MAGAZINE INSPIRATIE. uit afval, grondstoffen en energie

Transcriptie

1 MAGAZINE 2013 INSPIRATIE uit afval, grondstoffen en energie

2 HVC: We zijn niet op aarde om zoveel mogelijk afval te verbranden Dion van Steensel 8 AFVAL, GRONDSTOFFEN EN ENERGIE HVC werkt voor 48 gemeenten en zes waterschappen, haar aandeelhouders. We helpen hen bij het realiseren van hun doelstellingen op het gebied van afval, grondstoffen en duurzame energie. Dat doen we onder meer door huishoudelijk afval in te zamelen, hieruit zoveel mogelijk grondstoffen terug te winnen en duurzame energie te produceren en (terug) te leveren. In dit jaarmagazine schetsen we welke activiteiten we ondernemen om invulling te geven aan deze doelstellingen. In het jaarverslag 2012 vindt u een volledige verantwoording van onze inzet, prestaties, resultaten en plannen. Deze is als gedrukte versie verkrijgbaar via info@hvcgroep.nl of als online PDF via Gezien op het omslag? De tennisbal? Nederland telt zo n mensen die lid zijn van een tennisclub, en dat aantal is naar schatting zo n 60% van het aantal liefhebbers dat min of meer regelmatig een balletje slaat. Niet verwonderlijk dat er per jaar vele tennisballen doorheen gaan. Veel van deze tennisballen worden gemaakt van kunststof verpakkingsafval dat we eerder met elkaar gescheiden hebben ingezameld. Dat is op zich al mooi, maar nog mooier is dat ook wordt onderzocht of er nieuwe toepassingen zijn voor de gebruikte tennisballen (en dan doelen we op meer toepassingen dan alleen de hond uitlaten). Warmte met toekomst Welkom door Wim van Lieshout Onze ambitie rond grondstoffen Onze ambitie rond energie Onze inzet: Dion van Steensel legt uit Afvalbrengstation: veilig, eenvoudig en overzichtelijk HVC opgewassen tegen winterse buien Zo gaat HVC met slib om Van gft-afval naar energie Samenwerking op hoger niveau: Harry Zandbergen vertelt Van capsule tot capsule Met gemeente Dordrecht in ECD Leren in en mét de Duurzaamheidsfabriek HVC inspireert de volgende generatie Duurzaam dak voor aandeelhouder Windenergie voor duizenden huishoudens Onze afvalenergiecentrales nuttig ingezet Brand in bio-energiecentrale Samenwerking met DuPont bespaart tonnen Bodemas wordt bouwstof Warmte met toekomst Handen ineen voor collectieve warmte Hergebruik afval online monitoren HVC ontwikkelt campagne WeCycle HVC lanceert toolkit voor afvalscheiding Profiel HVC Kernactiviteiten en kerncijfers Voor de volgende generatie INHOUD PAGINA

3 Beste lezer, IK NODIG om in dit magazine (opnieuw) HVC te ontdekken. Met onze onderneming werken we aan het inzamelen van afval, het terugwinnen van grondstoffen en het produceren van DUURZAME energie. Dit doen we in opdracht van onze aandeelhoudende gemeenten en waterschappen, en daarmee voor hun burgers, instellingen en bedrijven. We nemen deze opdracht serieus, en dat leidt tot meer dan een vastberaden aanpak. Onze aandeelhouders werken namelijk niet voor niets in HVC samen; ze gaan ervan uit dat we meerwaarde hebben en dat we die meerwaarde willen maximaliseren. Daar worden we terecht kritisch op gevolgd en beoordeeld, maar belangrijker is dat er vertrouwen van uitgaat. Dat inspireert. Die inspiratie is onder meer terug te zien in de ontwikkeling van HVC in de afgelopen jaren. Terwijl meer aandeelhouders zich aansloten, zijn we ons vanuit afvalverbranding gaan richten op het integraal beheer van de afvalketen: van inzameling tot en met recycling, (energetische) benutting en nieuwe toepassing van afval (lees: grond- en brandstoffen). Op initiatief van aandeelhouders zijn we ook actief geworden op het gebied van duurzame-energie productie. U UIT... Onze diversificatie en groei hebben HVC tot een instrument gemaakt waarmee aandeelhouders met kracht invulling kunnen geven aan eigen milieu- en/of duurzaamheidsbeleid, én zich kunnen richten naar de landelijke duurzaamheids- en klimaatdoelstellingen. Zo zijn wij inmiddels de grootste publieke afvalinzamelaar van Nederland. Dat is onder meer van belang omdat inzameling de sleutel vormt voor materiaalhergebruik van huishoudelijk afval. Hiervoor heeft het Rijk een doelstelling van 65% neergelegd die in gemeentelijk afvalbeleid moet worden vertaald. HVC voert daarom onderzoek uit naar vormen van inzameling die dit streven kunnen waarmaken. Dat leidt tot een menukaart van realistische en ambitieuze maatregelen en inzamelconcepten die de hergebruiksdoelstellingen binnen bereik brengen. Met betreffende gemeenten onderzoeken we in de komende twee jaar welke onderdelen uit dit menu het beste passen in specifieke situaties, op gemeentelijk en zelfs op wijk- of gebouwniveau. Anders gezegd: op basis van ruime ervaring en onderzoeksresultaten bieden we elke aandeelhouder maatwerk. Onze focus op inzameling komt niet uitsluitend voort uit de genoemde doelstelling van 65%. Wij hebben en voelen de maatschappelijke taak om te verduurzamen. En om een bijdrage te leveren aan de circulaire economie. Uit eigen onderzoek blijkt dat rest afval nog veel waardevolle grondstoffen bevat. Het is van belang om deze terug te winnen; voor hergebruik in (productie)processen of voor productie van groene energie. Voor het laatste heeft het Rijk overigens ook een stevige doelstelling (16% duurzame energie in 2020) bepaald. Ik begon deze introductie met een uitnodiging. Maar waarom zou u ons (opnieuw) ontdekken? Op deze vraag zijn vele antwoorden te geven. Een daarvan is dat HVC een maatschappelijke opdracht heeft te vervullen, en dat we verantwoording afleggen over de wijze waarop we dat doen. In het afgelopen jaar deden we dat intensief met onze aandeelhouders waarbij we nadrukkelijk onze ambities tegen het licht van de economische omstandigheden hielden. De conclusie was duidelijk; we hebben nog veel te doen, maar het is in ons aller belang hier ook realistisch mee om te gaan. Anders gezegd: we blijven ambitieus, maar ambities mogen (desnoods) ook over een langere periode worden gerealiseerd. IK WENS U VEEL LEESPLEZIER Een ander antwoord motiveert mij dagelijks: met HVC dienen we de lokale gemeenschap met het opruimen én benutten van eigen afval én met eigen duurzame energieproductie. Het woord eigen is hier relevant. We zijn Wim van Lieshout, algemeen directeur gericht bezig steeds meer gebruik te maken van datgene wat er lokaal in onze eigen omgeving - beschikbaar en mogelijk is. Daarbij past dat we dit doen vanuit een coöperatieve gedachte. Door samen te werken, worden we er allemaal beter van én verbeteren we onze werk- en leefomgeving. Wij, HVC, doen dat dus voor maar ook met u. Hoe we dat samen doen, leest u in dit magazine. Ik wens u veel leesplezier. Wim van Lieshout, algemeen directeur 4 5

4 Afval= GRONDSTOF Afval= ENERGIE Bijvoorbeeld voor tennisballen In ons afval zitten veel waardevolle, vaak schaarse en zelfs eindige materialen. Of het nu gaat om hout of fosfaat, groen of metaal, papier of plastic, het is zonde om deze grondstoffen voorgoed verloren te laten gaan. HVC zet zich in om zoveel mogelijk van deze materialen te behouden, door het zo makkelijk mogelijk te maken afval te scheiden. HVC zamelt het afval in en sorteert, recyclet en verwerkt het. Op die manier kunnen deze grondstoffen worden hergebruikt en worden teruggebracht in productieprocessen. Om nieuwe flacons, glazen potten, kleding, autobanden óf tennisballen van te maken. Zo realiseren we de circulaire economie. Momenteel wordt gemiddeld 52% van het materiaal in huishoudelijk afval van HVC-gemeenten hergebruikt. Met andere woorden: er is nog meer uit te halen. Dat is onze uitdaging. Daar krijg je het warm van Fossiele brandstoffen, zoals olie en gas, zijn schaars. Daarom werken we hard aan alternatieve bronnen van energie. Zoals ons afval. Als hergebruik niet meer kan, benutten we afval voor de productie van elektriciteit, warmte en groen gas. Daarnaast bouwt HVC aan het aanwenden van onuitputtelijke bronnen als zonne- en windenergie, en aardwarmte. HVC produceert inmiddels veel energie, genoeg om ruim gezinnen te kunnen voorzien van elektriciteit, huishoudens te voorzien van warmte, en voldoende groen gas om 18 miljoen autokilometers mee te maken. Niet alleen voorkomen we zo gebruik van schaarse fossiele brandstoffen en emissies van CO 2, maar werken we ook aan meer zelfvoorziening: energieproductie in en voor de lokale gemeenschap. 6 7

5 De inzet van HVC Dion van Steensel is Directeur Strategie & Businessontwikkeling en Directeur Grondstoffen: Grondstoffenmanagement en duurzame energie zijn urgent. Omwille van een leefbare planeet. HVC werd ooit opgericht als verbrandingsinstallatie voor huishoudelijk afval, gekoppeld aan energieopwekking. Inmiddels richt HVC zich op het terugwinnen van grondstoffen en het produceren van duurzame energie. Toen we begin jaren negentig de installatie in Alkmaar bouwden, deden we dat voor een termijn van dertig jaar. Maar we zijn toen niet gestopt met nadenken over hoe het beter, goedkoper en duurzamer kan. Anders gezegd: We zijn nu twintig jaar verder en kijken nog steeds dertig jaar vooruit. Want we zijn niet op aarde om zoveel mogelijk afval te verbranden. Directeur Dion van Steensel maakt duidelijk waar het bij HVC om draait: herbruikbaar afval hoort níet in een verbrandingsinstallatie, maar moet terug in de productie- en consumptieketen. Daarom spant HVC zich in om zoveel mogelijk waardevol materiaal vóór verbranding uit het huishoudelijk afval te houden en te halen. Huishoudelijk afval bevat nog steeds oud papier en karton, kunststoffen, en groente-, fruit- en tuinafval dat we beter zouden kunnen hergebruiken. Daarom gaan we opnieuw met elke gemeente apart aan de slag om te kijken hoe we inzamelresultaten kunnen verbeteren. Elke gemeente, elke plaats, soms zelfs elke wijk, vraagt om een specifieke aanpak en die brengen we in kaart. Ons doel is de lokale gemeenschap zelfvoorzienender te maken Afval is grondstof Het denken over duurzaam afvalbeheer heeft zich volgens Van Steensel in hoog tempo ontwikkeld door bestuurlijke ambitie. In Nederland willen we, met de gemeenten voorop, naar maximale recycling van huishoudelijk afval. Dat is niet zomaar. Dat heeft te maken met kosten én met het groeiende besef dat afvalstoffen eigenlijk grondstoffen zijn. Omdat die steeds schaarser worden, wordt het belangrijk, We zijn niet op aarde om zoveel mogelijk afval te verbranden zelfs cruciaal, om ze in de kringloop te houden - het ideaal van de circulaire economie. HVC is daarom voortdurend op zoek naar manieren om de gescheiden materialen zo goed mogelijk uit elkaar te houden en/of te scheiden, om ze vervolgens weer inzetbaar te maken, eventueel na bewerking of opwerking. Er zijn natuurlijk al veel materialen die opnieuw worden ingezet in productieprocessen. Denk maar aan oud papier voor nieuw papier, metalen voor nieuwe metalen, en gft-afval voor compost. Maar ook hier kan het nog beter, zoals met afgedankte apparaten met een stekker. In elektrische apparaten zitten vele waardevolle, soms zelfs zeldzame materialen die opnieuw kunnen worden gebruikt én die daarom gewoon geld waard zijn. Bovendien onderzoekt HVC mogelijkheden om de restpro ducten van afvalverbranding beter in te kunnen zetten, zoals de bodemassen. Uit deze bodemassen halen we metalen, zoals ijzer, en non-ferro-metalen, zoals koper. Op dit moment blijven er nog wel wat non-ferro-metalen achter. Nieuw onderzoek toont aan dat we ook dat laatste beetje kunnen terugwinnen, en dat is gewoon winst. Bovendien kunnen we de bodemassen reinigen tot een schone bouwstof. Nu mogen deze bodemassen nog niet zonder bescherming worden toegepast, bijvoorbeeld als fundering onder wegen. De proeven die we nu doen, geven goede hoop dat bodemassen vrij toepasbaar worden. Afval is energie Naast grondstoffenmanagement kent de strategie van HVC een tweede pijler: duurzame energie. In de jaren negentig ontstond het idee om de energie van de afvalverbranding terug te leveren aan de lokale gemeenschap: de aandeelhouders. Daarmee werd HVC energieproducent. Een belangrijke activiteit, waarin het bedrijf gestaag verder ontwikkelt. Van Steensel: We leveren inmiddels elektriciteit, warmte en groen gas, en zoeken naar mogelijkheden om meer duurzame energie te produceren. Daarom kijken we naar initiatieven op het gebied van bijvoorbeeld aardwarmte, en zonneen windenergie. Wanneer een goede kans zich voor doet, grijpen we die. En soms participeren we om innovatie te versnellen. Zelfvoorzienend als ambitie HVC, zo stelt Van Steensel, is een uitvoerder van het duurzaamheidsbeleid van haar aandeelhouders. De organisatie beschikt over de infrastructuur, installaties en middelen, én over de kennis en ervaring om een invloedrijke rol te hebben. Een heldere strategie is daarvoor onmisbaar: Grondstoffenmanagement en ontwikkeling van duurzame energie zijn omwille van een leefbare planeet urgente thema s. Ze maakten altijd al deel uit van ons werk maar staan nu centraal in onze strategie. Het uitgangspunt is dat HVC bijdraagt aan de mate waarin de lokale gemeenschap in haar grondstoffenen energiebehoefte kan voldoen. Hoewel HVC voor maximaal materiaalhergebruik gaat, is die ambitie eindig. Er zal nog altijd circa dertig procent restafval zijn dat alleen maar goed is als brandstof voor energieopwekking. Dat is ook nuttig, maar hergebruik heeft prioriteit. Restafval bevat nog steeds veel waardevols. Dat moet er uit 8 9

6 Uit reacties is gebleken dat inwoners de nieuwe afvalbrengstations zeer waarderen: ze worden als plezierig en veilig ervaren. Afval brengen op hoger niveau Bij het afvalbrengstation kan grof huishoudelijk afval worden ingeleverd. Het afval wordt hier in ruim twintig verschillende soorten gescheiden. Van metaal tot hout, puin, elektrische apparaten, frituurvet, en meer. Deze intensieve scheiding is niet zomaar; ieder type afval bevat waardevolle materialen die kunnen dienen als grondstof voor nieuwe producten. Het verzorgingsgebied van HVC telt zo n twintig afvalbrengstations; in de afgelopen drie jaar werden onder meer de stations in Lelystad, Zaanstad en Dordrecht geheel opnieuw ingericht. Afval brengen verloopt op deze stations makkelijker en sneller, en ook is veel aandacht besteed aan de veiligheid. Dat leidde er toe dat ze ruimer werden opgezet en dat de routes op het terrein opnieuw werden bepaald. Bezoekers van de nieuwe afvalbrengstations rijden nu over een bordes en kunnen hun grof huishoudelijk afval gemakkelijk van bovenaf in de containers gooien. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van modulaire betonnen elementen. Nieuwe afvalbrengstations worden zo duurzaam mogelijk gebouwd. Zo is bij de bouw van de milieustraat Dordrecht gerecycled materiaal verwerkt in de gevels en objecten op het terrein. Goed voor winterse buien Voor een aantal gemeenten is HVC ook uitvoerder van de gladheidsbestrijding. Waar elke gemeente bepaalt welke wegen en fietspaden moeten worden schoongehouden, voert HVC uit. Om goed voorbereid te zijn op strenge winters, heeft HVC op verschillende plaatsen in het verzorgingsgebied grote voorraden zout aangelegd. Als extra backup kan bovendien nog worden geput uit een centraal depot waar een strategische voorraad van ton zout is opgeslagen. Waar? HVC verzorgt de gladheidsbestrijding in Beverwijk, Den Helder, Dordrecht, Heemskerk, Lelystad, Velsen, Zaanstad en Zeewolde. Stel, het zout raakt toch op Mocht toch nog, door extreme winterse omstandigheden, er een (landelijk) tekort aan strooizout ontstaan, dan kan het Rijk ingrijpen. Er worden dan zogenoemde loketten ingesteld waardoor het zout kan worden herverdeeld. Aan de hand van dit nood-scenario wordt er dan voor gezorgd dat de belangrijkste wegen in Nederland begaanbaar blijven

7 Zo energie-efficiënt mogelijk verwerkt Rioolslib van 6 miljoen mensen Met de slibverbrandingsinstallatie in Dordrecht staat HVC garant voor de verwerking van slib uit rioolwaterzuive ringen waar het afvalwater van in totaal zes miljoen mensen wordt gezuiverd. HVC doet dit in opdracht van de zes aandeelhoudende waterschappen. Verbranden van het slib, dat voor tenminste tachtig procent uit water bestaat, vraagt veel energie. Door slim gebruik te maken van de eigen warmteproductie weet HVC het energieverbruik tot een minimum te beperken. 1 rolemmer gft-afval? Goed voor bijna een hele dag de verwarming aan. Of 21 dagen Wat zijn vergisten en composteren? koken. dat overblijft na het vergistingsproces, jaarlijkse productie van 3,3 miljoen HVC verwerkt gescheiden ingezameld wordt ontwaterd en gecomposteerd. kubieke meter aardgas, genoeg voor het gft-afval in een vergistingsinstallatie. Op deze wijze levert het gft-afval ook verbruik van ongeveer tweeduizend huishoudens. In deze installatie wordt gebruik hoogwaardige compost op. De hoeveelheid geproduceerde gemaakt van bacteriën die in een Deze compost gaat grotendeels naar compost bedraagt ruim ton. anaërobe (zuurstofloze) omgeving het de land- en tuinbouw en wordt ook in organische materiaal afbreken. sier- en moestuinen gebruikt. Tijdens de En er zit nog meer in het vat Zo wordt het gft-afval in een aantal landelijke Compostdag kunnen burgers Uit onderzoek is gebleken dat restafval stappen omgezet in biogas, dat voor het jaarlijks kosteloos compost uit eigen nog steeds veel gft-afval bevat. Als we er grootste deel uit methaan (circa 60% gft-afval afhalen. in slagen dit organische afval nog beter CH 4 ) en koolstofdioxide (CO 2 ) bestaat. apart te houden, levert dat dus meer Het biogas moet worden opgewerkt Wat levert het op? groen gas (en compost) op. Dat is ook om de kwaliteit van aardgas te bereiken, HVC leverde in 2012 gemiddeld 380 Nm 3 nodig om de landelijke doelstelling van en te kunnen worden ingevoerd in het groen gas per uur aan het openbare tien procent groen gas in het openbare openbare gasnet. Het ontgaste materiaal aardgasnetwerk. Dit staat gelijk aan een net te realiseren. Slib is het restproduct van de rioolwaterzuivering. Een energie- en grondstoffenrijke massa, dat voor zestig tot tachtig procent uit biomassa bestaat met als nadeel dat het verontreinigd is. Ook zware metalen en andere schadelijke stoffen die uit het te zuiveren rioolwater worden gehaald, hechten zich gemakkelijk aan het slib. Daarom moet zuiveringsslib volgens de landelijke wetgeving worden verbrand. HVC verbrandt zuiveringsslib in een speciaal daarvoor gebouwde slibverbrandingsinstallatie in Dordrecht. Voordat het de oven ingaat, wordt het slib eerst deels gedroogd (voor de helft ontwaterd). Hiervoor wordt stoom gebruikt dat vrijkomt bij de verbranding van het gedroogde slib (de energie uit het slib zelf). Met de stoom, die nog resteert, wordt elektriciteit opgewekt die goed is voor zo n zestien procent van de eigen energiebehoefte. De resterende energie wordt verkregen van de afval energiecentrale van HVC; deze installaties bevinden zich op een steenworp afstand naast elkaar. Ook levert de slib verbrandingsinstallatie warmte aan de naburige rioolwaterzuiveringsinstallatie. Van groente-, fruiten tuinafval maken we GROEN GAS EN COMPOST 1 rolemmer gft-afval? Goed voor bijna een hele dag de verwarming aan. Of 21 dagen koken. Iedereen produceert afval. En iedereen gebruikt energie. HVC zet het eerste om in het laatste. Bijvoorbeeld door groen gas te produceren uit groente-, fruit- en tuinafval (gft-afval). We beschikken daarvoor over vergistingsinstallaties in Middenmeer en in Zwolle. In 2010 was HVC met partner ROVA de eerste die in Nederland groen gas leverde aan het openbare gasnet

8 Publiek-private samenwerking brengt Recycling op hoger niveau Sortiva heeft als opdracht om zo verantwoord en milieubewust mogelijk herbruikbare stoffen uit het (grof) huishoudelijk afval van HVC en bedrijfsafval van GP Groot te halen. En daarbij een zo hoog mogelijke kwaliteit van de vernieuwde grondstoffen te realiseren, tegen de laagst mogelijke kosten. Algemeen manager Harry Zandbergen: Onze eigenaren HVC en GP Groot hanteren hoge kwaliteits normen. Dat geldt voor de kwaliteit van de grondstoffen die we terugwinnen, maar ook voor onze processen. Zandbergen doelt daarbij op de procesbeheersing waarbij met orde en netheid, en in veiligheid wordt gewerkt. Onze locaties zijn onze etalages. Je kunt bij ons nog net niet van de vloer eten, maar we hebben in de afgelopen jaren wel geïnvesteerd in een bedrijf met strikte productienormen en een cultuur van continu verbeteren, in het bijzonder rond kwaliteit, arbo en milieu. Duurzame kennis ontwikkeld Om te kunnen voldoen aan de duurzaamheidsambities van haar In Sortiva werken HVC en GP Groot samen om zoveel mogelijk grondstoffen uit afvalstromen te winnen. Deze samenwerking tussen het publieke bedrijf HVC en de private onderneming GP Groot blijkt goed te werken. Waar de één zich vooral focust op milieuwinst voor de samenleving op langere termijn, brengt de ander onder meer kennis van de markt in. Zo versterken beide partners elkaar. aandeelhouders, heeft Sortiva in de afgelopen jaren geïnvesteerd in recyclinginstallaties. Zo staat er in Alkmaar een hightech sorteerinstallatie voor bouw- en sloopafval, grof huishoudelijk afval en bedrijfsafval. Ook is er een houtrecyclinginstallatie. Die produceert biobrandstof voor de opwekking van groene stroom in de bio-energiecentrale van HVC. Daarnaast neemt de onderneming deel in een speciaal ontwikkelde recycling installatie voor koffiecupjes. Deze installaties zijn ontwikkeld door het eigen project engineering bureau Onze locaties zijn onze etalages. Je kunt bij ons nog net niet van de vloer eten van Sortiva. Overigens investeren we niet alleen in installaties voor hoogwaar dige terugwinning van grondstoffen. In 2012 investeerden we ook in duurzamere, elektrische kranen. En werden twee windmolens geplaatst. Bovendien betrokken we in het voorjaar een energieneutraal kantoorpand, nadat we lang in bouwketen kantoor hielden. Botsende culturen komen goed samen Bij Sortiva komen niet alleen stromen uit het publieke en het private domein (huishoudens en bedrijven) samen, maar ook de culturen. Omdat beide partners een gemeenschappelijk doel hebben en willen samenwerken, maakt dit het managen hiervan interessant. Zandbergen: HVC doet eerst gedegen en uitgebreid onderzoek voordat ze een knoop doorhakt. Mensen van GP Groot zijn ondernemend, flexibel en nemen graag snel beslissingen. Dat leidt wel eens tot verschillen in gewenste snelheid en aanpak, maar voor het beste resultaat hebben we beide nodig. HVC en GP Groot weten dat van elkaar en staan daarom in goed overleg open voor elkaars ideeën en aanpak. Deze samenwerking is daarom uniek, krachtig en werkt! Papier en karton Bij Sortiva komen veel gescheiden stromen binnen om uiteindelijk te worden hergebruikt als nieuwe grondstof. Zo wordt papier en karton ingezameld bij bedrijven, instellingen, verenigingen en huishoudens. Deze stroom bestaat vooral uit kranten, tijdschriften, foldermateriaal en karton. Hoogwaardig (rest-) papier uit de grafische industrie wordt apart ingezameld en gerecycled vanwege de hoge kwaliteitsstandaard. Na sortering worden het papier en karton geperst in balen en in verschillende kwaliteiten aangeleverd aan papierfabrieken. Oud papier is voor een groot deel de grondstof voor nieuw papier. Nieuw leven voor capsule en koffie De circulaire economie in optima forma. Capsules bewaren het aroma van de koffiemaling perfect, dankzij een omhulsel van aluminium en kunststof. Na gebruik worden ze centraal ingezameld en verwerkt. Daarbij wordt niets verspild en blijft al het materiaal in de kringloop. In een samenwerking tussen Sortiva (HVC en GP Groot) en Dusseldorp Inzameling en Recycling worden de oude capsules gedroogd, versnipperd, gezeefd en met magneten bewerkt om het aluminium eruit te halen. Uiteindelijk blijven drie materialen over: plastic, aluminium en koffieresidu. Plastic wordt nieuw plastic, en aluminium wordt nieuw aluminium. En de oude koffie? Die is een prima brandstof voor de opwekking van energie

9 Duurzame energie dichtbij huis Om verduurzaming van het energiegebruik te versnellen en lokale partijen hierbij te betrekken, onderzoeken steeds meer gemeenten de mogelijkheid van een lokale duur zameenergiecoöperatie. Verschillende constructies zijn hierbij denkbaar. Zo hebben de gemeente Dordrecht en HVC samen de Energiecoöperatie Dordrecht (ECD) opgericht, zie hieronder. Met andere aandeelhouders is de organisatie in gesprek over goede manieren om deze samenwerkingsverbanden ook op andere plaatsen vorm te geven. Energiek in Dordrecht In 2012 richtte HVC met de gemeente Dordrecht de Energiecoöperatie Dordrecht op. De ECD moet een flinke bijdrage gaan leveren aan de stevige klimaatambities in Dordrecht: elf procent energiebesparing en drie procent duurzame energieproductie in En als stip op de horizon: klimaatneutraal in De ECD focust op energiebesparing en lokale productie van groene energie. Door samenwerking te zoeken met lokale (bewoners)groepen wil de ECD mensen in beweging brengen en duurzame projecten initiëren. Geld dat door de ECD wordt verdiend, wordt direct weer geïnvesteerd in nieuwe projecten (het zogeheten revolving fund ). Als eerste actie lanceerde de coöperatie het aanbod aan inwoners om een energiescan te laten doen van de eigen woning tegen een gereduceerd tarief. De scan leverde onder meer een lijst aan maatregelen om zelf energie te besparen. Inmiddels zijn via de ECD tien scholen voorzien van zonnepanelen. Daarnaast stelt de ECD de zonatlas beschikbaar; alle burgers en bedrijven kunnen zelf kijken wat het potentieel is van zonnepanelen op hun daken. Duurzaamheidsfabriek: inspirerende leeromgeving Een bruisend centrum waar groene ondernemers en techniek-leerlingen samenwerken aan oplossingen voor vraagstukken als klimaatverandering en grondstoffenschaarste. In de Duurzaamheidsfabriek op het Leerpark in Dordrecht worden duurzame producten en productiemethoden bedacht, ontwikkeld en getest. De fabriek dient gelijktijdig als leerobject. Want alle leidingen, installaties en energiesystemen zijn zichtbaar en dienen als test- en educatiemateriaal. Het gebouw is bovendien aangesloten op de WKO-installatie van HVC en wekt met zonnepanelen (deels) zijn eigen energie op. HVC innoveert mee De Duurzaamheidsfabriek komt tegemoet aan de wens van bedrijven om onderwijs anders in te richten, dit door praktijkgerichte opleidingen te koppelen aan duurzame innovatietrajecten. Begin 2013 plaatste HVC in sa menwerking met leerlingen een educatie-/testwarmtekoudeopslag en een carport met oplaadpalen voor elektrische voertuigen. Eind 2011 werd voor de Duurzaamheidsfabriek de prijs voor het beste duurzaamheidsplan van Nederland toegekend, een initiatief van de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Financieel Dagblad. Watt n zooi Het educatieproject Watt n Zooi is door HVC ontwikkeld met leerlingen. Het bestaat onder meer uit het Watt n Zooi-magazine, lesbladen en een website: wattnzooi.hvcgroep.nl. Met Watt n Zooi leren kinderen over afvalverwerking, recycling en duurzame energie. Ze worden uitgedaagd hiervoor oplossingen aan te dragen en in hun dagelijkse omgeving toe te passen. Voor de volgende generatie HVC besteedt volop aandacht aan educatie. In eerste instantie om de volgende generatie bewust te maken van vraagstukken rondom afvalpreventie, grondstoffen en energie, maar ook om ze te interesseren in een carrière rond deze zeer relevante onderwerpen. De rondleiding is veelal de afsluiting van het speciale lesprogramma dat voor groep acht van de basisschool werd ontwikkeld. In 2012 bezochten ruim 250 scholen (goed voor ruim kinderen) de afvalenergie centrales in Alkmaar en Dordrecht. Jaarlijks opent HVC haar deuren voor duizenden scholieren om hen met eigen ogen te laten zien hoe we met elkaar nu omgaan met afval en hoe we dat beter zouden kunnen doen. Preventie en hergebruik komen hierbij ruimschoots aan bod, met als doel deze jonge burgers bewust te maken van afval en hun gedrag te beïnvloeden. HVC investeert in technisch talent HVC is daarnaast al vele jaren betrokken bij lesprogramma s en campagnes voor verschillende tech nische opleidingen. We bieden leer-werktrajecten en stageplekken en proberen scholieren en studenten te interesseren voor een beroep in de techniek

10 Duurzame daken Wind energie voor huishoudens In de zomer van 2011 werden op het dak van het hoofdkantoor van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) door HVC 617 zonnepanelen geplaatst. Daarmee realiseerde deze aandeelhouder toen het grootste zonnedak van de regio. De panelen voorzien in ruim tien procent van de energiebehoef- Tenslotte heeft een stijgende zeespiegel een rechtstreekse relatie met het waterschapswerk: zorgen dat we in de regio droge voeten houden. Zonnepanelen betaald via energierekening Om de drempel om te investeren in zon- Wind is een onuitputtelijke energiebron. Wanneer zich een goede kans voordoet, vooral in samenwerking met aandeelhouders, staat HVC open om windenergieprojecten te realiseren. Ook deze projecten leveren een bijdrage aan het realiseren van de duurzaamheidsdoelstellingen van onze aandeelhouders. Verduurzaming van Alkmaar De windmolens passen in het ambitieuze energieprogramma van de gemeente Alkmaar, aldus wethouder Nagengast die duurzaamheid in zijn portefeuille heeft. Onze doelstellingen voor opwekking van duurzame energie in Alkmaar en omgeving zijn fors: het aandeel zonne- te van het hoofdkantoor. De investeringen in zonne-energie passen in een afspraak die de waterschappen en het Rijk maakten. Afgesproken werd dat de waterschappen zich zouden inzetten om in 2020 dertig procent op energie te hebben bespaard en voor veertig procent zelfvoorzienend te zijn. Los van dit papieren contract heeft het waterschap ook een directe motivatie nepanelen te verlagen, ontwikkelt HVC nieuwe concepten voor aandeelhouders. Een voorbeeld is een project in Zwijndrecht waar HVC 400 zichzelf afbetalende zonnepanelen op zeven gemeentelijke panden legde. In dit project betaalt de gemeente met de elektriciteit die wordt opgewekt, de kosten van de geleverde zonnepanelen. HVC bekijkt of dit project ook in andere steden kan worden geïntroduceerd. HVC heeft een aantal windturbines op land en participaties in twee offshore windparken. In februari 2012 namen we op het terrein van Sortiva in Alkmaar twee nieuwe windturbines in bedrijf. Deze maken deel uit van een plan voor vier molens in Alkmaar. Samen moeten zij energie leveren voor zo n zevenduizend huishoudens. In 2010 werd de eerste turbine al geplaatst. en windenergie maakt daar liefst twintig procent vanuit. De vier windmolens vormen daarom een goede stap naar de verduurzaming van onze gemeente. Onderdeel van het energieprogramma van Alkmaar is ook de verdere aanleg van het warmtenet vanuit de afvalenergiecentrale van HVC voor de verwarming van huizen, bedrijven en instellingen. om een duurzame bijdrage te leveren. Meer windparken HVC heeft een klein aandeel (10%) genomen in twee windparken op zee: Gemini (400 Megawatt in eerste fase) bevindt zich 55 km ten noorden van Schiermonnikoog en Borkum West II (400 Megawatt in eerste fase), 40 km voor de Duitse kust. HVC is bovendien eigenaar van klein schalige windparken op land. Ter hoogte van Burgerveen namen we in februari 2012 drie windmolens in gebruik. Ook in Middelharnis, op een terrein van Waterschap Hollandse Delta (aandeelhouder), bezitten we een windmolen

11 Afval niet verspillen ENGELS AFVAL in Nederlandse installaties auto s x km Stoom voor DuPont scheelt tonnen In 2012 besloten productieonderneming DuPont* en HVC tot de aanleg van een stoomleiding tussen hun beide installaties in Dordrecht. In de loop van 2013 zal de ene buurman HVC direct stoom aanleveren aan de andere buurman DuPont. Dat scheelt in CO 2 -uitstoot door DuPont liefst ton per jaar, en dat is net zoveel als de uitstoot van middenklasse auto s bij kilometer. Beter hier verbranden dan daar storten Is verbranding in een Nederlandse installatie beter dan storten in het buitenland? Ja, dat is het. Weliswaar leidt transport van afval tot milieubelasting, maar deze wordt (meer dan) volledig gecompenseerd doordat we storten in de uitvoerende landen voorkomen én in onze afvalenergiecentrales energie produceren. In Nederland is gedurende de laatste decennia door overheden en bedrijfsleven geïnvesteerd in de bouw van afvalenergiecentrales; installaties, zoals die van HVC, waar restafval wordt verbrand en de warmte wordt benut voor energie. Het ongewenste storten is hiermee geminimaliseerd. Maar de balans is de afgelopen jaren naar de andere kant doorgeslagen. Nederland heeft nu een te grote verbrandingscapaciteit voor de hoeveelheid Nederlands afval. Niet storten, maar benutten Nederlandse afvalverwerkers zijn de laatste jaren daarom ook afval uit andere EU-landen gaan verwerken. HVC verwerkt sinds 2012 huishoudelijk restafval uit Engeland. Dit heeft een aantal voordelen: in de genoemde landen wordt nog veel huishoudelijk afval gestort hetgeen uit oogpunt van milieu en klimaat ongewenst is. Bovendien krijgen de afvalenergiecentrales in Nederland, en dus ook die van HVC in Alkmaar en Dordrecht, voldoende afval aangevoerd, waarmee stilstand wordt voorkomen. Brand in bioenergiecentrale Met de bio-energiecentrale in Alkmaar produceert HVC sinds 2008 meer dan MWh per jaar: groene stroom voor circa huishoudens. Hiervoor wordt vooral zogenoemd B-hout benut dat gescheiden is van het grof huishoudelijk afval uit aangesloten gemeenten. In het turbinegebouw van de bio-energiecentrale in Alkmaar heeft zondag 21 juli 2013 een felle brand gewoed. Hierdoor zijn zowel de turbine als de generator zwaar beschadigd geraakt. Bij de brand zijn geen gewonden gevallen. De afvalenergiecentrale en andere gebouwen hebben geen schade opgelopen. Direct na het blussen is een onderzoek gestart naar de oorzaak. De levering van elektriciteit aan aandeelhouders en klanten is niet in het geding gekomen. Naar verwachting zal het enige tijd duren voordat de installatie weer in bedrijf kan worden genomen. HVC gebruikt de warmte van de afvalverbranding om water te verwarmen tot stoom. Die stoom wordt met behulp van een turbine omgezet in elektriciteit. Als de nieuwe pijpleiding een feit is, neemt DuPont direct stoom af om te benutten in de eigen energiecentrale. Vooralsnog zal dat alleen in de weekeinden zijn auto s Doelstelling direct voor derde gerealiseerd De samenwerking van HVC en DuPont levert een belangrijke bijdrage aan de x km verduurzaming van de gemeente Dordrecht die een energiebesparing voor Stoom voor DuPont scheelt tonnen ogen heeft van elf procent in 2015 (ten opzichte van 2009). Door de stoomlevering van HVC aan Dupont wordt een derde van deze doelstelling gerealiseerd. * De productievestiging in Dordrecht behoort tot de grootste van DuPont in Europa; er werken circa 900 mensen. Er staan negen fabrieken waar kunstharsen, de koel- en koudemiddelen en fluorproducten worden gemaakt. DuPont noemt zichzelf een op wetenschap gebaseerd productie- en dienstenbedrijf

12 Waardevolle stoffen terugwinnen We verbranden afval en slib. Na verbranding blijven nog reststoffen over. Wat kun je hier nog mee doen? Nieuwe technieken moeten restproducten van verbranding weer waardevol maken. Na verbranding van afval blijft as over. Waardevolle stoffen terugwinnen Dit bodemas wordt opgewerkt en verkocht om te gebruiken als funderingsmateriaal onder bijvoorbeeld wegen en geluidswallen. Op dit moment moet dat onder strikte condities. Bodemassen zijn afkomstig van afvalenergiecentrales en bevatten nog verschillende stoffen: schadelijke maar ook waardevolle stoffen. Het is de moeite waard om daar goed naar te kijken. De afvalenergiecentrales van HVC produceren tot ton bodemas per jaar en dat is dus maar een klein deel van de totale productie in het land. Fosfaat winnen uit as van rioolslib Ook spant HVC zich in om fosfaat terug te winnen uit het as dat na verbranding van slib overblijft. Fosfaat is een waardevolle bouwstof voor alles wat leeft. In de voedselketen gaat het van fosfaaterts via kunstmest naar planten, dieren en uiteindelijk mensen. Via de ontlasting komt fosfaat in het rioolwater terecht, en via zuiveringsinstallaties komt deze stof in het zuiveringsslib naar de slibverbrandingsinstallatie in Dordrecht. Daar blijft het fosfaat achter in een kleine stroom as, waardoor de kans toeneemt om het terug te winnen. AS wordt meer dan het (w)as Bodemassen wassen Sinds begin 2013 doet HVC, samen met Boskalis Dolman, een proef om de reststoffen nog verder uit het bodemas te halen. Dat dient twee doelen. Het gewassen bodemas kan breed en vrij toegepast worden als bouwstof, waar het een prima alternatief is voor grind en zand. En de waardevolle stoffen die eruit worden gehaald, als koper, aluminium, lood, en zelfs goud en zilver, kunnen worden verkocht om opnieuw te gebruiken. Met de ingebruikname van de nieuwe installatie loopt HVC voorop in de branche. De eerste onderzoeksresultaten zijn positief. De voorraad fosfaat op onze planeet is eindig In samenwerking met Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) onderzoekt HVC daarom mogelijkheden om deze grondstof uit de as van slibverbranding terug te winnen. De nieuwe techniek is weliswaar kostbaar, maar kan door de samenwerking wel rendabel worden. Daarmee gaan ook waterzuiveringen in de toekomst een belangrijke bijdrage leveren aan de circulaire economie: fosfaten spoelen niet meer naar zee, maar worden teruggewonnen, en opnieuw als kunstmest voor landbouw ingezet

13 Warmte met toekomst Bij de verbranding van restafval in de afvalenergiecentrales van HVC in Alkmaar en Dordrecht komt veel hitte vrij. HVC gebruikt deze, behalve voor elektriciteitsproductie, ook voor warmte-afzet in de directe omgeving. De duurzame winst hiervan is groot; collectieve warmte van HVC scheelt 75% CO 2 -uitstoot ten opzichte van de individuele warmte van de eigen cv-ketel in huis of bedrijf. WKK In 2011 heeft HVC drie warmtenetten overgenomen van energiebedrijf NUON. Het gaat om ruim vier duizend particuliere aansluitingen in Heerhugowaard, Broek op Langedijk en Zaanstad. Nu nog wordt deze stadsverwarming gevoed door een WKK (Warmte Kracht Koppeling) op aardgas. Het is de bedoeling ook deze netten op termijn aan te sluiten op het netwerk vanuit de afvalenergiecentrale in de Boekelermeer. Alkmaar: op naar aansluitingen De routes waarlangs warmtenetten worden gerealiseerd, zijn lang; onderweg moeten veel paaltjes worden geslagen, en soms hindernissen overwonnen. In 2012 gebeurde dat rond de afvalenergie centrale in Alkmaar, van waaruit het warmtenet steeds verder wordt uitgelegd. In Dordrecht sloten de gemeente, woningcorporaties en HVC de rijen voor het warmtenet vanuit de Dordtse centrale. De start van de aanleg van het warmtenet in Alkmaar dateert al van Toen werd begonnen met de verwarming van het bedrijventerrein Boekelermeer. Alle bedrijven daar zijn aangesloten op het warmtetraject in de richting van Heiloo; prominente afnemer is het AZ-stadion, inclusief de voetbalvelden. Het warmtenet wordt sindsdien gestaag uitgerold, in samenwerking met de gemeente. Vanaf de afvalenergiecentrale vertakt het warmtenet zich in twee richtingen; behalve naar Heiloo, ook in de richting van Alkmaar. Langs dit laatste traject werden onder meer het Petrus Canisius College en woningen in de wijken Overdie en Schelphoek aangesloten. In de komende jaren wordt het warmtenet verder uitgelegd in de richting van Langedijk. Uiteindelijk is het de bedoeling tot in die gemeente te komen. Dan zullen liefst tienduizend woningen en bedrijven in Alkmaar, Langedijk en Heerhugowaard van duurzame warmte zijn voorzien. De snelheid waarmee dit gebeurt, hangt onder meer af van de ontwikkeling van nieuwbouwprojecten. Dordtse handen ineen voor collectieve warmte Medio 2012 werd voor het collectieve warmtenet in Dordrecht een belangrijke mijlpaal bereikt. De gemeente Dordrecht, de woningcorporaties Trivire en Woonbron, en HVC beloofden zich in te spannen om zoveel mogelijk huishoudens, bedrijven en gemeentelijke panden aan te sluiten op het warmtenet vanuit de afvalenergiecentrale. Hiervoor werden samenwerkingsovereenkomsten getekend. Met het streven om in 2020 tenminste eenheden te hebben aangesloten, is de lat hoog gelegd, stelt wethouder Harry Wagemakers. Ik hou er wel van om stevige ambities te hebben, en deze zijn niet onrealistisch. Bovendien staat er een installatie die meer dan genoeg warmte produceert, het zou eeuwig zonde zijn als we die niet maximaal zouden benutten. De eerste buis voor het warmtenet vanuit de afvalenergiecentrale werd al gelegd in maart 2011 en inmiddels zijn meerdere gebouwen, zoals scholen en woningen in aanbouw, voorbereid op aansluiting. Het warmtenet in Dordrecht vraagt een lange voorbereiding en een aanzienlijke investering met een lange terugverdientijd. Vanwege het laatste is het cruciaal dat er voldoende aansluitingen worden gerealiseerd. Stagnerende woningbouw en dito invulling van bedrijven terreinen maken het er op dit moment niet makkelijker op, vertelt Wagemakers. Om deze reden zijn we in gesprek voor Europese subsidie, in de hoopvolle verwachting dat wordt onderkend dat we in Dordrecht een enorme kans hebben om een flinke verduurzamingsslag te maken. In dat opzicht is het ook positief dat we in HVC een betrokken partner hebben die niet zomaar af zal haken, zoals we in den lande wel zien bij private partijen. Bovendien hebben alle aandeel houders van HVC zich uiteindelijk geschaard achter het besluit om te investeren in ons warmtenet; dit natuurlijk in eerste instantie omdat het van belang is voor de rendabiliteit van de afval energiecentrale. Maar ook vanuit de visie dat het draait om een duurzamere samenleving. Wethouder Harry Wagemakers schrikt niet terug voor stevige ambities als het gaat om een duurzamer Dordrecht

14 Alle stekkers verzamelen! Meer inzicht in hergebruikscijfers Scheidingsresultaten versus doelen Onder de slogan: Gooi niet weg, lever in is HVC een campagne gestart voor het inzamelen van alles waar een stekker aan vast zit. Liefst 38 gemeenten nemen deel en krijgen de beschikking over een multimediale campagne die en aluminium die teruggaan voor productie van nieuwe apparaten. En bijvoorbeeld de schadelijke CFK s uit koelkasten die onschadelijk worden gemaakt. HVC ontwikkelt de campagne op hun eigen maat kan worden voor 38 aangesloten gemeenten. HVC lanceerde in 2012 een online monitor om lokale resultaten op het gebied van materiaalhergebruik te monitoren. Dit instrument maakt inzichtelijk wat de status van het materiaal hergebruik in een gemeente is en wat het effect van eventuele maatregelen zal zijn. Het gebruik van de monitor begint met het invullen van alle huishoudelijke afvalstromen die in de gemeente worden geregistreerd. Daarna becijfert de monitor de percentages producthergebruik, materiaalhergebruik, overige nuttige toepassing en verwijdering. In een grafiek wordt duidelijk hoe deze percentages zich tot elkaar verhouden. En misschien wel belangrijker: hoe deze zich verhouden tot de hergebruiksdoelstellingen die door het Rijk worden gesteld. In de afvalbrief van voormalig staatssecretaris Atsma van het ministerie van Infrastructuur en Milieu van augustus 2011 is voor het hergebruik van huishoudelijk afval een stevige ambitie opgenomen: van nu gemiddeld 50% naar 65% in Deze hergebruik monitor kan door gemeenten gratis worden gedownload vanaf het extranet van HVC en is op ieder moment te gebruiken. gesneden. Van tondeuse tot versterker, van wasmachine tot televisie, het zijn allemaal apparaten die gemaakt zijn van waardevolle grondstoffen. Door ze apart in te zamelen en uit elkaar te halen, kunnen verschillende materialen opnieuw worden gebruikt. En wordt voorkomen dat schadelijke stoffen in het milieu komen. Denk aan ijzer Voor deze gezamenlijke inzet verwierf ze - als vooruitgeschoven post van haar aandeelhouders - campagnesubsidie bij de organisatie WeCycle. Hiermee kan een campagne worden ontwikkeld met een bereik van maar liefst 1,5 miljoen burgers. Doel van de campagne is dat mensen bewuster worden van het apart inleveren van hun apparaten, om dit vervolgens ook te doen. Toolkit voor slimmer en effectiever campagnevoeren HVC vindt het belangrijk om voortdurend aandacht te vragen voor (verbeterde) afvalscheiding. Dat is niet zomaar. Er zitten namelijk nog steeds waardevolle grondstoffen in het restafval. Voor haar aandeelhouders heeft HVC daarom een databank met informatie over communicatie rond afval samengesteld. Deze Toolkit Afvalcommunicatie biedt (behalve veel nuttige informatie) ook allerlei teksten, materialen en beelden om communicatiemiddelen te produceren, of een eigen campagne op te zetten. Zo kunnen aandeelhouders niet alleen snel en voordelig campagne voeren; ook zullen doelgroepen - van gemeente naar gemeente - de uitingen makkelijker herkennen

15 HVC werkt voor... HVC is... een nutsbedrijf, vooral actief in Noord- en Zuid-Holland, Flevoland en Friesland. Met 990 medewerkers vormen we een organisatie van en voor 48 gemeenten en zes waterschappen, die onze aandeelhouders zijn. Onze opdracht is om deze overheden te ondersteunen bij het realiseren van hun doelstellingen op het gebied van afval- en grondstoffen, energie en klimaat. We streven naar een zo hoog mogelijk milieurendement tegen verantwoorde kosten, waarbij financiële opbrengsten weer terugvloeien naar de samenleving (onze aandeelhouders). HVC doet in... afval, grondstoffen en energie. We hebben twee kernactiviteiten: grondstoffenmanagement en energieproductie en -levering, waarvoor de basis te vinden is in onze eigen afvalinzameling en -aanvoer door derden. Bij 28 van onze gemeentelijke aandeelhouders zijn we verantwoordelijk voor de inzameling van huishoudelijk afval. Daarmee is HVC de grootste publieke afvalinzamelaar van Nederland. Het afval van de circa huishoudens (circa een miljoen inwoners) in deze gemeenten verwerken we vervolgens zo goed en hoogwaardig mogelijk. Dat geldt ook voor het afval dat we van andere aandeelhouders en klanten krijgen aangeleverd. Voor onze aandeelhoudende waterschappen dragen we zorg voor de verwerking en benutting van zuiveringsslib. HVC gaat voor... het maximaal hergebruik van ingezamelde/aangeleverde grondstoffen. Afval dat na grondstofwinning overblijft, is brandstof. Daar wekken we (duurzame) energie mee op in de vorm van elektriciteit, warmte en groen gas. Ook investeren we in duurzame energieprojecten, zoals met wind en zon. Deelnemende gemeenten: Alblasserdam Heemskerk Alkmaar Heerhugowaard Almere Heiloo Beemster Hendrik-Ido- Bergen Ambacht Beverwijk Hollands Kroon Castricum Hoorn Den Helder Koggenland Dordrecht Langedijk Drechterland Leerdam Dronten Lelystad Enkhuizen Medemblik Giessenlanden Molenwaard Gorinchem Noordoostpolder Graft-De Rijp Opmeer Hardinxveld- Papendrecht Giessendam Purmerend Deelnemende waterschappen: Delfland Rijnland Rivierenland Schieland & de Krimpenerwaard Hollandse Delta Hollands Noorderkwartier Schagen Schermer Sliedrecht Smallingerland Stede Broec Texel Uitgeest Urk Velsen Westland Wormerland Zaanstad Zederik Zeevang Zeewolde Zwijndrecht HVC windmolenparken op zee HVC windmolenparken op land HVC zet zich in... om afval zoveel mogelijk te voorkomen en vervolgens zoveel mogelijk te scheiden voor materiaalhergebruik. Daarom geven we voorlichting, onder meer aan de hand van rondleidingen in onze installaties en door informatie- en campagnemateriaal te ontwikkelen. Zonne-energiecentrale 20 kwp Zonne-energiecentrale 45 kwp Zonne-energiecentrale 50 kwp Zonne-energiecentrale 100 kwp Zonne-energiecentrale 200 kwp Zonne-energiecentrale 300 kwp Zonne-energiecentrale kwp Kortom, aan de hand van onze activiteiten werken we aan het verduurzamen van onze leef- en werkomgeving: een omgeving die zelfvoorzienender wordt doordat we gebruikmaken van grondstoffen die in onze omgeving beschikbaar komen en van (duurzame) energie die we in onze eigen omgeving produceren

16 Aanvoer, verwerking en restproducten 2012; in één oogopslag Kerncijfers 2012 Hieronder vindt u een aantal kerncijfers van HVC over Meer is te vinden in ons jaarverslag op of opvraagbaar via communicatie@hvcgroep.nl. Medewerkers (aantal FTE) 937 Inzameling en aanvoer afval Ton Verbrandbaar huishoudelijk afval Verbrandbaar bedrijfsafval Composteerbaar afval Biomassa Grof huishoudelijk afval Niet brandbaar afval (inclusief wit- en bruingoed) Totaal Rioolwaterzuiveringsslib Verwerking HVC Afvalcentrales (verbranding) HVC Compostering Bio-energiecentrale Recycling via Sortiva (50%-deelneming) Recycling via Korenet (50%-deelneming) Verwerking elders Totaal Slibverwerkingsinstallatie Aanvoer afval AEC (in kiloton) Geproduceerde elektriciteit (in GWh) Aanvoer hout (in kiloton) Geleverde warmte (in TJ) Aanvoer slib (in kiloton) Restproducten en reststoffen van de verwerking door HVC Gecertificeerd slak Ferro- en non-ferro-metalen Compost Bodemas Vliegas, zouten en filterkoek As uit slib Geproduceerd groen gas (in miljoenen m 3 )

17 Dit magazine is een uitgave van NV HVC Jadestraat RD Alkmaar Postbus GD Alkmaar (072) info@hvcgroep.nl