Vervagende grenzen: post-traumatisch stress syndroom

Transcriptie

1 Vervagende grenzen: post-traumatisch stress syndroom Bart P.F. Rutten Professor in Neurowetenschappen van Psychische Stoornissen Hoofd Divisie Neuroscience, School for Mental Health and Neuroscience Academisch Angst Centrum, Mondriaan Zorggroep, MUMC

2

3 Blootstelling aan trauma & kwetsbaarheid Definities van: Stress Schokkende gebeurtenis Traumatische ervaring Traumatisch ervaringen zijn belangrijke risico factoren bij meerdere psychische syndromen en stoornissen PTSS depressie angst psychose verslaving emotie, stress, impulsregulatie-problemen en somatische stoornissen hypertensie & cardiovasculaire problemen diabetes immune-gerelateerde stoornissen

4 Potentieel traumatiserende gebeurtenissen

5

6 Rutten et al. Acta Psych Scand Well being trauma MODEL OF RESILIENCE A time Psychopathology Well being trauma TRAJECTORIES OF RISK & RESILIENCE B time Psychopathology

7 Post-traumatische Stress Syndroom 1. Etiologische factor is benoemd in de naam; UNIEK! 2. Subjectieve klachten en symptoomscores op Intrusies/herbeleving Vermijding/verdoving Cognities Hyperarousal/prikkelbaarheid maar ook hypoarousal 4. Impact op functionele gebieden Stress regulatie Geheugen en cognitie Emotionele regulatie Dissociatie (derealisatie en depersonalisatie)

8 PTSD representeert een specifiek fenotype dat is geassocieerd met een onvermogen om te herstellen van de normale effecten van een schokkende gebeurtenis (Yehuda and Ledoux, 2007) zowel in cognities als in psychofysiologie

9 Geschiedenis van trauma - PTSS PTSS Jong concept DSM Al lang bekend bij mensen de Ilias van de Griekse dichter Homerus (ca. 8e eeuw): Gedachten van Achilles: Ik kan alleen maar denken aan het slachten, bloed en gerochel in de kelen van de stervenden.

10 Prevalence Yehuda et al. Post-Traumatic Stress Disorder. Nature Reviews Disease Primers. 2015

11 mean 12-months prevalence Yehuda et al. Post-Traumatic Stress Disorder. Nature Reviews Disease Primers. 2015

12 TRAUMA & (NEURO)BIOLOGY

13 bottom-up extern sub-corticaal top-down corticaal cognitieve (re-)processing integratie & initiatie van actie signalen AUTONOME ZENUWSTELSEL HPA as mesolimbisch dopamine

14 allostatic load: ophoping van stressoren en schade waardoor bij additionele gebeurtenissen de circuits dysreguleren out of balance tipping point?

15 Dysregulatie van vrees and angst circuits: van homeostase naar allostatische belasting Veranderde set points Stress-sensitisatie Vertraagde bouncing back van ANS, HPA-as, mesolimbisch dopamine systeem Over-consolidatie van trauma-gerelateerde affectieve herinneringen

16

17 Nachtelijke problemen Night mares Increased number of awakenings Lower quality of sleep Growth hormone secretion Noctural heart rate Van Liempt et al., PNEC, 2012, 2013

18 Hypothalamus hypofyse bijnier as Yehuda et al; 2015.

19 Emotie-regulatie bij PTSS en activiteit in hersenregio s Yehuda et al. Post-Traumatic Stress Disorder. Nature Reviews Disease Primers. 2015

20 Klengel & Binder 2015

21 TRAUMA & TREATMENT

22 Yehuda et al. Post-Traumatic Stress Disorder. Nature Reviews Disease Primers. 2015

23 Yehuda et al. Post-Traumatic Stress Disorder. Nature Reviews Disease Primers. 2015

24 Yehuda et al. Post-Traumatic Stress Disorder. Nature Reviews Disease Primers. 2015

25 THANK YOU FOR YOUR ATTENTION Key references Yehuda et al. Post-Traumatic Stress Disorder. Nature Reviews Disease Primers Rutten et al. Acta Psychiatrica Scandinavia Klengel & Binder. Neuron. 2015

26 Casus mevr X Setting: PsyQ. Angst, Dwang, psychotrauma. verwijzing door huisarts. 42-jarige vrouw In uw thuisland bent u samen met uw gezin meermaals slachtoffer geworden van seksueel en fysiek geweld, vernederingen en bedreigingen. Uw gezin was onder andere getuige van verschillende, herhaalde (3x) groepsverkrachtingen van u. Er werd veel geweld gepleegd naar u toe maar ook naar uw echtgenoot en kinderen. Bijvoorbeeld; uw baby werd tegen de muur gegooid en met brandende sigaretten bewerkt, uw echtgenoot werd hardhandig mishandeld en hij moest toekijken hoe u ernstige seksuele en fysieke mishandelingen moest ondergaan. De mishandelingen werden tevens ook gefilmd. Er werd gedreigd deze video s op Youtube te plaatsen om de ontering en schande voor het gezin compleet te maken. Daders bleven terugkeren en dreigden ook de kinderen seksueel te molesteren en te mishandelen. Andere belastende levenservaringen zijn o.a. een aanslag op het leven van uw echtgenoot, overlijden van broer door een bom en uw vlucht uit uw land van herkomst.

27 Vervolg casus Sinds uw aankomst in Nederland verkeert u in constante acute stress door de huidige dreiging van eerwraak en de scheiding van uw, tevens ook getraumatiseerde, jonge gezin. Uw familieclan heeft een groot netwerk en u bent reeds bekend met verschillende gevallen van eerwraak binnen de clan. Het ligt binnen uw verwachtingen dat u hier slachtoffer van kan worden als uw familie ter oren komt dat u alleen reist/woont en/of als de verkrachtingen bekend geraken. Daarnaast meent u ook zeker te weten dat u één van de daders in Maastricht hebt gezien. Verder hebt u veel last van de uitspraken van uw echtgenoot (en bredere familie) dat u een slechte vrouw bent, en u piekert hier heel veel over. Door heftige herbelevingen, nachtmerries, flashbacks, en acute angst wordt uw functioneren ernstig belemmerd. Het ontbreken van veiligheid, perspectief en zekerheid speelt naast de ernstige traumatisering ook een belangrijke rol hierin. De ontering als vrouw door de mishandelingen binnen uw cultuur veroorzaken gevoelens van schuld, schaamte en complete onwaardigheid die uw zelfbeeld en zingeving compleet onderuithalen met suïcidale ideaties tot gevolg. U heeft tevens ook pijnklachten naar aanleiding van de mishandeling die onderzocht werden door de huisarts.