Aanwezig vanuit Zorg in Houten: Antoinette Blok (directeur projecten)

Transcriptie

1 Stadsplateau AZ Utrecht Postbus DA Heerlen T F Inlichtingen bij A.M. Jansen Datum 27 juli 2017 Omschrijving Vergaderdatum en -tijd Vergaderplaats Aanwezig Rondetafelgesprek IGZ en Drechtzorg over: Toezicht op netwerkzorg aan kwetsbare ouderen in de wijk; hoe doe je dat? 11 juli 2017, uur De Waalburcht, Kleine Waal 6, Papendrecht Aanwezig vanuit de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ): Lianne Schol (inspecteur, Netwerkzorg) Bertien Winkel (senior inspecteur, Eerstelijnszorg) Lucie Claessen (afdelingshoofd, Netwerkzorg, Preventie & Jeugd) Ine Borghans (coördinator, team Risicodetectie & Onderzoek) Marianne van der Putten (coördinerend inspecteur, Netwerkzorg) Astrid Jansen (afdelingssecretaris, Netwerkzorg, Preventie & Jeugd - verslag) Heleen Buijze (coördinerend inspecteur, Netwerkzorg) Aanwezig vanuit de Inspectie Jeugdzorg (IJZ) en Samenwerkend Toezicht Sociaal domein (TSD): Kees Reedijk (strategisch adviseur, IJZ) Nelleke Verdonk (coördinerend inspecteur, TSD) Aanwezig vanuit Zorg in Houten: Antoinette Blok (directeur projecten) Aanwezig vanuit Drechtzorg: Iemke Bruseker (programmamanager transformatieagenda Ablasserwaard-Vijfheerenlanden) Arie Strik (beleidsmedewerker gemeente Gorinchem) Annelies Nijhuis (beleidsmedewerker DG&J Wmo Toezicht) Paul van Gennip (bestuurder het Parkhuis) Corry van Randwijk (bestuurder de Merwelanden) Janine von Lindern (beleidsmedewerker Aafje) Anita Kokje (zorginkoper Aafje) Sandra Harsveldt (leidinggevende staf en bestuurszaken de Lange Wei) Angela Vermeulen (directeur Huisarts en Zorg Gorinchem) Ferry van Geffen (huisarts) Yvonne Hogewoning (huisarts) Hedy van Zuilen (casemanager dementie) Anneke Lanser (wijkverpleegkundige) Astrid van Rekom (teamleider thuiszorg Rivas Zorggroep) Neelke Krijgsman (toezichthouder DG&J) Pagina 1 van 6

2 Janet Vos (manager Drechtzorg) Welkom (Drechtzorg, Janet Vos) Janet Vos heet de aanwezigen van harte welkom in locatie de Waalburcht. Zij licht kort het thema van dit rondetafelgesprek toe: Toezicht op netwerkzorg aan kwetsbare ouderen in de wijk; hoe doe je dat? Janet Vos kwam enige tijd geleden in contact met Heleen Buijze n.a.v. informatie op de website van de IGZ over een nieuwe vorm van toezicht, nl. toezicht op netwerkzorg thuis. Nu het zorglandschap verandert, past de IGZ haar toezicht hierop aan, waarbij het perspectief van de cliënt/patiënt het uitgangspunt is. Dat sluit goed aan bij de visie van Drechtzorg. De IGZ werkt bij het toezicht op netwerkzorg thuis zo nodig samen met de lokale toezichthouder voor de Wmo. Janet Vos en Heleen Buijze kwamen al snel tot de gedachte dat uitwisseling over de veranderingen in het zorglandschap en in het toezicht interessant zou kunnen zijn voor een bredere groep binnen Drechtzorg en binnen de Rijksinspecties. Zo ontstond het idee om een rondetafelgesprek te organiseren. Janet is verheugd dat zoveel mensen in zijn gegaan op de uitnodiging voor dit rondetafelgesprek. Er volgt een kort voorstelrondje. Astrid van Rekom vertelt iets over zorgcentrum De Waalburcht, waar we vandaag te gast zijn. In de Waalburcht vinden bewoners die niet meer zelfstandig thuis kunnen wonen een nieuw thuis. De bewoners leven in kleine woongroepen. Deze locatie van Rivas Zorggroep is gevestigd in het centrum van Papendrecht. In het zorgcentrum is sprake van een levendigheid die past bij de wijkfunctie van deze woonlocatie. Regelmatig worden activiteiten gehouden die ook worden bezocht door bezoekers van buitenaf. Janet geeft een korte presentatie over Drechtzorg; een samenwerkingsverband van thuiszorg, ziekenhuis, huisartsen, revalidatiecentrum, verpleeg- en verzorgingshuizen, GGZ, gehandicaptenzorg, apotheken, Dienst Gezondheid & Jeugd en MEE. Vanuit dit samenwerkingsverband worden allerlei projecten en programma s geïnitieerd, bijvoorbeeld het programma kwetsbare ouderen. Bij alles staat de burger centraal. De presentatie van Janet Vos is als bijlage toegevoegd. Introductie: Ontwikkeling van toezicht op netwerkzorg thuis en de ervaringen van IGZ in de pilot in Houten (IGZ, Heleen Buijze) De zorg thuis is in de afgelopen jaren veranderd. Mensen blijven langer thuis wonen, ook als zij intensieve zorg en ondersteuning nodig hebben. Om aan te sluiten bij deze veranderingen heeft de IGZ haar toezicht op de zorg thuis vernieuwt. De IGZ heeft een toetsingskader voor toezicht op netwerken in de zorg thuis ontwikkeld. Dit kader is ontwikkeld in samenwerking met brancheorganisaties, beroepsgroepen, cliëntorganisaties en deskundigen en bevat vier thema s: cliënt centraal, integrale zorg, mantelzorgers en veiligheid. Een belangrijk uitgangspunt is dat de kwaliteit en veiligheid van de zorg thuis is benaderd vanuit het perspectief van cliënten. Het kader wordt de komende jaren doorontwikkeld. Ook het calamiteitenonderzoek wordt hierbij betrokken. De inspectie heeft in 2017 in Houten een pilot uitgevoerd, waarin zij keek hoe de netwerkzorg thuis aan kwetsbare ouderen was georganiseerd. De pilot sloot goed aan bij het project DuurSaam Houten, wat is gericht op samenhang in de zorg Pagina 2 van 6

3 aan kwetsbare ouderen. De doelgroep van de pilot was de kwetsbare oudere die zorg en ondersteuning thuis ontving na opname in eerstelijnsverblijf. Het eerstelijnsverblijf in Houten, het Haltna huis, is als ingang gebruikt om in contact te komen met deze ouderen. De inspectie sprak eerst met 12 patiënten en bracht samen met hen het zorgnetwerk in kaart. De inspectie sprak vervolgens ook met mantelzorgers en zorg- en hulpverleners uit het netwerk van de patiënten. De resultaten zijn teruggekoppeld aan de betrokken zorg- en hulpverleners en aan de bestuurders van DuurSaam Houten. De uitkomsten geven een vrij positief beeld van de netwerkzorg thuis bij kwetsbare ouderen in Houten. Op veel van de onderzochte thema s gaat het goed. De patiënt is tevreden, de zorg sluit aan bij de behoefte. Mantelzorgers zijn wel vaak kritischer dan patiënten. Dat lijkt ook verklaarbaar omdat zij vaak degenen zijn die het moeten oplossen als er iets in de zorg niet goed gaat. Mantelzorgers zijn ook kritischer over hoe er met hen wordt omgegaan. Zo was er een voorbeeld van een ontslag van een patiënt zonder dat de mantelzorger daarvan op de hoogte was. De zorg- en hulpverleners zijn bereid om met elkaar samen te werken. De professionals zijn ook vrij positief, mede omdat er allerlei ontwikkelingen zijn op het gebied van communicatie, zoals bijvoorbeeld een specifieke app waarmee professionals die bij dezelfde patiënt betrokken zijn met elkaar contact kunnen hebben. De pilot in Houten laat zien dat er ook best veel goed gaat zonder dat er een duidelijke coördinator van het netwerk is. Toch is het wel belangrijk dat er duidelijk wordt afgesproken wie de coördinatie op zich neemt. De coördinatie kan door de oudere zelf gedaan worden, de mantelzorger of een zorgprofessionals. De recent verschenen Landelijke Eerstelijns Samenwerkingsafspraak (LESA): Zorg voor kwetsbare ouderen biedt hiervoor ook een goed kader. De LESA is als bijlage toegevoegd. De IGZ heeft geen uitspraak gedaan over de vraag wie de coördinatie het beste op zich kan nemen. Er is wel vaak gekeken naar de wijkverpleegkundige vanwege de brugfunctie die de wijkverpleegkundige vervult naar het Sociaal Domein. Maar in de praktijk bleek dat de wijkverpleegkundige niet vanzelfsprekend de coördinerende rol oppakte in het totale netwerk. De inspectie denkt dat de belangrijkste winst te behalen is op het gebied van coördinatie en uitwisseling van informatie. De inspectie heeft het Bestuurlijk Platform van DuurSaam Houten daarom geadviseerd om een aantal verbeteringen te realiseren. 1) Spreek af wie het netwerk coördineert en wat deze rol inhoudt. 2) Versterk de samenhang tussen zorg en ondersteuning. 3) Benut het ontslag uit het ELV om samen met de patiënt en mantelzorger te kijken wat nodig is om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen. De presentatie van Heleen Buijze is als bijlage toegevoegd. Reacties op presentatie IGZ: Eerstelijnsverblijf Eén van de aanwezige huisartsen zegt dat het eerstelijnsverblijf (ELV) bij veel andere gemeenten minder goed geregeld is dan in Houten en minder goed functioneert. Niet altijd zijn ELV-bedden voor huisartsen als zodanig herkenbaar. Op de site van de zorgverzekeraar kan de huisarts weliswaar zien waar bedden beschikbaar zijn maar dat blijkt in de praktijk vaak niet Pagina 3 van 6

4 te kloppen. Deze bedden zijn vaak bezet door patiënten uit de tweedelijn. Ook de vraag wanneer een patiënt geschikt is voor ELV is niet altijd duidelijk. Wellicht is hier een stroomschema voor te maken. Een medewerker van het project Aafje geeft aan dat er in de regio Rotterdam wel bedden beschikbaar zijn als het gaat om ELV. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen laag en hoog complexe zorg. Bij Aafje is de huisarts bij iedere vorm de hoofdbehandelaar. Een andere aanwezige constateert dat er vaak geen onderscheid tussen laag en hoog complexe ELV-bedden wordt gemaakt. Daardoor sluit het aanbod van ELV-bedden niet aan bij de vraag die een huisarts heeft. Heeft de IGZ ook een signaalfunctie richting VWS? Er wordt hierbij gerefereerd aan de situatie dat de verzekeraar aangeeft aan het plafond te zitten van de ELV-bedden, maar de huisarts nog wel degelijk vraag heeft naar deze bedden. De IGZ geeft aan knelpunten te kunnen signaleren richting VWS of richting de NZA maar dat haar rol niet verder gaat dan deze signaalfunctie. Heleen Buijze licht toe dat in het inspectieonderzoek in Houten het ELV is gebruikt als vindplaats om in contact te komen met (kwetsbare) ouderen. Het onderzoek richtte zicht niet op het ELV zelf. Kwetsbare oudere Wat is de definitie van een kwetsbare oudere? In principe kan iedere oudere van het ene op het andere moment kwetsbaar worden. Er is een SCP definitie, maar het blijft zoeken. Heleen Buijze zegt dat de IGZ geen oordeel geeft over de kwetsbaarheid van de oudere, maar uitgaat van het oordeel van de huisarts. Thema 1: coördinatie van zorg rond kwetsbare ouderen in de wijk en informatie uitwisseling De vraag komt naar voren of een kwetsbare oudere wel in staat is om zelf de coördinatie op zich te nemen. Volgens een van de aanwezigen is dat niet mogelijk. Heleen geeft aan dat de IGZ hierin de LESA voor kwetsbare ouderen volgt. In deze LESA wordt de mogelijkheid dat de oudere zelf of de mantelzorger de coördinatie heeft wel benoemd. Als dit niet mogelijk is, dan moet in overleg met de patiënt en/of de mantelzorger de coördinator expliciet worden benoemd. Opgemerkt wordt dat in de huidige wetgeving de term eigen regie een toverwoord lijkt. Die eigen regie lukt juist niet meer als je ouder wordt. Deze term wordt in beleidstukken makkelijker gebruikt dan in de praktijk uitvoerbaar blijkt. De coördinatie van het netwerk is breder dan alleen zorg en gaat ook over het Sociaal Domein. Je kun hierbij denken aan afstemming met het sociaal platform, woningbouwverenigingen, politie en dergelijke. Neem bijvoorbeeld de situatie van een oudere van 90 jaar met een forse huurschuld. Verder is het belangrijk dat de coördinator van het netwerk alle betrokken partijen in beeld heeft. Ook de huisarts weet niet altijd welke zorgverlening er al is bij een patiënt. Pagina 4 van 6

5 Eén van de aanwezige huisartsen beschrijft de situatie in zijn gemeente waar de zogenaamde Hometeams een zachte dood zijn gestorven. Dit kwam met name doordat in deze teams vaak de juiste persoon in een overleg niet aanwezig bleek te zijn. Via de elektronische weg blijkt iedereen elkaar goed te kunnen vinden, maar dan niet in teamverband maar één op één. Dit sluit aan bij de Pilot KIS (Keten InformatieSysteem) zoals die bestaat voor diabetes. Fysiek met elkaar om tafel zitten hoeft en kan niet altijd. De praktijkondersteuner coördineert dit proces. Ook in Dordrecht werkt een vergelijkbaar systeem. Daarbij is een volgende stap dat de patiënt zelf toegang krijgt tot zijn dossier. Antoinette Blok geeft aan dat in Houten niet gewerkt wordt met een KIS omdat er zoveel instellingen zijn. Een KIS is operationeel niet altijd even handig om een netwerk als netwerk te laten opereren. En ook is niet duidelijk wie dat financiert. In het Jeugddomein is getracht een verwijsindex in te voeren, waarmee zorg- en hulpverleners die bij hetzelfde gezin betrokken zijn elkaar kunnen vinden. De huisarts maakt daarbij de kanttekening dat dit lang niet altijd goed functioneert. Het is wel een werkconcept waar mogelijk bij aangesloten kan worden. Heleen geeft aan dat in het onderzoek in Houten bleek dat niet bij iedereen het hele netwerk in beeld is en bijvoorbeeld de Wmo-ondersteuning ontbreekt. Een huisarts geeft aan terug te zijn gegaan naar een papieren map per patiënt met alle informatie van betrokken instanties daarin. Patiënten kunnen dit ook zelf in en aanvullen. De regie komt hiermee weer terug bij patiënt. Thema 2: Samenwerking Wmo-toezicht en Rijkstoezicht (Kees Reedijk) Recent hebben de rijksinspecties en de VNG afspraken gemaakt over de samenwerking tussen de rijksinspecties en Wmo-toezichthouders. Deze afspraken zijn vastgelegd in het recent gepubliceerde afsprakenkader. Dit kader is er vooral op gericht elkaar te kunnen vinden in de samenwerking. De rijksinspecties hebben er een groot aantal nieuwe collega s op lokaal niveau bijgekregen waar zij zich vooral op individueel niveau mee proberen te verbinden. Van de 388 gemeenten heeft tweederde de toezichtfunctie belegd bij de GGD. In het kader van de Jeugdwet werd er al samengewerkt met de gemeente. Daarbij was het ook voor de rijksinspecties zoeken hoe zich te verhouden tot de gemeente en de wethouder. De inspecties moesten daarbij leren wat het belang van de gemeenten was. Vervolgens vonden de decentralisaties plaats in het kader van de Wmo. De collega inspecties krijgen in toenemende mate te maken met de lokale situatie. Dit gaf de noodzaak het toezicht beter op elkaar te gaan afstemmen. Ook om te voorkomen dat de rijksinspecties en het lokaal toezicht op hetzelfde probleem duiken en een zorginstelling geconfronteerd wordt met twee inspectieonderzoeken. Hier moest een draaiboek voor komen. Het afsprakenkader is daarmee ook belangrijk voor de wethouder. Daarbij moet een wethouders wel goed in ogenschouw nemen dat een toezichthouder zijn onderzoek altijd onafhankelijk moet kunnen doen. Bij de IGZ is een Inspectieloket Sociaal domein en Jeugd ingericht (inspectieloketsociaaldomein.nl). Hier kan een Wmo-toezichthouder zijn vragen stellen als het gaat om de regie en afstemming met het rijkstoezicht. Daarnaast werkt de IGZ mee aan het opleiden van Wmo toezichthouders. Het afsprakenkader is als bijlage toegevoegd. Pagina 5 van 6

6 Huidige werkwijze regio Zuid-Holland Zuid (Annelies Nijhuis) De Dienst Gezondheid & Jeugd (DG&J) is in de regio Zuid-Holland Zuid door een aantal gemeenten aangewezen als Wmo-toezichthouder. De wijze waarop het toezicht plaatsvindt verschilt per gemeente en is nog in ontwikkeling. De Wmotoezichthouder opereert heel anders dan een landelijke inspectie. Zo ligt de focus op de samenwerking met de gemeente en het beantwoorden van vraag van de wethouder of alles voldoende rechtmatig heeft plaatsgevonden. Het inkoopbeleid met zorgaanbieders verschilt daarnaast per gemeente. Binnen een gemeente monitort de afdeling contractbeheer of ook daadwerkelijk geleverd wordt wat is overeengekomen. Dit is de eerste partij waarmee de aanbieder te maken heeft. Vaak is er sprake van reactief toezicht naar aanleiding van een incident of een aantal signalen. De vraag is dan of dit gebeurt vanuit contractbeheer of door de Wmo-toezichthouder. Sommige gemeenten kiezen ook voor proactief toezicht. De gemeente Rotterdam voert per jaar bijvoorbeeld een aantal thematische toezichten uit. De thema s sluiten zo dicht mogelijk aan bij de door de gemeente gevoelde risico s. Iedere toezichthouder moet hierin zijn eigen kaders ontwikkelen. Zodra er een melding komt, wordt er altijd met de IGZ gebeld om te onderzoeken waar de mogelijke overlap zit. De presentatie van Annelies Nijhuis is als bijlage toegevoegd. Afsluiting: Korte terugblik op de bijeenkomst en afsluiting Korte terugblik op de middag: De cliënt moet centraal staan los van de regels, wetten en financiering. Het is een complex veld met veel spelers. Je kunt daarbij nadenken over hoe je bij de ander in beeld bent of komt. Door de ervaringen die we nu opdoen zullen er weer nieuwe oplossingen en werkvormen ontstaan. We zijn met een gigantische transitie bezig. Er heerst wel optimisme over de wil van iedereen om er iets van te maken. Er wordt een warm pleidooi gehouden om als toezichthouders gezamenlijk proactief onderzoek te doen. Wat betreft coördinatie wordt gepleit voor: o gelijke benadering en behandeling en gelijke wijkteams. Dat verduidelijkt de boel. o afspraken over de coördinatie in een netwerk kunnen heel goed in de dagelijkse praktijk gemaakt worden; hou het klein en praktisch. Als je bijvoorbeeld als wijkverpleegkundige de huisarts tegenkomt, spreek dan af wie de coördinatie doet. Als je elkaar leert kennen dan zijn de lijntjes kort. De nieuwe module ouderenzorg loopt bij de zorgverzekeraar vast op de financiering. Er ontbreekt een lange termijn visie. De vraag is of de IGZ hier iets in kan betekenen richting de zorgverzekeraars, bijv. door te signaleren dat zorgverleners moeten werken met een te klein budget. Het wordt als positief ervaren dat zoveel mensen hebben deelgenomen aan het gesprek vanmiddag. De inspectie wordt bedankt voor een kijkje in hun keuken. Het verzoek aan de IGZ is om de ervaringen ook terug te koppelen naar VWS. Zorgaanbieder krijgen te maken met veel regels waar ze tussendoor moet laveren en iets van moet snappen. Het onderzoek in Houten is mooi, maar er is wel een duidelijk verschil met stadsproblematiek. Om urgentie te krijgen is dit misschien niet het goede onderzoek en zou je je wellicht kunnen richten op medicatieveiligheid. Pagina 6 van 6

7 De samenwerking tussen de Wmo-toezichthouders en de rijksinspecties staat nog in de kinderschoenen. Een klein clubje is daarover met elkaar in gesprek. Er zou verder gezocht moeten worden naar een praktische oplossing voor het verzamelen van informatie rond een patiënt. Ook het in beeld krijgen van het lokale welzijnsaanbod is van belang. Janet Vos bedankt iedereen voor de aanwezigheid en de bijdrage aan het rondetafelgesprek. Ook bedankt zij RIVAS voor het beschikbaar stellen van de ruimte. Alle aanwezigen worden uitgenodigd om nog een drankje te drinken en informeel met elkaar door te praten Pagina 7 van 6