Criteria voor het aanwijzen van historisch waardevolle graven

Transcriptie

1 GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Wageningen Nr september 2017 Criteria voor het aanwijzen van historisch waardevolle graven Burgemeester en wethouders van de gemeente Wageningen maken bekend dat zij in de vergadering van 22 augustus de Criteria voor het aanwijzen van historisch waardevolle graven in ontwerp heeft vastgesteld. De beleidsregels zijn opgesteld omdat de gemeente een zorgvuldige afweging wil maken en geen waardevolle historische graven wil ruimen. Dit ontwerp-besluit wordt met deze elektronische publicatie bekendgemaakt en tevens ter inzage gelegd. Zienswijze Tot 6 weken na datum van de bekendmaking kan een ieder zijn of haar zienswijze indienen. Uw zienswijze kunt u onder vermelding van het woord Zienswijze plus de titel van de bekendmaking sturen naar het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Wageningen, t.a.v. de heer M. van den Wijngaart, Postbus 1, 6700 AA Wageningen. u kunt uw zienswijze ook mailen naar maarten.van.den.wijngaart@wageningen.nl. ONTWERP CRITERIA VOOR HET AANWIJZEN VAN HISTORISCH WAARDEVOLLE GRAVEN Het college van burgemeester en wethouders, Overwegende dat het noodzakelijk is aanvullende beleidsregels vast te stellen op het gebied van historisch waardevolle graven, Gelet op artikel 24 van de Beheersverordening gemeentelijke begraafplaats De Leeuwerenk 2017; Mede gelet op titel 4.3 van de Algemene wet bestuursrecht; Besluit vast te stellen de volgende beleidsregels Criteria voor het aanwijzen van historisch waardevolle graven : HOOFDSTUK 1 Algemeen 1.1 Met de vaststelling van deze beleidsregels wordt het veiligstellen van waardevolle historische graven beoogd. Het materiële graf met de herinnering van voor de geschiedenis van belang geacht persoon is voor het Wageningse funeraire erfgoed behoudenswaardig. 1.2 Aan de ouderdom van een graf wordt een minimum aantal jaren van dertig voorbehouden. De grens is vastgelegd om enige distantie te houden op de kwaliteit van de grafcultuur en om de voortdurende betekenis van de overledene te beproeven. 1.3 De methode voor het vaststellen van waardevolle historische graven is gericht op de waardebepaling van een individueel graf, groep familiegraven of urn. De waarderingssystematiek maakt als hoofdonderscheid het persoonlijk deel (persoonlijke historische betekenis) en het fysiek zichtbare deel (vormgeving van het graf). HOOFDSTUK 2 BEGRIPSBEPALINGEN a. Graf: grafsteen (liggend/staand), kelder, mausoleum, sarcofaag, urnpot en alle bijbehorende elementen die het graf haar individuele waardigheid en symboliek geven, zoals beeld, crucifix, vaas, obelisk en wijzer met grafnummer; b. Historisch waardevol graf: graf dat ouder is dan 30 jaar en voldoet aan de criteria zoals neergelegd in deze verordening; c. Oorlogsgraf: een graf van een overledene die een bewezen oorlogsdaad heeft verricht in het belang van de gevechtshandelingen of het verzet. 1

2 HOOFDSTUK 3 Waardering personen van historische betekenis De waardering van de historische betekenis van personen vindt plaats op basis van de criteria in dit hoofdstuk. Binnen de hiergenoemde waardering kan maximaal 6 punten worden toegekend. Indien de statuur van een persoon vanwege zijn betekenis in het verleden evident is, maar zijn/haar graf niet de toets op de vormgevingsaspecten kan doorstaan wordt de kwestie altijd aan het college voorgelegd om te beoordelen of in afwijking van de onderhavige beoordelingstoets het graf evenwel als historisch waardevol is aan te merken. 3.1 Betekenis van de overleden persoon: De overledene heeft bijvoorbeeld publicaties op cultureel/politiek/bestuurlijk/maatschappelijk terrein van bovenlokaal belang op zijn naam; is vernoemd in een straatnaam of is verbonden door naamgeving aan bijvoorbeeld een gebouw. De overledene heeft zich dienstbaar gemaakt op bijvoorbeeld cultureel/politiek/bestuurlijk/maatschappelijk terrein van bovenlokaal belang. De mate van belang die aan de verdiensten van een persoon gehecht kan worden, wordt met behulp van een cijfer tot uitdrukking gebracht met een maximum van 6 punten voor het grootste belang: 1 weinig bekend, geen invloed op de historie 2 matig bekend, weinig invloed op de historie 3 gemiddeld bekend en enige invloed gehad op de historie 4 belangrijk de nodige invloed gehad op de historie 5 zeer belangrijk veel invloed gehad op de historie 6 uitzonderlijk belangrijke pijler in de historie HOOFDSTUK 4 Waardering graven De waardering van de graven vindt plaats op basis van de criteria in dit hoofdstuk. Voor elk van de hiergenoemde onderdelen kan 1 punt worden toegekend. De maximale score is dus vier punten. Indien een graf gezien de vormgeving, materialisering, symboliek en contextuele kwaliteit waardevol is, maar de persoon of personen van onbeduidende historische betekenis is/zijn, dan wordt de kwestie altijd voorgelegd aan het college om te beoordelen of in afwijking van de onderhavige beoordelingstoets het graf toch als historisch waardevol is aan te merken. Een familiegraf kan bestaan uit één grafsteen waaronder meerdere graven of door een hek/ketting omsloten meerdere graven. Het graf met de hoogste waardering telt mee in de totaaltelling. 4.1 Waardering van het graf op vormgevingsaspecten zoals ontwerp, symboliek, grootte, graftekst, tijdsbeeld. Zwaarwegend is bijvoorbeeld de bijzondere typologie van het graf: een kelder met opbouw (mausoleum), familiegraven omsloten door een ketting of een graf voorzien van objecten met programmatisch symbolische verwijzingen. De bijzondere vormgeving wordt gewaardeerd met 1 punt. 4.2 Waardering van het graf op materialisering en uitvoeringswijze De toepassing van bijvoorbeeld zandsteen, marmer of graniet is een verbijzondering. Ook het gebruik van metaal in kettingen en gietijzeren afdekking of houten onderdelen. Indien daarbij de afwerking kwalitatief is verzorgd is toekenning van 1 punt gerechtvaardigd. 2

3 4.3 Waardering van het graf op symboliek Meest voorkomende symbolen op de Nederlandse begraafplaatsen zijn bijvoorbeeld de palmtak, vis en kruis uit het Christelijk geloof. In de verscheidenheid en het programmatische karakter van de symbolen tezamen ontstaat er een meerwaarde en kan 1 punt worden toegekend. 4.4 Waardering van het graf met contextuele kwaliteit: Locatie op de begraafplaats waarbij sprake is van een additionele omgevingswaarde (groen, ontwerpkwaliteit) die aansluit bij de sfeer van de begraafplaats. Indien een grafmonument kenmerkend is binnen het karakter van het oude deel dan wordt aan het monument 1 punt toegekend. 4.5 Technische staat van het graf De mate van degradatie van het graf in de materialisering (kunst)steen, hout of (giet)ijzer met bijbehorende elementen. Tot op zekere hoogte kan de degradatie van een graf een romantisch/symbolisch beeld opleveren: steen met barsten, graftekst nog juist leesbaar. Bij instorting, gescheurde steen, graftekst grotendeels weggevaagd of ontbrekende delen zullen echter al gauw onderhoudskosten moeten worden opgevoerd. HOOFDSTUK 5 PROCES 5.1 De beoordeling van een graf om als funerair erfgoed te behouden, vindt in het geval van een afstandsgraf altijd eerst na het aflopen van de grafrechten plaats. Publicatiegraven worden één keer per jaar samen met de afstandsgraven beoordeeld binnen 16 weken na de publicatie van de publicatiegraven. 5.2 Een graf kan niet als waardevol te behouden graf worden aangewezen tegen de wil van de rechthebbende of de eigenaar van het graf. De rechthebbende of de eigenaar kan op grond van artikel 22 van de Beheersverordening gemeentelijke begraafplaats De Leeuwerenk 2017 de grafbedekking gedurende een maand voorafgaand aan het verlopen van de termijn van de grafrechten verwijderen. 5.3a De gemeente beoordeelt na het verlopen van de termijn van de grafrechten, voorafgaand aan de ruiming van graven op basis van de beleidsregels of graven in aanmerking komen als historisch waardevol graf. De eerste beoordeling van de samengevoegde lijst van publicatie- en afstandsgraven die leidt tot een ambtelijke groslijst, vindt plaats door tenminste twee ambtenaren van de gemeente Wageningen, die de criteria zoals omschreven in bovenstaande artikelen toepassen. De hiertoe aangewezen ambtenaren hebben ruime kennis van de Wageningse historie. 5.3b Met een totaalscore van 7 of hoger komt een graf op de short-list te staan, welke wordt voorgelegd aan de organisaties, die zich met de Wageningse geschiedenis bezighouden. Na twee jaar worden de criteria geëvalueerd en indien nodig aangepast. 5.4 Wageningse burgers en organisaties die zich op amateur of professioneel terrein met de Wageningse geschiedenis bezighouden, kunnen maximaal drie personen afvaardigen om deel te nemen aan de toetsing van de ambtelijke groslijst. Deze toetsing van de groslost met als doel om in samenspraak tot een definitieve selectie- of advieslijst te komen, vindt plaats binnen de eerder genoemde 16 weken (artikel 5.1). 5.5 De selectie- of advieslijst wordt aan het college voorgelegd. Deze neemt een besluit over de selectielijst met de daarop vermelde voor bescherming in aanmerking komende historisch waardevolle graven. Deze worden toegevoegd aan het beschermde Wageningse funerair erfgoed. Het college kan alleen gemotiveerd afwijken van een advies als bedoeld in artikel De procedure tot aanwijzing vindt jaarlijks plaats wanneer de publicatiegraven gepubliceerd zijn. De lijst met de graven waar op dat moment afstand van is gedaan, worden gelijktijdig in de procedure betrokken. 5.7 De begraafplaatsbeheerder legt een lijst aan van de door het college aangewezen waardevolle historische graven. HOOFDSTUK 6 OORLOGSGRAVEN Oorlogsgraven zijn als zodanig door de Oorlogsgravenstichting aangewezen graven. HOOFDSTUK 7 onderhoud, Beheer en herstel van historisch waardevolle graven 3

4 7.1 Het college voorziet indien nodig en indien technisch en financieel mogelijk in het herstel en reconstructie van de fysieke staat van een waardevol historisch graf dat op de lijst is geplaatst, tenzij hiervoor geen budget beschikbaar is. HOOFDSTUK 8 CITEERTITEL Deze beleidsregels kunnen worden aangehaald als: Criteria voor het aanwijzen van historisch waardevolle graven. HOOFDSTUK 9 INWERKINGTREDING Deze beleidsregels treden in werking met ingang van. (datum) [ en vervallen met ingang van (datum)] Aldus vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders op. (datum) Toelichting HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN De methode voor het vaststellen van historisch waardevolle graven is gericht op de waardebepaling van een individueel graf (of urn), of van een groep familiegraven. De waarderingssystematiek maakt als hoofdonderscheid het persoonlijk deel (persoonlijk historische betekenis) en het fysiek zichtbare deel (vormgeving van het graf). De waardering van personen met historische betekenis in deze beleidsregels is gericht op personen die zich hebben laten gelden op cultureel, politiek/bestuurlijk en/of maatschappelijk terrein. Hun betekenis geeft mede vorm aan het collectieve geheugen. Daarnaast behoort de vormgeving van graven tot ons culturele erfgoed. HOOFDSTUK 4 WAARDERING GRAVEN Artikel 4.5 Voor de beoordeling van de contextuele waarde kunnen de volgende aspecten van belang zijn: - ligging in het oude deel of in nieuwe uitbreiding - ligging aan pad, in groenstrook, open veld, urnkast - samenstelling omgeving: stenig, struiken, bomen, water. HOOFDSTUK 5 PROCES Het doel is het achterhalen van de betekenis (antecedenten) van de overleden persoon. De betekenis van de overleden persoon moet zijn te staven met primaire en onomstreden bronnen. Gedacht kan worden aan het bevolkingsregister, akten burgerlijke stand, biografische woordenboeken, gemeentearchief als ook tijdschrift Oud Wageningen en overige bronnen. De gemeente betrekt inwoners van Wageningen en organisaties die zich professioneel bezighouden met de geschiedenis van Wageningen bij de besluitvorming over de waardering van mogelijke historisch waardevolle graven. Plaatselijke historische verenigingen zijn bijvoorbeeld: Wageningen Monumentaal, Historische Vereniging Oud Wageningen en Mooi Wageningen. HOOFDSTUK 6 OORLOGSGRAVEN De Oorlogsgravenstichting houdt zich bezig met de aanwijzing, bescherming en onderhoud van oorlogsgraven indien een gemeente hierover geen beleid voert. Op de begraafplaats De Leeuwerenk zijn enkele graven reeds bij deze stichting ondergebracht. HOOFDSTUK 7 BEHEER, ONDERHOUD, EN HERSTEL VAN HISTORISCHE GRAVEN 4

5 Het beheer onderhoud en herstel van historische graven wordt betaald uit het budget voor het beheer en onderhoud van de begraafplaats. De begraafplaats De Leeuwerenk moet echter wel kostendekkend geëxploiteerd worden, daarom is mede het voorbehoud gemaakt dat herstel en reconstructie alleen plaatsvindt als hiervoor budget beschikbaar is. 5