FIDELITY Publicatie Voorjaar 2013 Kies actief: hoe beleggen, waarin beleggen?
|
|
- Hugo Bogaert
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Voor de professionele belegger FIDELITY Publicatie Voorjaar 2013 Kies actief: hoe beleggen, waarin beleggen?
2 Vooraf FIDELITY Worldwide Investment 2013 Fidelity Worldwide Investment is met een beheerd vermogen van 248,2 miljard US $* wereldwijd een van de grootste aanbieders van actieve beleggingsstrategieën en pensioenoplossingen voor professionele cliënten, bedrijven en particulieren. Fidelity streeft naar een actieve beleggingsstijl die gebaseerd is op diepgaand en omvangrijk onderzoek door de beleggingsteams. Doel is een excellente beleggingsperformance door het ontwikkelen van een rijke en gedetailleerde kennis, gebaseerd op grondige research en analyse. Dit commitment voor onderzoek is de reden waarom Fidelity beschikt over een benijdenswaardig wereldwijd netwerk van honderden onderzoekers en analisten. Fidelity s fondsmanagers selecteren de meest veelbelovende ondernemingen voor hun fondsen gebaseerd op de onderzoeksresultaten. De kennis en het inzicht dat Fidelity opbouwt en onderhoudt betreft vele duizenden ondernemingen - meer dan 95 procent van de wereldwijde marktkapitalisatie - en is de basis van Fidelty s fundamentele, bottom-up beleggingsfilosofie. inhoud Actief vermogensbeheer Vooraf 2 Hoe beleggen? 4 Waarin beleggen? 6 Opleving van het Westen 9 De macht van het getal 12 De kunst van monetair beleid 14 Tot slot 15 Colofon Productie: Fidelity Worldwide Investment, RedactiePartners (FD Mediagroep), Geert Dekker, Nick Armet, Mariska Schotman. Als bron voor dit document zijn diverse door Fidelity geschreven White Papers gebruikt. In aandelen heeft dat tot gevolg dat niet één beleggingsvisie overheerst of wordt opgelegd aan de fondsmanagers. Fidelity s analisten zijn verantwoordelijk voor kwalitatief hoogstaand aandelenonderzoek, de fonds managers worden over dit onderzoek geïnformeerd en zijn op hun beurt eindverantwoordelijk voor hun beslissingen; elke afzonderlijke fonds manager heeft een eigen beleggingsbenadering. De weging van een belegging in bepaalde sectoren of landen wordt niet opgelegd of bepaald door externe factoren, maar is eerder het resultaat van de interessante mogelijkheden die de fondsmanager ziet op het niveau van individuele aandelen. Voor obligaties hanteert Fidelity een multi-strategy-benadering die recht doet aan en gebruikmaakt van de vele en diverse bronnen van risico en opbrengst binnen fixed income. Fidelity gelooft dat obligatiemarkten dynamisch zijn en dat een multidisciplinaire aanpak de beste manier is om kansen te grijpen en risico te spreiden. Onze investeringsbenadering integreert kredietonderzoek, kwantitatief onderzoek en kennisuitwisseling binnen de teams. Hierdoor kunnen investeerders profiteren van een reeks aan beleggingstrategieën, zowel wat betreft looptijd als obligatiecategorieën. Net als in aandelenbeleggingen wordt er geen benchmark gehanteerd voor de omvang van posities: de fondsmanager gaat alleen af op de kracht van de eigen overtuiging. Risicobeheersing is bij het opbouwen van de portefeuilles de leidraad. Fidelity omarmt equal risk contributions (ERC**) als grondbeginsel voor risicomanagement. Dit betekent dat niet het rendement van een beleggingscategorie of belegging bepalend is voor de weging ervan in een portefeuille, maar de risico s van * data per ** Fidelity White Paper: From Top to Bottom: Macro uncertainty and the reassertion of fundamentals, March
3 die categorie of belegging. Een portefeuille is evenwichtig als de verschillende categorieën of beleggingen een gelijke bijdrage leveren aan het totale risico. Andersoortige risico s - operationele, juridische, strategische - worden voortdurend gemeten, in kaart gebracht en beheerst binnen Fidelity s risicomanagementprocessen. Hoewel Fidelity s roots in de Verenigde Staten liggen, werd het bedrijf in 1969 juist opgericht om cliënten in Europa en Azië te bedienen. Ruim veertig jaar later telt het cliëntenbestand 7 miljoen instellingen en individuen. Door die wezenlijke schaalgrootte kan Fidelity zich echt onderscheiden. Daarnaast erkent Fidelity het belang van lokale aanwezigheid in belangrijke markten. Fidelity s analisten en fondsmanagers zijn gevestigd op tal van internationale locaties, waaronder Londen, Parijs, Frankfurt, Milaan, Mumbai, Singapore, Hongkong, Sjanghai, Taipei, Seoul, Sydney, Tokio, São Paulo en Bermuda. Portefeuille constructie Effecten selectie Waarde analyse Fundamenteel onderzoek Doordat Fidelity particulier eigendom is - voor het grootste deel van de senior managers - kan het bedrijf zich onderscheiden door een langetermijnstrategie in een hoog-cyclische omgeving. Deze onafhankelijkheid opent een visie op de toekomst waardoor managers bij het nemen van hun beslissingen kortetermijndenken kunnen vermijden. Onafhankelijkheid ook in de geest is uiteindelijk ook een enorm voordeel voor de klanten van Fidelity. Dankzij de omvangrijke ervaring in de financiële markten en een groot, internationaal gelauwerd onderzoeksteam neemt Fidelity als vooraanstaande vermogensbeheerder een unieke positie in. ERC multi-asset portefeuille - evenwichtige bijdrage aan het risico * Activa wegingen Bijdrage aan risico HYLD 23% REIT s 10% Aandelen 13% Aandelen REIT s 24% 22% IG 54% HYLD 28% IG 26% Bron: FIL Ltd, op basis van een fictief voorbeeld wordt beschreven hoe het risico de assetallocatie bepaalt in plaats van andersom. Het gebruikte voorbeeld bevat naast aandelen ook investment grade obligaties (IG), high yield obligaties, en REIT s (Real Estate Investment Trust). Dit zijn verhandelbare effecten in vastgoed. * Fidelity Analyst Survey 2013: Investment thinking for tomorrow s world, January
4 Hoe beleggen? Onzekerheid verliest terrein Verschillende crises hebben de financiële markten sinds eind 2007 beheerst. In een door velen voor onmogelijk gehouden reeks gebeurtenissen losten kredietcrises, bankencrises en Europese staatsschuldencrisis elkaar af. De schokken die daarmee gepaard gingen - economisch, politiek en financieel - waren systemisch van aard en leidden tot een mate van allesomvattende onzekerheid die sinds de Grote Depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw niet meer was voorgekomen. Die onzekerheid manifesteerde zich in diverse verschijningsvormen op macroniveau. Ten tijde van de kredietcrisis was het onzeker welke banken, beleggers of overheden de klappen moesten opvangen van defaults op gesecuritiseerde schulden. Ten tijde van de schuldencrises in Griekenland en Spanje was de uitkomst van politieke onderhandelingen voor beleggers een andere black box. Maar telkens had de onzekerheid dezelfde uitwerking: ze nam de markten in een ijzeren greep en legde hun haar wil op. Fundamentele factoren die in normale omstandigheden van belang waren voor koersvorming, werden naar de achtergrond verdreven. Markten reageerden in deze periodes van risk-on, risk-off alleen nog op signalen die betrekking hadden op die ene, universele zorg: onzekerheid op macroniveau. Het verband tussen fundamentele, bedrijfseconomische factoren en de waardering van aandelen werd dus ernstig aangetast. De toenemende Europese beleidsonzekerheid 250 Gedifferentieerd beeld Inmiddels zijn er voldoende aanwijzingen dat het schrikbewind van de onzekerheid op zijn laatste benen loopt, zo blijkt uit marktanalyses. Bijvoorbeeld: de respons op stimulerende monetaire maatregelen is steeds kortstondiger van aard geworden. Kon een verruiming van de geldmarkt in 2008 en 2009 nog rekenen op een massale reactie, dergelijke maatregelen maakten in 2011 en 2012 steeds minder indruk. Een ander voorbeeld: de correlatie tussen groeicijfers van landen neemt af, het beeld raakt gedifferentieerd. Economieën en markten gaan zich weer ontwikkelen in hun eigen tempo, aan de hand van hun eigen dynamiek. Tot slot: ook is een afname van de correlatie tussen aandelenkoersen waar te nemen. Studies van de Europese aandelenmarkten wijzen erop dat de correlatie tussen de koersbewegingen van willekeurig welke twee aandelen de afgelopen twaalf maanden aanzienlijk is gedaald. Zorgen over Spanje & Italië Indexwaarde (Mediaan = 100) Russische crisis & LTCM 9/11 Tweede Golfoorlog Northern Rock Lehman Brothers Grieks Bailoutverzoek Amerikaanse begrotingsafgrond Bron: Baker, Bloom en Davis: Q
5 Met andere woorden, als percentage van het totale risico van een aandelenbelegging is het individuele, specifieke risico van een aandeel gestegen. Kies actief Beleggen is in 2013 daarom een kwestie van kiezen. Fundamentele factoren worden weer belangrijk voor koersbewegingen. Verschillen tussen regio s, landen, sectoren en ondernemingen zullen niet alleen het verloop van koersen beïnvloeden, maar zullen ook in verschillende mate bijdragen aan macro-economische en politieke onzekerheid. Dit is geen situatie om als belegger passief aan de kant te staan, zo is de overtuiging van Fidelity. Als de markten gestuurd worden door één enkel principe, is het beleggers vergeven dat ze vooral afwachten. Maar dat is niet meer het geval. Passiviteit wordt in de huidige omstandigheden afgestraft. Differentiatie mag terug zijn, dat wil niet zeggen dat dalende koersen, volatiliteit en fragiliteit de wereld uit zijn. De gevaren zijn niet verdwenen. Met actief management zijn die gevaren te ontwijken. Passiviteit wordt in de huidige omstandigheden afgestraft. Differentiatie mag terug zijn, dat wil niet zeggen dat dalende koersen, volatiliteit en fragiliteit de wereld uit zijn. Tegelijkertijd liggen er vele kansen voor het grijpen die ook om actief management vragen. Gebaseerd op fundamentele research van honderden analisten, die duizenden ondernemingen op de voet volgen, worden de meest veelbelovende aandelen geselecteerd. Fidelity beperkt zich niet tot één beleggingsstijl: elke portefeuillemanager heeft de vrijheid een eigen, consistente benadering te kiezen. Daarbij wordt de weging van een belegging in een portefeuille niet bepaald door de benchmark, maar door de overtuiging van de manager in de kracht van de betreffende onderneming. De manager kiest, actief. 5
6 Waarin beleggen? Twee markten, twee snelheden Markten zijn niet meer in de greep van de allesomvattende macro-onzekerheid die hierboven beschreven is en daarom ligt het meer dan ooit voor de hand te kiezen voor actief beleggingsbeheer. Die constatering is echter nog geen antwoord op de vraag welke inhoudelijke beleggingskeuzes gemaakt moeten worden. Waar liggen dan de goede kansen die actief management creëert? Wat zijn dan de gevaren die vermeden moeten worden? De afgelopen jaren toonden nog maar eens aan dat we in een wereld van twee snelheden leven. Terwijl de ontwikkelde economieën stagneerden, was er blijvende groei in de opkomende economieën. De twee markten worden hier apart besproken. Daarna en ter aanvulling wordt dieper ingegaan op twee, voor de middellange en lange termijn dominante thema s: wereldwijde demografische ontwikkelingen als drijvende factor achter economische groei en daarnaast de zorgen die er zijn rond inflatie. Opkomende markten: gelaagde groei De komende twee decennia zullen we getuige blijven van een historische verschuiving van macht, invloed en economische kracht van ontwikkelde landen (met hun schulden) naar opkomende markten. De kredietcrisis was het kantelpunt: terwijl de ontwikkelde economieën stagneerden, zette de groei in Azië door, net zoals in Latijns-Amerikaanse en een select gezelschap Afrikaanse landen. Dat was niet meer een groei in dubbele cijfers, maar de economische vooruitgang in omvangrijke economieën als die van China en Brazilië bleef in verhouding met andere delen van de wereldeconomie robuust. Alle investeringen dus in de opkomende markten? Dat zou een voorbarige conclusie zijn. Beleggers kunnen soms moeilijk de verleiding weerstaan tot het extrapoleren van recente trends naar de nabije toekomst. Maar de geschiedenis leert ons dat markten en economieën zich zelden tot nooit in een rechte lijn ontwikkelen. Er zijn goede redenen om te geloven dat opkomende markten zich in de nabije toekomst zeer divers zullen ontwikkelen. Consumptie China is een goed voorbeeld van een land dat de focus van z n economisch model heeft gewijzigd. In de afgelopen jaren is China economisch groot geworden met een door investeringen gedreven produc- 6
7 tiemodel dat gericht is op de export. De trend van massale urbanisatie de trek van een jonge generatie plattelandsmigranten naar de stad maakte explosieve productiestijgingen mogelijk. Inmiddels wordt erkend dat dit economische en sociale onevenwichtigheden heeft gebracht die er deels toe hebben geleid dat de Chinese autoriteiten hebben aangekondigd dat consumptie de nieuwe basis wordt voor economische ontwikkeling. De sterke loon stijgingen, met name sinds 2007, maken deze op consumeren gerichte trend mogelijk. De af en toe onuitputtelijk lijkende Chinese vraag naar grondstoffen zal afnemen, de vraag naar consumptiegoederen, zowel geïmporteerd als lokaal gefabriceerd, zal toenemen. Deze koerswijziging in economisch beleid betekent niet alleen dat de economische groei zal vertragen ten opzichte van het historisch hoge niveau, maar vooral dat die groei verschillende elementen omvat. De af en toe onuitputtelijk lijkende Chinese vraag naar grondstoffen zal afnemen, de vraag naar consumptiegoederen, zowel geïmporteerd als made in China, zal toenemen. Het zijn deze bredere implicaties van de Chinese keuze die grote gevolgen hebben voor opkomende economieën met stevige handelsbanden met China. Wat die gevolgen inhouden, zal echter per land sterk verschillen, afhankelijk van de sectoren waarop hun nationale economie leunt. Deze uiteenlopende kwetsbaarheid voor veranderingen in de Chinese vraag is een van de redenen dat de komende jaren divergentie zal optreden in de ontwikkeling van opkomende economieën. Groei en rendement Een tweede reden voor een meer gedifferentieerde benadering van opkomende markten ligt besloten in de aanzienlijke structurele verschillen tussen de diverse landen. Dat is bijvoorbeeld ook de reden dat spreken over de BRIC-landen inmiddels achterhaald is: de uiteenlopende manier waarop de Braziliaanse, Russische, Indiase en Chinese economieën zich hebben ontplooid, maakt het in 2013 onmogelijk ze nog langer als een blok aan te duiden. Politieke en sociaal-culturele factoren spelen een grote rol in deze ontwikkeling, zoals dat ook in andere, kleinere opkomende economieën het geval is. Dat blijkt ook uit het belangrijke gegeven dat het verband tussen economische groei en het rendement op aandelen zelden rechttoe rechtaan is. Andere factoren oefenen ook hun invloed uit: de kwaliteit van wet- en regelgeving, de kwaliteit van het toezicht, de kwaliteit van de corporate governance. Dat type omstandigheden is niet zelden van centraal belang voor de effectiviteit en efficiëntie van aandelenmarkten in opkomende economieën. Ook los van de economische groeicijfers boeken sommige landen op deze terreinen meer vooruitgang dan andere. Concentratie in index* Het is onwaarschijnlijk dat opkomende markten zich, zoals tussen 2003 en 2007, blijvend zullen ontwikkelen als een door China geleide brede groep; daarvoor zijn ze te divers van aard. Passief beleggen is gegeven deze trend van diversificatie minder aan te raden. Wie belegt in indices, ziet af van de mogelijkheid om specifieke Toegenomen regionale diversiteit 700 Opkomende markten Azië Opkomende markten Europa, Midden-Oosten en Afrika Opkomende markten Latijns-Amerika Bron: Datastream * Fidelity In Perspective: Emerging Markets: The Free Lunch is over: It s time to get active in Emerging Markets, November
8 risicofactoren uit te buiten of uit te sluiten. Bovendien is het de vraag of met een belegging in de huidige MSCI Emerging Markets index de gewenste exposure gehaald wordt. In 2000 besloeg deze index nog een breed spectrum van verschillende opkomende markten. Brazilië, Taiwan en Mexico namen elk maar net meer dan 10 procent voor hun rekening. In 2013 zou een belegging in de index neerkomen op een grote investering in China (17,4 procent) en Brazilië (16,3 procent). Dat waren, zoals gezegd, de best presterende landen in de periode tussen 2003 en 2008, maar resultaten uit het verleden zijn geen richtlijn voor de toekomst. Deze hoge concentratie in de winnaars van de laatste tien jaar gaat ten koste van de exposure op andere landen; landen die wellicht het komende decennium een periode van bloei ingaan. Indices zijn een weerslag van wat werkte in het verleden. Het verleden suggereert dat de best presterende landen van het afgelopen decennium dat in het komende decennium waarschijnlijk niet meer zullen zijn. Actief management is niet gebaseerd op extrapolaties van voorbije trends. In plaats daarvan is het gebaseerd op De veranderende samenstelling van Emerging Market Indices Waar passief geld heen gaat in de MSCI Emerging Markets Index China Brazilië Zuid- Taiwan India Zuid- Korea Afrika een zorgvuldige analyse van toekomstig potentieel. Aandelen worden stuk voor stuk geselecteerd, op basis van fundamentele research die rekening houdt met markt- en aandeelspecifieke factoren. In een tijdperk van grotere divergentie en differen tiatie gelooft Fidelity dat dit de beste strategie is voor beleggingen in opkomende markten. (data per ) Rusland Mexico Maleisië Chili Overig Bron: MSCI 8
9 Ontwikkelde markten: Opleving van het Westen In de westerse economieën worden de wrakstukken van de financiële crisis opgeruimd. Het proces duurt nog meerdere jaren, zo is de algemene verwachting. Schuldreductie staat centraal, bij zowel particulieren, financiële instellingen als overheden. Voor de economische vooruitzichten is met name van belang hoe overheden daarbij te werk gaan: kiezen ze voor schuldfinanciering door monetaire vrijgevigheid, zoals in de Verenigde Staten, of voor het verminderen van schulden door soberheid en bezuinigingen, zoals aanvankelijk Europese landen deden? In beide gevallen is schuldreductie een balanceeract. Het aanzetten van de geldpers - monetaire verruiming - werkt alleen als de economische activiteit gezond blijft, maar altijd zal het inflatiegevaar op de loer liggen (daarover verderop meer). Anderzijds is er de vrees dat het aanhalen van de broekriem of eenzijdige strengheid de economie verder beschadigt. Diverse Europese landen kiezen daarom nu voor een combinatie van geldpers en broekriem. Hoe dan ook, analisten zijn het erover eens dat schuldreductie nog geruime tijd een beeldbepalende factor zal zijn voor de economische ontwikkeling van westerse landen. Azië verplaatst was. Deze onshoring of re-shoring wordt ook ondersteund door automatisering: die doet productiekosten verder dalen. Stijgende transportkosten stimuleren deze trend ook en daarnaast spelen de voordelen van een verkorte productieketen een rol. Het probleem met outsourcing naar opkomende markten was dat bedrijven werden geconfronteerd met de risico s van lange en complexe productieketens. Die risico s kunnen betrekking hebben op haperende aanvoer, variaties in kwaliteit, arbeidsomstandigheden, milieuaspecten en zelfs politieke omstandigheden. Met lokale productie, rondom de belangrijkste afzetmarkten, ne- Sommige delen van de wereld gaan langzamer, sommige versnellen De verandering in gemiddelde economische groei voor en na de crisis China Is dat voor beleggers reden het Westen te mijden? Naast het feit dat het bedrijfsleven over het algemeen financieel gezond is, suggereren meerdere sterke, structurele trends dat het onbezonnen zou zijn westerse economieën af te schrijven. Het hoge niveau van technologische vooruitgang, de voortdurende innovatie en de buiten gewone kracht van merken blijven onderscheidende kenmerken die waarde kunnen creëren voor aandeelhouders. Combineer die kenmerken met de nieuwe trend van onshoring en de mogelijkheden die de exploitatie van schaliegas biedt, en het is duidelijk dat in de ontwikkelde economieën sprake kan zijn van een industriële renaissance. Onshoring* Terwijl de lonen in Aziatische landen de afgelopen jaren met grote sprongen stegen, bleven ze in westerse economieën grotendeels op hetzelfde niveau. Voor een toenemend aantal grote bedrijven is dat de voornaamste reden om productie terug te halen naar de Verenigde Staten of Europa, waar die voorheen naar * Fidelity In Perspective: Revival of the West, February 2013 BRICS Europa Latijns-Amerika Azië zonder Japan USA Nigeria Indonesië Zambia Overig Verschil Gemiddelde reële BBP-groei Gemiddelde reële BBP-groei Bron: Goldman Sachs, EIU, Estimates
10 men deze risico s aanzienlijk af of worden ze zelfs uitgesloten. Technologie Relatief goedkope arbeid is historisch gezien de eenvoudigste manier om te besparen op productiekosten. Nu de loonverschillen tussen ontwikkelde en ontwikkelende economieën afnemen, krijgt het productieproces momenteel de aandacht die het verdient. Automatisering en robotisering zullen de komende twintig jaar een grote vlucht nemen, met als gevolg dat massaproductie van eenvormige producten kan worden vervangen door individueel maatwerk. Werken met robots en bijvoorbeeld 3D-printing brengt geen extra kosten met zich mee voor complexiteit van producten. Big data gaat de sector informatietechnologie beheersen. Wereldwijd stijgt de hoeveelheid geproduceerde data exponentieel en de vraag naar opslag, beheer en analyse van die gegevens houdt daarmee gelijke tred. Softwarebedrijven die bedrijven commerciële big data -oplossingen bieden, zullen daarvan profiteren. Schaliegas De technologische vondsten die de Voorspelling marktomvang big data * Miljarden Dollars (VS) ,1 10,2 16, Bron: Wikibon, ,1 48,0 55,4 exploitatie van schaliegas mogelijk maken, hebben de balans tussen vraag en aanbod van energiebronnen meer in evenwicht gebracht. Die doorbraken zijn met name positief voor de Verenigde Staten: de winbare schaliegas voorraad in het land is vier keer zo groot als de reserves van Saoedi-Arabië. De energieprijzen in de VS zijn inmiddels al gedaald en daarmee de kosten voor het bedrijfsleven. Dat zal de concurrentiekracht van de Ame rikaanse economie goed doen. De verwachtingen zijn hooggespannen: de exploitatie van schaliegas zou in 2020 al 2 tot 3 procentpunten toevoegen aan het bruto binnenlands product. Amerikaanse, maar ook Europese bedrijven in de energiewinning profiteren hiervan op korte termijn. De aanleg van Jaarlijks aanbod industriële robots per industrie (aantallen) Elektrisch, elektronica Motorvoertuigen Auto-onderdelen Chemie, rubber en plastics Metaalproducten Voedsel Industriële machines Communicatie Consumentenapparatuur, huishoudelijke apparaten Glas, keramiek Medische, optische en precisie-instrumenten Andere industrie Niet gespecificeerd Bron: The International Federation of Robotics, * Fidelity Analyst Survey 2013: Investment thinking for tomorrow s world, January 2013
11 pijpleidingen, de fabricage van hydraulische apparatuur, de bouw van gasturbines voor elektriciteitscentrales: de schaliegasrevolutie zal gevolgen hebben voor de gehele industriële sector en schept een keur aan beleggingsmogelijkheden. Innovatie Het schaliegasfenomeen is een aansprekend voorbeeld van het grootschalige succes dat behaald kan worden met de combinatie van het winnen van een natuurlijke hulpbron met de innovatiekennis die ontwikkelde economieën eigen is. Die kracht is gebaseerd op samenwerking tussen bedrijfsleven, kennis instellingen en overheden en resulteert erin dat 70 procent van de wereldwijde R&D-uitgaven voor rekening komt van westerse economieën. Van de vijftig meest innovatieve bedrijven zijn er 44 gevestigd in ontwikkelde landen. Ontwikkelde markten leiden innovatie* Nanotechnologiepatenten toegekend in Europa 1% 1% 2% 3% 3% 5% 5% 12% 1% 1% 6% 23% 37% VS Japan Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Korea Nederland Zwitserland Italië BRICS Canada Zweden RVDW (Rest Van De Wereld) Bron: OECD. Nanotechnology patents granted at the European Patent, Office by 2009 In volgroeide markten is innovatie dan ook cruciaal voor verdere ontwikkeling, zo stellen economen. Een goed en robuust rechts systeem maakt het mogelijk intellectueel eigendom te beschermen, terwijl ook een sterke corporate governance helpt om de belangen van minderheidsaandeelhouders te beschermen. Opkomende economieën, met name China, zijn begonnen aan een inhaalslag. De af te leggen weg is echter lang. China is s werelds grootste exporteur van high- tech producten, maar het ontwerp daarvan is voor het overgrote deel afkomstig van westerse bedrijven. Sterke merken Ontwikkelde markten hebben feitelijk een monopolie op de sterkste merken van de wereld. De kracht van deze merken geeft westerse bedrijven een sterke positie als, waar ter wereld dan ook, de consumptie groeit. Veel Europese bedrijven hebben een reputatie van kwaliteit in talloze industrieën als de voedings industrie, luxe goederen en auto s. Zoals eerder gezegd zal China, dat een omslag maakt naar een op consumptie gebaseerde economie, de komende jaren leidend zijn wat betreft de vraag naar luxe goederen. Europese producenten nemen daarbij een uitstekende uitgangspositie in. Weliswaar zullen veel productvarianten in China zelf geproduceerd kunnen worden, maar in veel marktsegmenten - zoals de autoindustrie - blijven Chinese consumenten zich aangetrokken voelen tot Europese producten. * Fidelity In Perspective: Revival of the West, February
12 Demografie: De macht van het getal Schijnbaar eendimensionale gegevens als de leeftijdsopbouw van een bevolking en de plaats waar mensen wonen en werken blijken veelzijdig in hun economische effecten. Deze demografische factoren - voorspelbaar, maar praktisch niet te stoppen - worden niet zelden beschouwd als dé motor achter langjarige ontwikkelingen in financiële markten. Groter deel van de bevolking 60 jaar of ouder Bevolking 60 jaar of ouder, % van de totale bevolking Wereld Meer ontwikkelde landen Minder ontwikkelde landen Bron: Verenigde Naties, World Population Ageing ; Population Ageing and Development 2012 In de economisch goed ontwikkelde economieën concentreert de demografische discussie zich meestal rond het concept vergrijzing. Toegenomen welvaart en betere gezondheidszorg leidden tot lagere sterftecijfers. Tegelijkertijd daalden de geboortecijfers. Economische groei is het beste anticonceptiemiddel, zo wordt weleens opgemerkt. In Japan is te zien waar vergrijzing in extremis toe leidt: bevolkingskrimp. Naar verwachting neemt de bevolking daar binnen veertig jaar af tot minder dan honderd miljoen burgers. Op dit moment heeft Japan 127 miljoen inwoners. In het kielzog van deze afname zal de Japanse economie krimpen en bovendien zal een steeds groter deel van het bbp gericht zijn op (de verzorging van) het gepensioneerde bevolkingsdeel. Japan zal daarom voor sommige beleggers waarschijnlijk een markt blijven voor zorgvuldige en tactische aandelenselectie. Babyboomers In westerse economieën is het vooral de babyboomgeneratie die de aandacht vasthoudt. Studies wijzen erop dat dit demografische cohort een stuwende kracht is geweest achter ingrijpende ontwikkelingen op de aandelenmarkten, zoals de internethausse en de kredietcrisis. De beleggingsmogelijkheden waren te beperkt voor de overdaad aan rijke spaarders die zich op de financiële markten meldden, waarop de waarderingen de pan uit rezen en risico te laag geprijsd werd. Dat de babyboomers nu met pensioen gaan, uit zich op de financiële markten in een toenemende belangstelling voor inkomengenererende beleggingen: obligaties en dividenduitkerende aan delen. De tijd dat het vermogen alleen maar hoefde te groeien is voorbij. Nu moet het vermogen het verlangde pensioen opleveren. Piek in beroepsbevolking Opkomende economieën staan er geheel anders voor. India, Brazilië, Rusland en Turkije zijn de meest aansprekende voorbeelden van landen waar een jonge, groeiende populatie per definitie een geweldig beleggingspotentieel schept. Binnen afzienbare tijd bereiken deze landen hun piek wat betreft de relatieve omvang van de beroepsbevolking (15 tot 64 jaar) en intussen breidt de consumentenmacht zich zienderogen uit. Dat laatste geldt ook voor China, maar dat land heeft zich door de eenkindpolitiek in een bijzondere positie gemanoeuvreerd. Sinds de jaren zeventig is 12 * Fidelity Analyst Survey 2013: Investment thinking for tomorrow s world, January 2013
13 Naar verwachting woont binnen twintig jaar meer dan 60 procent van de wereldbevolking in een stedelijke omgeving. de bevolkingsaanwas inderdaad sterk afgenomen, maar daarmee zijn economische problemen niet voorkomen; hooguit uitgesteld. Straks staat immers een generatie die enig kind was voor de weinig benijdenswaardige taak twee gepensioneerde ouders te verzorgen. Trek naar de stad* Urbanisatie is een tweede demografische trend, waarvan de impact voornamelijk gevoeld wordt in opkomende economieën. De trek naar de stad neemt veelal de vorm aan van een volksverhuizing. Dit was het afgelopen decennium zeker het geval in China waar plattelandsarbeiders in groten getalen naar de stad zijn getrokken. Stedelijke bevolking miljoenen Urbanisatie in China neemt geleidelijk toe 60 Chinese urbanisatie bevolking miljoenen (LHS) Chinese urbanisatie bevolking - % van totaal (RHS) Bron: Datastream, data per 31/10/2012 Stedelijke bevolking - % van totaal Naar verwachting woont binnen twintig jaar meer dan 60 procent van de wereldbevolking in een stedelijke omgeving. Dat is nu 50 procent. Met andere woorden: de komende twintig jaar krijgen de steden nog zevenhonderd miljoen tot een miljard mensen te verwerken. Het behoeft weinig betoog dat een dergelijke beweging de nationale infrastructuur onder grote druk plaatst. Wegen, spoorwegen, elektriciteitsnetwerken, telecommunicatie en waterleidingnetwerken moeten worden aangelegd dan wel uitgebreid. De rol van de private sector in de finan ciering hiervan neemt alleen maar toe. India is in dit verband het beste voorbeeld. Het is een van de snelst groeiende eco nomieën ter wereld, maar de infrastructuur van het land heeft die groei niet kunnen bijhouden. Bijvoorbeeld, geen enkele stad in India heeft 24 uur per dag schoon drinkwater. De Indiase regering heeft zich ertoe verplicht daar verandering in aan te brengen. In de plannen is sprake van infra structurele investeringen tot een bedrag van US $ 500 miljard. Van dat bedrag gaat 60 procent naar de sectoren energie en transport. Hoe leiden mensen hun leven, hoe oud worden ze, waar wonen ze, en waaraan geven ze hun geld uit? Het antwoord op die vragen kan economieën vormgeven en werpt een licht op de veranderende drijvende factoren van economische groei. Beleggers spelen hierop in door zich een goed beeld te vormen van demografische trends en ontwikkelingen. Die lijken vaak eenduidig en eendimensionaal, maar in hun gevolgen zijn ze complex en veelzijdig. Over het algemeen zullen vooral de sectoren van de consumentengoederen en de gezondheidszorg kunnen profiteren van de huidige demografische ontwikkelingen. 13
14 Inflatie: De kunst van het monetair beleid Eerder werd vastgesteld dat schuldreductie of -afbouw nog geruime tijd een beeldbepalende factor zal zijn voor de economische ontwikkeling van westerse landen. Dat heeft vooral betrekking op het inflatiegevaar dat gegeven is met monetaire verruiming, een van de instrumenten die worden ingezet om de schulden problematiek te lijf te gaan. Inflatie, beter gezegd de vrees voor inflatie, is een dominant thema op de financiële markten. Hoe kunnen beleggers daar rekening mee houden? Balansgroei plaatselijke centrale bank Activa Centrale Bank (% van BBP) Eurozone Verenigd Koninkrijk VS Bron: Goldman Sachs, global central banks, september De geschiedenis verklaart waarom de Verenigde Staten en Europa wat betreft hun respectievelijke monetaire beleid verschillend reageren op de schuldencrisis. Terwijl de Fed (Federal Reserve System) ruimhartig de geldkraan openzet, drukken Europese regerings leiders elkaar op het hart vooral streng te zijn.* De Amerikaanse vrees is dat anders de economie vastloopt - dat gebeurde toen Herbert Hoover na de beurskrach van 1929 drastisch sneed in de overheidsuitgaven. De Grote Depressie die daarop volgde, begon haar kracht pas te verliezen toen Franklin D. Roosevelt startte met zijn New Deal ( ), gebaseerd op een vrijgevig monetair beleid en een ruim spenderende overheid. De associatie die Europa - en zeker Duitsland - heeft met de geldpers aanzetten is een andere, namelijk het schrikbeeld van de Weimar Republiek in de jaren twintig met zijn absurde inflatiepercentages. De grote onzekerheid en angst die daaruit voortkwamen zijn later omschreven als ideale voedingsbodem voor het nazisme. Toch hebben uiteindelijk ook de Europese monetaire autoriteiten gekozen voor 14 * Fidelity Analyst Survey 2013: Investment thinking for tomorrow s world, January 2013
15 vormen van monetaire verruiming. Aanvankelijk waren dat alleen onbeperkte leenfaciliteiten voor grote banken, in 2012 volgde - naar Amerikaans voorbeeld - ook het opkopen van staatsobligaties. Geldhoeveelheid Al met al leiden deze maatregelen van centrale banken tot een sterke stijging van de geldhoeveelheid. Zolang dat geld bij banken en overheden rust, blijven de effecten binnen de perken. Maar als al dat geld in omloop wordt gebracht in de reële economie, zal de inflatie sterk oplopen. Is dat te voorkomen? In feite is dat de vraag naar de kunst van monetair beleid. Op welk moment, zo moet de centrale bank inschatten, trekt de economie voldoende aan zodat het aan banken geleende geld ook werkelijk in omloop zal komen? Op dat moment zal de centrale bank zijn leningen aan financiële instellingen gaan terugvorderen en zal de geldhoeveelheid afnemen. Doet de centrale bank dat te vroeg, kan dat de economische opleving in de kiem smoren. Is de centrale bank te laat, dan is de kans groot dat de inflatie oploopt. Eenzelfde afweging moet gemaakt worden ten aanzien van het moment waarop aangekochte staatsobligaties weer op de markt gebracht kunnen worden. Theorie en praktijk Beleggers zullen alert zijn op signalen over de mate waarin de markt vertrouwen heeft in de kundigheid van de centrale bankiers om dit probleem op te lossen. Niemand twijfelt eraan dat de beleidsmakers een uitstekend theoretisch begrip hebben van de juiste timing. Maar, zo weten beleggers ook, economie is geen theoretische exercitie. De praktijk is complex en een enkele keer chaotisch. Zijn de centrale banken in staat onder moeilijke omstandigheden de juiste beslissingen te nemen? Momenteel is dat vertrouwen duidelijk wel aanwezig, zo blijkt uit de inflatieverwachtingen op de middellange termijn. Verreweg de meeste verwachtingen schommelen namelijk rond de doelstellingen die de monetaire autoriteiten zelf hanteren. Lopen de risico s toch op, dan zijn beleggingen die sterk correleren met inflatie een goede bescherming. Grondstoffen en aan grondstoffen gerelateerde effecten hebben de sterkste positieve correlatie met inflatie, gevolgd door vastgoed. Beleggingen in natuurlijke hulpbronnen (olie, gas, water en hout) kunnen ook sterk meebewegen met prijsschommelingen, terwijl ook infrastructuur als beleggingscategorie in aanmerking komt. Tot slot Beleggen in 2013 is een kwestie van kiezen. Werden de markten de afgelopen mondiale crisisjaren geregeerd door grote onzekerheden, nu zijn er voldoende aanwijzingen dat ondernemingen en landen zich daaraan ontworstelen. Maar welke landen en welke ondernemingen? Actief management, gebaseerd op fundamentele research, is een vereiste om als belegger nu de goede keuzes te kunnen maken. Mogelijkheden zijn er genoeg. Zowel in opkomende markten als in de verzadigde ontwikkelde economieën doen zich kansen voor. Natuurlijk zijn vele ogen gericht op China, de tweede economie ter wereld. De geplande omschakeling van een productie gerichte naar een consumptiegerichte economie zal ingrijpende gevolgen hebben voor exporteurs. Van belang is ook hoe de corporate governance-cultuur zich ontwikkelt, zowel in China als in andere opkomende markten. Welke bedrijven kunnen de zekerheden en het commitment aan aandeelhouderswaarde bieden die westerse beleggers verlangen? Intussen lijkt stagnatie de westerse economieën in haar greep te hebben. Wie verder kijkt, stuit echter op een vrijwel onverminderde concurrentiekracht, gebaseerd op technologie, innovatie en marketingtalent. Ook het achterwege blijven van verdere loonstijgingen en de verwachtingen rond de winning van schalie gas geven het Westen een duwtje in de rug. Zijn demografische ontwikkelingen en inflatie dreiging in dit verband reden tot zorg? Fidelity benadrukt liever dat die twee thema s vooral kansen bieden aan beleggers, en dat geldt voor vrijwel alle ontwikkelingen van de afgelopen maanden. Het tijdperk is voorbij waarin markten alleen gevoelig waren voor signalen omtrent macropolitieke onzekerheden. Beleggen in 2013 gaat over het toekomstig potentieel van individuele aandelen. Met actief management wordt dat potentieel blootgelegd. Dat is Fidelity s vaste overtuiging. 15
16 Waar vindt u Fidelity? FIL (Luxembourg) S.A. Belgian Branch Yannick Nelissen Grade, Sales Director Koloniënstraat 11 B-1000 Brussel T E yannick.nelissen.grade@fil.com Deze publicatie is uitsluitend bestemd voor professionele beleggingsdeskundigen en dient niet aan particuliere beleggers te worden overhandigd. Niets uit dit document mag worden gekopieerd of verspreid zonder voorafgaande toestemming van Fidelity. Tenzij anders aangegeven zijn alle hier gegeven meningen en visies afkomstig van Fidelity.Deze publicatie is niet bestemd voor inwoners van het Verenigd Koninkrijk of de Verenigde Staten en is uitsluitend bestemd voor personen die gevestigd zijn in rechtsgebieden waar de betreffende fondsen voor distributie zijn toegelaten of waar een dergelijke toestemming niet vereist is.fidelity/fidelity Worldwide Investment betekent FIL Limited, en zijn dochterondernemingen. Fidelity, Fidelity Worldwide Investment, het Fidelity Worldwide Investment logo en het F symbool zijn handelsmerken van FIL Limited. Verwijzingen naar specifieke beleggingen dienen niet te worden beschouwd als aanbevelingen om deze te kopen of te verkopen, maar zijn slechts als voorbeeld opgenomen. Beleggers dienen er eveneens rekening mee te houden dat de hier gegeven opvattingen en meningen niet langer geldig kunnen zijn en reeds van invloed kunnen zijn geweest op het handelen van Fidelity. De hier vermelde research- en analysegegevens zijn door Fidelity vergaard ten behoeve van het beheer van onze compartimenten en kunnen al voor de betreffende beleggingen zijn aangewend. Fidelity verstrekt uitsluitend informatie over haar eigen producten en diensten en geeft geen beleggingsadviezen die gebaseerd zijn op persoonlijke omstandigheden. Uitgegeven door FIL (Luxembourg) S.A., goedgekeurd en gereguleerd in Luxemburg door de CSSF (Commission de Surveillance du Secteur Financier). CL /0514
FIDELITY Publicatie Voorjaar 2013 Kies actief: hoe beleggen, waarin beleggen?
Voor de particuliere belegger FIDELITY Publicatie Voorjaar 2013 Kies actief: hoe beleggen, waarin beleggen? Kennis als basis voor beleggingsfilosofie Fidelity Worldwide Investment is wereldwijd een van
Nadere informatieEen gezonde beleggingsportefeuille voor Later
Een gezonde beleggingsportefeuille voor Later Richard Feenstra Senior Sales Manager Fidelity Worldwide Investment Op weg naar financiële zekerheid voor Later? 1. Waarom beleggen? 2. Hoe beleggen? 3. Wat
Nadere informatieVeranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken
Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen
Nadere informatieInformatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer. 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening?
Informatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening? Welke principes vormen de basis voor het beleggingsbeleid en
Nadere informatieWelkom bij het webinar over de beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI in het derde kwartaal van 2015
Welkom bij het webinar over de beleggingsresultaten van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI in het derde kwartaal van 2015 Bas Endlich Jacob Vijverberg 1 Marktontwikkelingen derde kwartaal 2015 Geen renteverhoging
Nadere informatieIn deze nieuwsbrief voor Q2 2014
In deze nieuwsbrief voor Q2 2014 Werkloosheid Verenigde Staten - Fed blijft op toneel Rusland eist rol op, p.1. - Aandelen meest kansrijk in 2014, p.2. - Obligaties winnen in Q1 - weinig potentie, p.2.
Nadere informatieAEGON Equity Fund. vierde kwartaal 2006
Profiel Het AEGON Equity Fund is een besloten fonds voor gemene rekening, waarin verzekeringsrelaties van AEGON kunnen participeren. Het AEGON Equity Fund belegt wereldwijd in aandelen met de nadruk op
Nadere informatieAchmea life cycle beleggingen in beeld
Achmea life cycle beleggingen in beeld Scheiden. Uw pensioengeld in vertrouwde handen Wat betekent dat voor uw ouderdomspensioen? Achmea life cycle beleggingen in beeld Voor het beleggen van pensioen bent
Nadere informatieVan Lieshout & Partners Nieuwsbrief 3 e kwartaal Bron: Reuters
In onze eerste nieuwsbrief nieuwe stijl willen wij terugblikken op het afgelopen kwartaal, lichten wij ons beleggingsbeleid nader toe en uiteraard geven wij onze visie op de financiële markten. Terugblik
Nadere informatieDISCRETIONAIR BEHEER ONZE BEHEERSMANDATEN MET BELEGGINGSFONDSEN
DISCRETIONAIR BEHEER ONZE BEHEERSMANDATEN MET BELEGGINGSFONDSEN ONZE BEHEERSMANDATEN MET BELEGGINGSFONDSEN Banque de Luxembourg biedt u haar expertise aan op het gebied van vermogensbeheer. Door ons een
Nadere informatieOktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur :
Oktober 2015 Macro & Markten 1. Rente en conjunctuur : VS Zoals al aangegeven in ons vorig bulletin heeft de Amerikaanse centrale bank FED de beleidsrente niet verhoogd. Maar goed ook, want naderhand werden
Nadere informatieMEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT
MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 28 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel bedrijven worden uitgesloten?...
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering
Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Marjon Brandenbarg 27 september 2012 www.ingim.com Agenda Mandaat ING Markt en Performance Vooruitzichten 2 2011: Mandaat ING Door het Bestuur
Nadere informatieOpkomende markten: do s en don ts
Online Seminar Beleggen Opkomende markten: do s en don ts Simon Wiersma Investment Manager ING Investment Office Bart-Jan Blom van Assendelft Marketing Manager ING Beleggen Amsterdam, 12 november 2013
Nadere informatieTwaalf grafieken over de ernst van de crisis
Twaalf grafieken over de ernst van de crisis 1 Frank Knopers 26-04-2012 1x aanbevolen Voeg toe aan leesplank We hebben een aantal grafieken verzameld die duidelijk maken hoe ernstig de huidige crisis is.
Nadere informatieQE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak?
QE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak? Komt er QE in de eurozone? Sinds enige maanden wordt er op de financiële markten gezinspeeld op het opkopen van staatsobligaties door de Europese
Nadere informatieOp zoek naar rendement? Zoek niet langer
Op zoek naar rendement? Zoek niet langer High-yield en opkomende markten Juni 2014 Uitsluitend voor professionele beleggers De rente op staatsobligaties blijft nog lang laag. In het nauw gedreven door
Nadere informatieRobeco Emerging Conservative Equities
INVESTMENT OPPORTUNITY oktober 2013 Voor professionals INTERVIEW MET PORTFOLIO MANAGER PIM VAN VLIET Robeco Emerging Conservative Equities Beleggen in opkomende markten met een lagere kans op grote koersdalingen.
Nadere informatieMEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT
MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 14 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Engagement... 4 Uitsluiting... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel
Nadere informatieInternationale varkensvleesmarkt 2012-2013
Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt
Nadere informatieTerugblik. Maandbericht mei 2018
Maandbericht mei 2018 Terugblik Crisis Italië had weinig vat op aandelen in mei, veilige havens floreren Ondanks de politieke onrust in Italië zijn alle modelportefeuilles met een positief rendement geëindigd
Nadere informatie2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG
2013 in het kort SAMENVATTING VAN HET JAARVERSLAG 1 Toelichting op het jaarverslag In het Jaarverslag 2013 legt het pensioenfonds uitgebreid verantwoording af over de ontwikkelingen, besluiten en gebeurtenissen
Nadere informatieBeleggingsthema s 2016. What a difference a day makes (1975), Dinah Washington
Beleggingsthema s 2016 What a difference a day makes (1975), Dinah Washington Inleiding De dagen die in 2015 het verschil maakten, zijn de dagen waarop centrale bankiers uitspraken deden, what a difference
Nadere informatie27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report
27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report Door Wim-Hein Pals, Head Robeco Emerging Markets Equities Vanwege hogere economische groei en sterkere financiële balansen, zijn de opkomende markten aantrekkelijker
Nadere informatie10-jaars rente Duitsland. 10-jaars rente VS. Van Lieshout & Partners Nieuwsbrief 4 e kwartaal 2017
In onze tweede nieuwsbrief nieuwe stijl blikken wij terug op het afgelopen kwartaal, lichten wij ons beleggingsbeleid nader toe en presenteren wij onze visie op de financiële markten voor het komende kwartaal.
Nadere informatieTerugblik. Maandbericht april 2018
Maandbericht april 2018 Terugblik Aandelenbeurzen lopen in april groot deel van verlies in De keuzes die we voor u maakten in de portefeuilles - we zijn overwogen in aandelen en vastgoed ten koste van
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind maart 2017 is 112,6% en is gestegen ten opzichte
Nadere informatieVisie ING Investment Office Oktober 2017
Visie ING Investment Office Oktober 2017 Bob Homan 21 september 2017 Kernfactoren die financiële markten bepalen 3 pijlers + sentiment Economie Sentiment Waardering Liquiditeit Hoe staat de economie ervoor?
Nadere informatiesmartphones.) Deze factor zou een bijzonder dynamische stimulans kunnen zijn voor de ontwikkeling in
Januari 9, 2015 Bij Templeton Emerging Markets Group zijn wij van mening dat de hoge economische groeipercentages een belangrijk aantrekkingspunt voor veel opkomende markten in 2015 zullen blijven. Hoewel
Nadere informatieDISCRETIONAIR BEHEER ONZE BEHEERSMANDATEN MET EFFECTEN
DISCRETIONAIR BEHEER ONZE BEHEERSMANDATEN MET EFFECTEN ONZE BEHEERSMANDATEN MET EFFECTEN Banque de Luxembourg biedt u haar expertise aan op het gebied van vermogensbeheer. Door ons een discretionair beheersmandaat
Nadere informatieAls de Centrale Banken het podium verlaten
Als de Centrale Banken het podium verlaten Als de centrale banken het toneel verlaten 1. Zichtbaar economisch herstel 2. Het restprobleem 3. Onbekend terrein 4. Wat betekent dit voor asset allocatie? Zichtbaar
Nadere informatieGrip op je Vermogen. Rendement maken in tijden van zwakke groei, wat te doen? Bob Homan. ING Investment Office. 5 en 6 oktober 2012
Grip op je Vermogen Rendement maken in tijden van zwakke groei, wat te doen? Bob Homan ING Investment Office 5 en 6 oktober 2012 Economie 2 En nu? valt uit elkaar Verdere integratie Economisch trend is
Nadere informatieBeleggen met LG Partners
Beleggen met LG Partners Voordat u met ons gaat beleggen wilt u weten waar u aan toe bent. Bij LG Partners begrijpen we dat. Daarom zetten wij in deze brochure op een rijtje hoe wij tegen beleggen aankijken.
Nadere informatieLevensloop Rendement Bouw
Levensloop Rendement Bouw Informatie beleggingsfondsen per 31 december 2016 Productomschrijving Met Levensloop wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst (tussentijds) verlof kan worden gefinancierd.
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Ballast Nedam
Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Arthur van der Wal Nieuwegein, 28 september 2006 Agenda < Huidig Mandaat bij ING IM < Performance, Beleid en Vooruitzichten < Financieel Toetsingskader
Nadere informatieHoofdstuk 27 Landenrisico
Hoofdstuk 7 Landenrisico Open vragen 7. Het IMF verdeelt de wereldeconomie in industrielanden, opkomende industrielanden en ontwikkelingslanden. Binnen de opkomende industrielanden en ontwikkelingslanden
Nadere informatieIs de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018
Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Jaap van Duijn Grip op je Vermogen 5 oktober 2018 1 Is de Nederlandse economie klaar voor de volgende generatie? Uitgangspositie Trends Uitdagingen
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting:
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 105,7% naar 110,5%; De beleidsdekkingsgraad
Nadere informatieVoorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's
IP/11/565 Brussel, 13 mei 2011 Voorjaarsprognoses 2011-2012: Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's Het geleidelijke herstel van de EU-economie zet door, zo blijkt uit de vooruitzichten voor
Nadere informatieEmerging markets: toch weer terug naar af?
Emerging markets: toch weer terug naar af? Wat is er toch gaande met de opkomende markten? In de afgelopen jaren werd er liefkozend naar deze markten gekeken en gesteld dat zij structureel aan het verbeteren
Nadere informatieMarktwaarde van de pensioenverplichtingen in het derde kwartaal gestegen van 16.893 miljoen naar 17.810 miljoen ( 15.008 miljoen ultimo Q4 2013).
Kwartaalbericht 2014 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 september 2014 130,4%, een toename van 0,9%-punt ten opzichte van 30 juni 2014. Over de eerste negen maanden steeg de marktwaardedekkingsgraad
Nadere informatieEconomie en financiële markten
Economie en financiële markten Bob Homan ING Investment Office Den Haag, 11 oktober 2013 Vraag 1: Begraafplaats Margraten gesloten vanwege. 1. Bezuinigen bij de Nederlandse overheid 2. Op last van Europese
Nadere informatiePersbericht ABP, eerste halfjaar 2008
Persbericht ABP, eerste halfjaar 2008 Hoofdpunten Rendement over eerste helft 2008 is 5,1%. De dekkingsgraad is medio 2008 uitgekomen op 132%. De kredietcrisis eist zijn tol. Vooral aandelen en onroerend
Nadere informatieEen nieuwe stap in duurzaam beleggen
BLACKROCK IMPACT SCREENS ESG IMPACT Een nieuwe stap in duurzaam beleggen BlackRock Impact combineert het beste van BlackRock om beleggers te helpen een maatschappelijk én financieel verantwoord rendement
Nadere informatieDOUBLEDIVIDEND OUTLOOK 2015 KWALITEIT ONAFHANKELIJK BETROKKEN
DOUBLEDIVIDEND OUTLOOK 2015 KWALITEIT ONAFHANKELIJK BETROKKEN DECEMBER 2014 1. Economie VS blijg anker Het IMF verwacht een wereldwijde economische groei van 3,8% in 2015 Met een verwachte economische
Nadere informatieConsumentenrevolutie in China: unieke mogelijkheden
Dit document is uitsluitend bestemd voor professionele beleggingsdeskundigen en mag niet aan particuliere beleggers worden overhandigd Particuliere beleggers kunnen nog niet beleggen in het Fidelity Funds
Nadere informatieVraag en Aanbod in de Goudmarkt
Vraag en Aanbod in de Goudmarkt Beleggen in goud is een populair onderwerp sinds de financiële crisis zijn intrede heeft gedaan. In 2011 bereikte de goudprijs een all time high van $1900 per troy ounce.
Nadere informatieHuishoudens bouwen hun effectenportefeuille af
Huishoudens bouwen hun effectenportefeuille af Inleiding Door de opkomst van moderne informatie- en communicatietechnologieën is het voor huishoudens eenvoudiger en goedkoper geworden om de vrije besparingen,
Nadere informatieMeer Rendement met Dividend
Meer Rendement met Dividend Veel beleggers onderschatten het belang van een stabiele dividenduitkering voor hun portefeuille. Koerswinst lijkt soms de Alfa en Omega van beleggen, maar op langere termijn
Nadere informatieDe Wereldeconomie van Morgen: Op Zoek naar Groei
De Wereldeconomie van Morgen: Op Zoek naar Groei Jan Van Hove Chief Economist, KBC Group NV Bolero Tips & Trends 2016 10 september 2016 Globalization presumes sustained economic growth. Otherwise, the
Nadere informatieConsumentenbrief beleggingen van. Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer
Consumentenbrief beleggingen van Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer Introductie Een groot aantal brancheorganisaties waaronder DSI, DUFAS, NVB, VBA en VV&A hebben het initiatief genomen om Consumentenbrief
Nadere informatieThe digital transformation executive study
The digital transformation executive study De noodzaak van transformatie voor kleine en middelgrote producerende bedrijven Technologie verandert de manier waarop kleine en middelgrote bedrijven zakendoen.
Nadere informatieLevensloop Aandelen. Informatie beleggingsfondsen per 31 december 2014. Productomschrijving. Beleggingsstrategie. Kosten
Levensloop Aandelen Informatie beleggingsfondsen per 31 december 2014 Productomschrijving Met Levensloop wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst (tussentijds) verlof kan worden gefinancierd. Door
Nadere informatieLevensloop Aandelen. Informatie beleggingsfondsen per 30 juni 2015. Productomschrijving. Beleggingsstrategie. Kosten
Levensloop Aandelen Informatie beleggingsfondsen per 30 juni 2015 Productomschrijving Met Levensloop wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst (tussentijds) verlof kan worden gefinancierd. Door Loyalis
Nadere informatieBeleggen met LG Partners
Beleggen met LG Partners Voordat u met ons gaat beleggen wilt u weten waar u aan toe bent. Bij LG Partners begrijpen we dat. Daarom zetten wij in deze brochure op een rijtje hoe wij tegen beleggen aankijken.
Nadere informatieDe jaarlijkse kosteninhouding voor het beheer van de verzekering Levensloop Aandelen bestaat uit een aantal componenten:
Levensloop Aandelen Informatie beleggingsfondsen per 31 december 2009 Productomschrijving Met Levensloop wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst (tussentijds) verlof kan worden gefinancierd. Door
Nadere informatieLoyalis Toekomstplan Aandelenrekening
Loyalis Toekomstplan Aandelenrekening Informatie beleggingsfonds per 30 juni 2015 Productomschrijving Met het Loyalis Toekomstplan wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst een (periodieke) uitkering
Nadere informatieVraag en antwoord: waarom beleggen in staatsobligaties?
ING Investment Office Publicatiedatum: 13 maart 2014 Vraag en antwoord: waarom beleggen in staatsobligaties? In onze beleggingsvisie op 2014 ( Visie 2014: minder crisis, meer groei ) kunt u lezen dat we
Nadere informatieEconomie in 2015 Kans of kater?
Economie in 2015 Kans of kater? Nico Klene Economisch Bureau Doorwerth 6 november 2014 Wat verwacht ú: - kans? - kater? 2 Opbouw - Buitenland: mondiale groei houdt aan - Nederland 3 VS: groei weer omhoog
Nadere informatieBeleggen met impact: voor mens, milieu én rendement
Beleggen met impact: voor mens, milieu én rendement Kunnen beleggers tegelijk financieel rendement behalen én een positieve invloed uitoefenen op milieu, mens en maatschappij? Impactbeleggen maakt dit
Nadere informatieSterke groeivooruitzichten voor aandelen opkomende markten
Sterke groeivooruitzichten voor aandelen opkomende markten Ook in 2017 groeien opkomende landen harder dan de ontwikkelde economieën. Bedrijven in opkomende markten profiteren bovendien van de oplevende
Nadere informatieStatistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012
Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Inleiding Lorette Ford De economische ontwikkeling van een land kan door middel van drie belangrijke economische indicatoren
Nadere informatieinvestment academy BNPP IP Campus Welkom bij de Investment Academy
investment academy Welkom bij de Investment Academy OpleIdIngen voor pensioenfondsbestuurders In 2013 investment academy Investment Academy Kennis en deskundigheid met u delen BNP Paribas Investment Partners
Nadere informatiePresentatie beleggingsresultaten over eerste kwartaal van 2017 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI. Bas Endlich Jacob Vijverberg 1
Presentatie beleggingsresultaten over eerste kwartaal van 2017 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI Bas Endlich Jacob Vijverberg 1 Agenda Financiële markten Resultaten Vooruitzichten Bron: Bloomberg,
Nadere informatieCare IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk april 2016
Care IS klantbijeenkomst Hotel Van der Valk april 2016 Welkom! Wij heten u van harte welkom 2 Programma 19.00 uur - Ontvangst 19.30 uur - Opening 19.40 uur - Impact lage olieprijs 20.00 uur - Pauze 20.10
Nadere informatieING Private/Business Banking
ING Private/Business Banking Workshop Duurzaam Beleggen Congres Grip op je Vermogen 5/6 oktober 2012, Den Haag Jan van Hoven, consultant Susanne van de Wateringen, senior analist 1 Welkom op planeet Aarde
Nadere informatieVisie op Wankel perspectief
Visie op 2014 Wankel perspectief Hans Stegeman, 28 januari 2014 Agenda Nederlandse economie Stabiele stagnatie En elders? Wankel perspectief En waarom anders? Risico s voor de raming En later? Na de zeven
Nadere informatieMichiel Verbeek, januari 2013
Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor
Nadere informatieINFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN
INFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN Informatie voor werkgevers Ingangsdatum 1 januari 2016 Als uw werknemer niet kiest voor een gegarandeerde uitkering wordt zijn premie belegd. Dit
Nadere informatieHof Hoorneman China Value Fund
Hof Hoorneman China Value Fund UW VERMOGEN IS HET WAARD 1 China is en blijft de groeimotor van de wereld. Waarom beleggen in China? De Chinese economie groeit met ruim 7%. Dit groeipercentage is aanzienlijk
Nadere informatieTerug naar de kern Bob Hendriks
Terug naar de kern Bob Hendriks Oktober 2013 Waarom nog beleggen? 2 Agenda BlackRock? Sparen & beleggen We leven langer/pensioen Inkomsten uit beleggen Conclusie 3 BlackRock is opgericht voor deze nieuwe
Nadere informatieKwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting:
Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is fors gestegen van 105,7% naar 115,4%. Dit komt
Nadere informatieRisico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd
Risico pariteit Risico pariteit is een techniek die wordt ingezet om de risico s in een beleggingsportefeuille te reduceren. Sinds 2008 heeft risico pariteit om drie redenen veel aandacht gekregen: 1.
Nadere informatieVan Lieshout & Partners Nieuwsbrief 1 e kwartaal 2019
In deze nieuwsbrief blikken wij terug op het afgelopen jaar, lichten wij ons beleggingsbeleid nader toe en presenteren wij onze visie op de financiële markten voor de komende periode. Terugblik 2018 Voordat
Nadere informatieMaandbericht Beleggen Januari 2016
ING Investment Office Publicatiedatum: 24 december 2015 Maandbericht Beleggen Januari 2016 Assetallocatie Aandelen Vastgoed Grondstoffen Alternatieve beleggingen Obligaties Regioallocatie Noord-Amerika
Nadere informatieExport-update Noord- en Zuid-Amerika - juli 2014
Export-update Noord- en Zuid-Amerika - juli 2014 1. Samenvatting en conclusies De Nederlandse uitvoerwaarde is in 2013 met 1,0% gestegen t.o.v. dezelfde periode in 2012 tot 433,8 miljard euro. De bescheiden
Nadere informatieInformatie beleggingsfondsen per 31 december 2015
Levensloop Rendement Bouw Informatie beleggingsfondsen per 31 december 2015 Productomschrijving Met Levensloop wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst (tussentijds) verlof kan worden gefinancierd.
Nadere informatieOlieprijs en economische groei zijn richtinggevend
, 14.30 uur Update grondstoffen Olieprijs en economische groei zijn richtinggevend In 2016 werd nog een mooi rendement geboekt met grondstoffen. Kunt u de komende tijd rekenen op goede rendementen op deze
Nadere informatieJanuari MaandJournaal. Special Licht op groen voor cyclische aandelen.
Januari 2018 MaandJournaal Special Licht op groen voor cyclische aandelen www.nnip.nl Licht op groen voor cyclische aandelen Cyclische aandelen hoorden in 2017 tot de uitblinkers op de financiële markten.
Nadere informatieInflatie protectie: risico management of slim beleggen?
Inflatie protectie: risico management of slim beleggen? 1. Precies een jaar geleden schreven we over het inflatiefenomeen dat altijd zijn kop opsteekt na periodes van recessie. Onze conclusie was dat nieuwe
Nadere informatieInformatie beleggingsfondsen per 30 juni 2015
Levensloop Rendement Informatie beleggingsfondsen per 30 juni 2015 Productomschrijving Met Levensloop wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst (tussentijds) verlof kan worden gefinancierd. Door Loyalis
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Australië-Nederland 1 1. Goederenexport van Australië naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Australische exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieStichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering
Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Arthur van der Wal Matthijs Claessens 30 september 2010 www.ingim.com Agenda Huidig mandaat bij ING IM Performance, beleid en vooruitzichten
Nadere informatieE F F E C T U E E L. augustus 2011-18. Slachtoffer van eigen succes? Hilaire van den Bergh
E F F E C T U E E L augustus 2011-18 Slachtoffer van eigen succes? Hilaire van den Bergh Hilaire van den Bergh werkt bij BCS Vermogensbeheer B.V. te Rotterdam. De inhoud van deze publicatie schrijft hij
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zwitserland-Nederland 1 1. Goederenexport van Zwitserland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zwitserse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE
Nadere informatieDe gegevens van Hewitt Associates zijn: Hewitt Associates Outsourcing B.V. Beukenlaan 143 Postbus 80040 5600 JP Eindhoven
Philips Pensioenfonds heeft de uitvoering van het Philips flex pensioen uitbesteed aan Hewitt Associates Outsourcing B.V. U kunt bij Hewitt Associates terecht met al uw pensioenvragen. De gegevens van
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Zuid-Korea-Nederland 1 1. Goederenexport van Zuid-Korea naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Zuid-Koreaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro). Bron: International
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Ierland-Nederland 1 1. Goederenexport van Ierland naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Ierse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatiePresentatie beleggingsresultaten eerste kwartaal 2018 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI. Bas Endlich Jacob Vijverberg 1
Presentatie beleggingsresultaten eerste kwartaal 2018 van de Life Cycle Fondsen van Aegon PPI Bas Endlich Jacob Vijverberg 1 Agenda Financiële markten Resultaten Vooruitzichten Bron: Bloomberg, Aegon Asset
Nadere informatieAsset Allocatie; Beleggen in een onzekere wereld. Robert Jan van der Mark Jeroen van Wilgenburg
Asset Allocatie; Beleggen in een onzekere wereld Robert Jan van der Mark Jeroen van Wilgenburg Nieuwegein, 6 oktober 2016 Agenda Stand van de wereldeconomie Globale divergentie en transities Portefeuille
Nadere informatieLevensloop Rendement
Levensloop Rendement Informatie beleggingsfondsen per 31 december 2016 Productomschrijving Met Levensloop wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst (tussentijds) verlof kan worden gefinancierd. Door
Nadere informatieCare IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015
Care IS klantbijeenkomst Hotel Van der Valk oktober 2015 Welkom Wij heten u van harte welkom in Van der Valk Hotel 2 Programma 19.00 uur Ontvangst 19.30 uur Opening 19.40 uur Chinese groeivertraging 20.00
Nadere informatieKwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2015 t/m 30 juni 2015
Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 De maand dekkingsgraad ultimo juni is sterk gestegen t.o.v eind maart De beleidsdekkingsgraad is gedaald van
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Canada-Nederland 1 1. Goederenexport van Canada naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Canadese exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatieBEHEERSVERSLAG TRANSPARANTINVEST 4/3/2015. Macro & Markten, strategie. 1. Rente en conjunctuur : EUROPA
BEHEERSVERSLAG TRANSPARANTINVEST 4/3/15 Macro & Markten, strategie 1. Rente en conjunctuur : EUROPA De Europese rentevoeten zijn historisch laag, zowel op het korte als op het lange einde, en geven de
Nadere informatieOnderzoeksrapport Is informatie de sleutel tot meer duurzame beleggingen?
Onderzoeksrapport Is informatie de sleutel tot meer duurzame beleggingen? Marketing material Global Investor Study 20181 Inhoudsopgave 3 4 5 Overzicht Een korte samenvatting van onze bevindingen Gebrek
Nadere informatieSterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten
Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier Nederlandse beleggers hebben in 21 per saldo voor bijna EUR 12 miljard buitenlandse effecten verkocht. Voor EUR 1 miljard betrof dit buitenlands
Nadere informatieBeleggen in 2013. Maar hoe moet de gemiddelde belegger daar nou mee omgaan?
Beleggen in 2013 1. Op 18 december publiceerden wij een gedachtewisseling over beleggen in 2013. Op basis hiervan hebben wij in ons team onze visie op beleggen voor het nieuwe jaar opgesteld. De Andreas
Nadere informatieHandels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1
Handels- en investeringscijfers Spanje-Nederland 1 1. Goederenexport van Spanje naar andere landen Tabel 1: Voornaamste Spaanse exportpartners (bedragen x 1.000 euro) IMPORTERENDE LANDEN WAARDE EXPORT
Nadere informatie