WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee?"

Transcriptie

1 WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 18 november

2 WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Wat is het? Wat kan je met de WaterWijzer Landbouw? Hoe ver zijn we met de ontwikkeling? Wat is de relatie met drainage? Rekenvoorbeelden

3 WaterWijzer Landbouw: wat is het? WaterWijzer Landbouw ( actualisatie schadefuncties landbouw ) Doel van het totale project: uniform en breed gedragen systeem voor bepalen van klimaatbestendige relaties tussen waterhuishoudkundige condities en gewasopbrengsten (droogte-, nat- en zoutschade), optimaliseren waterbeheer voor landgebruik ter vervanging van de huidige beschikbare systemen (HELP, TCGB, Agricom)

4 Gebruik WaterWijzer Landbouw bij waterschappen, provincies, ACSG, RWS, adviesbureaus e.a. voor Verkrijgen inzicht in effecten van maatregelen Afstemmen inrichting en beheer op verschillende belangen Berekenen schadevergoedingen Inzicht in kosten en baten voor Nederlandse landbouw (bijv. nabewerking NHI)

5 WaterWijzer Landbouw: wat kan je ermee? Doelstelling project: Makkelijk toepasbare (online) tool voor bepalen van droogteschade, natschade en zoutschade bij huidige meteorologische condities en klimaatscenario s. N.B. meerdere verschijningsvormen: -tabelvorm (zoals HELP of TCGB) -afleesbare grafiek -software (excel) -etc.

6 WaterWijzer Landbouw: wat kan je ermee? Doelstelling + Operationele modellen - voor hydrologie en gewasgroei SWAP-WOFOST - voor het berekenen van gewasopbrengsten in relatie tot droogte, zuurstoftekort en zout, - voor berekenen van agrarische bedrijfseconomische resultaten en indirecte effecten - geschikt voor gebruik door deskundigen en belangstellenden; beschikbaar voor maatwerk.

7 WaterWijzer Landbouw in fases Doorvoeren aanpassingen hydrologisch model onverzadigde zone Operationele SWAP-versie (droogte, zuurstof en zout) Fase Koppelen en toetsen model voor hydrologie en gewasgroei Modelinstrumentarium SWAP-WOFOST (gewas) Fase Koppelen en toetsen met bedrijfsvoering melkveehouderij + afleiden metarelaties Koppelen en toetsen met bedrijfsvoering open teelten + afleiden metarelaties Modelinstrumentarium melkveehouderij (economie) Modelinstrumentarium open teelten (economie Eenvoudige tool voor droogte-, zuurstof en zoutstress Fase Fase

8 WaterWijzer Landbouw: hoe ver zijn we? Klaar: modelinstrumentarium hydrologie (SWAP) en gewasgroei (WOFOST) gekoppeld, getoetst en operationeel Nu bezig met: afleiden metarelaties (grondwater, bodem, gewas, zoutgehalte -> effect op gewasopbrengst) Volgend jaar: focus op melkveehouderij, dus metarelaties voor gras en maïs èn schade omzetten naar (bedrijfsvoering/indirecte effecten) Daarna: idem voor akkerbouw En: uitbreiding module zout?! toetsing in de praktijk?!

9 Atmosphere interception Precipitation / Irrigation transpiration Inside: Integrated modeling of the Soil-Water-Atmosphere-Plant system Plant soil-evaporation Snow saturated surface runoff Surface waters Unsaturated zone drainage/ subsurface infiltration Saturated zone deep percolation/ seepage - Transport of: soil water soil heat solutes (salts, tracers) - Influenced by: Soil heterogeneity Swelling and shrinking Hysteresis drainage/ subsurface infiltration Deep Groundwater

10 Wat doet WOFOST?

11 Wat doet WOFOST? nu door naar Ruud

12 WaterWijzer Landbouw 1 SWAP Voorbeeldberekening Statisch gewas Resultaten op verschillende tijdschalen Gewasschade = transpiratiereductie

13 WaterWijzer Landbouw 2 SWAP-WOFOST Dynamische gewasgroei - Simulatie LAI, wortelgroei, gewasopbrengst - Gewasschade = opbrengstreductie VOORBEELDBEREKENING SWAP-WOFOST, MAÏS

14 WaterWijzer Landbouw 3 Voorbeeldberekeningen Opbrengsten

15 WaterWijzer Landbouw 4 Voorbeeldberekeningen Schadefracties Resultaten op verschillende tijdschalen Gewasschade = opbrengstreductie

16 WaterWijzer Landbouw 5 Relatie met drainage Waterwijzer Landbouw: - Klimaatrobuuste methode: proceskennis in wisselwerking bodem-water-plant-atmosfeer - Directe én indirecte effecten droogte-, nat- en zoutschade - Metarelaties afleiden o.b.v. SWAP- WOFOST-(BBPR) - Experts: simulaties met SWAP- WOFOST-BBPR

17 WaterWijzer Landbouw 6 Relatie met drainage Waterwijzer Landbouw: - Klimaatrobuuste methode: proceskennis in wisselwerking bodem-water-plant-atmosfeer - Directe én indirecte effecten droogte-, nat- en zoutschade - Metarelaties afleiden o.b.v. SWAP- WOFOST-(BBPR) - Experts: simulaties met SWAP- WOFOST-BBPR Relatie met drainage: - WaterWijzer Landbouw kwantificeert effect van verandering in hydrologie op landbouw - Veranderingen in gws-karakteristiek als gevolg van wijzigingen in drainage kunnen worden vertaald naar effecten op landbouwopbrengsten. - Simuleren van optimale bodemvochtcondities voor gewasgroei

18 Dank voor uw aandacht Met dank aan collega s: Joop Kroes Jos van Dam Jan van Bakel e.a.

WaterWijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 1 oktober

WaterWijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 1 oktober WaterWijzer Landbouw Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus namens consortium 1 oktober 2015 www.waterwijzer.nl WaterWijzer Landbouw: wat is het? WaterWijzer Landbouw (voorheen actualisatie schadefuncties landbouw

Nadere informatie

Waterwijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus november 2016

Waterwijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus november 2016 Waterwijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus november 2016 Waterwijzer Landbouw Waarom en wat is Waterwijzer Landbouw? Wat kan je straks met Waterwijzer Landbouw?

Nadere informatie

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee?

WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Mirjam Hack namens consortium 26 juni 2014 www.waterwijzer.nl WaterWijzer Landbouw: wat is het en wat kun je ermee? Wat is het? Waarom actualisatie

Nadere informatie

Waterwijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus, namens consortium 29 juni 2017

Waterwijzer Landbouw. Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus, namens consortium 29 juni 2017 Waterwijzer Landbouw Mirjam Hack en Ruud Bartholomeus, namens consortium 29 juni 2017 Waterwijzer Landbouw: een klimaatrobuust instrument voor het bepalen van effecten van veranderend waterbeheer op landbouwopbrengsten

Nadere informatie

Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw. Rob Ruijtenberg namens alle partijen ibz ACSG en RWS 7 februari 2019

Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw. Rob Ruijtenberg namens alle partijen ibz ACSG en RWS 7 februari 2019 Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw Rob Ruijtenberg namens alle partijen ibz ACSG en RWS 7 februari 2019 Programma 13.00 Welkom (Rob Ruijtenberg) 13.15 Introductie Waterwijzer landbouw (Mirjam Hack,

Nadere informatie

Beter systeem voor bepalen waterschade

Beter systeem voor bepalen waterschade Beter systeem voor bepalen waterschade Mirjam Hack-ten Broeke (Alterra Wageningen UR), Ruud Bartholomeus (KWR Watercycle Research Institute), Joop Kroes (Alterra Wageningen UR), Jos van Dam (Wageningen

Nadere informatie

Gebruikersdag Waterwijzers. Rob Ruijtenberg 27 juni 2018

Gebruikersdag Waterwijzers. Rob Ruijtenberg 27 juni 2018 Gebruikersdag Waterwijzers Rob Ruijtenberg 27 juni 2018 Programma 10.00 Introductie Waterwijzers (Rob Ruijtenberg) 10.15 Achtergrond waterwijzer Natuur (Flip Witte) 11.00 Pauze 11.15 Achtergrond Waterwijzer

Nadere informatie

(Klimaat)robuuste berekening landbouwschade

(Klimaat)robuuste berekening landbouwschade (Klimaat)robuuste berekening landbouwschade Ruud Bartholomeus en Mirjam Hack, Amersfoort, 14 maart 2013 mede namens Jan van Bakel, Joop Kroes, Jos van Dam en Flip Witte Het klimaat verandert Klimaatverandering:

Nadere informatie

Waterwijzers Natuur en Landbouw klaar om te gebruiken. Rob Ruijtenberg 22 november 2018

Waterwijzers Natuur en Landbouw klaar om te gebruiken. Rob Ruijtenberg 22 november 2018 Waterwijzers Natuur en Landbouw klaar om te gebruiken Rob Ruijtenberg 22 november 2018 inhoud Waarom Wie Wat Waar te vinden en vervolg Waarom effectmodules? Wat gebruik(t)en we? Grondwatermodellen zoals

Nadere informatie

Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw

Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw Gebruikersmiddag Waterwijzer Landbouw Martin Mulder, Marius Heinen, Jan van Bakel, Mirjam Hackten Broeke ea. 7 februari 2019 Inhoud: Waterwijzer Landbouw Toepassing Waterwijzer Landbouw Veel gestelde vragen

Nadere informatie

Project WaterWijzer Landbouw en gebruik satellietdata (bijv. Groenmonitor) Mirjam Hack en Allard de Wit 22 april 2014

Project WaterWijzer Landbouw en gebruik satellietdata (bijv. Groenmonitor) Mirjam Hack en Allard de Wit 22 april 2014 Project WaterWijzer Landbouw en gebruik satellietdata (bijv. Groenmonitor) Mirjam Hack en Allard de Wit 22 april 2014 WaterWijzer Landbouw = Vervanging HELP HELP-tabellen: effecten kwantificeren van waterhuishoudkundige

Nadere informatie

WATERWIJZER LANDBOUW: INSTRUMENTARIUM VOOR KWANTIFICEREN VAN EFFECTEN VAN WATERBEHEER EN KLIMAAT OP LANDBOUWPRODUCTIE

WATERWIJZER LANDBOUW: INSTRUMENTARIUM VOOR KWANTIFICEREN VAN EFFECTEN VAN WATERBEHEER EN KLIMAAT OP LANDBOUWPRODUCTIE WATERWIJZER LANDBOUW: INSTRUMENTARIUM VOOR KWANTIFICEREN VAN EFFECTEN VAN WATERBEHEER EN KLIMAAT OP LANDBOUWPRODUCTIE RAPPORT 2018 48 A WATERWIJZER LANDBOUW: INSTRUMENTARIUM VOOR KWANTIFICEREN VAN EFFECTEN

Nadere informatie

VOOR EEN KLIMAATROBUUST BODEM- EN WATERSYSTEEM

VOOR EEN KLIMAATROBUUST BODEM- EN WATERSYSTEEM VOOR EEN KLIMAATROBUUST BODEM- EN WATERSYSTEEM Doelstelling Lumbricus Het ontwikkelen en implementeren van een klimaatrobuuste inrichting van het bodem- en watersysteem en het ontwikkelen van kennis hierover.

Nadere informatie

ACTUALISATIE SCHADEFUNCTIES LANDBOUW; FASE 1

ACTUALISATIE SCHADEFUNCTIES LANDBOUW; FASE 1 OP WEG NAAR EEN GEACTUALISEERD EN KLIMAATBESTENDIG SYSTEEM VAN Final EFFECT l rereport VAN WATERBEHEER OP GEWASOPBRENGST ACTUALISATIE SCHADEFUNCTIES LANDBOUW; FASE 1 RAPPORT 2013 22 Actualisatie schadefuncties

Nadere informatie

Naar verbeterde schadefuncties voor de landbouw

Naar verbeterde schadefuncties voor de landbouw Naar verbeterde schadefuncties voor de landbouw Ruud Bartholomeus 1, Joop Kroes 2, Jan van Bakel 3, Mirjam Hack-ten Broeke 4, Dennis Walvoort 5 en Flip Witte 6 Om veranderingen in het waterbeheer te vertalen

Nadere informatie

ACTUALISATIE SCHADEFUNCTIES VOOR DE LANDBOUW, TUSSENFASE 2A: PLAUSIBILITEITSTOETS SWAP EN ENKELE VERKENNENDE BEREKENINGEN

ACTUALISATIE SCHADEFUNCTIES VOOR DE LANDBOUW, TUSSENFASE 2A: PLAUSIBILITEITSTOETS SWAP EN ENKELE VERKENNENDE BEREKENINGEN Fina l re port ACTUALISATIE SCHADEFUNCTIES VOOR DE LANDBOUW, TUSSENFASE 2A: PLAUSIBILITEITSTOETS SWAP EN ENKELE VERKENNENDE BEREKENINGEN RAPPORT 2013 37 s) en perceel 3 (re II Actualisatie schadefuncties

Nadere informatie

Beregening en gewasgroei

Beregening en gewasgroei Beregening en gewasgroei 9 mei 2019 Jos van Dam Onderwerpen: Waterbehoefte planten Methoden om beregening te bepalen Zoutschade versus droogteschade Functies water voor een plant Transpiratie Fotosynthese

Nadere informatie

WATERWIJZER LANDBOUW, FASE 2

WATERWIJZER LANDBOUW, FASE 2 MODELLERING VAN HET BODEM-WATER-PLANTSYSTEEM MET HET GEKOPPELDE Fina INSTRUMENTARIUM l re port SWAP-WOFOST WATERWIJZER LANDBOUW, FASE 2 RAPPORT 2015 16 WATERWIJZER LANDBOUW, FASE 2 MODELLERING VAN HET

Nadere informatie

Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte?

Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte? Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte? Een analyse met de landelijke toepassing van het NHI het Landelijk Hydrologisch Model (LHM) Huite Bootsma (Deltares) Janneke Pouwels en Timo Kroon 1. Het LHM,

Nadere informatie

Jaarverslag 2017 AdviesCommissie Schade Grondwater

Jaarverslag 2017 AdviesCommissie Schade Grondwater Jaarverslag 2017 Jaarverslag 2017 AdviesCommissie Schade Grondwater Secretariaat: Leidseveer 2 3511 SB Utrecht t.: 085-4862222 e.: acsg@bij12.nl w.: www.bij12.nl VOORWOORD Het jaarverslag geeft als gebruikelijk

Nadere informatie

Monitoring van grondwaterstanden beneden peil? Jan van Bakel

Monitoring van grondwaterstanden beneden peil? Jan van Bakel Monitoring van grondwaterstanden beneden peil? Jan van Bakel 17-5-2010 monitoring grondwaterstanden 1 Indeling Achtergronden Stroming van water in topsysteem Definities Resultaten modelsimulaties Meten

Nadere informatie

Zoetwater Baten voor de Agrariër De opbrengsten van zoetwatermaatregelen

Zoetwater Baten voor de Agrariër De opbrengsten van zoetwatermaatregelen De opbrengsten van zoetwatermaatregelen KvK rapportnummer KvK155/2015 Copyright 2015 Nationaal Onderzoeksprogramma Kennis voor Klimaat (KvK). Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden

Nadere informatie

Nationaal modelinstrumentarium voor integraal waterbeheer. Jan van Bakel Alterra

Nationaal modelinstrumentarium voor integraal waterbeheer. Jan van Bakel Alterra Nationaal modelinstrumentarium voor integraal waterbeheer Jan van Bakel Alterra Inhoud Inleiding Enige historische achtergronden Modellering hydrologie op nationale schaal Vervolg Advies aan OWO Relaties

Nadere informatie

Klimaatverandering, toenemende verzilting en landbouw

Klimaatverandering, toenemende verzilting en landbouw Klimaatverandering, toenemende verzilting en landbouw Nieuwe inzichten neerslaglenzen en oplossingen Jouke Velstra Onderzoeksvragen Hoe ontwikkelt de verzilting in Noord-Nederland zich op perceelsniveau

Nadere informatie

Zou$oleran*e groter dan gedacht? So what? What s next? Lodewijk Stuyt namens consortium

Zou$oleran*e groter dan gedacht? So what? What s next? Lodewijk Stuyt namens consortium Zou$oleran*e groter dan gedacht? So what? What s next? Lodewijk Stuyt namens consortium Zouttolerantie van gewassen groter dan gedacht? Lodewijk Stuyt namens consortium 26 juni 2014 Aandacht voor... Welke

Nadere informatie

Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw

Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Limburg Waterproof Klimaat, water en landbouw Provincie Limburg Maastricht, 14 september 216 Joris Schaap, Profiel 214 heden Zelfstandig hydroloog en bodemkundige 28-214 Adviseur water in het landelijk

Nadere informatie

Waterbeheer en landbouw

Waterbeheer en landbouw Waterbeheer en landbouw Melkveehouderij in veenweidegebieden Bram de Vos (Alterra) Idse Hoving (Animal Sciences Group) Jan van Bakel (Alterra) Inhoud 1. Probleem 2. Waterpas model 3. Peilverhoging polder

Nadere informatie

Jaarverslag 2016 AdviesCommissie Schade Grondwater

Jaarverslag 2016 AdviesCommissie Schade Grondwater Jaarverslag 2016 Jaarverslag 2016 AdviesCommissie Schade Grondwater Secretariaat: Leidseveer 2 3511 SB Utrecht t.: 085-4862222 e.: acsg@bij12.nl w.: www.bij12.nl/acsg VOORWOORD Het jaarverslag geeft

Nadere informatie

Hoe klimaatrobuust is de gewasfactormethode. Hydrologisch Instrumentarium?

Hoe klimaatrobuust is de gewasfactormethode. Hydrologisch Instrumentarium? Hoe klimaatrobuust is de gewasfactormethode van het Nationaal Hydrologisch Instrumentarium? P.E.V. van Walsum, F.J.E. van der Bolt en A.A. Veldhuizen 1 Artikel naar aanleiding van het artikel Metingen

Nadere informatie

Visie op de vaststelling van landbouwschade door grondwaterwinning. Op de toekomst voorbereid met een verbeterde methode

Visie op de vaststelling van landbouwschade door grondwaterwinning. Op de toekomst voorbereid met een verbeterde methode Visie op de vaststelling van landbouwschade door grondwaterwinning Op de toekomst voorbereid met een verbeterde methode KWR 2012.021 Februari 2012 Visie op de vaststelling van landbouwschade door grondwaterwinning

Nadere informatie

Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening

Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening Ruud Bartholomeus, 21 maart 2019, Utrecht 1 Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening Balans tussen watervraag en wateraanbod Ruud Bartholomeus, namens collega s 2 Balans tussen watervraag en wateraanbod

Nadere informatie

Jaarverslag 2018 AdviesCommissie Schade Grondwater

Jaarverslag 2018 AdviesCommissie Schade Grondwater Jaarverslag Jaarverslag AdviesCommissie Schade Grondwater Secretariaat: Leidseveer 2 3511 SB Utrecht t.: 085-4862222 e.: acsg@bij12.nl w.: www.bij12.nl VOORWOORD Het jaarverslag geeft als gebruikelijk

Nadere informatie

Klimaatopgave landelijk gebied

Klimaatopgave landelijk gebied Klimaatopgave in beeld 13 oktober 2016, Hoogeveen Algemene info Klimaatopgave landelijk gebied Bert Hendriks Beleidsadviseur hydrologie 275.500 ha 580.000 inwoners 543 medewerkers 22 gemeenten 4.479 km

Nadere informatie

De kunst van het modelleren

De kunst van het modelleren De kunst van het modelleren Jan van Bakel 1 De kunst van het modelleren De aftrap Mijn achtergronden Jullie achtergronden en wensen voor deze collegereeks 2 Mijn cv Afgestudeerd in 1976 in Wageningen (Hydrologie)

Nadere informatie

Figuur 1: In natte tijden stroomt diep grondwater naar de sloten (boven); in droge tijden hoopt het zich op onder de percelen (onder).

Figuur 1: In natte tijden stroomt diep grondwater naar de sloten (boven); in droge tijden hoopt het zich op onder de percelen (onder). Memo Aan: RIZA, ta.v. Timo Kroon Van: Kees Maas. Kiwa Water Research Doorkiesnummer: 030 69 91 860 Datum: 20 april 2004 Onderwerp: Droogtestudie Over de geschiktheid van het instrumentarium voor de landelijke

Nadere informatie

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman

Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system Joost Delsman Onderzoek naar zoetwatervoorziening? Doel van het onderzoek Adaptating to drought and salinisation in

Nadere informatie

DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte

DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte Willem Defloor 26 september 2014, Waterforum Waterschaarste en droogte Overzicht 1. Globaal kader 2. EU Drop project 3. Droogte-indicatoren / waterinfo.be

Nadere informatie

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst?

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? Koos Verloop (WUR) UDV Dronten 9 november 2017 Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van 16 melkveehouders, proefbedrijf De Marke, Wageningen UR en

Nadere informatie

Samenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop

Nadere informatie

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst?

BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? BedrijfsWaterWijzer, de tool voor de toekomst? Koeien & Kansen is een samenwerkingsverband van 16 melkveehouders, proefbedrijf De Marke, Wageningen UR en adviesdiensten. De resultaten vindt u op: www.koeienenkansen.nl

Nadere informatie

Stellingen Sturen op basisafvoer. water verbindt

Stellingen Sturen op basisafvoer. water verbindt Stellingen Sturen op basisafvoer Stelling 1: Voor ons watersysteem EN de daarin gepositioneerde grondgebruiksfuncties is DROOGTE een veel groter probleem dan WATEROVERLAST Argumenten stelling 1 Areaal

Nadere informatie

Waterwijzers Landbouw en Natuur

Waterwijzers Landbouw en Natuur 14 Landschap 35(1) Waterwijzers Landbouw en Natuur klimaat gewasopbrengst vegetatie waterhuishouding Kwantificering effecten waterbeheer en klimaat Landbouw en natuur stellen specifieke eisen aan de waterhuishouding,

Nadere informatie

IBRAHYM: de digitale waterpartner in Limburg

IBRAHYM: de digitale waterpartner in Limburg IBRAHYM: de digitale waterpartner in Limburg Samenwerken in de waterketen 17 juni 2015 Nila Taminiau Senior hydroloog Waterschap Peel en Maasvallei IBRAHYM (concreet) Statisch: Afmetingen beek Locatie

Nadere informatie

Gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw

Gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw Gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw hydrologische en gewasopbrengst-berekeningen 30 september 2011 Aequator Groen & Ruimte bv Klimaatverandering Vergelijk weerjaren 2001-2010 met 2046-2055

Nadere informatie

Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018

Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Imme Benedict Bron: Jannes Wiersema Meteorologie en Luchtkwaliteit Vakgroep Wie ben ik? 2010 2013 BSc Bodem, water en atmosfeer 2013 2015 MSc

Nadere informatie

KlimaatAdaptieve Drainage

KlimaatAdaptieve Drainage FutureWater Onderzoek en advies gericht op de duurzame toekomst van ons water KlimaatAdaptieve Drainage Innovatieve en duurzame techniek voor actieve samenwerking tussen agrariër en waterbeheerder 14-3-2013

Nadere informatie

Waterconservering door peilgestuurde drainage in Zeeland

Waterconservering door peilgestuurde drainage in Zeeland Waterconservering door peilgestuurde drainage in Zeeland Met peilgestuurde drainage kunnen agrariërs zelf het ideale ontwateringsniveau van de buisdrainage regelen. Dat is voor hen guns=g, want daarmee

Nadere informatie

Definitiestudie Agricom

Definitiestudie Agricom Definitiestudie Agricom P.J.T. van Bakel V. Linderhof C.E. van t Klooster A.A. Veldhuizen D. Goense H.M. Mulder H.T.L. Massop Alterra-rapport 1934, ISSN 1566-7197 Uitloop 0 lijn 20 mm 15 mm 10 mm 5 mm

Nadere informatie

Precisielandbouw buiten stal: GrasMais-Signaal. Met gras is nog veel te winnen... Melkproduktie per ha. Droge stofproduktie per ha

Precisielandbouw buiten stal: GrasMais-Signaal. Met gras is nog veel te winnen... Melkproduktie per ha. Droge stofproduktie per ha Precisielandbouw buiten stal: GrasMais-Signaal Met gras is nog veel te winnen... Gezonde Veehouderij 2023 5 november 2015 Bert Philipsen ea WUR Droge stofproduktie per ha Melkproduktie per ha Smith et

Nadere informatie

Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING

Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING Ad Jeuken, Climate proof fresh water supply (CPFWS) Inhoud Onderzoek vanuit kennis voor klimaat De

Nadere informatie

Deltaprogramma Zoetwater. Kennisagenda Zoetwater 2018 Geprogrammeerde onderzoeken en openstaande kennisvragen

Deltaprogramma Zoetwater. Kennisagenda Zoetwater 2018 Geprogrammeerde onderzoeken en openstaande kennisvragen Deltaprogramma Zoetwater Kennisagenda Zoetwater 2018 Geprogrammeerde onderzoeken en openstaande kennisvragen Definitieve versie, 22 maart 2018 Kennisagenda Zoetwater 2018 Geprogrammeerde onderzoeken en

Nadere informatie

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Jan Willem Erisman 8 juni 2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org Voedselzekerheid! Wat heeft landbouwbeleid gebracht (in

Nadere informatie

Stand van zaken onderzoek WP 2.2

Stand van zaken onderzoek WP 2.2 Stand van zaken onderzoek WP 2.2 Onderzoek naar regenwaterlenzen in kustgebieden op verschillende schaalniveaus Even voorstellen Pieter Pauw Gu Oude Essink Toon Leijnse & Sjoerd van der Zee Inhoud onderzoek

Nadere informatie

Beschrijving WWL-tool

Beschrijving WWL-tool Beschrijving WWL-tool Inleiding Algemeen De Waterwijzer Landbouw (WWL) is een instrument voor het bepalen van het effect van veranderingen in meteorologische (klimatologische) en/of hydrologische condities

Nadere informatie

Bijlage 1: Kaart locatie inrichtingsmaatregelen buiten het natuurgebied

Bijlage 1: Kaart locatie inrichtingsmaatregelen buiten het natuurgebied Bijlage 1: Kaart locatie inrichtingsmaatregelen buiten het natuurgebied Bijlage 2. Kaart hydrologische effecten Met een hydrolgisch model zijn de effecten van de waterhuishoudkundige maatregelen uit het

Nadere informatie

Annex 2: Ini-files gebruikt voor de verschillende runs A2.1. Mona ini A2.2. Mozart ini. Annex 3: Methode voor reekstransformatie

Annex 2: Ini-files gebruikt voor de verschillende runs A2.1. Mona ini A2.2. Mozart ini. Annex 3: Methode voor reekstransformatie 30-3-2007 Op zoek naar een gemiddeld standaard jaar voor de simulatie van hydrologische condities, met behulp van het PAWN-instrumentarium BSIK project CS7 Tailoring climate information for impact assessment

Nadere informatie

STUREN MET WATER. over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden

STUREN MET WATER. over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden STUREN MET WATER over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden STUREN MET WATER Het ontwerp Sturen met water van het Veenweide Innovatiecentrum Zegveld (VIC) zet in op actief, dynamisch grondwaterbeheer

Nadere informatie

Klimaatverandering op de droge zandgronden: effecten en mogelijke adaptatiestrategieën

Klimaatverandering op de droge zandgronden: effecten en mogelijke adaptatiestrategieën Klimaatverandering op de droge zandgronden: effecten en mogelijke adaptatiestrategieën 24 april 2014, Presentatie voor KLV Alumnikring Noord, Assen Adri van den Brink Met dank aan de collega-onderzoekers

Nadere informatie

Jaarverslag 2014 AdviesCommissie Schade Grondwater

Jaarverslag 2014 AdviesCommissie Schade Grondwater Jaarverslag 2014 Jaarverslag 2014 AdviesCommissie Schade Grondwater Secretariaat: Leidseveer 2 3511 SB Utrecht Tel: 085-4862222 email: acsg@bij12.nl website: www.grondwaterschade.nl VOORWOORD Het jaarverslag

Nadere informatie

Deel 2: hydrologische modeldatabase NHI

Deel 2: hydrologische modeldatabase NHI Deel 1: vervanging MOZART DM Deel 2: hydrologische modeldatabase NHI Vervanging modelcodes Distributiemodel en Mozart Jeroen Ligtenberg (Rijkswaterstaat) DM en Mozart in het Landelijk Hydrologisch Model

Nadere informatie

Wateroverlast Kockengen 28 juli november Presentatie met powerpoint (gekoppeld aan de video (ipdf)

Wateroverlast Kockengen 28 juli november Presentatie met powerpoint (gekoppeld aan de video (ipdf) Wateroverlast Kockengen 28 juli 2014 Verslag bijeenkomst link Playlist presentaties - link 22 november 2016 Presentatie met powerpoint (gekoppeld aan de video (ipdf) P01 Opening ipdf P02 3Di P03 HEC-RAS

Nadere informatie

Poldergerichte aanpak, toekomstbestendig effect. Zet stappen en werk mee aan klimaatslimme landbouw op veen, bijvoorbeeld met onderwaterdrainage

Poldergerichte aanpak, toekomstbestendig effect. Zet stappen en werk mee aan klimaatslimme landbouw op veen, bijvoorbeeld met onderwaterdrainage Poldergerichte aanpak, toekomstbestendig effect Zet stappen en werk mee aan klimaatslimme landbouw op veen, bijvoorbeeld met onderwaterdrainage Samen poldergericht werken aan: Minder bodemdaling Lagere

Nadere informatie

Landbouwkundig belang van een goede waterhuishouding Everhard van Essen Jan van Berkum

Landbouwkundig belang van een goede waterhuishouding Everhard van Essen Jan van Berkum Landbouwkundig belang van een goede waterhuishouding Everhard van Essen Jan van Berkum Aequator Groen & Ruimte bv Opzet presentatie Wat is het belang van een goede waterhuishouding? Wat is een optimale

Nadere informatie

1. Inleiding. C.W.J. Roest P.J.T. van Bakel A.A.M.F.R. Smit

1. Inleiding. C.W.J. Roest P.J.T. van Bakel A.A.M.F.R. Smit Actualisering van de zouttolerantie van land- en tuinbouwgewassen ten behoeve van de berekening van de zoutschade in Nederland met het RIZA-instrumentarium C.W.J. Roest P.J.T. van Bakel A.A.M.F.R. Smit

Nadere informatie

Productiviteit en water

Productiviteit en water Productiviteit en water Is de ambitie van 20% meer productie in 2020 haalbaar? 29 november 2014, Idse Hoving Programma Inleiding Ambities UDV op het gebied van water Gewasgroei Water als productiefactor

Nadere informatie

Vernatten en akkerbouw? Olga Clevering (Praktijkonderzoek Plant en Omgeving) Bram de Vos en Francisca Sival (Alterra)

Vernatten en akkerbouw? Olga Clevering (Praktijkonderzoek Plant en Omgeving) Bram de Vos en Francisca Sival (Alterra) Vernatten en akkerbouw? Olga Clevering (Praktijkonderzoek Plant en Omgeving) Bram de Vos en Francisca Sival (Alterra) Inhoud Vormen van vernatten Modelberekeningen Veldexperimenten Conclusies en discussie

Nadere informatie

Geohydrologie van Flevoland - Houden we voldoende zoet water?

Geohydrologie van Flevoland - Houden we voldoende zoet water? Geohydrologie van Flevoland - Houden we voldoende zoet water? Kennisdag bodem en water Flevoland 4 februari 2019 Kristiaan Petie hydroloog Inhoud - Waar komt het zout vandaan? - Waar zit het zout nu? -

Nadere informatie

Invloed van de klimaatverandering op hydrologische extremen in Vlaanderen

Invloed van de klimaatverandering op hydrologische extremen in Vlaanderen Invloed van de klimaatverandering op hydrologische extremen in Vlaanderen Patrick Willems K.U.Leuven - Afdeling Hydraulica i.s.m. Koninklijk Meteorologisch Instituut van België Lopend onderzoek CCI-HYDR

Nadere informatie

Vergelijking van enkele schattingsmethoden voor de actuele verdamping

Vergelijking van enkele schattingsmethoden voor de actuele verdamping Vergelijking van enkele schattingsmethoden voor de actuele verdamping W. Beekman 1, R. Caljé 1, F. Schaars 1 en J. Heijkers 2 Schattingen van de verdamping, zoals worden berekend met het NHI en met regionale

Nadere informatie

Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien?

Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien? Kunnen we variaties in het klimaatsysteem begrijpen en voorzien? Gerbrand Komen ex-knmi, IMAU 20 juni 2011 KNAW themabijeenkomst Wetenschappelijke modellen, wat kun je ermee? Met dank aan Wilco Hazeleger

Nadere informatie

KENNIS OVER INDIRECTE NAT- EN DROOGTESCHADE BIJ GRAS EN MAÏS VOOR WATERWIJZER LANDBOUW

KENNIS OVER INDIRECTE NAT- EN DROOGTESCHADE BIJ GRAS EN MAÏS VOOR WATERWIJZER LANDBOUW KENNIS OVER INDIRECTE NAT- EN DROOGTESCHADE BIJ GRAS EN MAÏS VOOR WATERWIJZER LANDBOUW RAPPORT 2017 W01 KENNIS OVER INDIRECTE NAT- EN DROOGTESCHADE BIJ GRAS EN MAÏS VOOR WATERWIJZER LANDBOUW RAPPORT 2017

Nadere informatie

AQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water

AQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water AQUATISCHE LANDBOUW haal meer uit land én water AQUATISCHE LANDBOUW Waarom wel het land, maar niet de sloot benutten in de veenweiden? Dat is de vraag waar het om draait in het icoon Aquatische landbouw

Nadere informatie

Peilgestuurde Drainage Agrarisch waterbeheer 24 juni 2015

Peilgestuurde Drainage Agrarisch waterbeheer 24 juni 2015 Peilgestuurde Drainage Agrarisch waterbeheer 24 juni 2015 Doelstelling Water vertraagd afvoeren d.m.v peilgestuurde drainage - Minder verdroging percelen + aanvullen grondwater - Minder overstromingen

Nadere informatie

Remote Sensing. Remote Sensing bij Vitens. 22 april 2014 SAT - WATER 1

Remote Sensing. Remote Sensing bij Vitens. 22 april 2014 SAT - WATER 1 Remote Sensing Remote Sensing bij Vitens 22 april 2014 SAT - WATER 1 Inhoud Wat doet Vitens met Remote Sensing? 1. Reeds uitgevoerd onderzoek naar zout en klei voorkomens 2. Droogteschade: nog uit te voeren

Nadere informatie

Modellen en parameters

Modellen en parameters Modellen en parameters Kees Broks Gebruik modellen en parameters voor modellering hydrologie groene daken CoP Meten en monitoren groenblauwe daken 7 juni 2016 Rekenmodellen (software) 1. Sobek 2. Hydrus

Nadere informatie

Het in kaart brengen van veranderingen in landbouwintensiteit op grote schaal , dr.ir. Arnaud Temme

Het in kaart brengen van veranderingen in landbouwintensiteit op grote schaal , dr.ir. Arnaud Temme Het in kaart brengen van veranderingen in landbouwintensiteit op grote schaal 16-12-2011, dr.ir. Arnaud Temme Landbouwintensiteit waarom onze bodemkundige interesse? Bodemvormende factor Phenotypes reflect

Nadere informatie

Waterwijzer Natuur. Effecten van waterbeheer en klimaatverandering op de natuur

Waterwijzer Natuur. Effecten van waterbeheer en klimaatverandering op de natuur 1 Remco van Ek (Deltares) Janet Mol (Alterra) Han Runhaar (KWR) Flip Witte (KWR) Waterwijzer Natuur Effecten van waterbeheer en klimaatverandering op de natuur 2 Waarom een robuust vegetatiemodel nodig?

Nadere informatie

Bepaling van waterschade op de golfbaan Martensplek in Tiendeveen in het najaar van 1998 met behulp van het model SWAP

Bepaling van waterschade op de golfbaan Martensplek in Tiendeveen in het najaar van 1998 met behulp van het model SWAP Bepaling van waterschade op de golfbaan Martensplek in Tiendeveen in het najaar van 1998 met behulp van het model SWAP Jan Wesseling Louis Dekker Klaas Oostindie Coen Ritsema In oktober 1998 heeft de golfbaan

Nadere informatie

Winst met water! > In Actie. Waarom nu? Hoe doen we dit? Eigen project! Doelstellingen. (Klik of scroll naar de volgende pagina)

Winst met water! > In Actie. Waarom nu? Hoe doen we dit? Eigen project! Doelstellingen. (Klik of scroll naar de volgende pagina) Winst met water! > In Actie > Waarom nu? > Hoe doen we dit? > Idee voor eigen project! > Doelstellingen (Klik of scroll naar de volgende pagina) Deltaplan Agrarisch Waterbeheer: winst met water! Het agrarisch

Nadere informatie

Efficiëntie van beregening

Efficiëntie van beregening Efficiëntie van beregening Jan van Bakel Martin Mulder 8-5-2019 1 Indeling presentaie Inleiding Definitie van efficiëntie Beregeningsverliezen SWAP-WOFOST-berekeningen Resultaten Discussie Conclusies 8-5-2019

Nadere informatie

Naar een nieuw LGN6. Gerard Hazeu. LGN gebruikersbijeenkomst 14 juni 2007

Naar een nieuw LGN6. Gerard Hazeu. LGN gebruikersbijeenkomst 14 juni 2007 Naar een nieuw LGN6 Gerard Hazeu LGN gebruikersbijeenkomst 14 juni 2007 Overzicht presentatie Doel bijeenkomst Algemeen LGN (karakteristieken/methode) Ontwikkelingen LGN in de tijd Producten en gebruik

Nadere informatie

Wat is de kans op neerslag in Wageningen?

Wat is de kans op neerslag in Wageningen? Wat is de kans op neerslag in Wageningen? Jan Wesseling, Cathelijne Stoof, Coen Ritsema, Klaas Oostindie en Louis Dekker Dit artikel beschrijft de neerslagreeks van 1974 2006 van het meteostation van Wageningen

Nadere informatie

Hydrogeologische maatregelen zelfvoorzienendheid in de Zuidwestelijke Delta, NL: GO-FRESH

Hydrogeologische maatregelen zelfvoorzienendheid in de Zuidwestelijke Delta, NL: GO-FRESH Hydrogeologische maatregelen zelfvoorzienendheid in de Zuidwestelijke Delta, NL: GO-FRESH Gualbert Oude Essink Deltares/UU, The Netherlands More information: www.go-fresh.info Gezette stappen sinds 2004

Nadere informatie

Deltaproofweek Verslag 14 maart

Deltaproofweek Verslag 14 maart Perspectieven voor hoog en laag De klimaatverandering zal in Nederland heel wat veranderingen teweegbrengen. Maar de effecten zijn met de bestaande verouderde modellen niet te voorspellen. En hoe hangen

Nadere informatie

Modelleren van waterkwantiteit en waterkwaliteit

Modelleren van waterkwantiteit en waterkwaliteit Modelleren van waterkwantiteit en waterkwaliteit Wat wil het NHI van de regio, in relatie tot de waterbalans? Adviesgroep Watersysteemanalyse STOWA, 18 september 2014 Hoge resolutiemodellen 19 september

Nadere informatie

vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst

vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst vandersat.com Satellite Observed Water Data. Globally. Daily. Droogte meten vanuit de ruimte Teije van der Horst 14-09-2018 1 Over VanderSat Kern: Commerciële aardobservatie diensten Team: AO wetenschappers,

Nadere informatie

Integraal Peilbesluitplan Smilde Streekbijeenkomst

Integraal Peilbesluitplan Smilde Streekbijeenkomst Integraal Peilbesluitplan Smilde Streekbijeenkomst Dinsdag 20 september 2011 Het Kompas te Smilde Programma van vanavond Tijd activiteit 19:30 start bijeenkomst 19:40 plenaire presentatie - voortraject

Nadere informatie

Hydrologie voor STONE2.4

Hydrologie voor STONE2.4 Hydrologie voor STONE2.4 Aanpassingen en verschillen met hydrologie voor STONE2.3 Piet Groenendijk, Joop Kroes, 2011 Aanleiding Sinds de toepassing van STONE2.3 zijn enkele tekortkomingen in de simulatie

Nadere informatie

Afstemming Regionale modellen en NHI in 2012: Stand van zaken Grondwatermodel

Afstemming Regionale modellen en NHI in 2012: Stand van zaken Grondwatermodel Afstemming Regionale modellen en NHI in 2012: Stand van zaken Grondwatermodel Deltamodel project i.s.m. Projectteam NHI, AZURE project Wim J. de Lange Stand van zaken Grondwater Hoe doen we het Proces

Nadere informatie

Klimaat Services. Opzet presentatie

Klimaat Services. Opzet presentatie Klimaat Services J. Bessembinder Opzet presentatie Basis voor klimaat-services Voorbeelden confectie Voorbeelden maatwerk Basis confectie en maatwerk : tijdreeksen voor de toekomst Activiteiten binnen

Nadere informatie

Uitgangspunten berekening tarieven en beheer vergoedingen ANLb

Uitgangspunten berekening tarieven en beheer vergoedingen ANLb Uitgangspunten berekening tarieven en beheer vergoedingen ANLb INLEIDING Het stelsel van agrarisch natuur- en landschapsbeheer heeft vanaf 2016 een gehele nieuwe systematiek: daaronder vallen ook de vergoedingen.

Nadere informatie

Extreme neerslaggebeurtenissen nemen toe en komen vaker voor

Extreme neerslaggebeurtenissen nemen toe en komen vaker voor Nieuwe neerslagstatistieken voor het waterbeheer: Extreme neerslaggebeurtenissen nemen toe en komen vaker voor 2015 10A In 2014 heeft het KNMI met het oog op klimaatverandering nieuwe klimaatscenario s

Nadere informatie

Nationaal Water Model Wat is dat en waarom willen we het? Jeroen Ligtenberg en Edwin Snippen

Nationaal Water Model Wat is dat en waarom willen we het? Jeroen Ligtenberg en Edwin Snippen Nationaal Water Model Wat is dat en waarom willen we het? Jeroen Ligtenberg en Edwin Snippen 14-juni-2016 Programma Waarom Nationaal Water Model? Historie Basisprognoses Wat is het Nationaal Water Model?

Nadere informatie

Oppervlaktewaterverdeling in RTC tools vervanging Mozart/DM in het LHM

Oppervlaktewaterverdeling in RTC tools vervanging Mozart/DM in het LHM Oppervlaktewaterverdeling in RTC tools vervanging Mozart/DM in het LHM Timo Kroon, Deltares NHI symposium 23 nov 2017 Inhoud 1. Aanleiding vervanging oppervlaktewatermodules LHM 2. Voorstudie 2016 3. Stand

Nadere informatie

Integraal Waterbeheer - kritische zone en onzekerheden. Integraal hoofdrapport

Integraal Waterbeheer - kritische zone en onzekerheden. Integraal hoofdrapport Alterra is onderdeel van de internationale kennisorganisatie Wageningen UR (University & Research centre). De missie is To explore the potential of nature to improve the quality of life. Binnen Wageningen

Nadere informatie

Inhoudsopgave Agrometius. Precisielandbouw in de tuinbouw Steven De Meyer - Agrometius PSKW - 16/9/2016

Inhoudsopgave Agrometius. Precisielandbouw in de tuinbouw Steven De Meyer - Agrometius PSKW - 16/9/2016 Precisielandbouw in de tuinbouw Steven De Meyer - Agrometius PSKW - 16/9/2016 Inhoudsopgave Voorstelling Inleiding precisielandbouw Veris Veristech Wat/welke kaarten? Veris dienst Welke adviezen/wat kan

Nadere informatie

Het klimaat en onze bodem

Het klimaat en onze bodem Het klimaat en onze bodem Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer Het klimaat en onze bodem Ons klimaat verandert Wateroverlast Droogte Verzilting Klimaatakkoord Transitie is nodig voor adaptatie en mitigatie

Nadere informatie

MetaSWAP. Onverzadigde zone en koppeling aan grondwatermodel. Paul van Walsum en Ab Veldhuizen

MetaSWAP. Onverzadigde zone en koppeling aan grondwatermodel. Paul van Walsum en Ab Veldhuizen MetaSWAP Onverzadigde zone en koppeling aan grondwatermodel Paul van Walsum en Ab Veldhuizen Inhoud Inleiding Rekenconcept onverzadigde zone Koppeling met grondwatermodel Toetsing MODFLOW-MetaSWAP aan

Nadere informatie

Goede. Goed voor landbouw, natuur én waterbeheer 19A

Goede. Goed voor landbouw, natuur én waterbeheer 19A Goede grond Goed voor landbouw, natuur én waterbeheer 2015 19A goed bodembeheer - Goede grond BETER VASTHOUDEN REGENWATER BETERE GEWASGROEI EN BEWORTELING GEZOND BODEMLEVEN BETER VASTHOUDEN VOEDINGSSTOFFEN

Nadere informatie

Bijlage VIII - Land- en tuinbouw Provincie Noord-Brabant

Bijlage VIII - Land- en tuinbouw Provincie Noord-Brabant Westelijke Langstraat Bijlage VIII - Land- en tuinbouw Provincie Noord-Brabant 11 maart 2019 Project Opdrachtgever Westelijke Langstraat Provincie Noord-Brabant Document Bijlage VIII - Land- en tuinbouw

Nadere informatie