domein Bewegen, Sport en Voeding

Transcriptie

1 COLLECTIEVORMING HVA BIBLIOTHEEK domein Bewegen, Sport en Voeding Creating Tomorrow

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 2 DEEL 1 COLLECTIEVORMINGSBELEID HVA BIBLIOTHEEK Uitgangspunten collectievorming... 3 Aanschafcriteria... 3 Saneercriteria... 4 DEEL 2 DE COLLECTIE VOOR DBSV IN CIJFERS Omvang collectie DBSV... 6 Budget collectievorming... 6 DEEL 3 COLLECTIEVORMING VOOR DBSV Collectioneringsgebieden... 8 Organisatie van de collectievorming... 9 Ontwikkelingen in de collectievorming Contact

3 INLEIDING Het aanbieden van een collectie informatiebronnen ter ondersteuning van het onderwijs is een van de kerntaken van de HvA Bibliotheek. Om de opleidingen te informeren over het collectievormingsbeleid en de wijze waarop de collectievorming is georganiseerd, is voor ieder onderwijsdomein een collectievormingsprofiel samengesteld door de informatiespecialisten van de bibliotheek. Dit profiel heeft betrekking op de collecties voor de opleidingen binnen het Domein Bewegens, Sport en Voeding (DBSV). Het collectievormingsprofiel is de basis voor de collectievorming. Aan de hand van dit profiel bouwen en onderhouden de informatiespecialisten de collectie. Zij doen dit in samenwerking met de contactpersonen van de opleidingen. Doelstelling van dit profiel is het optimaliseren van de aansluiting van de collectie op het onderwijs en het zo effectief mogelijk inzetten van de middelen voor collectievorming. De collectievorming van de HvA Bibliotheek is niet alleen gericht op het aanbieden van een eigen collectie, maar ook op het toegankelijk maken van andere informatiebronnen die voor het onderwijs van belang zijn. Wanneer er in dit profiel gesproken wordt over de collectie, dan wordt daarmee zowel gedoeld op de fysieke collectie met boeken, tijdschriften en dvd s, als op de online informatiebronnen die de bibliotheek beschikbaar stelt. Dit online aanbod betreft titels waar de bibliotheek een licentie op heeft, maar ook titels die vrij beschikbaar zijn en waar de bibliotheek de toegang voor regelt. Het eerste deel van dit profiel is een beknopte weergave van het collectievormingsbeleid van de HvA Bibliotheek. Dit is op alle domeinen van toepassing. De daarna volgende delen hebben specifiek betrekking op de collectie voor het Domein Bewegen, Sport en Voeding. Deel 2 geeft informatie over het budget voor collectievorming en de omvang van de collectie. In deel 3 staat de collectievorming voor de verschillende opleidingen centraal. Hier staat beschreven wat de belangrijkste onderwerpen zijn waarop gecollectioneerd wordt, hoe de collectievorming is georganiseerd, welke ontwikkelingen er spelen en wat de gewenste verbeteringen zijn. Voor de opleidingen zijn eerder collectievormingsprofielen samengesteld in 2002 en Dit profiel richt zich op de periode Op basis van de veranderingen in het onderwijs en de informatievoorziening zal het profiel tussentijds worden bijgesteld. Deze versie is voor het laatst herzien op 1 november

4 DEEL 1 COLLECTIEVORMINGSBELEID HVA BIBLIOTHEEK UITGANGSPUNTEN COLLECTIEVORMING Centraal bij de collectievorming door de HvA Bibliotheek staat het opbouwen van een actuele collectie ter ondersteuning van het onderwijs. De manier waarop dit is georganiseerd, kan per domein en daarbinnen ook per opleiding enigszins variëren. Wel gelden voor alle domeinen dezelfde uitgangspunten bij de collectievorming: De collectie sluit aan bij opleidingen De HvA Bibliotheek biedt informatiebronnen aan die essentieel zijn voor het onderwijscurriculum en die mogelijkheden bieden tot verdieping op de betreffende vakgebieden. We collectioneren in principe alleen informatie die aansluit bij het hboniveau van de opleidingen. Voor wetenschappelijke literatuur verwijzen we naar de Universiteitsbibliotheek van de UvA en voor informatie voor een breder publiek naar de openbare bibliotheek. Wanneer een opleiding aangeeft dat een specifieke titel onmisbaar is, wordt een uitzondering gemaakt op deze regel. Met onze collectie ondersteunen we ook graag de onderzoeksprogramma s aan de HvA, maar onze prioriteit ligt bij de ondersteuning van het onderwijs. Online informatiebronnen hebben de voorkeur Digitale bronnen die we online beschikbaar kunnen stellen, genieten voorkeur boven fysieke materialen met een gelijkwaardige inhoud. Online informatie biedt immers betere zoekmogelijkheden en is plaats- en tijdonafhankelijk beschikbaar voor meerdere gebruikers tegelijk. De beschikbaarheid van digitale bronnen kan sterk verschillen per vakgebied. De informatiespecialisten bieden de opleidingen actieve ondersteuning bij het vinden van digitale alternatieven voor de gedrukte bronnen die zij gebruiken. De collectie is actueel Informatiespecialisten schaffen de meest recente publicaties aan en spelen in op trends. De HvA Bibliotheek heeft nadrukkelijk geen bewaarfunctie. AANSCHAFCRITERIA Op basis van bovengenoemde uitgangspunten zijn er in 2010 criteria vastgesteld voor het collectioneren van de afzonderlijke informatiebronnen. Deze staan uitgebreid beschreven in het Handboek Collectievorming HvA Bibliotheek, dat in ieder leercentrum digitaal beschikbaar is. Van de criteria kan alleen worden afgeweken indien daarover afspraken zijn gemaakt door het hoofd van de HvA Bibliotheek en het management van het domein. Hieronder volgt per soort informatiebron een korte opsomming van de belangrijkste regels voor het collectioneren. Databanken, digitale tijdschriften en e-books We bieden bij voorkeur online bronnen aan die full text informatie bevatten. We sluiten alleen licenties af op online bronnen die via een IP-range beschikbaar gesteld kunnen worden. We bieden in principe geen bronnen aan waarvoor een inlogcode nodig is. Voor het afsluiten van een licentie is een positieve beoordeling door het onderwijs nodig (na een trial). E-books bieden we alleen aan indien ze (als onderdeel van een databank) online toegankelijk zijn via een webplatform. Losse e-books voor e-readers kunnen we niet beschikbaar stellen, omdat daarvoor op dit moment geen beheer mogelijk is. E-books die via internet vrij beschikbaar zijn als pdf, bieden we aan via weblinks in de catalogus. We bieden geen online bronnen aan die slechts op de locaties van de HvA Bibliotheek toegankelijk mogen zijn. 3

5 DEEL 1 COLLECTIEVORMINGSBELEID HVA BIBLIOTHEEK Boeken We schaffen geen publicaties aan in gedrukte vorm indien we ze ook online goed beschikbaar kunnen stellen. Voor boeken geldt een aanschaf van maximaal drie exemplaren per opleiding. Boeken zijn bij aanschaf niet ouder dan drie jaar. Van deze termijn wordt afgeweken bij titels die door de opleidingen worden voorgeschreven of aanbevolen en in geval er onvoldoende recente titels beschikbaar zijn op een voor de opleiding belangrijk gebied. Zodra van een titel een herziene editie verschijnt, wordt de oude druk verwijderd. Indien de titel nog relevant is voor het onderwijs wordt de nieuwe druk aangeschaft. Tijdschriften Online tijdschriften genieten de voorkeur boven gedrukte exemplaren; gedrukte tijdschriften bieden we alleen aan indien er geen geschikt digitaal alternatief bestaat. Een abonnement op een gedrukt tijdschrift wordt opgezegd zodra het tijdschrift (of een alternatieve titel) online full text beschikbaar komt. Voor het afsluiten van een abonnement is een positieve beoordeling van het tijdschrift door het onderwijs nodig. Audiovisueel materiaal Voor zover mogelijk maken we voor het aanbod van videomateriaal gebruik van relevante databanken, zoals Academia, TFC en VideoArts. Alleen materiaal dat niet beschikbaar kan worden gesteld via deze databanken noch te koop is op dvd wordt opgenomen van het open net. Videomateriaal bieden we bij voorkeur aan in de vorm van streaming video. Scripties en publicaties van medewerkers Afstudeerproducten stellen we online beschikbaar via de HvA Kennisbank. Scripties in de vorm van print of dvd nemen we niet meer in de collectie op. De opleidingen selecteren de scripties en andere publicaties die zij online beschikbaar willen laten stellen. Zij leveren deze aan de bibliotheek volgens de op de website van de bibliotheek beschikbare procedure voor publiceren in de HvA Kennisbank. Opname in de HvA Kennisbank betekent ook (inter)nationale beschikbaarstelling via de HBO Kennisbank. SANEERCRITERIA Om ervoor te zorgen dat de collectie actueel, relevant en aantrekkelijk blijft, verwijderen we ook regelmatig materialen uit de collecties. Voor de collecties boeken, dvd s en cd-roms voeren we minimaal om het jaar een saneerronde uit op basis van de hieronder weergegeven saneercriteria. Ook de andere informatiebronnen houden we regelmatig kritisch tegen het licht. Saneercriteria voor boeken, dvd s en cd-roms Items worden uit de collectie verwijderd indien aan één van de volgende criteria wordt voldaan: Er is een herziene editie verschenen. Het materiaal is ouder dan tien jaar én minder dan twee keer uitgeleend in de afgelopen vijf jaar. Het materiaal is inhoudelijk erg verouderd. Het materiaal is erg beschadigd. Het materiaal is in het verleden in veelvoud aangeschaft, maar nu niet meer in veelvoud nodig; een aantal exemplaren wordt gesaneerd. Voor klassiekers en werken die de geschiedenis van een vakgebied beschrijven, gelden de genoemde gebruikscriteria niet. Reeksen blijven geheel behouden of worden geheel gesaneerd. 4

6 DEEL 1 COLLECTIEVORMINGSBELEID HVA BIBLIOTHEEK Saneren van andere informatiebronnen Voor de digitale informatiebronnen zijn er nog geen saneercriteria op basis van gebruik beschikbaar. De databanken evalueren we jaarlijks op aansluiting bij het onderwijs en waar mogelijk ook op gebruik, voordat we besluiten om een licentie te verlengen. Dat geldt tevens voor de (online) tijdschriften. Afstudeerproducten saneren we na maximaal tien jaar. 5

7 DEEL 2 DE COLLECTIE VOOR DBSV IN CIJFERS OMVANG COLLECTIE DBSV De collectie boeken, tijdschriften en dvd s voor het Domein Bewegen Sport en Voeding bevindt zich in het leercentrum op de Dr. Meurerlaan. In dit leercentrum staan de collecties voor de volgende opleidingen: Academie voor Lichamelijke Opvoeding Sport Management & Ondernemen Voeding en Dietetiek De omvang van de collectie voor het domein staat in onderstaande tabel. Collectie voor het leercentrum Dr. Meurerlaan: aantal titels in 2012 boeken dvd s, cd s en cd-roms 207 scripties* 430 tijdschriften (print) 55 online tijdschriften** 18 databanken (domeinspecifiek DBSV) 29 publicaties van DBSV in de HvA Kennisbank 168 * Betreft scripties tot Vanaf dat jaar worden scripties online beschikbaar gesteld via de HvA Kennisbank ** Betreft licenties op losse tijdschriften. Meer digitale tijdschriften zijn te vinden in de databanken De laatste jaren biedt de HvA Bibliotheek via haar website een toenemend aantal databanken aan met (Engelstalige) e-books, tijdschriften en andere digitale publicaties. Vooral voor de opleiding Voeding is er veel materiaal online beschikbaar. De boekencollecties zijn echter ook nog steeds van groot belang voor alle opleidingen. BUDGET COLLECTIEVORMING Het leermiddelenbudget van de HvA Bibliotheek is onderverdeeld in een budget voor databanken, boeken en dvd s en tijdschriften. Budget collectievorming HvA Bibliotheek Databanken (algemeen) Boeken en dvd s Tijdschriften Totaal Verdeling budget Sinds 2010 is het budget voor databanken geheel bestemd voor de algemene databanken, d.w.z. voor databanken waarvan de inhoud voor alle domeinen van belang is. Voor de databanken die slechts voor één of enkele domeinen interessant zijn, de zogenaamde domeinspecifieke databanken, wordt een financiële bijdrage van de betreffende domeinen gevraagd. Het budget voor boeken en tijdschriften wordt aan het begin van ieder jaar over de domeinen verdeeld naar rato van het studentenaantal van de opleidingen. Daarbij wordt uitgegaan van het aantal studenten in oktober van het voorafgaande jaar. De volgende tabel geeft de hoogte van het bibliotheekbudget voor het Domein Bewegen Sport en Voeding weer. 6

8 DEEL 2 DE COLLECTIE VOOR DBSV IN CIJFERS Budget collectievorming voor DBSV boeken en dvd s tijdschriften (print en online) databanken (domeinspecifiek) In 2012 is het boekenbudget van de HvA Bibliotheek verlaagd met Hierdoor is er voor de aankoop van boeken voor het domein ca minder beschikbaar. Het Domein Bewegen Sport en Voeding stelt naast het bovengenoemd budget voor de domeinspecifieke databanken incidenteel ook extra budget beschikbaar voor de boekencollectie, afhankelijk van de budgettaire mogelijkheden. 7

9 DEEL 3 COLLECTIEVORMING VOOR DBSV COLLECTIONERINGSGEBIEDEN De HvA Bibliotheek biedt de opleidingen van het Domein Bewegen Sport en Voeding zowel via haar fysieke collectie als via de website een groot aantal informatiebronnen aan op het gebied van de lichamelijke opvoeding, sportmanagement en voeding. Voor de gezamenlijke opleidingen zijn er informatiebronnen over studie- en onderzoeksvaardigheden, didactiek, statistiek, anatomie, psychologie en taalkunde. Per opleiding zijn er aandachtsgebieden waarop speciaal wordt gecollectioneerd. Deze aandachtsgebieden worden vastgesteld in overleg met de contactpersonen van de opleidingen. Ze sluiten aan op de speerpunten uit de onderwijsprogramma s en kunnen variëren met de tijd. De aandachtsgebieden die momenteel het belangrijkst zijn bij het collectioneren, worden hieronder genoemd. Lichamelijke opvoeding anatomie lichamelijke opvoeding sportgeneeskunde coaching muziek sportpsychologie communicatie onderwijskunde sporttraining dans onderzoek sportvoeding filosofie ontwikkelingspsychologie statistiek fysiologie orthopedagogiek taalvaardigheid geschiedenis van l.o. en sport pedagogiek toegepaste psychologie jongerencultuur sporten, afzonderlijk veiligheid op school Sport, Management en Ondernemen bedrijfskunde marketing sportorganisatie coaching (massa)communicatie sporttraining community development recreatie sportverenigingen economie sport en maatschappij sportvoeding evenementenorganisatie sportaccommodaties (verander)management fitness sportbeleid vrijetijdsbesteding fysiologie sporten, afzonderlijk vrijwilligerswerk groepsdynamica sportgeschiedenis wijk- en buurtgericht werken jongerencultuur sportmanagement Voeding allergieën gesprekstechnieken vegetarisme anatomie kennis van voedings- voeding en cultuur anorexia en obesitas en genotmiddelen voeding van verschillende bereidingswijzen kookboeken groepen coaching onderzoek voedings- en cultuurverschillen oplossingsgericht werken genotmiddelentechnologie diëtetiek receptenleer voedingsgewoonten ethiek speciale gerechten voedingsleer evidence based practice sportvoeding ziekten en voeding geneeskunde spss 8

10 DEEL 3 COLLECTIEVORMING VOOR DBSV ORGANISATIE VAN DE COLLECTIEVORMING De informatiespecialist werkt op proactieve wijze aan het opbouwen en toegankelijk maken van een collectie informatiebronnen die het onderwijs optimaal ondersteunt. In deze paragraaf wordt beschreven hoe dit voor het Domein Bewegen, Sport en Voeding is georganiseerd. Ontwikkelingen in onderwijs en werkveld De intensieve contacten die de informatiespecialist onderhoudt met de opleidingen van het Domein Bewegen, Sport en Voeding maken het mogelijk om nieuwe ontwikkelingen binnen het onderwijs snel te vertalen naar de collectieopbouw. De informatiespecialist heeft regelmatig contact met de afzonderlijke contactpersonen van de opleidingen. Daarnaast houdt hij zich op de hoogte van het onderwijscurriculum via de studiegidsen en websites van de opleidingen. Ontwikkelingen in de werkvelden worden gevolgd via de belangrijkste vaktijdschriften. Voorgeschreven en aanbevolen titels De informatiespecialist schaft alle titels aan die door de opleidingen aan de studenten worden voorgeschreven of aanbevolen. In geval van een voorgeschreven titel wordt (tenminste) één van de aangeschafte exemplaren beschikbaar gesteld met een uitleentermijn van zeven dagen. De andere exemplaren hebben een uitleentermijn van vier weken. Selectie door de informatiespecialist. Dagelijks selecteert de informatiespecialist de nieuwste titels voor de opleidingen die hij ondersteunt. Hij maakt daarbij gebruik van de volgende bronnen: NetUit: een wekelijks overzicht van de Koninklijke Bibliotheek met alle nieuwe publicaties die in Nederland zijn uitgegeven. Recensies in vaktijdschriften, opinie- en dagbladen. Nieuwsberichten van uitgevers via nieuwsbrieven. Toegestuurde catalogi.. Voor aanvulling van de collectie op een specifiek onderwerp wordt ook gebruik gemaakt van: Sites van uitgevers. De sites van bol.com, amazon.com en amazon.uk.com, met name om beschikbaarheid en prijs te controleren. Informatie uit PiCarta (de geïntegreerde database van Nederlandse bibliotheken). De site van Dawsonera om te controleren of van een titel een e-book beschikbaar is. Via Dawsonera kunnen afzonderlijke e-books aangeschaft worden en via de catalogus worden aangeboden. Daarnaast worden de uitleencijfers van titels uit de eigen collectie gebruikt ter aanvulling op het aanschafbeleid. Aanvullende selectiecriteria In aanvulling op de selectiecriteria van de HvA Bibliotheek die in deel 1 van dit document zijn beschreven, worden de volgende uitgangspunten gehanteerd bij de selectie van bronnen: Het materiaal is in het Nederlands of Engels. Documenten hebben een minimale omvang van 25 pagina s. Materialen van gerenommeerde auteurs en uitgevers worden met voorrang aangeschaft. Overleg over de selectie Het afsluiten van licenties op databanken en abonnementen op tijdschriften (print en online) gebeurt altijd in overleg met de opleidingen. 9

11 DEEL 3 COLLECTIEVORMING VOOR DBSV Aanschaf De door de informatiespecialist bestelde titels zijn gemiddeld binnen drie weken beschikbaar, mits de titels bij de boekhandel of uitgever op voorraad zijn. Voor materialen van buitenlandse uitgevers geldt vaak een langere levertijd. Het afsluiten van licenties op online bronnen kost ook meer tijd, omdat daarvoor vaak een trial wordt uitgevoerd. Promotie van de collectie Nieuws over de collectie van de HvA Bibliotheek voor het Domein Bewegen, Sport en Voeding wordt op verschillende manieren onder de aandacht gebracht. Hierbij gaat het om: Nieuws, lees- en kijktips op de bibliotheeksite. Aanwinstenlijsten per opleiding via de bibliotheeksite. Berichten van de HvA Bibliotheek in de nieuwsbrief van het domein. Tentoonstelling van aanwinsten in het leercentrum. Attenderingen per van individuele medewerkers op nieuwe aanwinsten ONTWIKKELINGEN IN DE COLLECTIEVORMING De collectievorming is voortdurend aan verandering onderhevig. Niet alleen vanwege de ontwikkelingen in het onderwijs en beroepenveld, maar ook door de toenemende digitalisering van de informatievoorziening. De belangrijkste actuele ontwikkelingen in de collectievorming voor het Domein Bewegen, Sport en Voeding worden hieronder kort beschreven. Aanbod online bronnen Het aanbod van online bronnen wordt steeds groter. Het maken van een keuze of selectie vraagt daardoor steeds meer kennis en overleg met het domein. Databanken worden pas aangeschaft na overleg met de belanghebbenden én na een proefperiode. Het gebruik van databanken wordt periodiek geëvalueerd. Veel van de relevante digitale informatie is Engelstalig en van academisch niveau. Nederlandstalige tijdschriften en uitgevers lopen op dit gebied achter ten opzichte van hun buitenlandse collega s. Ook hebben veel relevante vaktijdschriften óf nog geen digitaal archief óf het digitale archief is slechts met inlogcode toegankelijk. Toegang via IP-adres heeft de voorkeur. Minder budget voor papieren boeken Ondanks het achterlopen van Nederlandse tijdschrift- en boekenuitgevers in het aanbieden van digitale informatie zal de digitalisering doorzetten. Dit heeft uiteraard gevolgen voor de collectievorming. Het budget voor papieren boeken zal minder worden ten gunste van het budget voor digitale informatie. Aanbod afstudeerscripties Sinds 2007 worden scripties van het Domein Bewegen, Sport en Voeding digitaal aangeboden in de HvA Kennisbank. Hier worden afstudeerscripties met de kwalificatie 7 of hoger in opgenomen. Sinds 2011 doen alle opleidingen van het domein hier aan mee.. CONTACT Voor informatie over de collectievorming kunt u contact opnemen met de informatiespecialist voor het Domein Bewegen, Sport en Voeding: Jan Botman tel.: j.j.botman@hva.nl 10