Jaarverslag Leerplicht en RMC gemeente Tilburg

Transcriptie

1 Jaarverslag Leerplicht en RMC gemeente Tilburg

2 Inleiding Voor u ligt het jaarverslag verzuim en uitval van de gemeente Tilburg. In dit jaarverslag presenteren wij de lokale cijfers over schoolverzuim en de VSV (voortijdig schoolverlaten) cijfers die het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap publiceert voor Tilburg en de regio Midden- Brabant. De cijfers worden gepresenteerd tegen de achtergrond van de inspanningen die wij leveren om verzuim en schooluitval te bestrijden. De verzuimcijfers hebben betrekking op Tilburg, de cijfers over het aantal voortijdig schoolverlater hebben zowel betrekking op Tilburg als op regio Midden Brabant.

3 1. Leerplichtwet Inleiding De eerste leerplichtwet is aangenomen om kinderen te beschermen tegen kinderarbeid. Het doel van de huidige leerplichtwet is nog altijd het recht op onderwijs waarborgen. Het ontbreken van een startkwalificatie leidt tot slechtere arbeidsmarktperspectieven en vergroot de kans op geringe maatschappelijke participatie. Het bewaken van de leerplicht wordt in praktijk gedaan door de leerplichtambtenaren. Zij zorgen er hierdoor mede voor dat zoveel mogelijk jongeren uiteindelijk hun startkwalificatie behalen. Op grond van artikel 25 van de Leerplichtwet wordt de gemeenteraad jaarlijks op de hoogte gesteld van het in de gemeente gevoerde leerplichtbeleid. In dit hoofdstuk komen de verzuimcijfers, de inzet van handhavingsinstrumenten en aandachtspunten van het schooljaar aan bod Cijfers en toelichting verzuimmeldingen Inleiding Tilburg telt in het schooljaar leer- en kwalificatieplichtigen. De leerplicht geldt voor jongeren van 5 tot 16 jaar. De kwalificatieplicht geldt voor jongeren van 16 tot 18 jaar die nog geen startkwalificatie hebben. Een startkwalificatie is een havo/ vwo-diploma of een MBO-diploma op niveau 2 of hoger. Het aantal leerlingen dat het afgelopen schooljaar verzuimde, omvat 2,3 % van de totale groep leerplichtige en kwalificatieplichtige leerlingen. Een lichte daling ten opzichte van vorig jaar. Drie jaar geleden bedroeg dit percentage nog 4,5%. We onderscheiden drie vormen van verzuim: Absoluut verzuim Er is sprake van absoluut verzuim als een leerplichtige niet op een onderwijsinstelling staat ingeschreven, of langer dan één dag niet ingeschreven heeft gestaan op een onderwijsinstelling zonder dat daarvoor op grond van de leerplichtwet toestemming is verleend. Relatief verzuim Er is sprake van relatief verzuim als een leerplichtige leerling wel op een onderwijsinstelling staat ingeschreven, maar zonder geldige reden les- of praktijktijd verzuimt. Luxe verzuim Er is sprake van luxe verzuim als een leerling zonder toestemming tijdens de schoolperiode met vakantie gaat.

4 Cijfers Onderstaande figuren en tabellen geven inzicht in de hoeveelheid en soorten verzuimmeldingen van het afgelopen jaar in relatie tot de voorgaande jaren. Opvallende zaken worden toegelicht. Figuur 1a en 1b Overzicht verzuimmeldingen per onderwijssoort, opgesplitst in absoluut, relatief en luxeverzuim Aantal van leerlingen Absoluut verzuim BO Absoluut verzuim VO/MBO Luxeverzuim BO 1083 Luxeverzuim VO/MBO Relatief verzuim BO Relatief verzuim VO/MBO Aantal van leerlingen Absoluut verzuim BO Absoluut verzuim VO/MBO Luxeverzuim BO 915 Luxeverzuim VO/MBO Relatief verzuim BO Relatief verzuim VO/MBO

5 Figuur 2 Aantal gemelde verzuimende leerlingen Aantal gemelde leerlingen Aantal gemelde leerlingen Tabel 1.1 Absoluut verzuim en relatief verzuim Verzuim Relatief schoolverzuim (incl. luxeverzuim) Absoluut schoolverzuim Totaal aantal meldingen Toelichting op bovenstaande figuren en tabellen Het afgelopen jaren is ingezet op een betere registratie en melding van verzuim door de onderwijsinstellingen. Dit heeft ertoe geleid dat scholen in het algemeen adequater zijn gaan melden en zich ook bewuster zijn van de eigen verantwoordelijkheid bij het aanpakken van beginnend verzuim. Dit heeft wel tot gevolg dat het melden van relatief schoolverzuim in vergelijking met het voorgaande jaren met 20% stevig is toegenomen. Deze toename betreft dus niet per definitie een stijging van het feitelijk verzuim. Het betekent wel een verhoging van het geregistreerde verzuim. Ook is er een stijging bij het aantal absolute schoolverzuimmeldingen. Dit heeft eveneens te maken met een grotere alertheid en betere registratie van onderwijs. Leerlingen die de school verlaten worden binnen de normtijd van 7 dagen uitgeschreven.

6 Het leerplichtteam is voornemens om vaker op de scholen aanwezig te zijn. Van de aanwezigheid en zichtbaarheid van leerplicht in de scholen gaat een preventieve werking uit, zo is de verwachting. In de aankomende jaren moet dit zich terugbetalen in een daling van het aantal verzuimmeldingen. Tabel 1.2 Aantal meldingen per persoon percentueel Tabel 1.3 Aantal meldingen per persoon (luxe, absoluut en relatief) Aantal malen verzuim Eenmaal Tweemaal Drie en meer maal Totaal

7 Toelichting op tabellen 1.2 en 1.3 Het gros van de leerlingen dat verzuimt, verzuimt eenmalig. Een lik op stukbeleid voorkomt bij de meesten herhaling van verzuim. Het aantal hardnekkige verzuimers is desondanks wel toegenomen. Waarschijnlijk is deze toename toe te schrijven aan de herhaalmeldingen. Voorheen werd er geen herhaalmelding gedaan als een dossier nog niet afgehandeld was. Nu is dit wel het geval, waardoor sommige jongeren in een zeer kort tijdsbestek tweemaal gesproken worden. Vanuit het onderwijsveld worden signalen afgegeven dat het aantal jongeren dat langdurig geoorloofd verzuimt toeneemt. Leerlingen melden zich ziek, terwijl er andere problemen aan de orde zijn. Dit wordt als geoorloofd verzuim geregistreerd. Binnen school zijn er vaak geen procedures om deze leerlingen actief te volgen en interventies te plegen om schoolbezoek te herstellen. Cijfers hierover ontbreken omdat scholen dit niet hoeven te melden. In de regio Midden Brabant werken de GGD, scholen en leerplicht samen om deze signalen tijdig op te pakken. De invoering van is een belangrijke stap in deze. In overleg met leerling en ouders/verzorgers wordt middels het project (medische advisering ziekgemelde leerling) de juiste zorg geboden om (dreigende) schooluitval te voorkomen. De implementatie van loopt al enkele jaren. Helaas is het ook in 2017 nog geen gemeengoed binnen het VO-onderwijsveld. Dit is een belangrijk bespreekpunt met het veld in de overleggen over de sluitende aanpak die nu lopen Cijfers en toelichting handhavingsinstrumenten Inleiding Team leerplicht heeft een aantal instrumenten dat zij in kan zetten om adequaat te reageren op verzuimmeldingen. De werkwijze van leerplicht bij het ontvangen van een verzuimmelding gaat als volgt: Melding Scholen zijn verplicht een melding te doen bij DUO/leerplicht wanneer een leerling 16 uur in de 4 weken ongeoorloofd verzuim heeft. Zij mogen melden bij 25 uur verzuim en/ of te laat komen op jaarbasis. Waarschuwingsgesprek De leerling wordt voor de eerste keer gemeld: de leerling wordt met zijn ouders/ verzorgers uitgenodigd voor een gesprek. Doorgaans krijgt deze leerling bij een eerste gesprek een mondelinge of schriftelijke waarschuwing. Anders dan in veel regio's doen wij waarschuwingen niet louter schriftelijk af. Het leerplichtteam hecht er belang aan om jongeren die de verzuimnorm hebben overschreden ook echt te spreken. Haltverwijzing De leerling wordt voor de tweede keer gemeld: de leerling kan een Halt-verwijzing krijgen. Een leerling kan naar HALT verwezen worden voor verzuim en/ of te laat komen tot 60 uur. Proces verbaal De leerling verzuimt nog steeds na een Halt-verwijzing: als een leerling na een waarschuwing nog blijft verzuimen en al bekend is bij het Openbaar Ministerie of als een

8 leerling al voor leerplicht bij HALT is geweest, kan er een proces-verbaal worden opgemaakt dat wordt behandeld door het Openbaar Ministerie. Aanvullend proces verbaal Wanneer een leerling een proces-verbaal heeft gekregen en de zaak is door het Openbaar Ministerie nog niet afgedaan, en er komt een nieuwe verzuimmelding binnen, kan de leerplichtambtenaar een aanvullend proces-verbaal opmaken. Cijfers Tabel 1.4 geeft inzicht in de ingezette instrumenten van team Leerplicht. Team leerplicht kan in uitzonderingsgevallen leer- en kwalificatieplichtigen vrijstelling van onderwijs verlenen. Tabel 1.5 geeft inzicht in hoe vaak en om welke reden vrijstelling is verleend. Tabel 1.4 Ingezette instrumenten team Leerplicht Instrument Waarschuwingen Halt-verwijzing Proces verbaal Aanvullend proces verbaal Toelichting op tabel 1.4 Het aantal waarschuwingen en HALT verwijzingen is gestegen. Dit is een gevolg van de groei van het aantal herhaal- en de preventieve meldingen. Na een eerste waarschuwing volgt over het algemeen een HALT-verwijzing. Deze lik op stuk actie zal vermoedelijk in de komende jaren een gedragswijziging opleveren bij de leerling waardoor de aantallen gaan dalen. Daarnaast is de samenwerking tussen HALT en Leerplicht is verbeterd. Zij weten elkaar beter de vinden.

9 Tabel 1.5 Vrijstellingen Vrijstelling op basis van: Lichamelijke en/of psychische gronden Gedoogbeschikking bij dreigend verzuim Overigen (andere omstandigheden) Ouders hebben bedenkingen Leerling is in het buitenland ingeschreven en bezoekt deze school geregeld Geregeld schoolbezoek voor kinderen tot 6 jaar Totaal Toelichting op tabel 1.5 Het aantal vrijstellingen is het afgelopen schooljaar gestegen. Deze stijging is te wijten aan een stijging van het aantal leerlingen dat onderwijs volgt in het buitenland en vrijstelling op basis van lichamelijke/ psychische gronden. Naar aanleiding van een forse landelijke stijging heeft staatssecretaris Sander Dekker alle Nederlandse gemeenten in een schrijven dd 3 juni 2016 opgeroepen om de vrijstellingen voor kinderen met een psychische of fysieke beperking nog eens goed te bekijken. Indien mogelijk moet leerlingen weer zoveel mogelijk gaan deelnemen aan regulier onderwijs. In schooljaar was al een eerste start gemaakt met het opnieuw bekijken van de in het verleden afgegeven vrijstellingen. Immers, scholen hebben zich in de loop der jaren ontwikkeld en kunnen ook leerlingen met een grote ondersteuningsvraag steeds beter bedienen. Dit maakt dat ook de leerplichtambtenaren terughoudender zijn geworden met het afgeven van vrijstellingen. Deze ontwikkeling moet vanaf schooljaar zichtbaar worden. De gedoogbeschikkingen zijn ook gestegen. De verklaring hiervoor is dat er sprake kan zijn van dreigend verzuim door het maken van een verkeerde studiekeuze. In eerste instantie moeten de school, de jongere en zijn of haar ouders zoeken naar een passende oplossing om ervoor te zorgen dat de jongere binnen de schoolmuren blijft. Als alle mogelijkheden zijn bekeken en alle partijen komen tot de conclusie dat het beter is voor de jongere tijdelijk te gaan werken, biedt een gedoogbeschikking uitkomst. De Leerplichtwet biedt namelijk geen ruimte om voor de rest van het jaar een vrijstelling te verlenen.

10 2. RMC-wet Inleiding Jongeren tot 23 jaar die de school verlaten hebben zonder startkwalificatie, zijn voortijdig schoolverlaters. De gemeente is verplicht deze jongeren te registreren volgens de Wet Regionale Meld en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten (RMC). Een startkwalificatie is (minimaal) een havo- of vwo-diploma, of een MBO-diploma op niveau 2. In dit hoofdstuk wordt gerapporteerd over de voorlopige VSV cijfers van het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Hieraan vooraf wordt kort de context waarbinnen dit plaatsvindt geschetst VSV doelen De regionale en lokale ambities bij het bestrijden van voortijdig schoolverlaten komen voort uit het VSV convenant (hieronder toegelicht). Daarnaast is één van de drie impulswijkdoelen gericht op voortijdig schoolverlaten: niemand van school zonder een startkwalificatie. VSV convenant In 2008 is om het aantal voortijdig schoolverlaters fors terug te dringen een convenant afgesloten met de schoolbesturen van het voortgezet onderwijs, regio 35 gemeenten en het ministerie van OC en W is. Dit convenant vormde de basis van de regionale VSV aanpak. Voor de periode is een tweede convenant met dezelfde partners ondertekend. Door het Ministerie van OCW is de regeling voortijdig schoolverlaten voortgezet in het schooljaar , als overbrugging naar een nieuwe Aanpak voor Kwetsbare jongeren. In februari 2016 lanceert het Ministerie van OCW het plan voor de vervolgaanpak op voortijdig schoolverlaten waarin gefocust wordt op de regionale aanpak op de groep van kwetsbare jongeren met onderwijsbeperkingen, die extra begeleiding nodig hebben richting duurzame uitstroom op de arbeidsmarkt. Dit resulteert in een VSV 2.0 programma van maatregelen regio 35 dat wordt vastgesteld in juli Normensystematiek Vanaf 2015/2016 voert het ministerie van OCW een meet-en bekostigingssystematiek waarin schoolinstellingen het percentage VSV-ers (ten opzichte van het aantal deelnemers) niet mogen laten oplopen boven een vastgesteld maximum per onderwijscategorie. (bovenbouw havo/vwo, mbo1- onderbouw enz) De procentuele normen (uitgezonderd onderbouw) worden ieder jaar strenger. Dit is een belangrijke financiële prikkel voor de scholen.

11 2.2. Cijfers en toelichting terugdringen voortijdig schoolverlaters Cijfers Tabel 2.1 Nieuwe voortijdig schoolverlaters (vsv) vanuit het voortgezet onderwijs Regio Midden Brabant in aantallen en percentages. Onderwijsdeelnemers per 1 oktober Vsv totaal Vsv als % van de onderwijsdeelnemers in regio , , , ,5 Tabel 2.2 Nieuwe voortijdig schoolverlaters (vsv) vanuit het middelbaar beroepsonderwijs Regio Midden Brabant in aantallen en percentages. Onderwijsdeelnemers per 1 oktober Vsv totaal Vsv als % van onderwijsdeelnemers in regio , , , ,3

12 Tabel 2.3 Nieuwe voortijdig schoolverlaters (vsv) vanuit het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs, Regio Midden Brabant, opgesplitst per gemeente Gemeente OD' ers (*) per 1 okt. Aantal vsv Vsv% OD' ers per 1 okt. Aantal vsv Vsv% OD' ers per 1 okt. Aantal vsv Vsv% Dongen , , ,8 Gilze Rijen , , ,7 Goirle , , ,7 Hilvarenbeek , , ,1 Loon op , , ,1 Zand Oisterwijk , , ,1 Tilburg , , ,3 Waalwijk , , ,5 (*) OD'ers zijn onderwijsdeelnemers

13 Tabel 2.4 Percentage nieuwe voortijdig schoolverlaters (vsv) vanuit het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs, vergelijking B5 Gemeente Percentage vsv Percentage vsv Percentage vsv (voorlopig) Tilburg 2,7 2,5 2,3 Breda 2,3 2,1 2,0 Den Bosch 2,1 2,1 1,9 Eindhoven 2,5 2,6 2,3 Helmond 1,9 2,1 1,9 Tabel 2.5 Meetsystematiek en normen in schooljaar en schooljaar Totaal aantal onderwijsdeelnemers en aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters in Regio Midden Brabant Totaal OD 'ers Vsv'ers % vsv Norm OD 'ers Vsv'ers % vsv Norm Totaal , ,9 Totaal vo , ,5 Vo onderbouw Vmbo bovenbouw Havo/vwo Bovenbouw ,2 0, ,3 0, ,3 1, ,1 1, ,2 0, ,3 0,1 Totaal mbo , ,3 Mbo niv ,0 22, ,0 22,5 Mbo niv ,8 10, ,6 10,0 Mbo niv ,4 2, ,2 2,75

14 Tabel 2.6 Meetsystematiek en normen in schooljaar en schooljaar Totaal aantal onderwijsdeelnemers en aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters gemeente Tilburg Totaal OD'ers Vsv'ers % vsv Norm OD 'ers Vsv'ers % vsv Norm Totaal , ,3 Totaal vo , ,6 Vo onderbouw Vmbo bovenbouw Havo/vwo Bovenbouw ,2 0, ,3 0, ,6 1, ,4 1, ,3 0, ,3 0,1 Totaal mbo , ,5 Mbo niv ,5 22, ,4 22,5 Mbo niv ,7 10, ,2 10,0 Mbo niv ,1 2, ,2 2,75 Toelichting tabel 2.1 t/m 2.6 Het aantal VSV-ers in het voortgezet onderwijs en in het middelbaar onderwijs daalt zowel regionaal als stedelijk. Regionaal is het VSV cijfer van regio 35 is met 1,9% gedaald onder de 2,0%-grens. Stedelijk is het vsv-percentage gedaald van 2,5 naar 2,3%. Het landelijke VSV cijfer bedraagt 1,7% en de G4 gemeenten kennen een gemiddelde van 2,7%. Ter vergelijking: in alle B5 gemeenten is een daling te zien. Norm per onderwijsniveau Regionaal Kijkend naar de normen per onderwijsniveau, scoort regionaal vo onderbouw, havo/vwo bovenbouw, mbo niveau 1 en niveau 3 en 4 boven de norm (hebben volgens de norm een te hoog uitvalspercentage). Wel is er sprake van een daling van het aantal vsv'ers ten opzichte van vorig jaar bij vo bovenbouw, mbo niveau 1, mbo niveau 2 en mbo niveau 3+4. Ten aanzien van mbo niveau 1 kan worden opgemerkt dat er regionaal sprake is van een flinke daling van 35,0% naar 31,0%.

15 Stedelijk Lokaal laten de uitvalcijfers van mbo niveau 1en 2 eveneens een aanzienlijke daling zien. De cijfers zijn teruggebracht van respectievelijk 40,5% naar 32,4% en van 12,7 naar 10,2%. De norm die voor schooljaar geldt voor mbo niveau 1 wordt bijgesteld in schooljaar van 22,5 naar 27,5%, omdat een uitvalspercentage van 22,5% landelijk niet haalbaar lijkt te zijn. Er is een vooruitgang te zien binnen het totale mbo. Het gemiddelde uitvalspercentage daalde van 7,3 naar 6,5%. Mbo niveau 1 (entreeopleiding, voorheen arbeidsmarkt gekwalificeerd assistent) valt zowel stedelijk als regionaal op, omdat deze opleiding ver boven de norm zit met het VSV cijfer. Er is dus alle reden om aanvullend beleid te ontwikkelen voor de doelgroep jongeren in een kwetsbare positie. Mede vanuit de VSVmiddelen is vanaf schooljaar 20116/17 ingezet om de harde kern van deze groep beter voor te bereiden op de arbeidsmarkt door de aanpak op de domeinen onderwijs, arbeidsmarkt, zorg beter te integreren Cijfers en toelichting verzuim 18+ Verzuim Gebleken is dat verzuim een eerste signaal is van voortijdig schoolverlaten. Voor jongeren ouder dan 18 jaar zonder startkwalificatie, moet ongeoorloofde afwezigheid van een termijn van vier weken aaneengesloten bij DUO worden gemeld. Het bevoegd gezag kan een nader te bepalen kortere periode hanteren. In Midden Brabant is samen met de schooldirecteuren de afspraak gemaakt om voor 18+ jongeren dezelfde meldmomenten aan te houden als voor 18- jongeren, dus te melden bij 16 uur ongeoorloofd verzuim binnen 4 aangesloten lesweken en bij 25 uur ongeoorloofd verzuim en/of te laat komen gedurende het schooljaar. De RMC trajectbegeleiders en leerplicht houden vanuit dit werkkader verzuim- en preventiegesprekken op scholen, geven voorlichting, en maken onderdeel uit van de zorgadviesteams binnen de scholen om te voorkomen dat leerlingen van 18- en 18+verzuimen/ uitvallen.

16 Tabel 2.7 Aantal meldingen relatief verzuim Aantal meldingen Relatief verzuim Toelichting tabel 2.7 Het aantal verzuimmeldingen voor 18+ is in schooljaar wederom gestegen. Verzuim staat hoger op de agenda van de scholen. Er wordt beter gemeld en de lijnen met de RMC-trajectbegeleiders zijn korter geworden. Tabel 2.8 In- en doorstroomcijfers RMC dienstverlening regio Midden Brabant Aantal vsv-ers middellang en lang in begeleiding gedurende verslagperiode: - Nieuwe vsv'ers - Continuerende vsv'ers - Rediciverende vsv'ers Bestemming naar beëindiging traject: - (terug) naar opleiding (ook particulier) - (terug) naar werk in combinatie met opleiding - Werk (zonder startkwalificatie) - Geplaatst in instelling, opvang, intensieve hulpverlening, penitentiaire inrichting - Overigen (verhuisd, zonder reguliere dagbesteding) Aantal in Toelichting tabel 2.8 Het RMC (Regionaal Meld en Coördinatie) team begeleidt voortijdig schoolverlaters waar mogelijk terug naar school. Evenals vorig jaar richtte 32% van de herplaatste jongeren zich na het begeleidingstraject opnieuw op het behalen van een startkwalificatie het zij in een andere richting of in combinatie met werk.

17 Voor 14% blijkt het behalen van een startkwalificatie op dit moment niet haalbaar of wenselijk en gaat aan het werk. Voor 54% van de begeleide jongeren zijn beide opties op het moment van begeleiding niet nog mogelijk. Deze groep stroomt door als Oud VSV-er. In het VSV maatregelen plan 2.0 (looptijd 2016/2020) wordt deze groep na verloop van tijd opnieuw benaderd om te onderzoeken waar uitstroomkansen liggen. Tabel 2.9 Nieuwe voortijdig schoolverlaters vanuit het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs in Tilburg (Voorlopige cijfers ) Voorlopige cijfers Aantallen en percentages naar generatie herkomst Vsv totaal Totaal aantal deelnemers Vsv als % vd deelnemers % vsv Nederlandse achtergrond 1 e generatie migranten 2 e generatie migranten Herkomst onbekend ,6 7,6 3,0 19,0 1,9 6,3 3,4 27,8 Totaal ,3 2,5 Aantallen en percentages naar etniciteit Nederlandse achtergrond Suriname Aruba/Nederlandse Antillen Turkije Marokko Overige niet westerse allochtonen Westerse allochtonen Onbekend Totaal ,6 4,6 5,2 2,7 4,5 4,1 3,0 19,0 2,3 1,9 4,1 5,4 3,7 4,1 4,4 2,6 27,8 2,5 Aantallen en percentages naar armoedecumulatiegebied Niet woonachtig in APCG Wel woonachtig in APCG ,3 3,6 1,5 4,0 Totaal ,3 2,5 Leeftijdsgroepen 12 t/m 17 jaar 18 t/m 23 jaar ,3 6,3 0,4 6,9 Totaal ,3 2,5

18 Toelichting tabel 2.9 Het relatieve aantal VSV-ers ten opzichte van het aantal onderwijsdeelnemers, is binnen jongerengroepen met een migranten achtergrond groter dan in de groep jongeren met een Nederlandse achtergrond. Dit is in lijn met voorgaande jaren. Kleine absolute verschillen kunnen tot grote percentuele schommelingen leiden.