telefoon (070) overlijden bewoonster azc Leersum

Transcriptie

1 postbus 3002, 2280 ME RIJSWIJK College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Utrechtse Heuvelrug t.a.v. de burgemeester, de heer F. Naafs Postbus AE DOORN Centraal Orgaan opvang asielzoekers Strategie & Bestuur Sir Winston Churchilllaan 366a 2285 SJ RIJSWIJK telefoon (070) fax (070) postadres postbus ME RIJSWIJK Datum 14 februari 2011 inlichtingen bij R. Barentz Onderwerp IGZ-rapport naar telefoon (070) overlijden bewoonster azc Leersum ons kenmerk 11du rbarentz@coa.minjus.nl uw brief bijlage(n) Geacht College van Burgemeester en Wethouders, Op vrijdag 11 februari jl. spraken wij met u over het rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) naar het overlijden van een bewoonster op azc Leersum op 27 juni Overeenkomstig onze afspraak geven wij u hierbij inzicht in de wijze waarop de zorg voor asielzoekers is ingericht en informeren wij u over de maatregelen die na het incident zijn genomen. Wij hanteren hierbij de volgende indeling: 1. Inrichting van de zorg aan asielzoekers; 2. De rol van het COA; 3. Organisatie van de zorg op azc Leersum; 4. Rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de maatregelen na het incident. 1 Inrichting van de zorg aan asielzoekers Het zorgmodel voor asielzoekers sluit zo veel mogelijk aan op het model van de reguliere zorg in Nederland. In de ontwikkeling ervan heeft de toegankelijkheid en bereikbaarheid van de zorg voor asielzoekers voorop gestaan. Net zoals voor iedere Nederlander is geregeld, moet een asielzoeker direct toegang hebben tot een huisarts en daarmee tot de tweedelijnszorg. Correspondentie uitsluitend aan het postadres met vermelding van de datum en het kenmerk van deze brief

2 Menzis Het COA heeft de verantwoordelijkheid voor het organiseren van de toegang tot de zorg, maar is niet voor de zorgverlening zelf verantwoordelijk. Daarvoor zijn contracten afgesloten met GGD en Menzis. Zorgverzekeraar Menzis is verantwoordelijk voor de zorginkoop en voor het functioneren van het Gezondheidscentrum Asielzoekers (GC-A). Menzis heeft als opdrachtnemer aan het COA aangegeven dat de door hen gecontracteerde zorginstellingen, zoals het GC-A, gecertificeerd zijn (genoemd worden ISO, HKZ en bronzen keurmerk). De huisarts is gecontracteerd door het GC-A en is verantwoordelijk voor de zorgverlening en de wijze waarop hij deze organiseert. De huisarts kan hiertoe gebruik maken van de Praktijkondersteuner huisarts Asielzoekers (POH-A) of de doktersassistente. De huisarts is, samen met de POH-A de eerstelijns zorgverlener. De POH-A werkt onder de verantwoordelijkheid van de huisarts. Op de dienstverlening van Menzis zijn alle protocollen uit de reguliere gezondheidszorg van toepassing. Buiten of op het azc Uitgangspunt in het zorgmodel was dat de asielzoeker naar de praktijk van de huisarts buiten het asielzoekerscentrum (azc) toegaat. Echter, om de toegankelijkheid en bereikbaarheid te waarborgen en op aangeven van de betrokken huisarts, kan ook op het azc een spreekuur plaatsvinden. In dergelijke gevallen heeft het COA spreekruimtes, meubilair en een ingerichte werkplek beschikbaar gesteld: zo kunnen asielzoekers op het azc gebruikmaken van een inloopspreekuur, is er een zorgtelefoon met directe verbinding naar de praktijklijn GC-A en kunnen asielzoekers met hun zorgvragen terecht bij bijvoorbeeld de receptie en/of de informatiebalie. Spreekuur De asielzoeker heeft toegang tot een huisarts in de directe omgeving van het azc. Conform de reguliere toegang tot de zorg is het uitgangspunt dat de asielzoeker naar de plaatselijke huisartsenpraktijk gaat voor een consult, op afspraak of via het inloopspreekuur. Het is mogelijk dat een huisarts op het azc zelf inloopspreekuren houdt. Hij kan dat zelf doen danwel dit onder zijn verantwoordelijkheid laten uitvoeren door een POH-A. Praktijklijn Is er geen huisarts of POH-A beschikbaar of wil de asielzoeker direct met het GC-A contact opnemen, dan kan hij zich altijd wenden tot de zorg via de centrale praktijklijn van het Gezondheidscentrum Asielzoekers (GC-A). Deze praktijklijn fungeert als een landelijk callcentre voor asielzoekers, waar de zorgvraag door gekwalificeerde doktersassistenten wordt opgenomen. Deze kan indien nodig een arts (huisartsenpost) raadplegen. Ook is, indien nodig, professionele tolkinzet via (Tolk- en Vertaalcentrum Nederland) mogelijk. De door de huisartsenpost gegeven adviezen worden dan rechtstreeks aan de asielzoeker teruggekoppeld. Het GC-A is tevens verantwoordelijk 2 van 6

3 voor het taxivervoer indien nodig. In acute situaties kan rechtstreeks met het alarmnummer 112 worden gebeld. De praktijklijn en tolkinzet zijn 7 dagen per week, 24 uur per dag bereikbaar. 2 De rol van het COA Dit model doet recht aan het uitgangspunt dat de asielzoeker zelf de verantwoordelijkheid heeft om de huisarts te benaderen. Elke asielzoeker wordt bij aankomst op het azc geïnformeerd en/of voorgelicht over de wijze waarop de zorg in Nederland is geregeld. Heeft hij vragen waar hij met zijn zorgvraag terecht kan, dan kan hij een beroep doen op de medewerker van het COA. De COA-medewerker heeft binnen de wijze waarop het COA met zijn partners het zorgmodel voor asielzoekers heeft vormgegeven een verwijzende functie, de niet-medische gidsfunctie. Deze functie is nauw omschreven in afstemming met Menzis en GC-A. COA-medewerkers zijn niet bevoegd om medisch advies te geven of medisch te handelen. Zij ondersteunen asielzoekers door hen aan te geven hoe het zorgmodel functioneert en/of waar zij met hun zorgvraag terecht kunnen. Wanneer buiten de werktijden van het COA geen COA-medewerkers op locatie aanwezig zijn, is naast de praktijklijn de toegankelijkheid en bereikbaarheid van de zorg gewaarborgd door Trigion medewerkers. Zij nemen dan op dit punt de rol van de COAmedewerker over: beantwoorden vragen over toegeleiding naar zorg en bieden eventueel ondersteuning bij het stellen van de vraag. Het COA heeft hierover schriftelijke werkafspraken en inzetafspraken met Trigion. Medewerkers van Trigion hebben conform de werkinstructie niet medische gidsfunctie de mogelijkheid om namens bewoners contact op te nemen met GC-A danwel direct met de spoedeisende hulp via 112. De werkinstructie - waarnaar door Trigion wordt gehandeld - is ter beschikking gesteld aan Trigion en iedere beveiliger is hiermee bekend. 3 Organisatie van de zorg op azc Leersum De toegankelijkheid van de zorg is op azc Leersum als volgt georganiseerd. Op azc Leersum zijn vier inloopspreekuren per week van minimaal een half uur. De inloopspreekuren worden gehouden door de POH-A s. Wanneer een vervolgafspraak nodig is, kan dezelfde dag nog een vervolgafspraak met de POH-A worden gemaakt of wordt in de lokale huisartsenpraktijk van de gecontracteerde huisarts een afspraak gepland. Bij spoed kunnen asielzoekers diezelfde dag bij de huisarts terecht, of bezoekt de huisarts het azc voor een spoedvisite. COA-medewerkers zijn op azc Leersum op werkdagen tussen 8.00 en uur werkzaam. Asielzoekers kunnen dan bij hen terecht met zorgvragen (niet-medische gidsfunctie). Buiten deze uren zijn Trigion-medewerkers bereikbaar ter ondersteuning van de asielzoekers. Er is een zorgtelefoon, waarmee elk moment van de dag contact met het GC-A kan worden opgenomen. Waar nodig, kan de asielzoeker terugvallen op een COA- of Trigion-medewerker. 3 van 6

4 De wijze waarop de zorg voor asielzoekers op azc Leersum is ingericht, past volledig binnen het eerder geschetste model, waarbij op het azc een aantal faciliteiten is ingericht. 4 Rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de maatregelen na het incident. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft zelfstandig onderzoek gedaan naar het overlijden van een vrouwelijke Somalische vluchtelinge op het azc Leersum in de nacht van 26 op 27 juni Vanaf het begin heeft het COA zonder terughoudendheid aan het onderzoek meegewerkt en openheid van zaken gegeven. Alle informatie die uit het eigen interne onderzoek naar boven is gekomen, is weergegeven in het feitenrelaas dat in september aan de IGZ is gestuurd. In de verdere contacten met IGZ is niet gebleken dat er over de informatieverstrekking vragen bestonden. Er zijn geen aanvullende gesprekken geweest met medewerkers op de locatie of met de locatiemanager van het COA. In een brief van 23 september heeft de IGZ geconcludeerd dat er vooralsnog geen aanleiding is om te veronderstellen dat er in deze casus door COA-medewerkers of door medewerkers van Trigion onjuist is gehandeld. In dezelfde brief werd aangekondigd dat het COA te zijner tijd de integrale rapportage zou ontvangen. Sindsdien is er geen contact geweest met IGZ. Het rapport van de IGZ bevat vooral bevindingen en conclusies die op het medische vlak liggen. Naast constateringen over de interne informatie-uitwisseling tussen POH-A, huisarts, vervangende huisarts en GC-A, bevat het rapport veel nieuwe vertrouwelijke medische informatie voor het COA over de zorgvraag van de betrokken asielzoekster. Omdat deze informatie onder het medisch beroepsgeheim valt, had het COA geen toegang tot deze informatie, ook niet als opdrachtgever van Menzis. Echter, dit staat los van het zorgmodel dat voor de asielzoekers is ingericht. De IGZ komt tot de beoordeling dat de hulpverleners hebben gehandeld op een wijze die op dat moment van hen verwacht mocht worden gegeven de normen voor verantwoorde zorg. Wij betreuren het overlijden van een van onze bewoonsters ten zeerste. Evenwel, wij onderschrijven de conclusies van IGZ. Het zorgmodel voor asielzoekers heeft gefunctioneerd, zoals dat is ingericht en de toegankelijkheid van de zorg is geen onderwerp van discussie. Overeenkomstig een eerdere aankondiging is het zorgmodel op dit moment onderwerp van een groot landelijk onderzoek door de IGZ. Separaat hieraan heeft het COA, om de toegang tot de zorg voor asielzoekers ook in de toekomst te waarborgen, de bevindingen van het rapport met betrokken partijen als volgt ter hand genomen. Huisarts en azc De locatiemanager van het COA is verantwoordelijk voor de leefbaarheid en veiligheid op de locatie. Daarbij hoort ook dat alle bezoekers zich op de locatie gedragen conform de huisregels. Er leefde al langere tijd ontevredenheid over de kwaliteit en de inzet van de huisarts op het azc Leersum. Hierover zijn meerdere gesprekken met de huisarts gevoerd. De huisarts heeft in een gesprek zich in taal en toon tegenover de 4 van 6

5 locatiemanager verbaal zo onbehoorlijk gedragen, dat de locatiemanager uit oogpunt van veiligheid en leefbaarheid op de locatie een locatieverbod aan de huisarts heeft opgelegd. Daarbij werd de afspraak gemaakt dat in geval van nood de huisarts toegang tot het azc bleef houden. Het meningsverschil tussen de locatiemanager en huisarts heeft niet geleid tot een verminderde toegankelijkheid van de zorg. Immers, de ondersteuning op de locatie via de POH-A en toegang tot de huisartsenpraktijk van de desbetreffende huisarts is altijd geborgd geweest. Het COA heeft de situatie met Menzis besproken. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in ontbinding van het contract tussen Menzis en de huisarts per 1 januari jl. Reeds voor het incident heeft Menzis geïnvesteerd in verbetering van de samenwerking tussen de huisarts en de medewerkers van GC-A en COA. Afspraken zijn gemaakt over bejegening, beschikbaarheid voor zorg en overleg. Medewerkers van het GC-A bezochten bijvoorbeeld de praktijk van de huisarts voor overleg en hadden regelmatig telefonisch contact. Toen bleek dat de gemaakte afspraken onvoldoende werden nagekomen, is besloten een andere huisarts te zoeken. Deze is gevonden in de praktijkopvolger van de betreffende huisarts. Sinds november 2010 werkt het GC-A samen met de twee praktijkopvolgers van bovengenoemde huisarts. Deze huisartsen zijn sinds de zomer 2010 ook al ingevallen. De ene huisarts heeft ervaring met allochtone patiënten en de andere huisarts heeft eerder ervaring met zorg aan asielzoekers opgedaan. Deze huisartsen houden vier dagdelen verdeeld over vier dagen spreekuur op het centrum. Ze nemen voor elkaar waar bij ziekte en vakantie. Zij passen daarmee goed in het profiel van een huisarts die zorg biedt aan asielzoekers. Er bestaat ook een heel goede relatie tussen deze huisartsen, de POH-A en de onze medewerkers op azc Leersum. De toegankelijkheid van de zorg op azc Leersum is altijd geborgd geweest. Wij realiseren ons daarbij dat het begrip locatieverbod in deze situatie geen juiste benaming is geweest en tot onduidelijkheid heeft kunnen leiden. Wij zullen de term voor deze situaties dan ook niet meer hanteren. Om de toegang voor zorgverleners aan asielzoekers op locatie ook in de toekomst zeker te stellen protocoleren we deze toegankelijkheid. Daarnaast zien wij toe op naleving van het protocol dat er voor zorgt dat de samenwerking tussen huisarts en POH-A goed wordt geregeld. Zorg buiten kantooruren Voor de zorg buiten kantooruren staat 7 dagen per week gedurende 24 uur per dag de Praktijklijn beschikbaar. Indien de daar werkzame doktersassistenten van mening zijn dat de asielzoeker door een huisarts gezien moet worden kunnen zij, buiten kantooruren, de huisartsenpost inschakelen. Tijdens ons overleg gaf u aan dat voor de bewoners van het azc Leersum de huisartsenpost te Zeist of Ede beschikbaar. Gelet op de fraaie, maar enigszins ook geïsoleerde positie van het azc Leersum en de afstand naar zowel Zeist, als Ede kan dit risico s met zich brengen in de toegankelijkheid van de zorg. Hoewel het IGZ-rapport geen aanbevelingen doet over de inzet van de huisartsenpost zullen wij, in overleg met u, Menzis vragen deze situering nog eens te bezien. 5 van 6

6 Huisartseninformatiesysteem Om er voor te zorgen dat het medisch dossier van een bewoner buiten kantooruren ook voor andere zorgverleners dan de huisarts beschikbaar is, is het dossier opgenomen in het huisartseninformatiesysteem. De IGZ beveelt aan dat de waarnemend huisarts de beschikking heeft over dit dossier. We hebben de doorontwikkeling van het huisarteninformatiesysteem dan ook tot speerpunt voor 2011 benoemd. Ter uitvoering hiervan stelt Menzis een plan van aanpak op. Tolkeninzet Naast de relatie tussen huisarts, POH-A en COA merkt de IGZ in het rapport naar het incident op azc Leersum op dat de taalbarrière een probleem vormde in de contacten tussen de vrouwelijke Somalische vluchtelinge en de arts van de huisartsenpost. De IGZ doet dan ook een aanbeveling naar de tolkfaciliteiten. De inzet van tolken is 7 dagen per week en 24 uur per dag beschikbaar. Om het gebruik hiervan verder te stimuleren brengen we, samen met Menzis, deze inzet graag nog eens onder de aandacht van zorgverleners. Om u op de hoogte te houden van de voortgang van de door IGZ aanbevolen maatregelen stellen wij voor dat we u hier tweemaandelijks over informeren. Tot slot Wij zijn graag bereid om ten overstaan van de raadscommissie Samenleving de zorg aan asielzoekers, en in het bijzonder de inrichting van de zorg op azc Leersum mondeling toe te lichten. Wij gaan ook graag in op een uitnodiging van de raadscommissie Samenleving om op maandag 14 maart a.s. om uur deze toelichting te verzorgen. Hoogachtend, Centraal Orgaan opvang asielzoekers N.Y. Albayrak - Temur bestuursvoorzitter 6 van 6