m Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

73 Co-assistenten M3 (begeleiders: Dr. M.G.W. Bol en Dr. J. Bart): Loes Vegter: t/m Wetenschappelijke stage met als vraagstelling: Heeft het volgen van dermatologie nascholing effect op de sensitiviteit van de klinische blik ten aanzien van huidafwijkingen bij huisartsen die huidexcisies insturen voor histopathologisch onderzoek? Na onderzoek bleek scholing helaas geen effect te hebben. Dit resultaat werd besproken in de werkgroep huisartsgeneeskunde (samen met het KCL en LMMI). Studie: Effect van scholing op de diagnostische nauwkeurigheid van huisartsen bij (pre)maligne huidafwijkingen Retrospectieve studie naar het effect van dermatologie scholing op de diagnostische nauwkeurigheid van huisartsen bij huidafwijkingen die ingestuurd worden voor histopathologisch onderzoek. Samenvatting: Introductie: De incidentie van huidkanker in Nederland neemt toe. Dit kan verklaard worden door onder andere de vergrijzing, een toename van zonlicht expositie en een verhoogde bewustwording van deze aandoeningen onder de bevolking. De capaciteit van dermatologen schiet tekort en de diagnostiek en behandeling van (maligne) huidafwijkingen verschuift hierdoor naar de eerste lijn. Huisartsen beschikken niet over richtlijnen en bepalen naar eigen inzicht het beleid voor excisies/biopten en de eventuele aanvraag voor histopathologisch onderzoek. Vanwege de potentiële morbiditeit en mortaliteit van huidmaligniteiten is accurate diagnostiek belangrijk. Of dermatologische scholing bijdraagt aan een verhoogde nauwkeurigheid is weinig onderzocht. Deze studie heeft als doel om te bepalen of scholing op de lange termijn een effect heeft op de diagnostische nauwkeurigheid in de eerste lijn. Daarnaast wordt onderzocht of er huisarts gerelateerde factoren bestaan die van invloed zijn op de nauwkeurigheid. Methode: In dit retrospectieve cohort onderzoek zijn histopathologie aanvragen van 145 huisartsen onderzocht uit de periode van 2012 tot en met De sensitiviteit voor en na de facultatieve Interline dermatologie scholing werd bepaald. De histopathologische uitslag werd gebruikt als gouden standaard. De verdenking op een maligniteit werd vergeleken met bevestigde (pre)maligne laesies. De scholing had als doel: klinisch onderscheid kunnen maken tussen zeker en niet zeker benigne afwijkingen. Daarnaast hebben 99 huisartsen een enquête ingevuld over hun werkwijze ten aanzien van huidafwijkingen. Met een multivariate analyse werd onderzocht welke factoren van invloed zijn op de sensitiviteit van de diagnose (pre)maligniteit. Resultaten: De sensitiviteit van de diagnose (pre)maligniteit berekend over inzendingen voor en na de scholing toonde geen verschil (respectievelijk 61,9 en 61,7%, p=0,897). Een subgroep analyse met gepaarde data voor en na de scholing liet een gelijke sensitiviteit zien van 66,7% (p=0,775). De specificiteit, positief voorspellende waarde, negatief voorspellende waarde en de Cohen s kappa coëfficiënt toonden evenmin verschillen. Hetzelfde geldt voor de sensitiviteit van de afzonderlijke maligne diagnosen. De multivariate analyse met factoren uit de enquête toonde dat een sterke interesse in de dermatologie en het 6-10 keer per week gebruiken van een dermatoscoop leiden tot een verhoogde sensitiviteit. Conclusie: Het effect van scholing op de diagnostische nauwkeurigheid van excisies en biopten die vanuit de eerste lijn ingestuurd worden voor histopathologisch onderzoek kon niet worden aangetoond. Een sterke interesse en het 6-10 keer per week gebruik van een dermatoscoop toonde wel een positief effect op de sensitiviteit. Verder prospectief onderzoek is nodig om het effect van scholing en andere factoren op de nauwkeurigheid te bepalen. Een lange follow-up en controle van confounders is hierbij van belang. Huisartsen worden aangemoedigd tot een getraind gebruik van de dermatoscoop. Het opstellen van een richtlijn voor de eerste lijn en de mogelijkheid van verwijzen binnen de eerste lijn moeten worden overwogen. Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

74 Dirk Andriessen: t/m Wetenschappelijke stage met als vraagstelling: Hoe groot is de kans dat een huisarts een huidlaesie instuurt voor PA-onderzoek zonder verdenking op een maligniteit maar dit wel een maligniteit blijkt te zijn? Uit het onderzoek bleek dat 38,1% van de histopathologische uitslagen van alle huid (pre)maligniteiten correct voorspeld werd met de eerste diagnose in de differentiaal diagnose. Studie: Evaluatie poortwachtersrol van de huisarts in de huidkankerzorg een retrospectieve dwarsdoorsnede studie. Samenvatting: Introductie: De incidentie van huidkanker stijgt elk jaar. De rol van de Eerste Lijn zal hierdoor toenemen in de huidkankerzorg. Geschat wordt dat tot 40% van de huidexcisies in de Eerste Lijn niet wordt ingestuurd voor histopathologisch onderzoek. Uit studies blijkt de klinische blik van huisartsen niet erg accuraat te zijn, waardoor (pre)maligniteiten niet herkend worden en zonder histopathologisch onderzoek in de prullenbak verdwijnen. Voorts blijkt dat in de Tweede Lijn huidmaligniteiten vaker radicaal worden geëxcideerd dan in de Eerste Lijn. De taak van de huisarts is om (pre)maligniteiten in een zo vroeg mogelijk stadium te onderkennen en hierop adequate actie te ondernemen door middel van een doorverwijzing naar de Tweede Lijn of behandeling in de Eerste Lijn. In eerdere studies werd echter slechts een deel van de beschikbare informatie gebruikt waardoor er over het onderkennen van (pre)maligniteiten geen goede uitspraken gedaan kon worden. Onderzoeksdoel: Inzicht krijgen in de betrouwbaarheid van het herkennen van (pre)maligne huidlaesies door de huisarts en het effect van het al dan niet vooraf overwegen van een huid (pre)maligniteit op de radicaliteit van de excisie. Methode: Middels een retrospectieve dwarsdoorsnede studie werd elke uitgevoerde en ingestuurde huidexcisie door huisartsen in het adherentiegebied van Isala gedurende een periode van 4 jaar geanalyseerd. De histopathologische uitslagen werden verdeeld in benigne of (pre)maligne groep. De gekoppelde differentiaal diagnose van de huisarts en een huisartsmaligniteitsschaal (schaal van 1 (zeker benigne) tot 5 (zeker maligne)) werden vergeleken met de gegroepeerde histopathologische uitslag. Voorts werd het percentage radicaal geëxcideerde huidmaligniteiten en de invloed van het vooraf overwegen van een huid (pre)maligniteit op het percentage radicale huidexcisies onderzocht. Resultaten: Deze studie laat zien dat de huisarts in 38,1% de correcte (pre)maligne histopathologische diagnose had voorspeld met de eerste diagnose in de differentiaal diagnose. Daarentegen had de huisarts in 78,9% de correcte (pre)maligne histopathologische diagnose overwogen als gebruik werd gemaakt van alle beschikbare informatie. Tevens bleek 1 op de 22,7 huidexcisies waarbij geen (pre)maligniteit werd overwogen door de huisarts, na histopathologisch onderzoek wel een (pre)maligniteit te zijn. Voorts werd aangetoond dat in 1 op de 200 huidexcisies waarbij geen (pre)maligniteit werd overwogen, er sprake van een melanoom was. Ten aanzien van de radicaliteit bleek 29,9% van de excisies irradicaal. Radicaliteit in het hoofd-hals gebied bleek het lastigst te bewerkstellingen te zijn. Hier was 43,2% van alle (maligne) huidexcisies niet radicaal geëxcideerd. Conclusie: De huisarts is goed in staat om huidmaligniteiten te herkennen. Echter 1 op de 200 huidinzendingen waarbij de huisarts niet aan een huidmaligniteit dacht bleek een melanoom te betreffen. Om dit te verbeteren is een standaard van het Nederlands huisartsen genootschap voor verdachte huidplekjes noodzakelijk. Vanwege het hoge percentage huidmaligniteiten welke irradicaal worden geëxcideerd in het hoofdhals gebied, adviseren wij huisartsen om altijd eerst te biopteren in het hoofd-hals gebied bij het vermoeden op een (pre)maligniteit om zo een histopathologische uitslag te verkrijgen. In het geval van een histopathologisch bewezen maligniteit in het hoofd-hals gebied adviseren wij om door te verwijzen naar de Tweede Lijn. 72 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

75 Secundaire vraagstellingen: Hoe groot is de kans dat een huisarts een huidlaesie instuurt voor PA-onderzoek zonder verdenking op een maligniteit maar dit een melanoom blijkt te zijn? Dit blijkt in 1 op de 200 excisies het geval te zijn Heeft het excideren van een huidmaligniteit door de huisarts, zonder vooraf een verdenking op een huidmaligniteit, (significante) invloed op het percentage radicale excisies? Dit blijkt zo te zijn, met name in het hoofd/hals-gebied. AIOS Drs. B. de Heus en Dr. J.E. Boers verzorgden een onderwijssessie voor co-assistenten over obducties (30 november). Physician Assistents Sinds september zijn 2 Physician Assistents in opleiding (opleider: Drs, N. Köster, in samenwerking met de Hanze Hogeschool Groningen). De bedoeling is dat zij onder andere op den duur een deel van het uitsnijdwerk gaan doen dat nu door pathologen wordt verricht. Niet-medici Onderwijs werd ook gegeven aan niet-medici. Zo liepen mensen van verschillende richtingen korter of langer mee op de afdeling. Overig: 21-01: rondleiding pathologie voor studentes opleiding Doktersassistente van het Deltion college (Betsie Tuin) Februari 2016: clusteronderwijs Zwolle, Premaligne afwijkingen van de cervix: een praktische aanpak (Dr. J. Bart) 28-04: gastcollege Saxion Deventer (opleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek) (Dr. J. Bart) 02-06: lezing HAVO/VWO-decanen Kampen (Dr. J. Bart). MBO en HBO-Stagiaires pathologie: zie onder hoofdstuk 1.1 Personeel. Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

76 4.6 Aandachtsgebieden (aanspreekpunt) diagnostiek Cardiovasculaire pathologie 1e aanspreekpunt 2e aanspreekpunt Overig Dr. K. Koopman Cytologie B.E. Laddé Dr.Mr. J.E. Boers F.C.P. Moll / Dr. J. Bart / S.R. Offerman Dermatopathologie Dr. M.G.W. Bol R.H. van Rijssel J.H. Lagendijk Endocriene pathologie Dr. K. Koopman R.C.R. Kromontono GE / pancreaspathologie S.R. Offerman Dr. J. van der Starre / F.C.P. Moll R.C.R. Kromontono Gynaecopathologie Dr. J. Bart F.C.P. Moll B.E. Laddé / Dr. K. Koopman Hematopathologie N.C. Köster Dr.Mr. J.E. Boers R.H. van Rijssel Hoofd/halspathologie B.E. Laddé Dr. M.G.W. Bol R.H. van Rijssel / A.C. Dutman Kinderpathologie A.C. Dutman F.C.P. Moll (GE) Leverpathologie F.C.P. Moll N.C. Köster Longpathologie Dr.Mr. J.E. Boers N.C. Köster J.H. Lagendijk / S.R. Offerman Mammapathologie Dr. J. Bart Dr. J. van der Starre Dr.Mr. J.E. Boers / A.C. Dutman / J.A.L. Hodge / Dr. K. Koopman Moleculaire pathologie S.R. Offerman J. van der Starre / Dr.Mr. J.E. Boers Dr. J. Bart Nefropathologie Dr.Mr. J.E. Boers J. van der Starre Neuropathologie R.C.R. Kromontono F.C.P. Moll Perinatale pathologie A.C. Dutman R.H. van Rijssel Placentapathologie A.C. Dutman R.H. van Rijssel Punctiecytologie B.E. Laddé Dr.Mr. J.E. Boers F.C.P. Moll / Dr. J. Bart S.R. Offerman Uropathologie B.E. Laddé Dr. M.G.W. Bol Dr. J. van der Starre Weke delen tumoren B.E. Laddé N.C. Köster J.A.L. Hodge 74 Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

77 4.7 Aandachtsgebieden organisatorisch ICT stuurgroep / LMS Dr. J. Bart N.C. Köster Alge- Kwaliteit stuurgroep ISO Dr. J. Bart R.C.R. Kromontono meen Opleiding Dr.Mr. J.E. Boers R.H. van Rijssel RVE voorzitter Dr. J. Bart Samenwerking celtechnieken KCL N.C. Köster Cytologie / punctiecytologie B.E. Laddé Histologie: * immunohistochemie Dr.Mr. J.E. Boers R.H. van Rijssel Intern * histotechniek F.C.P. Moll * uitsnijdruimte F.C.P. Moll Moleculaire technieken S.R. Offerman Dr.Mr. J.E. Boers Mortuarium Secretariaat R.H. van Rijssel R.C.R. Kromontono A.C. Dutman Dr. J. van der Starre Extern Baarmoederhalskanker Noord: Regionaal coördinerend patholoog Eerstelijns diagnostiek (contactpersoon regio Harderwijk) Eerstelijns diagnostiek (contactpersoon regio Zwolle) Oncologisch centrum: bestuurslid PALGA protocollen Dr.Mr. J.E. Boers J.A.L. Hodge Dr. M.G.W. Bol / N.C. Köster Dr. J. van der Starre Dr.Mr. J.E. Boers Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala

78 5 Kwaliteitszorg 5.1 Visitatieschema pathologie Kwaliteitsvisitatie beroepsvereniging NVVP Laatste visitatiedatum: 18 oktober 2012 Komende visitatie: 12 oktober 2017 Kwaliteitsvisitatie BVO Baarmoederhalskanker Regio Oost Laatste visitatiedatum: juni 2015 Komende visitatie: huidig bevolkingsonderzoek stopt m.i.v Kwaliteitsvisitatie BVO Darmkanker Regio Oost Toelatingsaudit: 12 september 2013 Komende visitatie: 2017, datum nog niet bekend Kwaliteitsvisitatie CCKL / ISO Datum registratie: 25 februari 2016 Registratienummer: M296 Geldigheid accreditatie: 1 maart 2020 Opleidingsvisitatie B-opleiding pathologie Datum accreditatie: 5 maart 2016 Geldigheid toekenning: 5 maart Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2016

Jaarverslag Laboratorium Pathologie. Isala. Zwolle

Jaarverslag Laboratorium Pathologie. Isala. Zwolle Jaarverslag 2015 Laboratorium Pathologie Isala Zwolle Inhoudsopgave Woord vooraf....3 Afkortingenlijst....5 1 Algemeen....6 1.1 Personeel....6 1.1.1 Medische staf / AIOS / Management....6 1.1.2 Analisten....6

Nadere informatie

Jaarverslag 2014. Laboratorium Pathologie. Isala. Zwolle

Jaarverslag 2014. Laboratorium Pathologie. Isala. Zwolle Jaarverslag 2014 Laboratorium Pathologie Isala Zwolle 2 Inhoudsopgave Woord vooraf... 5 Afkortingenlijst... 6 1 Algemeen... 7 1.1 Personeel... 7 1.1.1 Medische staf / AIOS / Management... 7 1.1.2 Analisten...

Nadere informatie

Jaarverslag 2012. Laboratorium Pathologie. Isala klinieken Zwolle

Jaarverslag 2012. Laboratorium Pathologie. Isala klinieken Zwolle Jaarverslag 2012 Laboratorium Pathologie Isala klinieken Zwolle Voorwoord Het jaar 2012 is voor het Laboratorium Pathologie een jaar geweest van voorbereiding op grote veranderingen. Na de zomer is de

Nadere informatie

Jaarverslag 2013. Laboratorium Pathologie

Jaarverslag 2013. Laboratorium Pathologie Jaarverslag 2013 Laboratorium Pathologie Jaarverslag 2013 Laboratorium Pathologie Isala Zwolle Jaarverslag Laboratorium Pathologie Isala 2013-2- INHOUDSOPGAVE Woord vooraf..5 Afkortingenlijst...6 1 Algemeen...7

Nadere informatie

Jaarverslag 2011. Afdeling pathologie. Isala klinieken Zwolle

Jaarverslag 2011. Afdeling pathologie. Isala klinieken Zwolle Jaarverslag 2011 Afdeling pathologie Isala klinieken Zwolle Voorwoord Het jaar 2011 is voor de afdeling pathologie enerzijds een jaar geweest van bestendiging van de dienstverlening en anderzijds van de

Nadere informatie

Jaarverslag 2009. Afdeling Pathologie Isala klinieken Zwolle

Jaarverslag 2009. Afdeling Pathologie Isala klinieken Zwolle Jaarverslag 2009 Afdeling Pathologie Isala klinieken Zwolle 2 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009 Voorwoord De afdeling Pathologie heeft in het jaar 2009 veel veranderingen doorgemaakt. Tijdens

Nadere informatie

ADAS3 - Vragenlijst 1: Algemeen Vragenlijst voorbeeld

ADAS3 - Vragenlijst 1: Algemeen Vragenlijst voorbeeld Vragenlijst voorbeeld Nederlandse Vereniging Voor Pathologie ADAS Visitatie B.V. ADAS Visitatie B.V.Vragenlijst voorbeeld Pagina 1 ADAS3 - Vragenlijst 1: Algemeen Vrije vragenlijst Als u op opmerking klikt,

Nadere informatie

Sneldiagnostiek in de oncologische zorg

Sneldiagnostiek in de oncologische zorg Sneldiagnostiek in de oncologische zorg Tessa Bouwhuis, MSc en Martina Hoever, BSc 1 Inhoud presentatie Opdrachtformulering project sneldiagnostiek Werkwijze opzetten sneldiagnostiek Shared resources Uitwerking

Nadere informatie

Manpowerenquete Livia Kalma; Eveline van Beek. Carine Peutz-Kootstra; Evan Boers

Manpowerenquete Livia Kalma; Eveline van Beek. Carine Peutz-Kootstra; Evan Boers Manpowerenquete 2012 Livia Kalma; Eveline van Beek Carine Peutz-Kootstra; Evan Boers Manpowerenquete 2012 Enquetering volgens dezelfde systematiek als in 2009, 2007, 2004 Addendum i.v.m. ervaren werkdruk

Nadere informatie

ADAS3 - Vragenlijst 6: Diagnostiek Vragenlijst voorbeeld

ADAS3 - Vragenlijst 6: Diagnostiek Vragenlijst voorbeeld Vragenlijst voorbeeld Nederlandse Vereniging Voor Pathologie ADAS Visitatie B.V. ADAS Visitatie B.V.Vragenlijst voorbeeld Pagina 1 ADAS3 - Vragenlijst 6: Diagnostiek Vrije vragenlijst 1 - Cytohistodiagnostiek

Nadere informatie

Jaarverslag 2010. Afdeling Pathologie. Isala klinieken Zwolle

Jaarverslag 2010. Afdeling Pathologie. Isala klinieken Zwolle Jaarverslag 2010 Afdeling Pathologie Isala klinieken Zwolle Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2010 2 Voorwoord De afdeling Pathologie heeft in het jaar 2010 zowel een kwantitatieve als een kwalitatieve

Nadere informatie

Aanvragen pathologisch onderzoek

Aanvragen pathologisch onderzoek Aanvragen pathologisch onderzoek Informatie voor medisch specialisten verbonden aan Isala Zwolle, Isala Meppel en St. Jansdal Harderwijk Instuurprotocol Index Telefoonnummers Soorten aanvragen: o Histologie

Nadere informatie

Uitleg Gezamenlijk Consult pagina 1. Productie 2015 pagina 2. Patiëntenaantallen van het jaar 2015, 2014 en pagina 3. per specialisme pagina 4

Uitleg Gezamenlijk Consult pagina 1. Productie 2015 pagina 2. Patiëntenaantallen van het jaar 2015, 2014 en pagina 3. per specialisme pagina 4 Inhoudsopgave: Uitleg Gezamenlijk Consult pagina 1 Productie pagina 2 Patiëntenaantallen van het jaar, 2014 en pagina 3 2013 onderverdeeld per specialisme Grafiek patiëntenaantallen over de afgelopen 3

Nadere informatie

Implementatie PALGA moleculaire protocolmodule

Implementatie PALGA moleculaire protocolmodule Implementatie PALGA moleculaire protocolmodule Joyce Radersma-van Loon Senior analist Moleculaire Pathologie - UMC Utrecht Gedetacheerd bij PALGA - 1/8/2018 tot medio 2019 Moleculaire pathologie - van

Nadere informatie

Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst

Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst CENTRAAL COLLEGE MEDISCHE SPECIALISMEN BESLUIT CCMS no. 5-2000 OPLEIDINGSEISEN PATHOLOGIE 1 Het Centraal College Medische Specialismen,

Nadere informatie

Pathologie in een veranderende wereld Thomas Demeyere VAP-dag, 7 november 2017

Pathologie in een veranderende wereld Thomas Demeyere VAP-dag, 7 november 2017 Pathologie in een veranderende wereld Thomas Demeyere VAP-dag, 7 november 2017 Catharina 18000 MMC 16000 Anna 7000 12500 Elkerliek 6500 Huisartsen 60.000 T nummers 10.000 C nummers 10.000 CX nummers 160

Nadere informatie

Workloadregistratiesysteem voor pathologen

Workloadregistratiesysteem voor pathologen Workloadregistratiesysteem voor pathologen 1. Inleiding Sinds 1 januari 2015 is er een nieuwe workloadregistratiesysteem voor de pathologie (vastgelegd in minuten). Dit systeem is door de NVVP in overleg

Nadere informatie

Taakherschikking in de pathologie

Taakherschikking in de pathologie Taakherschikking in de pathologie Wat is haalbaar? Patholoog Radboudumc Nijmegen Dag van de pathologie 13-04-2018 Geen belangenconflicten Geen betalingen door commerciële bedrijven Geen belangen bij commerciële

Nadere informatie

Inhoud. Hoofdstuk 1 Algemeen

Inhoud. Hoofdstuk 1 Algemeen JAARBERICHT 2012 Inhoud Hoofdstuk 1 Algemeen 1. Voorwoord 3 2. Algemeen 4 3. Personeel 1 Maatschap Pathologie West-Brabant 5 2 Medewerkers stichting 5 4. Organisatiestructuur 6 5. Overlegstructuur 7 6.

Nadere informatie

JAARVERSLAG 2010 AFDELING PATHOLOGIE ELKERLIEK ZIEKENHUIS HELMOND

JAARVERSLAG 2010 AFDELING PATHOLOGIE ELKERLIEK ZIEKENHUIS HELMOND JAARVERSLAG 2010 AFDELING PATHOLOGIE ELKERLIEK ZIEKENHUIS HELMOND Dhr. M.A.A.M. van Dijk, patholoog en afdelingshoofd Mw. F.J.J.M. van Merriënboer, patholoog Mw. M.C.B.J.E. Tutein Nolthenius-Puylaert,

Nadere informatie

ACTIVITEITENRAPPORT PATHOLOGISCHE ANATOMIE 2018

ACTIVITEITENRAPPORT PATHOLOGISCHE ANATOMIE 2018 ACTIVITEITENRAPPORT PATHOLOGISCHE ANATOMIE 2018 Commissie voor Pathologische Anatomie 11/02/2019 Gegevens van connexisten zijn niet in het statistisch jaarrapport opgenomen 1. Rapport betreffende het aantal

Nadere informatie

Stand van zaken zomer 2013: CCKL accreditatie: 29/65 labs

Stand van zaken zomer 2013: CCKL accreditatie: 29/65 labs Stand van zaken zomer 2013: CCKL accreditatie: 29/65 labs ISO15189: stand van zaken 2013 2013 taakgroep NVVP (Amélie Dendooven, Mieke Jonker, Hilda Keuning, Philip Kluin (vz), Joost Oudejans): Participatie

Nadere informatie

Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen. Jaarverslag 2013

Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen. Jaarverslag 2013 Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen Jaarverslag 2013 Jaarverslag 2012 Inhoud 1 Voorwoord... 4 2 Afdeling Pathologie... 5 2.1 Personeel... 5 2.1.1 Organogram Pathologie... 6 2.1.2 Personeelsmutaties...

Nadere informatie

Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen. Jaarverslag 2012. Jaarverslag 2012

Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen. Jaarverslag 2012. Jaarverslag 2012 Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen Jaarverslag 2012 Jaarverslag 2012 Inhoud 1. Voorwoord... 3 2. Afdeling Pathologie... 4 2.1 Personeel... 4 2.2 Overlegstructuren... 6 2.3 Veiligheid, Milieu en Arbeidsomstandigheden...

Nadere informatie

Hoe ervaren we ISO15189 accreditatie? Stand van zaken.

Hoe ervaren we ISO15189 accreditatie? Stand van zaken. Hoe ervaren we ISO15189 accreditatie? Stand van zaken. Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

STATISTISCH JAARRAPPORT PATHOLOGISCHE ANATOMIE 2017

STATISTISCH JAARRAPPORT PATHOLOGISCHE ANATOMIE 2017 Commissie voor pathologische anatomie 22-01-2018 STATISTISCH JAARRAPPORT PATHOLOGISCHE ANATOMIE 2017 Gegevens van connexisten zijn niet in dit statistisch jaarrapport opgenomen Rue Juliette Wytsmanstraat

Nadere informatie

Pathologie Jaarverslag 2010-2011

Pathologie Jaarverslag 2010-2011 Pathologie Jaarverslag 2010-2011 Martini Ziekenhuis Groningen Inhoudsopgave 1. Voorwoord... 5 2. Afdeling Pathologie... 6 2.1 Personeel... 6 2.2 Overlegstructuren... 7 2.3 Veiligheid, Milieu en Arbo-omstandigheden...

Nadere informatie

HET SPECIALISME PATHOLOGIE Onderdeel opleidingsplan 2009

HET SPECIALISME PATHOLOGIE Onderdeel opleidingsplan 2009 HET SPECIALISME PATHOLOGIE Onderdeel opleidingsplan 2009 Inleiding Pathologie betekent ziekteleer. De klinische pathologie is het medisch specialisme dat zich bezighoudt met het stellen van diagnoses

Nadere informatie

Uitleg Gezamenlijk Consult pagina 1. Productie 2013 / 2014 pagina 2. Patiëntenaantallen pagina 3. Patiëntenaantallen in grafiekweergave pagina 4

Uitleg Gezamenlijk Consult pagina 1. Productie 2013 / 2014 pagina 2. Patiëntenaantallen pagina 3. Patiëntenaantallen in grafiekweergave pagina 4 Inhoudsopgave: Uitleg Gezamenlijk Consult pagina 1 Productie 2013 / 2014 pagina 2 Patiëntenaantallen pagina 3 Patiëntenaantallen in grafiekweergave pagina 4 Verwijzingen pagina 5 Plannen pagina 7 Uitleg

Nadere informatie

Jaarverslag 2011 Pathologie Laboratorium Medisch Centrum Haaglanden

Jaarverslag 2011 Pathologie Laboratorium Medisch Centrum Haaglanden Jaarverslag 2011 Pathologie Laboratorium Medisch Centrum Haaglanden Medisch Centrum Haaglanden t Lange Land Ziekenhuis Postbus 432 Toneellaan 1 2501 CK DEN HAAG 2725 NA ZOETERMEER Telefoon: 070-3302260

Nadere informatie

Code Oranje. Presentatie Invitational Conference Spoedzorg deel 2 Geert de Kousemaeker 25 oktober 2016

Code Oranje. Presentatie Invitational Conference Spoedzorg deel 2 Geert de Kousemaeker 25 oktober 2016 Code Oranje Presentatie Invitational Conference Spoedzorg deel 2 Geert de Kousemaeker 25 oktober 2016 Colofon Uitgave: Code Oranje Versie : 1.0 26-10-2016 Status: Gereed Distributie: Niet van toepassing

Nadere informatie

Een aangepast tariefsysteem. Waarom en hoe? (CBB oktober 2012)

Een aangepast tariefsysteem. Waarom en hoe? (CBB oktober 2012) Een aangepast tariefsysteem Waarom en hoe? (CBB oktober 2012) Huidige situatie (histologie) 501 503 507 512 513 514 Standaard HE s en extra kleuringen Immuno Morfometrie Moleculair complex (EGFR etc) HPV

Nadere informatie

T-nrs toedelen volgens een standaard. Wim Timens

T-nrs toedelen volgens een standaard. Wim Timens T-nrs toedelen volgens een standaard Wim Timens Achtergrond Afstudeeronderzoek Erik Bleuel, pathology assistant (Samengevat in: Het toekennen van T-nummers voor histologisch onderzoek: Doelmatiger toekennen

Nadere informatie

CERVIXCARCINOOM. Nascholingsavond voor assistenten en poh ers DINSDAG 13 NOVEMBER ROTTERDAM

CERVIXCARCINOOM. Nascholingsavond voor assistenten en poh ers DINSDAG 13 NOVEMBER ROTTERDAM CERVIXCARCINOOM Nascholingsavond voor assistenten en poh ers DINSDAG 13 NOVEMBER ROTTERDAM Nascholing Diagnostiek en behandeling van het Cervixcarcinoom Programma 1. Ontvangst en Welkom 2. Cytologische

Nadere informatie

Patient tailored medicine: moleculaire biologie onontbeerlijk Moleculaire Pathologie in een veranderende wereld

Patient tailored medicine: moleculaire biologie onontbeerlijk Moleculaire Pathologie in een veranderende wereld Patient tailored medicine: moleculaire biologie onontbeerlijk Moleculaire Pathologie in een veranderende wereld Dr. Judith Jeuken Klinisch moleculair bioloog in de pathologie (KMBP) Moleculaire Diagnostiek

Nadere informatie

Sneldiagnostiek bij verdenking op kanker: de nieuwe norm?

Sneldiagnostiek bij verdenking op kanker: de nieuwe norm? Sneldiagnostiek bij verdenking op kanker: de nieuwe norm? Prof. dr. Paul J van Diest Hoofd afdeling Pathologie, UMC Utrecht p.j.vandiest@umcutrecht.nl De diagnostische keten in de oncologie Anamnese/lichamelijk

Nadere informatie

Toelichting op de Specialismespecifieke Toelichtingen. Versie

Toelichting op de Specialismespecifieke Toelichtingen. Versie Toelichting op de Specialismespecifieke Toelichtingen Versie 20120726 1 september 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Voor wie is dit document bedoeld... 3 1.2 Wat is de functie van de specialistspecifieke

Nadere informatie

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitoring Het Bevolkingsonderzoek (BVO) Baarmoederhalskanker wordt gecoördineerd door het RIVM. De jaarlijkse Landelijke Monitoring van het Bevolkingsonderzoek

Nadere informatie

Jaarverslag SKKP

Jaarverslag SKKP www.skkp.info Jaarverslag SKKP 2008 1 Voorwoord Hierbij het jaarverslag van de SKKP over het jaar 2008. Ook dit jaar heeft de SKKP rondzendingen georganiseerd voor de klinische pathologie welke plaatsvonden

Nadere informatie

Jaarverslag 2010 Pathologie Laboratorium Medisch Centrum Haaglanden

Jaarverslag 2010 Pathologie Laboratorium Medisch Centrum Haaglanden Jaarverslag 2010 Pathologie Laboratorium Medisch Centrum Haaglanden Medisch Centrum Haaglanden t Lange Land Ziekenhuis Postbus 432 Toneellaan 1 2501 CK DEN HAAG 2725 NA ZOETERMEER Telefoon: 070-3302260

Nadere informatie

Onderwerpen (1) 29 januari Kwaliteitszorg conform ISO in de praktijk aanpak St Jansdal

Onderwerpen (1) 29 januari Kwaliteitszorg conform ISO in de praktijk aanpak St Jansdal Kwaliteitszorg conform ISO 15189 in de praktijk aanpak St Jansdal Sharona Smit, kwaliteitsfunctionaris Conferentie Milieu & Veiligheid, 29-01- 2015 Onderwerpen (1) 1. Even voorstellen 2. Voorbereiding

Nadere informatie

Versnelling verzending pathologisch materiaal bij een verwijzing

Versnelling verzending pathologisch materiaal bij een verwijzing Versnelling verzending pathologisch materiaal bij een verwijzing 1. Huidige situatie Beschrijving pathologische revisie Procesbeschrijving Digitale uitwisseling 2. Knelpunten pathologische verwijzing Procesverbetering

Nadere informatie

Jaarverslag 2013. Pagina 2 van 23

Jaarverslag 2013. Pagina 2 van 23 JAARVERSLAG 2013 Inhoud Afkortingen verklaard... 3 Hoofdstuk 1 Algemeen... 4 1.1 Voorwoord... 4 1.2 Algemeen... 5 1.3 Personeel... 6 1.3.1 Maatschap Pathologie West-Brabant... 6 1.3.2 Medewerkers binnen

Nadere informatie

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2015

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2015 a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor

Nadere informatie

Kwaliteit: ISO 15189 een nieuwe richting?

Kwaliteit: ISO 15189 een nieuwe richting? Kwaliteit: ISO 15189 een nieuwe richting? Paul van der Valk Patholoog VUMC Auditor CCKL en RvA Dank aan Danielle Heideman & Peter Snijders None to declare Conflicts of interest Uitgangspunt van dit verhaal

Nadere informatie

ISO-certficering stand van zaken juni 2016

ISO-certficering stand van zaken juni 2016 ISO-certficering stand van zaken juni 2016 Prof. dr. M.J.E. (Marian) Mourits voorzitter Centrale Opleidingscommissie Drs. K.M. (Ina) Bos stafmedewerker Centrale Opleidingscommissie ISO 9001 2012 RvB UMCG:

Nadere informatie

JAAR BERICHT. Alles voor de diagnose

JAAR BERICHT. Alles voor de diagnose JAAR BERICHT Alles voor de diagnose INHOUD PAG 3 Raad van toezicht aan het woord PAG 4 Bestuurder aan het woord PAG 5 Histologie PAG 6 Cytologie PAG 7 Cervixcytologie Obducties PAG 8 Immunohistochemie

Nadere informatie

Statistieken. enquete-telefonische-opname-gesprek-arts-patient. Enquête telefonische opname gesprek arts en patiënt. Schoonderwoerd, Sandra

Statistieken. enquete-telefonische-opname-gesprek-arts-patient. Enquête telefonische opname gesprek arts en patiënt. Schoonderwoerd, Sandra Statistieken Naam formulier enquete-telefonische-opname-gesprek-arts-patient Titel formulier Enquête telefonische opname gesprek arts en patiënt Gebruiker Schoonderwoerd, Sandra Aantal vragen 20 Totaal

Nadere informatie

Modernisering Medische Vervolgopleidingen OOR ZWN

Modernisering Medische Vervolgopleidingen OOR ZWN Versie Definitief Datum, dinsdag 21 juli 2009 Opdrachtgever Stuurgroep Projectleider Prof. dr. H.A.P. Pols, voorzitter OOR-ZWN, namens de instellingen van de OOR-ZWN Mw. dr. C.J. Kruijthof, Sint Franciscus

Nadere informatie

2 januari 2015. Onderzoek: Effectiviteit van de zorg

2 januari 2015. Onderzoek: Effectiviteit van de zorg 2 januari 2015 Onderzoek: Effectiviteit van de zorg 1 Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek.

Nadere informatie

Jaarverslag SKML-sectie pathologie 2010

Jaarverslag SKML-sectie pathologie 2010 Jaarverslag SKML-sectie pathologie 2010 Heerhugowaard, juli 2011 Voorwoord Het is een wat bewogen jaar geweest met de overgang naar de SKML en het systeem Qbase. Door deze zaken is er een achterstand ontstaan

Nadere informatie

Dr. André Huisman (MedicalPHIT)

Dr. André Huisman (MedicalPHIT) Disclosure Pathologie 3.0 Van digitalisering tot uitwisseling Dr. André Huisman Ir. Hans Mekenkamp Consultants bij MedicalPHIT - Onafhankelijk Advies Zorg & ICT - Trainingen - Congressen twitter.com/medicalphit

Nadere informatie

Samenwerking pathologie Laboratoria

Samenwerking pathologie Laboratoria Samenwerking pathologie Laboratoria Dr. Peter de Bruin Voorzitter Maatschap Pathologie Den Bosch, Nieuwegein en Arnhem (DNA). VAP september 2014 Samenwerking pathologie Samenwerking/ Fusie Laboratoria

Nadere informatie

Transitie NEN-EN-ISO enkele ervaringen van auditors en labs

Transitie NEN-EN-ISO enkele ervaringen van auditors en labs Transitie NEN-EN-ISO- 15189 enkele ervaringen van auditors en labs Anne M. Uyterlinde 20-11-2015 Doel: Voorbeelden uit de praktijk Ervaringen van auditors (tussenstand) Ruimte voor discussie 2 NEN-EN-ISO

Nadere informatie

Kwaliteitsindicatoren: - Enige bespiegelingen -

Kwaliteitsindicatoren: - Enige bespiegelingen - 1) A: KI Waarom? Kwaliteitsindicatoren: - Enige bespiegelingen - B: KI Welke? 2) KI Wat (is er) nu? 3) KI Wat in de toekomst? KI - Waarom Belangrijke vraag: waarom kwaliteitsindicatoren? Maatschappelijk

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Inhoud. Hoofdstuk 1 Algemeen

Inhoud. Hoofdstuk 1 Algemeen JAARBERICHT 2011 Inhoud Hoofdstuk 1 Algemeen 1. Voorwoord 3 2. Algemeen 4 3. Personeel 1 Maatschap Pathologie West-Brabant 5 2 Medewerkers stichting 5 4. Organisatiestructuur 6 5. Overlegstructuur 7 6.

Nadere informatie

Financiële organisatie van de zorg, Heden, verleden en toekomst. Nov 2017 Joost Oudejans, namens de CBB

Financiële organisatie van de zorg, Heden, verleden en toekomst. Nov 2017 Joost Oudejans, namens de CBB Financiële organisatie van de zorg, Heden, verleden en toekomst Nov 2017 Joost Oudejans, namens de CBB Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante

Nadere informatie

JAAR BERICHT. Alles voor de diagnose

JAAR BERICHT. Alles voor de diagnose JAAR BERICHT 2009 Alles voor de diagnose INHOUD PAG 03 Raad van toezicht aan het woord PAG 04 Bestuurder aan het woord PAG 06 Productie PAG 09 Kwaliteitsborging PAG 10 Doorloopsnelheden PAG 12 P&O PAG

Nadere informatie

12e EPD-ICT congres NVMA 7 juni 2007 RvZ pag. 02

12e EPD-ICT congres NVMA 7 juni 2007 RvZ pag. 02 12e EPD-ICT congres NVMA 7 juni 2007 RvZ pag. 02 Medisch Centrum Alkmaar 913 erkende bedden 187.600 verpleegdagen 28.000 klinische opnames 18.000 dagbehandelingen 150.000 1e polikliniekbezoeken 12e EPD-ICT

Nadere informatie

Jaarbericht 2010 St. P.C. Lab. West- Brabant

Jaarbericht 2010 St. P.C. Lab. West- Brabant JAARBERICHT 2010 Inhoud Hoofdstuk 1 Algemeen 1. Voorwoord 3 2. Algemeen 4 3. Personeel 1 Maatschap Pathologie West-Brabant 5 2 Medewerkers stichting 5 4. Organisatiestructuur 6 5. Overlegstructuur 7 6.

Nadere informatie

Nieuw tariefsysteem pathologie 2015 Waarom en hoe ziet het eruit? Joost Oudejans, lid CBB Diakonessenhuis Utrecht

Nieuw tariefsysteem pathologie 2015 Waarom en hoe ziet het eruit? Joost Oudejans, lid CBB Diakonessenhuis Utrecht Nieuw tariefsysteem pathologie 2015 Waarom en hoe ziet het eruit? Joost Oudejans, lid CBB Diakonessenhuis Utrecht www.sendsteps.com We gaan stemmen Internet 1 2 SMS 1 Deze presentatie is geladen zonder

Nadere informatie

Heraccreditatie CCKL. Dr L Stolk, Klinische Farmacie, Academisch Ziekenhuis Maastricht

Heraccreditatie CCKL. Dr L Stolk, Klinische Farmacie, Academisch Ziekenhuis Maastricht Heraccreditatie CCKL Dr L Stolk, Klinische Farmacie, Academisch Ziekenhuis Maastricht 19-02-2002 middag symposium eerste CCKL accreditatie Deelnemers: Laboratoria apotheek van de ziekenhuizen Tilburg,

Nadere informatie

INHOUD. PAG 03 Voorwoord PAG 04 Histologie PAG 05 Digitale pathologie RAAD VAN TOEZICHT RAAD VAN TOEZICHT

INHOUD. PAG 03 Voorwoord PAG 04 Histologie PAG 05 Digitale pathologie RAAD VAN TOEZICHT RAAD VAN TOEZICHT JAAR BERICHT INHOUD PAG 3 Voorwoord PAG 4 Histologie PAG 5 Digitale pathologie Bevolkingsonderzoek darmkanker PAG 6 Speciële cytologie PAG 7 Cervixcytologie Obducties PAG 8 Immunohistochemie PAG 9 Moleculaire

Nadere informatie

Resultaten klanttevredenheidsonderzoek

Resultaten klanttevredenheidsonderzoek Resultaten klanttevredenheidsonderzoek Tilburg, jul i 201 9 Beste huisarts, verloskundige, Voor u liggen de resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek van DB. Dit onderzoek is in april 201 9 uitgevoerd

Nadere informatie

Onderzoek naar het functioneren van arts-assistenten in ziekenhuizen

Onderzoek naar het functioneren van arts-assistenten in ziekenhuizen Onderzoek naar het functioneren van arts-assistenten in ziekenhuizen BIJLAGE 1 Vragenlijst Vragen die betrekking hebben op de borging van de kwaliteit van de zorg. A. Algemeen Ik werk momenteel als arts

Nadere informatie

Consultdiensten oncologische zorg Pathologie panels

Consultdiensten oncologische zorg Pathologie panels Consultdiensten oncologische zorg Pathologie panels februari 2012 Colofon Auteur Mw. Dr. Y.E.M. (Yvonne) Snel Mw. Dr. M.L.E.A. (Marlies) Jansen-Landheer In samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor

Nadere informatie

Toewijzingsvoorstel Jaar: 2013 Tranche: 1

Toewijzingsvoorstel Jaar: 2013 Tranche: 1 Toewijzingsvoorstel Jaar: 2013 Tranche: 1 Id Naam Plaats Eindspecialisatie InstroomPersonen 1101001 Universitair Medisch Centrum Groningen Groningen Anesthesiologie 16 1101001 Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2016

BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2016 a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor

Nadere informatie

Inventarisatie Moleculaire Diagnostiek

Inventarisatie Moleculaire Diagnostiek Inventarisatie Moleculaire Diagnostiek 2004-2009 De enquête Inventarisatie Moleculaire Diagnostiek 2008 en 2009, gezonden aan alle pathologie laboratoria eind 2009, is door 28 laboratoria ingevuld teruggezonden

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

2 januari 2015. Onderzoek: Effectiviteit van de zorg

2 januari 2015. Onderzoek: Effectiviteit van de zorg 2 januari 2015 Onderzoek: Effectiviteit van de zorg 1 Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek.

Nadere informatie

Pagina 1 van 10. Legenda voortgang. Resultaten Veilig Thuis NHN Datum 1 april 2019

Pagina 1 van 10. Legenda voortgang. Resultaten Veilig Thuis NHN Datum 1 april 2019 Inhoud Tabel 1: Wachtlijsten Grafiek 1: en prognose wachtlijst en werkvoorraad Grafiek 2: Begroting en realisatie instroom meldingen per maand Grafiek 3: Percentage triages binnen 5 dagen afgerond Grafiek

Nadere informatie

KISZ-VRAGENLIJST KWALITEITS INVENTARISATIE EN SIGNALERING ZORGPROCESSEN

KISZ-VRAGENLIJST KWALITEITS INVENTARISATIE EN SIGNALERING ZORGPROCESSEN KISZ-VRAGENLIJST KWALITEITS INVENTARISATIE EN SIGNALERING ZORGPROCESSEN Ten behoeve van de visitatie van de Nederlandse Vereniging Voor Pathologie September 2005 Het gebruik van de KISZ-lijst door de maatschap

Nadere informatie

Algemene informatie poliklinieken. Ziekenhuislocatie Scheper

Algemene informatie poliklinieken. Ziekenhuislocatie Scheper Algemene informatie poliklinieken Ziekenhuislocatie Scheper 2 Inhoudsopgave Hoe maakt u een afspraak met een specialist? 4 Waar kunt u terecht voor inlichtingen? 4 Gastdames 4 Rolstoel en rollator 5 Ziekenhuispasje

Nadere informatie

Pathologie: Kwaliteitsborging

Pathologie: Kwaliteitsborging Pathologie: Kwaliteitsborging De sporen Cytologie, histologie, immunohistochemie, moleculaire pathologie Diagnose Diagnose Behandeling Meer en meer: Pathologie: Diagnose A, diagnose B of diagnose C Behandeling

Nadere informatie

MEDISCH DOSSIER KOPIËREN, INZIEN, BLOKKEREN

MEDISCH DOSSIER KOPIËREN, INZIEN, BLOKKEREN MEDISCH DOSSIER KOPIËREN, INZIEN, BLOKKEREN 643 Inleiding Indien u bij een specialist onder behandeling bent, worden alle gegevens die betrekking hebben op uw behandeling vastgelegd in een medisch dossier.

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de moleculaire pathologie. Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie. Morfologisch. Functioneel

Ontwikkelingen in de moleculaire pathologie. Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie. Morfologisch. Functioneel Ontwikkelingen in de moleculaire pathologie Moleculaire dag WMDP Carel van Noesel Utrecht, 29 januari 2010 Morfologisch Functioneel Werkgroep Moleculaire Diagnostiek in de Pathologie Opleiding tot klinisch

Nadere informatie

Geprotocolleerd herbeoordelen nav een carcinoomaudit Commissie cytologie NVVP

Geprotocolleerd herbeoordelen nav een carcinoomaudit Commissie cytologie NVVP Geprotocolleerd herbeoordelen nav een carcinoomaudit Commissie cytologie NVVP In de praktijkrichtlijn cervixcytologie dienen laboratoria van elk patiënte tussen 29 en 65 waarbij cervixcarcinoom is vastgesteld,

Nadere informatie

Toelichting op conceptnorm kritieke bevindingen in de pathologie

Toelichting op conceptnorm kritieke bevindingen in de pathologie Toelichting op conceptnorm kritieke bevindingen in de pathologie Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of

Nadere informatie

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Aanwijzing van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, van 1 7 OKJ. 2013, op grond van artikel 7 van de Wet marktordening gezondheidszorg, inzake

Nadere informatie

De patholoog. Klinische Pathologie. In het ziekenhuis

De patholoog. Klinische Pathologie. In het ziekenhuis Klinische Pathologie De patholoog In het ziekenhuis Inleiding In deze folder kunt u meer lezen over het specialisme Klinische Pathologie en de rol die de patholoog speelt bij ziekte en behandeling. Daarnaast

Nadere informatie

32 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen

32 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen VOOR- PUBLICATIE Brancherapport algemene ziekenhuizen 2016 Het aantal DBC s is in 2015 gestegen met bijna 10%. Deze stijging hangt voor een belangrijk deel samen met de verkorting van de DBC-doorlooptijd

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) NBCA 2015 [2015.3.ZIN besluit verwerkt; 05-11- 2015]

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) NBCA 2015 [2015.3.ZIN besluit verwerkt; 05-11- 2015] Factsheet en NABON Breast Cancer Audit () 2015 [2015.3.ZIN besluit verwerkt; 05112015] Inclusiecriteria Nabon Breast Cancer Audit Inclusie Alle primaire invasieve mammacarcinomen volgens de WHO classificatie

Nadere informatie

Resultaten audits bevolkingsonderzoek darmkanker. Robert Jan van Suylen, RCP regio Zuid JBZ Den Bosch

Resultaten audits bevolkingsonderzoek darmkanker. Robert Jan van Suylen, RCP regio Zuid JBZ Den Bosch Resultaten audits bevolkingsonderzoek darmkanker Robert Jan van Suylen, RCP regio Zuid JBZ Den Bosch Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen N.v.t. Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding

Nadere informatie

Jaarverslag 2014 Schedelbasiswerkgroep UMCG

Jaarverslag 2014 Schedelbasiswerkgroep UMCG Jaarverslag 2014 Schedelbasiswerkgroep UMCG 1 Inhoudsopgave 1. Voorwoord. 3 2. Samenstelling 4 3. Patiëntenzorg... 5 3.1 Protocollen 6 3.2 Logistiek 7 3.3 Hoofdbehandelaar. 7 4. Wetenschappelijk programma...8

Nadere informatie

Financiën en de praktijk van taakherschikking

Financiën en de praktijk van taakherschikking Sessie 6, 14:55 15:55 Financiën en de praktijk van taakherschikking Gaat dat samen? 19-10-2014 Onderzoek voor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: 1. Gericht op (financiële) belemmeringen

Nadere informatie

Op naar ISO15189: alles over scopes, veldnormen en toelichtend document op de norm.

Op naar ISO15189: alles over scopes, veldnormen en toelichtend document op de norm. Op naar ISO15189: alles over scopes, veldnormen en toelichtend document op de norm. Hilda Keuning, Philip Kluin, Amélie Dendooven, Joost Oudejans en Mieke Jonker NVVP, 5 nov. 2014 Schippers wil meer veldnormen

Nadere informatie

SPELREGELS TOEWIJZINGSVOORSTEL 2016 VOOR DE ZORGOPLEIDINGEN DIE WORDEN BEKOSTIGD DOOR MIDDEL VAN EEN BESCHIKBAARHEIDBIJDRAGE (SPELREGELDOCUMENT 2016)

SPELREGELS TOEWIJZINGSVOORSTEL 2016 VOOR DE ZORGOPLEIDINGEN DIE WORDEN BEKOSTIGD DOOR MIDDEL VAN EEN BESCHIKBAARHEIDBIJDRAGE (SPELREGELDOCUMENT 2016) SPELREGELS TOEWIJZINGSVOORSTEL 2016 VOOR DE ZORGOPLEIDINGEN DIE WORDEN BEKOSTIGD DOOR MIDDEL VAN EEN BESCHIKBAARHEIDBIJDRAGE (SPELREGELDOCUMENT 2016) Januari 2015 1. Inleiding Dit document bevat de spelregels

Nadere informatie

medisch centrum alkmaar

medisch centrum alkmaar medisch centrum alkmaar Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)

Nadere informatie

Organisatie van ziekenhuizen en medische staven. Pieter Wijnsma, Directeur Academie voor Medisch Specialisten

Organisatie van ziekenhuizen en medische staven. Pieter Wijnsma, Directeur Academie voor Medisch Specialisten Organisatie van ziekenhuizen en medische staven Pieter Wijnsma, Directeur Academie voor Medisch Specialisten Thema s: Historische ontwikkeling ziekenhuisorganisaties Actuele organisatiemodellen voor het

Nadere informatie

PROGRAMMA EN ABSTRACTS

PROGRAMMA EN ABSTRACTS PROGRAMMA EN ABSTRACTS 2 e SYMPOSIUM Stichting Baarmoederhalskankerpreventie Oost Donderdag, 12 oktober 2000 Papendal, Arnhem Inhoudsopgave: Voorwoord... 3 Algemene informatie... 4 Programma... 5 2 VOORWOORD

Nadere informatie

Workshop Initiatieven in de eerstelijn. KAM Symposium 7 november 2018 Angela Vermeulen Vincent Coenen

Workshop Initiatieven in de eerstelijn. KAM Symposium 7 november 2018 Angela Vermeulen Vincent Coenen Workshop Initiatieven in de eerstelijn KAM Symposium 7 november 2018 Angela Vermeulen Vincent Coenen Kennismaking met HenZ Huisarts en Zorg is het samenwerkingsverband van 75 huisartsen in de regio rond

Nadere informatie

Sociaal Jaarverslag 2012

Sociaal Jaarverslag 2012 Sociaal Jaarverslag 2012 2 Inhoudsopgave 1 MEDEWERKERS IN BEELD... 4 1.1 PERSONEELSBESTAND... 4 1.2 FORMATIE EN LEEFTIJD... 5 1.3 LEEFTIJDSOPBOUW... 5 1.4 VERHOUDING MANNEN/VROUWEN... 6 2 WELZIJN... 7

Nadere informatie

E-diagnostiek in Friesland en Groningen. 9 oktober 2014

E-diagnostiek in Friesland en Groningen. 9 oktober 2014 E-diagnostiek in Friesland en Groningen 9 oktober 2014 Agenda 1. Achtergrond 2. Aanpak 3. Resultaten Huidige werkprocessen Knelpunten 4. Gewenste situatie 5. Voorstel Pilot 6. Discussie Achtergrond onderzoek

Nadere informatie

Prisma analyse en risico inventarisatie naar aanleiding van een calamiteit: UMCG ervaring

Prisma analyse en risico inventarisatie naar aanleiding van een calamiteit: UMCG ervaring Prisma analyse en risico inventarisatie naar aanleiding van een calamiteit: ervaring Philip Kluin & Hilda Keuning Calamiteit najaar 2006 Patiënten A en B met vraagstelling bronchuscarcinoom Patholoog sorteert

Nadere informatie

Taakherschikking & kostprijzen. Een onderzoek naar belemmeringen rondom substitutie 07-10-2014

Taakherschikking & kostprijzen. Een onderzoek naar belemmeringen rondom substitutie 07-10-2014 Taakherschikking & kostprijzen Een onderzoek naar belemmeringen rondom substitutie 07-10-2014 Onderwerpen 1. Opdracht 2. Methode 3. Resultaten: De praktijk van taakherschikking 4. Resultaten: Taakherschikking

Nadere informatie

NEVI Zorgcongres Convenant Medische Technologie is het een DOEL of is het een TOOL

NEVI Zorgcongres Convenant Medische Technologie is het een DOEL of is het een TOOL NEVI Zorgcongres 2016 Convenant Medische Technologie is het een DOEL of is het een TOOL Wie zijn wij Netty Salentijn Alfred Schols Hoofd Inkoop Staffunctionaris kwaliteit & veiligheid Waterlandziekenhuis

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2018 NBCA 2018.3 Registratie gestart: 2009 Datum Versie Mutatie Eigenaar 01-07-2016 2017.1 Aanpassingen conform indicatorendagen juli DICA 2016. Verwijderen

Nadere informatie