B&W Vergadering. 3. Het college besluit de gemeenteraad met een raadsinformatiebrief hierover te informeren.

Transcriptie

1 2.2.7 Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen Dossier 855 voorblad.pdf B&W Vergadering Dossiernummer 855 Vertrouwelijk Nee Vergaderdatum 11 oktober 2016 Agendapunt Omschrijving Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017 Zaaknummer Commissie Commissiedatum Gemeenteraad Behandeld in Datum B&W Vergadering 11 oktober 2016 Voorgesteld besluit 1. Het college besluit in te stemmen met de Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017 welke inwerking treedt met ingang van 1 januari 2. Het college besluit de Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal PW en de Beleidsregel herziening en terugvordering IOAW en IOAZ 2013 per dezelfde datum in te trekken. 3. Het college besluit de gemeenteraad met een raadsinformatiebrief hierover te informeren. Besluit 1. Het college besluit in te stemmen met de Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017 welke inwerking treedt met ingang van 1 januari 2. Het college besluit de Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal PW en de Beleidsregel herziening en terugvordering IOAW en IOAZ 2013 per dezelfde datum in te trekken. 3. Het college besluit de gemeenteraad met een raadsinformatiebrief hierover te informeren.

2 2 BW voorstel - beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal.docx VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN DE GEMEENTE ROERMOND Onderwerp: Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017 Bijlagen: Bijlage 1 Beleidsregel herziening, teurgvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017; Bijlage 2 Raadsinformatiebrief Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen Samenvatting: Als gevolg van uitspraken van staatssecretaris Klijnsma over het inachtnemen van de beslagvrije voet bij de terugvordering van bijstand door gemeenten is het noodzakelijk het huidige beleid op het gebied van herziening, terugvordering en verhaal van gemeentelijke uitkeringen bij te stellen. Uw college wordt verzocht bijgevoegde Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017 vast te stellen. Toelichting op voorstel: In de Participatiewet (PW) en andere bijstandsgerelateerde regelingen (IOAW en IOAZ) hebben gemeenten de bevoegdheid gekregen om ten onrechte verstrekte uitkeringen te herzien en terug te vorderen. De gemeenteraad heeft medio december 2015 de Handhavingsverordening gemeentelijke uitkeringen 2015 vastgesteld. In artikel 5 van deze verordening is opgenomen dat het college nadere beleidsregels opstelt met betrekking tot het herzien, terugvorderen en verhalen van bijstandsuitkeringen. Het beleid op het gebied van de terugvordering van uitkeringen heeft uw college laatstelijk vastgesteld per 1 juli Er heeft wel steeds technisch een update plaatsgevonden van het beleid als gevolg van de gewijzigde landelijke regelgeving op het gebied van de bijstand (bijvoorbeeld de invoering van de Wet investeren in jongeren (WIJ), de Fraudewet en de Participatiewet). Er is nu aanleiding om dit beleid op een aantal essentiële onderdelen aan te passen. Naar aanleiding van oproepen van staatssecretaris Klijnsma aan de gemeenten om de zogenaamde beslagvrije voet te respecteren is het noodzakelijk het huidige beleid te actualiseren. Daarnaast geeft de ervaren praktijk met de bestaande beleidsregels ook impulsen om het beleid op punten aan te passen, te verfijnen en/of te actualiseren. Deze bijstellingen zijn veelal van technische aard en daar waar er gemeentelijke beleidsvrijheid is, wordt op de hiervoor in aanmerking komende onderdelen, een klantgerichte invulling gericht op nalevingsbereidheid en draagvlak voor de voorziening voorgesteld. Uw college wordt verzocht de Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017 vast te stellen. Algemeen: beleidsuitgangspunten van de gemeente bij terugvordering en verhaal van bijstand Roermond wil bij het beleid op het gebied van terugvordering en verhaal van uitkeringen graag spreken van sociale incasso. Dit betekent dat de gemeente in overleg met de belanghebbende de terugbetaling van de vordering zoveel mogelijk minnelijk (onderling) wil regelen. Dit in plaats van te moeten overgaan tot dwanginvordering door een deurwaarder. Bij het treffen van deze minnelijke regeling wordt zoveel mogelijk de

3 onderwerp: Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017 pagina: 2 balans gezocht tussen het gemeentelijk belang (zoveel mogelijk van de ten onrechte bijstand terug ontvangen) en het persoonlijke belang van een belanghebbende (rekening houden met de persoonlijke (financiële) omstandigheden). Dit stimuleert de betalingsbereidheid van een belanghebbende maar geeft hem ook perspectief op aflossing van de vordering. Ook zijn in de beleidsregel regels voor wat betreft kwijtschelding opgenomen zodat een belanghebbende niet oneindig aan een vordering moet blijven aflossen. Om te komen tot sociale incasso gaat de gemeente actief met de belanghebbende overleggen om tot een minnelijke betalingsregeling te komen. De relatie met een cliënt wordt daarmee actief verlengd van de datum dat de uitkering eindigt naar de datum dat de laatste vordering is terugbetaald. Om dit te regelen krijgen de klantmanagers meer ruimte om, in overleg met de belanghebbende, tot afspraken te komen en een passende betalingsregeling af te spreken. Daarbij staat meer dan nu de financiële én sociale situatie van de belanghebbende voorop. Dit beleid past binnen de ambitie van uw college om te komen tot een repressielozere bijstand waarin een beter evenwicht wordt gezocht tussen wettelijke verplichtingen en de behoefte om in een individuele situatie maatwerk te kunnen leveren dat beter rekening houdt met de individuele (financiële) omstandigheden van een persoon of een gezin. Uitgangspunt van het nieuwe terugvorderingsbeleid is: zacht als het kan, hard als het moet. Dit betekent dat wij in eerste instantie zoveel mogelijk inzetten op het in overleg met een belanghebbende treffen van een minnelijke terugbetalingsregeling. Maar dat betekent ook dat, mocht een belanghebbende echter niet meewerken aan het treffen van een betalingsregeling en weigerachtig blijven, wij vervolgens zullen overgaan tot dwanginvordering bijvoorbeeld door de inzet van een deurwaarder. De beleidsregels waren ook om een aantal redenen aan een actualisatie toe: 1. Wie schulden heeft moet die afbetalen, maar heeft ook geld nodig om van te leven. Daarom moeten schuldeisers van een deel van het inkomen van mensen met schulden af blijven. Deze beslagvrije voet is wettelijk verankerd, maar wordt lang niet altijd gehandhaafd. In het verleden heeft uw college de hoogte van de aflossing op een vordering vastgesteld op 10% van de bijstandsnorm. Voor dit percentage werd gekozen om praktische redenen. In het verleden werd nl. verondersteld dat een aflossing van 10% van de bijstandsnorm de aflossing tot de beslagvrije voet zou benaderen. In de praktijk is echter gebleken dat deze inhouding van 10% in een aantal leefsituaties hoger uitvalt dan een inhouding tot de beslagvrije voet. Hierdoor komen burgers onder het absolute bestaansminimum hetgeen nooit de bedoeling mag zijn. Staatssecretaris Klijnsma heeft er recent nogmaals op aangedrongen dat gemeenten bij de terugvordering van gemeentelijke uitkeringen de beslagvrije voet moeten respecteren. De huidige beleidsregel is hierop aangepast zodat de gemeente in ieder geval de beslagvrije voet respecteert bij het vaststellen van de hoogte van de aflossing op een vordering. 2. Voorheen was er sprake van twee afzonderlijke beleidsregels: de Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal PW en de Beleidsregel herziening en terugvordering IOAW en IOAZ Vanwege de nauwe relatie tussen beide (bijstands) regelingen maar ook in ons streven naar vermindering van regelgeving en bureaucratie wordt voorgesteld om het beleid voor deze regelingen samen te bundelen in slechts één beleidsregel: de Beleidsregel Herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 3. Moment opschorting aflossingsverplichting schuldregeling (artikel 5 lid 1): als de belanghebbende een vordering bij de gemeente heeft openstaan, maar ook een schuldregeling heeft aangevraagd, wordt de aflossingsverplichting opgeschort zodat het Loket Schuldhulp de ruimte krijgt om een schuldregeling

4 onderwerp: Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017 pagina: 3 op te starten en het oplossen van schulden mogelijk te maken. In de vorige beleidsregel was onduidelijk op welk moment exact deze aflossingsverplichting werd opgeschort. In deze herziene beleidsregel is dit verduidelijkt: de aflossingsverplichting wordt opgeschort vanaf het moment dat de belanghebbende de overeenkomst tot schuldregeling heeft ondertekend. 4. Artikel 8 lid 3 : Buiten invordering stelling van de vordering vindt niet plaats bij vorderingen waarbij voor de inning is moeten overgaan tot dwanginvordering. Zoals gezegd is een van de uitgangspunten van het nieuwe terugvorderingsbeleid is: zacht als het kan, hard als het moet. Dit betekent dat in het geval er ten onrechte teveel bijstand is verleend en tot terugvordering moet worden overgegaan, het college zoveel mogelijk in overleg met de belanghebbende minnelijke afspraken probeert te maken om tot inning van de vordering te komen. Daarnaast wordt bij niet verwijtbare vorderingen, buiten invordering stelling van het saldo van de vordering in het vooruitzicht gesteld om betrokkene een beter inkomensperspectief te geven. Dit artikel regelt dat géén buiten invordering stelling plaats vindt in de gevallen dat in eerste instantie minnelijk is geprobeerd om een betalingsregeling af te spreken en daarna, vanwege onvoldoende medewerking van de belanghebbende, over is gegaan tot dwanginvordering. Bijvoorbeeld als de deurwaarder is ingeschakeld voor de incasso van de vordering. 5. In de beleidsregel wordt een onderscheid gemaakt tussen verwijtbare vorderingen en niet verwijtbare vorderingen. Bij verwijtbare vorderingen gaat het om vorderingen die ontstaan vanwege verwijtbaar handelen of nalatigheid van een belanghebbende (bijvoorbeeld fraude). Een niet verwijtbare vordering is een vordering die ontstaat is doordat er teveel bijstand is verstrekt waarbij er geen sprake is van verwijtbaar handelen of nalatigheid van de belanghebbende zelf. Het onderscheid tussen een verwijtbare vordering en niet verwijtbare vorderingen was in de praktijk niet altijd helder. In de toelichting is dit nader uitgewerkt. 6. Met betrekking tot verhaal van de bijstand (alimentatie kwesties) heeft er geen beleidswijziging plaatsgevonden. Wel is in de toelichting het bestaande standpunt aangevuld met betrekking tot verhaal van bijstand (artikel 12): uitgangspunt van de bijstandswet is dat de bijstandsgerechtigde zoveel mogelijk zelf in zijn levensonderhoud moet voorzien. De onderhoudsverplichting van een ex-partner is een voorliggende voorziening volgens artikel 5 sub e van de PW. Dat wil zeggen, een wettelijke voorziening waarop de belanghebbende aanspraak kan maken of een beroep op kan doen om (gedeeltelijk) in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien. De bijstandsgerechtigde zal dan ook eerst zelf een beroep moeten doen op de wettelijke onderhoudsplichtige om een onderhoudsbijdrage af te dwingen. Bij de bijstandsverlening kan de plicht worden opgelegd om een onderhoudsbijdrage te vragen bij de ex-partner. In het geval dat de onderhoudsplichtige hieraan niet meewerkt dan kan de gemeente de kosten van bijstand verhalen op de onderhoudsplichtige. 7. In de vorige beleidsregel was niets opgenomen over vorderingen in het kader van het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz). Het gaat dan om het terugvorderen van bedrijfskredieten die in het kader van de Bbz zijn verstrekt. Voor deze vorderingen is in de Beleidsregel opgenomen dat niet wordt overgegaan tot het treffen van een minnelijke aflossingsregeling. Dat komt omdat het voortraject in het Bbz zelf al een zeer ruime regeling kent om terugbetaling van het krediet minnelijk te schikken. Wanneer in het minnelijke wettelijke traject al uitputtend getracht is om tot een betalingsafspraak te komen en belanghebbende blijkt niet mee te werken hiervan wordt het bedrag meteen opeisbaar en wordt overgegaan tot dwanginvordering (art. 10 lid 11).

5 onderwerp: Beleidsregel herziening, terugvordering en verhaal gemeentelijke uitkeringen 2017 pagina: 4 8. Van de gelegenheid wordt gebruik gemaakt om enige redactionele tekstuele aanpassingen aan te brengen in de beleidsregel. Het gaat hier bijvoorbeeld om aanpassingen van de nummering, aanpassing aan gewijzigde regelgeving etc. Deze wijzigingen hebben geen beleidsmatige gevolgen. 9. De ingangsdatum van het nieuwe beleid is 1 januari Voordat overgegaan kan worden tot de nieuwe werkwijze zullen wij de klantmanagers die zich bezighouden met terugvordering en verhaal aanvullend scholen, met name over de juiste berekening van de beslagvrije voet. Hiertoe willen wij de periode tot 1 januari 2017 gebruiken. Personele consequenties Het berekenen van de beslagvrije voet is een nieuwe taak voor de klantmanagers. Het is momenteel nog niet duidelijk in hoeveel gevallen klantmanagers zullen moeten overgaan tot berekening van de beslagvrije voet en welke impact de nieuwe taken zullen hebben op de werkzaamheden van de klantmanagers. Wij willen dan ook eerst ervaring op doen met de nieuwe werkwijze. Mocht blijken dat de nieuwe werkwijze gevolgen heeft voor de personele capaciteit dan zullen wij hiertoe een separaat voorstel indienen. Communicatie De concept beleidsregel is voorgelegd aan de Cliëntenraad PW tijdens haar vergadering op 4 juli jl. De Cliëntenraad PW heeft ingestemd met het voorliggende concept.