Rapport: Rapport: (meerjaren)begroting bouwen aan morgen * *

Transcriptie

1

2 Rapport: Rapport: (meerjaren)begroting bouwen aan morgen * * Rapportinformatie Hoofdtitel... (meerjaren)begroting Subtitel... bouwen aan morgen Rapportnummer: Versienummer: Versiedatum: oktober 2015 Bestuurlijk traject Behandeling in dagelijks bestuur: oktober 2015 Behandeling in commissies:... 4 november 2015 Behandeling in algemeen bestuur: november 2015 (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei - 2 -

3 Inhoudsopgave Leeswijzer Aanbieding van de begroting Bestuurlijke samenvatting Financiële samenvatting Begroting 2016 naar kosten en opbrengsten en de financiële positie Begroting 2016 naar kosten- en opbrengstensoorten Waterschapsbelastingen Weerstandsvermogen Financieringsparagraaf Risicoparagraaf Programma Waterkering Wat willen we bereiken? Wat gaan we ervoor doen? Wat mag het kosten? Programma Watersysteem Wat willen we bereiken? Wat gaan we ervoor doen? Wat mag het kosten? Programma Vergunningen en handhaving Wat willen we bereiken? Wat gaan we ervoor doen? Wat mag het kosten? Programma Bestuur, communicatie en veiligheid Wat willen we bereiken? Wat gaan we ervoor doen? Wat mag het kosten? Programma Bedrijfsvoering Wat willen we bereiken? Wat gaan we ervoor doen? Wat mag het kosten? Programma Concern- / administratieve posten Meerjaren investeringsprogramma Investeringen Meerjarige kapitaallastenontwikkeling Overige paragrafen begroting Verbonden partijen Uitgangspunten en normen EMU-saldo Kostentoerekening Bijlagen Overzicht van de bijlagen (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei - 3 -

4 Leeswijzer Voor u ligt de meerjarenbegroting van Waterschap Peel en Maasvallei. Deze begroting is opgesteld conform de in de Voorjaarsnota 2015 geschetste kaders, uitgangspunten en inhoudelijke ontwikkelingen. Samenvatting In hoofdstuk 1 vindt u onze visie op deze begroting en de meerjarenraming. Verder geven wij u samengevat inzicht in de financiële situatie van ons waterschap. Begroting 2016 naar kosten en opbrengsten In hoofdstuk 2 brengen wij, conform de wettelijke voorschriften, de begroting naar kostensoorten en de vermogenspositie van het waterschap in beeld. Het hoofdstuk eindigt met een aantal risico s, dat wij op ons af zien komen. Begroting 2016 naar programma s In de hoofdstukken 3 tot en met 7 geven wij per programma weer waar ons waterschap inhoudelijk voor staat en welke producten en projecten wij in 2016 gaan leveren. Ieder hoofdstuk is op dezelfde wijze opgebouwd. Als eerste schetsen wij een beeld van wat wij als waterschap willen bereiken. U vindt onze visie en de beoogde effecten die wij maatschappelijk gezien willen bereiken. Vervolgens geven wij aan welke concrete producten en projecten wij in 2016 willen gaan realiseren. Tot slot maken wij inzichtelijk welke kosten gepaard gaan met de uitvoering van ons werk en geven wij inzicht in de meerjarige kostenontwikkeling die wij verwachten. Op deze manier krijgt u een transparant beeld van de wijze waarop en de middelen waarmee wij onze doelen realiseren. Het programma opgenomen in hoofdstuk 8 geeft alle lasten en baten van het waterschap weer, die niet direct in verband kunnen worden gebracht met de programma s beschreven in hoofdstuk 3 tot en met 7. Investeringsprogramma Per programma is een overzicht opgenomen van de geplande investeringen in de periode Wij hebben een groot aantal projecten onder handen om onze waterkeringen en ons watersysteem op orde te brengen. Dit hoofdstuk vat alle investeringen opgenomen in de begroting nog eens samen. Verplichte paragrafen Hoofdstuk 10 bevat diverse paragrafen die volgens wettelijke voorschriften in de begroting opgenomen moeten worden en die nog niet in eerdere hoofdstukken aan de orde zijn gekomen. Bijlagen Tot slot is er nog een aantal (wettelijk verplichte) bijlagen opgenomen. (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei - 4 -

5 Aanbieding van de begroting 2016 (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei - 5 -

6 1 Aanbieding van de begroting 2016 Waterschap Peel en Maasvallei is waterautoriteit in Noord- en Midden-Limburg. Samen met partners brengen wij, via Nieuw Limburgs Peil, balans in het vasthouden en afvoeren van water, saneren en herinrichten wij beken, keren wij Maashoogwater en zuiveren wij afvalwater. Onze taak is gericht op economische dynamiek en een gezonde en veilige leefomgeving. Ook in 2016 vertaalt ons waterschap deze missie weer in tal van maatregelen. Welke dat zijn en welke financiële gevolgen ze hebben, kunt u lezen in deze (meerjaren)begroting. 1.1 Bestuurlijke samenvatting Het Waterschap Peel en Maasvallei heeft in 2015 nieuwe accenten gezet. In goede afstemming met u als Algemeen Bestuur zetten we veel nadrukkelijker in op participatie van de burger en overige partners. Daarmee zitten we volledig op koers van de aanbevelingen van de Unie van Waterschappen in haar recente beleidsnotitie Heb lef. Daarbij gaan we nieuwe uitdagingen niet uit de weg. Versnelde uitvoering van de dijkversterking, stimulering van de afkoppeling van regenwater van met name huishoudens in stedelijke gebieden en onderzoek naar een slimmere opzet van de waterketen zijn daar maar enkele voorbeelden van. Bovendien moet het grote belang van het Waterschap op terreinen als veiligheid, schoon en voldoende water nadrukkelijker gecommuniceerd worden naar de omgeving. Die ambities willen we in 2016 samen met u als Algemeen Bestuur verder gestalte geven. Met een gedreven organisatie die elke dag weer blijk geeft van veel kennis en kunde, kwaliteit en het streven naar innovatie. We voeren die taken uit tegen zo laag mogelijke kosten. De begroting is solide en op orde en past binnen de kaders van het door u gezamenlijk onderschreven Uitvoeringsprogramma. Enkele voorbeelden van die ambities zijn het beheer en onderhoud van dijken en kunstwerken (watersysteem) dat we structureel met euro willen verhogen. Ook stellen we in de begroting voor om ruim euro incidenteel te investeren in onder meer versterking van de kennis over de waterkwaliteit in onze regio. Dat is met name van belang voor het realiseren van de uitdagende doelstellingen in de Kaderrichtlijn Water. Bovendien reserveren we ook een bedrag van twee miljoen euro voor stedelijk waterbeheer in de vorm van subsidies voor waterafkoppeling. De tarieven van Waterschap Peel en Maasvallei behoren al tot de laagste van het land. We staan in de top vijf van de goedkoopste Waterschappen. Ondanks de hoge ambities, stijgende kapitaallasten en een reservering van vier miljoen euro voor frictiekosten die voortvloeien uit de fusie met Waterschap Roer en Overmaas, kunnen we de tarieven in 2016 met bijna een procent verlagen. Dat is vooral terug te voeren op de historisch lage rente en de lager dan geraamde personeelskosten wordt een bijzonder jaar dat steeds nadrukkelijker in het teken zal staan van de fusie met collega-waterschap Roer en Overmaas. Om die fusie in goede banen te leiden, zijn we in allerlei gremia volop in overleg met Roer en Overmaas. Over veertien maanden is het Waterschap Limburg een feit. (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei - 6 -

7 Als waterautoriteit in Midden- en Noord-Limburg kiest Waterschap Peel en Maasvallei er niet voor om tot 1 januari 2017 pas op de plaats te maken. Integendeel wij zetten ook in het laatste bestaansjaar van ons waterschap in op actieve uitvoering van het onlangs door uw bestuur vastgestelde Waterbeheerplan En natuurlijk is het zaak gezamenlijk de fundering te leggen van ons nieuwe Waterschap. Stevig verankerd in de regionale samenleving. Dichtbij de mensen. In wisselende coalities met haar partners. Open, creatief en communicatief. Met een management dat nadrukkelijker gefocust is op concrete doelen en maximale prestaties. Enerzijds met de blik op verdere ontwikkeling. Anderzijds gericht op extra ruimte en aandacht voor beheer en onderhoud (assetmanagement). Het Waterschap Peel en Maasvallei heeft daarvoor in eigen huis al de eerste aanzetten gegeven. We willen in 2016 die weg verder banen en piketpalen slaan. Om zo extra bij te dragen aan een succesvolle start van dat Waterschap Limburg. Onze missie is ook voor 2016 helder. Meer ruimte voor het water in de beken en daarnaast het vasthouden van het water in het landelijk gebied (Nieuw Limburgs Peil) als voorschot op de klimaatverandering met langere droogteperiodes en meer regen. Optimaal kadebeheer als beveiliging tegen nieuwe hoogwaters van de Maas en voortzetting van de innovatieve zuivering van het afvalwater. Voor een gezonde en veilige leefomgeving. Het dagelijks bestuur wil die taken in 2016 met nog meer dynamiek uitvoeren. In goede afstemming met het Algemeen Bestuur dat op 26 maart 2015 in een nieuwe samenstelling is aangetreden. Samen met het Algemeen Bestuur hebben we de afgelopen maanden lopende zaken al energiek opgepakt. Voorbeelden zijn de dijkversterkingsprojecten in het kader van het Deltaprogramma Maas, de herinrichting van diverse beken, de voorbereidingen van de uitvoering van het Deltaprogramma Hoge Zandgronden en de toekomstige positie van het Waterschapsbedrijf Limburg in het nieuwe Waterschap Limburg. Daarnaast is het vizier er nadrukkelijk op gericht als waterautoriteit ook een regierol te vervullen. Initiatieven te nemen en voor het onderscheid te zorgen. De inwoners serieus te betrekken bij de ontwikkeling van projecten. Vanuit de gedachte dat uitmuntend waterbeheer en een veilige leefomgeving alleen gestalte kunnen krijgen in samenspel met alle partners. De Unie van Waterschappen omschrijft dat in haar notitie Visie openbaar bestuur Waterbestuur dat werkt als volgt: De tijd van overheden die denken te kunnen uitmaken wat goed is voor de burger, is voorbij. Dat vereist een andere opstelling. Overheden zullen samen met de burgers tot de beste maatschappelijke oplossingen moeten zien te komen. Verbinden, versnellen en vertellen zijn daarbij de centrale motto s van Waterschap Peel en Maasvallei. Als een van de belangrijke opgaven voor 2016 ziet het dagelijks bestuur een versnelde uitvoering van de hoogwaterbescherming. In 2011 zijn er met provincie en Rijk afspraken gemaakt over de financiering van de versterking van de dijken. Plannen zijn volop in voorbereiding. De uitvoering is planmatig mogelijk tot Het dagelijks bestuur vindt die termijn te lang en niet stroken met beloftes van inmiddels twintig jaar geleden dat de inwoners snel kunnen rekenen op een beter beschermingsniveau. Daarom heeft het dagelijks bestuur het voortouw genomen voor overleg op alle niveaus om zoveel mogelijk dijkversterkingsprojecten volgend jaar al te gunnen en minimaal enkele jaren eerder gestalte te geven. Met verbinding naar mensen. (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei - 7 -

8 Ook op andere fronten zorgen we voor die verbinding. Samen met gemeenten, ons collega Waterschap Roer en Overmaas, maar ook de Waterleidingmaatschappij Limburg zoeken we naar slimmer beheer van de waterketen. Waterschap Peel en Maasvallei zoekt nadrukkelijker naar verbindingen; het samenspel met partners. De participatie in het project Ooijen-Wanssum is daar een goed voorbeeld van. Een brede gebiedsontwikkeling waar hoogwaterbescherming, leefbaarheid, nieuw economische perspectief, infrastructuur en natuurontwikkeling op een slimme manier met elkaar gecombineerd worden. Ons Waterschap draagt aan die ontwikkeling bij met investeringen in dijken en het toekomstig beheer en onderhoud. Een echte uitdaging ligt ook in het Deltaplan Hoge Zandgronden en het Deltaplan Agrarisch Water met nieuwe impulsen voor peilgestuurde drainage om water te kunnen vasthouden. Het provinciale akkerrandenbeheer combineren we met onze eigen opgave op het terrein van de waterkwaliteit. Die gebiedsontwikkeling wordt al langer toegepast bij projecten voor beekherstel. Samen met de agrarische sector, natuurorganisaties, recreatieve organisaties en natuurlijk de omgeving kan deze gebiedsaanpak verder worden ontwikkeld. Juist in de situatie dat sprake is van een uitdagende wateropgave. De rol van het waterschap als aanjager van regionale, economische ontwikkelingen komt daarbij nog nadrukkelijker in de schijnwerpers te staan. Daarbij is het uiteraard zaak ook na afronding van het beekherstel korte lijnen aan te houden met die omgeving. Waterschap Peel en Maasvallei herbergt volop kennis en kwaliteit. We zijn een speler van formaat in Limburg. Vernieuwend en vooruitstrevend op het terrein van de waterzuivering. Verantwoordelijkheid voor de hoogwaterbescherming voor tienduizenden inwoners. We zijn een belangrijke partner voor de landbouw en de natuurontwikkeling. Met ons waterbeheer bieden we volop ruimte voor recreatieve ontwikkelingen. Alleen dragen we al die inspanningen te weinig uit. We vinden het gewoon wat we doen en opereren liever bescheiden. Terwijl het werk van het Waterschap vrijwel iedereen raakt. Daarom gaan we nadrukkelijker ons verhaal vertellen. Actief het brede scala van de media opzoeken. Tonen wat we doen. Transparant en vooral ook aanspreekbaar. Als Waterschap vormen we een gedreven team van gepassioneerde mensen, een team dat er is voor de mensen. Dat betekent durven, lef hebben om als ambitie uit te spreken, dat we ons inzetten om door onze burgers als best gewaardeerde overheid te worden beoordeeld. Dat doen we niet alleen. Waterschap Roer en Overmaas is van oudsher een partner, waarmee we over en weer afstemming zoeken om de fusie tot Waterschap Limburg op 1 januari 2017 succesvol te laten verlopen. Wij stellen het Algemeen Bestuur voor om de begroting voor 2016, overeenkomstig onze voorstellen, vast te stellen. (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei - 8 -

9 1.2 Financiële samenvatting De meerjarenraming De meerjarenraming is de belangrijkste indicator om inzicht te krijgen in de ontwikkeling in de jaren (trend) van de structurele lasten ten opzichte van de structurele baten (de meerjarige Verlies en Winstrekening). De meerjarenraming is geen exacte wetenschap maar is wel een goed instrument om de vinger aan de pols te houden en toetsen of we op de afgesproken koers liggen. De wetgever schrijft voor dat er sprake moet zijn van een structureel sluitende meerjarenraming (structurele exploitatielasten = structurele exploitatiebaten). Als dat niet zo is, moeten we aangeven hoe we denken het evenwicht te herstellen. De provincie heeft in dit verband een toezichthoudende taak. Voorjaarsnota 2015 Op basis van de gemaakte afspraken en uitgezette financiële koers kwamen we tot de volgende ontwikkeling van het belastingvolume ter dekking van de structurele kosten. Het belastingvolume is onderdeel van het dekkingsplan van de begroting dat samen met toepassing van de kostentoedelingsverordening leidt tot een bepaald belastingtarief om de dekking van de begroting te waarborgen. Structurele kosten te dekken uit belastingvolume (x 1.000) Zuiveringstaak % stijging zuiveringstaak t.o.v. voorgaande jaar -2,75% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% Watersysteemtaak p.m. % stijging w atersysteemtaak t.o.v. voorgaande jaar 3,00% 4,66% 2,89% 3,89% 2,98% 3,32% p.m. Structureel te dekken kosten/belastingvolume p.m. % stijging t.o.v. voorgaande jaar 0,00% 2,80% 1,95% 2,46% 2,01% 2,20% p.m. In de Voorjaarsnota 2015 gingen we er vanuit dat het totale belastingvolume voor 2016 zou stijgen met ongeveer 2,8%. Wij hebben u de toezegging gedaan dat we dit percentage terug zouden brengen tot maximaal 2%. Het stijgingspercentage zou hiermee passen binnen de afspraken van het Uitvoeringsprogramma en de financiële norm (2,5% + inflatie) van het Bestuursakkoord. De uitkomsten van de voorliggende ontwerpbegroting, presenteren we hierna. Structureel te dekken kosten actuele meerjarenraming Uitgangspunt is een jaarlijks structureel sluitende begroting. We komen op basis van de huidige inzichten tot de volgende opstelling. Structurele kosten te dekken uit belastingvolume (x 1.000) Zuiveringstaak % stijging zuiveringstaak t.o.v. voorgaande jaar -1,30% 1,15% 1,15% 1,15% 1,15% 1,15% Watersysteemtaak % stijging w atersysteemtaak t.o.v. voorgaande jaar -0,48% 4,05% 3,57% 3,79% 3,11% 3,93% Structureel te dekken kosten/belastingvolume % stijging t.o.v. voorgaande jaar -0,90% 2,58% 2,37% 2,49% 2,16% 2,59% (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei - 9 -

10 Op basis van de voorjaarsnota gingen we er van uit dat de totale lastendrukstijging in ons gebied tot en met 2020 met zo'n 2,4% per jaar zou toenemen. Op basis van de huidige inzichten komen we uit op een toename van zo'n 2% per jaar tot en met Dit ondanks de stijging van de kapitaallasten in de komende jaren omdat we blijven investeren. De ontwikkeling van de totale lasten voor 2016 en de jaren daarna, ligt binnen de norm die op grond van het Bestuursakkoord is afgesproken. Uit de grafiek maken we op dat de verwachte groei van het belastingvolume bij ons waterschap onder de norm ligt die als een gematigde lastenontwikkeling is geduid. Dit ondanks het feit dat we in 2010 en 2011 nog extra stappen hebben moeten zetten om onze begroting structureel op orde te brengen (o.a. vanwege taakverzwaringen, wegvallen dividenduitkering Nederlandse Waterschapsbank, incidentele dekking van structurele kosten omzetten in structurele dekking). Hierna gaan we op hoofdlijn in op de ontwikkelingen naar taak. Zuiveringstaak De uitgangspunten voor het financieel beleid zijn: aan het einde van de planperiode een structureel kostendekkend zuiveringstarief; aan het einde van de planperiode zo min mogelijk reserves en gedurende de planperiode alleen reserves opbouwen om het tarief gelijkmatig te kunnen laten stijgen over de jaren; een gematigde stijging van de zuiveringsheffing om de kostenstijging van het watersysteem te compenseren. In 2015 hebben we het zuiveringstarief met 4% (belastingvolume -2,75%) laten dalen. In het kader van harmonisering van het zuiveringstarief met Waterschap Roer en Overmaas, laten we het belastingvolume in 2016 verder dalen met 1,3%. Uitgaande van een structureel sluitende begroting op de zuiveringstaak zal het belastingvolume stijgen van 27,3 miljoen in 2015 naar afgerond 29,9 miljoen in Met inzet van de daarvoor bestemde tariefegalisatiereserve, zouden we in 2025 een structureel sluitende begroting kunnen bereiken. Het belastingvolume van de zuiveringsheffing zou in de periode daarvoor slechts zo n 1,15% hoeven te stijgen. (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

11 Watersysteemtaak In de voorjaarsnota 2015 gingen we voor 2016 uit van een stijging van de te dekken kosten uit belastingen van 4,66%. De actuele begroting komt uit op een daling van 0,48%. Dit komt door aanzienlijk lagere financierings- en loonkostenontwikkeling. Ook kunnen we meer kosten activeren in dijkverbeteringsprojecten doordat we meer capaciteit daarop inzetten om de projecten te realiseren. Programmabegroting Hierna is de meerjarenraming gepresenteerd volgens de invalshoek van de programma s. De afgelopen periode hebben we op basis van de meest recente ontwikkelingen de meerjarenraming opnieuw opgebouwd en aangepast. De actuele meerjarenraming van de programma s ziet er uit als volgt: Meerjarenraming (x 1.000) Raming Raming (incl. wijz) Raming Raming Raming Raming Raming Raming Lasten Programma Waterkering Programma Watersysteem Programma Vergunningen en Handhaving Programma Bestuur, communicatie en veiligheid Programma Bedrijfsvoering Programma Concern-/administratieve posten Totaal lasten (A ) Baten Programma Waterkering Programma Watersysteem Programma Vergunningen en Handhaving Programma Bestuur, communicatie en veiligheid Programma Bedrijfsvoering Programma Concern-/administratieve posten Totaal baten (B ) Te dekken kosten/ saldi meerjarenraming (A -B ) Waarvan: Te dekken kosten zuiveringstaak Te dekken kosten watersysteemtaak D ekking: Dekking uit specifieke bestemmingsreserves Dekking uit bestemmingsreserve tariefsegalisatie Dekking uit belastingen T o taal (De verschillen tussen de programma s worden niet zozeer veroorzaakt door feitelijke kostenstijgingen, maar met name door een andere verdeling van kosten op basis van de verwachte tijdsbesteding. Zie afzonderlijke programma s H3 t/m H8) In de meerjarenraming (vanaf 2017) hebben wij gerekend met een loon- en prijsontwikkeling van 2%. Deze inschatting vormt een risico in de meerjarenraming. De kosten van de fusie ( 4 miljoen aandeel voor ons waterschap) zijn vanwege het ontbreken van een basis daarvoor niet opgenomen. De dekking van die kosten vindt plaats uit de egalisatiereserves. Daarnaast hebben wij rekening gehouden met de meerjarige lasten van het investeringsplan voor zowel de afschrijvingslasten als de financieringslasten. Hierin begrepen: een investeringsvolume van 3 miljoen (netto) per jaar in projecten watersystemen om de dekking van die investeringen te garanderen en gelijkmatig door te berekenen in de tarieven; de te betalen jaarlijkse bijdrage aan de uitvoering van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP), die we aanmerken als een jaarlijkse investering. De bijdrage van ons waterschap (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

12 aan het HWBP is het gevolg van het gesloten Bestuursakkoord Water. Het verloop van de bijdrage was/is als volgt: bijdrage ,85 miljoen per jaar, ,99 miljoen en in ,13 miljoen. Door de prijsindexatie loopt de bijdrage in 2016 op naar 4,3 miljoen. Met ingang van 2017 hebben wij rekening gehouden met de invoering van een eigen projectgebonden bijdrage ( 2 miljoen per jaar). De te dekken kosten in de periode lopen op van 54,5 miljoen in 2015, naar 60,7 miljoen in 2021 (+ 6,2 miljoen = ± 11,4%). Dat is over de hele periode een jaarlijkse groei van 1,9% per jaar. De te dekken structurele lasten nemen volgens onze verwachting op basis van voortschrijdend inzicht, risico s en ontwikkelingen die op ons afkomen, eerder toe dan af. Het strategisch financieel beleid dient daarom steeds heroverwogen te worden. Te dekken kosten uit belastingen Om de begroting structureel sluitend te houden zou het totale belastingvolume in ons gebied van 53,9 miljoen in 2015, moeten stijgen naar 60,26 miljoen in Dit een stijging van 6,36 miljoen over een periode van zes jaren. De stijging van de totale lastendruk in ons gebied zou in die periode dan uitkomen op 1,97% per jaar. Afgezet tegen de landelijke opvatting over wat een gematigde stijging is (2,5% + inflatie) voldoen we ruimschoots aan het verwachtingspatroon Voorstellen/accenten in de begroting 2016 Ook al is 2016 een belangrijk jaar in voorbereiding op de fusie, wij willen op een aantal onderdelen doorpakken. We kiezen voor incidentele uitgaven die leiden tot een structurele positieverbetering voor het waterschap. Ook het Waterschap Limburg zal hiervan de vruchten plukken. Om hieraan invulling te kunnen geven zijn een aantal voorstellen in deze begroting opgenomen. De achtergrond van deze voorstellen kunt u teruglezen in de programma s (zie verwijzing naar paginanummers). In deze paragraaf beperken we ons daarom tot een beknopte samenvatting met een duiding van de middelen die we in willen zetten. Hoofdlijn is dat we de benodigde ruimte binnen de bestaande middelen inpassen. Instemming met de voorstellen leidt daarom niet tot bijstelling van het belastingvolume en lastendruk voor (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

13 Samenvatting van de voorstellen Pagina Incidentele middelen (x 1.000) Structurele middelen (x 1.000) Periode Programma Waterkering 1. Beheer legger n.a.v. dijkververbeteringsprogramma Assetmanagement waterkeringen e.v. 3. Implementatie werkprocessen/zorgplicht rapportages inspecties waterkeringen Programma Watersysteem 4. Klimaatadaptieve peilgestuurde drainage Kennisnetwerk Water universiteiten/alterra Participatie onderzoek wijstgronden/breukwerking Waterbodems, inhuur extern advies/capaciteit Kennisopbouw Watersysteem (waterkwaliteit en ecologie) Bestrijdingsmiddelen en nieuwe stoffen KRW-verkenner Stedelijk waterbeheer/afkoppelregeling e.v. 12. Samenwerkingsagenda 'Samen voor schoon Limburgs water' Agrarisch natuurbeheer / akkerrandenbeheer Assetmanagement infrastructuur watersysteem e.v. 15. IBRAHYM Visievorming en uitvoering visie Slim Watermanagement Programma Vergunningen en handhaving 17. Vergunningen en meldingen waterkeringen Programma Bestuur, communicatie en heffingen 18. Communicatie Programma Bedrijfsvoering 19. Maatregelen/ondersteuning HWBP-organisatie Totaal middelen De incidenteel benodigde middelen maken we beschikbaar door invulling van de begrotingspost Incidentele taakontwikkeling watersysteem en inzet van de bestemmingsreserves. De structurele benodigde ruimte maken we vrij door inzet van de stelpost prijsontwikkeling. We zetten in 2016 veel in gang, maar tegelijkertijd beseffen we ons dat niet alles wat we ons voornemen ook daadwerkelijk op 1 januari 2017 gerealiseerd zal zijn Dekkingsplan 2016 Zuiveringstaak Wij stellen voor het belastingvolume van de zuiveringsheffing 2016 te verlagen van van 2015 naar in Dit is een daling van 1,3%. Watersysteemtaak Wij stellen voor om het belastingvolume voor de watersysteemtaak te laten dalen van in 2015 naar in Dit is een daling van 0,48%. Hierdoor blijft onze begroting structureel in evenwicht. Samenvatting dekkingsvoorstel begroting 2016 Op grond van het voorgaande stellen wij voor: het belastingvolume 2016 voor de zuiveringsheffing vast te stellen op ; het belastingvolume 2016 voor de watersysteemheffing vast te stellen op ; (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

14 gelet op in het verleden genomen besluiten met betrekking tot de dekking van investeringen uit reserves, een bedrag van te halen uit de specifiek daarvoor gevormde bestemmingsreserve; om ten behoeve van het gewenste tarief van een bedrag van te dekken uit de bestemmingsreserve tariefegalisatie zuiveringsheffing; inpassing van de voorstellen zoals in paragraaf opgenomen en de benodigde financiële ruimte binnen de voorliggende ontwerpbegroting vrij te maken zonder dat dit leidt tot aanpassing van het belastingvolume. Het totale belastingvolume 2016 (zuiverings- en watersysteemheffing) bedraagt en is daarmee in 0,9% lager dan het belastingvolume 2015 ( ). Wat dit betekent voor de tarieven en voor de belastingdruk in een aantal situaties, is uitgewerkt in paragraaf 2.2 'Waterschapsbelastingen' De begroting van kosten- en opbrengstensoorten 2016 Kostensoorten: de lasten (x 1.000) Rekening Begroting Begroting Begroting (incl. wijz) Cat. Lasten 41 Totaal rente en afschrijvingen Totaal personeelslasten Totaal goederen en diensten derden a Totaal goederen en diensten WBL en BsGW Totaal bijdrage aan derden Totaal toevoegingen aan voorzieningen / onvoorzien Totaal Lasten Cat. Opbrengstsoorten: de baten (x 1.000) Baten Rekening Begroting Begroting Begroting (incl. wijz) Totaal financiële baten Totaal personele baten Totaal goederen en diensten aan derden Totaal bijdragen van derden Totaal waterschapsbelastingen Totaal interne verrekeningen Totaal Baten Saldo baten minus lasten/te dekken kosten Dekking uit specifieke bestemmingsreserves De totale lasten 2016 stijgen ten opzichte van de (oorspronkelijke) begroting 2015 met (+1,19%). De stijging is beperkt en het gevolg van: een daling van de totale kapitaallasten met vanwege daling van de rentecomponent als gevolg van de lagere rekeningrente en de lagere financieringsbehoefte; een stijging van de totale personeelslasten met per saldo waarvan vanwege hogere te verwachten sociale lasten. De overige wijzigingen zijn het gevolg van de (lagere) kostenontwikkeling in combinatie met wijzigingen in de formatie; (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

15 een stijging van de kosten van goederen en diensten geleverd door derden met Een bedrag van heeft betrekking op de regulier doorgerekende prijsinflatie 2016 (2%). Daarnaast heeft een verhoging van plaatsgevonden van het budget voor de verdere professionalisering van de dijkwachtorganisatie. De overige wijzigingen hebben per saldo een stijging van opgeleverd; stijging van de bijdrage aan het Waterschapsbedrijf Limburg met in combinatie met de verlaging van de post taakontwikkeling zuiveringsbeheer met om het huidige scenario voor de tariefontwikkeling op een financieel rechtmatige manier in te kunnen vullen; verlaging van de post structurele taakontwikkeling watersysteem met vanwege verschuiving van de gereserveerde ruimte voor nieuw beleid naar andere begrotingsposten in combinatie met het vervallen van onderdelen; stijging met van de jaarlijkse storting in de onderhoudsvoorziening voor het onderhoud van de waterkeringen; overige kosten per saldo een stijging van De totale baten 2016, exclusief belastingvolume 2016, zijn per saldo met gestegen ten opzichte van de oorspronkelijke begroting 2015 ten gevolge van: lagere bespaarde rente eigen financieringsmiddelen ( nadeel) vanwege de verlaging van de rekenrente; hogere inkomsten ( voordelig) vanwege de herrekening van te ontvangen entreegelden BsGW; stijging van het bedrag voor kwijtschelding en oninbaarheid met (nadeel) ten opzichte van 2015: verhoging baten omdat we meer kosten kunnen activeren ten lasten van investeringsprojecten ( voordelig) doordat we zwaarder inzetten op projectrealisatie. Een en ander overeenkomstig de bestaande gedragslijn. Voor gedetailleerdere cijfers met toelichting verwijzen we naar het hoofdstuk van de kostensoorten. Begroting 2016 (lasten) naar kostensoort 12% 3% 0% goederen en diensten WBL en BsGW personeelslasten 14% 47% goederen en diensten derden rente en afschrijvingen 24% toevoegingen aan voorzieningen / onvoorzien bijdrage aan derden (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

16 Begroting 2016 (lasten) naar programma 3% Watersysteem 7% 7% 6% Concern- / administratieve posten Waterkering 7% 70% Bestuur, communicatie en veiligheid Vergunningen en handhaving Bedrijfsvoering Vermogenspositie Weerstandsvermogen In juli 2005 heeft uw bestuur de nota 'Reserves en voorzieningen' vastgesteld. In deze nota zijn normen opgenomen voor de hoogte van onze algemene reserves die als weerstandsvermogen aangehouden moeten worden. De algemene reserves worden geacht aan de maat te zijn, wanneer deze een omvang hebben van minimaal 5% en maximaal 10% van de structurele netto kosten van een taak. Het streefniveau is 7,5% (per taak). Op basis van de begroting 2016 bedraagt het percentage van het weerstandsvermogen afgezet tegen de structurele kosten van de watersysteemtaak 7,09% en die van de zuiveringstaak 7,91%. We voldoen hiermee aan onze eigen normering. Het eigen vermogen - algemene en bestemmingsreserves - bedraagt per einde 2016 circa 18 miljoen op een verwacht balanstotaal van ongeveer 80 miljoen (23% van het verwachte balanstotaal) Conclusie ten aanzien van de financiële positie Voor de beoordeling van de financiële positie kijken we naar de ontwikkeling van de structurele lasten en baten (meerjarenraming), de vermogenspositie en de mogelijkheden tot kostenbeheersing in relatie tot de taakuitvoering. De meerjarenraming is een prognose van de meerjarige Verlies- en Winstrekening. Een exploitatie die structureel op orde is, is de beste garantie voor de continuïteit (ook in politiek bestuurlijke zin) van een overheidsbedrijf. Uit de meerjarenraming blijkt dat we onze kosten, voor zover door ons zelf beïnvloedbaar, beheersen en dat de totale lastendrukstijging voor de inwoners in ons gebied de komende jaren gematigd is. We hebben een solide begroting met een goed en stevig fundament. Dit is een goede basis om (verder) invulling te geven aan het waterbeheer in Limburg voor het Waterschap Limburg. (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

17 Begroting 2016 naar kosten en opbrengsten en de financiële positie (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

18 2 Begroting 2016 naar kosten en opbrengsten en de financiële positie 2.1 Begroting 2016 naar kosten- en opbrengstensoorten Kostensoorten (de lasten) Rekening 2014 Begroting 2015 B egro ting 2015 (incl wijzigingen) Begroting 2016 Categorie Lasten Totaal ( ) ( ) ( ) ( ) 41 Rente en afschrijvingen 4101 Externe rentelasten Interne rentelasten Afschrijvingen van activa Personeelslasten 4201 Salarissen huidige personeel en bestuurders Sociale lasten Overige personeelslasten Personeel van derden Uitkeringen voormalig personeel en bestuurders Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Structurele loon- en prijsontwikkeling 2014 (2%) Structurele loon- en prijsontwikkeling 2015 (2%) Structurele loon- en prijsontwikkeling 2016 (2%) Goederen en diensten van derden Duurzame gebruiksgoederen Overige gebruiks- en verbruiksgoederen Energie Huur en pachten Verzekeringen Belastingen Onderhoud door derden Overige diensten door derden Prijsontwikkeling t/m Prijsontwikkeling a Waterschapsbedrijf Limburg en Belastingsamenwerking BsGW a Bijdrage Waterschapsbedrijf a Kosten taakontwikkeling zuiveringsbeheer b Verevening kosten WBL met Ws Roer en Overmaas c Bijdrage Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen Bijdrage aan derden Aan overigen Bijdragen aan openbare lichamen Toevoegingen aan voorzieningen / onvoorzien Aan voorzieningen Onvoorzien Incidentele taakontwikkeling watersysteem Structurele taakontwikkeling watersysteem Totaal Lasten (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

19 Opbrengstensoorten (de baten) Categorie Baten Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal 81 Financiële baten B egro ting 2015 (incl wijzigingen) ( ) ( ) ( ) ( ) 8101 Externe rentebaten Interne rentebaten Personeel baten Baten salarissen / sociale lasten Uitlening personeel Goederen en diensten aan derden Verkoop grond Verkoop duurzame goederen Verkoop overige goederen Opbrengsten uit grond en water Huuropbrengsten uit overige eigendommen Diensten voor derden Bijdragen van derden Van overheden Van provincies Van overigen Waterschapsbelastingen Opbrengst waterssyteemheffing gebouwd Opbrengst watersysteemheffing ingezetenen Opbrengst watersysteemheffing ongebouwd Opbrengst watersysteemheffing natuur Opbrengst zuiveringsheffing bedrijven Opbrengst zuiveringsheffing huishoudens /04 Kwijtschelding en oninbaarverklaring Totaal Baten 8507 Belastingopbrengsten voorgaande jaren Interne verrekeningen Rekening 2014 Begroting 2015 Begroting Onttrekkingen aan voorzieningen Geactiveerde lasten Saldo baten minus lasten (resultaat) Dekking uit specifieke bestemmingsreserves In de tabellen hebben we (conform de voorschriften) de cijfers van de jaarrekening 2014, de begroting 2015, de gewijzigde begroting 2015 en de begroting 2016 opgenomen. In de begroting 2015 zijn de ontwikkelingen tot en met medio 2015 verwerkt. De bruto lasten stijgen ten opzichte van de (oorspronkelijke) begroting 2015 van naar (+1,19%) in (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

20 2.1.1 Toelichting op de kostensoorten (de lasten) Deze paragraaf geeft een korte toelichting op de soorten kosten binnen onze exploitatiebegroting. 41 Rente en afschrijvingen De kosten ramen we op (begroting 2015: ). De kosten van rente en afschrijving hebben betrekking op de in het verleden gedane investeringen en geplande investeringsprojecten 2016 (meerjarig investeringsprogramma (MIP)). De afschrijvingskosten bedragen en de rentekosten Een groot gedeelte van het investeringsprogramma is gebaseerd op de projecten van ons Integraal Waterbeheerplan (sinds miljoen netto per jaar). Bij uitvoering van projecten nemen de jaarlijkse kapitaallasten sneller toe dan de vrijval uit oude projecten is. Met het oog op kostenbeheersing en kostenbeperking hebben we het investeringsvolume in watersysteemprojecten gefaseerd afgebouwd van 5 miljoen in 2010, naar 4 miljoen in 2011 en 3 miljoen vanaf Ondanks de daling in 2016 (vanwege de rentecomponent) zullen de kapitaallasten in de toekomst stijgen. Dit komt doordat we elk jaar opnieuw investeren en dat tegelijkertijd de vrijvallende kapitaallasten uit oude investeringen gering zijn. Ook de jaarlijks te betalen bijdrage aan het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) vanaf 2011 heeft een verhogend effect op de kapitaallastenontwikkeling. De jaarlijkse bijdrage is sinds 2011 gefaseerd gestegen van 1,330 miljoen per jaar naar zo n 4,3 miljoen in Overeenkomstig het Bestuursakkoord Water bedraagt de totale jaarlijkse bijdrage van de waterschappen aan het HWBP hiermee 181 miljoen (50% van het totale programma per jaar). Afschrijvingen De afschrijvingskosten 2016 stijgen ten opzichte van 2015 als gevolg van de geplande investeringen 2015 en terwijl de vrijvallende afschrijvingen uit oude investeringen beperkt zijn. Rente Vooraf houden we rekening met de rentelast van de financiering van nieuwe investeringen. Het aantrekken van een externe geldlening levert geen extra lasten op voor de begroting, tenzij we meer moeten aantrekken dan vooraf voorzien of het rentepercentage hoger is. In de begroting 2016 hebben we er rekening mee gehouden dat de structurele externe financieringsbehoefte vanwege gepleegde en nieuwe investeringen circa 31 miljoen bedraagt (2015: 35,7 miljoen). Gelet op de ontwikkelingen op de geld- en kapitaalmarkt, hebben we de rekenrente in onze begroting voor 2016 ten opzichte van voorgaande begrotingsjaren verlaagd van 4% naar 3%. Dit levert een besparing op van afgerond 0,5 miljoen. De gemiddelde financieringskosten per 1 geïnvesteerd vermogen (rente omslagrentepercentage) daalt van 3,77% in 2015 naar 3,15% in In de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet Fido) staan heldere regels over wanneer een geldlening aangetrokken moet worden. Daarnaast hebben we nog nadere regels gesteld ten aanzien van het risicogedrag in de Verordening beleids- en verantwoordingsfunctie Waterschap Peel en Maasvallei Ons beleid is gericht op het financieren van activiteiten tegen zo laag mogelijke financieringskosten waarbij we het renterisico minimaliseren. De financieringsbehoefte neemt afhankelijk van de omvang van het meerjarig investeringsprogramma jaarlijks toe. Ook stijgt de (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

21 externe financieringsbehoefte door de verwachte afname van de eigen financieringsmiddelen (reserves en voorzieningen). Hierdoor moeten we meer met geldleningen gaan financieren. Interne rentelasten De interne rentelasten zijn een 'fictieve' rentevergoeding aan de reserves en voorzieningen op basis van de verwachte stand op 1 januari van het begrotingsjaar. De verwachte omvang per 1 januari 2016 waarover de interne rentelast is berekend, bedraagt afgerond 24 miljoen (2015: 20,5 miljoen). Dit is hoger dan in 2015 vanwege de invloed van het rekeningsaldo 2014 en doordat uitgaven ten laste van reserves anders lopen dan eerder aangenomen. Op basis van een rentepercentage van 3,0% rekenen we (2015: o.b.v. 4%) toe aan onze reserves en voorzieningen, alsof het externe financieringsmiddelen zijn. Per saldo heeft het voorgaande geen invloed op de begroting, omdat we de berekende fictieve rentekosten weer volledig als bespaarde rente (vanwege het hebben van eigen financieringsmiddelen) terugsluizen naar de exploitatie als 'fictieve' batenpost (zie interne rentebaten). Het opnemen van deze posten is een wettelijke verplichting. 42 Personeelslasten De geraamde bestuurs- en personeelslasten betreffen alle lasten die verband houden met het huidige en voormalige bestuur en personeel. Hierbij horen het salaris met vaste toelagen van het personeel en bestuur en de daarop betrekking hebbende sociale lasten. Ook horen hierbij de uitgaven die voortvloeien uit diverse vergoedingsregelingen. We ramen de personeelslasten 2016 op totaal Dat is een stijging van ten opzichte van de oorspronkelijke begroting Salarissen huidig personeel en bestuurders De salarissen en vergoedingen van personeel en bestuur worden in 2016 geraamd op (prijspeil 2016 actuele Cao). In 2015 was dat aanvankelijk (inclusief vooraf ingecalculeerde fictieve - loon- en prijsontwikkeling 2014 en 2015). Per saldo een stijging van afgerond (+0,42%). De stijging is beperkt omdat op basis van de onlangs afgesloten Cao, er voor 2014 en 2015 geen sprake is van een structurele bruto loonstijging. Hierdoor is de ontwikkeling van de kosten minder hoog. Het verschil tussen de oorspronkelijke begroting 2015 en 2016 is als volgt te verklaren: - hogere bruto lonen (+1,5% per 1 januari 2016 Cao); - hogere loonkosten vanwege doorgroei functieschalen (Cao); - hogere reiskostenvergoedingen woon-werkverkeer (Cao); - hogere kosten Individueel Keuze Budget a.g.v. bruto loonstijging (Cao); - hogere kosten vergoedingen Algemeen- en Dagelijks Bestuur (rechtspositie bestuurders); - hogere kosten vanwege uitbreiding en versterking proces Waterkeringen en het team projecten Dijkversterking; - lagere geraamde kosten door vervallen stelposten loon- en prijsstijging ; - overige hogere kosten Bij het proces- en projectteam waterkeringen heeft een uitbreiding plaatsgevonden van in totaal 3,5fte gelet op de opgave die er ligt. De ruimte voor de daarmee samenhangende kosten komt uit bestaande budgetten (post structurele taak ontwikkeling watersysteem) en de (gesubsidieerde) waterkeringsprojecten. Een en ander vanwege uitvoering van het begrotingsbesluit (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei

22 In 2016 is de formatie geraamd op 183,88 fte (2015:182,11fte). Het verschil is het gevolg van versterking van het proces Waterkering en het projectteam Dijkverbeteringen met +3,5fte, en een formatiereductie van 1,73fte binnen de vaste formatie van het programma Bedrijfsvoering. Sociale lasten De sociale werkgeverslasten zijn een afgeleide van de berekende bruto loonkosten en overige vergoedingen waarover we wettelijke sociale werkgeverslasten zijn verschuldigd. We constateren dat we het bedrag van de sociale lasten 2014 hoger is dan de geraamde sociale lasten We hebben structureel te laag geraamd. Om voor 2016 de raming van de sociale lasten naar een reëler niveau te tillen hebben we een raming opgenomen van We hebben het cijfer van de jaarrekening 2014 ( ) als uitgangspunt genomen waardoor we de raming in totaal met hebben verhoogd ten opzichte van de oorspronkelijke begroting Op grond van het voorgaande verwachten we voor 2015 eveneens hogere kosten. Overige personeelslasten Onder deze post zijn kosten geraamd van bijvoorbeeld werving en selectie, opleidingen, seminars, Arbo maatregelen, geneeskundige dienst en de exploitatiekosten van het bedrijfsrestaurant. Op grond van de afgesloten Cao is rekening gehouden persoonsgebonden opleidingsbudget. Deze maatregel heeft niet tot een kostenverhoging geleid omdat de ramingen op grond van de oude arbeidsvoorwaarden zijn komen te vervallen. Die waren ongeveer van dezelfde omvang. Personeel van derden Een aantal werkzaamheden binnen de salarisadministratie zijn flexibel ingevuld ten koste van de vaste formatie. De ruimte hiervoor is vrijgemaakt ( ) binnen de begroting door een reductie op de vaste formatie binnen het programma Bedrijfsvoering. In de gewijzigde begroting 2015 zijn verder nog incidentele middelen opgenomen om capaciteit beschikbaar te maken voor NLP Next Generation (AB 17 december 2014). Voor vervanging van personeel bij (langdurige) ziekte, zwangerschapsverlof en dergelijke, hebben wij geen afzonderlijke budgetten geraamd. Uitkeringen voormalig personeel en bestuurders Het bedrag 2014 betrof de kosten van wachtgelden pensioenverplichtingen voormalig bestuur. Met ingang van 2015 brengen wij sindsdien voortaan rechtstreeks ten laste van de speciaal daarvoor gevormde voorziening. Stelpost structurele loon- en prijsontwikkeling Ook al hadden we sinds 2014 geen geldige cao, voor 2014 en 2015 hebben we toch rekening gehouden met een - fictieve - structurele loon- en prijsstijging op de personeelslasten (2% per jaar). We ramen op het prijspeil van het betreffende begrotingsjaar om dekkingsproblemen te voorkomen indien na het tot stand komen van de begroting een cao wordt vastgesteld. Nu medio 2015 een nieuwe cao is vastgesteld die loopt van 1 januari 2014 tot en met 1 januari 2017, kunnen we de personeelslasten 2016 op het juiste prijsniveau voor 2016 begroten. Hiermee komen de eerdere opgenomen fictieve loonstijgingen vervallen. Cumulatief hadden we rekening gehouden met een stijging van 2% per jaar voor de periode , in totaal zo n 6% (enkelvoudig berekend). De structurele stijging (afgezien van de secundaire arbeidsvoorwaarden zoals verruiming van de reiskosten) van het bruto loon bedraagt in werkelijkheid 1,5%. Al met al een lagere kostenontwikkeling (Meerjaren)begroting , Waterschap Peel en Maasvallei