7. De applicatielaag. Applicatielaag introductie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "7. De applicatielaag. Applicatielaag introductie"

Transcriptie

1 7. De applicatielaag in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-1 Applicatielaag introductie standaards t.b.v. ondersteuning van applicaties, b.v. Name en Directory servers (b.v DNS en X.500) Netwerkmanagement (SNMP) Standaard toepassingen, b.v. (SMTP en X.400) WWW multimedia File Transfer (b.v. FTP) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

2 Name services Name service = Directory service Basis functie: Het leveren van een adres bij een gegeven naam Standaards: CCITT: X.500 Directory Services Internet: DNS (Domain name System) Internet: LDAP (Lightweight Directory Access Protocol) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-3 DNS (Domain Naming System) DNS (vanaf 1987) is name service van Internet beschreven in RFC1034 en RFC 1035 Voor 1987 één centrale masterfile met host-namen en adressen, te downloaden door iedere host. problemen: niet scalable te centraal DNS bevat voornamelijk host-namen en IP-adressen in principe ieder object mogelijk in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

3 DNS werkwijze Client naam UDP naam Server Applicatie Resolver DNS server IP adres IP adres gethostbyname in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-5 DNS domeinen DNS hierarchisch gepartioneerd domeinnaam: labels gescheiden door '.' hoogste level rechts, voorbeeld: dutikos.twi.tudelft.nl domeinnamen, toplevel in twee soorten generiek (voornamelijk in US), b.v. com, edu, gov,... etc. nu ook: biz, info, pro, aero, coop museum land (buiten de US), (volgens ISO3166) domeinnamen zijn: absoluut (eindigt met.) of relatief DNS servers kennen geen relatieve namen. Client-software vult eventueel namen aan binnen een domein mag 'domein autoriteit zelf de subdomein-indeling en namen kiezen max 63 tekens per component, 255 per domein in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

4 DNS database Per domain een set Resource Records (RR s) format: domain-name, time-to-live, type, class, value Resource Record (RR) kent verschillende recordtypen voor verschillende object typen, b.v. type betekenis A computeradres NS gezaghebbende name server CNAME alias naam MX mail host etc... Root server adressen in systeem configuratie file. Deze worden in cache geplaatst tijdens het starten van DNS in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-7 DNS queries queries ten behoeve van eenvoudige host-naam resolutie b.v. ftp geeft host-naam, wenst IP-adres vinden van een server (Er is één server per domein) omgekeerde resolutie (zoekt host-naam bij IP-adres) informatie over de host ( gevaarlijk?) vinden van well-known services, b.v. telnet, ftp in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

5 DNS name servers (1) scaling probleem opgelost door partitionering replication en caching in de buurt waar gegevens nodig zijn DNS name space opgedeeld in zones, per zone te registreren: gegevens voor namen in een domein, uitgezonderd de subdomeinen met eigen beheer namen en adressen van gezaghebbende (authorative) services namen en adressen van servers in subzones zone management parameters in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-9 DNS name servers (2) Iedere zone bevat: Eén primaire server heeft (authorative) informatie in database) Eén of meer secundaire servers, (krijgen informatie van primaire server) (secundaire servers kunnen zich ook buiten de zone bevinden) caching mag door iedere server gegevens krijgen een time-to-live waarde mee in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

6 DNS navigatie en query processing navigatie en query processing d.m.v resolver en server DNS-architectuur voorziet in recursieve navigatie iteratieve navigatie resolver kiest methode (maar: niet alle servers kennen de recursieve techniek) meer queries in 1 query-bericht toegestaan in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag Standaards CCITT: X.400 (versie 1984) OSI : MOTIS CCITT: X.400 (versie 1988) MOTIS en X.400 zijn nagenoeg hetzelfde Internet: RFC822 (+ rfc821) = defacto standaard Internet en X.400 gebruiken verschillende soorten adressen. in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

7 Architectuur Users Mail systeem K UA Mail Transfer Systeem MTA MTA UA J MTA MTA J UA UA UA L UA (User Agent): interface tussen gebruiker en mail-systeem MTA (Message Transfer Agent) zorgt (in samenwerking met andere MTA's) voor overdracht van mail. in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag Functies Basisfuncties: compositie overbrengen rapportage tonen afhandelen (opbergen of weggooien) Extra functies, o.a. doorsturen creëren en opheffen van mailboxes copieën privacy alternatieve ontvanger in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

8 Componenten van een brief Envelop bevat informatie ten behoeve van MTA's: i.h.a. informatie nodig voor het op de juiste wijze overbrengen van de brief Inhoud, bestaat uit: briefhoofd (vergelijk normale brief) het eigenlijke bericht (de 'message body') in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag User Agent User Agent (mail reader) is interface tussen gebruiker en mail-systeem Voor verzending nodig: het bericht (b.v. aanmaken met editor) adress (Bij Internet in DNS-formaat, bij X.400 anders) parameters, b.v. prioriteit, security,... Lezen en verwerken van mail: overzicht nodig per brief te beslissen over acties, b.v. forward, reply, delete, undelete, save, print in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

9 RFC 822 Enige details: header bevat zowel envelop als briefhoofd Ieder headerveld bestaat uit één regel, met: <veldnaam> : <waarde> velden t.b.v. MTA, b.v. to : <bestemming> from: <creator> sender: <afzender> velden t.b.v UA, b.v. In-Reply-To: <antwoord op brief...>, Subject: <het onderwerp> body iedere inhoud mag (dus niet alleen printbare tekst) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag MIME (1) MIME (Multipurpose Internet Mail Extension), structureert de message body maakt het mogelijk verschillende delen van de body verschillend te behandelen. b.v. ander alfabet gebruiken beeld verwerken geluid verwerken zendende en ontvangende programma's moeten hiervoor worden aangepast (uitgebreid). in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

10 MIME (2) Nieuwe header velden t.b.v. MIME, o.a. Content-Type: b.v. text/plain image/gif video/mpeg Content-Transfer-Encoding, b.v. ASCII (max 1000 tekens per regel) base64 encoding : 24 bits in 4 groepen van 6, een groep van 6 bits wordt voorgesteld door een alfabetisch teken, een cijfer of + en / quoted-printable encoding ( unprintable wordt =XX ; = wordt =3D ) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag MIME (3) Zeven typen: b.v. text/html Web page image/gif plaatje video/mpeg filmpje application/octet-stream willekeurige reeks bytes application/postscript postscript 'programma' message external body body elders te halen multipart/mixed verschillende onderdelen multipart/alternative b.v. verschillende talen multipart/parallel b.v. video clip multipart/digest reeks berichten verzameld in één in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

11 transfer Brieven worden doorgegeven van MTA naar MTA (store and forward) Steeds transportverbinding van MTA naar MTA nodig In eenvoudigste geval (Internet): transportverbinding van bron-mta naar doel-mta Internet gebruikt SMTP-protocol (boven TCP, server luistert op poort 25) Bij verschillende mailsystemen b.v. Internet en X.400 gateways nodig (op applicatie niveau) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag Van server naar gebruiker Als gebruikersmachine geen mailserver bevat is er een protocol nodig voor communicatie tussen gebruiker en mailbox in mailserver. Verschillende standaards: POP3 : Haalt mail uit mailbox, plaatst deze in machine van gebruiker. IMAP : mail blijft in mailbox: gebruiker kan deze vanaf verschillende machines raadplegen en manipuleren andere faciliteiten: filters vacation daemon in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

12 Belangrijke verschillen POP3 en IMAP POP3 IMAP Waar bewaren? op gebruikers PC op Server Hoe lezen? offline online verbindingstijd kort lang gebruik server resources weinig veel meerdere mailboxes? nee ja voor mobiele gebruikers? nee ja kiezen wat te downloaden? nee ja eenvoudige imlementatie? ja nee veel gebruikt? ja groeiend in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-23 WWW World Wide Web Web bestaat uit door links met elkaar verbonden documenten, verspreid over Internetmachines (servers) documenten te bekijken d.m.v. browsers(clients): grafisch b.v. Mosaic, Netscape, Internet Explorer text-only: b.v. Lynx documenten worden meestal pages genoemd client/server relatie tussen browser en server oorspronkelijk gebaseerd op hypertext nu ook hypermedia soms external viewers ( helper applications ) nodig in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

13 WWW het opvragen van pages pages worden geïdentificeerd d.m.v. URL ( Universal resource Locator ), URL bevat o.a. hostnaam en filenaam procedure voor opvragen van een page : browser (de client)... vraagt via DNS het IP-adres dat hoort bij de hostnaam maakt TCP-verbinding met poort 80 op het gevonden IP-adres geeft request, krijgt reply heft TCP-verbinding op ( tenzij... ) toont tekst haalt en toont bijbehorende files (b.v. plaatjes), zonodig via aparte TCP-verbindingen maakt gebruik van plug-in s worden geladen in browser helper applicaties (aparte processen) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-25 WWW de server (1) Basisproces: de server luistert naar (TCP) poort 80 ontvangt een request, met daarin de filenaam zoekt file (de web page) zendt de inhoud naar de client Bij grote aantallen requests: performance probleem oplossingen: caching multithreading (een thread per disk) Bij een nog grotere load: server farm model groot aantal (gespecialiseerde servers) eventueel een front-end voor het verdelen van de requests eventueel antwoord van server door middel van TCP handoff in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

14 WWW de server (2) (a) Normal request-reply message sequence. (b) Sequence when TCP handoff is used. in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-27 WWW cookies Servers bewaren geen toestand soms nodig toestand te bewaren (b.v. boodschappenwagentje) oplossing: cookies server zendt toestandsinformatie d.m.v. cookie naar de client client bewaard deze in cookie directory client geeft cookie mee bij iedere request naar het domein waar de cookie vandaan kwam max 5 velden: domein, pad, inhoud, expiration, security cookies zijn gevoelig voor misbruik klant kan een cookie veranderen server kan m.b.v. cookies informatie over de klant verzamelen in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

15 WWW web documents overzicht statische documenten oorspronkelijk gebaseerd op HTML XML en SML bieden betere mogelijkheden voor structurering XHTML opvolger van HTML 4, is stricter dan HTML 4 dynamische documenten genereren dynamsich web pages ( on the fly ), verschillende mogelijkheden: Server-side web page generatie: CGI Interface PHP (of JSP of ASP) client side web page generatie Java script applets (of ActiveX controls) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-29 HTML (1) HTML (Hypertext Markup Language) wordt gebruikt om de inhoud van de pages te definiëren hyperlinks komen in de page voor in de vorm van URL 's : format: <protocol>://<machinenaam>/<filenaam> <protocol> meestal http, maar ook gopher, ftp,... <machine> geeft naam zoals bekend in DNS <filename> is volledige filename, of een afkorting, b.v. ~userx/ betekent default web directory onder de home directory van userx, waarin de default filenaam index.html verwacht wordt. in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

16 HTML (2) HTML aanpassing van SGML (ISO) maakt gebruik van Markup Commands (tags), b.v. <HEAD> en </HEAD> (is begin en einde van een kop) <B> en </B> (begin en einde van boldface) browser interpreteert tags bij het weergeven van de page, houdt hierbij rekening met de locale situatie. (kleur/geen kleur, groot/klein window etc.) HTML kent ook logische stijlen, b.v. <EM> voor emphasis <STRONG> voor strong emphasis weergave van de logische stijlen wordt bepaald door style sheet. in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-31 HTML (3) HTML kent mogelijkheid voor het definiëren van invulformulieren: forms, hierin aangegeven: De URL van het programma dat dit moet verwerken de namen en de grootte van de velden de manier waarop de gegevens worden overgedragen voorbeeld: <form action= method= GET > <p> Naam <input name= naam size=20> <p> Plaats <input name= woonplaats size=16> </form> in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

17 Javascript extra code in HTML file wordt uitgevoerd door de client Javascript code begrensd door tags: voorbeeld: <script language= javascript type= text/javascript > document.writeln( Hello there ); //en nog veel meer en nog slimmere code </script> in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-33 XML HTML bevat informatie over inhoud en formatting gewenst: scheiding tussen inhoud en formatting b.v bij het doorzoeken van web pages XML (Extensible Markup Language) beschrijft de inhoud XSL (Extensible Style Language) beschrijft de formatting XML te tonen d.m.v. XSL in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

18 CGI (1) Common gateway Interface (CGI) Door client ingevulde velden van een form worden door het cgi interface doorgegeven aan een cgi-programma of cgi-script. Het programma of script wordt uitgevoerd in de server waarden worden doorgegeven in de vorm van een string, b.v. naam=jansen&adres=brink+6+ons+dorp cgi-programma maakt een html page, met daarin de uitkomst (b.v. het resultaat van een database aanroep) de page wordt vi het cgi-interfcae teruggestuurd naar de client. in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-35 CGI (2) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

19 PHP (1) PHP: Hypertext Preprocessor (PHP) page source bevat code van php script php script wordt uitgevoerd in de server filenaam moet eindigen met.php werkt alleen met php enabled server voordeel van php zeer eenvoudige parameter overdracht, voorbeeld: <html><body> <?php echo $naam?> </body></html> dit plaatst de waarde van het veld naam in de page in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-37 PHP (3) a. situatie bij PHP b. situatie bijjavascript Ook combinaties van PHP en JavaScript zijn mogelijk in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

20 HTTP protocol (1) HHTP (HyperText Transfer Protocol) HTTP is een ASCII protocol (d.w.z. er worden printbare tekens uitgewisseld) HTTP kent verschillende request methods, b.v. GET vraagt een page HEAD vraagt een header PUT geeft opdracht een page op te slaan POST voegt iets toe aan, b.v. aan nieuwsgroep OPTIONS vraagt eigenschappen van server of van een file in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-39 HTTP (2) Message headers, zijn de parameters van de request en reply methods. voorbeelden; request headers: User-Agent informatie over browser en platform Accept-Charset informatie over acceptabele charcacter sets Host de naam van de server Cookie geeft een cookie mee response headers Content-Type het MIME type van de page Location verwijst naar een andere bestemming Last-Modified Tijdstempel van de laatste wijziging Set-Cookie opdracht tot het bewaren van een cookie in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

21 HTTP protocol (3) Op iedere request volgt een reply, bestaande uit een status regel 3 cijferige statuscode (5 groepen, 1xx t/m 5xx) andere informatie (b.v. de gevraagde page) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-41 Web Performance Drie manieren om te performance te verhogen: caching server replication Content Delivery Networks in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

22 performance: caching caching door middel van een proxy in gebruikers PC in een locale server in de ISP server hierarchisch cachen Vraag: hoe lang cachen? methode 1: gebruik Last-Modified header: lang niet gewijzigd, betekent zal waarschijnlijk ook in de toekomst niet snel wijzigen. methode 2: (RFC 2616) GET met If-Modified-Since request header methode 3: een combinatie van 1 en 2: gebruik gedurende een periode T methode 1, daarna methode 2. T hangt af van hoe lang geleden de laatste wijziging van die page was in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-43 performance: Server replication Drukke servers kunnen mirroring gebruiken, d.w.z één of meer copieën elders op de wereld. probleem: flash crowds (plotseling grote belangstelling) mogelijke oplossing: automatisch klonen van server. van tevoren overeenstemming nodig met nieuwe gastheren dynamische replica s van veel gevraagde pages in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

23 performance: Content Delivery Networks (1) Content providers (b.v. kranten) maken gebruik van diensten van CDN CDN (Content Delivery Network) plaatst servers bij ISP s gebruiker komt via oorspronkelijk adres (URL) van Content Provider bij CDN, CDN kiest gunstigste server en stuurt request door. in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-45 Performance: Content Delivery Networks (2) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

24 Wireless Web: WAP 1.0 WAP (Wireless Application Protocol) WAP 1.0 toegang tot Web via mobiele telefoon ( was niet erg succcesvol) gebruikte 6 lagen en WML (Wireless Markup Language) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-47 Wireless Web: i-mode Succesvol in Japan: 35 miljoen abonnees, servers nieuw transmissiesysteem: circuit switching: mobiele telefoon (voor voice), betalen per minuut packet switching: voor Internet (altijd aanwezig, vergelijk ADSL), betalen per pakket nieuwe toestellen nieuwe specificatietaal voor pages chtml (compact HTML) is beperkte HTML 1.0 (o.a. geen Javascript) uitbreidingen b.v.: align om doorsnijden van woorden te voorkomen kiezen van hyper links met toetsen (muisloze computer!) 166 emoji ( japanse smileys ) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

25 Wireless Web: WAP 2 gebruik van packet switching (b.v. GPRS) Nieuw: pull model en push model geïntegreerde telefoon en applacaties multimedia berichten 264 pictogrammen storage devices (flash cards) plug ins technisch: moet werken met 384 kb/s WAP 1.0 protocol stack en TCP met aanpassingen XHTML Basic voor page specificaties (ook nieuwe i-node versie gebruikt dit) concurrent: (11 Mbp/s of 54 Mbps) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-49 Multimedia formeel meerdere media liever continue media (b.v. audio, video) nog beter streaming media alleen audio wordt ook onder multimedia gerekend in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

26 sampling telefoon (PCM) aantal aantal bandbreedte samples/s bits/sample kb/s Audio CD kb/s (mono) 1411 kb/s (stereo) Sampling rate bepaalt de maximale frequentie (Nyquist): sampling rate is maximaal 2 maal de frequentie in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-51 Frequentie bereik CD 20 Hz Hz telefoon lijn 20 Hz 4000 Hz stem 600 Hz 6000 Hz menselijk oor 20 Hz Hz in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

27 Audio compressie waveform coding: Fourier componenten bepalen amplitudes op minimale manier coderen perceptual coding: zodanig coderen dat het resulterende signaal voor het menselijk oor bijna hetzelfde klinkt als het oorspronkelijke signaal psycho akoestiek frequentie maskering tijdelijke maskering in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-53 Drempels en maskering sterk geluid maskeert een minder sterk geluid van ongeveer dezelfde frequentie tijdelijke maskering: de maskering gaat een tijdje door nadat het maskerende signaal is gestopt in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

28 MP3 principe: bepaal Fourier getransformeerde, alleen die frequenties doorgeven die niet onder de drempel vallen niet gemaskeerd worden procedure: kies output bit rate (b.v. 96 kb/s, 128 kb/s) bewerk het sample in groepen van 1152 bits iedere groep door 32 filters om frequentieband te bepalen psycho-akoestisch model voor bepalen van gemaskeerde frequenties beschikbare bits verdelen over de banden: meer bits naar ongemaskeerde banden met veel vermogen minder bits naar ongemaskeerde banden met weinig vermogen geen bits naar gemaskeerde banden in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-55 streaming audio (1) music on demand, b.v. MIME type audio/mp3 eenvoudigste oplossing, eerst volledige mp3 file ophalen met http, afspelen door helper applicatie (media player). probleem: lange download tijd in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

29 streaming audio (2) Oplossing: URL wijst niet naar de mp3 file, maar naar een metafile. Deze bevat de URL van de mp3 file. media player communiceert niet met de http server, maar met media server. gebruikt RSTP en RTP (via UDP) taken van de media player: user interface error handling (geen TCP!) datacompressie jitter elimineren werkwijze: pull server: player blijft nieuwe blokken vragen push server: server blijft sturen zolang hij kan in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-57 streaming audio (3) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

30 Internet Radio Twee benaderingen: prerecorded (file op disk) zelfde als streaming audio live, verschillen met prerecorded: streaming audio kan met grotere snelheid dan live bij live mogelijk vele luisteraars simultaan, kan in principe met multiccast (RTP, RTSP) in de praktijk vaak nog individuele TCP verbindingen. verschillende concurrerende formats: RealAudio, Windows Media audio, MP3, Vorbis probleem: firewalls in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-59 Internet telefonie: H.323 H.323 is architectuur overzicht van Internet telefonie, omvat een groot aantal protocollen in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

31 Internet telefonie H.323 (2) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-61 Internet telefonie H.323 (3) PC gatekeeper gateway eindcentrale H.225 (RAS) via UDP telefoon Q.931 via TCP Q.931 via TCP H.245 H.225 RTP, RTCP in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

32 Internet telefonie: SIP Session Initiation Protocol (SIP) voor opzetten, managen en afsluiten van telefoonsessies highlights: kent: 2-party, multiparty of multicast ondersteunt: audio, video, data telefoonnumers in de vorm van URL s sessie maken d.m.v INVITE method (over TCP of UDP) headers geven informatie over mogelijkheden van de aanroeper three-way handshake location server voor als de gebruiker niet op zijn home locatie is. melden via REGISTER te vinden via proxy in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-63 Belangrijkste verschillen H.323 en SIP H.323 komt uit de telefoonwereld, specificeert volledige protocol stack, ondersteunt verschillende bestaande telefoonsystemen, complex SIP komt uit Internet wereld, bevat alleen sessie management past goed bij de Internet standaards, minder goed bij bestaande telefoonsystemen eenvoudig in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

33 Video - analoog (1) Zwart-Wit TV, termen: frame scan, b.v. 625 lijnen, 4:3 beeldverhouding, 25 frames/s flikkering veld interlacing/noninterlacing (progressief) Kleuren TV composite signal = lineaire combinatie van luminantie (helderheid) en 2 chrominanties (kleur) luminantie is belangrijker dan chrominantie standaarden: NTSC, SECAM, PAL HDTV (High Definition Television) aantal scanlijnen plm 1000 beeldverhouding 16:9 in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-65 Video - analoog (2) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

34 Digitale video pixels per pixel, b.v. 8 bits (256 grijswaarden) b.v. 24 bits (8 bits per kleur RGB) refresh rate b.v. 75 refreshen vanuit locaal geheugen grote bandbreedte nodig, b.v. 472 Mb/s ( bij 1024*768, 24 bits/pixel, 25 frames/s ) compressie nodig in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-67 Video compressie Compressie systeem bevat: compressie algoritme (voor het coderen ) decompressie algoritme (voor het decoderen) assymetrie: coderen vaak eenmaal (b.v film voor opslag), mag duur zijn decoderen vele malen (bij iedere vertoning), moet goedkoop zijn codeerproces niet altijd omkeerbaar (d.w.z. resultaat na decodering kan een beetje afwijken van het origineel) compressie is lossy / lossles in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

35 JPEG (1) JPEG = Joint Photographic Experts Group, Voor het coderen van stilstaande beelden, b.v. foto s Verschillende modes en opties blokschema: JPEG in lossy sequential mode in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-69 JPEG (2) Aanname in voorbeeld: 640* 480 pixels, RGB, NTSC 1. Block preparation luminantie (Y) en chrominanties (I en Q) uitrekenen voor iedere pixel (waarden ) matrix vullen voor Y, I en Q. (Bij I en Q 4 elementen middelen tot 1) van deze alle waarden 128 afterkekn mrix opdelen in blokken van 8 bij 8 in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

36 JPEG (3) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-71 JPEG (4) 2. DCT (Discrete Cosine Transform) toepassen op ieder 8 bij 8 blok. geeft in blok(0,0) de gemiddelde waarde aanvullende informatie in elementen rond (0,0) verderweg gelegen elementen vaak 0 3. Quantization De waarde in ieder veld delen door een gewichtsfactor (uit qauntizatietabel) resultaat gequantiseerde coëfficienten in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

37 JPEG (5) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-73 JPEG (6) 4. Differential quantization In ieder blok element(0,0) vervangen door verschil met vorige blok andere elementen niet wijzigen 5. lineariseren gebruikt run-length encoding b.v. een reeks van N nullen voor te stellen door 0, gevolgd door getal N door de structuur van de inhoud van een blok, geeft dit het beste resultaat wanneer het blok diagonaal wordt doorlopen in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

38 JPEG (7) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-75 JPEG (8) 6. Statistical output coding: Huffman codering Huffman coding is een code van varierende lengte, gebruikt korte code voor veel voorkomende waarden gebruikt langere code voor minder vaak voorkomende code in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

39 MPEG (1) MPEG (Motion Picture Experts Group) MPEG-1 video-recorder output kwaliteit 1.2 Mb/s compressiefactor plm 40 MPEG-2 omroep kwaliteit 4 tot 6 Mb/s Support ook HDTV, basis voor DVD en digitale sateliet TV principes MPEG-1 en MPEG-2 dezelfde, details verschillen in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-77 MPEG (2) Synchronizatie tussen Audio en Video Signaal in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

40 MPEG (3) MPEG-1 maakt gebruik van redundantie in de ruimte (binnen een frame; JPEG) redundantie in de tijd (weinig verschil tussen opvolgende frames) MPEG-1 kent 4 soorten frames: I (Intracode) JPEG gecodeerd, nodig als checkpoints P (Predictive) bevat per macroblok (16 bij 16), de verschillen met overeenkomstig macroblok uit vorige frame B (Bidirectional) Als P, maar bovendien verschillen met overeenkomstig macroblok uit volgend frame D (DC coded) Voor het vertonen van lage-resolutie beeld bij Fast Forward in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-79 MPEG (4) MPEG-2 als MPEG-1 Met I, P en B frames (geen D) DCT met 10 bij 10 in plaats van 8 bij 8, geeft betere kwaliteit support ook interlaced (t.b.v. omroep TV) 4 resolutie levels in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

41 Video Server omvang: MPEG-2 film is plm 4GB films is dan 260TB organisatie van opslag bepaald door prijs/prestatie van de opslagmedia hierarchie: tape - DVD - hard disk - RAM laag in de hierarchie is traag en goedkoop hoog in de hierachie is snel en duur typische server bestaat uit: processoren voor: user interface data transmissie opslag media netwerk interface in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-81 Distributie netwerk Backbone belangrijkst: grote bandbreedte jitter op te vangen door buffering bij de klanten locale distributie: concurrende mogelijkheden ADSL : benut local loop (twisted pair) van centrale tot abonnee FTTC (Fiber To The Curb): glasvezel tot in de buurt van de abonnee, laatste deel twisted pair FTTH (Fiber To The Home): glasvezel tot in de woning HFC (Hybrid Fiber Coax): Fiber tot in de buurt, laatste deel gemeenschappelijke coax kabel. (verschil met FTTC: HFC deelt het medium, encryptie nodig) in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

42 Mbone (Multicast Backbone) Mbone voor uitzenden van live video operationeel sinds 1992 bestaat uit een netwerk bovenop Internet, bestaande uit multicast-capable eilanden verbonden door tunnels routering door mrouters (multicast routers) mrouters bevatten tabellen waarin eilanden en tunnels bij deelname van een nieuw eiland, worden de mrouter tabellen aangepast in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag

7. De applicatielaag. Applicatielaag introductie

7. De applicatielaag. Applicatielaag introductie 7. De applicatielaag in3001 Datacommunicatie en Computer Netwerken: Applicatielaag 7-1 Applicatielaag introductie standaards t.b.v. ondersteuning van applicaties, b.v. Name en Directory servers (b.v DNS

Nadere informatie

IN3001: Datacommunicatie en Netwerken: Applicatielaag

IN3001: Datacommunicatie en Netwerken: Applicatielaag Applicatielaag introductie 7. De applicatielaag standaards t.b.v. ondersteuning van applicaties, b.v. Name en Directory servers (b.v en X.500) Netwerkmanagement (SNMP) Standaard toepassingen, b.v. (SMTP

Nadere informatie

IN2210/IN2220: Computernetwerken: Applicatielaag

IN2210/IN2220: Computernetwerken: Applicatielaag Applicatielaag introductie 7. De applicatielaag standaards t.b.v. ondersteuning van applicaties, b.v. Name en Directory servers (b.v DNS en X.500) Netwerkmanagement (SNMP) Standaard toepassingen, b.v.

Nadere informatie

IN2210/IN2220: Computernetwerken: Applicatielaag

IN2210/IN2220: Computernetwerken: Applicatielaag DNS (Domain Naming System) 7. De applicatielaag DNS (vanaf 1987) is name service van Internet beschreven in RFC1034 en RFC 1035 Voor 1987 één centrale masterfile met host-namen en adressen, te downloaden

Nadere informatie

7. De applicatielaag. Applicatielaag introductie

7. De applicatielaag. Applicatielaag introductie 7. De applicatielaag in2210/2220 Computernetwerken: Applicatielaag 7-1 Applicatielaag introductie standaards t.b.v. ondersteuning van applicaties, b.v. Name en Directory servers (b.v DNS en X.500) Netwerkmanagement

Nadere informatie

Aan de slag met DNS Jeroen van Herwaarden, Robbert-Jan van Nugteren en Yannick Geerlings 19-3-2010

Aan de slag met DNS Jeroen van Herwaarden, Robbert-Jan van Nugteren en Yannick Geerlings 19-3-2010 Aan de slag met DNS Jeroen van Herwaarden, Robbert-Jan van Nugteren en Yannick Geerlings 19-3-2010 Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding... 3 Hoofdstuk 2 Algemene informatie over DNS... 4 Hoofdstuk 3 Verschillende

Nadere informatie

The OSI Reference Model

The OSI Reference Model Telematica Applicatielaag Hoofdstuk 16, 17 Applicatielaag 4Bevat alle toepassingen die van het netwerk gebruik maken n E-mail n Elektronisch nieuws n WWW n EDI (Electronic Data Interchange) n Napster,

Nadere informatie

Zelftest Internet concepten en technieken

Zelftest Internet concepten en technieken Zelftest Internet concepten en technieken Document: n0832test.fm 25/01/2017 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE ZELFTEST INTERNET CONCEPTEN EN

Nadere informatie

Web building basis: HTML. Karel Nijs 2008/09

Web building basis: HTML. Karel Nijs 2008/09 Web building basis: HTML Karel Nijs 2008/09 Web building basis eerste les HTML intro Browsers HTML elementen HTML basis tags HTML attributen HTML kleuren HTML formattering Extra: HTML entities Web building

Nadere informatie

1 Wat is Dns? 2 Logische Structuur van DNS. 3 Fysische structuur van DNS. 4 Records. 5 Hoe werkt nu DNS. 6 DNS in windows 2008

1 Wat is Dns? 2 Logische Structuur van DNS. 3 Fysische structuur van DNS. 4 Records. 5 Hoe werkt nu DNS. 6 DNS in windows 2008 Deel 5 DNS 1 Wat is Dns? 2 Logische Structuur van DNS 3 Fysische structuur van DNS 4 Records 5 Hoe werkt nu DNS 6 DNS in windows 2008 We hebben allemaal een adres. Huppeldepupstraat 25 1111 Oostrozebeke

Nadere informatie

Bij rekenvragen de berekening opschrijven. Bij beredeneringsvragen de motivering geven.

Bij rekenvragen de berekening opschrijven. Bij beredeneringsvragen de motivering geven. Open vragen (7 vragen): 60% van het cijfer. ij rekenvragen de berekening opschrijven. ij beredeneringsvragen de motivering geven. 1. Een browser vraagt een kleine HTML pagina op van een website. In de

Nadere informatie

SIP analyse. Handleiding

SIP analyse. Handleiding o SIP analyse Handleiding SIP analyse handleiding Versie 1.1 www.voipgrid.nl Inhoudsopgave 1. Introductie pagina 5 2. SIP pagina 6 3. Een SIP trace maken pagina 7 4. SIP analyse pagina 9 5. Veel voorkomende

Nadere informatie

Computernetwerken Deel 2

Computernetwerken Deel 2 Computernetwerken Deel 2 Beveiliging Firewall: toegang beperken IDS: inbraak detecteren en alarmeren Encryp>e: gegevens verbergen Firewall Waarom? Filteren van pakkeben Wildcard mask: omgekeerd subnetmasker

Nadere informatie

Zelftest Internet concepten en technieken

Zelftest Internet concepten en technieken Zelftest Internet concepten en technieken Document: n0832test.fm 10/02/2010 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE ZELFTEST INTERNET CONCEPTEN EN

Nadere informatie

Gegevens. Doelstellingen Elektronica. verwerven. opslaan. bewerken doorsturen. weergeven. Analoog signaal : snelheidsmeting. KHLim - dep.

Gegevens. Doelstellingen Elektronica. verwerven. opslaan. bewerken doorsturen. weergeven. Analoog signaal : snelheidsmeting. KHLim - dep. Gegevens verwerven Doelstellingen Elektronica opslaan» elektrische vorm» magnetische vorm» mechanische vorm bewerken doorsturen» elektrisch (temperatuur, druk, geluid, beeld, )» optisch» elektromagnetische

Nadere informatie

Zelftest Informatica-terminologie

Zelftest Informatica-terminologie Zelftest Informatica-terminologie Document: n0947test.fm 01/07/2015 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE Deze test is een zelf-test, waarmee u

Nadere informatie

OSI model. Networking Fundamentals. Roland Sellis

OSI model. Networking Fundamentals. Roland Sellis OSI model Networking Fundamentals Roland Sellis OSI Open System Interconnections model Proces beschrijving Transport van van host naar host Het is een model! koning schrijver vertaler bemiddelaar midden

Nadere informatie

De 3 bovenstaande worden onderhouden door mensen beheerd Dus meer kwaliteit dan machine

De 3 bovenstaande worden onderhouden door mensen beheerd Dus meer kwaliteit dan machine Internet Sheet 1 Goed zoeken - Wat, waar en hoe je moet zoeken Startpagina's - Verzamel pagina en woord onderhouden door personen. ( Redactueren ) Direcotries - Is een verzamelen pagina met structuur doormiddel

Nadere informatie

NAT (Network Address Translation)

NAT (Network Address Translation) Technical Note #019 Auteur: Olaf Suchorski Gemaakt op: 11 juli 2000 Bijgewerkt op: 11 juli 2000 NAT (Network Address Translation) In deze Technical Note worden de meest voorkomende situaties met NAT doorgelicht.

Nadere informatie

In de meeste netwerkomgevingen staan de firewalls het browsen of surfen op internet toe.

In de meeste netwerkomgevingen staan de firewalls het browsen of surfen op internet toe. m:\helpdesk\vgmbox\documenten\handleiding - inzet binnen beveiligd netwerk (dmv proxyserver) - 20110112 - tbv pdf.doc Inzet van De VGM Box binnen een beveiligd netwerk Dit document beschrijft het functioneren

Nadere informatie

API...1 Identificatie...1 Opties...2 Acties...3 Webserver...6 Heartbeat...6 Buffer groottes...8

API...1 Identificatie...1 Opties...2 Acties...3 Webserver...6 Heartbeat...6 Buffer groottes...8 API API...1 Identificatie...1 Opties...2 Acties...3 Webserver...6 Heartbeat...6 Buffer groottes...8 Identificatie Alle programma's communiceren met elkaar door gebruik te maken van JSON objecten. Het normale

Nadere informatie

Outline. EEC-484/584 Computer Networks. Architectural Overview. The World Wide Web. Review of last lecture. Lecture 21. Today s topics.

Outline. EEC-484/584 Computer Networks. Architectural Overview. The World Wide Web. Review of last lecture. Lecture 21. Today s topics. EEC-484/584 Computer Networks Lecture 21 wenbing@ieee.org (Lecture nodes are based on materials supplied by Dr. Louise Moser at UCSB and Prentice-Hall) Outline Review of last lecture WWW Today s topics

Nadere informatie

Part 17-A INTERNET: basisbegrippen techniek & beveiliging

Part 17-A INTERNET: basisbegrippen techniek & beveiliging Part 17-A INTERNET: basisbegrippen techniek & beveiliging Fridoline van Binsbergen Stierum KPN AUDIT vrije Universiteit amsterdam 7 April 2003 File 17-A Internet techniek & beveiliging 2003 Programma PROGRAMMA

Nadere informatie

Dynamische Websites. Week 2

Dynamische Websites. Week 2 Dynamische Websites Week 2 AGENDA Labo 1 GET, POST Navigatie, etc Varia 1 2

Nadere informatie

Internet. Wat is het internet? initiatie. Senioren K.U.Leuven. Computers die met elkaar verbonden zijn, elkaar kunnen verstaan, dezelfde taal spreken,

Internet. Wat is het internet? initiatie. Senioren K.U.Leuven. Computers die met elkaar verbonden zijn, elkaar kunnen verstaan, dezelfde taal spreken, Internet initiatie Senioren K.U.Leuven maart 2008 ICT-Kantoor Dienst Administratieve informatieverwerking Wat is het internet? Computers die met elkaar verbonden zijn, elkaar kunnen verstaan, dezelfde

Nadere informatie

HTML. Media. Hans Roeyen V 3.0

HTML. Media. Hans Roeyen V 3.0 Media Hans Roeyen V 3.0 12 maart 2015 Inhoud 1. (Multi)Media op websites... 3 2. Flash en Websites... 4 3. Video op je website... 4 3.1. YouTube insluiten op de pagina... 4 3.2. Video zonder YouTube...

Nadere informatie

Instellingen Microsoft ISA server

Instellingen Microsoft ISA server Instellingen Microsoft ISA server Om Teleblik media door de Microsoft ISA server te kunnen afspelen is er een speciale regel nodig, die dit verkeer expliciet toestaat. Het verdient aanbeveling om deze

Nadere informatie

Dienstbeschrijving mshield. Een dienst in KPN ÉÉN

Dienstbeschrijving mshield. Een dienst in KPN ÉÉN Dienstbeschrijving mshield Een dienst in KPN ÉÉN Versie : v1.0 Datum : 1 januari 2018 Inhoud 1 Dit is mshield 3 1.1 mshield varianten 3 2 Levels en technische kenmerken 4 2.1 mshield Levels 4 2.2 Technische

Nadere informatie

NVU work shop. Kees Moerman http://www.keesmoerman.nl November 2006. 1. Overzicht van een web site. Wat is een web site HTML files

NVU work shop. Kees Moerman http://www.keesmoerman.nl November 2006. 1. Overzicht van een web site. Wat is een web site HTML files NVU work shop Moerman http://www.keesmoerman.nl November 2006 1 1 Overzicht 1. Overzicht van een web site Wat is een web site HTML files 2. NVU: Een HTML editor Overzicht Een eerste pagina Configuratie

Nadere informatie

Video. Multimedia Rein van den Boomgaard Universiteit van Amsterdam

Video. Multimedia Rein van den Boomgaard Universiteit van Amsterdam Video Multimedia Rein van den Boomgaard Universiteit van Amsterdam 1 data explosion 1200 lines x 1600 pixels per line RGB, 24 bit (3 bytes) per color pixel Total uncompressed (raw) size is 5.8 Mbyte 36

Nadere informatie

Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (19261000/1) 9 november 2011, 8.45 12.15

Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (19261000/1) 9 november 2011, 8.45 12.15 Page 1 of 13 Naam Initialen Studentnummer Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (19261000/1) 9 november 2011, 8.45 12.15 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen

Nadere informatie

Aandachtspunten voor installatie suse in vmware server

Aandachtspunten voor installatie suse in vmware server Aandachtspunten voor installatie suse in vmware server Voorbereiden van vware virtueel machine: 1. Select linux Suse linux 2. Maak disksize 5Gb Denk er als je virtual machine wilt draaien op FAT32 vink

Nadere informatie

IPv6 @ NGN. Wageningen, 30 oktober 2008. Iljitsch van Beijnum

IPv6 @ NGN. Wageningen, 30 oktober 2008. Iljitsch van Beijnum IPv6 @ NGN Wageningen, 30 oktober 2008 Iljitsch van Beijnum Blok 3+4: Routering & adressering When is the tube empty? HD ratio: in hierarchical system never possible to use every single address: HD = log(addresses

Nadere informatie

Veel gebruikte open standaarden in onderzoek

Veel gebruikte open standaarden in onderzoek Veel gebruikte open standaarden in onderzoek Hieronder staat een lijst met open standaarden waarvan niet is vastgesteld dat het de facto standaarden zijn. Weet u dat één of meerdere van onderstaande standaarden

Nadere informatie

Interactief, real time security management

Interactief, real time security management P2000 en P2000LE SECURITY MANAGEMENT SYSTEEM Interactief, real time security management P2000 Security Management Systeem Schaalbaar, intuïtief en eenvoudig in gebruik Het Johnson Controls P2000 security

Nadere informatie

Oracle Application Server Portal Oracle Gebruikersgroep Holland Oktober 2003

Oracle Application Server Portal Oracle Gebruikersgroep Holland Oktober 2003 Oracle Application Server Portal Oracle Gebruikersgroep Holland Oktober 2003 Page 1 1 Kees Vianen Senior Sales Consultant Technology Solutions Oracle Nederland Agenda Geschiedenis van Oracle Portal Portal

Nadere informatie

xxter Mobotix T24 configuratie

xxter Mobotix T24 configuratie xxter Mobotix T24 configuratie Setup / instellingen voor VoIP De Mobotix T24 kan in samenwerking met xxter als video intercomsystem werken. De configuratie zoals beschreven in dit document is getest. Andere

Nadere informatie

Inhoud. Packet Tracer x. Labs xi

Inhoud. Packet Tracer x. Labs xi v Inhoud Packet Tracer x Labs xi 1 Het netwerk verkennen 1 1.1 Netwerk-resources 1 1.1.1 Netwerken van verschillende grootten 1 1.1.2 Clients en servers 2 1.2 LAN s, WAN s en Internet 4 1.2.1 Netwerkcomponenten

Nadere informatie

Maximo Tips and Tricks

Maximo Tips and Tricks Maximo Tips and Tricks Agenda Tips & Tricks 1. Scherm lay-out on demand 2. Koppelen Excel en Maximo 3. Foto s toevoegen aan records 4. Type ahead functie 5. Scripting voor calculaties en validaties 6.

Nadere informatie

Van start met Hosted Exchange 2010 (versie 0.5)

Van start met Hosted Exchange 2010 (versie 0.5) Van start met Hosted Exchange 2010 (versie 0.5) 1. Algemene Instellingen a. DNS instellen b. MX records c. Autodiscovery d. SPF record 2. Control panel a. Inloggen controlepanel b. Navigatie controlepanel

Nadere informatie

Revisie geschiedenis. [XXTER & KNX via IP]

Revisie geschiedenis. [XXTER & KNX via IP] Revisie geschiedenis [XXTER & KNX via IP] Auteur: Freddy Van Geel Verbinding maken met xxter via internet met de KNX bus, voor programmeren of visualiseren en sturen. Gemakkelijk, maar niet zo eenvoudig!

Nadere informatie

Computernetwerken! E-mail: SMTP Simple Mail Transfer Protocol, POP Post Ofice Procotol

Computernetwerken! E-mail: SMTP Simple Mail Transfer Protocol, POP Post Ofice Procotol Computernetwerken 1. Fundamentals Communicatie vereist regels, deze regels noemt met protocollen. Mensen kunnen met relatief losse regels (protocollen) communiceren, bij computers moet dit strikt vastliggen.

Nadere informatie

AVCHD. AVCHD Workshop. 2012 Hans Dorland

AVCHD. AVCHD Workshop. 2012 Hans Dorland AVCHD AVCHD Workshop Inzicht Wie monteert* met DV? Wie monteert* met HDV? Wie monteert met AVCHD? *en overweegt montage met AVCHD? Overzicht digitale video 1995 DV 2005 HDV 2012 AVCHD Wat is HD video?

Nadere informatie

HAN4.x technisch document

HAN4.x technisch document HAN4.x technisch document Inhoudsopgave 1. Principe achter HAN (Hidden Automatic Navigator)... 3 2. HAN4.x specifieke zaken en systeemeisen... 6 2.1 HAN4.x server systeemeisen... 6 2.2 HAN cliënt systeemeisen...

Nadere informatie

Referentie Handleiding

Referentie Handleiding Version 1.1.5 Referentie Handleiding DiscretePhoton H.264 encoder DiscretePhoton www.discretephoton.com Referentie Handleiding Over DiscretePhoton H.264-encoder DiscretePhoton H.264 encoder Windows versie

Nadere informatie

Communications and Networking: An Introduction

Communications and Networking: An Introduction Communications and Networking: An Introduction Hoofdstuk 7 Internet Application Layer Protocols 1. a) Op het moment van schrijven:.eu (Europese Unie). b) B.v.:.au (Australië),.at (Oostenrijk > Austria)

Nadere informatie

computernetwerken - antwoorden

computernetwerken - antwoorden 2015 computernetwerken - antwoorden F. Vonk versie 4 24-11-2015 inhoudsopgave datacommunicatie... - 2 - het TCP/IP model... - 3 - protocollen... - 4 - netwerkapparatuur... - 6 - Dit werk is gelicenseerd

Nadere informatie

emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database

emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database Datum: 25-09-2007 Auteur: ing. E.L. Floothuis Versie: 0.1 Status: Concept Kopersteden 22-4 Postbus 157 7500 AD Enschede Tel: 053 48

Nadere informatie

1. Proloog webtechno, rauwkost

1. Proloog webtechno, rauwkost 9 1. Proloog webtechno, rauwkost Voor men kan beginnen met het maken het aanpassen van een website is het nuttig om eerst eens een kijkje te nemen naar bestaande sites. Bij deze, mogelijk hernieuwde, kennismaking

Nadere informatie

n Korte afstanden (max 1 à 2 km) n Grote snelheden tegen lage kosten (10- n Grote betrouwbaarheid n Meestal broadcast netwerk, dus geen

n Korte afstanden (max 1 à 2 km) n Grote snelheden tegen lage kosten (10- n Grote betrouwbaarheid n Meestal broadcast netwerk, dus geen Telematica Wireless/LANs Hoofdstuk 13-14 LAN 4Local Area Network kenmerken: n Korte afstanden (max 1 à 2 km) n Grote snelheden tegen lage kosten (10-1000Mb/s) n Grote betrouwbaarheid n Meestal broadcast

Nadere informatie

Handleiding Domeinnaam Online Versie maart 2014

Handleiding Domeinnaam Online Versie maart 2014 Handleiding Domeinnaam Online Versie maart 2014 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding 3 Hoofdstuk 2. Installatie van de dienst 4 2.1 Stap 1 Inloggen in de Zelfservice Cloud 4 2.2 Stap 2 Abonnement selecteren

Nadere informatie

Tweede deeltentamen Netwerken (INFONW) 29 juni 2009

Tweede deeltentamen Netwerken (INFONW) 29 juni 2009 Departement Informatica en Informatiekunde, Faculteit Bètawetenschappen, UU. In elektronische vorm beschikbaar gemaakt door de TBC van A Eskwadraat. Het college INFONW werd in 2008-2009 gegeven door drs.

Nadere informatie

ERAP-GSOB Internet #1

ERAP-GSOB Internet #1 ERAP-GSOB L. Vanhaverbeke Vrije Universiteit Brussel L. Vanhaverbeke Voorstelling Wie? Job? Waar? Gebruikt u Internet? Waarvoor? Wat verwacht u van de cursus? L. Vanhaverbeke Inhoud cursus Beetje geschiedenis...

Nadere informatie

Security web services

Security web services Security web services Inleiding Tegenwoordig zijn er allerlei applicaties te benaderen via het internet. Voor bedrijven zorgt dit dat zei de klanten snel kunnen benaderen en aanpassingen voor iedereen

Nadere informatie

Thinking of development

Thinking of development Thinking of development Netwerken en APIs Arjan Scherpenisse HKU / Miraclethings Thinking of Development, semester II 2012/2013 Agenda voor vandaag Netwerken Protocollen API's Opdracht Thinking of Development,

Nadere informatie

Deel 4 Active Directory inleiding

Deel 4 Active Directory inleiding Deel 4 Active Directory inleiding 1 Wat is AD? 2 Structuur van AD? 3 Domain Controllers 4 Verschil met werkgroep 5 Install van een nieuw domain 6 AD Consoles Active Directory (AD) staat beheerders toe

Nadere informatie

Goedkope DSL aansluitingen hebben voor de bewaking op afstand een belangrijk nadeel:

Goedkope DSL aansluitingen hebben voor de bewaking op afstand een belangrijk nadeel: Wereldwijd beelden beschikbaar Kosteloze service Goedkope DSL aansluitingen hebben voor de bewaking op afstand een belangrijk nadeel: Wisselende IP adressen. Alleen via een dynamische nameserver kunt u

Nadere informatie

Installeer Apache2: Landstede februari 2009 versie 3 1 Bertil Hoentjen

Installeer Apache2: Landstede februari 2009 versie 3 1 Bertil Hoentjen Installeer Apache2: Deze howto gaat over name based virtual hosting onder Apache 2.x., en is getest onder OpenSUSE 11 maar is in feite ook van toepassing op de andere distributies. Alleen Debian en afgeleide

Nadere informatie

Web Application Security Hacking Your Way In! Peter Schuler & Julien Rentrop

Web Application Security Hacking Your Way In! Peter Schuler & Julien Rentrop Web Application Security Hacking Your Way In! Peter Schuler & Julien Rentrop 1 Agenda Injection Cross Site Scripting Session Hijacking Cross Site Request Forgery #1 OWASP #2 top 10 #3 #5 Bezoek www.owasp.org

Nadere informatie

Modem en Codec. Telematica. Amplitude-modulatie. Frequentie-modulatie. Soorten modems. Fase-modulatie

Modem en Codec. Telematica. Amplitude-modulatie. Frequentie-modulatie. Soorten modems. Fase-modulatie Modem en Codec Telematica Data Transmissie (Fysieke laag) Hoofdstuk 6 t/m 8 Een modem gebruikt analoge signalen om digitale signalen te versturen Een codec gebruikt digitale signalen om analoge signalen

Nadere informatie

IC Mail Gateway Gebruikershandleiding

IC Mail Gateway Gebruikershandleiding IC Mail Gateway Gebruikershandleiding Versiebeheer Versie Datum Naam Wijziging 1.0 27 oktober 2008 ICA Initieel document 1.1 18 juni 2010 ICA Document geheel herzien 2.0 30 januari 2013 ICA Aanpassing

Nadere informatie

Datasheet SMS Comfort URL

Datasheet SMS Comfort URL Datasheet SMS Comfort URL De SMS Comfort biedt de mogelijkheden om via http SMS berichten te versturen: LET OP Eventueel gebruikte gegevens in de onderstaande voorbeelden zijn fictief! URL Methode: HTTP

Nadere informatie

Vlaams Communicatie Assistentie Bureau voor Doven, vzw

Vlaams Communicatie Assistentie Bureau voor Doven, vzw Vlaams Communicatie Assistentie Bureau voor Doven, vzw Dendermondesteenweg 449, 9070 Destelbergen tolkaanvraag@cabvlaanderen.be - www.cabvlaanderen.be -www.tolkaanvraag.be Ondernemingsnummer : 445491009

Nadere informatie

Thuisnetwerk. Ger Stok Maart 2017

Thuisnetwerk. Ger Stok Maart 2017 Thuisnetwerk Ger Stok Maart 2017 RvG/1Q2016 Agenda Waarom thuisnetwerk? Internetverbinding Bestanden delen Printer NAS TV (Camera)Bewaking Domotica Thuisnetwerk 2 Begrippen LAN WLAN WAN Cloud Local Area

Nadere informatie

Exercise assistant on-line

Exercise assistant on-line Exercise assistant on-line Onderwerpen - Introductie Exercise Assistant - On-line volgens MVC principe - Problemen bij MVC principe - Mogelijke oplossing - Richtingen onderzoek - Mogelijkheid tot meedoen

Nadere informatie

Nederlands WMS - SLD Profiel. Versie 1.0

Nederlands WMS - SLD Profiel. Versie 1.0 Nederlands WMS - SLD Profiel Versie 1.0 Ravi: een profiel Ravi, netwerk voor geo-informatie Stichting Ravi is een netwerkorganisatie in het publieke domein en richt zich op de ruimtelijke ontwikkeling

Nadere informatie

TEST JE WEBKENNIS: Smarty or dummy www.blaucapel.nl >vakken> informatiekunde> test je webkennis

TEST JE WEBKENNIS: Smarty or dummy www.blaucapel.nl >vakken> informatiekunde> test je webkennis TEST JE WEBKENNIS: Smarty or dummy www.blaucapel.nl >vakken> informatiekunde> test je webkennis Deelnemen? Opdracht Voorbeeld : combineer de eerste kolom met de tweede. : 1 = B of 2 = LL (dit zijn niet

Nadere informatie

SuperOffice Systeemvereisten

SuperOffice Systeemvereisten Minimale systeemvereisten voor SuperOffice CRM De minimale systeemvereisten voor SuperOffice CRM zijn tevens afhankelijk van het besturingssysteem en de services/applicaties die op het systeem actief zijn.

Nadere informatie

Presentatie TCP/IP voor LPCB Nederland 20 en 28 juni 2011

Presentatie TCP/IP voor LPCB Nederland 20 en 28 juni 2011 Van Dusseldorp Training Presentatie TCP/IP voor LPCB Nederland 20 en 28 juni 2011 Van Dusseldorp Training Programma 1. Activiteiten Van Dusseldorp Training 2. Alarmcommunicatie algemeen 3. LAN-WAN 4. Toegangsnetwerken

Nadere informatie

4IP = Internet Protocol 4Protocol gebruikt op netwerk laag in het internet 4Geen betrouwbaarheid

4IP = Internet Protocol 4Protocol gebruikt op netwerk laag in het internet 4Geen betrouwbaarheid Internet Protocol Telematica Quality Of Service (Netwerk laag) Hoofdstuk 5 4IP = Internet Protocol 4Protocol gebruikt op netwerk laag in het internet 4Geen betrouwbaarheid n Pakketten kunnen verloren raken

Nadere informatie

Datum 15 juni 2006 Versie 1.0.6. Exchange Online. Handleiding voor gebruiker Release 1.0

Datum 15 juni 2006 Versie 1.0.6. Exchange Online. Handleiding voor gebruiker Release 1.0 Datum 1.0.6 Exchange Online Handleiding voor gebruiker Release 1.0 1.0.6 Inhoudsopgave 1 Instellingen e-mail clients 2 1.1 Gebruik via Outlook 2003 2 1.2 Gebruik via ActiveSync 15 1.3 Gebruik via andere

Nadere informatie

Webrelais IPIO-32R-M-v8.0 Compacte modul met 32 Relais Outputs.

Webrelais IPIO-32R-M-v8.0 Compacte modul met 32 Relais Outputs. Webrelais IPIO-32R-M-v8.0 Compacte modul met 32 Relais Outputs. Algemene informatie Configuratie versie 8.0 DHCP / STATIC Wanneer u de 12V= en de Netwerkkabel heeft aangesloten zal het moduul een IP-adres,

Nadere informatie

Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 3 november 2010, 8.45 12.15

Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 3 november 2010, 8.45 12.15 Page 1 of 14 Naam Initialen Studentnummer Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 3 november 2010, 8.45 12.15 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen / samenvatting

Nadere informatie

Je website (nog beter) beveiligen met HTTP-Security Headers

Je website (nog beter) beveiligen met HTTP-Security Headers Je website (nog beter) beveiligen met HTTP-Security Headers Wat is HTTP? Het HTTP (Hypertext Transfer Protocol) protocol is een vrij eenvoudig, tekst gebaseerd, protocol. Dit HTTP protocol regelt de communicatie

Nadere informatie

Basis Netwerkconfiguratie. Ing. Tijl Deneut Lector Toegepaste Informatica Howest Onderzoeker XiaK, UGent

Basis Netwerkconfiguratie. Ing. Tijl Deneut Lector Toegepaste Informatica Howest Onderzoeker XiaK, UGent Basis Netwerkconfiguratie Ing. Tijl Deneut Lector Toegepaste Informatica Howest Onderzoeker XiaK, UGent IPv6: andere grootorde Hét IPv4 probleem? -> 32bit getal! Max 2^32 = 4 miljard combinaties Alle IPv4

Nadere informatie

Mobiele technologie zorgt ervoor dat je met een smartphone en tablet en draadloos op een laptop of computer kunt werken.

Mobiele technologie zorgt ervoor dat je met een smartphone en tablet en draadloos op een laptop of computer kunt werken. Informatie- en communicatietechnologie Informatie- en communicatietechnologie (ICT) is de techniek om informatie te verzamelen, op te slaan, weer te geven en uit te wisselen. Dit kan door geluid, tekst,

Nadere informatie

Deel II Introductie Webdesign. Hoorcollege IUW Thema Webdesign 10 november 2014 Christof van Nimwegen

Deel II Introductie Webdesign. Hoorcollege IUW Thema Webdesign 10 november 2014 Christof van Nimwegen Deel II Introductie Webdesign Hoorcollege IUW Thema Webdesign 10 november 2014 Christof van Nimwegen Waarom Webdesign in IUW Het WWW is een schitterend voorbeeld van een platform voor informatie uitwisseling

Nadere informatie

Webrelais IPIO-4A8I-M

Webrelais IPIO-4A8I-M Webrelais IPIO-4A8I-M Met 4 analoge inputs 0-10V / 0-20mA Specificatie 4 analoge Inputs 0-10V / 0-20mA 8 Opto input 0-12V of potentiaalvrij maakkontakt. (geen 230V input) (kan gebruikt worden voor oa Manuaal

Nadere informatie

Communicatienetwerken

Communicatienetwerken Communicatienetwerken Oefeningen 4 : ALGEMEEN (niet voor MTI) Woensdag 2 december 2009 1 VRAAG 1 : MAC/IP adressen toekennen 2 VRAAG 1 : MAC/IP adressen toekennen Scenario Link 1 Link 2 Link 3 Link 4 Link

Nadere informatie

Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 7 november 2007, 9.00 12.30

Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 7 november 2007, 9.00 12.30 Page 1 of 12 Naam Initialen Studentnummer Studierichting Tentamen Telematica Systemen en Toepassingen (261000) 7 november 2007, 9.00 12.30 Opmerkingen: Alleen 1 dubbelzijdig blad met aantekeningen / samenvatting

Nadere informatie

Uitzenden Multichannel Audio Concert Zender Surround Radio

Uitzenden Multichannel Audio Concert Zender Surround Radio Uitzenden Multichannel Audio Concert Zender Surround Radio Systeemvoorstel Projectnummer: AV000xxx Auteur: Daren Ford Datum: 3-7-2008 Versie: 0.1 Status: Final 1. Inleiding NPO wenst de playout van de

Nadere informatie

Zelftest Java concepten

Zelftest Java concepten Zelftest Java concepten Document: n0838test.fm 22/03/2012 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INLEIDING BIJ DE ZELFTEST JAVA CONCEPTEN Om de voorkennis nodig

Nadere informatie

ICU Handleiding voor browser en app

ICU Handleiding voor browser en app ICU704-708-725 Handleiding voor browser en app Veiligheid Opmerking: Gelieve apparatuur niet te plaatsen en installeren rechtstreeks onder de zon of in de buurt van verwarming. Gelieve apparatuur niet

Nadere informatie

Forum Standaardisatie. Expertadvies: Opname MIME op lijst met gangbare standaarden. Datum 4 februari 2011

Forum Standaardisatie. Expertadvies: Opname MIME op lijst met gangbare standaarden. Datum 4 februari 2011 Forum Standaardisatie Expertadvies: Opname MIME op lijst met gangbare standaarden Datum 4 februari 2011 Colofon Projectnaam Versienummer Locatie Organisatie Expertadvies: Opname Mime op lijst met gangbare

Nadere informatie

Gebruik van cryptografie voor veilige jquery/rest webapplicaties. Frans van Buul Inter Access

Gebruik van cryptografie voor veilige jquery/rest webapplicaties. Frans van Buul Inter Access Gebruik van cryptografie voor veilige jquery/rest webapplicaties Frans van Buul Inter Access 1 Frans van Buul frans.van.buul@interaccess.nl 2 De Uitdaging Rijke en veilige webapplicaties Een onveilig en

Nadere informatie

mpix VPN Dienstbeschrijving Copyright The Voip Company 2011 Pagina 1 van 8

mpix VPN Dienstbeschrijving Copyright The Voip Company 2011 Pagina 1 van 8 mpix VPN Dienstbeschrijving Copyright The Voip Company 2011 Pagina 1 van 8 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1 mpix VPN... 3 2 Productbeschrijving... 4 2.1 mpix en IP-VPN... 5 2.2 Kwaliteit... 7 2.3 Service

Nadere informatie

De volgende MTA s installeren in een groepje van 4 studenten: Onderzoek van vorig jaar naar gebruikte mail software evalueren.

De volgende MTA s installeren in een groepje van 4 studenten: Onderzoek van vorig jaar naar gebruikte mail software evalueren. Hoofdstuk 4 Mail Transfer Agents Email is een van de belangrijkste services die je als systeembeheer voor je gebruikers moet verzorgen. Als er geen mail verstuurd of ontvangen kan worden, kunnen de gebruikers

Nadere informatie

Temperatuur logger synchronisatie

Temperatuur logger synchronisatie Temperatuur logger synchronisatie Juni 10, 2010 1 / 7 Temperatuur logger synchronisatie Introductie Twee of meerdere ontvangers van het Multilogger systeem kunnen met de temperature logger synchronisatie

Nadere informatie

De facto standaarden (consensus aangetoond)

De facto standaarden (consensus aangetoond) De facto standaarden (consensus aangetoond) Naam File Transfer (FTP) Geography Markup Language (GML) HyperText Markup Language (HTML) Hypertext Transfer (HTTP) Omschrijving Het File Transfer (FTP) is een

Nadere informatie

NVU-Workshop. Websites bouwen met Nvu. Henk Stoop - Docent Website design - HkeyDesigns - HCC WG Website design - KBO WG ICT-Adviseur

NVU-Workshop. Websites bouwen met Nvu. Henk Stoop - Docent Website design - HkeyDesigns - HCC WG Website design - KBO WG ICT-Adviseur Websites bouwen met Nvu Voorbeeld websites Hkey-Designs Manders mondhygieniste Slaapadvies Sterrenburg Werkplan Henk Stoop - Docent Website design - - HCC WG Website design - KBO WG ICT-Adviseur Workshop:

Nadere informatie

1945, eerste DC. Eigen logo

1945, eerste DC. Eigen logo 1945, eerste DC Eigen logo Doelstelling: Binnen uw computer ruimte verzamelt u diverse informatie over bijvoorbeeld stroomverbruik van uw apparatuur. Via welk netwerk kunt u deze data verwerken. Welk

Nadere informatie

Samenvatting Informatica Hoofdstuk 1, 2, 3 (Instruct)

Samenvatting Informatica Hoofdstuk 1, 2, 3 (Instruct) Samenvatting Informatica Hoofdstuk 1, 2, 3 (Instr) Samenvatting door een scholier 552 woorden 27 november 2003 5,5 33 keer beoordeeld Vak Informatica H1 Kenmerk van een bedrijf: het gezamenlijk nastreven

Nadere informatie

Overzicht instellingen versturen

Overzicht instellingen  versturen mailbox@advocaat.be 1 Overzicht instellingen 2 E-mail versturen 2.1 Wat is SMTP 2.2 Instellingen voor uitgaande e-mail (SMTP met authenticatie) 2.3 Limitatie bij het versturen van berichten 3 E-mail lezen

Nadere informatie

Chapter 4. eenvoudige webserver opzetten

Chapter 4. eenvoudige webserver opzetten Chapter 4. eenvoudige webserver opzetten Table of Contents 4.1. overzicht... 44 4.2. software beheren op Linux... 44 4.3. vi... 45 4.4. html... 45 4.5. apache2... 45 4.6. twee extra websites op de apache

Nadere informatie

Summerschool Mobiele Apps 15-17 augustus 2012 Herman van Dompseler. HTML 5 App

Summerschool Mobiele Apps 15-17 augustus 2012 Herman van Dompseler. HTML 5 App Summerschool Mobiele Apps 15-17 augustus 2012 Herman van Dompseler HTML 5 App 1. Wat is HTML 5 2. HTML 5 Apps 3. Hybride App Architectuur 4. Een App maken Overzicht Deel 1: HTML5 HTML 5 gebruikt als verzamelnaam

Nadere informatie

Dynamische Websites. Week 3. donderdag 3 oktober 13

Dynamische Websites. Week 3. donderdag 3 oktober 13 Dynamische Websites Week 3 AGENDA Herhaling Cookies Sessions voorbeeld.php Zuiver PHP: initialisatie variabelen instructies HTML minimum PHP nooit HTML in PHP FORM URL HTTP Methode Parameters Verstuurt

Nadere informatie

Multimedia op een website

Multimedia op een website Multimedia op een website De webpagina's bestonden tot nu toe alleen maar uit tekst. Dat ziet er natuurlijk een beetje saai uit. Tijdens dit practicum gaan we kijken hoe plaatjes, geluidsfragmenten, FLASHmovies,

Nadere informatie

Ricardo Krikke. Agenda. Wat is Kenniswijk? Ontwikkelingen in Internet. De rol van Kenniswijk hierin. Welke mogelijkheden biedt het u?

Ricardo Krikke. Agenda. Wat is Kenniswijk? Ontwikkelingen in Internet. De rol van Kenniswijk hierin. Welke mogelijkheden biedt het u? Ricardo Krikke Agenda Wat is Kenniswijk? Ontwikkelingen in Internet De rol van Kenniswijk hierin Welke mogelijkheden biedt het u? Wat is Kenniswijk Project van overheid Missie: realiseren van consumentenmarkt

Nadere informatie

VoIP Netwerking Configuratie Gids. Vox Davo VoIP Netwerking Configuratie Gids

VoIP Netwerking Configuratie Gids. Vox Davo VoIP Netwerking Configuratie Gids VoIP Netwerking Configuratie Gids Vox Davo VoIP Netwerking Configuratie Gids 1 VoIP Netwerking Configuratie gids Specificaties kunnen wijzigen zonder voorgaande. DM-983 NL Draft 2 VoIP Netwerking Configuratie

Nadere informatie