Neurale overlap geschreven en gesproken taal. Maaike Vandermosten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Neurale overlap geschreven en gesproken taal. Maaike Vandermosten"

Transcriptie

1 Neurale overlap geschreven en gesproken taal Maaike Vandermosten LAW symposium, 22 september 2017

2 Gesproken taal en lezen Evolutie Ontwikkeling Semantics (meaning) BOOK Orthography (letter strings) Phonology (sound pattern) 2

3 Klassieke model voor neurale verwerking van taal 19de eeuw

4 Klassiek taalmodel

5 Klassiek taalmodel: dead or alive? Geschwind, 1972 Foute predicties Te simplistisch Linguistisch/psychologisch Biologisch Broca en Wernicke niet goed gedefineerd en anatomisch achterhaald Ook andere region s betrokken bij taal Connectiviteit

6 Klassiek taalmodel: dead or alive? Geschwind, 1972 Foute predicties Te simplistisch Linguistisch/psychologisch Biologisch Broca en Wernicke niet goed gedefineerd en anatomisch achterhaald Ook andere region s betrokken bij taal Connectiviteit

7 Klassiek taalmodel: dead or alive? Functionele Segregatie Functies worden uitgevoerd door specifieke gebieden/cellen in de cortex die anatomisch van elkaar gescheiden kunnen zijn Connectionisme Network verbindt verschillende gespecialiseerde gebieden/cellen

8 Klassiek taalmodel: dead or alive? Geschwind, 1972 Catani, 2005; Dick & Tremblay, 2012 Zhao et al., 2016 Arcuate Fasciculus 3 segments of Arcuate Fasciculus/SLF 3 segments Arcuate Fasciculus 3 segments of SLF IFOF, ILF, UF IFOF, ILF, UF

9 Klassiek taalmodel: dead or alive? Geschwind, 1972 DEAD (Hickok & Poeppel, 2012; Tremblay & Dick, 2016) Nieuwe studies: Betere conceptuele resolutie Niet-invasieve beeldvormingstechnieken met betere temporele en spatiële resolutie

10 Naar een nieuw taalmodel Hickok & Poeppel, 2007

11 Neurale basis van lezen Leren lezen bestaat uit: Creëren van invariante visuele representaties van geschreven woorden Connecteren met hersengebieden voor het verwerken van spraakklanken en betekenis Dehaene, 2009

12 Neurale veranderingen wanneer we leren lezen? Visual system (VWFA) Activeert gekende woorden meer dan voor andere categoriën van visuele stimuli Invariant voor lettertype, hoofdletters, positie Leren lezen verandert de activatie voor geschreven zinnen in VWFA ex-analfabeten versus analfabeten Dehaene et al., Science, 2010

13 Neurale veranderingen wanneer we leren lezen? Spraaksysteem (planum temporale) Primary auditory cortex Planum temporale Leren lezen verandert de verwerking van gesproken taal Activatie in planum temporale voor gesproken taal is verdubbeld in ex-analfabeten ten opzichte van analfabeten Dehaene et al., Science, 2010

14 DSYCO longitudinaal onderzoek

15 Onderzoeksvragen Zijn er neurale verschillen bij kinderen met dyslexie voordat ze leren lezen? Neurale substraten van foneemrepresentaties Neurale substraten van hoger-orde fonologische verwerking Phonological skills

16 Studiedesign Pre-reading (5-6 years old) Early reading (7-8 years old) Kindergarten Grade 1 Grade 2 Grade 3 16

17 Studiedesign Pre-reading (5-6 years old) Early reading (7-8 years old) Kindergarten Grade 1 Grade 2 Grade 3 17

18 Studiedesign Pre-reading (5-6 years old) Early reading (7-8 years old) Adolescents/Adults Kindergarten Grade 1 Grade 2 Grade 3 18

19 Neuroimaging techniques Function Structural organisation Regions Connections 19

20 Onderzoeksvragen Zijn er neurale verschillen bij kinderen met dyslexie voordat ze leren lezen? Neurale substraten van foneemrepresentaties Neurale substraten van hoger-orde fonologische verwerking Phonological skills

21 Structurele neurale substraten van foneemrepresentaties Left lateralization (left > right) Right lateralization (right > left) -0,6 0,4 0,2 0 0,2 0,4 0,6 Pre-readers * Adolescents * 21

22 Functionele neurale substraten van foneemrepresentaties Dyslexic readers and family risk typical readers Maar bij volwassenen met dyslexie geen deficit in neurale representaties gevonden (Boets et al., 2013)

23 Onderzoeksvragen Zijn er neurale verschillen bij kinderen met dyslexie voordat ze leren lezen? Neurale substraten van foneemrepresentaties Neurale substraten van hoger-orde fonologische verwerking Phonological skills

24 White matter analyses Long AF Left Right Anterior AF Posterior AF IFOF UF ILF

25 When and where do neural anomalies occur in dyslexia? Left Arcuate Fasciculus FA 0,52 0,50 * Left long AF 0,48 0,46 0,44 0,42 0,40 Pre-reading NR DR Early Post reading

26 When and where do neural anomalies occur in dyslexia? Left Arcuate Fasciculus FA 0,52 0,50 0,48 * Left long AF 0,46 0,44 0,42 0,40 Pre-reading NR Early Post reading DR

27 Conclusies Neuro-functionele en structurele verschillen in network voor foneemrepresentaties bij kinderen met dyslexie Eerder een risicofactor dan stoornisgerelateerd Stabiel doorheen ontwikkeling? Neurostructurele verschillen in network voor fonologische verwerking bij kinderen met dyslexie Eerder stoornisgerelateerd Aanwezig voordat men leert lezen Plasticiteit van de verschillen lijkt mogelijk

28 KU Leuven Pol Jan Wouters Pol Ghesquière Jolijn Vanderauwera Sophie Vanvooren Astrid De Vos Jan Maastricht Wouters University Bedankt voor jullie aandacht! Milene Bonte Joao Correia

Welk neuro-anatomisch netwerk ligt aan de basis van lezen en leesproblemen?

Welk neuro-anatomisch netwerk ligt aan de basis van lezen en leesproblemen? Welk neuro-anatomisch netwerk ligt aan de basis van lezen en leesproblemen? Dr. Maaike Vandermosten Prof. Dr. Pol Ghesquière Prof. Dr. Jan Wouters Dyslexia Collaboration KU Leuven (DYSCO) OVERZICHT 1.

Nadere informatie

Elektrofysiologische correlaten voor een auditief verwerkingsprobleem bij mensen met dyslexie

Elektrofysiologische correlaten voor een auditief verwerkingsprobleem bij mensen met dyslexie Elektrofysiologische correlaten voor een auditief verwerkingsprobleem bij mensen met dyslexie Hanne Poelmans, Heleen Luts, Maaike Vandermosten, Bart Boets, Pol Ghesquière & Jan Wouters ExpORL & Onderzoekseenheid

Nadere informatie

Intacte maar minder toegankelijke fonologische representaties in dyslexie?

Intacte maar minder toegankelijke fonologische representaties in dyslexie? Intacte maar minder toegankelijke fonologische representaties in dyslexie? Evidentie via hersendecodering en connectiviteitsanalyse Bart Boets KU Leuven I.s.m. H. Op de Beeck, M. Vandermosten, S. Scott,

Nadere informatie

Talking Heads: De Anatomie van de Taal. Rik Vandenberghe K.U. Leuven Dienst Neurologie, UZ Gasthuisberg

Talking Heads: De Anatomie van de Taal. Rik Vandenberghe K.U. Leuven Dienst Neurologie, UZ Gasthuisberg Talking Heads: De Anatomie van de Taal Rik Vandenberghe K.U. Leuven Dienst Neurologie, UZ Gasthuisberg 1 Voor 1810 Vicq d Azyr, Traité d Anatomie et Physiology 1786 Diderot et d Alembert, Encyclopedia,

Nadere informatie

De neurobiologische basis van leren lezen en dyslexie

De neurobiologische basis van leren lezen en dyslexie De neurobiologische basis van leren lezen en dyslexie ONL congres juni 2011 Anniek Vaessen Literacy and Numeracy group Universiteit Maastricht Lezen en spellen in onze maatschappij LEZEN EN SPELLEN: -school/opleiding

Nadere informatie

Willem Bossers - Kennis in Beweging. Bewegen. door het leven heen. Door: Dr. Willem Bossers. @willembossers

Willem Bossers - Kennis in Beweging. Bewegen. door het leven heen. Door: Dr. Willem Bossers. @willembossers 20 30 Willem Bossers - Kennis in Beweging 15 40 10 60 5 80 0 100 Bewegen door het leven heen Door: Dr. Willem Bossers @willembossers Bewegen Norm Gezond Bewegen: gericht op het onderhouden van gezondheid

Nadere informatie

Neurowetenschappen, taal en het onderwijs: Een verstandshuwelijk?

Neurowetenschappen, taal en het onderwijs: Een verstandshuwelijk? Neurowetenschappen, taal en het onderwijs: Een verstandshuwelijk? Esli Struys, CLIN, VUB Seminarie VLOR, 25 oktober 2012 30-10-2012 1 Overzicht -Mind, Brain, Language & Education (MBLE): mogelijkheden,

Nadere informatie

inhoud Voorwoord... 11 deel i: neurowetenschappen in taal en taalstoornissen... 17 Hst 1: Historisch overzicht van de afasiologie...

inhoud Voorwoord... 11 deel i: neurowetenschappen in taal en taalstoornissen... 17 Hst 1: Historisch overzicht van de afasiologie... inhoud Voorwoord... 11 deel i: neurowetenschappen in taal en taalstoornissen... 17 Hst 1: Historisch overzicht van de afasiologie... 19 1.1. Historiek vóór 1860... 20 1.2. Broca, Wernicke en Lichtheim

Nadere informatie

Speaking of Reading. The Role of Basic Auditory and Speech Processing in the Manifestation of Dyslexia in Children at Familial Risk B.E.

Speaking of Reading. The Role of Basic Auditory and Speech Processing in the Manifestation of Dyslexia in Children at Familial Risk B.E. Speaking of Reading. The Role of Basic Auditory and Speech Processing in the Manifestation of Dyslexia in Children at Familial Risk B.E. Hakvoort Samenvatting Dyslexie komt voor bij ongeveer 3 tot 10%

Nadere informatie

15 SEPTEMBER LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie. Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog

15 SEPTEMBER LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie. Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog 15 SEPTEMBER 2016 LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog INLEIDING CENTRUM NEUROLOGISCHE LEER- EN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Spierziekten

Nadere informatie

HERORDENING VAN FUNCTIES NA HERSENINFARCT: CONSEQUENTIES VOOR THERAPIE? 1. Functionele beeldvorming (fmri) 2. Consequenties voor therapie?

HERORDENING VAN FUNCTIES NA HERSENINFARCT: CONSEQUENTIES VOOR THERAPIE? 1. Functionele beeldvorming (fmri) 2. Consequenties voor therapie? HERORDENING VAN FUNCTIES NA HERSENINFARCT: CONSEQUENTIES VOOR THERAPIE? 1. Functionele beeldvorming (fmri) 2. Consequenties voor therapie? 3. Tractografie (DTI): 2 wegen 4. Consequenties voor therapie?

Nadere informatie

Het (on)meetbare brein

Het (on)meetbare brein Het (on)meetbare brein Proost op de wetenschap, SPUI25 Lukas Snoek Universiteit van Amsterdam Even voorstellen... Wie ben ik? Lukas Snoek, promovendus psychologie ("Brein & Cognitie") aan de UvA Interesse

Nadere informatie

Methoden hersenonderzoek

Methoden hersenonderzoek Methoden hersenonderzoek Beschadigingen Meting van individuele neuronen Elektrische stimulatie Imaging technieken (Pet, fmri) EEG Psychofarmaca/drugs TMS Localisatie Voorbeeld: Het brein van Broca s patient

Nadere informatie

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE?

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE? De Hersenen Oriëntatie, september 2002 Esther Wiersinga-Post Inhoud college de Hersenen historisch overzicht (ideeën vanaf 1800) van de video PAUZE neurofysiologie - opbouw van neuronen - actie potentialen

Nadere informatie

Eenzaamheid. Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek. Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen

Eenzaamheid. Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek. Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen Eenzaamheid Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen Stellingen Eenzaamheid staat gelijk aan veel alleen zijn Waar:

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31633 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kant, Anne Marie van der Title: Neural correlates of vocal learning in songbirds

Nadere informatie

Psycho- en neurolinguïstiek van meertaligheid. Gastles Esli Struys EhB, opleidingsonderdeel «Psycholinguïstiek» (Dr. H. Stengers) 29 februari 2012

Psycho- en neurolinguïstiek van meertaligheid. Gastles Esli Struys EhB, opleidingsonderdeel «Psycholinguïstiek» (Dr. H. Stengers) 29 februari 2012 Psycho- en neurolinguïstiek van meertaligheid Gastles Esli Struys EhB, opleidingsonderdeel «Psycholinguïstiek» (Dr. H. Stengers) 29 februari 2012 Esli Struys -assistent Prof. dr. Piet Van de Craen (VUB)

Nadere informatie

Kijk eens in het brein!

Kijk eens in het brein! Kijk eens in het brein! Hersenen en taal Hersenen als onderzoeksdomein Cognitief proces als onderzoeksdomein bouwstenen, chemie anatomie localisatie functies fasen en verloop cognitief proces neurale representatie

Nadere informatie

Hoe rekent ons brein?? Recente neurowetenschappelijke inzichten in de ontwikkeling van rekenen en dyscalculie

Hoe rekent ons brein?? Recente neurowetenschappelijke inzichten in de ontwikkeling van rekenen en dyscalculie Overzicht Inleiding Hoe rekent ons brein?? Recente neurowetenschappelijke inzichten in de ontwikkeling van rekenen en dyscalculie Prof. Dr. Bert De Smedt (number sense) Bewerkingen Hersenstructuur en rekenen

Nadere informatie

Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson. Rick Helmich

Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson. Rick Helmich Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson Rick Helmich Agenda Hoe komt een beweging tot stand? Wat gaat er mis bij de ziekte van Parkinson? Hoe compenseren Parkinson patiënten hiervoor? Zitten

Nadere informatie

Although eventually I became a writer I have struggled my entire life with reading and

Although eventually I became a writer I have struggled my entire life with reading and Although eventually I became a writer I have struggled my entire life with reading and writing. Out of first hand I can tell you how frustrating it is to struggle with words. Even though I am able to recognize

Nadere informatie

Werk aan de winkel: onderzoek naar ontwikkeling en co-morbiditeit in ontwikkelingsstoornissen

Werk aan de winkel: onderzoek naar ontwikkeling en co-morbiditeit in ontwikkelingsstoornissen Stem-, Spraak- en Taalpathologie 32.8310/03/1609-155 Vol. 16, No. 3, 2009, pp. 155-160 Nijmegen University Press Reactie op Modellen van Spraakontwikkelingsdypsraxie (Maassen, Terband & Nijland) Werk aan

Nadere informatie

6-9-2012. Over de grenzen van taal en rekenen. Ontwikkeling van rekenvaardigheid bij baby s en peuters

6-9-2012. Over de grenzen van taal en rekenen. Ontwikkeling van rekenvaardigheid bij baby s en peuters 6-9-2012 Over de grenzen van taal en rekenen Over de invloed van taal op de rekenvaardigheid van jonge kinderen Tijs Kleemans Eliane Segers Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute Even voorstellen

Nadere informatie

Cognitieve verklaringsmodellen van dyslexie: een overzicht van recente wetenschappelijke bevindingen

Cognitieve verklaringsmodellen van dyslexie: een overzicht van recente wetenschappelijke bevindingen Cognitieve verklaringsmodellen van dyslexie: een overzicht van recente wetenschappelijke bevindingen Prof. Dr. Pol Ghesquière Gezins- en Orthopedagogiek Wat is dyslexie? Specifiek probleem met het leren

Nadere informatie

Symposium Rudolf Berlin Center

Symposium Rudolf Berlin Center Symposium Rudolf Berlin Center Successful and : Progress in (neuro)science and practice Amsterdam donderdag 4 februari 2016 Loca9e Oudemanhuispoort Universiteit van Amsterdam Oudemanhuispoort 4-6, 1012CN

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45136 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Werff, S.J.A. van der Title: The stressed brain - discovering the neural pathways

Nadere informatie

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Achtergrond De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (Alzheimer s disease - AD) is een neurodegeneratieve ziekte

Nadere informatie

Openingssymposium Rudolf Berlin Center

Openingssymposium Rudolf Berlin Center Openingssymposium Rudolf Berlin Center Leesproblemen in een nieuw perspectief: Van neurocognitie tot zorg Amsterdam woensdag 18 december 2013 Locatie Hotel CASA 400, Eerste Ringdijkstraat 4, 1097BC Amsterdam

Nadere informatie

De invloed van temporale pool resectie op het emotionele brein. Laura Van de Vliet Congres ouderenpsychiatrie, 12 oktober 2017

De invloed van temporale pool resectie op het emotionele brein. Laura Van de Vliet Congres ouderenpsychiatrie, 12 oktober 2017 De invloed van temporale pool resectie op het emotionele brein. Laura Van de Vliet Congres ouderenpsychiatrie, 12 oktober 2017 I. Introductie II. Doelstellingen III. Methodes IV.Resultaten V. Samenvatting

Nadere informatie

Symbolische numerieke vaardigheden zijn even belangrijk voor rekenen als fonologisch bewustzijn voor lezen

Symbolische numerieke vaardigheden zijn even belangrijk voor rekenen als fonologisch bewustzijn voor lezen Symbolische numerieke vaardigheden zijn even belangrijk voor rekenen als fonologisch bewustzijn voor lezen Kiran Vanbinst, Daniel Ansari, Pol Ghesquière, & Bert De Smedt Situering Technisch lezen + elementair

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie

Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie 255 256 De twee hersenhelften, de hemisferen, van het menselijke brein verschillen zowel in vorm als in functie. In sommige hersenfuncties, zoals

Nadere informatie

Openingssymposium Rudolf Berlin Center

Openingssymposium Rudolf Berlin Center Openingssymposium Rudolf Berlin Center Leesproblemen in een nieuw perspectief: Van neurocognitie tot zorg Amsterdam woensdag 18 december 2013 Locatie Hotel CASA 400, Eerste Ringdijkstraat 4, 1097BC Amsterdam

Nadere informatie

De structurele connectiviteit van taal bij kinderen

De structurele connectiviteit van taal bij kinderen FACULTEIT GENEESKUNDE FACULTY OF MEDICINE LOGOPEDISCHE EN AUDIOLOGISCHE WETENSCHAPPEN HERESTRAAT 49/721 3000 LEUVEN De structurele connectiviteit van taal bij kinderen Een DTI-studie bij typisch ontwikkelende

Nadere informatie

Alle Taal Centraal 13 november 2014

Alle Taal Centraal 13 november 2014 18-11-14 Rol van taal bij de rekenvaardigheid van kinderen met taalleerproblemen Alle Taal Centraal 13 november 2014 Tijs Kleemans, Eliane Segers, & Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute, Radboud

Nadere informatie

Thema: hersenontwikkeling

Thema: hersenontwikkeling Thema: hersenontwikkeling stap 1: Ontwikkeling van de neurale buis Lengte: bv cortex, middenhersenen en hersenstam. Oppervlakte : bv visuele cortex, Diepte: verschillende lagen van een gebied Porblemen

Nadere informatie

Dutch ACD, 02-10-2010. Behavioural Science Institute. Motorische planning en controle bij. De rol van motorische inbeelding bij de revalidatie

Dutch ACD, 02-10-2010. Behavioural Science Institute. Motorische planning en controle bij. De rol van motorische inbeelding bij de revalidatie Dutch ACD, 02-10-2010 Behavioural Science Institute Motorische planning en controle bij Cerebrale eb e Parese: De rol van motorische inbeelding bij de revalidatie Bert Steenbergen Motorische inbeelding

Nadere informatie

Laaggeletterdheid in Vlaardingen Dr. Christine Clement. Ruim denken - 21 november 2016

Laaggeletterdheid in Vlaardingen Dr. Christine Clement. Ruim denken - 21 november 2016 Laaggeletterdheid in Vlaardingen Dr. Christine Clement Ruim denken - 21 november 2016 Vraag: Wat is laaggeletterdheid? Wat kunnen laaggeletterde mensen wel of niet lezen/schrijven? A. Niets B. Maximaal

Nadere informatie

Minor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 3

Minor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 3 Minor Dyslexie 2016-2017 Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 3 Programma mededelingen terugblik bijeenkomst 2 3 fasen van geletterdheid casus M uitgangspunten handelingsgericht werken Minor Dyslexie

Nadere informatie

Neuroanatomical changes in patients with loss of visual function Prins, Doety

Neuroanatomical changes in patients with loss of visual function Prins, Doety Neuroanatomical changes in patients with loss of visual function Prins, Doety IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

A Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M.

A Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M. A Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M. Goltstein Proefschrift samenvatting in het Nederlands. Geschreven

Nadere informatie

Amyotrofische laterale sclerose (ALS) is een progressieve neuromusculaire ziekte

Amyotrofische laterale sclerose (ALS) is een progressieve neuromusculaire ziekte ALS IMPRINTS ON THE BRAIN LINKED TO THE CONNECTOME Proefschrift Ruben Schmidt UMC Utrecht Hersencentrum Nederlandse samenvatting ALS afdrukken op het brein gelinkt aan het connectoom Amyotrofische laterale

Nadere informatie

Weten of doen: een fmri-studie naar muziekperceptie bij instrumentalisten

Weten of doen: een fmri-studie naar muziekperceptie bij instrumentalisten Prins Claus Conservatorium Weten of doen: een fmri-studie naar muziekperceptie bij instrumentalisten Onderzoeksconferentie Cultuureducatie en -participatie Robert Harris Utrecht, 24 nov. 2014 De Neurowetenschappen......hebben

Nadere informatie

The phonological representations hypothesis of dyslexia : consequences for the formation of associations Messbauer, V.C.S.

The phonological representations hypothesis of dyslexia : consequences for the formation of associations Messbauer, V.C.S. UvA-DARE (Digital Academic Repository) The phonological representations hypothesis of dyslexia : consequences for the formation of associations Messbauer, V.C.S. Link to publication Citation for published

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Hanekamp, S. (2017). Glaucoma: an eye or a brain disease? [Groningen]: Rijksuniversiteit Groningen

Citation for published version (APA): Hanekamp, S. (2017). Glaucoma: an eye or a brain disease? [Groningen]: Rijksuniversiteit Groningen University of Groningen Glaucoma: an eye or a brain disease? Hanekamp, Sandra IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

Zijn wij ons brein? 11-2-2014. UP 2014 Prof. Stephan Claes

Zijn wij ons brein? 11-2-2014. UP 2014 Prof. Stephan Claes Zijn wij ons brein? UP 2014 Prof. Stephan Claes Zijn wij ons brein? 1. Inleiding: historiek 2. Verkenning van het menselijk brein 3. Het emotionele brein 4. Het brein onder stress 5. Het bewuste brein

Nadere informatie

Actuele cognitieve theorieën over dyslexie. Prof. Dr. Pol Ghesquière Gezins- en Orthopedagogiek

Actuele cognitieve theorieën over dyslexie. Prof. Dr. Pol Ghesquière Gezins- en Orthopedagogiek Actuele cognitieve theorieën over dyslexie Prof. Dr. Pol Ghesquière Gezins- en Orthopedagogiek Wat is dyslexie? Specifiek probleem met het leren lezen en/of spellen = leerstoornis Manifesteert specifiek

Nadere informatie

Taal en Cognitie: Een Black Box Revelation. Esli Struys WOT/WOLEC, 10 mei 2011

Taal en Cognitie: Een Black Box Revelation. Esli Struys WOT/WOLEC, 10 mei 2011 Taal en Cognitie: Een Black Box Revelation Esli Struys WOT/WOLEC, 10 mei 2011 Overzicht Historisch overzicht Chomsky vs Skinner Cognitieve linguïstiek Psycho/neurolinguïstiek Casus Syntaxis en het brein

Nadere informatie

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk

Kijken in puberhersenen. Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Kijken in puberhersenen Laura van der Aar Miranda Jansen Eduard Klapwijk Pubergedrag Risicogedrag en hersenonderzoek Het puberende brein onder de loep Eduard Klapwijk e.t.klapwijk@fsw.leidenuniv.nl Adolescentie:

Nadere informatie

SAMENVATTING 183 SAMENVATTING

SAMENVATTING 183 SAMENVATTING SAMENVATTING 183 SAMENVATTING Vermoeidheid is een alledaagse ervaring. Wanneer vermoeidheid een lange tijd aanhoudt kan dit voor problemen zorgen. Geneeskundestudenten zien we als relatief kwetsbaar als

Nadere informatie

HET DOVE BABYBREIN: HANS KLOK ONDER DE ILLUSIONISTEN

HET DOVE BABYBREIN: HANS KLOK ONDER DE ILLUSIONISTEN HET DOVE BABYBREIN: HANS KLOK ONDER DE ILLUSIONISTEN L E Z I N G T H E M A : H E T D O V E B A B Y B R E I N J O H N B O S, M S C N E U R O W E T E N S C H A P P E R N E U R O P S Y C H O L O O G D O C

Nadere informatie

Ontwikkeling van het adolescentenbrein

Ontwikkeling van het adolescentenbrein Ontwikkeling van het adolescentenbrein Eveline Crone Brain & Development lab Universiteit Leiden 13 sept 1848: Een ongelooflijk verhaal.. Phineas Gage 1 Phineas Gage Phineas Gage: herstel bleef bij bewustzijn

Nadere informatie

Deze week zullen we het nog een stukje hebben over de psychologische functies ruimtelijk denken, aandacht en geheugen. Vorige week hebben we gezien

Deze week zullen we het nog een stukje hebben over de psychologische functies ruimtelijk denken, aandacht en geheugen. Vorige week hebben we gezien Deze week zullen we het nog een stukje hebben over de psychologische functies ruimtelijk denken, aandacht en geheugen. Vorige week hebben we gezien wat de rol is van de pariëtaalkwab bij ruimtelijk denken

Nadere informatie

Neurofysiologisch onderzoek van Fonologie : Een literatuurstudie

Neurofysiologisch onderzoek van Fonologie : Een literatuurstudie Academiejaar 2010-2011 Neurofysiologisch onderzoek van Fonologie : Een literatuurstudie Jeroen VAN LERBEIRGHE Promotor: Prof. Dr. P. Santens Scriptie voorgedragen in de 2 e Master in het kader van de opleiding

Nadere informatie

Waarom hebben sommige kinderen moeite met het begrijpen van teksten en andere kinderen niet?

Waarom hebben sommige kinderen moeite met het begrijpen van teksten en andere kinderen niet? Waarom hebben sommige kinderen moeite met het begrijpen van teksten en andere kinderen niet? Verschillen tussen zwakke en goede begrijpend lezers in groep 4 Slotconferentie NWO Begrijpelijke Taal, 11 november

Nadere informatie

Hersenconnectiviteit in relatie tot lezen en leesproblemen: een diffusie MRI studie bij kleuters en volwassenen

Hersenconnectiviteit in relatie tot lezen en leesproblemen: een diffusie MRI studie bij kleuters en volwassenen Hersenconnectiviteit in relatie tot lezen en leesproblemen: een diffusie MRI studie bij kleuters en volwassenen Jolijn Vanderauwera 1,2, Pol Ghesquière 1, Jan Wouters 2, Maaike Vandermosten 1,2 Affiliaties:

Nadere informatie

The Kentalis Reading House

The Kentalis Reading House The Kentalis Reading House Technology-facilitated enhancement of parent involvement Annet de Klerk, Loes Wauters Overview A first impression Motivation The importance of emergent literacy at home Kentalis

Nadere informatie

Dyslexie als algemeen magnocellulair deficit!? Resultaten van recent onderzoek

Dyslexie als algemeen magnocellulair deficit!? Resultaten van recent onderzoek Dyslexie als algemeen magnocellulair!? Resultaten van recent onderzoek Prof. Dr. Pol Ghesquière & Dr. Bart Boets Centrum voor Orthopedagogiek i.s.m. Prof. Dr. Jan Wouters & Prof. Dr. Astrid Van Wieringen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/49241 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kepinska, O. Title: The neurobiology of individual differences in grammar learning

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. De invloed van illusies op visueelmotorische

Nederlandse samenvatting. De invloed van illusies op visueelmotorische De invloed van illusies op visueelmotorische informatieverwerking 115 Terwijl je deze tekst leest, maken je ogen snelle sprongen van woord naar woord. Deze snelle oogbewegingen, saccades genoemd, gebruik

Nadere informatie

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress.

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Vraag 1 (10 punten) A. Wat is het Circuit van Papez en welke hersenstructuren maken hier deel van uit? (5 punten) B. Welke extra hersenstructuren zijn

Nadere informatie

Why So Fast? An Investigation of the Cognitive and Affective Processes Underlying Succesful and Failing Development of Reading Fluency. M.H.T.

Why So Fast? An Investigation of the Cognitive and Affective Processes Underlying Succesful and Failing Development of Reading Fluency. M.H.T. Why So Fast? An Investigation of the Cognitive and Affective Processes Underlying Succesful and Failing Development of Reading Fluency. M.H.T. Zeguers Het menselijke brein is waarschijnlijk niet uitgerust

Nadere informatie

Early Identification and Intervention in Children at Risk for Reading Difficulties A.G.F.M. Regtvoort

Early Identification and Intervention in Children at Risk for Reading Difficulties A.G.F.M. Regtvoort Early Identification and Intervention in Children at Risk for Reading Difficulties A.G.F.M. Regtvoort Samenvatting Leren lezen is een proces dat zich voor de meeste kinderen volgens een vast patroon over

Nadere informatie

Waarom is dyslexie familiair? dr. Elsje van Bergen

Waarom is dyslexie familiair? dr. Elsje van Bergen Waarom is dyslexie familiair? dr. Elsje van Bergen 1. Familiar risico op dyslexie 2. Gedragsgenetica 3. Leesvaardigheid in gezinnen 2 / 17 Prof. Peter de Jong Prof. Aryan van der Leij Lezen Leren om te

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/39720 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hafkemeijer, Anne Title: Brain networks in aging and dementia Issue Date: 2016-05-26

Nadere informatie

Ardi Roelofs Taalpsychologische benadering van spraaktaalstoornissen: Rol van executieve functies. TaalStaal 9 november

Ardi Roelofs Taalpsychologische benadering van spraaktaalstoornissen: Rol van executieve functies. TaalStaal 9 november Ardi Roelofs Taalpsychologische benadering van spraaktaalstoornissen: Rol van executieve functies TaalStaal 9 november 2012 16.20-16.50 Waar zit de taalknobbel? mediaal Gebied van Wernicke Executieve functies

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37815 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kleibeuker, Sietske Willemijn Title: 'What Box?': behavioral, neuro-imaging, and

Nadere informatie

Het ideale font voor programmeurs

Het ideale font voor programmeurs Het ideale font voor programmeurs Hogeschool Utrecht Communicatie & Media Design Auteur: Benjamin van Bienen (1576750) Docent: Dick Swart Specialisatie: Visual design seminar 2014-B Menig programmeur leest

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

Dyslexie of nie(t)? Tom Braams. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 37, (1998) 317-322

Dyslexie of nie(t)? Tom Braams. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 37, (1998) 317-322 Tom Braams Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 37, (1998) 317-322 Dyslexie is niet hetzelfde als ernstige lees- en spellingproblemen. In dit artikel zal worden beargumenteerd dat ernstige lees- en spellingproblemen

Nadere informatie

Praktijkkennis van leerkrachten als ontwerpers van een ICT-rijke leeromgeving Promovendus Paper presentatie ORD 2011

Praktijkkennis van leerkrachten als ontwerpers van een ICT-rijke leeromgeving Promovendus Paper presentatie ORD 2011 Praktijkkennis van leerkrachten als ontwerpers van een ICT-rijke leeromgeving Promovendus Paper presentatie ORD 2011 Ferry Boschman, Susan McKenney & Joke Voogt Universiteit Twente Vakgroep C & O Beginnende

Nadere informatie

18/09/2012. Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica

18/09/2012. Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica Nieuwe diagnostische technieken : ook relevant in de klinische praktijk? Lieven Lagae, Kinderneurologie, UZ Leuven Vooruitgang? Moleculaire biologie en genetica Probleem : - genotype fenotype correlatie

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Peters, B. D. (2010). Diffusion tensor imaging in the early phase of schizophrenia

Citation for published version (APA): Peters, B. D. (2010). Diffusion tensor imaging in the early phase of schizophrenia UvA-DARE (Digital Academic Repository) Diffusion tensor imaging in the early phase of schizophrenia Peters, B.D. Link to publication Citation for published version (APA): Peters, B. D. (2010). Diffusion

Nadere informatie

Zwakke centrale coherentie en de Van Hiele niveaus

Zwakke centrale coherentie en de Van Hiele niveaus Zwakke centrale coherentie en de Van Hiele niveaus Michiel Klaren 2015-04-22 Inhoud Autisme Spectrum Stoornissen Zwakke centrale coherentie Niveautheorie van Van Hiele Onderzoeksvraag Bevindingen Conclusie

Nadere informatie

De relatie tussen geboortekwartaal en schools succes in de eerste jaren van het lager onderwijs

De relatie tussen geboortekwartaal en schools succes in de eerste jaren van het lager onderwijs De relatie tussen geboortekwartaal en schools succes in de eerste jaren van het lager onderwijs Verachtert P. De Fraine B. Onghena P. Ghesquière P. Katholieke Universiteit Leuven 1. Achtergrond A. Leeftijdsverschillen

Nadere informatie

Rol in leren en geheugen en veranderingen die optreden bij de ziekte van Alzheimer

Rol in leren en geheugen en veranderingen die optreden bij de ziekte van Alzheimer NEDERLANDSE SAMENVATTING CINGULAIRE NETWERKEN Rol in leren en geheugen en veranderingen die optreden bij de ziekte van Alzheimer 157 Achtergrond Dementie is een aandoening die gepaard gaat met een achteruitgang

Nadere informatie

Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg

Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg Luc Goossens KU Leuven Schoolpsychologie and Ontwikkeling in Context (SCenO) Leuven Institute of Human Genomics and Society

Nadere informatie

NEUROBIOLOGISCHE EN NEUROPSYCHOLOGISCHE ASPECTEN VAN DYSLEXIE

NEUROBIOLOGISCHE EN NEUROPSYCHOLOGISCHE ASPECTEN VAN DYSLEXIE NEUROBIOLOGISCHE EN NEUROPSYCHOLOGISCHE ASPECTEN VAN DYSLEXIE L. Blomert en P. Hagoort, IWAL Amsterdam respectievelijk Max Planck Institut für Psycholinguistik Nijmegen Inleiding In het navoigende wordt

Nadere informatie

Spiegeltherapie. Martine Eckhardt, fysiotherapeut/bewegingswetenschapper Rijndam revalidatiecentrum

Spiegeltherapie. Martine Eckhardt, fysiotherapeut/bewegingswetenschapper Rijndam revalidatiecentrum Spiegeltherapie Martine Eckhardt, fysiotherapeut/bewegingswetenschapper Rijndam revalidatiecentrum Plasticiteit v.d. hersenen 7 jarig Turks meisje Op drie-jarige leeftijd oa taalgebieden verwijderd Tweetalig

Nadere informatie

bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie of Children with a Severe Form of Dyslexia Ans van Velthoven

bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie of Children with a Severe Form of Dyslexia Ans van Velthoven Neuropsychologische Behandeling en Sociaal Emotioneel Welzijn bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie Neuropsychological Treatment and Social Emotional Well-being of Children with a Severe Form

Nadere informatie

Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen

Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen Samenvatting Mensen zijn in staat zich aan te passen aan de veranderingen die voortdurend plaatsvinden in hun omgeving en in henzelf. Ons gedrag en de manier waarop ons brein informatie verwerkt verandert

Nadere informatie

Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen

Duurzaam inzetbaar, Even je geheugen opfrissen Samenvatting Mensen zijn in staat zich aan te passen aan de veranderingen die voortdurend plaatsvinden in hun omgeving en in henzelf. Ons gedrag en de manier waarop ons brein informatie verwerkt verandert

Nadere informatie

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht Max de Leeuw, psychiater en senior onderzoeker GGZ Rivierduinen/LUMC KenBiS, 17 juni 2016 Leiden Inhoud Emotieverwerking Werkgeheugen Beloning Eerstegraads

Nadere informatie

LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose

LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE. Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose LECTORAAT ZORG & INNOVATIE IN PSYCHIATRIE Risicofactoren, leefstijl en de mondzorg bij jong volwassenen na vroege psychose Symposium onderzoeksresultaten 2017 Sonja Kuipers, MSc MSW RN PhD-Student Zonder

Nadere informatie

called Eddy Currents, actually change the shape of the gradient waveform and as a result of that distortions are introduced in the diffusion-weighted

called Eddy Currents, actually change the shape of the gradient waveform and as a result of that distortions are introduced in the diffusion-weighted 145 SUMMARY The white matter in the human brain is highly organized. Distant brain areas are connected to each other by bundles of axons organized in fascicles. Before the advent of diffusion-weighted

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Depressie en angststoornissen zijn veelvoorkomende neuropsychiatrische stoornissen. Een depressie of angststoornis wordt vastgesteld aan de hand van de DSM (Diagnostic and Statistical

Nadere informatie

Wat is er bekend over de relatie tussen het leren van Frans of Spaans als vreemde taal en dyslexie in het voorgezet onderwijs?

Wat is er bekend over de relatie tussen het leren van Frans of Spaans als vreemde taal en dyslexie in het voorgezet onderwijs? Opgesteld door: José van der Hoeven Vraagsteller: docent voortgezet onderwijs Geraadpleegde experts: dr. Elise de Bree (UvA), dr. Madelon van den Boer (UvA) Referentie: Kennisrotonde. 2017. Wat is er bekend

Nadere informatie

Varieties of developmental dyslexia

Varieties of developmental dyslexia Varieties of developmental dyslexia Castles and Coltheart (1993) Onderwerp: verschillende vormen van ontwikkelde dyslexie - er zijn subgroepen van dyslexie - relatie tussen verkregen en ontwikkelde dyslexie

Nadere informatie

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Wat is dat? Eva van de Sande Radboud Universiteit Nijmegen EERST.. WETENSCHAPSQUIZ 1: Hoe komen we dingen te weten? kdsjas Google onderzoek boeken A B C 1: We weten dingen door

Nadere informatie

University of Groningen. Adaptation after mild traumatic brain injury van der Horn, Harm

University of Groningen. Adaptation after mild traumatic brain injury van der Horn, Harm University of Groningen Adaptation after mild traumatic brain injury van der Horn, Harm IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.

Nadere informatie

Depressie bij ouderen Trends over de tijd

Depressie bij ouderen Trends over de tijd DEPARTMENT OF PSYCHIATRY Disclosure belangen spreker Depressie bij ouderen Trends over de tijd Hans Jeuring Psychiater en onderzoeker, UMCG Afdeling Ouderenpsychiatrie (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een

Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een Nederlandse samenvatting Borderline-persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een ernstige psychische stoornis, die vaak voorkomt bij mensen met een voorgeschiedenis van interpersoonlijk trauma, zoals kindermishandeling

Nadere informatie

PSYCHOLOGISCHE FUNCTIELEER I. Academiejaar Durk Talsma Kate Ergo HOOFDSTUK 1

PSYCHOLOGISCHE FUNCTIELEER I. Academiejaar Durk Talsma Kate Ergo HOOFDSTUK 1 PSYCHOLOGISCHE FUNCTIELEER I Academiejaar 2017-2018 Durk Talsma (Durk.Talsma@Ugent.be) Kate Ergo (Kate.Ergo@Ugent.be) HOOFDSTUK 1 Benaderingen van de menselijke cognitie 1 FUNCTIELEER Deel I HISTORIE De

Nadere informatie

Serotonergic Control of the Developing Cerebellum M. Oostland

Serotonergic Control of the Developing Cerebellum M. Oostland Serotonergic Control of the Developing Cerebellum M. Oostland Nederlandse samenvatting De ontwikkeling van de hersenen is een proces dat nauwgezet gereguleerd wordt, zowel voor als na de geboorte, en is

Nadere informatie

Chapter 13. Nederlandse samenvatting. A.R.E. Potgieser

Chapter 13. Nederlandse samenvatting. A.R.E. Potgieser Chapter 13 Nederlandse samenvatting A.R.E. Potgieser Chapter 13 Nederlandse samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene introductie over de premotor cortex met een focus op betrokkenheid van deze gebieden

Nadere informatie

Taal en het brein Neurowetenschappen en taalontwikkeling

Taal en het brein Neurowetenschappen en taalontwikkeling Taal en het brein Neurowetenschappen en taalontwikkeling Deel 2. Interactie en hersenorganisatie 9 december 2011, Algemene TaalWetenschap 9-12-2011 1 Neuronale organisatie motorische en sensorische cortex

Nadere informatie

Scholingsdagen NVMETC 4 en 18 november 2016 Informed consent materiaal afstemmen op kinderen en adolescenten

Scholingsdagen NVMETC 4 en 18 november 2016 Informed consent materiaal afstemmen op kinderen en adolescenten Scholingsdagen NVMETC 4 en 18 november 2016 Informed consent materiaal afstemmen op kinderen en adolescenten Ronella Grootens Actueel Minister Schippers: 11 okt 2016.De commissie-doek beschreef in haar

Nadere informatie

Waarom zingt deze vogel? De vier vragen van Tinbergen. De evolutie van gedrag. Charles Darwin s Evolutie-theorie

Waarom zingt deze vogel? De vier vragen van Tinbergen. De evolutie van gedrag. Charles Darwin s Evolutie-theorie Twitter evolutie Over gedrag bij mensen en andere dieren Waarom zingt deze vogel? voorouders deden het ook al vrouwtje lokken geleerd toen hij jong was hersengebieden actief Johan Bolhuis Cognitieve Neurobiologie,

Nadere informatie

Proefschrift. Cannabis use, cognitive functioning and behaviour problems. Merel Griffith - Lendering. Samenvatting

Proefschrift. Cannabis use, cognitive functioning and behaviour problems. Merel Griffith - Lendering. Samenvatting Proefschrift Cannabis use, cognitive functioning and behaviour problems Merel Griffith - Lendering Samenvatting Het gebruik van cannabis is gerelateerd aan een breed scala van psychische problemen, waaronder

Nadere informatie

De rol van orthografisch leren en seriële orde verwerking bij dyslexie. Eva Staels

De rol van orthografisch leren en seriële orde verwerking bij dyslexie. Eva Staels De rol van orthografisch leren en seriële orde verwerking bij dyslexie Eva Staels 1 Verklarende theorieën Specificiteitsparadox Specifiek Algemeen Pag. 2 Verklarende theorieën Specifiek Achterliggend defect

Nadere informatie

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom Nathalie Vanderbruggen Psychoneurologisch functioneren in KS ( Verri et al. 2010) Cognitief functioneren: Psychopathologische kwetsbaarheid:

Nadere informatie