Officieel orgaan van de VVCM Vereniging voor Credit Management jaargang 23 nummer financiële films 2012

Transcriptie

1 De Credit Manager Officieel orgaan van de VVCM Vereniging voor Credit Management jaargang 23 nummer Top 10 financiële films 2012 Veel credit managers onbekend met scoringssystemen SEPA: zegen of zeperd? De passie van Lydia de Wit Faillissementen voorkomen: moet de overheid ingrijpen? Praktisch belicht: alternatieve wijzen van betaling (deel 2) VCMB Credit Management Trendmeter 12 Reportage Credit Expo

2 #TheOnGuardCloud #positief #proactief #interactief #communiceren #SterkeKlantRelatie OnGuard introduceert The OnGuard Cloud: hét instrument waarmee u uw credit, collections & complaints management nog effectiever maakt. U stelt de informatie en functionaliteiten van uw OnGuard oplossing direct beschikbaar voor uw klanten, uiteraard zonder afbreuk te doen aan de IT-beveiliging. Zo maakt u het uw klanten makkelijker om op tijd te betalen terwijl u tegelijkertijd de relatie versterkt. Dus wanneer kiest u voor #SnellereBetaling? OnGuard. A decent way of doing business.

3 Voorwoord En zo zijn we alweer aan het eind gekomen van een spannend, uitdagend, interessant en hectisch creditmanagementjaar. Het jaar waarin Europa is veranderd van een baken van rust en stabiliteit in een eersteklas crisiszone. Het jaar ook waarin we met de VVCM, onder bezielende leiding van voorzitter Peter Meefout, een aantal goede stappen hebben gezet in de richting van een gezonde toekomst. Het is dan ook zeer spijtig dat Peter, in verband met zijn drukke werkzaamheden, heeft besloten om voortijdig terug te treden als voorzitter. Vanuit de redactie spreek ik graag mijn waardering uit voor Peter die, natuurlijk in samenwerking met de overige bestuursleden, heel veel werk voor de vereniging heeft verricht. Laten we hopen dat er op korte termijn een waardige opvolger zal worden gevonden! We verkeerden als redactie in de gelukkige omstandigheid dat we hebben moeten knippen, snijden en plakken om alle kopij weer binnen de beschikbare 48 pagina s te brengen. Het is dan ook weer een gevarieerd nummer geworden, waarvan u onder de kerstboom heerlijk ontspannen kunt gaan genieten. De redactie wenst u een heel gelukkig en gezond 2013 toe! mr.drs. Pieter Postmus hoofdredacteur Inhoud 5 Veel credit managers onbekend met scoringssystemen Een goed scoringssysteem ondersteunt risk based credit management en een betere sturing van het werk kapitaal. Scoringssystemen zijn mede daarom zo belangrijk. De VVCM en de Stichting NORA hebben gezamenlijk een onderzoek gedaan naar het gebruik en de kennis van scoringssystemen. Wat zijn de uitkomsten? 12 Top-10 financiële films 2012 Traditiegetrouw treft u in De Credit Manager een aantal films aan die in het afgelopen jaar op DVD zijn verschenen. Dat de kredietcrisis nog niet aan actualiteitswaarde heeft ingeboet, blijkt wel uit de onderwerpen die de regisseurs hebben gekozen 16 De passie van Lydia de Wit De afwisseling en de dagelijkse uitdagingen bevallen mij wel! Lydia de Wit is al vijf jaar hét gezicht van de VVCM. Als verenigingsmanager coördineert Lydia zowel praktische en administratieve zaken als leuke, sportieve en gezellige ledenactiviteiten. Ook in haar vrije tijd is zij graag actief én sportief bezig. Foto cover: istockphoto.com Colofon De Credit Manager is hét vakblad in Nederland op het gebied van credit management en tevens officieel orgaan van de Vereniging voor Credit Management (VVCM). De redactie heeft als missie het promoten van het vakgebied credit management op een actuele, professionele, kritische, onafhankelijke en informatieve manier. adres Computerweg 11, 3542 DP Utrecht, Telefoon (0346) , fax (0346) Redactie mr.drs. P. Postmus (hoofdredacteur), mr. J. Beeuwkes CCM, mr. T. Bijleveld, mw. R. Drost-Lubach, H. Ilahibaks, R. van Poelgeest redactie secretariaat@vvcm.nl Eindredactie G.C. de Vries Advertenties Computerweg 11, 3542 DP Utrecht, telefoon (0346) , fax (0346) Abonnementen e 75,00 per jaar (incl. verzendkosten en btw). Het abonnement kan elk gewenst moment ingaan en wordt automatisch verlengd. Het beëindigen van het abonnement dient schriftelijk te geschieden. Het magazine verschijnt 4x per jaar vormgeving H. Tijbosch drukwerk Boom & van Ketel. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen informatie houden zij zich gaarne aanbevolen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of En verder: 10 CM Analyse: SEPA: zegen of zeperd? 18 CM Analyse: Faillissementen voorkomen: moet de overheid ingrijpen? 20 CM Analyse: Alternatieve wijzen van betaling (deel 2) 22 CM Analyse: De CMI in retrospect 24 Uit de pers 25 CM Analyse: VCMB Credit Management Trendmeter 29 CM Opinie: Nederland, crisisland? 29 CM Cursief: Vereniging van Professionele Wanbetalers 30 Credit&Debet: Gezocht: voorzitter m/v 31 CM Column: Alles is goud wat er blinkt in credit management 33 CreditKronkels: Europa helpt bij late betalingen 33 CM Ambtshandelingen: Eerste Kamer politiek onmondig? 34 CM Actueel: Nieuwjaarsboodschappen vaste adverteerders 39 Verenigingsnieuws openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder toestemming van de VVCM. 3 De Credit Manager nummer

4 A C TIE A C T I E Alleen dit najaar ontvangt elke Optimaal benutten van uw informatie Het MaxCredible platform biedt de mogelijkheid om problemen met betrekking tot facturen te melden aan de betreffende afdeling of persoon binnen uw organisatie MaxCredible zorgt er daarom voor dat uw buitendienstmedewerker via de MaxCredible App kan beschikken over deze informatie. Neem contact op met Pieter-Joost de Kraker via of via dekraker@maxcredible.com. * Deze actie loopt tot en met 31 januari Actievoorwaarden vindt u op

5 CM ANALYSE Uitslag VVCM/Stichting NORA-onderzoek Veel credit managers onbekend met scoringssystemen Uit diverse onderzoeken blijkt dat MKB-bedrijven steeds minder door banken kunnen worden gefinancierd. Dit geldt vooral voor het kleinbedrijf. Het gevolg is dat er meer gebruikgemaakt moet worden van leverancierskrediet, waardoor de aandacht voor de kredietbeoordeling van debiteuren actueler is dan ooit. Met andere woorden, het voorkomen van betalingsproblemen is belangrijker geworden dan het bestrijden van de gevolgen. Maar er is meer aan de hand. Fritz Witt CRA is rating analist en expert in credit ratings en ratingsystemen. Hij is hoofddocent van de Credit Rating Advisor leergang aan Nyenrode Business Universiteit. Daarnaast is hij voorzitter van de normcommissie voor de ISO-norm voor rating- en scoringsystemen bij het Nederlandse Normalisatie Instituut (NEN) en secretaris van de Stichting NORA. Peter Meefout is voorzitter van de VVCM. Wij zien dat de crisis vooral grote ondernemingen dwingt om in hun kosten te snijden. Na kostenreducties helpen alleen intelligentere methoden om de kosten verder te verlagen en opbrengsten toe te laten nemen. De credit manager kan aan de verbetering van het rendement een belangrijke bijdrage leveren door meer te sturen op kosten en baten van klanten door middel van risk based credit management. Wij verwachten bovendien dat voor de financiering van het werkkapitaal steeds meer alternatieve financierings vormen komen in plaats van het traditionele rekening-courantkrediet of factoring. Een goed scoringssysteem ondersteunt risk based credit management en een betere sturing van het werkkapitaal. Scoringssystemen zijn mede daarom zo belangrijk. De VVCM en de Stichting NORA hebben de handen ineengeslagen en zijn een onderzoek gestart naar het gebruik en de kennis van scoringssystemen. Beide partijen willen met dit onderzoek meer inzicht in de kwaliteit van scoringssystemen verkrijgen om vast te kunnen stellen in hoeverre er behoefte is aan meer kennis over kredietbeoordelingssystemen, kredietanalyses en risk based credit management. Zij willen met dit onderzoek een bijdrage leveren aan de bewustwording van de kwaliteit en het kwaliteitsmanagement van scoringssystemen. Wat waren onze verwachtingen van dit onderzoek? Wij wilden weten welk soort bedrijven überhaupt een eigen scoringssysteem gebruiken. En wij wilden meer inzicht in de kwaliteit van dergelijke systemen door het kennisniveau van de credit managers over de kwaliteitsparameters van scoringssystemen te toetsen. In hoeverre is men op de hoogte van de prestaties van het eigen scoringssysteem? Wij verwachtten dat vooral grote bedrijven een eigen scoringssysteem gebruiken, omdat een manuele kredietbeoordeling van grote aantallen debiteuren nauwelijks meer mogelijk is. Echter, scoringssystemen keuren debiteuren niet alleen goed of af, maar traceren ook die gevallen die men nader moet onderzoeken. Beschikken credit managers over voldoende analysevaardigheden voor een manuele ondernemingsanalyse, een analyse die de credit manager snel en betrouwbaar moet kunnen uitvoeren? Wij verwachtten dat credit managers die verantwoordelijk zijn voor de manuele kredietbeoordeling van klanten, meer gefocust zijn op de kritische performance-indicatoren dan op de prestaties van hun scoringssystemen. Dit wilden wij toetsen door te onderzoeken van welke prestatieparameters men bij voorkeur gebruikmaakt. Zijn dit prestatie-indicatoren van het scoringssysteem of zijn zij afgeleid van de prestaties van het credit management als geheel? Wij verwachtten dat in het huidige aanbod van opleidingen te weinig aandacht is voor kennisontwikkeling van scoringssystemen. De bouw van een scoringssysteem is vakwerk dat door specialisten moet worden gedaan. Een credit manager hoeft naar onze mening een dergelijk systeem niet te kunnen bouwen, maar moet er wel genoeg van afweten om de kwaliteit te kunnen beoordelen en te weten op basis van welke uitgangspunten men voor welk type systeem kiest. 1 Als men over deze kennis beschikt, is men ook in staat adequaat te reageren op externe veranderingen in de markt of veranderingen in de samenstelling van het debiteurenportfolio. De opzet van het onderzoek In totaliteit namen 123 personen aan het onderzoek deel. Hiervan waren 78 credit manager; 45 deelnemers hadden 5 De Credit Manager nummer

6 Veel credit managers onbekend met scoringssystemen Deelnemers VVCM- enquête Credit Credit manager manager Geen credit Geen credit manager manager Overige Overige Dienstverleners Dienstverleners Toeleveranciers Toeleveranciers Credit Credit managers managers bij bij dienstverleners dienstverleners Credit Credit managers managers bij bij financiële financiële instellingen instellingen Credit Credit managers managers bij bij bedrijven bedrijven Verdeling opleiding en kennis van scoringssystemen Credit managers bij dienstverleners Credit managers bij financiële instellingen Credit managers bij bedrijven Afbeelding 1 Deelnemers VVCM-enquête Afbeelding 2 Inzet van scoringssystemen bij bedrijven Wel kennis Gedeeltelijke Geen kennis kennis een andere functie. Van deze 78 credit managers werken vordering bij onverhoopt betalingsuitval terugkomt, maakt er 61 bij een bedrijf of onderneming. De overige 17 wer- Verdeling Verdeling opleiding opleiding en kennis kennis van in scoringssystemen van de (financiële) dienstverlening. Ook in de groep van deel uit van de afweging of men zelf beter in staat is de kredietrisico s te minimaliseren of dit denkt te bereiken door personen met een andere functie was een aantal deelnemers bekend met scoringssystemen. (Voor een specificatie uitbesteding van het credit management Credit Credit managers managers bij bij van de soort dienstverleners deelnemers dienstverleners aan de enquête, zie afbeelding 1.) Wij hebben eerst een aantal stellingen opgesteld en onze De 5 enquête Credit was Credit managers opgebouwd managers bij financiële bij uit financiële twee delen. In het eerste vraagstellingen hiervan afgeleid. Onze stellingen waren: instellingen instellingen deel 28 hebben wij een profiel van de deelnemers en de bedrijven waar zij werken vastgesteld. In het tweede deel stelden anders lukt het hen niet om een groot aantal debiteuren 1. Grote bedrijven moeten een scoringssysteem gebruiken, Credit Credit managers managers bij bedrijven bij bedrijven Een credit wij specifieke vragen over de kennis en de kwaliteit van het scoringssysteem dat wordt gebruikt. Dit kwaliteitsbesef is immers wat wij willen onderzoeken. te beoordelen en te monitoren. 2. Er is in Nederland geen opleiding voor credit managers waar zij leren hoe scoringssystemen functioneren en Een scoringssysteem voegt zowel interne als externe informatie van een debiteur samen in een score card. De score kennis van scoringssystemen gering. welke toepassingsmogelijkheden er zijn. Daarom is de manager kan de waarde van card toont vervolgens hoe en waarom al deze kenmerken 3. Er is onvoldoende aandacht van de huidige opleidingsinstituten l kennis Wel kennis Gedeeltelijke Gedeeltelijke Geen kennis Geen kennis kennis scoringssystemen een rol spelen bij de beoordeling van de debiteuren. Bij voor het specialisme creditrating en credit- de inkoop van de externe informatie speelt de kwaliteit scoring. alleen bepalen en de bruikbaarheid van de informatie een belangrijke rol als hij hiervan bij het kwaliteitsmanagement van het eigen scoringssysteem. Daarom hebben wij ook enkele vragen gesteld over naar credit managers als aan personen die geen credit De oproep om deel te nemen aan het onderzoek werd zowel voldoende kennis heeft. de keuze die men heeft gemaakt ten aanzien van de inkoop van externe informatie. Wij zijn van mening dat het gebruik van een scoringssysteem iets zegt over de professionaliteit van het credit management binnen een onderneming. Als een onderneming te klein is, waardoor het niet kostenefficiënt kan zijn om een relatief dure creditmanagementorganisatie op te zetten, kan het verstandig zijn het credit management uit te besteden. Wij hebben dan ook vragen opgenomen over de uitbesteding van creditmanagementprocessen en vragen gesteld over de invloed op de kwaliteit van deze uitbesteding als gevolg van het gebruik van een scoringssysteem door de dienstverlener. Een ander alternatief is het verzekeren van handelsvorderingen of factoring. Ook hiernaar is gevraagd. Immers, de zekerheden die men heeft dat een deel van een handels- manager zijn verstuurd. Ons interesseerde ook de mening van de toeleveranciers en dienstverleners. Wij wilden hiermee een completer beeld krijgen van de stand van de kennis over scoringssystemen en de mening over de kwaliteit van de beschikbare diensten en producten. Welk soort bedrijven gebruiken een scoringssysteem? Onze stelling werd door het onderzoek niet bevestigd. Van de 29 bedrijven met een omzet boven de 100 miljoen gebruikten slechts 16 bedrijven een eigen scoringssysteem. Bij de kleinere bedrijven is het aandeel gebruikers van een scoringssysteem nog geringer (Voor een specificatie van de soort bedrijven die een scoringssysteem gebruiken, zie afbeelding 2). Wij hadden eigenlijk verwacht dat het aandeel binnen de groep met een omzet boven de 100 miljoen aanzienlijk hoger zou zijn. Daarom hebben wij deze groep nader geana- 6 De Credit Manager nummer

7 CM ANALYSE Onderzoek VVCM en Stichting NORA naar gebruik van scoringssystemen De samenwerking tussen de VVCM en de Stichting NORA kwam tot stand omdat beide organisaties groot belang hechten aan de ontwikkeling en deling van vakkennis; elk op z n eigen terrein. De VVCM vertegenwoordigt de belangen van credit managers en is verantwoordelijk voor het curriculum van de opleidingen tot credit manager. De Stichting NORA heeft als doel het bevorderen van de specialistische kwaliteit van credit managers voor kredietanalyses. In dit project wil de Stichting NORA vooral de kwaliteit van kredietbeoordelings systemen onderzoeken en de VVCM de aard en het gebruik hiervan ontstaat een andere verdeling. Dan zijn er 13 ondernemingen met een scoringssysteem en 6 zonder. Dit betekent dat 68% van de grote een scoringssysteem heeft en Inzet van scoringssystemen bij bedrijven de rest niet. Vervolgens gingen wij nog verder met de analyse om te achterhalen wat de reden kan zijn dat een grote organisatie geen scoringssysteem gebruikt. Wij konden zien dat in 13 Geen scoringssysteem de groep van 6 grote organisaties die geen scoringssystemen hebben er 3 organisaties zaten zonder een commer- Wel scoringssysteem cieel doel. Dit verklaarde naar onze mening grotendeels het 16 relatief geringe gebruik binnen deze 0-groep Hierna hebben wij 2 de professionaliteit van beide restgroepen geanalyseerd door te kijken naar de opleiding van de > 100 milj < 50 milj Omzetcategorie credit managers en hun kennis over scoringssystemen. Hoewel bleek dat van de 16 credit managers die wel een Inzet van scoringssysteem scoringssystemen gebruiken in de 7 een CCM-opleiding en 3 een creditmanagementdienstverlening Wel Afbeelding 2 Inzet van scoringssystemen bij bedrijven 8 1 Niet lyseerd om te leren waarom een relatief groot bedrijf met vermoedelijk veel debiteuren geen scoringssysteem gebruikt. In de eerste plaats hebben wij ontdekt dat in de groep van 13 bedrijven die geen scoringssysteem gebruiken er 8 bedrijven zitten die tussen de en debiteuren hebben. In de groep van 16 bedrijven die wel een scoringssysteem gebruiken, zitten slechts 3 bedrijven met minder dan debiteuren. Wij concluderen dan ook dat het omzetcriterium alleen in onvoldoende mate onderscheidend is. Zodra wij een groot bedrijf definiëren als een onderneming met meer dan 100 miljoen omzet en meer dan debiteuren, Dienstverleners Toeleveranciers aanvullende opleiding voor rating- en creditscoringssystemen hebben gevolgd (2 zelfs in de VS bij Moody s), waren de verschillen met de credit managers die geen scorings systeem gebruiken niet significant. Het algemene beeld was dat er, op een enkele uitzondering na, relatief weinig kennis van scoringssystemen bij de geënquêteerden was. Dit is vooral te zien aan de kennis van de technische eigenschappen van scoringssystemen en hoe men de kwaliteit van een scoringssysteem beoordeelt. Inzet van scoringssystemen bij dienstverleners en toeleveranciers Ook in de creditmanagementdienstverlening zien wij dat om en nabij een gelijk aantal dienstverleners als bij de bedrijven een scoringssysteem gebruikt: 11 van de 19. In de onderzochte groep toeleveranciers zien wij een zeer groot aandeel van gebruikers van een scoringssysteem. Maar liefst 11 toeleveranciers van de 12 gebruiken of leveren een scoringssysteem of leveren componenten hiervoor. (Voor een specificatie van de dienstverleners en toeleveringsbedrijven die een scoringssysteem gebruiken, zie afbeelding 3.) Uiteraard was de kennis van scoringssystemen bij de groep toeleveranciers het grootst. Zij moeten immers voldoende kennis hebben van wat ze leveren. Bij de groep dienstverleners was dit anders. Hier zien wij dat de kennis van scoringssystemen ongeveer gelijk is aan die bij de bedrijven voor wie zij werken. Opvallend was wel dat bedrijven die een deel van of hun gehele credit management uitbesteden aan een dienstverlener, tevreden waren zodra een dienstverlener een scoringssysteem inzet. De dienstverlener kan dan immers op een objectieve wijze bewijzen op welke gronden zijn afwegingen bij het portefeuillebeheer plaatsvinden. Zo te zien bevordert een scoringssysteem de transparantie in de samenwerking tussen een dienstverlener en zijn opdrachtgever. Wij hebben ook vragen gesteld over de inkoop van externe informatie voor het eigen scoringssysteem. Het ligt voor de hand dat men externe informatie inkoopt bij handelsinformatieleveranciers. Hierbij was opvallend dat handelsinformatieaanbieders of kredietverzekeraars voornamelijk werden gekozen op basis van hun naamsbekendheid en niet op basis van objectieve kwaliteitscriteria. Dit is enerzijds verklaarbaar omdat er relatief weinig aanbieders zijn. Zo te zien moet een bedrijf dat handelsinformatie of kredietverzekering levert groot zijn om voldoende kritische massa te hebben om deze dienstverlening überhaupt te kunnen leveren. Dit neemt niet weg dat er bij hun klanten relatief weinig aandacht voor de kwaliteit en de aard van de informatie is die men inkoopt om de prestaties van het 7 De Credit Manager nummer

8 Veel credit managers onbekend met scoringssystemen Verdeling opleiding en kennis van scoringssystemen Credit managers bij dienstverleners Credit managers bij financiële instellingen Credit managers bij bedrijven Kent u de presta<es van uw eigen scoringssysteem? Heeft een Kent de Kent de HeeD scoringssysteem een scoringssysteem Kent de prestaties prestahes Kent prestaties de prestahes niet niet Dienstverlener en toeleveringsbedrijven Bedrijven en financiële instellingen Afbeelding 4 Verdeling opleiding en kennis van scoringssystemen Afbeelding 5 Kent u de prestaties van uw eigen scoringssysteem? Wel kennis Gedeeltelijke Geen kennis kennis eigen scoringssysteem te verbeteren. Althans deze werden in de enquête niet als argument genoemd waarom men voor de een of andere aanbieder had gekozen. op hoofdlijnen worden behandeld. Daarom zal een credit manager Hoe deze meet kennis u moeten de presta<es? opdoen in gespecialiseerde cursussen. Die worden soms intern gegeven zodra een scoringssysteem is geïmplementeerd of worden aangeboden door gespecialiseerde opleidingsinstituten. Twee van 35 Wat weten credit managers over Dienstverlener en 9 hun scoringssysteem? 20 de ondervraagden 5 hadden een dergelijke cursus toeleveringsbedrijven de VS Wij hebben onze vragen over de kennis van 15 scoringssystemen aan alle geënquêteerde credit managers 0 voorgelegd. werken, hebben een grotere kans dat zij een interne instellingen cursus 26 Kent u gevolgd. de presta<es Credit van managers uw eigen die scoringssysteem? bij financiële instellingen 70 5 Bedrijven en financiële 6 8 De VVCM en 60 Dit zijn alle credit managers die werkzaam 50 zijn bij bedrijven, bij financiële instellingen en bij dienstverleners. 40 Hier- Slechts 10 personen van de 78 geven aan toeleveringsbedrijven dat zij geen ken- willen met dit bij speelde geen rol of zij wel of niet een scoringssysteem 30 nis van 13 scoringssystemen hebben. Van de Bedrijven overige en 68 financiële is de konden volgen. Gestelde Dienstverlener vragen en Stichting NORA 29 instellingen gebruiken. Uit afbeelding 1 kan men afleiden 20 dat 78 credit helft van mening dat men in elk geval gedeeltelijk verstand onderzoek managers aan deze enquête hebben deelgenomen. 10 De kennis van deze groep hebben wij als volgt getoetst. 0 van zaken heeft. Wij hebben de kennis vervolgens getoetst een bijdrage 5 door Welke te vragen technische of men eigenschappen de prestatieparameters kent u? van het eigen HeeD een scoringssysteem Kent de prestahes Kent de prestahes niet leveren aan de Allereerst waren wij geïnteresseerd in hoeveel 45 credit managers scoringssysteem kent. De antwoorden op deze vraag vindt van deze groep een CCM-opleiding hebben 35 genoten. u in afbeelding bewustwording 13 Vervolgens wilden wij weten wie er een vervolgopleiding 30 Van de 78 credit managers hadden er 60 te maken met een van 25 Dienstverlener en Kent de u kwaliteit de presta<es van uw eigen scoringssysteem? voor ratings en scoringssystemen heeft gevolgd. 20 Hierna scoringssysteem Hetzij een eigen scoringssysteem toeleveringsbedrijven of als 70 en het kwaliteitsmanagement 0 15 hebben wij de credit manager gevraagd wat hij/zij zelf 26 vond dienstverlener Hoe meet en toeleverancier. u de presta<es? 8 Deze credit managers Bedrijven hebben wij allereerst gevraagd 7 en financiële van zijn/haar kennis over deze materie. De verdeling van de 11 instellingen 50 of zij de prestaties kenden. En Dienstverlener en antwoorden op deze vragen toeleveringsbedrijven vindt u afbeelding vervolgens hoe zij de prestaties meten. De antwoorden op van scoringssystemen. instellingen 20 5 toeleveringsbedrijven Gestelde vragen Opvallend was dat slechts Bedrijven 23% en van financiële alle ondervraagden 25 een deze vraag vindt u in afbeelding 6. Dienstverlener en 9 20 CCM-opleiding had gedaan. Wij weten uit 15 ervaring 26 dat in Aan de hand van de antwoorden op onze vraag welke prestatie-indicatoren men 6 dan wel Bedrijven en financiële 10 andere landen het aandeel credit managers dat 5 een gespecialiseerde opleiding voor credit management heeft gevolgd, nis van de credit manager afleiden. Van de 60 credit mana- 0 gebruikt, konden instellingen wij de ken- 0 5 HeeD een scoringssysteem Kent de prestahes Kent de prestahes niet Gestelde vragen beduidend hoger is. Ook als men al een HBO of academische gers konden er slechts 39 een antwoord geven. Van de rest vooropleiding heeft genoten. Wij weten dat in de CCM-opleiding ratings en scoringssystemen en de gebruiksmogelijkheden hiervan alleen verwisselden de meesten algemene prestatie-indicatoren zoals DSO s met typische prestatie-indicatoren van een scoringssysteem. Wij zien ook dat men belangrijke aspecten, Hoe meet u de presta<es? Welke technische eigenschappen kent u? Gestelde vragen Dienstverlener en toeleveringsbedrijven Bedrijven en financiële instellingen Dienstverlener en toeleveringsbedrijven Bedrijven en financiële instellingen Gestelde vragen Afbeelding 6 Hoe meet u de prestaties? Afbeelding 7 Welke technische eigenschappen kent u? Welke technische eigenschappen kent u? 8 De Credit Manager nummer Dienstverlener en 10

9 CM ANALYSE zoals het meten van de kredietbeslissingen en het bijhouden van de uitvallen om achteraf de prestaties van het systeem te kunnen controleren en te kunnen bijstellen, niet kende. En dat men nauwelijks wist dat men een dergelijk systeem geregeld moet laten controleren en kalibreren. Wij gingen hierna nog een stap verder en vroegen aan de restgroep van 39 credit managers welke technische eigenschappen van een scoringssysteem zij kenden. In afbeelding 7 kunt u de antwoorden vinden. Ook deze technische eigenschappen waren niet bij allen bekend, hoewel men zelf van mening was kennis of in elke geval gedeeltelijke kennis van scoringssystemen te hebben. Zaken zoals wat wordt gemeten, de componenten, waren slechts bij 26 van de 39 bekend. Welke scoringsklassen heeft uw systeem, werd door 24 van de 39 als bekend opgegeven. Bij de vragen over de klassenbreedte van de ratingschaal en de geldigheidsduur van het scoringssysteem werd de spoeling zeer dun. Nog maar 15 deelnemers van de 39 konden deze vragen beantwoorden. Wat is de rol van de opleidingsinstituten? Slechts 21 van de 78 deelnemende credit managers hebben een gestructureerde opleiding voor credit management genoten en slechts 13 hebben een vervolg- en/of vervangende opleiding doorlopen. Wij zijn van mening dat er meer aandacht voor de opleiding van credit managers moet komen. Immers, waar anders moet de kennis van scoringssystemen en hoe men deze kan inzetten vandaan komen? Credit management is een zeer breed vakgebied. Het is mede daarom onmogelijk om in de CCM-opleiding specialismen zoals credit ratings, score cards of risk based credit management op te nemen. Scoringssystemen keuren debiteuren niet alleen goed of af, maar traceren ook die gevallen die men nader moet onderzoeken. Als gevolg van de snelle ontwikkelingen door de kredietcrisis presteren scoringssystemen steeds minder. 2 Daarom moet men ook weten hoe en wanneer men door middel van een manuele ondernemingsanalyse de tekortkomingen van een systeem kan minimaliseren. Ook ondernemingsanalyses moeten onder de huidige economische omstandigheden worden geëvalueerd en verbeterd. De credit manager moet leren hoe hij sneller en betrouwbaarder manuele analyses kan uitvoeren. De opleidingsinstituten Nyenrode Business Universiteit en de Universiteit van Leiden, die door de Stichting NORA zijn geaccrediteerd, bieden credit managers deze specialistische kennis aan. Men moet hierbij bedenken dat dit soort opleidingen een post-hbo dan wel een academisch niveau hebben. Aansluitend aan de CCM-opleiding kan men directe toegang krijgen tot deze opleiding of kan men bij voldoende vooropleiding instromen. Onze conclusies Kennis van de kwaliteit en de aanwendingsmogelijkheden van een scoringssysteem is geen doel op zich, maar een mogelijkheid om het hoofd te kunnen bieden aan de gevolgen van de kredietcrisis en de bijdrage door het credit management aan een betere financieringsstructuur en winstgevendheid van een onderneming te realiseren. Ons onderzoek was erop gericht inzicht te krijgen in het gebruik van scoringssystemen en de kennis hiervan. Wij hebben vastgesteld dat veel meer bedrijven en organisaties scoringssystemen kunnen inzetten dan tot nu toe het geval is. En wij hebben geleerd dat de kennis bij de credit managers van scoringssystemen moet worden verbeterd. Anders kan men de voordelen van dergelijke systemen en methoden niet verzilveren. Noten 1 Zie onze publicatie in De Credit Manager 3/2012 Hoe staat uw scoringssysteem ervoor? 2 Zie De Credit Manager 2/2012 De put dempen als het kalf al verdronken is. 9 De Credit Manager nummer

10 CM ANALYSE Meer dan alleen een zaak voor ICT SEPA: zegen of zeperd? Veel bedrijven in Nederland weten niet dat het betaalverkeer binnenkort drastisch wijzigt: per 1 februari 2014 is de Europese betaalstandaard SEPA verplicht voor het uitsturen en ontvangen van betaalberichten. SEPA heeft forse impact op processen en systemen. Omdat de nieuwe standaard verplicht wordt, is niets doen geen optie. Peter Kwakernaak, CEO van Accept , legt uit wat er gaat veranderen en wat dit voor u betekent. Claudia op den Velde is Marketing Manager bij Accept . Wat beoogt SEPA? Met SEPA wordt het mogelijk om gewone overschrijvingen en incasso s te doen vanuit één enkele betaalrekening van en naar alle eurolanden. Op termijn zal er ook harmonisatie van online betalen en mobiel betalen plaatsvinden: e-sepa en m-sepa. Voor het betalingsverkeer brengt SEPA twee nieuwe betaalmiddelen met zich mee: de Europese Overschrijving (SEPA Credit Transfer (SCT)) en de Europese Incasso (SEPA Direct Debit (SDD)). Alle overschrijvingen en incasso s moeten uiterlijk 1 februari 2014 via deze nieuwe Europese standaarden verlopen. Wat zijn de gevolgen voor bedrijven? De welbekende gele papieren acceptgiro is niet SEPAcompliant, maar gaat dat tijdelijk wel worden. Er komt een variant hierop in de volksmond de SOLA geheten, ofwel SEPA OLA. Deze zal een paar jaar kunnen worden gebruikt, waarna de acceptgiro geleidelijk verder zal verdwijnen uit het Nederlandse betaallandschap. De batchaanlevering van beide typen betalingsopdrachten overschrijving en incasso aan de banken gaat in een nieuw XML-formaat plaatsvinden. Voor de automatische incasso komen nieuwe SEPA-machtigingen. Het administratieve proces zal hierdoor ingrijpend veranderen, mede ook omdat de terugrapportageformaten en de retourberichten, bijvoorbeeld aangaande afkeuringen, er anders uit gaan zien. Daarbij is er onzekerheid of en hoe lang de in Nederland lage prijzen voor incasso als betaalmethode intact zullen blijven, aangezien banken hoge investeringen moeten maken in infrastructuur voor SDD. Wat zijn de belangrijkste verschillen en overeenkomsten bij SEPA voor B2B- en B2C-bedrijven? Bij SCT zijn er geen verschillen tussen B2B en B2C; de formaten voor aanlevering en rapportage zijn gelijk, beide gebruiken IBAN-rekeningnummers. Het converteren van bestaande rekeningnummers kunnen bedrijven regelen via de IBANBIC Service ( Verder zijn er voor de Europese overschrijving geen inhoudelijke wijzigingen ten opzichte van de bestaande overschrijving. Het is overigens wel zo dat de terugrapportage ofwel het dagafschrift er anders uit komt te zien. Dit wordt een nieuw XML-formaat genaamd CAMT053. Banken zullen de komende tijd, dus al voor februari 2014, voor SEPA-betalingen van partijen die deze al genereren een andere rapportage aanhouden dan voor de oude transacties (CLIEOP). Bedrijven krijgen dus twee verschillende rapportagevormen te verwerken. Ons advies is om hiermee rekening te houden in de administratie. Kwakernaak vervolgt: Bij SDD, ofwel de automatische incasso, zijn er wél aanzienlijke verschillen tussen B2B en B2C, maar ook overeenkomsten. De telefonische machtigingen en de vinkjes op internet zijn niet langer rechtsgeldig. De vinkjes waren dat eigenlijk nu ook al niet, maar werden gedoogd. Met beide producten kan men incasseren in alle 32 landen van de SEPA-zone. Voor zowel B2B als B2C kan een éénmalige of een doorlopende machtiging worden afgegeven. Ook vindt terugrapportage voor B2Cen B2B-incasso s plaats in hetzelfde nieuwe formaat. En wat zijn de gevolgen en impact hiervan? Voor B2C is er een aantal lastige wijzigingen met behoorlijk wat impact: de éénmalige, niet-storneerbare incasso verdwijnt, net als telefonisch machtigen, en er geldt al sinds 2009 een storneringstermijn van 56 dagen (dit is overigens 13 maanden bij betwisting van de machtiging). Daarnaast zijn er eisen ten aanzien van consumentenbescherming, waarbij de bank van 10 De Credit Manager nummer

11 SEPA: zegen of zeperd? de consument de mogelijkheid moet faciliteren om elke opdracht te controleren op incassofrequentie, bedrag en black- en whitelisting. De consument heeft dus veel meer macht om een incasso af te wijzen, te voorkomen of terug te draaien. Kleine pleister op de wond is dat voor B2C de huidige machtigingen kunnen worden meegenomen. Vervelend detail is wel dat deze machtigingen moeten worden voorzien van een kenmerk, een Mandate Reference. Deze kenmerken moeten namelijk ook mee in de batch incassoopdrachten aan de bank. En voor bedrijven in een B2B-omgeving? Voor B2B zijn de wijzigingen weliswaar wat kleiner in aantal, maar de impact is niet minder. De storneringstermijn is nul dagen, dat is het goede nieuws voor B2B-incassanten. Het mindere nieuws is dat bestaande B2B-machtigingen niet kunnen worden meegenomen. Het bedrijf moet dus een nieuwe machtiging van de klant verkrijgen. Daar bovenop dient de klant, ofwel de debiteur die de machtiging afgeeft aan de leverancier deze machtiging ook te registreren bij zijn bank. En deze zogenaamde debet bank controleert voor elke B2B-incassoopdracht of de mach tiging klopt, voordat de incasso van de rekening wordt afgeschreven. Peter Kwakernaak is CEO van Accept . Hoe kan digitale facturatie bijdragen aan een oplossing? Voor SCT is de digitale acceptgiro een uitstekende vervanging voor de ouderwetse gele papieren variant. Bovendien is het gebruik van Accept als digitale acceptgiro wél SEPA-compliant. Aangezien momenteel al meer dan driekwart van alle traditionele acceptgiro s wordt overgetypt in internetbankieren, worden acceptgiro-ontvangers op hun wenken bediend met een digitale variant. Eerst overstappen naar de SEPA-variant van de acceptgiro verandert natuurlijk niets aan het overtypen, behalve dat de kans op fouten toeneemt omdat er nog meer cijfertjes gedupliceerd moeten worden. Het is derhalve te overwegen deze tijdelijke tussenstap over te slaan. Digitale facturatie of eigenlijk digitaal herinneren wordt in het collectieproces al veelvuldig ingezet voor het geautomatiseerd afwikkelen van uitval op automatische incasso. Van alle afkeuringen ontstaat maar liefst 90% door gebrek aan saldo. In deze gevallen heeft het zin om klanten op een andere manier of vanaf een andere rekening te laten betalen. Aangezien de verwachting is dat de uitval zowel voor B2C als B2B alleen maar groter zal worden met SEPA, is dit een zeer zinvolle toepassing. Wat moeten organisaties doen om zich op de nieuwe SEPA-betaalproducten voor te bereiden? Inventariseer de wijzigingen voor SCT en SDD goed en onderschat de impact niet. Check en dubbelcheck of je softwareleverancier in staat is om de SEPA-formaten aan de banken aan te leveren en de retourberichten, maar ook de terugrapportage omtrent betalingen, te verwerken. Realiseer je dat de exacte implementaties van de betaalformaten tussen de banken verschillen: test daarom gedegen! Bedenk voor SDD of dit niet een goed moment is om meteen geheel over te stappen op elektronisch machtigen in plaats van op papier. Denk na over de manier waarop je nieuwe B2Bmachtigingen gaat verkrijgen. En informeer naar de mogelijkheden voor SEPA e-mandates. Bekijk ten slotte ook of je anders moet omgaan met het notificeren van klanten dat een incasso gaat plaatsvinden. Tot slot adviseert Kwakernaak: De vraag die organisaties zich tevens zouden moeten stellen, is wanneer ze welke facturatie- en betaalvorm voor welke klantgroepen inzetten. Wij zijn een voorstander van een omnichannel benadering, waarbij de klant de keuze krijgt hoe hij zijn rekening wil betalen en ontvangen. In het collectieproces is het effectief om een optimale mix van kanalen in te zetten, waarbij we adviseren om de goedkoopste kanalen dus en sms - in te zetten voor bulk. Pas later in het proces kan je overgaan op duurdere kanalen zoals papier en bellen.. 11 De Credit Manager nummer

12 CM LITERATUUR Top10 financiële films 2012 Traditiegetrouw treft u in het decembernummer van De Credit Manager een aantal films aan die het afgelopen jaar op DVD zijn verschenen. Dat de kredietcrisis nog niet aan actualiteitswaarde heeft ingeboet, blijkt wel uit de onderwerpen die de regisseurs hebben gekozen. De laatste twee films in deze rubriek worden bij het ter perse gaan van deze decembereditie in de Nederlandse bioscopen vertoond en zijn daarom nog niet op DVD verkrijgbaar Drs. Jean Gieskens AC CCM QT is als hoofddocent verbonden aan de VVCMopleidingen. Daarnaast is hij bestuurslid van de NORA, de Nederlandse Orde voor Rating Advisory & Analysis. Jean Gieskens is docent aan diverse universiteiten en hogescholen in Nederland en Vlaanderen. 2 1 De Amsterdamse Beurs, Van bakermat tot beeldscherm Documentaire Sonsbeek Publishers en Stichting Vereniging voor de Effectenhandel, 2012 De DVD De Amsterdamse Beurs bestaat uit een zevental documentaires over de effecten- en optiebeurs van Amsterdam. De eerste documentaire Van bakermat tot beeldscherm geeft een historisch overzicht van 400 jaar Amsterdamse beursgeschiedenis. Een synopsis is terug te vinden in het boekje dat in de doos van de DVD is opgenomen. Naast de tijdreis door de Nederlandse beursgeschiedenis bevat de DVD enkele promotiefilms en een drietal voorlichtingfilms uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. De Amsterdamse Beurs is de geslaagde opvolger van de DVD De Vloer; vier eeuwen beurshandel in Amsterdam die in 2004 door de Vereniging voor de Effectenhandel werd uitgegeven. De documentaire is naar keuze afspeelbaar met een Nederlandse of Engelse voice-over. Civilisation (2DVD) Documentairereeks BBC en B-motion ( Verteller: Prof. Niall Ferguson De zesdelige BBC-documentairereeks Civilisation vormt een interessant vervolg op de documentaire Het succes van geld die de BBC in 2009 uitbracht. De verteller, Harvardprofessor Niall Ferguson, gaat in de documentaire in op de vraag: Why did Western civilisation dominate the world since 1500? Ferguson beantwoordt de vraag aan de hand van zes factoren: concurrentie, wetenschap, eigendom, geneeskunde, consumentisme en werkethos. De docuserie geeft inzicht in de fundamenten van de Westerse beschaving en daarmee de houdbaarheid van het economische succes. Daarnaast is Ferguson zeker niet blind voor de actualiteit; onderwerpen als de aanhoudende financiële crisis in het Westen, de opkomst van China als economische grootmacht, het groeiende grondstoffentekort, de milieuproblematiek en de politieke en terroristische dreiging uit het Midden-Oosten worden niet gemeden. The International 3 Actiethriller Columbia / Sony Pictures, 2009 Hoofdrollen: Clive Owen, Naomi Watts Boefjesbanken zijn van alle tijden. In Nederland kenden we in het verleden de Slavenburg s Bank (1983) en de FEMIS Bank ( ) die optraden als beheerders van zwart geld en bankiers van de onderwereld. De activiteiten van deze banken verbleekten echter bij de activiteiten van de in Londen gevestigde maar in Luxemburg geregistreerde Bank of Credit and Commerce International (BCCI). In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw opereerde deze bank niet alleen als de preferred banker van de onderwereld, maar vonden ook wapenhandelaars en terroristen hun weg naar de BCCI. De oorspronkelijke opzet van de film The International zou voorzien in de historie van de 12 De Credit Manager nummer

13 Top-10 financiële films wereldwijd opererende BCCI. Omwille van de complexiteit van het plot is hiervan afgezien en is de film slechts gebaseerd op waargebeurde feiten. Qua naamgeving van de bank is de regisseur echter niet ver afgeweken van de waarheid; in de film wordt de International Bank of Business and Credit (IBBC) ten tonele gevoerd. Om de realiteit te benadrukken is er voor filmliefhebbers zelfs een fake website van de bank gecreëerd: Op de cover van de DVD wordt de film als actiethriller gecategoriseerd. Het betreft hier echter niet een standaard Hollywood-productie, maar een film die op locatie in Berlijn, Milaan, New York en Istanbul is opgenomen. De kern van de film kan worden vervat in de korte oneliner: Debt leads to Control. Ofwel: bankiers wensen niet alleen winst te behalen uit het financieren van zaken, maar ook uit de zakenactiviteiten zelf. Margin Call Actiethriller Lumière, 2012 Hoofdrollen: Kevin Spacey, Jeremy Irons, Demi Moore Met margin wordt in de financiële wereld gedoeld op de waarborgsom die dient te worden gestort (of de effecten die in onderpand dienen te worden gegeven) bij een bank, indien een belegger met geleend geld belegt in effecten of short gaat door middel van een termijnaffaire of de verkoop van derivaten. De margin call is het verzoek van de bank aan de belegger om extra waarborgsom te storten of effecten te verpanden vanwege diens oplopende short positie of het verlies op effecten die met geleend geld gekocht zijn. De film start met een ontslaggolf bij één van de grote investment banks in The Street (financiële district van New York) tijdens de begindagen van de financiële crisis in de winter van Zo n 80% van het personeel wordt ontslagen; niet alleen stafleden maar ook traders krijgen hun letter of dismissal. Zo ook het hoofd van de afdeling risk management, die vlak voor zijn vertrek een bestand met een scenarioanalyse van de assets aan één van zijn junior medewerkers geeft. Wanneer deze high potential nog dezelfde avond ontdekt dat de scenario`s verliezen prognosticeren die groter zijn dan de marktwaarde van de investment bank, is de beer los. Er wordt besloten tot een nachtelijke crisisbijeenkomst met de raad van bestuur waarin een nadere risicoanalyse van de assets wordt gemaakt. Die blijken voornamelijk te bestaan uit hergesecuritiseerde Mortgage Based Securities (MBS) die zijn verkregen met geleend geld. Uit de analyse blijkt dat de risicograad van deze herverpakte MBS hoger is dan verwacht, zodat de reële waarde gedurende de afgelopen twee weken al lager lag dan de boekwaarde. De investment bank bestaat enkel nog omdat andere marktpartijen niet weten wat het risico en daarmee de werkelijke waarde van de verhandelde MBS is. Tijdens de nachtelijke vergadering worden de opties voor het verhandelen van deze toxicassets langzaam maar zeker duidelijk: Be first, be smarter or cheat! Besloten wordt om de portefeuille bij het openen van de markten zo snel mogelijk te liquideren. Niet alleen om een margin call te voorkomen, maar eerst en vooral om een faillissement af te wenden. De omvang van de portefeuille is echter zo groot dat de traders op voorhand weten dat de prijs van de MBS in de loop van de handelsdag onder druk zal komen te staan en de kopers zullen gaan beseffen dat zij waardeloze assets hebben gekocht. De handelsterm Fill-and-kill krijgt hiermee een geheel nieuwe betekenis! Freefall 5 Drama BBC, 2009 Hoofdrollen: Dominic Cooper, Aidan Gillen Freefall is opgenomen in The City ten tijde van het hoogtepunt van de real estate bubble en het begin van de hypothekencrisis, en is hiermee één van de eerste films over de kredietcrisis die in het najaar van 2008 in Europa toesloeg. De verhaallijn van de film is gebaseerd op waargebeurde zaken en feiten. Om deze werkelijkheid te benadrukken, heeft de regisseur gekozen voor een opmerkelijke aanpak: het camerawerk en de opzet van de film doen ons bij tijden geloven dat we naar een documentaire kijken over de handelswijzen van loansharks die hypotheken verstrekken. Aan de andere kant wordt de kijker een blik gegund in de praktijken van investment bankers die de funding van deze hypotheken verzorgden door middel van securitisatie; de zogenoemde Mortgage Based Securities. De combinatie van de vastgoedzeepbel, de hypotheken en de securitisatie leidt uiteindelijk tot Toxic Assets. De gevolgen die in 2008 optraden toen het aanbod van dit soort producten de vraag overschreed, laten zich gemakkelijk raden bij een film die de titel Freefall draagt. 13 De Credit Manager nummer

14 Top-10 financiële films The Merchant of Venice Tragikomedie Dutch Filmworks, 2012 Hoofdrollen: Al Pacino, Jeremy Irons cijferreeksen en bijkomende resultaten blijven niet onopgemerkt en al snel maakt hij promotie. Alhoewel Ivan overdag furore maakt op de tradingfloor, draaien s nachts de cijfers nog steeds door zijn hoofd en komt hij steeds minder tot rust. Wanneer zijn collega, een verlieslatende chart reader, zelfmoord pleegt, besluit Ivan zijn leven te veranderen. 7 The Merchant of Venice is de verfilming van de tragikomedie die William Shakespeare in schreef. De uitgave op DVD betreft een heruitgave van de film uit 2004 die de originele teksten van Shakespeare nauwgezet volgt. De film start echter met een scène waarin uitleg wordt gegeven over de positie van Joden in het Venetië van de 16e eeuw. In The Merchant of Venice leent de Joodse loanshark Shylock dukaten aan de christelijke koopman Antonio. Shylock acht Antonio kredietwaardig en berekent naar christelijk gebruik geen rente, maar eist bij wanbetaling één pond vlees uit het lichaam van Shylock. Dat kredietwaardigheid slechts een momentopname kan zijn, blijkt uit het verloop van de film wanneer de zaken, en daarmee de kredietwaardigheid van Antonio, van kwaad tot erger worden. Voor Shakespeare-liefhebbers is deze film een absolute must. Met name de monologen over kredietwaardigheid en hebzucht zijn uit de kunst. Voor niet-liefhebbers van dit genre zou de film wel eens erg langdradig kunnen zijn. WIN/WIN Drama Cinema Delicatessen, 2011 Hoofdrollen: Oscar van Rompay, Halina Reijn WIN/WIN is een Nederlandse film die zich afspeelt in de dealingroom van de investeringsbank Cahen & Greeson aan de Amsterdamse Zuidas. De naam Cahen & Greeson is uiteraard fictief gekozen, maar het logo lijkt verdacht veel op dat van The Chase Manhattan Bank. De film oogt opmerkelijk realistisch door het vakjargon dat de traders gebruiken en de Bloomberg-schermen die in beeld komen. Door deze Bloomberg-schermen kunnen we het tijdstip vaststellen waarop de film start: het is 15 september 2008, The Day after the Weekend that changed Wall Street! Dit is het weekend waarin Merril Lynch zichzelf verkocht aan Bank of America en Lehman Brothers surseance van betaling aanvroeg. Ondanks de financiële crisis slaagt de uit Brussel afkomstige en autistisch ogende handelaar Ivan er dagelijks in winsten te boeken. Zijn rekenvaardigheid, liefde voor Cosmopolis 8 Actiethriller Stone Angels, 2012 Hoofdrollen: Robert Pattinson, Juliette Binoche Miljardair Eric Packer zit in zijn limousine die hij heeft ingericht als kantoor. Hij wordt rondgereden door de straten van Manhattan en is op weg naar de kapper van zijn vader voor een haircut. Hij heeft die ochtend, als één van de grootste asset managers van Wall Street, zijn totale vermogen ingezet op de daling van de Yuan. Een verkeerde beslissing zo blijkt: terwijl de tijd verstrijkt, verdampt zijn vermogen. Als gevolg van verkeersopstoppingen die door wonderlijke voorvallen worden veroorzaakt, verloopt de rit tergend langzaam. Gaande de rit begint Eric de desastreuze gevolgen van zijn valuta-affaire in te zien, maar verkrijgt hij tevens nieuwe inzichten in economische concepten als Creative Destruction, Value of Information, Economic Freedom en Control of the Future. Het beursgezegde Wie geschoren wordt moet stil zitten doet in deze film zeker geen opgeld! 9 Black Gold Documentaire Idfa`s Cinema Delicatessen, 2007 Met de term Black Gold wordt in deze documentaire niet gedoeld op olie maar op koffie, waarvan er dagelijks wereldwijd meer dan twee miljard koppen worden gedronken. De documentaire kent een tweetal verhaallijnen. Enerzijds wordt inzicht gegeven in de bedrijfskolom van de koffieplant tot de koffieklant, anderzijds ligt de nadruk sterk op de verdeling van de winstmarges in de waardeketen. Voor beide verhaallijnen krijgt de kijker inzicht in de handel en wandel van de diverse partijen in de keten. Zo worden de koffieboeren, coöperaties, intermediairs, koffiebeurzen, fabrikanten en retailers ten tonele gevoerd. Indrukwekkend 14 De Credit Manager nummer

15 Top-10 financiële films 2012 is de inkijk in de commoditybeurzen van New York en Londen waar de internationale koffieprijs wordt bepaald. Met een contractwaarde van ongeveer $ 140 miljard per jaar is koffie, na dat andere zwarte goud, de op één na meest verhandelde commodity in de wereld. In de tweede verhaallijn toont de documentaire de activiteiten die de boerencoöperaties ondernemen om de intermediairs en beurzen uit de waardeketen te halen teneinde een eerlijke prijs voor hun koffie te krijgen. 10 Nu in de bioscoop! Bij het ter perse gaan van deze editie van De Credit Manager draaien maar liefst twee financiële films in de Nederlandse bioscopen. Het betreft hier The Domino Effect die in een waaier aan verhaallijnen handelt over de gevolgen van de kredietcrisis voor gezinnen over de hele wereld. De film werd op het Nederlandse Film Festival bekroond met een Gouden Kalf voor beste regie. De tweede film is Arbitrage, waarin de lotgevallen van een corrupte hedgefund manager worden getoond. Deze laatste film zou deels gebaseerd zijn op de praktijken van Bernie Madoff. The Domino Effect Actiethriller, 2012 Hoofdrollen: James D Arcy, Bracha van Doesburgh Arbitrage Actiethriller Lionsgate, 2012 Hoofdrollen: Richard Gere VERS VAN DE PERS Goed beslagen ten eis! Goed beslagen ten eis!, het nieuwste boek van Els Jacobs, geeft een helder inzicht in het executie- en beslagrecht. De auteur besteedt aandacht aan de opbouw van het Nederlandse rechtssysteem en ook het procesrecht komt uitgebreid aan de orde. Daarnaast wordt duidelijk toegelicht welke rechtspersonen er bestaan en welke aansprakelijkheden zij hebben. De verschillende beslagmogelijkheden worden aangehaald, maar ook de mogelijke complicaties die tijdens de executie kunnen optreden worden uitgebreid besproken. De besproken onderwerpen worden verduidelijkt met voorbeelden uit de dagelijkse praktijk. Goed beslagen ten eis! is een boek dat iedere credit manager en alle medewerkers op advocatenkantoren, deurwaarderskantoren en incassokantoren als naslagwerk op hun bureau zouden moeten hebben. Els Jacobs, Goed beslagen ten eis! Over de mogelijk heden en onmogelijkheden bij het executie- en beslagrecht, Leonon Media, 2012, ISBN , 24, De Credit Manager nummer

16 De passie van... De passie van Lydia de Wit De afwisseling en de dagelijkse uitdagingen bevallen mij wel! Lydia de Wit is al vijf jaar hét gezicht van de VVCM. Als verenigingsmanager coördineert Lydia zowel praktische en administratieve zaken als leuke, sportieve en gezellige ledenactiviteiten. Ook in haar vrije tijd is zij graag actief én sportief bezig De Credit Manager nummer

17 Lydia de Wit Het gaat om de juiste combinatie: in credit management én Capoeira Ruby Drost-Lubach is redacteur van De Credit Manager. Naam: Lydia de Wit Functie: Verenigingsmanager VVCM De hectiek van de dagelijkse werkzaamheden als Verenigingsmanager van de VVCM past bij mij. Geen dag is hetzelfde en flexibiliteit en slagvaardig optreden komen daarin goed van pas. Door mijn financiële achtergrond aan te vullen met de CCP-opleiding heb ik een goed beeld van de praktijk waarin onze leden werkzaam zijn. Ik ben van mening dat credit management de spil van een bedrijf vormt; tussen financiën, sales en directie. Flexibiliteit en tactisch handelen zijn ook vereist in mijn passie Capoeira. Vijf jaar terug startte ik op het secretariaat van de VVCM en in dat zelfde jaar heb ik kennisgemaakt met Capoeira. In dit van oorsprong Braziliaanse muzieken dansspel draait alles om evenwicht. Snel reageren met tactische bewegingen en het uit balans brengen van degene met wie je speelt zijn de uitgangspunten. Capoeira is geen pure sport; het gaat niet alleen om bewegen, maar ook om muziek. Het is een combinatie van muziek maken, naar muziek luisteren en bewegen en reageren op die muziek. Capoeira is echt een samenspel. Samenwerking en balans zijn direct ook twee elementen die parallel lopen in mijn professionele en sportieve activiteiten. Capoeira is een spel, vaak omschreven als een Braziliaanse vecht-dans (dança-luta). De wortels liggen in soortgelijke spellen of riten meegenomen door de Afrikaanse bevolking in de tijd van de slavernij in Brazilië. Twee mensen spelen het capoeiraspel in een door mensen gevormde cirkel, waarvan het hart een rij muzikanten is. Het spel is een uitwisseling van aanvals- en verdedigingstechnieken op muziek, waarbij de verdedigende partij laag gebukte, ontwijkende bewegingen maakt. Kenmerkende bewegingen van het spel zijn de ginga; een waggelende basisstap van waaruit alle mogelijke bewegingen voortvloeien. Capoeira ziet eruit als een combinatie van vele acrobatische bewegingen, zoals vanuit de handstand met twee benen gemaakte, hoog schoppende bewegingen. (bron: Wikipedia) Succes door samenspel In de afgelopen jaren heb ik geleerd dat ik niet altijd alles onder controle kan hebben. Binnen de VVCM hebben veel veranderingen plaatsgevonden en mijn passie Capoeira heb ik een tijd niet kunnen beoefenen door rugklachten. Ik heb ervoor gekozen flexibel te zijn en bij de VVCM heeft dit geresulteerd in een nieuw bestuur, een verhuizing en samenwerking van het NIBE-SVV voor onze opleidingen. Omdat Capoeira nog te hoog gegrepen is, doe ik momenteel aan kickboxen. Ik train hard om in de toekomst weer mee te kunnen doen in de Capoeira-cirkel. Ik verwacht dat de VVCM net zo in beweging zal blijven als in de afgelopen jaren en hoop een bijdrage te kunnen leveren aan de verdere professionalisering en groei. Net als bij Capoeira kan dat alleen door samenspel, een hechte groep en goede onderlinge band. 17 De Credit Manager nummer

18 CM ANALYSE Faillissementen voorkomen: moet de overheid ingrijpen? Ook zonder financiële crisis zorgen faillissementen wereldwijd voor waardevernietiging. Wat betekent dat? Dat er altijd rekeningen te betalen zullen zijn. Wie ervoor opdraait, is afhankelijk van de omstandigheden, maar het zijn niet alleen de eigenaars of aandeelhouders die het gelag betalen: ook de personeelsleden die hun baan verliezen, leveranciers die een klant kwijtraken (plus openstaande vorderingen), klanten, overheid... Ludo Theunissen is voorzitter van het Instituut voor Kredietmanagement. Faillissementen in België In België kennen we geen faillissement van privépersonen of consumenten. Wel van vennootschappen en zelfstandige ondernemers. Dat de faillissementen in 2012 naar een record gaan, is helaas een vaststaand feit. De toename in de afgelopen jaren heeft ook in België de wetgever ertoe aangezet om manieren te bedenken om het tij te keren. Uit een analyse van cijfers en uit allerhande enquêtes naar de oorzaken van falingen blijkt dat in een aantal gevallen de structuur en de basis van de onderneming zo zwak waren dat het vroeg of laat fataal moest aflopen. In andere gevallen echter gaat het om problemen die tijdelijk van aard zijn. Ofwel, het betreft een intrinsiek gezonde economische activiteit die winstgevend zou kunnen zijn. En die dus toegevoegde waarde en banen kan creëren. De directe aanleiding voor een faillissement is een liquiditeitstekort. De wetgeving stipuleert immers dat een faillissement wordt uitgesproken als de handelaar op een duurzame manier heeft opgehouden te betalen en zijn krediet wankelt. Met andere woorden, als hij niet in staat is zijn betalingsverplichtingen na te komen. Liquiditeitstekort Het kan wel degelijk gebeuren dat een onderneming door commerciële, technische of financiële tegenslagen in een plotse storm terechtkomt. Bij een jonge onderneming bijvoorbeeld kan een onverwachte tegenslag voldoende zijn, hoewel ook gevestigde bedrijven in moeilijkheden kunnen komen. Het faillissement van een belangrijke klant bij wie men nog een behoorlijk bedrag aan vorderingen heeft openstaan, kan al volstaan. Er zijn tal van factoren die tot een liquiditeitstekort kunnen leiden zonder dat er echt een structureel probleem is. In dat geval zit men dus met een op zich levensvatbare onderneming, die tegen betalingsproblemen aanbotst. Vaak zal het hierbij om ondernemingen gaan die al in zekere mate kwetsbaar waren. Ook zal men vaststellen dat het erkennen van en het naar buiten komen van de problemen veel te laat gebeurt. Op het eerste gezicht is de uitkomst, hoe dramatisch ook voor de betrokkenen, vrij logisch: de onderneming gaat failliet en zal dus wellicht gewoon vereffend worden. Tegen een fractie van de waarde die de onderneming zou hebben in going concern. Wetgeving Daarom dan ook de vraag: als het om een tijdelijk probleem gaat, waar een al dan niet duidelijke oplossing voor bestaat, moet dan niet alles in het werk gesteld worden om de onderneming, of op zijn minst haar economische activiteit (en dus de werkgelegenheid), te redden? In België is, net als in andere landen, een speciaal statuut uitgewerkt om deze ondernemingen toch overlevingskansen te geven. We kennen de systemen zoals chapter 11 in de Verenigde Staten. De naam verwijst naar het hoofdstuk uit de Amerikaanse faillissementswetgeving (hoofdstuk 7 gaat over de liquidatie), en geeft de onderneming in moeilijkheden de kans om een herstelplan uit te werken. In België kenden we het gerechtelijk akkoord, dat echter niet succesvol was. Er werd vrij weinig beroep op gedaan en de meeste ondernemingen die erin stapten, slaagden er toch niet in te overleven. Het gerechtelijk akkoord had dan ook een kwalijke reputatie opgebouwd als eerste stap op weg naar een waarschijnlijk faillissement. Dat leidde ertoe dat een nieuw systeem nodig was, dat die reputatie niet moest meeslepen. Vandaar dat in 2009 de Wet op de Continuïteit van de Onderneming is uitgevaardigd, afgekort 18 De Credit Manager nummer

19 Faillissementen voorkomen: moet de overheid ingrijpen? tot WCO. Deze is op 1 april 2009 van kracht geworden en heeft dus intussen een historie van drie jaar opgebouwd. Korte beschrijving van de WCO De WCO biedt verschillende trajecten aan voor de redding van de onderneming. De meest voorkomende vorm is de reorganisatie door collectief akkoord. De onderneming vraagt de bescherming aan bij de handelsrechtbank, die op korte termijn beslist over de toekenning van een termijn van eerste opschorting. Die bedraagt maximaal zes maanden, maar kan eventueel worden verlengd. Dat geeft de onderneming bescherming tegen haar schuldeisers, en tevens de tijd en de kans om een herstelplan uit te werken dat door de schuldeisers moet worden goedgekeurd. Nuttig en nodig? Terug naar de basisvraag: is het nuttig of nodig dat de overheid ingrijpt, of op zijn minst kanalen en technieken beschikbaar stelt aan ondernemingen in moeilijkheden om ze te redden? Op het eerste gezicht is het antwoord voor de meeste mensen positief. Als we een statuut kunnen bedenken waardoor activiteiten en werkgelegenheid gered worden, moeten we dat zeker doen. Toch zijn er ook kritische kanttekeningen te plaatsen. Om te beginnen is er de kwestie van concurrentievervalsing. Een onderneming die er niet in is geslaagd de concurrentie met de collega s te overleven, wordt met hulp en bemiddeling van de overheid gered op basis van niet voor iedereen gelijke voorwaarden. In feite komt het er dus op neer dat er voor de overleving van de zwakkeren wordt gezorgd Darwin zou het niet graag horen. Is het zo dat er werkgelegenheid gered wordt? In eerste instantie wel bij de onderneming die de bescherming krijgt, maar het risico bestaat dat dit ten koste gaat van de werkgelegenheid bij een andere onderneming die geen bijzonder statuut heeft gekregen! Een minnelijk akkoord waarbij schuldeisers (financiële, overheid en commer ciële) een belangrijk deel van hun vorderingen laten vallen, betekent hoe dan ook dat deze onderneming haar goederen en diensten kan (blijven) aanbieden tegen voorwaarden die niet overeenkomen met een marktconform rendabel bedrijfsproces. Bovendien valt te betwijfelen of de leveranciers in staat en bereid zullen zijn aan al hun klanten een dergelijke kwijtschelding van schulden toe te staan. Wellicht niet, dus. Een ander punt: in de praktijk blijkt dat de WCO vaak slechts tot uitstel van executie leidt; niet alle ondernemingen worden daadwerkelijk gered. De aanvraag komt in veel gevallen ruimschoots te laat: pas als echt duidelijk is dat het niet meer zal lukken zonder bijzondere maatregelen, zal de onderneming in de WCO treden. De kamers voor handelsonderzoek verbonden aan de handelsrechtbanken proberen wel de ondernemingen die in moeilijkheden kunnen komen vroegtijdig op te sporen, maar hun mogelijkheden zijn niet onbeperkt (en dat is een stevig eufemisme). Er is bovendien behoorlijk wat kritiek op de procedure, waarbij de eerste fase van de bescherming te gemakkelijk (automatisch) wordt toegekend: ook minder bonafide ondernemers weten dit en maken gebruik van deze mogelijkheden om snel en eenvoudig tot twee maanden vrij te zijn van vervolging (ook door het parket ingeval die bijvoorbeeld een onderzoek wegens fraude zouden willen openen). Conclusie Op het eerste gezicht lijkt het nuttig en noodzakelijk dat de overheid gezonde ondernemingen die met tijdelijke liquiditeitsproblemen kampen de mogelijkheid biedt om via een herstelplan en een akkoord met de schuldeisers te kunnen overleven. Dat moet echter wel gebeuren voor het te laat is. Hoe meer ondernemingen een tijdig beroep doen op de procedure, des te minder zal het beeld van de WCO overheersen als eerste stap naar het faillissement. Anderzijds moet ervoor worden gezorgd dat geen concurrentieverstoring optreedt en moeten de mogelijkheden om deze bescherming te misbruiken worden beperkt. 19 De Credit Manager nummer

20 CM ANALYSE Praktisch belicht: alternatieve wijzen van betaling (deel 2) In deel 1 van dit artikel, verschenen in nummer 3 van De Credit Manager (2012), kwamen twee alternatieve wijzen voor de betaling in geld aan de orde: de betaling in natura en verrekening. Aan beide methoden kleven juridisch relatief weinig risico s, zolang zij maar bij het aangaan van de overeenkomst tussen partijen zijn vastgelegd. Er zijn evenwel nog vele andere manieren van betaling. In dit vervolgartikel gaan we dieper in op cessie en incassomachtiging. Mr. Raymond Arnoldus is advocaat en curator bij Bierens Incasso Advocaten. Mr. Wim Janssens is advocaat en curator bij Bierens Incasso Advocaten. Cessie ter betaling Dat een debiteur nog in afwachting is van betalingen van zijn debiteuren, is in de incassopraktijk een veelgehoord excuus voor de te late betaling van uw vordering. Indien de debiteur geen liquide middelen heeft om de vordering te kunnen voldoen, maar wel vorderingen heeft op debiteuren, kan hij u betalen door één of meer van zijn vorderingen op debiteuren over te dragen. Het leveren van vorderingen wordt ook wel cessie genoemd. Het betalen door het leveren van vorderingen is een vorm van inbetalinggeving. Juridisch maakt het geen verschil of de betaling plaatsvindt door het leveren van bijvoorbeeld een auto of een debiteurenpost. In de wet is bepaald dat slechts met toestemming van de schuldeiser een schuldenaar zich van zijn verbintenis kan bevrijden door een andere prestatie dan de verschuldigde, zelfs al zou die van gelijke of zelfs hogere waarde zijn (artikel 6:45 BW). Dit artikel houdt in dat u als schuldeiser niet met iets anders dan betaling in geld genoegen hoeft te nemen indien dit niet is overeengekomen. Ieder der partijen is nu eenmaal gebonden aan de tussen hen bestaande verbintenis en kan daarvan niet eenzijdig afwijken, zelfs niet als dit gunstiger lijkt voor de andere partij. Zonder overeenstemming tussen partijen mogen er dus geen knollen voor euro s en geen euro s voor knollen worden geleverd. Met een voorstel van een debiteur voor betaling door middel van cessie moet niet te lichtvaardig worden ingestemd. Het is van belang goede afspraken te maken ingeval de overgedragen debiteur niet betaalt. Indien u instemt met betaling door middel van levering van een vordering op een debiteur, is bijvoorbeeld een nadien ontstane insolventie van de betreffende debiteur in beginsel uw risico. Indien er overeenstemming is over de betaling door het leveren van vorderingen, kan tot cessie worden overgegaan. Deze cessie dient te worden vastgelegd in een notariële akte, dan wel in een door partijen ondertekend schriftelijk stuk. De over te dragen vordering moet in voldoende mate door de akte worden bepaald. Het moet dan ook duidelijk zijn welk vorderingsrecht de debiteur op diens debiteur overdraagt. Als u eigenaar bent geworden van de vorderingen van uw debiteur, is het zaak dit zo spoedig mogelijk aan de debiteur van uw debiteur mee te delen. Zolang dit niet kenbaar is gemaakt aan de debiteur van uw debiteur, kan de betreffende debiteur nog steeds bevrijdend betalen aan uw debiteur. Als alles goed gaat, kunt u op deze wijze uw vordering voldaan krijgen. Echter, ook hier geldt dat wanneer overdracht van een vorderingsrecht plaatsvindt voorafgaand (zeker binnen één jaar) aan het faillissement van de debiteur, en de gezamenlijke crediteuren daardoor benadeeld zijn, de curator deze wijze van betaling zal (kunnen) vernietigen. Net als inbetalinggeving is cessie, in het zicht van het faillissement, aan te duiden als een zogenaamde paulianeuse handeling. Door bij het aangaan van de overeenkomst overeen te komen dat uw debiteur te zijner tijd op verzoek van crediteur gehouden is mee te werken aan een alternatieve wijze van betaling, kan het risico van vernietiging aanzienlijk worden verminderd. Incassomachtiging Om de administratieve last van slecht betalende debiteuren te verlichten, kan het aantrekkelijk zijn uw vordering te innen door gebruik te maken van een incassomachtiging. De grondslag voor de doorlopende incassomachtiging is te vinden in het incassocontract dat is gesloten tussen de debiteur en zijn bank. Onderdeel van de overeen- 20 De Credit Manager nummer