Taalontwikkeling bij kleuters

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Taalontwikkeling bij kleuters"

Transcriptie

1 Onderzoek naar leerkrachtvaardigheden tijdens de onderzoeksactiviteit zinken en drijven door kleuters met een taalachterstand

2 Aanleiding ervaringen in de nascholing ervaringen met studenten afstudeerprojecten

3 Resultaten uit student-onderzoek 1 Hoorn Winter Winter Groei 1 Groei 2 Groei 3 Lente 1 Lente 2 Lente 3 kring 3ll C 3ll D/E 3ll D/E 3ll E 3ll ACE 3ll ACE 4ll ACE 0-meting o-meting Int 1 Int 2 Int 3 Int 1 Int 2 Int 3 Ges.wrd. n=13 n=18 n=14 n=19 n=18 n=17 n=14 n= ` >

4 Resultaten uit student-onderzoek 2 Egmond Lkr 2 Lkr 1 Lkr 3 Gr 4 Gr 6 Gr 8 feest drukkerij WO-2 0-meting 0-meting 0-meting Ges.wrd. n=13 n=11 n= >

5 Onderzocht is of en in hoeverre leerkrachten tijdens natuuronderwijs aandacht kunnen besteden aan taalontwikkeling en vakinhoud bij kleuters met een taalachterstand

6 Opzet van het pilot-onderzoek Nulmeting: Leerkracht voert les uit zonder aanwijzingen Interventie 1: Leerkracht krijgt video-analyse van de les op woordenschat en vakinhoud Interventie 2: Leerkracht krijgt instructies gericht op Taalontwikkeling in interactie (Toii) Interventie 3: Leerkracht krijgt instructies gericht op onderzoekend leren

7 De nulmeting

8 Resultaten nulmeting woordenschat Woorden Sublijst 1,2 of 3 Beneden 3 Bodem X Droog 3 Drijven* X Gebeuren* 3 Hoeveel 3 at 2 Onder 3 Op 2 Voorzichtig 3 Zakt Zinken Totaal: X X Geselecteerde woorden o.a. afkomstig uit de publikatie; Duizend-en één woorden.

9 Resultaten nulmeting woordenschat Woorden Sublijst 1,2 of 3 ulmeting totaal Beneden 3 6 Bodem X 1 Droog 3 0 Drijven* X 14 Gebeuren* 3 3 Hoeveel 3 0 at 2 1 Onder 3 4 Op 2 3 Voorzichtig 3 0 Zakt X 1 Zinken X 18 Totaal: 51 Slechts 2 woorden zijn voldoende aan bod gekomen uitgaande van het idee dat een woord minimaal 7x aangeboden moet worden om te beklijven.

10 Resultaten nulmeting woordenschat Woorden Sublijst 1,2 of 3 ulmeting totaal Beneden 3 6 Bodem X 1 Droog 3 0 Drijven* X 14 Gebeuren* 3 3 Hoeveel 3 0 at 2 1 Onder 3 4 Op 2 3 Voorzichtig 3 0 Zakt X 1 Zinken X 18 Slechts 2 woorden zijn voldoende aan bod gekomen uitgaande van het idee dat een woord minimaal 7x aangeboden moet worden om te beklijven. Totaal: 51

11 Resultaten nulmeting vakinhoud Onderzoekende houding van kinderen wordt nauwelijks gestructureerd; geen relaties tussen voorspelling en waarneming geen registratie van voorspelling en waarneming geen terugblik op onderzoek

12 Interventie 1 Bespreken van de videobeelden Aandachtspunten: taalontwikkeling in interactie onderzoeksvaardigheden

13 Interventie 2 Taalontwikkeling in interactie (Toii) Taalaanbod Taalruimte Feedback op taalgebruik Competenties leerkrachten: taalaanbod op maat verzorgen, woorden uit kunnen leggen, taalruimte kunnen bieden, mondeling taalgebruik van kinderen analyseren, ondersteunen en feedback geven.

14 Interventie 2 Taalontwikkeling in interactie (Toii) Taalaanbod! Taalruimte Feedback op taalgebruik Competenties leerkrachten: taalaanbod op maat verzorgen, woorden uit kunnen leggen, taalruimte kunnen bieden, mondeling taalgebruik van kinderen analyseren, ondersteunen en feedback geven.

15 Mentus Interventie 3 Vakinhoud Onderzoekend leren 1. Confrontatie 2. Verkennen 3. Opzetten experiment 4. Uitvoeren experiment 5. Concluderen 6. Presenteren / communiceren 7. Verdiepen / verbreden Bron : Onderzoekend en ontwerpend leren Graft en Kemmers; 2007

16 Resultaten Kinderen voeren het onderzoek zinken en drijven uit.

17 Resultaten taalaanbod zinken en drijven Woorden Sublijst 1, 2 of 3 ulmeting totaal Intro totaal De activiteit Beneden Bodem X Droog Drijven* X Gebeuren* Hoeveel at Onder Op Voorzichtig Zakt X Zinken X Totaal:

18 Resultaten Kinderen bespreken de resultaten uit het onderzoek zinken en drijven.

19 Resultaten taalaanbod zinken en drijven Woorden Sublijst 1, 2 of 3 ulmeting totaal Intro totaal De activiteit agesprek Beneden Bodem X Droog Drijven* X Gebeuren* Hoeveel at Onder Op Voorzichtig Zakt X Zinken X Totaal Totaal:

20 Conclusies Met twee korte video-interventies: 1. een veel groter taalaanbod 2. Meer en betere feedback op taalgebruik van kinderen 3. gestructureerd onderzoek door de kinderen

21 Nieuwe school; inspectierapport nov 2010

22 Nulmeting Leerkracht A Kring Winter n=13 Leerkracht B Kring Winter n=1* >

23 Nulmeting en met interventies Leerkracht A Leerkracht B Kring 3-4 ll 3-4 ll 3-4 ll Kring 3-4 ll 3-4 ll 3-4 ll Winter Zaaien 1 Zaaien 2 Zaaien 3 Winter Zaaien 1 Zaaien 2 Zaaien 3 n=13 n=12 n=1* n=12 a interventie a interventie >

24 Oproep aan collega s Maak in de opleiding heldere eenduidige afspraken over woordenschat Geef vanaf PAOB-1 les in woordenschat Woordenschat is van ALLE vakken! Met aandacht voor woordenschat, maak je beter onderwijs We doen het voor de kinderen die meer kansen krijgen in onderwijsland!

25 Ter herinnering jaar 6 jaar 8 jaar 10 jaar 12 jaar Verhoeven en Vermeer Ned ll

26 Ter herinnering jaar 6 jaar 8 jaar 10 jaar 12 jaar Verhoeven en Vermeer Ned ll Tz ll

27 Ter herinnering jaar 6 jaar 8 jaar 10 jaar 12 jaar Verhoeven en Vermeer Ned ll Tz ll

28 Dank voor de aandacht

Taal en W&T 11 Woorden spetteren om je heen

Taal en W&T 11 Woorden spetteren om je heen Taal en W&T 11 Woorden spetteren om je heen Kinderen kunnen niet alleen met het vak taal hun woordenschat uitbreiden. Ook in lessen voor andere vakken, zoals W&T, kunnen zij hun woordenkennis verrijken.

Nadere informatie

Taal)en)uitdagend)zaakvakonderwijs(

Taal)en)uitdagend)zaakvakonderwijs( Taal)en)uitdagend)zaakvakonderwijs The%most%exci-ng%phrase%to%hear%in%science,%the%one%that%heralds%the%most% discoveries,%is%not%"eureka!"%i%found%it!)%%but%...'that's%funny... %% IsaacAsimov Frank)van)Herwaarden)

Nadere informatie

Tuinkers met taksi. Geef ze de ruimte! ROB-dag 2018 Jolande Kelder. onderzoekend leren in de onderbouw. Hogeschool Viaa, Zwolle

Tuinkers met taksi. Geef ze de ruimte! ROB-dag 2018 Jolande Kelder. onderzoekend leren in de onderbouw. Hogeschool Viaa, Zwolle 10 Tuinkers met taksi Geef ze de ruimte! onderzoekend leren in de onderbouw ROB-dag 2018 Jolande Kelder Hogeschool Viaa, Zwolle Klik om tekst toe te voegen 10 Kleuters en onderzoek Onderzoeken; dat past

Nadere informatie

Wetenschap en technologie in het basisonderwijs

Wetenschap en technologie in het basisonderwijs Wetenschap en technologie in het basisonderwijs Hoe dan? Makkelijker gezegd dan gedaan. Anna Hotze, Hogeschool ipabo Amsterdam PO congres, 10 oktober 2018 Fascinatie 2 Deze en toekomstige problemen Vragen

Nadere informatie

leerkrachtinstructie Een taalgerichte aanpak van wetenschap en technologieonderwijs

leerkrachtinstructie Een taalgerichte aanpak van wetenschap en technologieonderwijs leerkrachtinstructie Een taalgerichte aanpak van wetenschap en technologieonderwijs Auteur Naam project Martine Gijsel Onderzoekend leren over constructies: het effect van een interventie op leerling-

Nadere informatie

Taal zonder een lees- en taalmethode, kan dat eigenlijk wel?

Taal zonder een lees- en taalmethode, kan dat eigenlijk wel? Taal zonder een lees- en taalmethode, kan dat eigenlijk wel? Gerri Koster MA SEN De Activiteit, Alkmaar/ s-hertogenbosch Landelijk Centrum voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs g.koster@de-activiteit.nl

Nadere informatie

Een vloed aan woorden. Zinken en drijven in Ontwikkelingsgericht Onderwijs Onderzoek en taal in groep 1 en 2 op de basisschool St.

Een vloed aan woorden. Zinken en drijven in Ontwikkelingsgericht Onderwijs Onderzoek en taal in groep 1 en 2 op de basisschool St. Een vloed aan woorden Zinken en drijven in Ontwikkelingsgericht Onderwijs Onderzoek en taal in groep 1 en 2 op de basisschool St. Lukas Amsterdam Wim van Beek Expertisecentrum Wetenschap en Techniek Hogeschool

Nadere informatie

THAT SUGAR FILM. Onderzoekend leren. Over de film FILM VOORTGEZET ONDERWIJS, ALLE JAARLAGEN EN NIVEAUS

THAT SUGAR FILM. Onderzoekend leren. Over de film FILM VOORTGEZET ONDERWIJS, ALLE JAARLAGEN EN NIVEAUS P. 2 INSCIENCE FILM FESTIVAL THAT SUGAR FILM VOORTGEZET ONDERWIJS, ALLE JAARLAGEN EN NIVEAUS FILM Deze lesbrief hoort bij de vertoning van That Sugar Film tijdens het InScience filmfestival 2016. InScience

Nadere informatie

Onderzoekend en ontwerpend leren

Onderzoekend en ontwerpend leren Betekenis voor het Jenaplanonderwijs Onderzoekend en ontwerpend leren Marja van Graft Martin Klein Tank Wat gaan we doen? Direct aan de slag Over de aanpak Brede ontwikkeling Taal bij onderzoeken en ontwerpen

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/167522

Nadere informatie

De didactiek van Onderzoekend en ontwerpend leren

De didactiek van Onderzoekend en ontwerpend leren De didactiek van Onderzoekend en ontwerpend leren De leeromgeving Interactief onderzoeken.nl gaat uit van de didactiek onderzoekend en ontwerpend leren (OOL). Deze didactische aanpak is uitgewerkt en verspreid

Nadere informatie

De vraag is het antwoord. Inhoud. Ont-dekken en verwonderen. Vragen die onderzoekend leren stimuleren

De vraag is het antwoord. Inhoud. Ont-dekken en verwonderen. Vragen die onderzoekend leren stimuleren De vraag is het antwoord Vragen die onderzoekend leren stimuleren Inhoud Soorten vragen Voorwaarden vragen stellen Suggesties om vragen te stimuleren Indeling: hoofd-,, hand- en hartvragen Wat zijn onderzoeksvragen?

Nadere informatie

Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer

Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Masterclass Waarom, waarvoor, hoe? Verdieping m.b.t. taalontwikkeling en werken met groepsplannen

Nadere informatie

Piramide en Schatkist in het rekenonderwijs. Komend uur. Piramide 14-9-2010. Marlin Nijhof

Piramide en Schatkist in het rekenonderwijs. Komend uur. Piramide 14-9-2010. Marlin Nijhof Piramide en Schatkist in het rekenonderwijs Marlin Nijhof Komend uur Piramide komende maanden Schatkist komende maanden Praktische tips van mij Praktische tips van elkaar Piramide 1 Piramide & beginnende

Nadere informatie

CPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2

CPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2 Leesverbeterplan Enschede 2007-2010 Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2 PROJECTBUREAU KWALITEIT (PK!) Enschede, september 2010 Yvonne Leenders & Mariët Förrer 2 3 Leesverbeterplan

Nadere informatie

(6) Raket Valkuilen bij wow-proefjes

(6) Raket Valkuilen bij wow-proefjes Praktijk-wijzer & oefeningen (6) Raket Valkuilen bij wow-proefjes INLEIDING Materiaal 1. Azijn (10cl) 2. Bakpoeder (50g) 3. Balans 4. Maatbeker 5. Plastic flesje 6. Kurk met zelfgemaakte raket Werkwijze

Nadere informatie

Aandacht voor taalontwikkeling bij wetenschap- en techniekonderwijs

Aandacht voor taalontwikkeling bij wetenschap- en techniekonderwijs VIJFENTWINTIGSTE CONFERENTIE HET SCHOOLVAK NEDERLANDS Kervran, M., S. Jonckheere & A. Furlong (2008). Langues et éducation au plurilinguisme: principes et activités pour la formation des enseignants. In:

Nadere informatie

THAT SUGAR FILM. Onderzoekend leren. Over de film FILM VOORTGEZET ONDERWIJS, ALLE JAARLAGEN EN NIVEAUS

THAT SUGAR FILM. Onderzoekend leren. Over de film FILM VOORTGEZET ONDERWIJS, ALLE JAARLAGEN EN NIVEAUS P. 2 INSCIENCE FILM FESTIVAL THAT SUGAR FILM VOORTGEZET ONDERWIJS, ALLE JAARLAGEN EN NIVEAUS FILM Deze lesbrief hoort bij de vertoning van That Sugar Film tijdens het InScience filmfestival 2016. InScience

Nadere informatie

Verbetering reflectievaardigheden pabo-studenten m.b.v. CLASS Diny Langendijk en Cathy van Tuijl, Saxion Deventer (Zichtlijn Opleidingspraktijk

Verbetering reflectievaardigheden pabo-studenten m.b.v. CLASS Diny Langendijk en Cathy van Tuijl, Saxion Deventer (Zichtlijn Opleidingspraktijk Verbetering reflectievaardigheden pabo-studenten m.b.v. CLASS Diny Langendijk en Cathy van Tuijl, Saxion Deventer (Zichtlijn Opleidingspraktijk verbeteren door onderzoek) Interactiekwaliteit leerkracht

Nadere informatie

Maken in de klas als Begrijpend doen

Maken in de klas als Begrijpend doen Maken in de klas als Begrijpend doen MAKEN en DOEN is leuk. Leerlingen krijgen er een sprankeling van in hun ogen. In een goede MAAK-les kunnen ze opgaan in hun werk. Dat betekent niet dat we alleen met

Nadere informatie

1

1 Maak betekenisvolle onderwerpen bespreekbaar Individuele docententraining PPOZO DAG 1 PPOZO Marije Fris leerkracht basisonderwijs trainer & masterclassdocent St. DKJL Dag 1 donderdag 24 november Dag 2

Nadere informatie

Isaac Asimov. marnix academie

Isaac Asimov. marnix academie Project Wetenschap & Technologie op de Marnix The most exci-ng phrase to hear in science, the one that heralds the most discoveries, is not "Eureka!" (I found it!) but...'that's funny... Isaac Asimov marnix

Nadere informatie

KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS

KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS KIJKWIJZER COMMUNICEREN MET KINDEREN VOOR WETENSCHAPPERS INLEIDING De kijkwijzer biedt de mogelijkheid om op gestructureerde wijze te reflecteren op een activiteit met kinderen. Hiermee kun je inzicht

Nadere informatie

Domein: Oriëntatie op jezelf en de wereld, Wetenschap en techniek: Natuurkunde. Verantwoording

Domein: Oriëntatie op jezelf en de wereld, Wetenschap en techniek: Natuurkunde. Verantwoording Domein: Oriëntatie op jezelf en de wereld, Wetenschap en techniek: Natuurkunde Verantwoording Wetenschap en techniek draagt bij aan de ontwikkeling van nieuwsgierigheid, creativiteit en kritisch analytisch

Nadere informatie

De Leren Zichtbaar Maken Impact cyclus, (Ervaringen met de aanpak van John Hattie) Lunteren, 2016

De Leren Zichtbaar Maken Impact cyclus, (Ervaringen met de aanpak van John Hattie) Lunteren, 2016 De Leren Zichtbaar Maken Impact cyclus, (Ervaringen met de aanpak van John Hattie) Lunteren, 2016 Petra Meirink-Chatah, RKBS Beekbrug Pieter de Kool, Onderwijsadvies p.dekool@onderwijsadvies.nl Take away

Nadere informatie

Interactie als middel en doel. Nynke van der Schaaf Hanzehogeschool Groningen PA/SASS

Interactie als middel en doel. Nynke van der Schaaf Hanzehogeschool Groningen PA/SASS Interactie als middel en doel Nynke van der Schaaf Hanzehogeschool Groningen PA/SASS Vanmiddag Kwaliteit van interactie in opvang en onderwijs Beïnvloedende factoren op kwaliteit interactie Project: verbeteren

Nadere informatie

Leerwerkplan LEERWERKPLAN VOOR PROJECT TRIPLE T. Leerwerkplan-TripleT 2011-2012. Naam student: Martin van der Kevie

Leerwerkplan LEERWERKPLAN VOOR PROJECT TRIPLE T. Leerwerkplan-TripleT 2011-2012. Naam student: Martin van der Kevie LEERWERKPLAN VOOR PROJECT TRIPLE T Leerwerkplan-TripleT 2011-2012 Naam student: Martin van der Kevie Leerwerkplan Bijbehorende ie (niveau C) Leerdoel Activiteiten per leerdoel (wat ga ik concreet doen

Nadere informatie

Taal in alle vakken. Begrijpend lezen in de zaakvakken. Hoe simpel kan het zijn? Mentus

Taal in alle vakken. Begrijpend lezen in de zaakvakken. Hoe simpel kan het zijn? Mentus Begrijpend lezen in de zaakvakken Hoe simpel kan het zijn? Uitgangspunt voor deze avond Veel kinderen hebben moeite met lezen Veel kinderen hebben een woordenschatachterstand Veel teksten zijn veel te

Nadere informatie

A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door

A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door elk kind zich thuis te laten voelen in de klas. Respecteer de stille periode van kinderen. Geef kinderen die het nodig hebben, meer tijd om een luisteropdracht

Nadere informatie

Nederlands ( 3F havo vwo )

Nederlands ( 3F havo vwo ) Nederlands Nederlands ( 3F havo vwo ) havo/vwo bovenbouw = CE = Verdiepende keuzestof = SE Mondelinge taalvaardigheid Subdomeinen Gespreksvaardigheid Taken: - deelnemen aan discussie en overleg - informatie

Nadere informatie

Lesmateriaal Drijven en Zinken

Lesmateriaal Drijven en Zinken Lesmateriaal Drijven en Zinken Welke voorkennis hebben de leerlingen nodig? Deze les maakt deel uit van een lessenserie over drijven en zinken. Voor deze eerste les van de lessenserie is geen voorkennis

Nadere informatie

BUGS. Onderzoekend leren. Over de film DE MAKERS VAN BUGS VOORTGEZET ONDERWIJS, BOVENBOUW EN MBO

BUGS. Onderzoekend leren. Over de film DE MAKERS VAN BUGS VOORTGEZET ONDERWIJS, BOVENBOUW EN MBO P. 2 INSCIENCE FILM FESTIVAL BUGS VOORTGEZET ONDERWIJS, BOVENBOUW EN MBO DE MAKERS VAN BUGS Deze lesbrief hoort bij de vertoning van Bugs tijdens het InScience filmfestival 2016. InScience wil via films

Nadere informatie

3.1 Werkt aan deskundigheidsbevordering en professionalisering van het beroep 3.6 Evalueert de geboden ondersteuning

3.1 Werkt aan deskundigheidsbevordering en professionalisering van het beroep 3.6 Evalueert de geboden ondersteuning Specificaties Medewerker Maatschappelijke zorg Titel: Soort: Werksituatie: Eindproduct: Onderzoeksvaardigheden Training In elk werkgebied kan onderzoek plaatsvinden. Voorbeelden: onderzoek naar het welzijn

Nadere informatie

Ontwerpend leren. de ruimte in. Drs. ing. H. (Henk) Averesch

Ontwerpend leren. de ruimte in. Drs. ing. H. (Henk) Averesch Ontwerpend leren de ruimte in Drs. ing. H. (Henk) Averesch Kennismaking Wie ben ik? Henk Averesch - Docent natuur/w&t/ict/onderzoek/ppo - Projectleider W&T-in-de-pabo - Coördinator en docent MLI Wat gaan

Nadere informatie

PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal.

PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal. PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal. # STEL MEDESPELER ENKELE GESLOTEN VRAGEN EN STEL ENKELE OPEN VRAGEN. LEUKE TAALACTIVITEIT BIJ HET THEMA HATSJOE! IS...

Nadere informatie

BRUSSELS WILD PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8

BRUSSELS WILD PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8 LESMATERIAAL P. 2 INSCIENCE FILM FESTIVAL BRUSSELS WILD PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8 Deze lesbrief hoort bij de vertoning van Brussels Wild tijdens het InScience filmfestival 2016. InScience wil

Nadere informatie

LESSENSERIE GROEI VAN TUINKERS GROEP 1/2

LESSENSERIE GROEI VAN TUINKERS GROEP 1/2 LESSENSERIE GROEI VAN TUINKERS GROEP 1/2 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 De lessenserie in het kort 3 Doelstellingen 3 Benodigdheden 3 Trefwoorden en kernbegrippen 3 Overzicht lesinhouden 4 Aandachtspunten

Nadere informatie

Concept Ondersteuningsprofiel

Concept Ondersteuningsprofiel Concept Ondersteuningsprofiel 1. Inleiding 2. Algemene gegevens l 2a. Contact en vaststellingsgegevens l Naam: Adres: Naam school Brin: Telefoon: E- mail: Opgesteld namens Datum directie en team Directeur

Nadere informatie

kijkwijzer hoger onderwijs de les de docent taalontwikkelend lesgeven

kijkwijzer hoger onderwijs de les de docent taalontwikkelend lesgeven kijkwijzer hoger onderwijs taalontwikkelend lesgeven de docent 1. Is het taalaanbod van de docent rijk, verzorgd en afgestemd op de studenten? Zijn de formuleringen op het niveau van studenten? Drukt de

Nadere informatie

Signaleringslijst voor Kleuters 2.0 1)

Signaleringslijst voor Kleuters 2.0 1) Spreken en luisteren Beheerst het Nederlandse klanksysteem Spreekt vrijuit Neemt actief deel aan gesprekken in kleine groepen Neemt actief deel aan gesprekken in grote groepen Kan op eigen initiatief een

Nadere informatie

Keuzedeel mbo. Zorg en technologie. gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo. Code K0137

Keuzedeel mbo. Zorg en technologie. gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo. Code K0137 Keuzedeel mbo Zorg en technologie gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0137 Penvoerder: Sectorkamer zorg, welzijn en sport Gevalideerd door: Sectorkamer Zorg, welzijn en sport Op: 26-11-2015

Nadere informatie

Inhoud Trainersmap Verdieping

Inhoud Trainersmap Verdieping Inhoud Trainersmap Verdieping 2 Module 9 Taal Module 10 Rekenen/wiskunde en Science (basisonderwijs) Module 11 Sociaal-emotionele ontwikkeling - verdieping Module 12 Sensomotorische ontwikkeling - verdieping

Nadere informatie

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek. Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van

Nadere informatie

Drijven en Zinken. Naam: Leeftijd: Datum:

Drijven en Zinken. Naam: Leeftijd: Datum: Drijven en Zinken Naam: Leeftijd: Datum: VOORSPELLEN Vraag 1 VERKLAREN (hypothese) Ik denk dat het rechter blok gaat drijven/ zinken omdat EXPERIMENTEREN Dit zijn de materialen die we gebruikt hebben:

Nadere informatie

Onderwerpen die aan de orde komen

Onderwerpen die aan de orde komen Onderwerpen die aan de orde komen 1. Wat verstaan we onder digitaal leren? 2. Succesvol implementeren van ICT 3. Uitspraken van Albert Einstein 4. Enkele feiten uit onderzoek 5. Gebruik van devices 6.

Nadere informatie

Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode

Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode Eerste oriëntatie Welke onderwerpen uit welke leerlijnen komen in dit blok aan de orde? Onderscheid daarbij a. eerste kennismaking met

Nadere informatie

A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door

A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door A. Creëer een positief, veilig en rijk leerklimaat door elk kind zich thuis te laten voelen in de klas. Geef de leerlingen de kans om spontaan te vertellen over iets dat ze leuk vinden en laat andere kinderen

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

Basisschool De Goede Herder. Schakelklas. plan

Basisschool De Goede Herder. Schakelklas. plan Basisschool De Goede Herder Schakelklas plan 2008-2009 1. Inleiding Basisschool De Goede Herder participeerde in de periode 2002-2006 in het Helmondse Onderwijs- Kansenbeleid. Met een percentage gewichtenleerlingen

Nadere informatie

ONDERZOEK DOEN. HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl. Naam Datum

ONDERZOEK DOEN. HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl. Naam Datum ONDERZOEK DOEN HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl Naam Datum Onderzoeksvragen; uw keuze voor deze workshop Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen onderzoek doen en gedocumenteerd schrijven? Welke

Nadere informatie

Specificaties. Medewerker maatschappelijke zorg. Verdieping doelgroepen

Specificaties. Medewerker maatschappelijke zorg. Verdieping doelgroepen Specificaties Medewerker maatschappelijke zorg Titel Soort Werksituatie Verdieping doelgroepen Cursus Medewerkers maatschappelijke zorg zijn werkzaam in instellingen voor wonen, dagbesteding en vrije tijd

Nadere informatie

Transactionele Analyse

Transactionele Analyse TransactioneleAnalyse Detransactioneleanalysekunjegebruikenomjemaniervanomgaanmetmenseneffectiever temaken. Drieposities Transactioneleanalyse(vanE.Berne)gaatervanuitdatwevanuitdriepositiesof zijnswijzen

Nadere informatie

(Dis)Honesty: The Truth About Lies

(Dis)Honesty: The Truth About Lies P. 2 INSCIENCE FILM FESTIVAL (Dis)Honesty: The Truth About Lies VOORTGEZET ONDERWIJS, BOVENBOUW DAN ARIELY Deze lesbrief hoort bij de vertoning van (Dis) honesty the truth about lies tijdens het InScience

Nadere informatie

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012 Bijeenkomst 11: ontwikkeling Terugblik bijeenkomst 10 Presentatie ontwikkelingsgebieden Indeling ontwikkelingsgebieden Casus: stel je probleemverklaring op. Bijeenkomst

Nadere informatie

SWINXS BESCHRIJVING. Wat is het? Voor wie is het? Hoe werkt het?

SWINXS BESCHRIJVING. Wat is het? Voor wie is het? Hoe werkt het? BESCHRIJVING SWINXS Wat is het? De Swinxs is een game console die zowel binnen- als buiten gebruikt kan worden voor actieve spellen. De Swinxs stuurt het spel aan met behulp van spraak. De console praat,

Nadere informatie

Lessenserie De hellingbaan

Lessenserie De hellingbaan - Bovenbouw - Lessenserie De hellingbaan Een lessenserie over het experimenteren met de hellingbaan en de strategie controleren van variabelen. Met dank aan leerkrachten en leerlingen van basisschool De

Nadere informatie

Jonge kinderen zijn vaak nieuwsgierig en stellen

Jonge kinderen zijn vaak nieuwsgierig en stellen natuur & techniek Onderzoekend leren bij kleuters Laat kleuters erop los experimenteren De wereld al onderzoekend ontdekken, dat is een natuurlijke houding bij kleuters. Vanwege deze natuurlijke drijfveer

Nadere informatie

Context-concept onderwijs ontwerpen in de docentenwerkplaats

Context-concept onderwijs ontwerpen in de docentenwerkplaats Context-concept onderwijs ontwerpen in de docentenwerkplaats Quinta Kools associate lector Fontys Lerarenopleiding Tilburg Inhoud Top3C Voorbeeld product (project vmbo) Nadere verkenning proces (docentenwerkplaats)

Nadere informatie

LeerWerkPlan VLO fase 2, Zwolle

LeerWerkPlan VLO fase 2, Zwolle 12-10-2010 VLO fase 2, Zwolle Leerwerkplan leerjaar 1 Opmerkingen Werkplekbegeleider Handtekening Opdracht 1 Competentie gericht leren B4 Organisatorisch gedragsindicator: B 4.5 B6 Competent in het samenwerken

Nadere informatie

WPO Science jaar 1 de observatie- of demonstratiekring

WPO Science jaar 1 de observatie- of demonstratiekring WPO Science jaar 1 de observatie- of demonstratiekring De opdracht De werkplekopdracht (WPO) voor Science jaar 1 is het ontwerpen van 3 lessen Natuur en Techniek (oftewel Science) waarbij je gebruik maakt

Nadere informatie

Doe een klein onderzoek naar de taalregels die een kind in jouw omgeving al dan niet onder de knie heeft en schrijf daar een verslag over.

Doe een klein onderzoek naar de taalregels die een kind in jouw omgeving al dan niet onder de knie heeft en schrijf daar een verslag over. Naam: Klas: Nr: Datum: Vak: Nederlands Leerkracht: Taalverwerving Opdracht 1 Doe een klein onderzoek naar de taalregels die een kind in jouw omgeving al dan niet onder de knie heeft en schrijf daar een

Nadere informatie

Doorgaande lijnen in Voorschoolse voorzieningen PO De Lindenboom

Doorgaande lijnen in Voorschoolse voorzieningen PO De Lindenboom Doorgaande lijnen in Voorschoolse voorzieningen PO De Lindenboom Inleiding OBS de Lindenboom en Peuterspelen De Lindenboom werken samen met als doel de ontwikkeling naar Integrale Kindcentra. Door samenwerking

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUK Verdiepen - verbreden PLANNEN

PROFIELWERKSTUK Verdiepen - verbreden PLANNEN PROFIELWERKSTUK 2019 Verdiepen - verbreden PLANNEN Tijdpad Week 7 Week 8 Week 9 Week 10 Week 10 Week 11 Week 11 Week 12 Week 14 Week 15 Week 28 Week 29 Week 40 Bekendmaking challenges Drie challenges kiezen

Nadere informatie

Maarten Catney Directeur RKBS Paus Joannes

Maarten Catney Directeur RKBS Paus Joannes In dit document kunt u informatie vinden over: onze populatie, de ondersteuning die wij kunnen bieden binnen de schoolmuren en voor welke ondersteuning wij een beroep moeten doen op externen. Maarten Catney

Nadere informatie

Inhoud: Opdracht 1 pagina 2 Opdracht 2 pagina 3 Opdracht 3 pagina 4 Opdracht 4 pagina 5 Opdracht 5 pagina 6

Inhoud: Opdracht 1 pagina 2 Opdracht 2 pagina 3 Opdracht 3 pagina 4 Opdracht 4 pagina 5 Opdracht 5 pagina 6 Leerwerkplan leerjaar 2 2007 2008 Handtekening instituutbegeleider Naam student : Erik Postema Student nummer : 1006851 Klas : DLO2 metaal Opmerkingen werkplekbegeleider Opmerkingen en eindoordeel instituutbegeleider

Nadere informatie

Maak betekenisvolle onderwerpen bespreekbaar Individuele docententraining DAG 3 PPOZO Marije Fris trainer & masterclassdocent St.

Maak betekenisvolle onderwerpen bespreekbaar Individuele docententraining DAG 3 PPOZO Marije Fris trainer & masterclassdocent St. Maak betekenisvolle onderwerpen bespreekbaar Individuele docententraining DAG 3 PPOZO Marije Fris trainer & masterclassdocent St. DKJL Met de deur in huis.. Schrijf zoveel mogelijk thema s op die jij geschikt

Nadere informatie

Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer

Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5 Mariët Förrer November - februari Doelen en accenten per groep Rol van intern begeleider / taalcoördinator IB en TC ook in deze periode Bewaken

Nadere informatie

FILMPROGRAMMA HEELAL PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8

FILMPROGRAMMA HEELAL PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8 LESMATERIAAL P. 2 INSCIENCE FILM FESTIVAL FILMPROGRAMMA HEELAL PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8 Deze lesbrief hoort bij het filmprogramma over het Heelal tijdens het InScience filmfestival 2016. InScience

Nadere informatie

Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1

Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: Het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs: Stadium van het instructie model Oriëntatiefase

Nadere informatie

Toelichting student op zijn ontwikkeling aan de hand van voorbeelden uit de stage:

Toelichting student op zijn ontwikkeling aan de hand van voorbeelden uit de stage: Bijlage III: Competentie formulier stage onderbouw 1 (Vak)didactisch vermogen en operationaliserend vermogen Kun je vakinhoudelijke doelstellingen formuleren uitvoeren in de les 1= onvoldoende, nog niet

Nadere informatie

Lelie 63 m 2 Roos 87 m 2. 3 e verdieping nr. 120 t/m 130. Woningtype

Lelie 63 m 2 Roos 87 m 2. 3 e verdieping nr. 120 t/m 130. Woningtype 63 m 2 87 m 2 3 e verdieping nr. 120 t/m 130 agnerplein 126 128 130 124 122 120 63 m 2 87 m 2 4 e verdieping nr. 132 t/m 142 agnerplein 138 140 142 136 134 132 63 m 2 87 m 2 5 e verdieping nr. 144 t/m

Nadere informatie

Stimuleren begrijpend luisteren in groep 1-2

Stimuleren begrijpend luisteren in groep 1-2 Seminarium voor Orthopedagogiek opleidingen, begeleiding, onderzoek, projecten, advies Stimuleren begrijpend luisteren in groep 1-2 CPS conferentie Amersfoort 2007 Eveline Wouters, Seminarium voor Orthopedagogiek

Nadere informatie

Introduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal:

Introduceren thema Broeikaseffect. Startopdracht. gekeken. http://bit.ly/1vqs19u. Thema: Broeikaseffect. laten stoppen? centraal: Natuur & Techniek het broeikaseffect Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Broeikaseffect In deze les staan de volgende hogere- orde denkvragen centraal: 1. Hoe zou je het broeikaseffect kunnen

Nadere informatie

1 Waarover gaat natuuronderwijs? 1.1 Natuuronderwijs op school 1.2 Waarom natuur en techniek? 1.3 De centrale doelstelling van natuuronderwijs

1 Waarover gaat natuuronderwijs? 1.1 Natuuronderwijs op school 1.2 Waarom natuur en techniek? 1.3 De centrale doelstelling van natuuronderwijs 1 Inhoud Inleiding Deel A Achtergronden 1 Waarover gaat natuuronderwijs? 1.1 Natuuronderwijs op school 1.2 Waarom natuur en techniek? 1.3 De centrale doelstelling van natuuronderwijs 2 Doen en denken 2.1

Nadere informatie

Basisschool Koningin Juliana

Basisschool Koningin Juliana Basisschool Koningin Juliana Kwaliteitsonderzoek vroegschoolse educatie Datum vaststelling: 16 januari 2019 Samenvatting De inspectie heeft op 12 november 2018 een onderzoek uitgevoerd naar de vroegschoolse

Nadere informatie

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Presentatie door : Anna Hotze, Edith Louman en Meie van Laar

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Presentatie door : Anna Hotze, Edith Louman en Meie van Laar Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Presentatie door : Anna Hotze, Edith Louman en Meie van Laar Jantien Smit: j.smit@saxion.nl Meie van Laar: vanlaar@e-nemo.nl Anna

Nadere informatie

Opleiding Sterk. als Vakleerkracht

Opleiding Sterk. als Vakleerkracht Opleiding Sterk als Vakleerkracht HCO Bezoekadres: Zandvoortselaan 146, Den Haag Postadres: Postbus 53509, 2505 AM Den Haag Telefoon: 070 448 28 28 info@hco.nl www.hco.nl Samenstelling en tekst: HCO Inhoud

Nadere informatie

Begeleiding van kind en ouders op de SEH. Leerdoelen. ontwikkeling. 20% van de patienten die een SEH bezoeken is jonger dan 16 jaar.

Begeleiding van kind en ouders op de SEH. Leerdoelen. ontwikkeling. 20% van de patienten die een SEH bezoeken is jonger dan 16 jaar. Begeleiding van kind en ouders op de SEH Module 3 vervolgopleiding SEH-vpk Monique Vermaas Verpleegkundige SEH UMCN st Radboud Leerdoelen Aan het eind van de les heeft de cursist kennis en inzicht in de

Nadere informatie

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme Hulpmiddelen en materialen Vragen? Autisme?

Nadere informatie

POP Martin van der Kevie

POP Martin van der Kevie Naam student: Martin van der Kevie Studentnr.: s1030766 Studiefase: leerjaar 1 Datum: 18 okt 2009 Interpersoonlijk competent Overzicht wat leerlingen bezig houdt dit kun je gebruiken tijdens de les. Verder

Nadere informatie

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 1. Persoonlijke gegevens Naam school:.. Provincie school: o Antwerpen o Limburg o Oost- Vlaanderen o Vlaams- Brabant o West- Vlaanderen Wat is je functie?

Nadere informatie

Kunst onderzoekt de wereld. 5 niveaus procesgerichte didactiek

Kunst onderzoekt de wereld. 5 niveaus procesgerichte didactiek Kunst onderzoekt de wereld 5 niveaus procesgerichte didactiek rekenen mens en wereld sociaal emotionele ontwikkeling taal innerlijke wereld leerling het onderwijs versterkt het versterkt het het kunstzinnige

Nadere informatie

Basissjabloon presentatie CASI

Basissjabloon presentatie CASI A d v i e s Basissjabloon presentatie CASI datum Parkeervak (Noteer hier alle ideeën en inzichten die gedurende het traject uit de groep komen zodat ze niet vergeten worden) 2 Doel van CASI (Omschrijf

Nadere informatie

Functieprofiel Young Expert

Functieprofiel Young Expert 1 Laatst gewijzigd: 20-7-2015 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1 Ervaringen opdoen... 3 1.1 Internationale ervaring in Ontwikkelingssamenwerkingsproject (OS)... 3 1.2 Nieuwe vaardigheden... 3 1.3 Intercultureel

Nadere informatie

Inhoudsopgave: Opdracht 1 pagina 2 Opdracht 2 pagina 3 Opdracht 3 pagina 4 Opdracht 4 pagina 5 Opdracht 5 pagina 6

Inhoudsopgave: Opdracht 1 pagina 2 Opdracht 2 pagina 3 Opdracht 3 pagina 4 Opdracht 4 pagina 5 Opdracht 5 pagina 6 Leerwerkplan leerjaar 1 2006 2007 Handtekening instituutbegeleider Naam student : Erik Postema Student nummer : 1006851 Klas : DLO1 metaal Opmerkingen werkplekbegeleider Opmerkingen en eindoordeel instituutbegeleider

Nadere informatie

Taalontwikkelend Lesgeven

Taalontwikkelend Lesgeven Taalontwikkelend Lesgeven Een didactische methode voor álle docenten Conferentie Thema Leren van elkaar 15 maart 2018 Ria Chin-Kon-Sung Matti Gortemaker (Hogeschool Rotterdam) Kennismaken Inclusief onderwijs

Nadere informatie

APPLE VIDEO BESCHRIJVING. Wat is het? Voor wie is het? Hoe werkt het? Video met Apple in het onderwijs

APPLE VIDEO BESCHRIJVING. Wat is het? Voor wie is het? Hoe werkt het? Video met Apple in het onderwijs BESCHRIJVING APPLE VIDEO Wat is het? Een ipod nano is een muziekspeler (mp3) met daarin ook een videocamera. De filmpjes die hiermee gemaakt worden, kunnen op allerlei computers bewerkt worden. In dit

Nadere informatie

Onderzoek, een kansrijk verhaal voor nieuwe ontdekkingen. Marjolein Dobber Marjolein ten Cate

Onderzoek, een kansrijk verhaal voor nieuwe ontdekkingen. Marjolein Dobber Marjolein ten Cate Onderzoek, een kansrijk verhaal voor nieuwe ontdekkingen Marjolein Dobber Marjolein ten Cate Opzet presentatie - Onderzoek over onderzoekend leren van docenten - Voorbeeld van een onderzoek door Marjolein

Nadere informatie

Weeg je overal hetzelfde?

Weeg je overal hetzelfde? Uitdager van de maand Weeg je overal hetzelfde? Natuur & Techniek, groep 6,7,8 Algemeen Titel Weeg je overal hetzelfde? Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Inzicht in het verschil

Nadere informatie

Jaarplan o.b.s. De Boomhut 2015-2016

Jaarplan o.b.s. De Boomhut 2015-2016 Jaarplan o.b.s. De Boomhut 2015-2016 Inleiding Elk jaar stellen wij als team van o.b.s. De Boomhut gezamenlijk een jaarplan op. Vanuit de evaluatie van het vorige jaarplan, gekoppeld aan de strategische

Nadere informatie

Interpersoonlijk competent

Interpersoonlijk competent Inhoudsopgave Inhoudsopgave...0 Inleiding...1 Interpersoonlijk competent...2 Pedagogisch competent...3 Vakinhoudelijk & didactisch competent...4 Organisatorisch competent...5 Competent in samenwerken met

Nadere informatie

QUESTIONBOXLES ZONNECELLEN EN ELEKTRICITEIT

QUESTIONBOXLES ZONNECELLEN EN ELEKTRICITEIT QUESTIONBOXLES ZONNECELLEN EN ELEKTRICITEIT Colofon Auteur: Amy Beerens Contact: Maarten Reichwein, WKUU, wetenschapsknooppunt@uu.nl of 030-25 33 717 INHOUDSOPGAVE Inhoud 1 Doel van de les 2 2 Opzet lesplan

Nadere informatie

eigen woonplaats Oorlog: geschiedenis in de geschiedenis monumenten hebben te maken met oorlogen? Welke oorlogen

eigen woonplaats Oorlog: geschiedenis in de geschiedenis monumenten hebben te maken met oorlogen? Welke oorlogen geschiedenis Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Omschrijving van de opdracht: Wat doe je als leerkracht? Introductie Thema: Oorlog: geschiedenis in de eigen woonplaats Introduceren thema Oorlog:

Nadere informatie

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Programma Kennismaken Presentatie Jong geleerd Warming-up Pauze Praktische oefening Afsluiting Jong geleerd over het belang van actieve stimulering van ontluikende

Nadere informatie

Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 27 september 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 7 november 2012

Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 27 september 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 7 november 2012 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Tussentijds kwaliteitsonderzoek bij Kindcentrum Mozaïek Plaats : Helmond BRIN-nummer : 10FM Onderzoeksnummer : 127087 Datum schoolbezoek : 27 september 2012 Rapport vastgesteld

Nadere informatie

Deze brochure is een uitgave van het Programmabureau Onderwijs Bewijs in samenwerking met het Ministerie van OCW.

Deze brochure is een uitgave van het Programmabureau Onderwijs Bewijs in samenwerking met het Ministerie van OCW. Deze brochure is een uitgave van het Programmabureau Onderwijs Bewijs in samenwerking met het Ministerie van OCW. Programmabureau Onderwijs Bewijs Agentschap NL Postbus 93144 2509 AC Den Haag onderwijsbewijs@agentschapnl.nl

Nadere informatie

BRUSSELS WILD PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8

BRUSSELS WILD PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8 LESMATERIAAL P. 2 INSCIENCE FILM FESTIVAL BRUSSELS WILD PRIMAIR ONDERWIJS, GROEP 6, 7 EN 8 Deze lesbrief hoort bij de vertoning van Brussels Wild tijdens het InScience filmfestival 2016. InScience wil

Nadere informatie

Begrijpend lezen in de groepen 3 en 4

Begrijpend lezen in de groepen 3 en 4 Begrijpend lezen in de groepen 3 en 4 Sine Limite 30 maart 2016 WWW.CPS.NL Sonja Sinkeldam 06 10936030 s.sinkeldam@cps.nl Wat komt aan de orde? Bewustwording Achtergrondkennis & terugblik Begrijpend luisteren/lezen

Nadere informatie

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie

Nadere informatie