Inventarisatie beschermde soorten in de beheergebieden van Rijkswaterstaat

Transcriptie

1 Inventarisatie beschermde soorten in de beheergebieden van Rijkswaterstaat Noord Nederland 2014 Rapport W. Patberg G. Wolters A. J. Loonstra C. Brochard

2

3 Inventarisatie beschermde soorten in de beheergebieden van Rijkswaterstaat Noord Nederland 2014 Rapport W. Patberg G. Wolters A. J. Loonstra C. Brochard bezoekadres oosterweg 127 Haren postadres postbus AC Haren telefoon telefax website

4

5 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 Colofon Opdrachtgever Titel Rijkswaterstaat Centrale Informatievoorziening Postbus GA DELFT Inventarisatie beschermde soorten in de beheergebieden van Rijkswaterstaat Subtitel Noord Nederland 2014 Auteurs W. Patberg, G. Wolters, A. J. Loonstra, C. Brochard Datum 5 november 2014 Pagina s (inclusief bijlagen) 34 Zaaknummer Projectnr Rapportnr Status Akkoord Definitief Ir. J. van Goethem (adviseur ecologie) Paraaf Foto omslag: Een larve van de Groene glazenmaker, waargenomen langs de A7. Deze publicatie kan geciteerd worden als: Patberg W, Wolters G, Loonstra AJ, Brochard C (2014) Inventarisatie beschermde soorten in de beheergebieden van Rijkswaterstaat: Noord Nederland KenB rapport Koeman en Bijkerk bv, Haren. Koeman en Bijkerk bv / Rijkswaterstaat-CIV Dit rapport is vervaardigd op verzoek van opdrachtgever hierboven aangegeven en is zijn eigendom. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever hierboven aangegeven en Koeman en Bijkerk bv, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Koeman en Bijkerk bv is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede schade welke voortvloeit uit toepassingen van resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Koeman en Bijkerk bv; opdrachtgever vrijwaart Koeman en Bijkerk bv voor aanspraken van derden in verband met deze toepassing.

6 4/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014

7 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 Inhoudsopgave COLOFON 3 1 INLEIDING Achtergrond Regio s en monitoringplannen Doel Leeswijzer 8 2 MATERIAAL EN METHODE Onderzoeksgebied en trajecten Uitvoering 9 3 RESULTATEN Algemeen Een overzicht van de waarnemingen A6 ( ) A7 ( ) A7 ( ) A7 ( ) A7 ( ) A7 ( ) A7 ( ) 23 4 DISCUSSIE EN AANBEVELINGEN Beschermde soorten Uitvoering Aanpassingen monitoringsplan 26 5 LITERATUUR 29 BIJLAGE I MONITORINGSPROGRAMMA 31 BIJLAGE II DETAILINFORMATIE WAARNEMINGEN 33

8 6/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014

9 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 1 Inleiding 1.1 Achtergrond Rijkswaterstaat (RWS) moet bij het uitvoeren van bestendig beheer en onderhoud en bij het uitvoeren van kleinschalige ruimtelijke ontwikkelingen en inrichting rekening houden met beschermde soorten welke zijn opgenomen in de Flora- en faunawet. RWS heeft in dat kader besloten te werken met een gedragscode Flora- en faunawet. RWS slaat haar data op in de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) en heeft daartoe een overeenkomst gesloten met voorheen de stichting Gegevensautoriteit Natuur (GaN) nu consortium Bij12 (onder verantwoordelijkheid van het IPO). De stichting GaN heeft tot 2014 de opdracht gekregen om de regie te voeren over het monitoren van de beheergebieden van Rijkswaterstaat- Droog. Vanaf 2014 heeft RWS de regie overgenomen. Het monitoringsprogramma wordt uitgevoerd met Groene adviesbureaus die geselecteerd zijn ten behoeve van de Raamovereenkomst Ecologische Geo Info Perceel 1. RWS-CIV (Centrale Informatievoorziening) voert hierin de regie. Specifieke aandacht gaat uit naar het juiste gebruik van de protocollen, het volledig en tijdig uitvoeren van de monitoringsprogrammering, de inzet van gekwalificeerd personeel, een goede invoer in de NDFF en bovenal de uniformiteit in de aanpak van de monitoring. In opdracht van RWS-CIV heeft Koeman en Bijkerk bv in samenwerking met Bureau Biota de monitoring naar het voorkomen van beschermde soorten in de regio Noord Nederland in 2014 uitgevoerd. De monitoring is uitgevoerd zoals beschreven in het reeds opgesteld vijfjarige monitoringprogramma. Naast het uitvoeren van de inventarisaties bestaan de werkzaamheden uit het invoeren van de gegevens in de NDFF database en het rapporteren van de werkzaamheden. 1.2 Regio s en monitoringplannen Voor het inwinnen van de gegevens is het beheergebied van Rijkswaterstaat opgedeeld in negen regio s. Voor elk van deze regio s is reeds een vijfjarig monitoringplan opgesteld. In deze monitoringplannen staat weergegeven welke soortgroepen op welke trajecten in welk jaar geïnventariseerd dienen te worden. Ook staat daarbij aangegeven op welke soorten de focus van de inventarisatie moet liggen. Het monitoringplan voor de regio Noord Nederland is opgenomen in Bijlage 1. Voor drie van de regio s wordt dit jaar voor de derde keer een monitoringronde uitgevoerd (Utrecht, Noord-Brabant en Limburg), voor drie van de regio s gebeurt dit voor de tweede keer (IJsselmeergebied, Zeeland en Zuid-Holland) en voor drie voor de eerste keer (Noord-Holland, Noord Nederland en Oost Nederland). Het voorliggende rapport beschrijft de resultaten uit de regio Noord Nederland.

10 8/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland Doel Het doel van de monitoring is het inwinnen van gegevens over het voorkomen van strengbeschermde soorten (Tabel 2 en Tabel 3 van de Flora- en faunawet) in het beheergebied van Rijkswaterstaat, zodat Rijkswaterstaat over voldoende gegevens beschikt om te kunnen werken volgens de Gedragscode Flora- en faunawet van Rijkswaterstaat. Op verzoek van de opdrachtgever worden ook waarnemingen opgenomen van Tabel 1- soorten en soorten van de Rode Lijst, mits deze soorten te boek staan als minder algemeen. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een overzicht gegeven van de trajecten die geïnventariseerd zijn, de soortgroepen die geïnventariseerd zijn en de wijze waarop de inventarisaties zijn uitgevoerd. Hoofdstuk 3 geeft een overzicht van de resultaten. Hierin wordt na een algemene beschouwing een overzicht gegeven van de waarnemingen per traject. De waarnemingen worden overzichtelijk gepresenteerd in tabellen en op kaarten. Onderscheid wordt gemaakt tussen waarnemingen van strengbeschermde soorten en minder algemene soorten. In Hoofdstuk 4 wordt een bondige conclusie gegeven op basis van de waarnemingen. Ook worden er aanbevelingen gedaan met betrekking tot het uitvoeren van inventarisaties langs rijkswegen volgens het GaN protocol.

11 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 2 Materiaal en methode 2.1 Onderzoeksgebied en trajecten Het onderzoekgebied betreft de regio Noord Nederland. In Figuur 1 zijn de rijkswegen in deze regio op kaart weergegeven evenals de in 2014 geïnventariseerde trajecten. Detailinformatie over deze trajecten, de soortgroepen die zijn geïnventariseerd en de periode waarin de inventarisaties zijn uitgevoerd is weergegeven in Tabel 1. Figuur 1 Een overzicht van de rijkswegen in de regio Noord Nederland en de trajecten die in het jaar 2014 zijn geïnventariseerd. 2.2 Uitvoering Soortgroepen en soorten De monitoring betrof het inwinnen van gegevens over het voorkomen van strengbeschermde soorten, zoals beschreven in Tabel 2 en Tabel 3 van de Flora- en faunawet op de desbetreffende trajecten. Waarnemingen van Tabel 1 soorten en Rode lijstsoorten mits deze soorten te boek staan als minder algemeen zijn ook geregistreerd.

12 10/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014 Tabel 1 Per rijksweg de geïnventariseerde trajecten, de soortgroepen die geïnventariseerd zijn en de week waarin de inventarisaties hebben plaatsgevonden. Traject Soortgroepen Uitvoering Snelweg Van km Tot km Dubbelzijdig Lengte (km) Amfibieën Vissen Weeknummer A Ja A Ja 40 24, 25, 26 A Ja 52 24, 25, 26 A Ja A Ja 30 26, 27 A Ja 8 26, 27 A Ja 4 26 A Ja 8 23 A Ja A Ja 6 23 A Ja 8 23 In Noord Nederland is per traject één soortgroep geïnventariseerd. Welke soortgroep op welk traject geïnventariseerd is, staat weergegeven in Tabel 1 en in Bijlage 1, het vijfjarige monitoringplan. Echter, waarnemingen van (streng)beschermde soorten van andere soortgroepen zijn ook geregistreerd. Protocol De veldinventarisaties zijn uitgevoerd conform het protocol van de GaN, versie 1.1 van 18 maart In Tabel 2 is voor alle soortgroepen de periode aangegeven waarin volgens het protocol de inventarisaties uitgevoerd moeten worden. Volgens het GaN protocol kunnen de inventarisaties uitgevoerd worden in drie verschillende perioden. Onderscheid wordt hierin gemaakt tussen een hoofdronde en een nevenronde. De hoofdronde is de periode waarin de desbetreffende soortgroep het beste geïnventariseerde kan worden. In een nevenronde kunnen aanvullende inventarisaties worden verricht. Ook kan men, indien omstandigheden het onmogelijk maken om in de hoofdronde de inventarisaties uit te voeren, terugvallen op een nevenronde. Voor alle soortgroepen zijn de inventarisaties uitgevoerd in de desbetreffende hoofdronde. Echter, vanwege de start van het project in mei 2014 konden de inventarisaties niet gedurende de eerste ronde (ronde 1, maart april) worden uitgevoerd. Alle soortgroepen zijn in ronde 2 geïnventariseerd. In Tabel 1 staat aangegeven in welke week de inventarisatie hebben plaatsgevonden.

13 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 Tabel 2 Per soortgroep de periode waarin de inventarisaties uitgevoerd dienen te worden, conform het GaN protocol versie 1.1 van 18 maart = hoofdronde; ( ) = nevenronde (of terugvaloptie). Soortgroep Ronde 1 (maart - april) Ronde 2 (mei - juni) Ronde 3* (juli - augustus) Vaatplanten ( ) ( ) Reptielen ( ) ( ) ( ) Amfibieën ( ) Vissen ( ) Dagvlinders/libellen ( ) ( ) * Voor reptielen loopt ronde 3 van juli tot en met september Data verzameling en verwerking Voor het vastleggen van de locaties van alle waarnemingen is een GPS of een veldcomputer met een nauwkeurigheid van 5 meter gebruikt. Overige gegevens zijn vastgelegd op papier of met behulp van een veldcomputer. De gegevens zijn na verzamelen intern verwerkt en gecontroleerd en uiterlijk vijf dagen na afronding van de inventarisatieronde in de NDFF geïmporteerd.

14 12/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014

15 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 3 Resultaten 3.1 Algemeen In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de waarnemingen van de soorten die zijn opgenomen in de Flora- en faunawet (FF) en/of zijn opgenomen in de Rode Lijst (RL). Onderscheid wordt gemaakt tussen strengbeschermde soorten, Tabel 2 en Tabel 3 soorten, en minder algemene soorten, Tabel 1 soorten en/of soorten van de Rode Lijst. In paragraaf 3.2 wordt per traject en soortgroep een overzicht gegeven van de aantallen waargenomen strengbeschermde en minder algemene soorten. Ook wordt op kaart per soortgroep een overzicht gegeven van de locaties van de waarnemingen. In de daaropvolgende paragrafen worden de verschillende trajecten (overlappende trajecten zijn samengevoegd) in meer detail besproken. Hierbij komt aan bod welke soorten in welke aantallen op de trajecten zijn waargenomen. De gegevens worden gepresenteerd op een kaart en in tabelvorm. In Bijlage 2 is per traject en soortgroep een lijst opgenomen van alle waarnemingen met bijbehorende coördinaten. 3.2 Een overzicht van de waarnemingen In Tabel 3 staat voor elk traject per soortgroep aangegeven hoeveel strengbeschermde soorten en minder algemene soorten er zijn waargenomen. Tabel 3 Per traject en soortgroep het aantal waargenomen strengbeschermde soorten (SB; soorten die in de Flora en Faunawet zijn opgenomen in Tabel 2 en 3) en het aantal minder algemene soorten (MA; Rode Lijstsoorten en Tabel 1 soorten). A = Amfibieën; Vi = Vissen; Va = Vaatplanten; D/L = Dagvlinders en libellen. Vetgedrukt = aantallen van soortgroep geïnventariseerd volgen het monitoringsplan. Cursief = soortgroep niet onderzocht volgens monitoringsplan, maar wel aangetroffen. - = het desbetreffende traject is niet geïnventariseerd op die soortgroep en geen waarnemingen. A Vi Va D/L Totaal Weg Traject SB MA SB MA SB MA SB MA SB MA A A A A A A A A A A A

16 14/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014 Strengbeschermde soorten (Tabel 2 en 3) In Figuur 2 zijn per soortgroep de locaties weergegeven van de waargenomen strengbeschermde soorten (Tabel 2 en 3 van de Flora- en faunawet). In totaal zijn er op zeven van de elf onderzochte trajecten strengbeschermde soorten waargenomen. Het gaat hierbij om in totaal 24 waarnemingen en 44 exemplaren, verdeeld over drie soorten en drie soortgroepen. Op vier trajecten zijn geen beschermde soorten aangetroffen (Tabel 3 en Figuur 2). Figuur 2 Per soortgroep een overzicht van de locaties van waarnemingen van strengbeschermde soorten (Tabel 2 en 3 soorten). Minder algemene soorten (Tabel 1 en Rode Lijstsoorten) In Figuur 3 zijn per soortgroep de locaties weergegeven van de waarnemingen van de minder algemene soorten (Tabel 1 en Rode Lijstsoorten). Strengbeschermde soorten die ook op de Rode Lijst staan, zijn niet in deze figuur meegenomen, maar staan in Figuur 2. Op negen van de elf onderzochte trajecten zijn een of meer minder algemene soorten aangetroffen. Het gaat in totaal om 117 waarnemingen verdeeld over acht soorten en drie soortgroepen. Op de trajecten A en A zijn geen minder algemene soorten aangetroffen.

17 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 Figuur 3 Per soortgroep een overzicht van de locaties van waarnemingen van minder algemene soorten (Rode lijstsoorten en Tabel 1 soorten). Bijzondere waarnemingen Binnen de regio Noord Nederland zijn op twee trajecten twee Tabel 3 soorten aangetroffen. Het gaat om de volgende waarnemingen: - Groene glazenmaker (7 exemplaren) op het traject A ; - Poelkikker (7 exemplaren) op het traject A Onder bijzondere waarnemingen vallen ook waarnemingen van soorten die tot soortgroepen behoren die volgens het monitoringsplan niet geïnventariseerd hoefden te worden. Het gaat om de volgende waarnemingen: - Kleine modderkruiper (1 exemplaar; Tabel 2 soort) op het traject A ; - Kleine modderkruiper (28 ex.) op het traject A ; - Kleine modderkruiper (1 ex.) op het traject A ; - Vroege glazenmaker (3 ex.; Rode Lijstsoort) op traject A ; - Bastaardkikker (100 ex.; Tabel 1 soort)) op het traject A ; - Koningsvaren (1 ex.; Tabel 1 soort) op het traject A ; - Krabbenscheer (1000 ex.; Rode Lijstsoort) op het traject A

18 16/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland A6 ( ) Het traject A is over een lengte van 6 kilometer aan beide zijden geïnventariseerd op de soortgroep amfibieën. Van deze soortgroep is een soort waargenomen, namelijk Bastaardkikker. Tijdens het inventariseren is er ook een soort waargenomen behorende tot de soortgroep vissen, Kleine modderkruiper. In Tabel 4 zijn voor alle soortgroepen de waarnemingen op dit traject weergegeven. In Figuur 4 zijn de locaties van deze waarnemingen op een kaart weergegeven. Tabel 4 Per soortgroep het aantal waarnemingen van beschermde soorten (Tabel 1, 2 en 3; FF) en Rode Lijstsoorten (RL) op het traject A Status Groep Soort FF RL Aantal Amfibieën Bastaardkikker 1-50 Vissen Kleine modderkruiper 2-1 Op dit traject zijn twee soorten aangetroffen die zijn opgenomen in de Flora- en faunawet, Bastaardklikker en Kleine modderkruiper. Alle exemplaren van Bastaardkikker zijn op slechts twee locaties waargenomen. Volgens het monitoringsplan is er langs dit traject geschikte biotoop voor Heikikker. Deze Tabel 3 soort is langs dit traject gedurende het onderzoek niet waargenomen. Figuur 4 Overzicht van de locaties van waarnemingen op het traject A per soortgroep onderverdeeld in strengbeschermde soorten (Tabel 2 en 3 soorten) en minder algemene soorten (Tabel 1 en Rode Lijstsoorten).

19 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland / A7 ( ) Het traject A bestaat uit drie elkaar deels overlappende trajecten (Tabel 3). Het traject is over een lengte van 26 kilometer aan beide zijden geïnventariseerd op de soortgroepen amfibieën en vissen. Naast amfibieën en vissen zijn er ook soorten waargenomen uit de soortgroepen vaatplanten en dagvlinders/libellen. In Tabel 5 zijn de waarnemingen langs dit traject weergegeven. In Figuur 5 zijn de locaties van deze waarnemingen op een kaart weergegeven. Tabel 5 Per soortgroep het aantal waarnemingen van beschermde soorten (Tabel 1, 2 en 3; FF) en Rode Lijstsoorten (RL) op het traject A Status Groep Soort FF RL Aantal Amfibieën Bastaardkikker Vissen Kleine modderkruiper 2-28 Vaatplanten Koningsvaren 1-1 Krabbenscheer Dagvlinders/libellen Groene glazenmaker In totaal zijn er op dit traject 36 exemplaren van soorten waargenomen die zijn opgenomen in de Flora- en faunawet. Volgens het monitoringsplan is er langs het traject A geschikte biotoop voor Kleine modderkruiper. Op 15 locaties (28 exemplaren) is deze soort daadwerkelijk langs dit traject waargenomen, met name in het oostelijke deel van het traject ( ). Volgens het monitoringsplan (Bijlage I) zou langs het traject A geschikt habitat zijn voor Grote modderkruiper. Deze Tabel 3 soort is hier niet aangetroffen. Opvallend is de aanwezigheid van grote hoeveelheden Krabbenscheer op het traject Al deze exemplaren zijn op een locatie waargenomen. Op deze locatie zijn eveneens 7 exemplaren van larven van Groene glazenmaker, een Tabel 3 soort, waargenomen. Volgens het monitoringsplan is er langs het traject A geschikte biotoop voor Heikikker. Deze Tabel 3 soort is langs dit traject niet waargenomen.

20 18/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014 Figuur 5 Overzicht van de locaties van waarnemingen op het traject A per soortgroep onderverdeeld in strengbeschermde soorten (Tabel 2 en 3 soorten) en minder algemene soorten (tabel 1 en Rode Lijstsoorten). De getallen zijn kilometerpunten die de grenzen van de verschillende trajecten binnen het gehele traject aangeven. 3.5 A7 ( ) Het traject A (evenals het overlappende traject A ) is over een lengte van 15 kilometer aan beide zijden geïnventariseerd op de soortgroep amfibieën. Er zijn drie soorten aangetroffen behorende tot deze soortgroep. Ook is er een soort uit de soortgroep vissen waargenomen, namelijk Kleine modderkruiper. In Tabel 6 zijn voor alle soortgroepen de waarnemingen langs dit traject weergegeven. In Figuur 6 zijn de locaties van deze waarnemingen op een kaart weergegeven. Tabel 6 Per soortgroep het aantal waarnemingen van beschermde soorten (Tabel 1, 2 en 3; FF) en Rode Lijstsoorten (RL) op het traject A Status Groep Soort FF RL Aantal Amfibieën Bastaardkikker Bruine kikker 1-3 Gewone pad Vissen Kleine modderkruiper 2-1

21 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 In totaal zijn er op dit traject 301 exemplaren aangetroffen van soorten die zijn opgenomen in de Flora- en faunawet. Het betrof met name de Bastaardkikker en de Gewone pad. De amfibieën zijn op slechts vijf locaties waargenomen. Op het traject A is geen enkel exemplaar waargenomen. Volgens het monitoringsplan is dit traject geschikt voor Heikikker. Deze Tabel 3 soort is echter langs dit traject niet waargenomen. Figuur 6 Overzicht van de locaties van waarnemingen op het traject A per soortgroep onderverdeeld in strengbeschermde soorten (tabel 2 en 3 soorten) en minder algemene soorten (tabel 1 en Rode Lijstsoorten). De getallen zijn kilometerpunten die de grenzen van de verschillende trajecten binnen het gehele traject aangeven. 3.6 A7 ( ) Het traject A is over een lengte van 2 kilometer aan beide zijden geïnventariseerd op de soortgroep amfibieën. Er zijn twee soorten aangetroffen behorende tot deze soortgroep. In Tabel 7 zijn voor alle soortgroepen de waarnemingen langs dit traject weergegeven. In Figuur 6 zijn de locaties van deze waarnemingen op een kaart weergegeven.

22 20/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014 Tabel 7 Per soortgroep het aantal waarnemingen van beschermde soorten (Tabel 1, 2 en 3; FF) en Rode Lijstsoorten (RL) op het traject A Status Groep Soort FF RL Aantal Amfibieën Bastaardkikker Bruine kikker Van Bastaardkikker en Bruine kikker zijn elk 100 exemplaren waargenomen. Echter, allen op één locatie (Figuur 7). Volgens het monitoringsplan is dit traject geschikt voor Heikikker. Deze Tabel 3 soort is langs dit traject niet waargenomen. Figuur 7 Overzicht van de locaties van waarnemingen op het traject A per soortgroep onderverdeeld in strengbeschermde soorten (Tabel 2 en 3 soorten) en minder algemene soorten (Tabel 1 en Rode Lijstsoorten). 3.7 A7 ( ) Het traject A bestaat uit de elkaar overlappende trajecten A en A Samen zijn de trajecten over een lengte van 6 kilometer aan beide zijden geïnventariseerd op de soortgroep amfibieën. Van deze soortgroep zijn vier soorten waargenomen. In Tabel 8 zijn de waarnemingen op dit traject weergegeven. In Figuur 9 zijn de locaties van deze waarnemingen op een kaart weergegeven.

23 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 Tabel 8 Per soortgroep het aantal waarnemingen van beschermde soorten (Tabel 1, 2 en 3; FF) en Rode Lijstsoorten (RL) op het traject A Status Groep Soort FF RL Aantal Amfibieën Bastaardkikker 1-3 Bruine kikker 1-10 groene kikker (soort onbepaald) 1-57 Poelkikker Op dit traject zijn in totaal 77 exemplaren van soorten die zijn opgenomen in de Flora- en faunawet waargenomen. Al deze waarnemingen liggen redelijk verspreid over het gehele traject. In de meeste gevallen betrof het groene kikker (soort onbepaald). Meest opvallende waarnemingen zijn die van Poelkikker, een Tabel 3 soort. Van deze soort zijn zeven exemplaren waargenomen op drie verschillende locaties. Volgens het monitoringsplan is dit traject geschikt voor Heikikker. Deze Tabel 3 soort is langs dit traject niet waargenomen. Figuur 8 Overzicht van de locaties van waarnemingen op het traject A per soortgroep onderverdeeld in strengbeschermde soorten (Tabel 2 en 3 soorten) en minder algemene soorten (Tabel 1 en Rode Lijstsoorten).

24 22/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland A7 ( ) Het traject A is over een lengte van 3 kilometer aan beide zijden geïnventariseerd op de soortgroep amfibieën. Er zijn twee soorten aangetroffen behorende tot deze soortgroep. In Tabel 9 zijn voor alle soortgroepen de waarnemingen langs dit traject weergegeven. In Figuur 9 zijn de locaties van deze waarnemingen op een kaart weergegeven. Tabel 9 Per soortgroep het aantal waarnemingen van beschermde soorten (Tabel 1, 2 en 3; FF) en Rode Lijstsoorten (RL) op het traject A Status Groep Soort FF RL Aantal Amfibieën Bastaardkikker 1-7 groene kikker (soort onbepaald) 1-50 Van Bastaardkikker en groene kikker zijn respectievelijk 7 en 50 exemplaren waargenomen op locaties die redelijk verspreid langs het traject liggen (Figuur 9). Volgens het monitoringsplan is dit traject geschikt voor Heikikker. Deze Tabel 3 soort is langs dit traject niet waargenomen. Figuur 9 Overzicht van de locaties van waarnemingen op het traject A per soortgroep onderverdeeld in strengbeschermde soorten (Tabel 2 en 3 soorten) en minder algemene soorten (Tabel 1 en Rode Lijstsoorten).

25 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland / A7 ( ) Het traject A is over een lengte van 4 kilometer aan beide zijden geïnventariseerd op de soortgroep amfibieën. Van deze soortgroep zijn twee soorten waargenomen, Bruine kikker en groene kikker. Ook is er een soort waargenomen behorende tot de soortgroep dagvlinders/libellen, namelijk Vroege glazenmaker. In Tabel 10 zijn voor alle soortgroepen de waarnemingen op dit traject weergegeven. In Figuur 10 zijn de locaties van deze waarnemingen op een kaart weergegeven. Tabel 10 Per soortgroep het aantal waarnemingen van beschermde soorten (tabel 1, 2 en 3; FF) en Rode Lijstsoorten (RL) op het traject A Status Groep Soort FF RL Aantal Amfibieën Bruine kikker groene kikker (soort onbepaald) 1-14 Dagvlinders/libellen Vroege glazenmaker In totaal zijn er op dit traject 224 exemplaren waargenomen van soorten die zijn opgenomen in de Flora- en faunawet. Het betreft alleen Tabel 1 soorten. De meeste locaties waar deze soorten zijn waargenomen, liggen langs de noordelijke helft van het traject. Volgens het monitoringsplan is er langs dit traject geschikte biotoop voor Heikikker. Deze Tabel 3 soort is langs dit traject gedurende het onderzoek niet waargenomen

26 24/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014 Figuur 10 Overzicht van de locaties van waarnemingen op het traject A per soortgroep onderverdeeld in strengbeschermde soorten (Tabel 2 en 3 soorten) en minder algemene soorten (Tabel 1 en Rode Lijstsoorten).

27 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 4 Discussie en aanbevelingen 4.1 Beschermde soorten Tijdens de inventarisaties zijn op twee trajecten Tabel 3 soorten (Flora- en faunawet) aangetroffen. Dit betekent dat er op basis van deze gegevens op de onderzochte trajecten noodzaak bestaat tot het aanvragen van ontheffingen in het kader van de Floraen faunawet in het geval van werkzaamheden. Voor de Tabel 2 soorten geldt dat geen ontheffing hoeft worden aangevraagd mits met de Gedragscode Flora- en faunawet van Rijkswaterstaat wordt gewerkt. Tevens blijft voor alle soorten de algemene zorgplicht gelden. Bij verstoring van dieren tijdens de werkzaamheden moeten deze daarom de gelegenheid krijgen te vluchten naar een nieuwe leefomgeving. Volgens het monitoringsplan is er langs vrijwel alle onderzochte trajecten geschikte biotoop aanwezig voor Heikikker. Deze strengbeschermde soort is langs geen enkel traject waargenomen. De meest geschikte periode voor het inventariseren van Heikikker is het voorjaar (maart april, zoals beschreven in het GaN protocol). Echter, het startsein voor het onderhavige project is pas gegeven in mei en de soortgroep amfibieën is daardoor gedurende inventarisatieronde 2 (mei juni) onderzocht. Er is dus niet in de meest optimale periode geïnventariseerd met als gevolg dat de aanwezigheid van Heikikker langs de desbetreffende trajecten niet is uit te sluiten. Daarom wordt het volgende aangeraden: - Voor de soortgroep amfibieën het voorzorgsprincipe toe te passen; - Eventueel de inventarisaties met betrekking tot de soortgroep amfibieën en specifiek de soort Heikikker nogmaals uit te voeren in de meest optimale periode. 4.2 Uitvoering Protocol De veldinventarisaties zijn uitgevoerd conform het protocol van de GaN, versie 1.1 van 18 maart In het protocol wordt beschreven op welke wijze en in welke periode de verschillende soortgroepen geïnventariseerd dienen te worden. Over het algemeen is dit duidelijk omschreven. Echter, voor wat betreft twee punten willen wij graag aanbevelen het protocol te herzien: 1. De periode waarin de soortgroep reptielen en vissen geïnventariseerd dienen te worden is niet eenduidig: zo kan er een misverstand ontstaan of de inventarisatieperiode van ronde 3 loopt tot en met augustus of tot en met september. Aanbevolen wordt om het GaN protocol aan te passen zodat hier over in de toekomst geen misverstanden kunnen ontstaan. 2. Volgens het protocol is de meest geschikte periode voor het inventariseren van vissen mei tot en met september. Echter, dit is tevens de periode dat er veel waterplanten aanwezig zijn wat het vissen met zowel schepnet als met het elektroapparaat- bemoeilijkt. Het gevolg is het missen van soorten en/of een

28 26/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014 onderschatting van de populatiegrootte. Aanbevolen wordt de soortgroep vissen bij voorkeur te inventariseren in het voorjaar (ronde 1, maart-april) en dit aan te passen in het GaN protocol. Ontheffing werkzaamheden Om inventarisatiewerkzaamheden langs rijkswegen uit te kunnen voeren, is het noodzakelijk hier toestemming voor te vragen bij het desbetreffende wegendistrict van RWS waar het desbetreffende traject (rijksweg) onder valt. Daarnaast dienen de richtlijnen voor het werken langs de weg in acht te worden genomen. Het vragen om toestemming en het achterhalen van de te hanteren richtlijnen bleek een zeer tijdrovend proces. Met name omdat de procedure voor elk district anders was en uitgezocht moest worden, personen slecht bereikbaar waren en/of onbekend met de inventarisatiewerkzaamheden en de te hanteren richtlijnen. Aanbevolen wordt de procedure voor elk district te standaardiseren. Dit kan door één SPIN-nummer voor de hele periode voor alle veldwerkers te regelen. De desbetreffende districten moeten hierover worden benaderd en ingelicht zodat het veldwerk soepel kan verlopen. RWS kan deze procedure zelf ter hand nemen of eventueel het benodigde aantal uren beschikbaar stellen aan de opdrachtnemer. NDFF De gegevens zijn vijf dagen na het beëindigen van de desbetreffende inventarisatieperiode in de NDFF geïmporteerd. Vervolgens is het de taak van de NDFF om de geïmporteerde gegevens te controleren. Over de gecontroleerde gegevens wordt vervolgens gerapporteerd. Echter, de termijn waarbinnen deze gegevens gecontroleerd worden, varieerde sterk, van enkele dagen tot enkele weken. Alvorens begonnen wordt met het schrijven van de rapportage is het wenselijk te beschikken over de gecontroleerde data. Om volgens planning te kunnen werken is het noodzakelijk afspraken te maken over de termijn waarbinnen de NDFF de gegevens controleert. Aanbevolen wordt om afspraken te maken met de NDFF over de termijn waarbinnen de gegevens gecontroleerd dienen te worden en deze afspraken met name vóór het schrijven van de rapportage te controleren. 4.3 Aanpassingen monitoringsplan Op basis van het onderhavige onderzoek wordt voorgesteld het monitoringsplan op onderstaande punten aan te passen. Deze aanpassingen zijn in Bijlage I vetgedrukt weergegeven. - De inventarisaties in 2015 met betrekking tot de soort Heikikker uit te voeren in de meest optimale periode voor deze soort (februari maart); - Het traject dat in 2018 geïnventariseerd dient te worden op de soort Heikikker te laten baseren op de resultaten van 2015 (in plaats van 2014);

29 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 - Op verzoek van de opdrachtgever is het jaar 2019 aan het monitoringsplan toegevoegd en bestaat uit dezelfde trajecten en soortgroepen als het monitoringsjaar 2014.

30 28/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014

31 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 5 Literatuur Odé B & Bekker R (2012) Protocol t.b.v. Ff-wet inventarisaties rijkswegen, kanalen en vaarten van Rijkswaterstaat Droog. Versie 1.1, maart Gegevensautoriteit Natuur, Wageningen.

32 30/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014

33 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 Bijlage I Monitoringsprogramma Jaar Rijksweg Van km Tot km Dubbelzijdig Lengte Omschrijving Soortgroep Soort Gevonden Toelichting A Ja 6 Langs Tjeukemeer Amfibieen Heikikker Niet onderzocht Geschikt biotoop A Ja 15 Tussen Luxw oude en Drachten Amfibieen Heikikker Niet onderzocht Geschikt biotoop A Ja 5 Oude Riet (Niebert)-Leek Amfibieen Heikikker Niet onderzocht Geschikt biotoop A Ja 4 Parkeerplaats Dikke Linde-Sappemeer Amfibieen Heikikker Niet onderzocht Geschikt biotoop A Ja 20 Bolsw ard-groningen Vissen Grote modderkruiper Nee Geschikt biotoop A Ja 26 Bolsw ard-oud Beets Vissen Kleine modderkruiper Nee Geschikt biotoop A Ja 8 Langw eerderw ielen-oudehaske Amfibieen Heikikker Niet onderzocht Geschikt biotoop A Ja 4 Luxw oude- P De Vonken (Tijnje Amfibieen Heikikker Niet onderzocht Geschikt biotoop A Ja 2 De Haar - Marum Amfibieen Heikikker Niet onderzocht Geschikt biotoop A Ja 4 P Mienscheer - Tolbert Amfibieen Heikikker Niet onderzocht Geschikt biotoop A Ja 3 Matsloot- Peizerw eg (Groningen) Amfibieen Heikikker Niet onderzocht Geschikt biotoop A Ja 43 Knooppunt Surch-Heerenveen Vissen Bittervoorn 102.8, 105.7, en Geschikt biotoop, w aarneming A Ja 122 Knooppunt Surch-aansluiting N33 Vissen Kleine modderkruiper en Geschikt biotoop, w aarneming A Ja 68 Tussen Sneek en Matsloot Vissen Grote modderkruiper Geschikt biotoop, w aarneming A Ja 7 Matsloot- Groningen Vissen Grote modderkruiper Nee Geschikt biotoop A Ja 19 Harlingen-Marsum Vissen Bittervoorn Nee Geschikt biotoop A Ja 34 Grens Overijssel- Grou Vissen Grote modderkruiper Nee Geschikt biotoop N Ja 9 Zurich - Harlingen Vissen Bittervoorn Nee Geschikt biotoop N Ja 18 Trace Haak om Leeuw arden Biotoopkartering nvt nvt nvt N Ja 10 N32 - Garyp Vissen Bittervoorn Nee Geschikt biotoop N Ja 10 Iniaheide - Drachten Vissen Grote modderkruiper Nee Geschikt biotoop N Ja 39 Assen-aansluiting A7 Biotoopkartering nvt nvt nvt A Ja 6 Langs Tjeukemeer Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 15 Tussen Luxwoude en Drachten Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 5 Oude Riet (Niebert)-Leek Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 4 Parkeerplaats Dikke Linde-Sappemeer Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 8 Langweerderwielen-Oudehaske Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 4 Luxwoude- P De Vonken (Tijnje Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 2 De Haar - Marum Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 4 P Mienscheer - Tolbert Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 3 Matsloot- Peizerweg (Groningen) Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 16 Grens Flevoland-Knooppunt Joure Vissen Bittervoorn Nee Geschikt biotoop A Ja 16 Grens Flevoland-Knooppunt Joure Vissen Grote modderkruiper Nee Geschikt biotoop A Ja 16 Grens Flevoland-Knooppunt Joure Vissen Kleine modderkruiper Nee Geschikt biotoop A Ja 6 Langs Tjeukemeer Vissen Rivierdonderpad Nee Geschikt biotoop A Ja 25 Tussen knooppunt Joure en Drachten Ongew ervelden Groene glazenmaker Nee Geschikt biotoop A Ja 72 Tussen Heerenveen en Sappemeer Amfibieen Poelkikker Geschikt biotoop, w aarneming A Ja 15 Tussen Heerenveen en Beetsterzw aag Ongew ervelden Gestreepte w aterroofkever Nee Geschikt biotoop A Ja 15 Tussen Heerenveen en Beetsterzw aag Ongew ervelden Platte schijfhoren Geschikt biotoop, w aarneming A Ja 84 Bolsw ard-de Woudfennen (Joure) Amfibieen Poelkikker 154.4,159.9,188.8, 190.6,195.4,197.3 Geschikt biotoop, w aarneming A Ja 8 Luxw oude-oud Beets (Beetsterzw aag) Reptielen Adder Nee Geschikt biotoop A Ja 8 Luxw oude-oud Beets (Beetsterzw aag) Reptielen Ringslang Nee Geschikt biotoop A Ja 12 Knooppunt Heerenveen-Grou Ongew ervelden Groene glazenmaker 49.8 (net buiten onderzoeksgebied) Geschikt biotoop, w aarneming A Ja 5 Vegrlinsoord-Grou Ongew ervelden Gestreepte w aterroofkever Nee Geschikt biotoop N Ja 10 Hoogeveen-Overijsselse grens Amfibieen Poelkikker Nee Geschikt biotoop A Ja 5 Grens Flevoland-Knooppunt Joure Planten Rietorchis Nee Geschikt biotoop A Ja 2 Knooppunt Surch Planten Rietorchis Nee Geschikt biotoop A Ja 10 Tussen parkeerterrein De Walden en Drachten Reptielen Levendbarende hagedis Geschikt biotoop, w aarneming A Ja 42 Bolsw ard-oudehaske Planten Rietorchis en 124,6 Geschikt biotoop, w aarneming A Ja 8 Luxw oude-oud Beets (Beetsterzw aag) Ongew ervelden Heideblauw tje Nee Geschikt biotoop A Ja 8 Luxw oude-oud Beets (Beetsterzw aag) Reptielen Levendbarende hagedis Nee Geschikt biotoop A Ja 12 Frieschepalen-Tolbert Amfibieen Alpenw atersalamander Nee Geschikt biotoop A Ja 28 De Haar - Groningen Planten Rietorchis Geschikt biotoop, w aarneming N Ja 10 Hoogeveen-Overijsselse grens Reptielen Levendbarende hagedis Nee Geschikt biotoop A Ja pm nog te bepalen Amfibieen Heikikker op basis van resultaat 2015 Geschikt biotoop A Ja pm nog te bepalen Amfibieen Heikikker op basis van resultaat 2015 Geschikt biotoop A Ja 81 Tussen Heerenveen en afslag N33 Planten Rietorchis Ja, 177.8, Geschikt biotoop, w aarneming A Ja pm nog te bepalen Amfibieen Heikikker op basis van resultaat 2015 Geschikt biotoop A Ja 12 Grens Overijssel- Heerenveen zuid Planten Rietorchis Nee Geschikt biotoop N Ja 9 Zurich - Harlingen Planten Rietorchis Nee Geschikt biotoop N Ja 14 Garyp - Drachten Planten Rietorchis Nee Geschikt biotoop N Ja 5 Eemshaven Planten Rietorchis Nee Geschikt biotoop N Ja 8 aansluiting A7-Siddeburen Planten Rietorchis Nee Geschikt biotoop A Ja 6 Langs Tjeukemeer Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 15 Tussen Luxwoude en Drachten Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 5 Oude Riet (Niebert)-Leek Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 4 Parkeerplaats Dikke Linde-Sappemeer Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 20 Bolsward-Groningen Vissen Grote modderkruiper Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 26 Bolsward-Oud Beets Vissen Kleine modderkruiper Waargenomen in 2014 Geschikt biotoop, waarneming A Ja 8 Langweerderwielen-Oudehaske Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 4 Luxwoude- P De Vonken (Tijnje Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 2 De Haar - Marum Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 4 P Mienscheer - Tolbert Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop A Ja 3 Matsloot- Peizerweg (Groningen) Amfibieen Heikikker Niet waargenomen in 2014 Geschikt biotoop

34 32/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014

35 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland /34 Bijlage II Detailinformatie waarnemingen Status Rijksweg Traject Groep Nederlandse naam Wetenschappelijke naam FF RL X Y Stadium Aantal A Amfibieën Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 25 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 25 Vissen Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 A Amfibieën Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 25 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 50 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 25 Libellen Groene glazenmaker Aeshna viridis , ,0 larf 7 Vaatplanten Koningsvaren Osmunda regalis , ,0-1 Krabbenscheer Stratiotes aloides , , Vissen Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 2 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 2 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 6 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 5 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 3 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 adult 1 A Amfibieën Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 12 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 juveniel 12 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 25 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 juveniel 25 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 juveniel 50 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 50 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 juveniel 12 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 12 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 adult 3 Gew one pad Bufo bufo , ,0 juveniel 100 Vissen Kleine modderkruiper Cobitis taenia , ,0 juveniel 1 A Amfibieën Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 juveniel 50 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 50 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 juveniel 50 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 adult 50 A Amfibieën Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 juveniel 1 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 1 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 juveniel 1 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 larf 5 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 larf 1 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 larf 4 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 5 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 2 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 2 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 3 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 5 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 3 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 4 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 2 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 2 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 3 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 3 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 2 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 Poelkikker Rana lessonae , ,0 adult 1 Poelkikker Rana lessonae , ,0 adult 1 Poelkikker Rana lessonae , ,0 adult 1 Poelkikker Rana lessonae , ,0 adult 2 Poelkikker Rana lessonae , ,0 adult 1 Poelkikker Rana lessonae , ,0 adult 1

36 34/34 Inventarisatie beschermde soorten Noord Nederland 2014 Status Rijksweg Traject Groep Nederlandse naam Wetenschappelijke naam FF RL X Y Stadium Aantal A Amfibieën Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 juveniel 1 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 juveniel 5 Bastaardkikker Rana esculenta , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 7 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 6 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 23 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 2 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 2 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 3 A Amfibieën Bruine kikker Rana temporaria , ,0 larf 200 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 larf 1 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 larf 2 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 larf 3 Bruine kikker Rana temporaria , ,0 larf 4 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 2 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 2 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 3 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 juveniel 3 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 groene kikker (soort onbepaald) Rana esculenta synklepton , ,0 adult 1 Libellen Vroege glazenmaker Aeshna isoceles , ,0 imago (adult) 2 Vroege glazenmaker Aeshna isoceles , ,0 imago (adult) 1

37