GEMEENTE BOEKEL. Onderwerp : Marktconforme opstelling ten opzichte van BoekelNet

Transcriptie

1 GEMEENTE BOEKEL VOORSTEL AAN DE RAAD Datum : 25 oktober 2012 Voorstel van : college van burgemeester en wethouders Onderwerp : Marktconforme opstelling ten opzichte van BoekelNet Samenvatting In de gemeente Boekel wordt sinds zomer 2009 gewerkt aan een hoogwaardige digitale ontsluiting van alle panden binnen de gemeentegrenzen. Op 4 oktober 2012 heeft de gemeente van BoekelNet een schrijven ontvangen dat men er in is geslaagd om onder de vooraf gestelde condities (gemeentedekkend, open netwerk tegen marktconforme prijzen) tot overeenstemming te komen. In juli 2012 is de vraagbundeling succesvol afgerond. Op dit moment heeft 56% van de Boekelse gezinnen aangegeven mee te willen doen aan dit initiatief door het aangaan van een contract. Om het project daadwerkelijk op te kunnen starten is wel eigen vermogen en risicoafdekking nodig. Voor een groot deel komt dat uit de markt. Voor een deel vraagt men dit aan de gemeente. In dit voorstel leggen wij u voor om daar invulling aan te geven. Voorgesteld besluit : a. Onderschrijven van de overwegingen om te participeren in een lokaal netwerk. b. Onderschrijven van de drie randvoorwaarden voor het lokale initiatief. c. Akkoord gaan met een garantstelling op de hypotheek voor het netwerk van 1 miljoen euro onder de gestelde voorwaarden. d. De risicobuffer voor de gemeentegarantie vooralsnog te maximaliseren op ,-- e. Akkoord gaan met de aankoop van 50% van de obligaties die BoekelNet uitschrijft tegen de genoemde voorwaarden, voor een bedrag van ,--

2 Inleiding / probleemstelling: Sinds de zomer van 2009 wordt in Boekel nagedacht over een initiatief om te komen tot een digitale ontsluiting van alle woningen en bedrijfspanden middels een netwerk met hoge capaciteit onder de volgende voorwaarden: Gemeentedekkend Open netwerk Marktconforme prijs voor de afnemer. Sinds juni 2011 is deze opdracht opgepakt door een lokale stichting BoekelNet. In het schrijven van 4 oktober constateert BoekelNet dat het is gelukt om onder de gestelde voorwaarden tot overeenkomsten met marktpartijen te komen. Om de risico s af te kunnen dekken en om voldoende eigen vermogen in te kunnen brengen vraagt BoekelNet om gemeentelijke ondersteuning. In dit advies leggen we u voor hoe daarop te reageren. Relatie met eerdere besluitvorming: Met betrekking tot het lokale initiatief zijn er sinds de zomer van 2009 meerdere besluiten genomen. Veelal zijn dit besluiten van het college geweest daarbij uitvoering gevend aan de raadsbrede wens. Aangaande het project is op onderstaande momenten de Raad om standpunten gevraagd: Bij de jaarrekening 2011 is een deel van het rekeningresultaat beschikbaar gesteld voor de verdere realisatie van onderzoek naar een snelle digitale ontsluiting van ons buitengebied. In februari 2012 is in een open discussie overleg gevoerd met de Raad en is de samenwerking op hoofdlijnen benoemd. Verder is gevraagd om de vraagbundeling op te starten. Argumenten: (Toelichting argumenten, beoogd resultaat): Al sinds 2009 wordt nagedacht hoe we tot digitale ontsluiting van de gehele gemeente middels een netwerk met hoge capaciteit kunnen komen. Zoals in de bijlagen aangegeven is er een maatschappelijk / gemeentelijk belang bij deze ontsluiting. Daarbij spelen de volgende overwegingen: Snelle hoogwaardige digitale communicatie kan een oplossing bieden voor tal van maatschappelijke vraagstukken. Te denken aan diensten voor zorg, onderwijs en oplossen van problemen aangaande vergrijzing en leegloop platteland. Snelle hoogwaardige digitale communicatie zal de economische ontwikkeling van de gemeente Boekel en in het bijzonder van het buitengebied bevorderen. Snelle hoogwaardige digitale communicatie is geen doel op zich maar geeft een impuls aan de leefbaarheid en het vestigingsklimaat van de gemeente Boekel en van het buitengebied in het bijzonder. Snelle hoogwaardige digitale communicatie is het middel om te werken aan de ontwikkeling van digitale diensten met een gemeenschappelijk belang zoals een Boekels digitaal marktplein, zorg op afstand, bancaire diensten, uitzendingen voor speciale doelgroepen en natuurlijk onze eigen BLOK. De gemeente heeft in 2009 gekozen voor een faciliterende opstelling. Partijen zijn bij elkaar gebracht en waar nodig ondersteund om zodoende te werken aan een hoogwaardige digitale ontsluiting van Boekel. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in de vorming van een lokaal initiatief. In overleg zijn de onderstaande drie randvoorwaarden voor het netwerk vastgelegd: Gemeentedekkend. Dus alle woningen en bedrijfspanden binnen de gemeentegrenzen worden aangesloten. De gemeente Boekel meent dat het hebben van een snelle dataverbinding gezien kan worden als een voorziening van openbaar nut waar elke inwoner recht op heeft. Juist in het buitengebied waar de fysieke afstand tot de kern groter is vinden we dit van belang.

3 Open netwerk. Een netwerk waarop iedereen diensten mag en kan aanbieden. Dus ook lokale partijen. Niet-commerciële diensten moeten tegen kostprijs kunnen worden aangeboden. Voor commerciële diensten wordt in overleg tot prijsvorming gekomen. Marktconforme prijs voor de afnemer. De kosten voor de afnemers moeten vergelijkbaar zijn met soortgelijke initiatieven in de regio. Door de werkgroep en later de stichting BoekelNet is in april 2011 geconstateerd dat het gewenste netwerk er zonder verdere lokale bemoeienis niet zal komen. Er waren drie biedingen binnengekomen (Yelcer, Reggefiber en Compricon/E-fiber) maar alle drie kwamen zij niet met een compleet pakket. De aanbieding van het consortium waar E- fiber onderdeel van uitmaakte was het meest transparant en bood de beste basis voor verdere uitwerking. Vanaf de zomer 2011 is met E-fiber gewerkt aan een verdere uitwerking van hun aanbieding, uiteindelijk resulterend in een vraagbundeling in de maanden mei/juni In het schrijven van 4 oktober 2012 (bijlage 1) schrijft BoekelNet dat men er in is geslaagd om met marktpartijen tot overeenkomsten te komen die invulling geven aan de randvoorwaarden. Wel vraagt men de gemeente om een ondersteuning in twee onderdelen: a. een garantstelling op de hypotheek van E-fiber groot 1 miljoen euro; De totale investering voor de ontsluiting van de hele gemeente bedraagt 4,76 mio. Voor E-fiber is het interessant om een garantstelling vanuit de gemeente te verkrijgen. Daardoor is het mogelijk om tegen scherp tarief de hoofdsom te kunnen lenen. Men vraagt daarom om een gemeentelijke garantstelling van 1 miljoen op de bancaire lening van in totaal 3,3 miljoen. (De overige 1,46 miljoen komt uit aansprakelijk vermogen via een obligatielening en eigen inbreng) De garantstelling kent risico s en daarom staat daar tegenover afdracht van garantstellingspremie van 3,8% per jaar. Dat betekent dus een premie van ,-- per jaar die door de gemeente wordt ontvangen. b. deelname van 50% aan een lokale obligatielening groot 1,3 miljoen euro. E-fiber heeft een overeenkomst met de bank inzake de lening op de hoofdsom. Er moet echter voor 30% in te brengen vermogen worden gezorgd, Het grootste deel van dat vermogen komt uit de lokale gemeenschap, in dit geval 1,3 mio. BoekelNet wil deze inbreng doen en bekostigen door het uitschrijven van obligaties. Die obligaties moeten gegarandeerd worden afgenomen en vooralsnog gedeeld tussen gemeente en lokale ondernemers. Van de gemeente wordt aldus een inbreng gevraagd van ,-- in de vorm van aankoop van obligaties met een looptijd van 16 jaar. Die obligaties worden door BoekelNet omgezet in een lening aan E-fiber Boekel bv die is achtergesteld ten opzichte van de banklening. Hierdoor heeft deze een relatief hoog risico. Daarom wordt op deze obligatie een rendement (rente) gegeven van 8% In de aanloopperiode zal het rendement lager kunnen uitvallen door tegenvallende exploitatiecijfers, daarom wordt een minimaal rendement afgesproken van 6%. Uitgaande van 8% hebben we het over een rendement van ,-- per jaar. Om een flinke vinger aan de pols te kunnen houden krijgt BoekelNet in ruil voor deze lening aandelen van het eigendom van het netwerk (Efiber Boekel) in handen. Daarmee krijgt BoekelNet inzage in de detailcijfers en is er per kwartaal de mogelijkheid op bijsturing. Tot zover de vraag van BoekelNet. We kunnen concluderen dat de gevraagde rol van de gemeente verder gaat dan die van faciliteren. Nu wordt het voor een deel financieren. In principe moet de overheid opletten bij investeren in de aanleg van telecom netwerken. De juridische kanten bij het financieel participeren zijn beschreven in bijgevoegd rapport van het ministerie van economische zaken (ECZA) goed op weg met breedband (bijlage 2).

4 Marktconform handelen: Voor het project van BoekelNet kunnen we -gezien de vraagstelling- echter kiezen voor marktconform handelen. In EC termen spreken we dan van een deelname onder MEIP beginsel. Deze constructie is beschreven op bladzijde 30 van het ECZA rapport. Kort samengevat is de kern van het MEIP beginsel dat een overheid mag investeren als er voldoende uitzicht is op de rentabiliteit van de investering. Daarvan is onder andere sprake als sprake is van een significante particuliere participatie. In dit geval is dat overduidelijk aanwezig. In eerste instantie door de lening van de bank (70%) en vervolgens nog eens de obligatielening van 15 % vanuit de Boekelse ondernemers. Daartegenover staat dan de deelname van de gemeente middels een obligatieafname van 15%. Aldus concluderen we dat de gemeente onder de genoemde condities mag participeren. Investeringen komen terug met een flink rendement en de deelname van de gemeente blijft beperkt tot 15% van het totaal. Investeren in witte gebieden: Op dit moment zijn in Boekel 307 panden in de buitengebieden niet voorzien van een NGA netwerk (Next Generation Acces Netwerk) met een mogelijkheid voor snel dataverkeer. Voor de definitie van een NGA netwerk verwijzen we naar de bijlagen. Verder zijn op onze bedrijventerreinen nog eens 46 panden niet aangesloten op een snelle NGA verbinding. In totaal aldus 353 panden. In bijlage 4 is het totale overzicht gegeven van alle niet op een NGA netwerk aangesloten panden. Die panden zijn zeker wit. Mogelijk is (doordat de capaciteit van de huidige infrastructuur verder van het centrum flink afneemt) sprake van meer witte gebieden. Als overheid mag je in deze gebieden investeren in de aanleg van een NGA netwerk. De kosten van deze aansluitingen zijn ± 3.000,-- per pand in het buitengebied en 4.000,-- per pand op bedrijfsterreinen. (onderbouwing uit bijlage 3) We hebben het aldus over een totale investering van ruim 1,1 miljoen die de gemeente vanuit dat principe mag doen in dit project, De huidige gemeentelijke bijdrage blijft daar ver onder en ook vanuit die benadering mag de bijdrage worden gedaan. Inzicht via BoekelNet: Zoals gesteld krijgt BoekelNet in ruil voor de inbreng van 1,3 miljoen aan vermogen een aanzienlijk deel van de aandelen van E-fiber Boekel b.v. in handen. Dat is de bv die het eigendom van het netwerk heeft. Daardoor krijgt BoekelNet op detailniveau inzicht in de financiële cijfers van de onderneming en kan men invloed uitoefenen op de besluitvorming. Nou is dat voor de gemeente niet heel relevant, BoekelNet is een zelfstandige stichting met als doel de aanleg en blijvende ontwikkeling van een lokaal glasvezelnetwerk in Boekel. De stichting wordt nu gevormd door 4 personen die afkomstig zijn uit de initiële initiatiefgroep. Wij stellen voor een afspraak tussen BoekelNet en de gemeente uit te werken waarin wordt geborgd op welke manier de gemeente in de toekomst vertegenwoordigd wordt in het stichtingsbestuur. Verder zullen we de voorwaarde opleggen dat boven de directie van E- fiber Boekel bv een commissaris wordt geplaatst vanuit de lokale Boekelse gemeenschap om zodoende op dat niveau invloed uit te kunnen oefenen. Provinciale subsidieregeling: Boekel heeft de problematiek van de digitale ontsluiting van het buitengebied in 2009 goed onderkend en is direct gaan handelen. Daardoor zijn we nu al zover dat we de aanleg van een gemeentedekkend netwerk voor hebben liggen. Vanuit de provincie wordt sinds een jaar gewerkt aan de digitale agenda van Brabant (bijlage 3). Nu is men zover dat er een subsidieregeling wordt uitgewerkt voor de ondersteuning van digitale ontsluiting van buitengebieden. Daartoe onderscheidt de provincie 3 gebieden: Zwarte gebieden: hier zijn minstens 2 NGA* netwerken aanwezig. (*Next Generation Acces, netwerken voornamelijk verglaasd met hoge snelheden) Grijze gebieden: hier is minstens 1 NGA netwerk aanwezig.

5 Witte gebieden: hier is op dit moment geen NGA netwerk aanwezig en bestaan ook geen plannen om dat in de komende drie jaar te realiseren. De in voorbereiding zijnde regeling ziet er op toe dat de provincie een achtergestelde lening wil afgeven voor de financiering van de panden in de witte gebieden. Hiervoor gaat een marktconform rentepercentage gelden. Die achtergestelde lening wordt 1.100,-- per woning. Deze regeling is in voorbereiding en naar verwachting pas medio 2013 beschikbaar. Uitgaande van de 353 panden in witte gebieden zou Boekel aanspraak kunnen maken op een provinciale subsidie van minimaal ,--. Minimaal omdat bij bedrijfsaansluitingen hogere normbedragen gelden. Door het college zijn contacten gelegd met de provincie. Daarbij is aangegeven dat de provinciale regeling voor Boekel te laat komt. We proberen op (samen met Heeze-Leende) voor onze projecten een pilot status te krijgen zodat we toch gebruik kunnen maken van de regeling. In onze optiek mag het niet zo zijn dat we niet in aanmerking komen omdat we dit probleem eerder hebben onderkend en actief opgepakt. De provincie spreekt van een positief project dat alle steun verdient maar doet vooralsnog geen enkele harde toezegging. Investering in dienstontwikkeling: Zoals bij de overwegingen aangegeven is de aanleg van het netwerk geen doel. Voor de gemeente is het doel het aanbieden van diensten aan al haar burgers. Naast de reeds bestaande standaard diensten willen we ook kijken naar de ontwikkeling van echt lokale diensten met meerwaarde. Daarbij denken we aan: Boekels digitaal marktplein, Zorg op afstand, Bancaire diensten, Uitzendingen voor speciale doelgroepen bijvoorbeeld kerkuitzendingen en sport. Diensten door onze verenigingen Verbetering programma aanbod BLOK. Voor een deel zijn deze projecten al opgestart. Bij het live gaan van BoekelNet (april 2013) willen we de eerste 4 items al aan kunnen bieden. Voor een deel laten we dit aan de markt. Voor een deel zal er ook geïnvesteerd moeten worden. Deels is dat investeren in de vorm van faciliteren maar deels ook daadwerkelijk geld beschikbaar stellen. Op de garantstelling wordt een premie van 3,8% bedongen. Dat genereert een inkomstenbron van ,-- per jaar. Wij stellen voor dit bedrag tot een hoogte van ,-- weg te zetten als een daadwerkelijke risicobuffer. Het bedrag dat we meer ontvangen kan worden ingezet voor de afdekking van de rentekosten van de lening voor de obligatie aankoop. Eventueel ook voor de ontwikkeling van lokale diensten als genoemd. Hierover zal in een later stadium separaat worden besloten. Keuzemogelijkheden: De gemeente kan ervoor kiezen niet te investeren. Dan zal de aanleggende partij (E-fiber) wachten met de daadwerkelijke aanleg totdat er voldoende (lokale) investeerders gevonden zijn om de 1,3 mio aan eigen middelen in te brengen. Financiële gevolgen en dekking: Concreet bevat dit voorstel 2 financiële onderdelen: Garantstelling op de hypotheek van de bank. Deze garantstelling is in principe kosteloos. Pas als het project echt verkeerd uitloopt zal hier een beroep op worden gedaan door de bank. Eerst zien we dan echter dat de bank in gesprek gaat met de aandeelhouders E-fiber Boekel bv. Daar zit BoekelNet in. Daarmee krijgen we de kans om in te grijpen en bijvoorbeeld E-fiber Boekel bv geheel Boekels te maken. Lukt dat niet dan zal de bank een beroep doen op deze

6 garantstelling en kost het de gemeente maximaal 1 miljoen. De garantstelling kent een premieafdracht van ,-- per jaar. Die storten we in een risicoafdekking tot een max van ,--. (2,6 jaar). Daarna is dit bedrag anderszins inzetbaar. De garantstelling loopt tot 1 maart 2026, ruim 13 jaar. Afname van ,-- aan obligaties met een looptijd van zestien jaar en een rente van 8% met een minimaal rendement in de beginperiode van 6%. Dit bedrag zal de gemeente moeten lenen op de markt. De gemeente leent nu tegen 2,4%. De kosten hiervan zijn aldus ,-- per jaar. Deze kosten hebben we de eerste twee jaar volledig. Vanaf het derde jaar zijn deze te dekken door de garantstellingspremie. Indien we aanspraak kunnen doen op de provinciale lening wordt dit bedrag lager. De garantstelling komt niet in de gemeentelijke begroting terug. De afname van obligaties is nog niet opgenomen in de begroting. In de begroting 2013 staat een PM post opgenomen ad ,--. Met dit voorstel wordt dat bedrag met ,-- verhoogd. De gemeente garandeert met dit besluit tot afname van ,-- aan obligaties van BoekelNet. BoekelNet gebruikt dat bedrag om 1,3 mio uit te lenen aan E-fiber Boekel bv. De gemeente mag er vervolgens voor kiezen om de obligaties door te zetten naar derden in de gemeenschap. De condities waaronder dit gebeurt is een aangelegenheid tussen BoekelNet en de gemeente. Dit voorstel is niet van invloed op het weerstandsvermogen van de gemeente Boekel aangezien er géén aanspraak wordt gedaan op ons eigen vermogen en het extra risico dat ontstaat door het afgeven van een nieuwe gerantstelling wordt afgedekt middels een nieuw te vormen buffer van ,-- Dan nog de vraag welke beperking deze bijdrage geeft voor het aangaan van nieuw beleid binnen de gemeente Boekel. Die beperking is er niet. Zoals gesteld zal het bedrag dat nodig is voor de aankoop van obligaties worden geleend. Dat doen we bij de BNG. Die geven geen beperking op. Wel is het zo dat het aangaan van een nieuwe lening strijdig is met ons streven om de langlopende leningen de komende jaren af te bouwen. (Juridische) Risico s: Die zijn er volop. Te denken aan de uitvoering van het werk maar ook aan de kwaliteit van het product en het mogelijk afhaken van abonnees. Voor een groot deel liggen de risico s bij marktpartijen. Maar ook zijn er risico s door de lastige materie omtrent de Europese regelgeving. Al met al denken we door marktconform te handelen deze risico s te beperken. De risico s op het omzeilen van overheidssteun zijn getoetst door telecom juridisch deskundige van E-fiber, bureau Bird&Bird. Zij adviseren als volgt: Garantstelling: Wat een individuele staatsgarantie betreft, is de Europese Commissie van oordeel dat indien aan alle onderstaande vier criteria a) tot en met d) wordt voldaan, dit voldoende is om de aanwezigheid van staatssteun te kunnen uitsluiten. o de kredietnemer verkeert niet in financiële moeilijkheden. o de omvang van de garantie valt goed te meten op het tijdstip van toekenning. Dit betekent dat de garantie met een welbepaalde financiële transactie verband moet houden, een vast maximumbedrag moet betreffen en in de tijd beperkt moet zijn; o de garantie dekt niet meer dan 80 % van de uitstaande lening of andere financiële verplichting; en o voor de garantie wordt een marktconforme prijs betaald. Voor kmo's [d.w.z.mkb ondernemingen] zonder kredietverleden of waarvan de rating niet op grond van een balansbenadering wordt bepaald, zoals bepaalde special-purposeentiteiten of startende ondernemingen, wordt de safe harbour-premie op 3,8 % bepaald; deze premie kan nimmer lager zijn dan de premie die voor de moederonderneming of moederondernemingen zou gelden.

7 Onze gemeentelijke garantstelling voldoet aan deze criteria en kan derhalve niet worden aangemerkt als staatssteun. Aankoop obligaties: We stellen marktconform te handelen. Samen met de locale ondernemers worden obligaties afgenomen. Dat doen we onder dezelfde voorwaarden als de lokale ondernemers. De obligaties hebben een goed rendement en de business case is sluitend. Aldus mogen wij dat doen. Combinatie van garantstelling en obligaties: De jurist van E-fiber (Bird&Bird) geeft aan dat men van mening is dat we voldoen aan de gestelde eisen maar dat hier een mogelijk risico zit. De combinatie kan alleen als wordt voldaan aan strikte condities. De stichting BoekelNet heeft de juridisch toets laten doen door de adviseurs HSL-Net Heeze Leende. Die hebben dit risico eerder niet geconstateerd. De komende dagen zal duidelijk worden of onze combinatie voldoet aan de strikte condities. Nog voor de raadsbehandeling zullen we daarop terugkomen. Financiële risico s gemeente: Indien het project zich volgens de planning vooraf ontwikkelt is er weinig aan de hand. Uit de business case blijkt dat er dan sprake is van een gezonde onderneming. Om de raad volledig te informeren hebben we op verzoek drie bijlagen vertrouwelijk ter inzage gelegd bij de griffier. Dit betreft: A. Toelichting bij de vertrouwelijke stukken B. Bussiness case E-fiber Boekel bv. C. Details lening E-fiber Boekel bv. (discussion paper financiering) Met name van belang hierin is de business case van E-fiber Boekel bv. Daarin is aangegeven dat het break even punt (een neutrale exploitatie) wordt bereikt bij een penetratiegraad van 48,4%. Op basis van het business plan wil de ABN-AMRO investeren. Verder heeft zeer recent de Rabobank aangegeven ook een aanbieding te willen doen voor de financiering. Beide banken zien aldus heil in deze business case. Voor ons een reden om vertrouwen te hebben in de onderbouwing. Verder is in bijlage C aangegeven dat De heer Vos van E-fiber persoonlijk voor een fors bedrag garant staat. Mocht het project niet slagen dan is daar een groot persoonlijk belang. Communicatie: Bij positief besluit zal er volop ruchtbaarheid worden gegeven aan de lokale inbreng in dit project. Dan kan ook opdracht worden gegeven aan de aannemer. We willen vervolgens medio november daadwerkelijk starten met de aanleg van een gemeentedekkend netwerk dat in het voorjaar van 2013 compleet wordt opgeleverd. Daarmee zijn we uniek in Nederland en verwachten we veel publiciteit.

8 Voorstel: a. Onderschrijven van de overwegingen om te participeren in een lokaal netwerk. b. Onderschrijven van de drie randvoorwaarden voor het lokale initiatief. c. Akkoord gaan met een garantstelling op de hypotheek voor het netwerk van 1 miljoen euro onder de gestelde voorwaarden. d. De risicobuffer voor de gemeentegarantie vooralsnog te maximaliseren op ,-- e. Akkoord gaan met de aankoop van 50% van de obligaties die BoekelNet uitschrijft tegen de genoemde voorwaarden, voor een bedrag van ,-- Burgemeester en wethouders van de gemeente Boekel De secretaris de burgemeester J.G. Marcic P.M.J.H. Bos Bijlagen die zijn bijgevoegd: 1. Vraag vanuit BoekelNet; Bijlagen die ter inzage liggen: 2. Goed op weg met breedband (ministerie van economische zaken) 3. De digitale agenda van Brabant (provincie Noord-Brabant) 4. Lijst panden witte gebieden gemeente Boekel. Bijlagen vertrouwelijk ter inzage bij de griffier: A. Toelichting bij de vertrouwelijke stukken B. Business case E-fiber Boekel bv C. Details lening E-fiber Boekel bv. (discussion paper financiering) D. Model bankgarantie