Eenassige trekkers IPC Groene Ruimte, Arnhem 2009

Transcriptie

1 Eenassige trekkers IPC Groene Ruimte, Arnhem 2009

2 Inhoud Inleiding 5 1 Onderdelen Aftakas Differentieel of wielontkoppeling Banden 9 2 Starten, wegrijden en stoppen Starten Wegrijden Stoppen 12 3 Onderhoud 14 4 Veiligheid en ergonomie Trillingen Geluid 17 5 Maaien Bedrijfsklaar maken Aanpak van het werk Onderhoud messen maaibalk 20 6 Werktuigen voor maaien Vingerbalk Universeelbalk Bermenbalk Dubbelwerkende messenbalk Cirkelmaaier Klepelmaaier Mulcher 35 7 Grondbewerking Structuur verbeteren Keuze van grondbewerkingswerktuigen 38 8 Werktuigen voor de grondbewerking Frees Spitmachine Eg Cultivator Ploeg Onderhoud Uitvoeren grondbewerking 50

3 bocht om trekken of duwen of je kunt één wiel afremmen, waardoor de trekker zichzelf de bocht om trekt. Je bedient het differentieelslot met een hendel op de stuurboom. Deze hendel is meestal voorzien van een bepaald symbool. Het differentieel laat de wielen met verschillende snelheden draaien. Differentieel Je maakt alleen gebruik van het differentieel als je bochten maakt. Als je met een trekker rechtuit rijdt, maak je geen gebruik van het differentieel, omdat de wielen links en rechts precies even snel draaien. Het differentieel heeft de volgende nadelen. In sommige omstandigheden komt het voor dat één wiel slipt en het andere wiel stilstaat als je aan het werk bent. Je komt dan niet meer vooruit. Als één wiel ongewild wordt afgeremd door een steen of iets dergelijks, gaat het andere wiel sneller draaien. Op zo n moment trekt de trekker plotseling naar één kant. Om in die gevallen veilig te kunnen werken zijn eenassige trekkers voorzien van een differentieelslot. Met een differentieelslot schakel je het differentieel uit, waardoor de linker- en rechterwielen altijd met gelijke snelheid draaien. Je schakelt het differentieelslot alleen uit wanneer je een bocht gaat maken. Je kunt dan zelf de trekker de De bedieningshendel van het differentieelslot is meestal voorzien van een symbool. Wielontkoppeling Trekkers die geen differentieel hebben, zijn voorzien van een wielontkoppeling. Met een wielontkoppeling kun je óf de aandrijving van het linkerwiel óf de aandrijving van het rechterwiel uitschakelen. Trekkers met wielontkoppeling hebben voor beide wielen een hendel. Als je één van deze hendels intrekt zal het bijbehorende wiel niet meer aangedreven zijn. Als je de aandrijving van één wiel uitschakelt, zal het andere wiel de trekker de bocht om trekken. Je hoeft dus niet zelf de trekker de bocht om te trekken. 8 IPC Groene Ruimte

4 Eenassige trekkers 1.3 Banden Banden zijn er in veel soorten en maten. Elke band heeft bepaalde eigenschappen. Soorten Er zijn twee soorten banden, te weten diagonaalbanden en radiaalbanden. Diagonaalbanden zijn stug en erg vormvast. Radiaalbanden zijn soepel. Zij platten gemakkelijk af als er gewicht op komt. bandenspanning Maten Veel voorkomende maten staan in tabel 1. Tabel 1 Maten van banden. Aanduiding maat Hoogte breedte velg (in cm) 40,6 10,1 20, AS 50,8 12,7 25,4 6.50/80-12 IMP 56,8 16,5 30,4 20x ,8 20,3 25,4 21x AS 53,3 27,9 20,3 laag normaal hoog contactvlak Naast het soort band is ook de bandenspanning van invloed op de afplatting van de band. Het verschil tussen diagonaal- en radiaalbanden is de bouw van de band. In een band zitten koordlagen. Deze maken de band sterk. Bij diagonaalbanden zitten er net zo veel koordlagen in de zijkant van de band (de wang) als in het loopvlak. Bij radiaalbanden zitten er veel minder koordlagen in de wang dan in het loopvlak. Aan de maataanduiding op de band kun je zien om welke band het gaat. Staat er een R in de maataanduiding, dan is het een radiaalband. Als er een horizontaal streepje staat, is het een diagonaalband. Bij eenassige trekkers worden vaak diagonaalbanden gebruikt. Het getal voor het x-teken geeft de totale diameter van de band aan. Het getal voor het teken geeft de breedte van de band aan wanneer het een diagonaalband is. Bij een radiaalband wordt het streepje vervangen door R. De letters AS staan voor aangedreven wielen. IMP staat voor implement, dat werktuig betekent. Eenassige trekkers worden regelmatig gebruikt op terreinen waar je gemakkelijk weg kunt zakken. Om wegzakken te voorkomen, wordt vaak een extra set banden gemonteerd. Met dubbellucht zak je minder snel weg in slappe grond en op hellingen zal de trekker minder snel kantelen. Een trekker met dubbellucht. IPC Groene Ruimte 9

5 6 Werktuigen voor maaien Eenassige trekkers worden gebruikt om te maaien op plaatsen waar grote, tweeassige trekkers niet kunnen komen. In de praktijk worden veel maaibalken gebruikt, zoals vingerbalken, universeelbalken, bermenbalken en dubbelwerkende messenbalken. Daarnaast worden ook cirkelmaaiers, klepelmaaiers en mulchers gebruikt. Maaibalken hebben een knippende werking en hebben daardoor weinig vermogen nodig. Klepelmaaiers en mulchers werken volgens het principe van de vrije snede en hebben daarom meer vermogen nodig. Al deze maaimachines worden aangedreven door een eenassige trekker. 6.1 Vingerbalk Een vingerbalk is een maaibalk waarbij het gras door scherpe uitsteeksels naar het mes wordt geleid. Het mes beweegt zich door deze uitsteeksels ( vingers ) heen-en-weer. Een vingerbalk. Bouw en werking Een vingerbalk bestaat uit een zware stalen balk met daaraan de volgende onderdelen: stalen vingers die het gras scheiden; messen die heen-en-weer bewegen over de vingers; drukplaten die de messen tegen het snijvlak van de vingers aandrukken; glijplaatjes die de messen verhinderen naar achteren te schuiven; slijtplaatjes die boven op het mes zijn gemonteerd en de slijtage opvangen die wordt veroorzaakt door de drukplaat die op het slijtplaatje drukt; schoenen (glijsloffen), steunend aan het eind van de balk, waarmee de maaihoogte kan worden ingesteld. Onderhoud Doorsmeren, controleren en afstellen van het aandrijfgedeelte Het aandrijfgedeelte heeft verschillende vetnippels die dagelijks gesmeerd moeten worden. Het maaigedeelte mag absoluut niet gesmeerd worden. Vet of olie tussen het mes en de balk veroorzaakt onnodige slijtage, omdat de olie of het vet zand zal vasthouden. Als de machine in de winter weggezet wordt, is het wel aan te bevelen het mes en de balk in te oliën met conserveerolie. Dit doe je om roestvorming te voorkomen. Afhankelijk van de soort aandrijving moet je de speling controleren en afstellen. In veel gevallen draai je een stelbout totdat de voorgeschreven speling van 0,5-1,0 mm wordt bereikt. 24 IPC Groene Ruimte

6 Eenassige trekkers 1 = balk 2 = vinger 3 = mes 4 = drukplaat 5 = vulplaat (indien nodig) 6 = geleidingsplaat 7 = slijtplaat 8 = vingerplaatje 9 = mesrug 10 = bevestigingsbout van de drukplaat 11 = stelbout voor mesdruk Onderdelen van de vingerbalk Wisselen van de messen en afstellen van de maaibalk Bij een vingerbalk met middenaandrijving kun je het mes demonteren door de drukplaten eraf te halen. Hierna kun je een bot mes uit de aandrijving lichten. Bij vingerbalken met zijaandrijving moet je na het losmaken van de drukplaten de bevestigingsbouten verwijderen. Als je een scherp mes monteert, controleer je of de mesjes allemaal in een rechte lijn liggen. Dit kun je eventueel met een hamer corrigeren. Ook de vingers met mesplaatjes moeten in een rechte lijn liggen. Slijpen en klinken van de messen Het slijpen en klinken van de messen doe je zoals bij alle maaibalken. Afstellen Een vingerbalk die goed is afgesteld voldoet aan de volgende punten. Tussen de drukplaat (4) en de slijtplaat (7) zit geen speling. De slijtplaat (7) en de geleidingsplaat (6) liggen zuiver parallel aan elkaar. De mesrug (9) rust tegen de vingerplaatjes (8). Na enige minuten maaien moeten de drukkers handwarm worden (zet de motor uit als je dit controleert). De afstand tussen de bovenkant van het mes en de onderkant van de geleidingsplaat (6) is 1,0-2,0 mm. Het drukkende gedeelte van de drukker rust plat of met het voorste gedeelte op het slijtplaatje. Een vingerbalk stel je als volgt af. 1. Leg het mes op de vingerplaatjes (8) met de rug van het mes (9) vast tegen de vingerplaatjes aan. 2. Druk met de ene hand het mes vast op de vingerplaatjes. 3. Leg tegelijkertijd met de andere hand het geleidingsplaatje (6) tegen het slijtplaatje (7) en houd dat op zijn plaats. 4. Laat vervolgens het mes los en draai de twee bevestigingsbouten (10) met weinig kracht (handvast) aan. 5. Stel de druk zo af met een bout (11) dat je het mes met enige moeite heen-en-weer kunt bewegen. 6. Tussen het mes en de geleidingsplaat (6) moet 1-2 mm speling zitten. Zo niet, draai dan de twee bevestigingsbouten (10) los en leg de vulplaatjes tussen de geleidingsplaat (6) en de balkrug (1), zodat IPC Groene Ruimte 25

7 meelopende frees overtopfrees Een ganzenvoet. De draairichting van de freesas kan meelopend of tegengesteld zijn. Diepteregeling De diepte bij frezen achter eenassige trekkers regel je meestal door een ganzenvoet midden onder de frees te verstellen. Hoe verder je de achterkant van de ganzenvoet naar beneden stelt, hoe ondieper de frees werkt. Verkruimeling De verkruimeling is afhankelijk van onderdelen die gebruikt worden en bepaalde instellingen. In de tabel staat de relatie tussen de verkruimeling en onderdelen en instellingen. Bij een gesloten kapstand wordt de grond harder tegen de kap gegooid en meer tegengehouden. Hoe langer de messen zijn, hoe groter de omtreksnelheid is en hoe dieper de werking Tabel 3 Invloed van onderdelen en instellingen op de verkruimeling. Onderdelen en instellingen Bij grove verkruimeling: Bij fijne verkruimeling: Hapgrootte, rijsnelheid hoog laag Hapgrootte, aantal werkende delen weinig veel Hapgrootte, toerental freesas laag hoog Kapstand open gesloten Werkende delen messen hakken Meslengte kort lang Werkdiepte ondiep diep 44 IPC Groene Ruimte

8 Eenassige trekkers is. Er wordt dan veel grond langs elkaar gewreven. Hoe groter de werkdiepte is, hoe meer de grond langs elkaar gewreven wordt. Vrijloophoek Bij roterende grondbewerkingswerktuigen, zoals de frees en de spitmachine, moet de achterkant van de werkende delen vrij lopen van het snijvlak. Deze vrije ruimte noem je de vrijloophoek. Wanneer de vrijloophoek nul of zelfs negatief is, versmeert de achterkant van de werkende delen het snijvlak en ontstaat een zogenaamde freeszool. Als je de messen monteert, moet je er goed op letten dat het scherp (het snijvlak) voor de as zit. Is dit niet het geval, dan ontstaat alsnog versmering. De ruimte tussen de achterkant van de werkende delen en het snijvlak noem je de vrijloophoek. Toerental Het toerental van de freesas kun je in veel gevallen veranderen met wisseltandwielen of een schakelbak. Wordt het toerental te laag en/of de rijsnelheid te hoog, dan wordt de vrijloophoek kleiner of zelfs negatief en versmeert de grond. Het is daarom belangrijk dat het toerental van de freesas en de rijsnelheid op elkaar zijn afgestemd. In het instructieboekje staat informatie hierover. 8.2 Spitmachine Een spitmachine is een door een aftakas aangedreven werktuig dat gebruikt wordt voor de hoofdgrondbewerking. Een spitmachine steekt een hap grond los en werpt die naar achteren. Daardoor ontstaat een grove, losse structuur. De grond wordt goed gemengd. Een spitmachine gebruik je bijvoorbeeld om stalmest of compost met de grond te vermengen. De volgende overwegingen kunnen een rol spelen bij de keuze om een spitmachine te gebruiken. Als een frees te fijn is voor een hoofdgrondbewerking, is een spitmachine een goed alternatief. Met een spitfrees achter een eenassige trekker kun je goed werken in kleinere objecten (tuinen). Met een spitmachine kun je dieper werken dan met een frees. Als je heel langzaam rijdt in niet al te zware grond, kun je in één keer een plantbed maken. Een spitmachine kan eventuele oude begroeiingen of plantenresten niet volledig onder de grond werken. Een ploeg kan dit wel. Op lichtere grond moet je een veilige rijsnelheid aanhouden om de grond niet te fijn te maken. Diepteregeling Over het algemeen kun je de diepte van een spitmachine regelen met een sleepvoet onder de machine. IPC Groene Ruimte 45