ZON VOOR IEDEREEN ZON: ENERGIEBRON EN KATALYSATOR VAN TRANSITIE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ZON VOOR IEDEREEN ZON: ENERGIEBRON EN KATALYSATOR VAN TRANSITIE"

Transcriptie

1 Pagina 1 ZON VOOR IEDEREEN ZON: ENERGIEBRON EN KATALYSATOR VAN TRANSITIE STICHTING Z.O.N. JUNI 2016 Zonnestroom Onrnemers Nerland

2 Pagina 2 Pagina 3 INHOUD VAN DIT RAPPORT DE KLIMAAT UITDAGING De klimaat uitdaging 3 Notities & Akkoorn 4 DE ENERGIETRANSITIE Draagvlak voor veranring 5 De transitie als majeur veranringsproces 7 ZON VRAAG EN AANBOD Verwachtingen ZON 9 Kan ZON leveren? 11 CONCLUSIES Kapitein op eigen schip 14 Aanbevelingen 15 KERNBOODSCHAP ZON: Het gaat slecht met aar door verkeerd energiegebruik. We hebben daarom afgesproken om in korte tijd over te stappen fossiele naar duurzame energie en dat betekent dat er een majeur veranringsproces in gang gezet moet worn waarbij zonne-energie niet alleen als energiebron belangrijk is MAAR OOK dé katalysator zal zijn om alle burgers bij transitie te betrekken. Het ligt dus voor hand om zo snel mogelijk een majeur veranringsproces te plannen rond zon als katalysator, en huidige succesvolle maatregelen om zonne-energie te stimuleren door te zetten en uit te brein.

3 Pagina 4 Pagina 5 NOTITIES / AKKOORDEN In korte tijd zijn er een aantal veelbeloven notities verschenen/akkoorn gesloten: DE KLIMAAT UITDAGING ENERGIEAKKOORD VOOR DUURZAME GROEI (2023) - SER, 2023 Meer dan veertig organisaties sloten in september 2013 het Energieakkoord voor duurzame groei. Gezamenlijk gaan zij voor verduurzaming onze samenleving en economie. Het hoeft, zeker sinds Klimaat Conferentie in Parijs in cember 2015, geen betoog meer dat we onzorgvuldig zijn omgegaan met ons klimaat. Ongebreild gebruik fossiele brandstoffen heeft geleid tot een aar die we aan het opwarmen zijn tot onleefbaarheid. Het heeft lang geduurd, maar het is nu toch wel voor iereen duilijk dat er maar één lange termijn oplossing is voor ze uitdaging: een transitie naar duurzame energie. Deze notitie richt zich op zonne-energie als belangrijke bron duurzame energie, maar meer nog als noodzakelijke katalysator voor het draagvlak onr bevolking voor het majeure veranringsproces dat energietransitie is. Zonne-energie is noodzakelijk als katalysator voor energietransitie. NEDERLAND 100% DUURZAME ENERGIE IN 2030, HET KAN ALS JE HET WILT - URGENDA 2014 Dit rapport beschrijft een plan aanpak om Nerland al in 2030 voor 100% om te laten schakelen naar duurzame energie. KLIMAAT AKKOORD PARIJS, 2015 (COP21) Hier bereikten zo n 200 lann een akkoord over doelstelling om opwarming aar onr 2 gran te houn. ENERGIERAPPORT - TRANSITIE NAAR DUURZAAM, 2016 Dit beschrijft een integrale visie op toekomstige energievoorziening Nerland nu tot 2015 en benoemt doelstelling CO2 uitstoot in die perio met ruim 80% terug te dringen. Ondanks beste voornemens lijkt weg naar ten doel gestel 14% duurzame energie in 2020 en 16% in 2023 nog moeilijk. Nerland loopt achter op meeste Europese lann. Wij zijn mening dat Zonne-energie op meerre manieren kan helpen om doelen te verwezenlijken. 16% Duurzame energie in Opwarming aar < 2 C 80% minr CO2 uitstoot in NLD in (Energieakkoord SER) klimaattop Parijs, 2015 (Energierapport kabinet) Figuur I. Percentage zonnestroom aanvragen in Europa, in 2015 (SolarPower Europe)

4 Pagina 6 DRAAGVLAK VOOR VERANDERING SAMEN OPTREKKEN VAN OVERHEID & BURGERS Pagina 7 A lle genoem initi- eigen hand neemt. atieven, plannen en energie heid doelstellingen zullen fundamentele veranringen ver- ZELF ENERGIE OPWEKKEN Meer dan bijvoorbeeld slimme meters, die alleen inzichtelijk maken hoe energie wordt verbruikt, is het zelf opwekken stroom voor veel burgers een boeien bezigheid. Het maakt het low-interest product elektriciteit een high-interest bezigheid. eisen aan onze vraagt met alle zuiniger energie en productie Het omgaan veel meer duurzame energie. Maar het gaat verr: het beïnvloedt hoe we wonen en vervoeren, en über- haupt hoe we produceren en consumeren. gigantisch aan meest ant die mogelijk burgers, het centrale duurzame is vari- energie. elnemers maatschappij. om biedt Zonne- Het is een veranringsproces met hele grote gevolgen dat nog snel moet plaatsvinn ook. Meer dan anre technologieën biedt het burgers laagdrempelig mogelijkheid om snel en rechtstreeks el te nemen aan en voorel te hebben energietransitie. Daarmee wordt die transitie niet langer iets overheid, een klein of aantal grote bedrijven maatschappelijke organisaties die elnemen aan het Energieakkoord, maar wordt het een project iereen. Een rgelijk veranrings- proces heeft alleen maar een kans slagen als genen die moeten veranren intensief worn betrokken. Zij moeten het belang én mogelijkheid zien om een bijdrage te kunnen leveren. Bovendien biedt het burger mogelijkheid om ook profijt te hebben verduurzaming, in plaats dat zij via Opslag Duurzame Ener- gie (ODE) er alleen maar rekening voor moeten betalen. De maatschappij 2016 is een participatiemaatschappij, met een Figuur II. graphic Netbeheer NL lokale energie. er Al in 2013 inventariseer Netbeheer Nerland ruim 400 lokale energie bestuurd initiatieven, vrijwel allemaal gericht op wind- en zonne-energie. De belangstelling bij consument is sterk groeiend. die maar niet actief actieve meer wil het burglijdzaam worn, roer in Het biedt overheid mogelijkheid om samen op te trekken met burgers in enorme klus die voor ons staat.

5 Pagina 8 Pagina 9 DE TRANSITIE ALS MAJEUR VERANDERINGSPROCES. In het bedrijfsleven is veel ervaring opgedaan met het betrekken mewerkers bij het vaststellen en uitvoeren een nieuwe koers een bedrijf. Mensen willen niet veranrd worn en zullen zich daar doorgaans tegen verzetten, tenzij je ze er intensief bij betrekt. Een veranringsproces is geslaagd als mewerkers nieuwe koers niet volgen omdat ze dat moeten, maar omdat ze dat willen, wanneer er een veranring heeft plaatsgevonn op ik niveau. Als mensen een goed beeld hebben wat nieuwe koers voor hen inhoudt dan kunnen en zullen ze zelf beslissingen nemen die daarmee in lijn zijn. Dat dit proces al aan gang is zien we aan groeien groep mensen die duurzamer keuzes maakt: voor elektrisch vervoer (96% groei in 2015, bron: RVO); voor biologische producten (15% groei in 2015, bron: Bionext); voor zonnepanelen. Dit soort keuzes worn in samenhang gemaakt. Men gaat duurzamer wonen maar ook duurzamer vervoeren, consumeren en produceren. Er is enorm veel geschreven over het inrichten succesvolle veranringsprocessen, maar volgen elementen zijn hoe dan ook een voorwaar voor succes: AANTAL AANVRAGEN SDE+ De populariteit Zon-PV en elnamebereidheid via zonne-energie aan energietransitie blijkt ook uit het aantal aanvragen voor SDE+. Sinds het openstellen SDE+ regeling zijn ier jaar verreweg meeste aanvragen voor ZON-PV. voorjaar Aanvragen ZON-PV Er dient een duilijk beeld te zijn wat die duurzame samenleving concreet voor jou betekent en hoe die er uit gaat zien. Die wereld moet aantrekkelijk zijn en voorlen hebben. Het moet een wereld zijn waar men zelf aan kan sturen. Daarnaast moet er een duilijk beeld zijn wat er gebeurt met jou als er geen actie wordt genomen. De doembeeln smelten ijskappen zijn daarvoor voor veel mensen helaas te ver % totaal 93% 65% 93% 77% 47% Aanvragen Overig TOTAAL Tabel 1. Aanvragen SDE+ subsidie voor ZON-PV. hun bed. Echter, worn veranringen in het klimaat langzaam maar zeker zichtbaarr in ons dagelijks leven. De stappen naar veranring bevatten altijd bewustwording en begrip maar zeker ook het gevoel zelf te kunnen bijdragen en in controle te zijn, het kapitein op eigen schip gevoel. Pas dan ontstaat enthousiasme. Het is daarbij het grootste belang dat burger die aan gewenste veranring meewerkt, gestimuleerd en zeker niet gefrustreerd wordt. Helaas onrvindt realisatie grotere zonne-energie projecten via SDE+ nog veel problemen. Onr anre doordat door systematiek biomassa en winnergie, grotenels aangevraagd door een klein aantal grote bedrijven meer kansen heeft dan Zon-PV, dat aangevraagd wordt door een groot aantal kleine bedrijven. Als onrel een majeur veranringsproces dienen die stappen te worn vastgelegd in een plan, ontwikkeld door experts op het vlak veranrmanagement en landsbestuur met een directe betrokkenheid het allerhoogste niveau.

6 Pagina 10 Pagina 11 VERWACHTINGEN VAN ZON Zonne-energie is aanzienlijk belang in toekomstige duurzame energiemix. De verschillen notities en akkoorn noemen daarbij verschillen doelstellingen: Energieakkoord, SER, PJ in 2023 Nationale Energie Verkenning, ECN, PJ in 2030 & 70 PJ in 2035 Urgenda, PJ in 2030 Tabel 2. Doelstellingen verschillen energie notities & akkoorn. Enerzijds maakt Salren een terugverdientijd 7 jaar mogelijk. Consumenten hechten hier sterk aan. Het is te overzien en kort genoeg om een concreet voorel te creëren. Het nodigt daarmee uit tot actie. Anrzijds maakt Salren ook een laagdrempelige elname aan energietransitie mogelijk. Door het salren belandt het voorel veranring niet ervoor dit echter altijd te doen met het behoudt investeringsbereidheid, of anrs gesteld: met elnamebereidheid aan transitie vooropgesteld. Voorgaan tabel maakt overigens ook duilijk dat ondanks grote aantallen aanvragers SDE+ sector weinig verwacht allocatie aan zon-pv projecten omdat in het huidige SDE+ systeem wind- Eind 2015, in een markt die feitelijk pas in loop 2011 is opgestart, is reeds 5 PJ geïnstalleerd. Dit is nog maar 1% De groei zonne-energie moet dus spectaculair 5 naar minstens 17 PJ in 7 jaar tijd. Zoals onrstaan tabel zichtbaar maakt is Salren daarbij alleen bij een klein aantal elnemers aan het veranringsproces, maar is dit bereikbaar voor iereen. Ook voor burger. Salren vervult energie en met name biomassa meer kansen hebben. Uiteraard is dit, in zelf context zonne-energie als smeermidl transitie, een gemiste kans. netto elektriciteitsproductie, maar dit aanel groot belang. 70% groei wordt daardoor hiermee cruciale rol als smeer- groeit snel. In Nerland, maar ook wereldwijd. bepaald. Deze groei wordt door consument zelf midl transitie en staat Zonne-energie afdoen als kleine bijdrager aan gefinancierd, die investeringsbereidheid is er, burger toe samen op te trekken met over- energiemix omdat het nu nog maar zo n klein el maar alleen wanneer Salren een acceptabele heid in verwezenlijking klimaatdoelen. levert, zou zijn alsof we Internet in 1995 als irrele- terugverdientijd garanert. Zonr acceptabele t zoun hebben afgedaan omdat het zo n lage terugverdientijd, geen consumenteninvestering. Mogelijke bijstellingen salringsregeling- penetratiegraad had. Ook die veranring is ge- en worn momenteel bekeken. Wij pleiten dragen door burger doordat het laagdrempelig was en er direct een duilijk voorel was, en nu is het niet meer weg te nken uit ons leven Salren woning bezitters MWp Salren huurrs MWp Salren bedrijven MWp SDE/SDE+ MWp Postcoroos MWp TOTAAL MWp Salren maakt een laagdrempelige elname aan energietransitie mogelijk. (J.R.N.A. Cornuit) PJ Tabel 3. Groei zonne-energie bij huidige regelingen (Stichting Z.O.N)

7 Pagina 12 Pagina 13 Ook technisch zijn alle voorwaarn vervuld. Er zijn voldoen daken en vrije veln om zonnepanelen te plaatsen. Uit hetzelf onrzoek Motivaction blijkt bovendien dat burgers veln en daken vol zonnepanelen prefereren boven bijvoorbeeld windmolens. Dit wordt nog eens Salren vervult hierin een sleutelrol. Aangezien niet alleen woningen (gehuurd of in particulier eigendom) kunnen salren, maar ook scholen en veel MKB bedrijven, kan zonne-energie een grotere bijdrage leveren aan het dichten het gat naar doelstelling 14% duurzame energie in 2020 dan tot nu toe in het Energieakkoord is aangenomen. bevestigd uit vele recente acties bewoners ZONNEPANELEN GEPLAATST: 13% BEREID OM TE PLAATSEN: 40% KAN ZON LEVEREN? NIET BEREID: 8% Figuur III - Onrzoek Motivaction in 2015, in opdracht het ministerie economische zaken, naar actiebereidheid tot het plaatsen zonnepanelen onr Nerlandse bevolking. bijvoorbeeld Noord-Holland, Urk, Veenkoloniën etc. waarin zij zonne-energie prefereren boven anre plannen voor duurzame energie. Ten slotte is ook technische knowhow en het arbeidsaanbod aanwezig om doelstellingen te verwezenlijken. Ten eerste uit sector zelf, die inmidls aan een kleine fte s een baan biedt. De verre groei aan arbeidsplaatsen sluit verr goed aan bij het huidige aanbod op Nerlandse arbeidsmarkt en gerichte en gespecialiseer scholingsmogelijkhen. De huursector loopt nog wat achter omdat salren pas sinds 1 januari 2015 voor hen is opengesteld. Maar in ze sector ligt wel een enorm potentieel. De Nul-op--Meter woningen (een concept dat volledig steunt op salren) en postcoroos zijn een goed begin, maar er kan nog veel vereenvoudigd worn om dit potentieel te ontsluiten en ook huurr elgenoot energietransitie te maken. Er zijn 2,5 miljoen huurwoningen, het potentieel voor zonne-energie als energiebron en als katalysator voor veranring is hier enorm. Zoals bij alle doelstellingen is het ook bij Zonne-energie vraag of ze kunnen worn behaald. Het antwoord is simpelweg ja, en waarschijnlijk wel meer ook. Net als anre energiebronnen kent ook Zonne-energie zijn obstakels bij uitrol, maar een ding is zeker, het draagvlak bij bevolking is groot, groter dan voor anre energieën. Uit een onrzoek Motivaction in 2015, uitgevoerd in opdracht het Ministerie Economische zaken, blijkt dat Zonne-energie voor Nerlanrs meest aantrekkelijke vorm duurzame energie is. Het wordt bovendien als het meest dichtbij ervaren én er is grootste actiebereidheid. Het plaatsen zonnepanelen op eigen woning of eigenaar/verhuurr vragen dit te doen, doet al 13 procent; 40 procent is er toe bereid en slechts 8 procent is er niet toe bereid. De voorwaar om te kunnen leveren is evenwel duilijk: laat burger via Zonne- energie een laagdrempelige mogelijkheid om el te nemen aan transitie naar duurzame energie, zodat ze zelf ziet en ervaart hoe die nieuwe wereld voor hem of haar er uit kan zien. Ook bij scholen en het MKB ligt nog een enorm dakpotentieel, en meer nog dan bij woningen is Salren hier cruciaal. In vakantieperion en laagseizoenen kan alleen rendabel zonne-energie worn geproduceerd als Salren beschikbaar is om ze perion te overbruggen. LAAT DE BURGER VIA ZONNE-ENERGIE EEN LAAGDREMPELIGE MOGELIJKHEID OM DEEL TE NEMEN AAN DE TRANSITIE NAAR DUURZAME ENERGIE.

8 Pagina 14 Pagina 15 KAN ZON LEVEREN? KAPITEIN OP EIGEN SCHIP DE FEITEN OP EEN RIJTJE ZIJN ZONNEPANELEN AL EFFICIËNT GENOEG? Zonnepanelen worn langzaam maar zeker een beetje efficiënter. Ze zijn echter in recente jaren snel goedkoper geworn. Aangezien brandstof die in zonnepanelen gaat zonlicht is efficiëntie een discussie uit het paradigma fossiele brandstoffen: De doelstelling het energie akkoord voor alle duurzame energieën 70% groei zonne-energie sector bepaald door salren 1 OP 14 HUISHOUDENS IN NEDERLAND HEEFT ZONNEPANELEN. Eind 2015 hadn +/ huishouns zonnepanelen, dat is 7% is Zonne-energie is alleen dus oftewel: 1 op 14 huishouns. al goed voor bijna 60% De kosten salren: Een woning voorzien een zonnepanelen installatie is een relatief simpele klus waar 2 installateurs binnen één dag mee klaar zijn. Een woning met zonnepanelen gebruikt (oftewel: bespaart) 60% zijn productie zelf en 40% wordt terug geleverd aan het net en later weer opgevraagd (oftewel gesalerd). De overheid mist hierbij 0,1007 aan Energiebelasting (EB) per kwh. Dat betekent bij een gemidl woning: (40% x kwh) x = 105 per jr. Bij huidige woningen is dat dus zo n 37 mljn per jr. TER VERGELIJKING: SDE+ regeling heeft in 2016 een budget 8 miljard. Een aanzienlijk el daar zal worn gealloceerd aan biomassa bijstook in kolencentrales. M et zonnepanelen is een huishoun zelf in staat elektriciteit op te wekken. Deze elektriciteit wordt of zelf verbruikt of terug geleverd aan het net. We zien duilijk dat consumenten met zonnepanelen zich over het algemeen veel bewuster zijn hun energieverbruik. Maar het kan nog verr gaan: In toenemen mate zien organisaties die betrokken zijn bij doelstelling. OPMERKELIJK: Eind 2013 waren het er nog maar De burger wil kapitein zijn op eigen schip en zonne-energie geeft hem het roer in hann en wind in zeilen. Consumenten worn heel enthousiast als ze vertellen: We zagen daag dat we voldoen stroom hadn opgewekt om 2 keer wasmachine te draaien en 1 keer te drogen, rest hebben we toen aan lijn gehangen Hans Stoop, EnergieWonen Een praktijk voorbeeld: Cijfers uit Z.O.N. praktijk: Een gemidl woning heeft 11 panelen De aanlegkosten voor zo n gemidl woning bedragen Deze zonnepanelen wekken kwh per jaar op De besparing per jaar is dan: 0,21 x kwh = 540 De terugverdientijd is daarmee: / 540 = 7 jaar Als een zonnepaneel niet efficiënt omgaat met z n brandstof kost dat in tegenstelling tot een verbrandingsmotor, niks meer of minr. Bij gratis brandstof zijn alleen investeringskosten bepalend, niet efficiëntie. Juist die investeringskosten zijn in afgelopen jaren spectaculair gedaald, en hoewel minr spectaculair, ze dalen nog steeds BANEN IN DE ZONNE-ENERGIE IN 2015 MAAK VERDUURZAMEN EEN INTERESSANTE BEZIGHEID. Woningcorporatie Woonstichting uit Wageningen over hun zonne-energie project in Haverlann, Kennedyweg en Churchillweg: Een bewoner een huurwoning zei: De huur ging met 2 per paneel omhoog, maar als ik handig ben dan verdien ik met dat zelf paneel zeker 4 terug. elektriciteitsmarkt dat er flexibele tarieven gehanteerd zullen moeten gaan worn om pieken en dalen in vraag en aanbod op het net uit te vlakken. Daardoor kan het voor huishouns aantrekkelijk worn om goed te bepalen wanneer ze stroom afnemen. Maar met zonnepanelen, energie management systemen (zoals bijv. Nest en Toon) en batterij technologie (zoals bijv. Tesla of LG) kunnen ze in toekomst óók bepalen wanneer ze stroom aan het net terugleveren. Door hier sparen handig mee maatregelen om te worn springen in huishouns combinatie hierdoor met het bewuster nemen hun energiebe- verbruik en productie. Het is bovendien goed voor hen én voor het klimaat. De consument wordt daarmee kapitein op eigen schip en verduurzamen wordt een aantrekkelijke en interessante bezigheid.

9 Pagina 16 Pagina 17 AANBEVELINGEN SAMEN OPTREKKEN VAN OVERHEID & BURGERS Om burger actief el te laten nemen aan energietransitie is Zonne-energie veel meer dan alleen een bron energie. Het is een katalysator om het veranringsproces tastbaar, interessant en concreet te maken. De burger wordt elgenoot het veranringsproces en kan hiermee samen met overhen werken aan nieuwe duurzame energie. Er is geen veranringsproces ooit geslaagd zonr draagvlak en Zonne-energie draagt bij aan dat noodzakelijke draagvlak. Daarbij bepleiten wij als Zonnestroom Onrnemers Nerland volgen vier punten: 3. OPSLAG VAN ENERGIE: opslag energie is laatste schakel in het traject verre duurzame elektrificatie. Het netwerk kan nu nog centraal opgewekte elektriciteit verwerken en technisch zal dat nog lang zo blijven. Wel kan opslag er voor zorgen dat verschillen schakels in het net en betrokken partijen, ook consumenten, veel beter bij elkaar aansluiten. Meer research inspanningen zijn nodig voor batterijen op het niveau woningen om opgewekte energie op anre momenten binnen een etmaal te gebruiken. Ook is meer research nodig voor seizoen overbruggen energieopslag op centraal niveau. 4. TOEKOMSTBESTENDIGE SALDERINGSREGELING: Het is hierboven reeds genoemd, maar het belang kan niet onrschat worn. De regeling af 2020 zal zodanig ontworpen moeten worn dat het voor consument aantrekkelijk blijft om te investeren terwijl er ook een goe aansluiting gaat ontstaan bij wens 1. ZONNE-ENERGIE ALS VOLWASSEN DEELNEMER AAN DE ENERGIEMIX: Ondanks dat inmidls huishouns zonnepanelen hebben en bijna mensen werkzaam zijn in sector, wordt Zonne-energie nog maar weinig meegewogen in besluitvorming Zonne-energie zit in het Energieakkoord vervat onr overige hernieuwbare energie. Me hierdoor gaan standpunten politieke partijen en batten over duurzame energie nog nauwelijks over Zonne-energie. Zonne-energie heeft echter een grotere potentie als energieleverancier dan in 2013 bij het opstellen het energieakkoord was voorzien én het vervult enorm belangrijke rol om burger el- flexibilisering elektriciteitsbedrijven en netbeheerrs. Momenteel wordt er door Stichting Z.O.N. en N.V.D.E een voorstel ontwikkeld. De kern dat voorstel is behoud salren en een terugverdientijd 7 jaar, met daarnaast een door consument te betalen vergoeding voor aan het net terug gelever stroom. Voorzichtigheid bij het neerzetten nieuwe regels is groot belang om vraaguitval voor kortere of langere tijd te voorkomen. Als er een nieuwe regeling komt dan moet die geleilijk en voorspelbaar worn ingevoerd. genoot te maken energietransitie. 2. KAPITEIN OP EIGEN SCHIP : Omdat we transitie beschouwen als een groot veranringsproces moet burger elgenoot worn, twee zaken kunnen daarbij helpen: Een breed uitgemeten campagne met (werk-)titel Kapitein op eigen Schip is essentieel om 17 miljoen inwoners ons land me-eigenaars te maken energie-transitie. Een langdurige commitment aan burger dat overheid zijn bijdrage waarert en stimuleert via stabiel beleid inzake salring, postcoroos en SDE+ plus. De transitie slaagt alleen als burger meegaat. Niet zij moeten verduurzamen, maar ik. KERNBOODSCHAP ZON: Het gaat slecht met aar door verkeerd energiegebruik. We hebben daarom afgesproken om in korte tijd over te stappen fossiele naar duurzame energie en dat betekent dat er een majeur veranringsproces in gang gezet moet worn waarbij zonne-energie niet alleen als energiebron belangrijk is MAAR OOK dé katalysator zal zijn om alle burgers bij transitie te betrekken. Het ligt dus voor hand om zo snel mogelijk een majeur veranringsproces te plannen rond zon als katalysator, en huidige succesvolle maatregelen om zonne-energie te stimuleren door te zetten en uit te brein.

10 Pagina 18 Pagina 19 VERANTWOORDING: Deze notitie is opgesteld door Stichting Zonnestroom Onrnemers Nerland (Z.O.N.). Als geen anr kennen zij wensen en verwachtingen die er leven bij kapiteins op eigen schip Z.O.N. staat immers dagelijks met hen in direct contact. Deze notitie zal neergelegd worn in Energiedialoog minister Kamp, in energiediscussies binnen politiek of waar het dan ook nodig is om mogelijkhen Zonne-energie als energiebron én inspirator nar te etaleren. Namens Stichting Z.O.N. Hans Cornuit, voorzitter

ZON VOOR IEDEREEN ZON: ENERGIEBRON EN KATALYSATOR VAN TRANSITIE

ZON VOOR IEDEREEN ZON: ENERGIEBRON EN KATALYSATOR VAN TRANSITIE Pagina 1 ZON VOOR IEDEREEN ZON: ENERGIEBRON EN KATALYSATOR VAN TRANSITIE STICHTING Z.O.N. JUNI 2016 Zonnestroom Ondernemers Nederland Pagina 2 Pagina 3 INHOUD VAN DIT RAPPORT DE KLIMAAT UITDAGING De klimaat

Nadere informatie

whitepaper zakelijke zonnepanelen

whitepaper zakelijke zonnepanelen whitepaper zakelijke zonnepanelen zonnepanelen zakelijk de zon onze meest krachtige natuurlijke energiebron De zon straalt in 45 minuten voldoende energie op de aarde om te voorzien in de totale energiebehoefte

Nadere informatie

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst Transitie naar een CO -neutrale toekomst 2 CO 2 reductie van bron tot gebruiker Steeds méér duurzame energie, maar niet minder CO 2 -uitstoot KLIMAATVERDRAG VAN PARIJS In het verdrag van Parijs werd afgesproken

Nadere informatie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!

Nadere informatie

Stimulering lokale hernieuwbare energie productie vanaf 2020

Stimulering lokale hernieuwbare energie productie vanaf 2020 Stimulering lokale hernieuwbare energie productie vanaf 2020 Jon Eikelenstam Programmadirectie Energieuitdagingen 2020 Ministerie van Economische Zaken Agenda 1. Bevindingen uit evaluatie van salderingsregeling

Nadere informatie

Hoe kijkt de Nederlander tegen het aankomende klimaat- en energieakkoord aan? Nathalie Vermeij 2 mei 2018 H5285

Hoe kijkt de Nederlander tegen het aankomende klimaat- en energieakkoord aan? Nathalie Vermeij 2 mei 2018 H5285 Hoe kijkt de Nederlander tegen het aankomende klimaat- en energieakkoord aan? Nathalie Vermeij 2 mei 2018 H5285 Inhoudsopgave 1 De bekendheid met en het belang van het klimaat- en energieakkoord 5 2 Drijfveren

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 3 januari 2017 Betreft Evaluatie salderingsregeling

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Datum 3 januari 2017 Betreft Evaluatie salderingsregeling > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming.

Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming. Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming. Wat kost het plaatsen van 100 zonnepanelen en wat betekent een prijs

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse

Nadere informatie

Laat ZonOpDak voor je werken. Zakelijk Nederland schakelt om

Laat ZonOpDak voor je werken. Zakelijk Nederland schakelt om Laat ZonOpDak voor je werken Zakelijk Nederland schakelt om ZonOpDak De full service-oplossing van Eneco Zakelijk Besparen energiekosten én uw bedrijf snel verduurzamen? Kies dan voor kent. ZonOpDak; Nederlandop

Nadere informatie

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo

Maak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen

Nadere informatie

uitvoeringsprogramma ZONBOX 2014-2015 Milieu-uitvoeringsprogramma AANLEIDING MOTIE DUURZAAMHEID

uitvoeringsprogramma ZONBOX 2014-2015 Milieu-uitvoeringsprogramma AANLEIDING MOTIE DUURZAAMHEID Milieu-uitvoeringsprogramma uitvoeringsprogramma ZONBOX 2014-2015 2015 AANLEIDING Door stijgen energieprijzen en aandacht voor klimaatveranring is energiebesparing en opwekken van duurzame energie een

Nadere informatie

Raymond Roeffel Directeur Trineco. Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne

Raymond Roeffel Directeur Trineco. Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne Raymond Roeffel Directeur Trineco Regelgeving, Organisatie en beheermodellen rondom Zonne Agenda Waarom zonnestroom? Wet en regelgeving rondom zonnesystemen Salderingstarieven De meest voorkomende situaties

Nadere informatie

Verzilver uw dak met zonnepanelen. Bekijk gratis uw persoonlijke dakscan!

Verzilver uw dak met zonnepanelen. Bekijk gratis uw persoonlijke dakscan! Verzilver uw dak met zonnepanelen Bekijk gratis uw persoonlijke dakscan! Zon is gratis In één jaar valt 9.000 keer zoveel zonne-energie op de aarde als we jaarlijks in de hele wereld aan energie verbruiken.

Nadere informatie

Businesscases zonne-energie: waar kan het, en wat levert het op?

Businesscases zonne-energie: waar kan het, en wat levert het op? Businesscases zonne-energie: waar kan het, en wat levert het op? Door: Ronald Franken en Maarten Corpeleijn (r.franken@atrive.nl / m.corpeleijn@atrive.nl) 3 september 2013 Ten geleide Met het nieuwe energie-akkoord

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer

Nadere informatie

Zonne-energie op kleine daken

Zonne-energie op kleine daken Zonne-energie op kleine daken Inhoud De energietransitie Energieneutraal De Glind Inventarisatie Glindse daken Mogelijkheden Kleine daken Vervolg Vragen De energietransitie Gebruik van fossiele brandstoffen

Nadere informatie

Zon op VVE. Wormerveer Eric de Lange 19 mei 2016

Zon op VVE. Wormerveer Eric de Lange 19 mei 2016 Zon op VVE Wormerveer Eric de Lange 19 mei 2016 Waarom doen we dit? Wereldwijde klimaatcrisis Klimaat top Parijs Energie Akkoord Nederland Klimaatzaak Urgenda Maar er gebeurt nog steeds te weinig en te

Nadere informatie

01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK 04 / VOORWAARDEN PRESENTATIE 05 / VERVOLGSTAPPEN. Zon op Bedrijfsdaken 06 / VRAGEN

01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK 04 / VOORWAARDEN PRESENTATIE 05 / VERVOLGSTAPPEN. Zon op Bedrijfsdaken 06 / VRAGEN 01 / AANLEIDING 02 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 03 / PROJECTAANPAK PRESENTATIE Zon op Bedrijfsdaken 04 / VOORWAARDEN 05 / VERVOLGSTAPPEN 06 / VRAGEN AANLEIDING Ambitie Capelle aan den IJssel Energieneutraal

Nadere informatie

PARKSTAD LIMBURG ENERGIE TRANSITIE

PARKSTAD LIMBURG ENERGIE TRANSITIE 1 PARKSTAD LIMBURG ENERGIE TRANSITIE BIJEENKOMST 3 DECEMBER 2015 Programma Duurzaam Landgraaf TON ANCION WETHOUDER GEMEENTE LANDGRAAF RONALD BOUWERS PROJECTLEIDER DUURZAAMHEID WIE ZIJN WIJ? PROJECTTEAM

Nadere informatie

Visie op Windenergie en solar Update 2014

Visie op Windenergie en solar Update 2014 Visie op Windenergie en solar Update 2014 De vooruitzichten voor hernieuwbare energie zijn gunstig Succes hangt sterk af van de beschikbaarheid van subsidies Naast kansen in Nederland kan de sector profiteren

Nadere informatie

Factsheet: Dong Energy

Factsheet: Dong Energy Factsheet: Dong Energy Holding/bestuurder Type bedrijf Actief in Markt Bedrijfsprofiel Dong Energy Producent/leverancier elektriciteit (en aardgas) Europa Consumenten/zakelijk - Omzet 900 miljoen (NL)/9

Nadere informatie

De ontwikkeling van Smart grids. Our common future. Prof.dr.ir. Han Slootweg. 30 september 2016

De ontwikkeling van Smart grids. Our common future. Prof.dr.ir. Han Slootweg. 30 september 2016 De ontwikkeling van Smart grids Our common future Prof.dr.ir. Han Slootweg 30 september 2016 Agenda Het energiesysteem Verduurzaming van het energiesysteem De energietransitie Smart Grids 2 Energievoorziening

Nadere informatie

Nationale Energieverkenning 2014

Nationale Energieverkenning 2014 Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare

Nadere informatie

Ontwikkelingen Zonne-energie

Ontwikkelingen Zonne-energie Ontwikkelingen Zonne-energie : Energieke Samenleving onderweg naar morgen Bert Bakker NIEUW: Bezuidenhoutseweg 50 2594 AW Den Haag 070 3040114 De oorsprong van (duurzame) energie De zon als energieleverancier

Nadere informatie

de slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie

de slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie de slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie 1 Alliander is van jou Wij staan voor een energievoorziening die iedereen onder gelijke condities toegang geeft

Nadere informatie

Haalbaarheidsstudie toepassing PV-systeem Oorlogsmuseum Overloon

Haalbaarheidsstudie toepassing PV-systeem Oorlogsmuseum Overloon Haalbaarheidsstudie toepassing PV-systeem Oorlogsmuseum Overloon Vraagstelling/doel. Doel is om het energieverbruik (elektra) middels toepassing van PV (Photo Voltaische energie) te reduceren, met als

Nadere informatie

De opkomst van all-electric woningen

De opkomst van all-electric woningen De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige

Nadere informatie

Evaluatie Subsidieregeling zonnepanelen

Evaluatie Subsidieregeling zonnepanelen Evaluatie Subsidieregeling zonnepanelen 2011-2013 Opsteller: Jasper Schilling, DSB Den Haag heeft de ambitie om in 2040 een klimaatneutrale stad te zijn. Om dit te bereiken dient de energievoorziening

Nadere informatie

De rol van biomassa in de energietransitie.

De rol van biomassa in de energietransitie. De rol van biomassa in de energietransitie. Bert de Vries Plaatsvervangend directeur-generaal Energie, Telecom en Mededinging, Ministerie van Economische Zaken Inhoud 1. Energieakkoord 2. Energietransitie

Nadere informatie

Lijst Lammers. Papendrecht 21 januari 2013

Lijst Lammers. Papendrecht 21 januari 2013 Lijst Lammers Papendrecht 21 januari 2013 Aan de voorzitter van de gemeenteraad van de gemeente Papendrecht, de heer C.J.M. de Bruin Markt 22 3351 PB Papendrecht Betreft: gemeente Papendrecht aansluiten

Nadere informatie

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen (circa 30.000 studenten) Energy

Nadere informatie

Energieopslag in accu s

Energieopslag in accu s Energieopslag in accu s Rapportage over de huidige stand van zaken 1 Energieopslag; een belangrijke stap in de energietransitie 1.1 Houdbaar duurzaam! Nu er meer en meer elektriciteit groen wordt opgewekt,

Nadere informatie

Lusten en lasten eerlijk verdelen

Lusten en lasten eerlijk verdelen Lusten en lasten eerlijk verdelen Er is breed draagvlak voor een eerlijke verdeling van de lusten en lasten van het klimaatbeleid. Dat is nodig om het draagvlak voor klimaatbeleid te vergroten en daarmee

Nadere informatie

Lijst Lammers. KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013. Persbericht. Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas?

Lijst Lammers. KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013. Persbericht. Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas? Lijst Lammers KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013 Persbericht Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas? Fractie Lijst Lammers pleit voor de Zonatlas in Papendrecht en vraagt

Nadere informatie

Salderen. Wat is het (en wat wordt het)? Roland de Vlam

Salderen. Wat is het (en wat wordt het)? Roland de Vlam Salderen Wat is het (en wat wordt het)? Roland de Vlam Salderen Wat was het (en wat wordt het)? Roland de Vlam Wat is salderen? Teruglevering aansluiting Verbruik Installatie afnemer Verplichting leverancier

Nadere informatie

VAN ONRENDABELE GROND NAAR DUURZAAM RENDEMENT

VAN ONRENDABELE GROND NAAR DUURZAAM RENDEMENT VAN ONRENDABELE GROND NAAR DUURZAAM RENDEMENT De overheid wil duurzame energie stimu leren en innovatie van duurzame energietechnieken bevor deren: meer duurzame energie in de toekomst. Doel is 16% duur

Nadere informatie

Is flexibiliteit het nieuwe goud?

Is flexibiliteit het nieuwe goud? Is flexibiliteit het nieuwe goud? Presentatie Congres Duurzaam Gebouwd 13 november 2014 Enexis Elektriciteit: 2,7 miljoen aangeslotenen 135,000 km MS / LS 53,000 stations Gas: 2,1 miljoen aangeslotenen

Nadere informatie

*Z075167D42B* Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus AA MIDDELHARNIS. Geachte raad,

*Z075167D42B* Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus AA MIDDELHARNIS. Geachte raad, Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus 1 3240 AA MIDDELHARNIS *Z075167D42B* Geachte raad, Registratienummer : Z -16-69161 / 8211 Agendanummer : 11 Portefeuillehouder : Wethouder Van der Vlugt Raadsvergadering

Nadere informatie

Kan Heiloo op de zon en de wind draaien?

Kan Heiloo op de zon en de wind draaien? Kan Heiloo op de zon en de wind draaien? - 26 Januari 2017 Wilma Eerenstein en Peter Leenders 1 Hoe zit het nu in Nederland? 2 Energiegebruik in Nederland Totaal: 3000 PJ = 833 333 333 333 333 kwh Per

Nadere informatie

Welkom Energie besparen en opwekken met PV panelen ECOPARK DE LIMES, ALPHEN AAN DEN RIJN, 16 JULI 2015

Welkom Energie besparen en opwekken met PV panelen ECOPARK DE LIMES, ALPHEN AAN DEN RIJN, 16 JULI 2015 Welkom Energie besparen en opwekken met PV panelen ECOPARK DE LIMES, ALPHEN AAN DEN RIJN, 16 JULI 2015 Een beter klimaat begint bij jezelf! Erik de Ruijter, Coöperatie EnergiekAlphen SAMEN, LOKAAL EN DUURZAAM

Nadere informatie

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016

Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Waarom zijn we bijeen? Verduurzaming energievoorziening Samenwerking om de NL ambitie te verwezenlijken Samenwerking vanaf de start van initiatieven Draagvlak

Nadere informatie

Wind en zon bij het station: Demonstratie van de nieuwste hernieuwbare-energie-opwekking voor steden

Wind en zon bij het station: Demonstratie van de nieuwste hernieuwbare-energie-opwekking voor steden Wind en zon bij het station: Demonstratie van de nieuwste hernieuwbare-energie-opwekking voor steden Motivatie Vermits energie een van de grote uitdagingen wordt in de toekomst, op wereldschaal maar evengoed

Nadere informatie

De consument kiest zelf, grip op eigen energiedata!

De consument kiest zelf, grip op eigen energiedata! De consument kiest zelf, grip op eigen energiedata! HelloData een service van MPARE MPARE faciliteert standaardisatie van energiedata. Maatschappelijk doel: versnellen energietransitie. HelloData: maatschappelijke

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Stappenplan Zon op Huurwoning Amsterdam

Stappenplan Zon op Huurwoning Amsterdam Context Klimaatprobleem Er is sprake van een wereldwijd klimaatprobleem, waarbij de temperatuur over de afgelopen decennia structureel is opgelopen. Deze trend wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgas,

Nadere informatie

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Fiscale zakelijke regelingen & subsidies

Fiscale zakelijke regelingen & subsidies Fiscale zakelijke regelingen & subsidies 6 fiscale regelingen en subsidies voor bedrijven om te besparen op zonnepanelen. Het zelf opwekken van stroom door bedrijven via zonnepanelen is hot. Dat heeft

Nadere informatie

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld

Nadere informatie

Dan op een ander dak!

Dan op een ander dak! Geen zonnepanelen op eigen dak? Dan op een ander dak! Een initiatief van Zon op Nederland Wat is Zon op Nederland In het kort: Zon op is burgerinitiatief Buurtbewoners kopen gezamenlijk zonnepanelen Op

Nadere informatie

samen naar een zonnige toekomst Projectontwikkeling Consulting EPC Zonnepanelen Aankoopbegeleiding Financiële Diensten

samen naar een zonnige toekomst Projectontwikkeling Consulting EPC Zonnepanelen Aankoopbegeleiding Financiële Diensten samen naar een zonnige toekomst Projectontwikkeling Consulting EPC Zonnepanelen Aankoopbegeleiding Financiële Financiële Introductie Met ruime ervaring in de advisering, ontwikkeling, aankoop en verkoop

Nadere informatie

Beleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties

Beleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Beleid dat warmte uitstraalt Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Doelen rijksoverheid voor 2020 Tempo energiebesparing 2 % per jaar Aandeel duurzaam in totale

Nadere informatie

Samen voor duurzaam. Jaarverslag 2013 Eneco Holding N.V.

Samen voor duurzaam. Jaarverslag 2013 Eneco Holding N.V. Samen voor duurzaam Jaarverslag 2013 Eneco Holding N.V. Strategie Trends en ontwikkelingen Ontwikkelingen in de energiemarkt De energiemarkten in Europa zijn in transitie van een centraal gestuurde energievoorziening,

Nadere informatie

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden Energie Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden De gemeenten in de regio Drechtsteden werken samen aan klimaat- en energiebeleid. Ingezet wordt op energiebesparing en toename van gebruik

Nadere informatie

Utrecht. De partij zal sociale windmolens actief stimuleren, ook solitair staande sociale molens.

Utrecht. De partij zal sociale windmolens actief stimuleren, ook solitair staande sociale molens. CDA 2040: 100% Ja. Het CDA wil windmolens bij voorkeur plaatsen op en bij grote industrieterreinen. Ook ondersteunen wij van harte (agrarische) initiatieven voor kleine windmolens met draagvlak in de omgeving.

Nadere informatie

Directoraat-generaal Klimaat en Energie Bezoekadres Postadres Overheidsidentificatienr Ons kenmerk Salderen tot 2023, daarna geleidelijk afbouwen

Directoraat-generaal Klimaat en Energie Bezoekadres Postadres Overheidsidentificatienr Ons kenmerk Salderen tot 2023, daarna geleidelijk afbouwen > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

Zonnepark Endura Sonnevanck. 6 februari 2019

Zonnepark Endura Sonnevanck. 6 februari 2019 Zonnepark Endura Sonnevanck 6 februari 2019 Wereldwijde energietransitie Parijs: CO2 uitstoot omlaag om opwarming vd aarde tegen te gaan en onder 2 Celsius te houden Geen fossiel maar energie winnen uit

Nadere informatie

Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking

Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking Erik van der Steen HYS legal 1 HYS Legal Inleiding Triodos Bank: Waarom we graag duurzaam vastgoed financieren Jones

Nadere informatie

De zon als energiebron!

De zon als energiebron! De zon als energiebron! Zelf elektriciteit opwekken met de zon? Door middel van (diverse) subsidie(s) is het zéér rendabel! Met zonnepanelen verlaagt u uw energiekosten. Deze besparing wordt alleen maar

Nadere informatie

Verkenning Zon op Bedrijfsdaken gemeente Schiedam

Verkenning Zon op Bedrijfsdaken gemeente Schiedam [Trek de aandacht van uw lezer met een veelzeggend citaat uit het document of gebruik deze ruimte om een belangrijk punt te benadrukken. Sleep dit tekstvak als u het ergens anders op de pagina wilt plaatsen.]

Nadere informatie

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen -

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen - De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn l - Uitdagingen & oplossingen - DG Energie 22 juni 2011 ENERGIEVOORZIENING NOG AFHANKELIJKER VAN IMPORT Te verwachten scenario gebaseerd op cijfers in 2009 in % OLIE

Nadere informatie

Paragraaf duurzaamheid

Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Wij hebben als gemeentelijke organisatie een voorbeeldfunctie en zorgen ervoor dat de gemeentelijke organisatie energieneutraal wordt voor 2030. Voor de gemeente

Nadere informatie

Zonnestroom in Enspijk

Zonnestroom in Enspijk Zonnestroom in Enspijk Waarom zonnestroom? Wat is zonnestroom? Wat levert zonnestroom op? Hoe begin ik er aan? De zon straalt in 1 uur evenveel energie op aarde als het jaarlijkse wereldwijde energieverbruik

Nadere informatie

Subsidie en belastingvoordeel voor groene ondernemers op zonne-energie

Subsidie en belastingvoordeel voor groene ondernemers op zonne-energie Subsidie en belastingvoordeel voor groene ondernemers op zonne-energie Waarom SDE+ subsidie Met de SDE+ stimuleert het ministerie van Economische Zaken de ontwikkeling van een duurzame energievoorziening

Nadere informatie

Energietransitie bij Mobiliteit

Energietransitie bij Mobiliteit Energietransitie bij Mobiliteit Aanpak openbaar vervoer in Zuid-Holland Jan Ploeger Presentatie voor Inspiratiedag KPVV 15 oktober 2015 In Zuid-Holland is pas 2,2 % van het energieverbruik duurzaam. Nationale

Nadere informatie

Lancering NVDE Question & Answers

Lancering NVDE Question & Answers Lancering NVDE Question & Answers Q: Waarom is NVDE opgericht? A: Met de oprichting van de NVDE is er nu een brede brancheorganisatie die de slagkracht van de sector zal vergroten. Negen verschillende

Nadere informatie

Keuze zonnepanelen op VvE of corporatieflat

Keuze zonnepanelen op VvE of corporatieflat Australiëlaan 5 3526 AB Utrecht T: 030 693 60 00 KvK nr. 31042832 E: info@atrive.nl I: www.atrive.nl Keuze zonnepanelen op VvE of corporatieflat dr. Ronald Franken maart 2015 B l a d 1 Inhoudsopgave 1

Nadere informatie

Zonnepanelen op VvE De Albatros. Amsterdam Michiel Buur 12 april 2018

Zonnepanelen op VvE De Albatros. Amsterdam Michiel Buur 12 april 2018 Zonnepanelen op VvE De Albatros Amsterdam Michiel Buur 12 april 2018 We weten waarom we hier zitten Genieten van een winters zonnetje. anp 2017 bij warmste drie jaar: 'Risico's voor leven op aarde' 2017

Nadere informatie

Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder

Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder 10 juli 2017 9 n.v.t. wethouder M. Blind Kenmerk 17.003559 *17.003559* Datum B&W-besluit

Nadere informatie

Waarom zonnestroom? 21 maart 2013 1

Waarom zonnestroom? 21 maart 2013 1 Waarom zonnestroom? De zon is ruim voorradig. Je eigen stroom duurzaam zelf opwekken. Verwachte levensduur panelen ca. 30 jaar. Minder afhankelijk van de grote maatschappijen Minder invloed van wat ver

Nadere informatie

Welkom. Stefan Korthout. Stichting Waalwijk CO2 Vrij 29/11/2016

Welkom. Stefan Korthout. Stichting Waalwijk CO2 Vrij 29/11/2016 Welkom Stefan Korthout Opening Aad van Lopik Voorzitter Stichting Waalwijk CO2 vrij Doelstellingen Voorloper Bewustwording Samenwerking Kennis bundelen Klimaatdoelstellingen van de gemeente Waalwijk Jan

Nadere informatie

Basisles Energietransitie

Basisles Energietransitie LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Basisles Energietransitie Werkblad Basisles Energietransitie Werkblad 1 Wat is energietransitie? 2 Waarom is energietransitie nodig? 3 Leg in je eigen woorden uit wat het Energietransitiemodel

Nadere informatie

Probleemanalyse Vaststellen nul- alternatief Definitie beleidsalternatieven

Probleemanalyse Vaststellen nul- alternatief Definitie beleidsalternatieven Probleemanalyse De vuilstort van de AVRI in Geldermalsen is gesloten. Het idee is om op deze gesloten vuilstort alsmede op de gebouwen van de AVRI in totaal 9,3 MWp zonpv te realiseren. Daarnaast kunnen

Nadere informatie

Alternatief voor saldering

Alternatief voor saldering Alternatief voor saldering Jaap Baarsma Merijn de Priester Holland Solar Utrecht, 12 oktober 2016 Bezwaren saldering Overstimulering nu prijzen zon-pv sterk zijn gedaald Geen begrenzing in looptijd saldering,

Nadere informatie

Adviesrapport zonnestroominstallatie Groothandel de Vries

Adviesrapport zonnestroominstallatie Groothandel de Vries Groothandel de Vries T.a.v. Piet de Vries Pollemaplein 14 2277 GG Zwolle Harderwijk, 18-01-18 Zonnestroom Nederland B.V. Ceintuurbaan 2-110b 3847 LG Harderwijk T 085 06 55 480 E info@zonnestroomnederland.nl

Nadere informatie

De toekomst van energie

De toekomst van energie De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig

Nadere informatie

enexisnetbeheer.nl Enexis netbeheer maakt energietransitie mogelijk

enexisnetbeheer.nl Enexis netbeheer maakt energietransitie mogelijk enexisnetbeheer.nl Enexis netbeheer maakt energietransitie mogelijk Inhoud Zon en wind in een stroomversnelling Enexis Netbeheer realiseert meer transportcapaciteit voor windenergie Enexis Netbeheer realiseert

Nadere informatie

Hernieuwbare energie in Brussel

Hernieuwbare energie in Brussel Hernieuwbare in Brussel Achtergrond en vooruitzichten Hernieuwbare in Brussel: welke opportuniteiten voor de bouwbedrijven? Afdeling Energie, Lucht, Klimaat en Duurzame gebouwen F. Cornille 19/10/2017

Nadere informatie

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,

Nadere informatie

Enquete belangstelling energietransitie Buren

Enquete belangstelling energietransitie Buren Q1 Energieverbruik en een duurzame energietransitie is een onderwerp dat dagelijks in de media aan de orde komt. Wat zijn uw beweegredenen om hier over na te denken en mogelijk aan mee te doen? zorgen

Nadere informatie

28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs

28 november 2015. Onderzoek: Klimaattop Parijs 28 november 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de

Nadere informatie

Middels deze brochure bieden we inzicht in:

Middels deze brochure bieden we inzicht in: 2 Daarom energieopslag In het energieakkoord van 2013 is afgesproken dat Nederland in 2050 volledig draait op duurzame energie. Zon en wind worden daarmee de belangrijkste bronnen van elektriciteit. Een

Nadere informatie

Met SDE+ naar rendementsoptimalisatie van uw vastgoed SEMINAR ZON -OP- GROOT- ZAKELIJK- VASTGOED

Met SDE+ naar rendementsoptimalisatie van uw vastgoed SEMINAR ZON -OP- GROOT- ZAKELIJK- VASTGOED Met SDE+ naar rendementsoptimalisatie van uw vastgoed SEMINAR ZON -OP- GROOT- ZAKELIJK- VASTGOED Nederland staat op de voorlaatste plaats van de Europese ranglijst voor hernieuwbare energie en is ver verwijderd

Nadere informatie

Slim investeren in zonnepanelen met SDE+

Slim investeren in zonnepanelen met SDE+ Slim investeren in zonnepanelen met SDE+ Nederland staat een enorme toename van duurzame energie te wachten. Ook de grootzakelijke markt heeft de smaak te pakken. Duurzame energie is steeds gewilder. Er

Nadere informatie

Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek. onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek

Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek. onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek Zonnige Bedrijven Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek maakt onderdeel uit van het programma Zonnige Bedrijven

Nadere informatie

Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE)

Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE) Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE) Peter Nuijten Mob: 06-22811585 E-mail: peter.nuijten@hotmail.nl 1 Concept Energie coöperatie

Nadere informatie

Informatie over het project

Informatie over het project Informatie over het project Op de sporthal Mondriaan in Oss legt Energiecoöperatie Oss een installatie voor het opwekken van elektriciteit uit zonlicht (PV-panelen). Deelnemers kopen er delen van en worden

Nadere informatie

ENERGIE IN EIGEN HAND

ENERGIE IN EIGEN HAND Zonne-energie voor bedrijven? ENERGIE IN EIGEN HAND De Stichting Beheer Bedrijvenpark Merm, heeft een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor bedrijven om d.m.v. aanbrengen van zonnepanelen op het

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van

Nadere informatie

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Verplicht aandeel hernieuwbare energie in nieuwbouw Vanaf 1 januari 2014 moet elke nieuwe woning, kantoor

Nadere informatie

Slim investeren in zonnepanelen met SDE+

Slim investeren in zonnepanelen met SDE+ Slim investeren in zonnepanelen met SDE+ Nederland staat een enorme toename van duurzame energie te wachten. Ook de grootzakelijke markt heeft de smaak te pakken. Duurzame energie is steeds gewilder. Er

Nadere informatie

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening

Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening J.W. Tolkamp - SOLIDpower 23/01/2017 The research leading to these results has received funding from the European Union s 7 th Framework

Nadere informatie

Regelgeving: een jungle?

Regelgeving: een jungle? Elektriciteitswet 1998 Gefundeerd op het traditionele systeem Grootschalige productie, transport naar passieve consumenten Kosten van transport collectief gemaakt Project Stroom: - integratie gas en elektriciteitswet

Nadere informatie

Zon Op School. Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013. Initiatiefvoorstel aan de Raad GROENLINKS NIJIVIEGEN ~- INQEKDMEN. GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..

Zon Op School. Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013. Initiatiefvoorstel aan de Raad GROENLINKS NIJIVIEGEN ~- INQEKDMEN. GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy.. regjw. /3. 00 0 60 3 5 proowverartw.: 'So ~- INQEKDMEN Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013 GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..si Zon Op School Initiatiefvoorstel aan de Raad Jos Reinhoudt, GroenLinl

Nadere informatie

Agenda. Inleiding Wat is de terugverdientijd? Hoe zit het met de BTW? Energiebelasting en salderen Bedrijf zoekt buur Schenken en ANBI. Vragen?

Agenda. Inleiding Wat is de terugverdientijd? Hoe zit het met de BTW? Energiebelasting en salderen Bedrijf zoekt buur Schenken en ANBI. Vragen? Zon op kerk Johan van Drie Bram Faber 16 februari 2015 Agenda Inleiding Wat is de terugverdientijd? Hoe zit het met de BTW? Energiebelasting en salderen Bedrijf zoekt buur Schenken en ANBI Vragen? Zon

Nadere informatie

Zonnepanelen huren bij Zelfstroom

Zonnepanelen huren bij Zelfstroom Zonnepanelen zonder investering Zonnepanelen huren bij Zelfstroom Voor uw persoonlijke dakcheck en offerte ga naar www.zelfstroom.nl klimaatneutraal natureoffice.com NL-077-729117 gedrukt Zonnepanelen

Nadere informatie

Hoe in Brussel een fotovoltaïsch systeem in mede-eigendom installeren

Hoe in Brussel een fotovoltaïsch systeem in mede-eigendom installeren Uitgegeven door Hernieuws (http://www.renouvelle.be) Home > Hoe in Brussel een fotovoltaïsch systeem in mede-eigendom installeren Hoe in Brussel een fotovoltaïsch systeem in mede-eigendom installeren Michel

Nadere informatie

Regio Stedendriehoek

Regio Stedendriehoek Regio Stedendriehoek 1 Energieneutrale regio Energietransitie Stedendriehoek Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst,Zutphen Netbeheer en Duurzame Gebiedsontwikkeling Pieter van der Ploeg, Alliander

Nadere informatie