The past is the key to the present (and future )
|
|
- Dries Abbink
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Workshop 4 Dynamische wisselwerking tussen samenleving en natuurlijke omgeving The past is the key to the present (and future ) P. Degryse, M. Sintubin, G. Verstraeten, P. Van Peer Departement Aard- & Omgevingswetenschappen Onderzoekseenheid Archeologie LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
2 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Workshop 4 Dynamische wisselwerking tussen samenleving en natuurlijke omgeving Een diep tijdsperspectief voor maatschappij-milieu relaties: Homo sapiens als Jager/Verzamelaar Ph. Van Peer Eenheid Prehistorische Archeologie Faculteit Letteren LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
3 Gedurende 95% van haar aanwezigheid op aarde, heeft onze soort uitsluitend bestaan uit Jagers-Verzamelaars gemeenschappen Ook de vroegste Homo sapiens Jagers-Verzamelaars onderhielden actieve interacties met hun omgeving en brachten culturele landschappen tot stand Voorbeeld Ondergrondse exploitatie van grondstoffen (vuursteenmijnen) in de Beneden-Nijlvallei
4 In bepaalde periodes bereikten deze interacties zelfs een kritisch niveau (bvb overexploitatie), tengevolge van demografische en klimatologische druk. Dit leidde tot technologische en sociale innovatie en tot nieuwe productiemodi. Voorbeelden De verspreiding van het expansieve jongpaleolithische sociaal systeem in de Oude Wereld tussen 60 en 40 ka, als ultiem gevolg van de MIS4 desertificatie De ontwikkeling van de landbouw tegen 9500 BCE door sedentaire groepen die te maken kregen met de Jonge Dryas De Paleolithische culturele ecologie kan een evolutionair macroperspectief bieden voor historische en hedendaagse ontwikkelingen
5 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Workshop 4 Dynamische wisselwerking tussen samenleving en natuurlijke omgeving 5000 jaar zoutexploitatie in Egypte P. Degryse Geologie & Centre for Archaeological Sciences Departement Aard- & Omgevingswetenschappen LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
6 5000+ jaren van zout exploitatie in Egypte Uitbating van natuurlijke afzettingen Extractie uit zoutmeren Archeologisch: gebruik voor mummificatie, hygiëne & medisch, voedsel & koken, artisanale processen (glas, linnen, leer ) Modern: gebruik voor voedselproduktie, zeep & detergent en de chemische industrie
7 Pliny & the Dog Star Antieke uitbating
8 Moderne uitbating 1
9 Moderne uitbating 2
10 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Workshop 4 Dynamische wisselwerking tussen samenleving en natuurlijke omgeving Hoe gaan we om met georisico s? M. Sintubin Geodynamics & Geofluids Research Group Departement Aard- & Omgevingswetenschappen LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
11 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics De dreiging van aardbevingen Jackson 2006 LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
12 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics De dreiging van aardbevingen Jackson 2006 Teheran LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
13 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Naar een nieuwe benadering van archeoseismologie LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
14 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Aardbevingen en archeologie STAP 1 het archeologisch perspectief deus ex machina House of the fallen blocks, Knossos, Kreta A. Evans 1928 LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
15 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Aardbevingen en archeologie STAP 1 het archeologisch perspectief deus ex machina neocatastrofisme of wetenschap? probleem van amalgamatie & duplicatie gevaar van cirkelredenering LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
16 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics gebroken gebouw Cnidus, Turkije Aardbevingscatalogus STAP 2 het seismologisch perspectief aanwijzingen voor aardbevingen in het archeologische archief naar een probabilistische benadering! aardbevingstypologie Nimrod magnitude? tijd? LSUE Launch Event, verwoestingslaag Leuven, 19 juni 2009 Petra
17 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Seismoscoop Petra, Jordanie STAP 3 het archeoseismologisch perspectief meetinstrument voor antieke aardbevingen MACROSEISMOLOGIE naar een deterministische benadering! intensiteit? grondbeweging? kwetsbaarheid! LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
18 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Seismische cultuur STAP 4 het sociologisch perspectief hoe gaat een samenleving om met aardbevingen? naar een seismische cultuur weerbaarheid! Disasters are social phenomena Shimoyama 2002 LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
19 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics ees.kuleuven.be/igcp567/ LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
20 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics Workshop 4 Dynamische wisselwerking tussen samenleving en natuurlijke omgeving Mens, natuur en rivieren G. Verstraeten Departement Aard- & Omgevingswetenschappen LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009
21 LSUE Launch Event, Leuven, 19 juni 2009 LSUE SED Leuven Sustainable Earth Society Environment Dynamics
22
23 0 Neolithic ( BC) Bronze & Iron Age ( BC) Roman Period (57 BC AD 476) Middle Ages (AD ) Bilande korbeek Sint-Joris-Weert Beauvechain Nodebais trench Nethen Cerise Falise Ijsse Loonbeek Suzeril Thyle Sclage
24 Een stabiele rivier? Een rivier is sowieso een dynamisch gegeven Verstedelijking Dijlebekken -> toename piekdebieten -> toename in dwarssectie met 45% tijdens de laatste jaar. Verbreding van ong. 3.3 m en verdieping van 0.49 m 117/ height a.s.l. (m) horizontal distance (m)
25 Sterke toename in sedimentatiesnelheid ~lokale factoren Impact van stuwmeren (backwater effect) bevers Afname van de sedimentatiesnelheid ~herbebossing en implementatie conservatiemaatregelen
26
27 implicaties voor beleid Hermeandering: creatie van een natuurlijke omgeving? Of herstel van een Middeleeuws cultuurlandschap?
28 Is de natuurlijke morfologie herstellen een doelstelling van het beleid? In het najaar 2004 werd het oude traject over een afstand van 150 m hersteld. In totaal werden vier meanders heraangelegd. De beek werd overgedimensioneerd, zodat ze extra veel water kan bergen en niet jaarlijks moet worden geruimd. Enkele poelen en stroomversnellingen zorgen voor extra structuurvariatie. De oude meander was voor een groot deel dichtgegroeid met moerasplanten, wilgen en elzen. Bij de herinrichting is deze oude meander uitgediept en is het profiel aangepast zodat er voldoende water door kan stromen.
29 duurzaam beheer van riviervalleien Eigenschappen natuurlijk rivierlandschap Opbouw van de vallei op lange termijn Rivier = dynamisch; niet statisch Interacties abiotische en biotische factoren in riviervallein Antropogene impact in het verleden Wensen van de gebruikers van een riviervallei Beperken overstromingsfrequentie Verhogen biodiversiteit Esthetische aspecten Conflicten met aangelanden en begrenzing van valleigebied Nieuwe initiatieven; bv ecotoerisme
30
de Dijlevallei De vorming van een meanderend ontbossingen en bodemerosie:
De vorming van een meanderend rivierlandschap als gevolg van historische ontbossingen en bodemerosie: de Dijlevallei Gert Verstraeten, Nils Broothaerts en Bastiaan Notebaert Afdeling Geografie, KU Leuven
Nadere informatieHoe zien de valleigebieden van de toekomst er uit? Symposium Natuurpunt Oost-Brabant 18 februari 2017
Hoe zien de valleigebieden van de toekomst er uit? Symposium Natuurpunt Oost-Brabant 18 februari 2017 Gert Verstraeten Afdeling Geografie en Toerisme, KU Leuven Krijgen we meer overstromingen? Wat met
Nadere informatieErosie in Vlaanderen. Gert Verstraeten. 15 Maart 2012
Erosie in Vlaanderen Gert Verstraeten 15 Maart 2012 Inhoud Wat Intensiteit Kaderen in ruimte en tijd Toekomst (klimaatverandering, landgebruik) Erosie in Vlaanderen: wat? Erosie = losmaken, verplaatsen
Nadere informatieDe kracht van het water pracht van de vallei meer dan jaar landschapsdynamiek in de Dijlevallei
De kracht van het water pracht van de vallei meer dan 10.000 jaar landschapsdynamiek in de Dijlevallei Gert Verstraeten Afdeling Geografie en Toerisme, Departement Aard- en Omgevingswetenschappen, KU Leuven
Nadere informatieDe kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling
De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig
Nadere informatieHoe geologen de Oudheid ontraadselen. Patrick Degryse Aard- en Omgevingswetenschappen, Geologie
Hoe geologen de Oudheid ontraadselen Patrick Degryse Aard- en Omgevingswetenschappen, Geologie Archeologie en geologie Archeologie: reconstructie van het leven van vroeger in al zijn aspecten Kunst, cultuur,
Nadere informatieBedreigingen van aquatische biodiversiteit
Workshop3: Biodiversiteit: basisproduct of luxegoed? Bedreigingen van aquatische biodiversiteit Steven Declerck Leuven Sustainable Earth Research center launch event Vrijdag 19 juni 2009 Aquatische biodiversiteit
Nadere informatieAardbevingen en gaswinning. Bernard Dost KNMI
Aardbevingen en gaswinning Bernard Dost KNMI Aardbevingen in Nederland (1300-2013) Natuurlijke aardbevingen Rood: 1980-2013 Roze: 1904-1980 Licht roze: 1986
Nadere informatieDe meest revolutionaire momenten belicht, de momenten waarin iets gebeurde waardoor nieuwe dingen ontstonden.
De acht drempels van David Christian. De meest revolutionaire momenten belicht, de momenten waarin iets gebeurde waardoor nieuwe dingen ontstonden. De Big Bang. De sterren lichten op. Nieuwe chemische
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Jagers en Boeren
Samenvatting Geschiedenis Jagers en Boeren Samenvatting door B. 771 woorden 7 oktober 2016 2,9 8 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Tijdvak 1 Tijd van jagers en boeren Jagers en boeren -3000 v. Chr. Pagina
Nadere informatieDe jager-verzamelaar werd boer. Een archeologische kijk op een evolutionaire challenge.
De jager-verzamelaar werd boer. Een archeologische kijk op een evolutionaire challenge. Eén van de belangrijkste scharniermomenten in de menselijke geschiedenis totnogtoe is ongetwijfeld de stap van een
Nadere informatieThema WATER. Themacoordinatoren: Okke Batelaan Patrick Willems
Thema WATER Themacoordinatoren: Okke Batelaan Patrick Willems Harte, Physics Today, 2002 Conflict or opportunity? Argument Synthesis is needed for BIG issues in earth system science: 1. How will climate
Nadere informatieOptimaliseren van Impact door
Optimaliseren van Impact door Alfa- en Gammawetenschappen Aantonen en stimuleren van Societal Impact in synergie met andere wetenschappen Wifi: CongresAlfaGamma Wachtwoord: Impact2016 Optimaliseren van
Nadere informatieLANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Aardrijkskunde bestaat uit de volgende (sub)domeinen:
Examenprogramma AARDRIJKSKUNDE V.W.O. LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 1 Het eindexamen Het vak Aardrijkskunde kent slechts het commissie-examen. Er is voor Aardrijkskunde dus geen centraal examen. Vanaf het
Nadere informatieVakoverschrijdende eindtermen die van toepassing zijn tijdens de klimaatexcursie
Vakoverschrijdende eindtermen die van toepassing zijn tijdens de klimaatexcursie Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling. De leerlingen: 1. participeren aan milieubeleid en -zorg op school; 2. herkennen
Nadere informatieBodems in een veranderend(natuur) landschap
Bodems in een veranderend(natuur) landschap door de ogenvan eengeograaf Erik Meijles Rijksuniversiteit Groningen Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen& Kenniscentrum Landschap e.w.meijles@rug.nl Foto: Koopman
Nadere informatieVlaams Instituut voor de Logistiek. Stephane Van den Keybus Key Account Manager, VIL
Vlaams Instituut voor de Logistiek Stephane Van den Keybus Key Account Manager, VIL VIL missie Van Vlaanderen een duurzame en innovatieve logistieke topregio in Europa maken 1 VIL Structuur VIL Innovatieplatform
Nadere informatieVeilig werken. Duurzaam bodemgebruik in de landbouw
Veilig werken Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Programma voor vandaag: Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Kahoot Oefentoets bodemgebruik Veilig werken & Duurzaam bodemgebruik? Veilig werken & Duurzaam
Nadere informatieEcosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling
Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en - Liesbet Vranken KU Leuven Departement Aard- en Omgevingswetenschappen Structuur presentatie Wat zijn ecosysteemdiensten? Van ecosysteemdiensten
Nadere informatieCHALLENGE LANDSCHAP Kwaliteit door ontwikkelen
CHALLENGE LANDSCHAP 2070 Kwaliteit door ontwikkelen 54 JAAR TERUG, 54 JAAR VOORUIT landschap in transitie - 1962 1962 54 JAAR TERUG, 54 JAAR VOORUIT landschap in transitie - 2016 2016 LANDSCHAP IN 2070
Nadere informatieOnderwijs en Kennisoverdracht
Onderwijs en Kennisoverdracht Ontwikkelingen in de duurzame landbouw in Suriname Prof. Tiny van Boekel, Decaan voor Onderwijs/Vice-rector, Wageningen University & Research Centre, NL Inhoud lezing Ontwikkelingen
Nadere informatieOnderzoeksgroep Archeologie
Onderzoeksgroep Archeologie Prof. Dr. Patrick Degryse archeometrie (voornamelijk mineralogie en geochemie) van antieke minerale grondstoffen Contactgegevens: patrick.degryse@kuleuven.be Eigen voorstellen
Nadere informatieAan het Ministerie van Economische Zaken en Klimaatverandering t.a.v. ir. E. D. Wiebes
> Retouradres Postbus 201 3730 AE De Bilt Aan het Ministerie van Economische Zaken en Klimaatverandering t.a.v. ir. E. D. Wiebes cc. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat t.a.v. drs. S. van Veldhoven
Nadere informatieMaster in de Geschiedenis. Prof. Dr. Idesbald Goddeeris 7 maart 2018
Master in de Geschiedenis Prof. Dr. Idesbald Goddeeris 7 maart 2018 Master in de Geschiedenis Master of History Prof. Dr. Idesbald Goddeeris 7 maart 2018 Waarom? 3 Waarom? Blijven plakken in Leuven 4 Waarom?
Nadere informatieTHEMA 5 RELATIES TUSSEN LANDSCHAPPEN
THEMA 5 RELATIES TUSSEN LANDSCHAPPEN Inhoud Inleiding 1. Topografische kaart van regio Leuven 2. Relaties in landschappen in regio Leuven 3. Relaties in landschappen elders in België en Europa 4. Verkeer
Nadere informatieBijlage 3: Handreikingen voor een beleefbare archeologie
Gemeente Millingen aan de Rijn; een archeologische beleidsadvieskaart Bijlage 3: Handreikingen voor een beleefbare archeologie (Bijdrage van Paul van Bree, student Ruimtelijke Ordening en Planologie aan
Nadere informatieDe organisatie als systeem
De organisatie als systeem 1 De organisatie als systeem Verder uitgewerkt in het boek Meer dan de Som der Delen. Systeemdenkers over organiseren en veranderen Brechtje Kessener Leike van Oss 2 www.organisatievragen.nl
Nadere informatiePlant, mens en innovatie. BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018
Plant, mens en innovatie BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018 Plant your future! Waarom Plantenwetenschappen studeren? Plant en Mens Toenemende vraag plantaardige productie Plant en Innovatie MEER MINDER
Nadere informatieBSc Tourism. De volgende presentatie start hier om 9:30 uur
BSc Tourism De volgende presentatie start hier om 9:30 uur waarom? academische studie van toerisme Toerisme in cijfers Toerisme in cijfers Toerisme in cijfers Nederland 35 miljard bestedingen 3% Bruto
Nadere informatieEekhoutcentrum Vliebergh. Wegwijzers voor Aardrijkskunde
Eekhoutcentrum Vliebergh NASCHOLING AARDRIJKSKUNDE Wegwijzers voor Aardrijkskunde Geologie: - Opbouw en structuur van de aarde - Platentektoniek - Geologische geschiedenis Kulak 21/11/15 13h30-16h30 KUL
Nadere informatieWater en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap. Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s
Water en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s Inleiding Decreet IWB, decreet natuurbehoud, SBZ, : vraag naar ecologisch herstel waterlopen
Nadere informatieMaasvlakte 2 (Port of Rotterdam) - Hoe werkt Malta op zee? Een case study. Andrea Otte Senior Beleidsmedewerker Maritiem Erfgoed
Maasvlakte 2 (Port of Rotterdam) - Hoe werkt Malta op zee? Een case study Andrea Otte Senior Beleidsmedewerker Maritiem Erfgoed 2 3 Maasvlakte 2 Project 2000 hectare nieuw land in zee 240 miljoen m3 zand
Nadere informatieEffectiviteit KRW maatregelen. Halen we met de geplande maatregelen de ecologische doelen?
Effectiviteit KRW maatregelen Halen we met de geplande maatregelen de ecologische doelen? 1 Maatregelen Kaderrichtlijn Water Kwaliteit Doelstelling Beleidstekort Maatregelen 2 Welke maatregelen worden
Nadere informatieHOMO NATURALIS Project/plan impressie Werktitel: Het spoor van goud en 11 andere verhalen. door Mathilde Jansen Januari 2013
HOMO NATURALIS Project/plan impressie Werktitel: Het spoor van goud en 11 andere verhalen door Mathilde Jansen Januari 2013 House of Wonders (National Museum Zanzibar), Tanzania 2008 1. Hoe onttrekken
Nadere informatieBouwstenen voor een levensvatbaar en toekomstgericht Vlaams audiovisueel vertonerveld
Bouwstenen voor een levensvatbaar en toekomstgericht Vlaams audiovisueel vertonerveld vertoners, distributeurs, reflectie en omkadering, educatie en archivering culturele vertoners stellen vast VOD, thuisconsumptie,
Nadere informatieToezichtvisie van de Raad van Toezicht
Toezichtvisie van de Raad van Toezicht Aldus vastgesteld door de Raad van Toezicht d.d.14 december 2015 Toezichtvisie 2015-2022 Tegen de achtergrond van het discussiestuk van de Nederlandse Vereniging
Nadere informatieDuurzaam bedrijventerreinmanagement. Cradle to Cradle. Kamer van Koophandel Limburg Dick Thesingh
Duurzaam bedrijventerreinmanagement & Cradle to Cradle Kamer van Koophandel Limburg Dick Thesingh Ontwerp is het eerste teken van menselijke intentie. Mineralen zijn vormvast en tijdloos Planten zijn vitaal
Nadere informatieBSc Tourism. René van der Duim en Martijn van Santen
BSc Tourism René van der Duim en Martijn van Santen waarom? academische studie van toerisme Toerisme in cijfers meer dan een miljard internationale toeristische aankomsten wereldwijd Toerisme in cijfers
Nadere informatieAardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo)
Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden Kernen 1. Burgerschap 36: hoofdzak de Nederlandse
Nadere informatie1: Definities 1 Introductie 2 Landschap 3 Architectuur 7 Samenvatting 9
Inhoud 1: Definities 1 Introductie 2 Landschap 3 Architectuur 7 Samenvatting 9 2: Techniek 11 Introductie 12 Camera 12 Lenzen 13 Accessoires 27 Instellingen 38 RAW/JPEG 45 srgb/adobergb 45 Beeldschermkalibratie
Nadere informatieEen nieuw perspectief Waardestromen
Een nieuw perspectief Waardestromen Arie Voorburg 06 2706 0749 arie.voorburg@arcadis.nl Jordy Daneel 06 2706 2414 jordy.daneel@arcadis.nl 1 Verandering ontstaat door inspiratie of wanhoop 2 Deel 1 Vertrekpunt
Nadere informatieDroge emmers, natte voeten
Droge emmers, natte voeten Environmental & Technical sustainability 1 november 2013 Dick Bouman/Aqua for All Het weer Het klimaat Het weer wordt gekenmerkt door extremen; geen jaar zonder weer-record Dagpieken,
Nadere informatieExamenprogramma aardrijkskunde havo
Examenprogramma aardrijkskunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein
Nadere informatieMaster of Science in het Sociaal Werk en Sociaal Beleid. Faculteit Sociale Wetenschappen
Master of Science in het Sociaal Werk en Sociaal Beleid Faculteit Sociale Wetenschappen Inhoud & achtergrond Sociaal Werk & Sociaal Beleid Internationale definitie van sociaal werk: Social work is a practice-based
Nadere informatieSint-Jan Berchmanscollege
Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Klassieke Talen (2de en 3de graad ASO) Leerlingprofiel Je leest graag, je wil je taalvaardigheid versterken, en je hebt interesse in cultuur en maatschappij? Een
Nadere informatieZONOVERGOTEN VLAANDEREN KLIMAAT EN PUBLIEKE RUIMTE
ZONOVERGOTEN VLAANDEREN KLIMAAT EN PUBLIEKE RUIMTE GRIET VERSTRAETEN BARBARA LEGIEST KLIMAATVERANDERING IN VLAANDEREN - Toename temperatuur - Drogere zomers - Hevige onweders - Nattere winters - Stijging
Nadere informatieOntwikkeling van beek- en oevervegetatie na innovatief beekherstel
Ontwikkeling van beek- en oevervegetatie na innovatief beekherstel Rob Fraaije Ecologie en Biodiversiteit groep Universiteit Utrecht J.T.A. Verhoeven & M.B. Soons FLORON-dag 10 december 2016 Overzicht
Nadere informatieDe Tango methode. Eelke Wielinga
De Tango methode Eelke Wielinga De Tango methode: waar is hij voor bedoeld? Wat doet de methode? Creëren van werkbare relaties waaruit nieuwe oplossingen kunnen voorkomen Wanneer toepassen? Complexe processen
Nadere informatieDe bouwkundige uitdaging in het noorden
De bouwkundige uitdaging in het noorden Eric Heerkens Project Manager Uitvoering Groningen Aardbevingen Bouwkundig Versterken BRON VAN ONZE ENERGIE Het Groningen gasveld Een van de grootste gasvelden ter
Nadere informatieVeerkracht en zelfredzaamheid vanuit internationaal perspectief Keynote Congres Voorbereid op zelfredzaamheid
Veerkracht en zelfredzaamheid vanuit internationaal perspectief Keynote Congres Voorbereid op zelfredzaamheid Georg Frerks Hoogleraar Rampenstudies, Wageningen Universiteit Bredere Context Globalisering
Nadere informatieHet Vlaams adaptatiebeleid, naar Griet Verstraeten Departement Omgeving. Symposium Ecosysteemdiensten in Vlaanderen 4 februari 2019
Het Vlaams adaptatiebeleid, naar 2030 Griet Verstraeten Departement Omgeving Symposium Ecosysteemdiensten in Vlaanderen 4 februari 2019 Leiegardens 2014, Your Estate Solution Vlaams Adaptatieplan 2021-2030
Nadere informatieProgramma van Toetsing en Afsluiting
Vak: Aardrijkskunde Afdeling: Havo 4 20 Domein B: Wereld Arm en Rijk S 100 Stof W afgesloten 20 22 Domein C: Aarde Systeem Aarde S 100 Stof W afgesloten 20 23 Domein A: Vaardigheden:Functies Binnenstad
Nadere informatieOudheidkunde 2010/2011 RH/10062010
Oudheidkunde 2010/2011 RH/10062010 Major Oudheidkunde I (Ohk I) + Oudheidkunde II (Ohk II) jaar 1 Alg. AcVa jaar 1 Ohk I jaar 1 Ohk II I II BC Oude taal 1a (TOGA) Mediterrane pre- en protohistorie APF
Nadere informatieVeerkrachtconcepten voor bioproductieve ruimte Frederik Lerouge, KU Leuven
Veerkrachtconcepten voor bioproductieve ruimte Frederik Lerouge, KU Leuven Veerkracht van sociaal-ecologische systemen Sociaal-ecologisch systeem (SES) (o.a. Glaser et al 2008): bio-geo-fysische eenheid
Nadere informatieTrillingen in het Noorden: De oorzaak van bodemdaling en aardbevingen in Groningen
Leidse Winterlezing 11 November, 2018 Trillingen in het Noorden: De oorzaak van bodemdaling en aardbevingen in Groningen Prof. Chris Spiers Hoge Druk en Temperatuur Laboratorium (HPT Lab) Faculteit Geowetenschappen
Nadere informatieHET CO-CREATIEF PROCES
HET CO-CREATIEF PROCES Tijs Van Steenberghe, vakgroep sociaal werk, expertisecentrum Quality of Life Jessica De Maeyer, vakgroep orthopedagogiek, expertisecentrum Quality of Life Didier Reynaert, vakgroep
Nadere informatieWaardecreatie door netwerken
Waardecreatie door netwerken Hoe houd je nazorg op de kaart? Vraagstelling Hoe houd je nazorg op de kaart in je eigen organisatie, mede bezien in het licht van de bezuinigingen? Wat/Wie is er nodig om
Nadere informatieWat zit er in de aarde en wat beweegt haar. Jacob T. Fokkema
Wat zit er in de aarde en wat beweegt haar Jacob T. Fokkema Bataafsch December 10, 2010 Genootschap 1 Golf patronen van Mallet in 1848 December 10, 2010 2 Het eerste concept van seismische reflectie (1922)
Nadere informatieWelcome. the future. Future Center Wageningen
Welcome to the future Future Center Wageningen Welcome to the Future Op een historische plek in Nederland, het voormalig stadion De Wageningse Berg, wordt gewerkt aan een uniek concept. Een concept dat
Nadere informatieRegionale Implementatie KRW
Regionale Implementatie KRW Bepaling Huidige toestand waterlichamen Dommel Martijn Antheunisse, Vakgroep Ecologie, Ws De Dommel Inhoud Ws. De Dommel - 26 KRW waterlichamen Huidige situatie 2009: Biologische
Nadere informatieWORKSHOP DUURZAAM BEHEER VAN DE NOORDZEE
Noordzeedagen Vlissingen, 2 oktober 2015 ARCADIS EN STICHTING TOEKOMSTBEELD DER TECHNIEK WORKSHOP DUURZAAM BEHEER VAN DE NOORDZEE NU EN IN DE TOEKOMST WELKOM! Eline van Onselen Stéphanie IJff Philip Drontmann
Nadere informatieBEEKDALHERSTEL & VERWEVEN MENS EN NATUUR
BEEKDALHERSTEL & VERWEVEN MENS EN NATUUR vastgoedconcep- INHOUD 1. INLEIDING 2. HUIDIGE SITUATIE 3. ONTWIKKELING BEEKDAL 4. LANDSCHAP 5. MENS EN NATUUR 6. GEBOUW 7. DUURZAAM vastgoedconcep- BEEKDALHERSTEL
Nadere informatieRICHES Renewal, Innovation and Change: Heritage and European Society
This project has received funding from the European Union s Seventh Framework Programme for research, technological development and demonstration under grant agreement no 612789 RICHES Renewal, Innovation
Nadere informatie14/09/2012 WETENSCHAP, TECHNOLOGIE, INNOVATIE EN DE MAATSCHAPPIJ: EEN PRAKTIJKVOORBEELD. Elie Ratinckx VRWI
WETENSCHAP, TECHNOLOGIE, INNOVATIE EN DE MAATSCHAPPIJ: EEN PRAKTIJKVOORBEELD Elie Ratinckx VRWI Studiedag Toekomstverkenningen 21 september 2012 HISTORIEK VRWI TOEKOMSTVERKENNINGEN Ontwikkeling Methodologie
Nadere informatieSecundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen
Eindtermen educatief project Korstmossen, snuffelpalen van ons milieu 2 de en 3 de graad SO Secundair onderwijs - Tweede graad ASO/KSO/TSO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke
Nadere informatieBeekherstel Dommel door Eindhoven tot het Wilhelminakanaal
Inhoud presentatie Beekherstel Dommel door Eindhoven tot het Wilhelminakanaal 1. Aanleiding 2. Het gebied 3. Doel van het project 4. Ontwerpproces en uitdagingen 5. Voorbeelden Frank Gerritsen, projectmanager
Nadere informatiewaarom? academische studie van toerisme
BSc Tourism waarom? academische studie van toerisme Toerisme in cijfers Toerisme in cijfers Toerisme in cijfers Nederland 35 miljard bestedingen 3% Bruto Nationaal Product 400 duizend banen (4%) > landbouw
Nadere informatieEEN GEDEELDE ONDERZOEKSAGENDA VOOR BIPOLAIRE STOORNISSEN DR. BARBARA REGEER ATHENA INSTITUUT VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM
EEN GEDEELDE ONDERZOEKSAGENDA VOOR BIPOLAIRE STOORNISSEN DR. BARBARA REGEER ATHENA INSTITUUT VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM PROGRAMMA Relatie onderzoek - praktijk Een gedeelde onderzoeksagenda Methoden Resultaten
Nadere informatieEcologische effecten van droogte en afvoerpieken in beken
Ecologische effecten van droogte en afvoerpieken in beken Ralf Verdonschot 9 mei 2019 Wageningen Environmental Research, Wageningen UR ralf.verdonschot@wur.nl Introductie Klimaatverandering: toename weersextremen
Nadere informatieNaturalis Society Samen richting geven aan een duurzame toekomst
Samen richting geven aan een duurzame toekomst Aan één van deze onderzoeksdomeinen kunt u zich verbinden. Evolutie Darwinvinken Paleoecologie Schedelkapje Homo erectus Etnobotanie Cadé apothekers herbarium
Nadere informatieBos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University. Gijs Elkhuizen & Simone Loohuizen
Bos- en Natuurbeheer BSc Open Dag Wageningen University Gijs Elkhuizen & Simone Loohuizen Wie wil wildernis? Natuur voor Mensen Mensen voor Natuur Duurzame grondstoffen Natuur = relaxen Natuur als bedreiging
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Humane Wetenschappen ASO2 AO AV 003 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 24 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding...
Nadere informatieCHECKLIST ONDERGRONDKANSEN: AANTREKKELIJK WONEN EN WERKEN IN APELDOORN
CHECKLIST : AANTREKKELIJK WONEN EN WERKEN IN APELDOORN Versterk de identiteit van de Buitenstad door landschappelijke, aardkundige en archeologische waarden zichtbaar op te nemen in de ruimtelijke inrichting
Nadere informatieupspiral randerij -
meer nieuwe banen voor uw regio (100 den) meer grondstoffen meer biodiversiteit meer klimaatcontrole meer vruchtbare bodem meer schone lucht meer schoon water meer veerkracht meer gezondheid meer plezier
Nadere informatieInnovatie in de Hoeksche Waard. Projectleider Biobased Economy Hoeksche Waard Henk Groeneveld
Projectleider Biobased Economy Hoeksche Waard Henk Groeneveld Biobased Economy: De overgang van een economie die draait op fossiele grondstoffen naar een economie die draait op biomassa als grondstof In
Nadere informatieLandschap en erfgoed. Over ruimte bieden aan verandering. Henk Baas Hoofd Landschap RCE. 1 oktober Delft
Landschap en erfgoed Over ruimte bieden aan verandering Henk Baas Hoofd Landschap RCE 1 oktober 2015 - Delft Landschap definitie Definitie RCE Raad voor Europa (Florenceconventie) Het door menselijk denken
Nadere informatieFortengordels rond Antwerpen
Fortengordels rond Antwerpen Gebiedsgericht project Kaderplan: aanzet en voorstel van algemene richtlijnen en visies Els Leclerck, Grontmij, en David Verhoestraete, Cluster Landscape Kaderplan Fortengordels
Nadere informatie1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV
1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 13 maart 2017 platform voor experts professionalisering van het verpakkingsvak profiel versterken binnen het bedrijfsleven
Nadere informatieBodem in het offensief
Bodem in het offensief Petra Deproost, Departement Omgeving Ellen Luyten en Nele Bal, OVAM Thematische tafel Grondzaken 24 september 2018 Bodem is onzichtbaar, maar cruciaal! From the soil we have come,
Nadere informatieLelie 63 m 2 Roos 87 m 2. 3 e verdieping nr. 120 t/m 130. Woningtype
63 m 2 87 m 2 3 e verdieping nr. 120 t/m 130 agnerplein 126 128 130 124 122 120 63 m 2 87 m 2 4 e verdieping nr. 132 t/m 142 agnerplein 138 140 142 136 134 132 63 m 2 87 m 2 5 e verdieping nr. 144 t/m
Nadere informatiePanda-educatie als opstapje voor het betrekken jeugd bij behoud van biodiversiteit
Panda-educatie als opstapje voor het betrekken jeugd bij behoud van biodiversiteit NVD-Symposium 30 Mei, 2018 Arjen Wals, Wageningen UR Inhoud NME-LvDO Pedagogische en didactische uitgangspunten Doelstellingen
Nadere informatieWageningen University & Research. Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus
Wageningen University & Research Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s: primair
Nadere informatieLandschap opnieuw uitvinden
Landschap opnieuw uitvinden Samenwerking tussen natuur en lokale gemeenschap stimuleren Prof. Paul Opdam Wageningen University & Research (Alterra) Landschap: resultaat van samenwerking tussen natuur en
Nadere informatieIntegrale beekherstelprojecten in Vlaanderen. Kansen voor realisatie doelstellingen KRLW én Habitatrichtlijn?
Integrale beekherstelprojecten in Vlaanderen Kansen voor realisatie doelstellingen KRLW én Habitatrichtlijn? Beekherstelproject Marke Rechtgetrokken, verbrede en gestuwde waterloop Problemen wateroverlast
Nadere informatieWageningen University & Research. Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus
Wageningen University & Research Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s:
Nadere informatieABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving
ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde
Nadere informatieMedegebruik van dijk(zones):
Medegebruik van dijk(zones): vanwege ruimtegebrek en voor draagvlak Dijken voor de Toekomst Studiedag STOWA en Kennis voor Klimaat Jantsje M. van Loon-Steensma 24 november 2011 Centrum Water & Klimaat;
Nadere informatiePrehistorie van Europa
Prehistorie van Europa (Prof. Dr. Ph. Crombé) HOOFDSTUK 1: CHRONOLOGIE EN MILIEU 1. CHRONOLOGIE VAN DE PREHISTORIE 1.1 Schrift 1.2 Technologische Evoluties 1.3 Economische Evolutie 1.4 Antropologische
Nadere informatieWerkconferentie agenda omgevingsvisie Limburg
Werkconferentie agenda omgevingsvisie Limburg Op 11 september 2018 zijn zo n 80 medewerkers van verschillende Noord- en Midden-Limburgse gemeenten, het Waterschap, het Rijk, Provinciale Staten, andere
Nadere informatieDe rol van burgercollectieven of commons
De rol van burgercollectieven of commons De neoliberale periode: vanaf de jaren 1980 Wat als overheid én markt ons in de steek laat, juist daar waar het op aan komt? Wat als overheid én markt ons in de
Nadere informatieVoor de buurt met de buurt
Voor de buurt met de buurt Wij willen een samenleving die ruimte en kansen biedt aan iedereen. Van jong tot oud, van gezond tot ziek, van onafhankelijk tot hulpbehoevend en van werkend tot niet-werkend.
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Wetenschappen AO AV 004 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 24 Inhoud Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 november 2006 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte
Nadere informatieSTUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING
STUDIEGEBIED ALGEMENE VORMING Modulaire opleiding Economie AO AV 002 Versie 1.0 BVR Pagina 1 van 26 Inhoud 1 Deel 1 Opleiding... 5 1.1 Korte beschrijving... 5 1.1.1 Inhoud... 5 1.1.2 Modules... 5 1.2 Plaats
Nadere informatieArcheologie in Amsterdam
Archeologie in Amsterdam Archeologie is de studie van samenlevingen, culturen en landschappen door de tijd heen. Fysieke resten van het verleden komen tevoorschijn bij opgravingen, maar worden ook bestudeerd
Nadere informatieMeer grip op de vroege prehistorie
Meer grip op de vroege prehistorie methoden en technieken bij de zandwinlocatie in Woerden Alexander Verpoorte 27 september 2012 Faculteit der Archeologie De laatste miljoen jaar een andere wereld Universiteit
Nadere informatieHet vermogen van een weerbare samenleving
Het vermogen van een weerbare samenleving of Voor- denken in plaats van na- denken. LIMNET-contactdag donderdag 26 november Maurice Ballard Voorzitter CleanTechPunt vzw Met steun van LSM, Limburg Sterk
Nadere informatieGenenbanken: Cool en Kool
Genenbanken: Cool en Kool Saet&Cruyt museum 4 april 2009 Noor Bas Curator collectie koolgewassen CGN Inhoud presentatie Genenbanken: waarom en hoe wordt agrobiodiversiteit bewaard korte impressie CGN Kool:
Nadere informatieSint-Jan Berchmanscollege
Sint-Jan Berchmanscollege Infobrochure Klassieke Talen (2de en 3de graad ASO) Leerlingprofiel Je leest graag, je wil je taalvaardigheid versterken, en je hebt interesse in cultuur en maatschappij? Een
Nadere informatieVERSI Veranderende Referentie, Stabiele Informatie. Dr. Kristien Ooms
VERSI Veranderende Referentie, Stabiele Informatie Dr. Kristien Ooms VERSI? Veranderende Referentie Stabiele Informatie Voorstel voor onderzoeksproject Initiatief van Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten
Nadere informatie