Lage dekkingsgraden: de beleidsopties in het pensioencontract en de gevolgen voor stakeholders

Transcriptie

1 Lage dekkingsgraden: de beleidsopties in het pensioencontract en de gevolgen voor stakeholders ALM-seminar VBA 5 november 2009 Niels Kortleve Act_P09079

2 Lessen uit crisis voor pensioencontract Focus ligt nu op (incidentele) financiële crisis en onderdekking Hoe herstellen? Wie draagt grootste lasten? Lastige discussie, vraagt om nieuwe technieken Bedreigingen zijn echter van structurele, demografische aard Langer leven pensioen duurder Bestandsrijping dilemma s in beleggingsrisico en sturing Vraagt mogelijk om aanpassingen in pensioencontract Focus verleggen van nominale garantie naar reële ambitie Verschillende sturing/beleggingsrisico voor verschillende groepen

3 Onderdekking: wie draagt grootste lasten? CPB / media: Vooral ouderen geraakt door pensioencrisis Wie loopt meeste indexeringseuro s mis? (Van Ewijk en Teulings (2009): De grote recessie: het Centraal Planbureau over de kredietcrisis ) Reactie PGGM: Ouderen pas écht geraakt als er geen jongeren waren die solidair met hen zijn Fair-value ALM: wie krijgt komende tijd meeste waar voor z n geld? (Boeijen, Janssen en Kortleve (2009), Reactie op: Herstel dekkingsgraad pensioenfondsen vergt grote inkomensoffers, ESB) 3

4 Wie loopt meeste indexeringseuro s mis? Gelijke behandeling geeft ongelijke impact 30 jaar 60 jaar opbouw vóór afstempelen opbouw ná afstempelen nog op te bouwen tot 65 verwachte opbouw op /- 5% = = opbouwtekort op aantal maanden langer werken om tekort te compenseren 1 7 4

5 Overdrachten als gevolg van onderdekking (Dekkingsgraad 95% in plaats van evenwicht) Jaarlijkse solidariteitsstroom in per FTE beleidshorizon: 15 jaar 5

6 Wat te doen bij onderdekking (dekkingsgraad = 95% nominaal)? We bekijken vijf mogelijke maatregelen A B C D E Niets aanvullends doen bovenop staand beleid (vorige sheet) Extra premie (opslag van 2,5% zolang en als DG < 105%) Extra premie i.c.m. tóch indexeren (loon) Pensioenleeftijd (nieuwe opbouw) naar 67, premie blijft gelijk Als na 3 jaar DG < 105%, dan afstempelen (repareren bij 110%) 6

7 Solidariteitsstromen van jong naar oud worden groter in geval van premie-opslag Jaarlijkse solidariteitsstroom in per FTE A: niets doen B: extra premie

8 en nog groter als we ondanks onderdekking toch indexeren Jaarlijkse solidariteitsstroom in per FTE A: niets doen B: extra premie C: indexeren

9 Verhogen pensioenleeftijd (nieuwe opbouw) vergroot solidariteitsstroom van jong naar oud Jaarlijkse solidariteitsstroom in per FTE A: niets doen D: pensioenleeftijd verhogen

10 Afstempelen is enige maatregel die solidariteitsstroom van jong naar oud verkleint Jaarlijkse solidariteitsstroom in per FTE A: niets doen E: na 3 jaar afstempelen

11 Crisis onderstreept spanningen in contract (1) Vergrijzing / rijping / ontgroening betekenen: Steeds botter premiestuur Steeds kwetsbaarder om grote beleggingsrisico s door te schuiven Dus: Minder beleggingsrisico (1)? Betekent: duurdere regeling of minder kwaliteit Meer risico absorberen? Betekent: afstempelen Nominale toezegging, maar reële ambitie Beleggingsspagaat: waar moeten we ons in beleggingsbeleid op richten? Dus: Herbezinning op beleggingsrisico (2) Verkeerde zekerheid voor verkeerde mensen? We geven iedereen dezelfde hoeveelheid beleggingsrisico, maar: Human capital verschilt Betekent doorschuiven van oud naar jong Dus: Herbezinning op beleggingsrisico (3)

12 Crisis onderstreept spanningen in contract (2) Pensioencontract is niet compleet Nemen we daardoor meer risico dan we denken en willen? Deelnemer weet niet waar hij aan toe is Dus: Z.s.m. compleet maken en duidelijk worden! Prijs nieuwe opbouw en bestaande opbouw stijgt (exogene factoren) We sturen niet op exogene factoren Dus: Meer sturing op exogene factoren inbouwen? En daar komt nu dus onvoorwaardelijk / voorwaardelijk bij Niemand wil mismatch voor z n rekening nemen In huidige contract lopen onvoorwaardelijk en voorwaardelijk door elkaar heen Dus: OF: maak onvoorwaardelijk ook echt onvoorwaardelijk OF: maak gehele contract aanpasbaar en communiceer daarover

13 NOM NOM NOM huidig contract onvoorwaardelijk combi aanpasbaar NOM NOM NOM NOM NOM NOM volledig nominaal nominale bodem volledig voorwaardelijk reëel REËEL REËEL REËEL volledig reëel REËEL REËEL REËEL prijsreële bodem 13

14 Zekerheid heeft z n prijs, garanties des te meer 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% weinig risico lage opbouw veel risico hoge opbouw 14 NB: vaste premie

15 Combinatie van bestandsrijping en huidige conventie van alles doorsnee Moeilijk/onmogelijk om ieders belangen te dienen VASTHOUDEN AAN HUIDIG RISICO steeds vaker en steeds grotere tekorten HOEVEELHEID RISICO VERLAGEN steeds minder verwacht rendement pijn doorschuiven pijn nemen (afstempelen) structureel meer premie structureel minder kwaliteit (toekomstige) actieven gepensioneerden (oudere) actieven (toekomstige) actieven (toekomstige) actieven 15

16 Differentiatie lost generatiespanning op Hoog zekerheidsniveau betekent Lage replacement rate: ongunstig voor actieven Zekerheid over uitkering: gunstig voor gepensioneerden Laag zekerheidsniveau betekent Hoge replacement rate: gunstig voor actieven Onzekerheid over uitkering: ongunstig voor gepensioneerden Differentiatie: geef iedere groep waar hij behoefte aan heeft Jonge actieven: uitzicht op hoge replacement rate Gepensioneerden: zekerheid over pensioenuitkering Oudere actieven: iets daar tussen in (?) Dat lukt door elk van die groepen eigen zekerheidsniveau te geven 16

17 Boodschappen voor vandaag Ouderen lopen vanwege crisis meeste euro s mis, maar verlies zou veel groter zijn zonder solidariteit van jongeren Crisis onderstreept spanningen in huidig pensioencontract, structurele demografische ontwikkelingen maken aanpassen noodzakelijk Collectieve contract wordt houdbaar als we het durven aan te passen OF onvoorwaardelijk écht waar maken (= hogere prijs of lagere kwaliteit) OF overstappen op expliciet voorwaardelijk (= nominale toezegging loslaten) EN verschillende zekerheidsniveaus voor verschillende groepen deelnemers 17