Opbrengst Gericht Werken: DIFFERENTIATIE in de dagelijkse lespraktijk middels het format KLASHANDELINGSPLAN

Transcriptie

1 Opbrengst Gericht Werken: DIFFERENTIATIE in de dagelijkse lespraktijk middels het format KLASHANDELINGSPLAN 8 november 2012

2 Inhoud workshop PLENAIR DEEL 1: i. Achtergrond OGW ii. Van theorie naar praktijk: Identificeren van overeenkomsten en verschillen iii. Het klashandelingsplan in de praktijk iv. VOORAFGAAND TRAJECT v. Van impliciet naar expliciet: What happens inside the black box? IN GROEPEN DEEL 2 Nabespreking ahv stellingen en vragen

3 i. OPBRENGST GERICHT WERKEN (OGW) meten is weten

4 Opbrengst Gericht Werken (OGW) meten is zweten Van uitkomsten naar planmatige actie!

5 OGW als ideaal onderwijsmodel De toetsresultaten worden pro-actief ingezet als individueel startpunt (huidige positie) om vanaf dit punt planmatig en doelgericht te werken aan of het wegwerken van hiaten (bij zwakke lln) excelleren en verdiepen (bij sterke lln) met hetzelfde einddoel: het diploma convergente differentiatie

6 Assessment als leidraad Assessment verwijst naar alle activiteiten, ondernomen door docenten en hun leerlingen bij zelfevaluatie, die informatie geven en aansluitend moeten worden gebruikt als feedback om het onderwijs hierop aan te passen en de leeractiviteiten waarin ze betrokken zijn. Dit assessment wordt 'formatief assessment' wanneer de leerresultaten worden gebruikt om het lesgeven aan te passen aan de leerbehoeften. (Black & Wiliam, 1998).

7 Formatief assessment en OGW In een leeromgeving bevat feedback over de inspanningen van de lerenden drie elementen: (1) het gewenste doel; (2) het bewijs over de huidige positie; (3) en enig begrip van een manier om de kloof te dichten tussen de twee. (Sadler, 1989).

8 ii. IDENTIFICEREN VAN OVEREENKOMSTEN EN VERSCHILLEN Differentiatie kan worden omschreven als het bewust omgaan met verschillen tussen leerlingen in de klas in instructie, in lesstof en in prestaties. Didactische differentiatie: vraagt om een goede voorbereiding en om inzicht in de vraag met welke onderdelen bepaalde leerlingen waarschijnlijk moeite zullen hebben. Eén werkvorm is zelden effectief voor alle lln in de groep

9 W vraagt een andere zienswijze en benadering van et onderwijsleerproces. tsen worden geanalyseerd en concreet ingezet om st te stellen: at is het gewenste toekomstig niveau at is het huidige niveau van de leerling oe kunnen we de kloof tussen beiden verkleinen anuit een overkoepelende, akoverstijgende aanpak aseerd op planmatig handelen

10 Planmatig handelen De planmatige aanpak leidt ertoe dat het dagelijks handelen van iedere docent wordt geleid door het vooraf (doelgericht) inplannen van activiteiten en het achteraf evalueren van de behaalde resultaten, zowel qua inhoud als proces. Hierbij hoort een open en heldere communicatie met duidelijke afspraken op basis van eerlijkheid, duidelijkheid en openheid. Feedback speelt hier een belangrijke rol in: leerling docent en docent docent

11 In plaats van losse gesegmenteerde vakonderdelen synergetisch samenwerken middels gemeenschappelijke doelen en gezamenlijke actie

12 Rol van de docent I Monitoring = stelselmatig volgen van de vorderingen

13 Scaffolding Rol van de docent II = middels maatwerk ondersteunen

14 iii. HET KLASHANDELINGSPLAN OPSTELLEN volgens de stappen OGW Synergetisch, vanuit de focus TAALBELEID Waarnemen 1. Verzamelen van gegevens uit CITO-VAS woordenschat leesvaardigheid rekenen/wiskunde 2. Signaleren van leerlingen met speciale behoeften Begrijpen 3. Onderwijsbehoeften benoemen Plannen 4. Leerlingen clusteren 5. Opstellen klashandelingsplan Realiseren 6. Uitvoeren klashandelingsplan

15 ZORG- LEERLINGEN HANDELINGS PLAN TAAL-REKEN BELEID OGW AFSPRAKEN HELE KLAS INDIVIDUELE LEERLINGEN HANDELINGS PLAN DIVERSE TOETSGEGEVENS DIFFERENTIATIE??

16 KLASHANDELINGSPLAN = een synergetische, praktische weergave van alle huidige toetsresultaten: AFSPRAKEN HELE KLAS klassenplattegrond, volgboekje leerling, Equip-afspraken, etc. (resultaten observatieinstrumenten) LEERLINGEN MET EEN HANDELINGSPLAN zorg en individuele lln (resultaten externe en interne metingen) DIFFERENTIATIE leesvaardigheid, woordenschat en rekenen/wiskunde (nav resultaten CITO-VAS) en eigen vakgebied (nav resultaten methodegebonden toetsen) één format voor alle gegevens

17

18

19 Drie functies klashandelingsplan 1. Taalbeleid wordt vestigingsbreed gepraktiseerd door de analyse van CITO-VAS-resultaten begrijpend lezen en woordenschat en hier planmatig actie aan te verbinden (expliciet). 2. Middel waarmee de toetsresultaten worden geanalyseerd, verwerkt in concrete doelstellingen en vertaald naar de beschrijving van de wijze waarop planmatig wordt gehandeld tijdens de dagelijkse lespraktijk van de docent (expliciet). 3. Docenten worden aangescherpt in hun professionaliteit doordat het klashandelingsplan ze op praktische wijze op weg helpt naar de toepassing van gedifferentieerd handelen (impliciet). Model OGW gefaseerde toepassing differentiatie

20 Model OGW gefaseerde toepassing differentiatie trap 1. taalgericht vakonderwijs trap 2. differentiatie eigen vakgebied trap 3. taalgericht en differentiatie Het Model Opbrengst Gericht Werken visualiseert de gefaseerde toepassing van differentiatie in de dagelijkse lespraktijk.

21 Handvatten OGW in de praktijk

22

23 iv. VOORAFGAAND TRAJECT Het schooljaar is planmatig gewerkt aan docentprofessionalisering: kwartaallijkse plenaire presentaties over onderwijskundige thema s; het docentteam heeft in werkbijeenkomsten deze thema s uitgediept met als uitkomst tastbare resultaten (in de vorm van concrete afspraken, ontwikkelde werkdocumenten), die direct konden worden geïmplementeerd. uitkomsten van de werkbijeenkomsten zijn gepresenteerd tijdens sharing of good practice ; periodiek vonden wederkerige collegiale lesbezoeken plaats, ahv de scoring op Kijkwijzers en feedbackuitwisseling tijdens het nagesprek met SMART-doelen; overkoepelende lesbezoeken alle docenten plus nagesprekken door onderwijskundige.

24 Kwartaallijkse plenaire presentaties onderwijskundige thema s Doel: toename van kennis en knowhow over specifieke onderwerpen en het creëren van een gezamenlijke basis, eenzelfde referentiekader omtrent kennis. Vastgesteld: op basis van uitkomsten Rapport Onderwijsinspectie en uitkomsten professionaliteitsscan docenten, ondermeer: Model Activerende Instructie uniforme regels en afspraken klassenmanegement LIV- manieren van differentiatie en bijbehorende administratie taxonomie van Bloom toetsing, normering en cesuur de vijf docentrollen van eindproduct naar leerproces: van Wolf naar curriculum leerlingprofielen AOC-Raad OGW Taal- Rekenbeleid klassenmanagement feedback

25 Docentprofessionalisering Met professioneel docentgedrag wordt bedoeld de mate van toepassing van prototypische expertdocentschappen zoals ondermeer: structurering lesgeven door toepassing verschillende lesfasen en bijbehorende docentrollen; specifieke constructieve feedback en feedforward; de inzet van formatief assessment, evenals scaffolding en monitoring; bevordering van deep-level-learning en zelfreflectie. Doel van docentprofessionalisering: zichtbare gedragsverandering in de dagelijkse lespraktijk. Meting hiervan dus ook op dit gedragsniveau (Kirkpatrick evaluatieniveau 3) middels lesobservaties met een Kijkwijzer. Tijdens de nabespreking vindt feedback en reflectie plaats ahv evaluatieformulier met SMART-doelen.

26 KLASHANDELINGSPLAN IN PDCA-CYCLUS 1.PLAN Groepsgegevens analyseren en doelen formuleren SMART-formuleren van beoogde resultaten 2.DO Uitvoeren en resultaten meten 3. CHECK Analyse en verklaring resultaten 4. ACT vaststellen van noodzakelijke interventies en acties om doelen te bereiken herhaalde cyclus

27 Stap 1. OGW in de praktijk 1A gekoppeld aan Taalbeleid 1A.PLAN De mentor analyseert de groepsgegevens CITO-VAS leesvaardigheid, woordenschat en rekenen/wiskunde en formuleert SMART de doelen met als driedeling: kern (de grootste groep) uitschieters omhoog en omlaag basisinstructie korte instructie verlengde instructie

28 OGW in de praktijk vervolg stap 1B gekoppeld aan Taalbeleid 1B.PLAN De docent zet binnen zijn eigen vakgebied actie op de genoemde doelstellingen voor leesvaardigheid, woordenschat (en rekenen/wiskunde) en verwerkt dit in het klashandelingsplan. specifiek beschrijven in het klashandelingsplan hoe je aan woordenschat gaat werken binnen de vaklessen middels planmatig aanbieden van geschikte leerstof (werkboeken, etc.)

29 Stap 1. Van CITO-VAS naar OGW

30 2.DO OGW in de praktijk vervolg stap 2. leerlingperspectief Uitvoeren en resultaten meten De leerling is zich bewust van de gestelde doelen en voelt zich verantwoordelijk voor het eigen leerproces. Stel de leerling op de hoogte van zijn/haar huidige leerniveau en het gewenste niveau. Deel met de leerling de gestelde doelen en laat hem/haar het nut en belang hiervan inzien. Leg uit dat de leerling zelf verantwoordelijk is voor zijn/haar eigen leerproces. Vertel de werkwijze waarop de leerling de doelen gaat behalen.

31 OGW in de praktijk vervolg stap 2. docentperspectief 2.DO De leerling is zich bewust van de gestelde doelen en voelt zich verantwoordelijk voor het eigen leerproces. Hierbij gerichte samenwerking met de docent. Geef planmatig leerstof aan de drie groepen in de klas. Laat hierbij leerlingen ook regelmatig niveauoverstijgend samenwerken. convergente differentiatie

32 NA EERSTE NIEUWE TOETSGEGEVENS EVALUATIERONDE 3. CHECK Analyse en verklaring resultaten 4. ACT vaststellen van noodzakelijke interventies en acties om doelen te bereiken

33 v. PROCES: VAN IMPLICIET NAAR EXPLICIET What happens inside the black box? Het klaslokaal wordt vergeleken met de black box. De deur gaat dicht, de les begint, maar wat gebeurt er daadwerkelijk tijdens het leerproces? input?????????? inside the Black Box?????????? output Black and Wiliams,

34 Black en Wiliam (1998) vergelijken het leerproces dat zich afspeelt in het klaslokaal met het proces van Connectionisme, waarbij bepaalde hoeveelheden input van buitenaf worden aangeleverd bij de leerlingen, waar bepaalde eisen aan worden gesteld, hopelijk resulterend in een acceptabele, bevredigende hoeveelheid output aan de kant van de leerlingen. Tussen de input en de output ligt een enigszins ongrijpbaar gebied, namelijk het leerproces dat plaatsvindt met impliciete, onbewuste factoren in het klaslokaal, de vitale en essentiële plaats waar de input zich omzet in output.

35 NABESPREKING: STELLINGEN EN VRAGEN

36 1. Sharing of good practice Welke INPUT leidt tot welk PROCES in de black box en leidt vervolgens tot welke (succesvolle) OUTPUT? Wat werkt goed in de dagelijkse lespraktijk bij de toepassing van differentiatie? Hoe wordt op jullie school differentiatie succesvol en planmatig toegepast?

37 2. Expliciteren van het onderwijsleerproces Zijn succesvolle docentvaardigheden aan te leren of zijn ze aangeboren? Hoe kan het impliciete, ongrijpbare proces expliciet worden? Op welke wijze krijg je praktisering van OGWdifferentiatie geborgd in de dagelijkse lespraktijk bij docenten? Hoe implementeer en borg je dit?

38 3. Docentprofessionalisering Een school presteert nooit beter dan de professionals in die scholen. Docenten zijn dan ook de allerbelangrijkste factor. Opbrengstgericht werken, maatwerk, differentiatie en het bevorderen van ambitie vereisen gemotiveerde en professionale leraren. Zijn er voldoende gemotiveerde en professionele leraren aanwezig? (Actieplan Beter Presteren; Actieplan Leraar 2020 een krachtig beroep)

39 4. Praktisering van differentiatie Bekijk en bespreek: het klashandelingsplan - de handvatten het tijdpad - het uitgewerkte voorbeeld van differentiatie voor het vak NaSk. Is dit in deze vorm in te zetten binnen jullie school? Op welke punten is eventueel aanpassing nodig?