RAPPORTAGE PUBLIEKSONDERZOEK SITTARD-GELEEN (NAJAAR 2006) (met aanpassingen januari 2007)

Transcriptie

1 Memo Aan : Hans Hoogers (gemeente Sittard-Geleen) Van : Hans Iserief Datum : 8 januari 2007 Kopie : Jan Gutteling (UT), Geert Geujen (Actorion), Margot Aerts, Anne Pronk (Royal Haskoning) Onze referentie : 9S /M005/902392/Nijm Betreft : Rapportage publieksonderzoek risicocommunicatie Sittard-Geleen (vervolg) RAPPORTAGE PUBLIEKSONDERZOEK SITTARD-GELEEN (NAJAAR 2006) (met aanpassingen januari 2007) Veldwerk: I&O Enschede Analyse en samenstelling tabellenboek kwantitatieve gegevens: JmG (UT) Uitgangspunt: Standaard vragenlijst publieksonderzoek veiligheidsrisico s. De database is een rijke bron van informatie, mede omdat vele deelnemers waar dat mogelijk was via open vragen veel informatie hebben gegeven over hun ervaringen, denkbeelden en zienswijzen met betrekking tot externe veiligheidsrisico s. Hieronder staan alleen de analyses van de kwantificeerbare delen van de vragenlijst vermeld. Wie zijn de deelnemers aan het onderzoek? In totaal zijn vragenlijsten verwerkt van 837 personen, waarvan via internet n=361 (43%) en via een schriftelijke vragenlijst n=476 (57%). Vrouwen vulden naar verhouding vaker de Schriftelijke vragenlijst dan de Webvragenlijst (S: 64%, W: 36%) in dan mannen (S: 49%, W: 51%). Overall 51% man, 49% vrouw. De groep die de vragenlijst Schriftelijk invulde is gemiddeld ouder dan de Webvragenlijst invullers (S: gemiddeld 48,6 jaar, s.d. 12,7; W: gemiddeld 52,5 jaar, s.d. 16,6). Overall is de gemiddelde leeftijd 50,8 jaar, met een spreiding tussen 18 en 93 jaar. Relatief meer personen met een lager opleidingsniveau koos voor de schriftelijke vragenlijst (S: laag niveau 73%, gemiddeld niveau 52%, hoog niveau 45%; W: laag niveau 27%, gemiddeld niveau 48%, hoog niveau 55%). Overall rapporteerde 36% een laag opleidingsniveau, 30% een gemiddeld niveau en 34% een hoger niveau. Van de respondenten geeft 28% aan te werken in de buurt van een mogelijke risicobron (58% zegt nee en 11% weet het niet. De rest geeft geen antwoord). Van de respondenten is 9% werkzaam bij een bedrijf of instelling dat wordt aangeduid als risicobron, 83% niet en 3% weet het niet. Bijna 6% geeft op deze vraag geen antwoord. 8 januari S /M005/902392/Nijm 1/20

2 Conclusie: Invullers schriftelijke vragenlijst wijken significant af van invullers Webvragenlijst. Controle via bureau bevolkingszaken van de gemeente Sittard-Geleen zal moeten aantonen of de steekproef als geheel representatief is voor de populatie inwoners van Sittard-Geleen op geslacht, leeftijd en opleidingsniveau. Vooralsnog gaan we bij de navolgende analyses uit van de gehele steekproef. Zijn er verschillen tussen inwoners van en de overige inwoners van Sittard-Geleen? Op basis van de nagezonden postcodes van de wijk kon worden vastgesteld dat van degenen die hun postcode wilde opgeven, 32,5% in woont, en 67,5% elders. Van 32 personen was de postcode niet te gebruiken. Inwoners van geven significant vaker aan opslag en transport van gevaarlijke stoffen in hun omgeving te hebben dan de andere respondenten. De inwoners van geven aan een beetje angstiger te zijn dan de andere respondenten (Lindeheuvel M= 2.64, overigen M = 2.39, op een vijfpuntschaal van 1 helemaal niet tot 5 heel erg angstig, verschil statistisch significant p<.01). Deze waarden duiden op een score die gemiddeld ligt tussen een beetje angstig en enigszins angstig. Ongeveer 18% van de inwoners van scoort een 4 of hoger op de angstschaal (de som van de vier items uit vraag 8), tegen zo n 8% van de overige inwoners. Inwoners van vinden het wonen in de buurt van risicobronnen iets minder riskant dan andere respondenten (: 48,8% (zeer) eens met vraag 6-3; Overigen 59,6%, statistisch significant, p<.001), en zijn het iets minder eens met de stelling dat men zelf ook verantwoording heeft voor informatievoorziening over risico s (: 38,4% (zeer) oneens met vraag 6-11; Overigen 33,9%, statistisch niet significant, p=.058). Verder zijn inwoners van en overigen het eens over de verantwoordelijkheid van de gemeente voor de veilige woonomgeving, en bij de communicatie over risico s. Tevens verwacht men in gelijke mate dat de gemeente open en volledig zal communiceren over risico s. In de bijlagen van deze notitie zijn tabellen opgenomen met de resultaten weergegeven per vraag. Waar mogelijk is daarbij per individuele vraag gekeken naar nadere verschillen tussen de inwoners van en de overige inwoners. Er is daarbij niet nagegaan of eventuele verschillen verklaard zouden kunnen worden door verschillen in demografische of andere persoonsgebonden kenmerken, alleen de postcode is bepalend geweest voor het onderscheid in de twee groepen. Over het algemeen zijn (bij benadering) 260 respondenten toegewezen aan de wijk, en bestaat de groep niet uit ongeveer 540 personen. Waargenomen objecten en risico s in Sittard-Geleen Veel respondenten merkten op dat er in hun woonomgeving een of meerdere risicobronnen aanwezig zijn (29% tankstation met LPG; 4% opslag vuurwerk; 24% opslag of productie gevaarlijke stoffen; 42% transportroute gevaarlijke stoffen). In het tabellenboek staan in tabel 1 de volledige gegevens voor deze vraag. Opmerkelijk is voorts dat ook veel respondenten op deze vragen het antwoord schuldig bleven (weet niet of geen antwoord genoteerd: 21% tankstation met LPG; 42% opslag vuurwerk; 35% opslag of productie gevaarlijke stoffen; 29% transportroute gevaarlijke stoffen). 8 januari S /M005/902392/Nijm 2/20

3 Zowel de bewoners van als de bewoners van andere wijken denken bij een risicobron voornamelijk aan DSM/Sabic. In vraag 1 werd hen deze vraag gesteld. Tevens denken beide groepen aan tankstations. De bewoners van noemen ook transportbedrijf Langen. Bewoners van overige wijken noemen vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor en de weg. Op de vraag, of de betreffende risicobronnen al bestonden voordat men zich op het huidige adres vestigde, ontstond het volgende beeld: 26% tankstation met LPG; 2% opslag vuurwerk; 25% opslag of productie gevaarlijke stoffen; 40% transportroute gevaarlijke stoffen). De aantallen respondenten zonder antwoord is ook hier groot (tussen 31% en 53%). Kijkend naar de verschillen tussen en de overige inwoners (tabel 1 in de bijlage) valt op dat de eerste groep relatief vaker een LPG-tankstation, de opslag of productie van gevaarlijke stoffen en transportroutes noemt. Overall is de gepercipieerde risicobelasting van de deelnemers uit significant hoger (tabel 1, deel 2). De proportie deelnemers dat 1 of 2, dan wel 3 of meer risicobronnen noemt, is beduidend hoger in. Relatief grote aantallen respondenten gaven aan bij ongelukken met risico-objecten als LPG-station, opslag en transport van gevaarlijke stoffen, opslag vuurwerk (zeer) waarschijnlijk wel doden en gewonden te verwachten. Nadere inspectie van tabel 2 laat zien dat de overige inwoners van Sittard-Geleen bij de meeste vragen net iets vaker ja antwoorden dan de inwoners van. Een zelfde patroon is te zien in tabel 4 over de vraag naar de waarschijnlijkheid van slachtoffers bij incidenten met risico-objecten. Niettemin zijn in beide tabellen de verschillen niet heel erg groot. Het gevoel van urgentie bij bewoners van Sittard-Geleen over risico s en bij communicatie over risicobronnen Het gevoel van urgentie bepalen we aan de hand van de antwoorden op de vragen 5, 6 en 8 (zie tabellenboek). De vragen 7 en 9 zijn indicatief voor de gevoelde noodzaak voor risicocommunicatie. De eerste vijf items van vraag 5 refereren naar de mate van betrokkenheid van risico voor de deelnemers. De resultaten zijn hier wisselend, waarbij steeds grote groepen respondenten in het midden van de schaal scoren, of zich juist wel of juist niet betrokken voelen bij het onderwerp. Dit aspect kan van grote betekenis zijn voor de andere reacties op de risico s, zoals de risicoperceptie en de angst. De eerste vier items van vraag 6 meten risicoperceptie. Grote groepen respondenten scoren hier in het midden van de schaal of zodanig dat er sprake is van een licht verhoogde mate van risicoperceptie. Daar staat tegenover dat ongeveer even grote groepen menen dat gemeenten en bedrijven de risico s onder controle hebben. Gemeente en bedrijven worden in gelijke mate en door zeer velen als verantwoordelijk gezien voor de veiligheid in de woonomgeving, en voor de communicatie over risico s. Ongeveer 30% ontkent zelf (mede)verantwoordelijk te zijn voor de eigen informatie 8 januari S /M005/902392/Nijm 3/20

4 voorziening, terwijl een even grote groep dat wel ziet. In het kader van de bevordering van de zelfredzaamheid kan in deze afwijzende houding een probleem liggen. Burgers hebben meer vertrouwen in de gemeente dan in de bedrijven wat betreft de open en volledige informatievoorziening over risico s. De tabellen 5 en 6 tonen dat er bij veel vragen geen verschil bestaat tussen de inwoners van en de overige inwoners van Sittard-Geleen. Het grootste verschil zien we in tabel 5 bij de vraag "Als ik iets over risicobronnen hoor in mijn buurt, zeg ik tegen mijzelf: Het maakt niet uit waar je woont, er zijn overal risico s. Inwoners van zijn meer geneigd het hiermee (zeer) eens te zijn dan de overige inwoners van Sittard-Geleen. Uit tabel 6 valt af te leiden dat meer inwoners van andere delen van Sittard-Geleen dan inwoners van wonen bij een risicobron riskant achten, minder de indruk hebben dat de gemeente risicobronnen goed controleert en minder menen dat de risicobronnen zelf de risico s goed onder controle hebben. Daarnaast menen relatief meer inwoners van dat bedrijven burgers open en volledig informeren en dat de gemeente veel kennis in huis heeft. Als er bij de relatief geringe verschillen al sprake zou zijn van een perceptieverschil, dan lijken deze resultaten er op te wijzen dat de inwoners van juist iets lager scoren op perceptie dan de overige inwoners van Sittard- Geleen. Het kwalitatieve gedeelte van vraag 5 laat zien dat de bewoners van en de bewoners van overige wijken zich op vergelijkbare wijze verdiepen in risicobronnen in de buurt. Ze zoeken dingen op via de media en zorgen dat ze alert zijn. Een grote groep mensen geeft aan dat ze er niets aan kunnen doen dat ze te maken krijgen met de gevolgen van risico s. Er is ook een groep mensen die wel weet wat ze kunnen doen om te voorkomen dat ze te maken krijgen met de gevolgen van risico s: verhuizen, melding maken, alert blijven. Er zijn geen grote verschillen tussen de antwoorden van en de overige wijken. Een grote groep mensen geeft aan dat ze niet weten wat de gemeente doet om de risicobronnen te controleren. Tevens geeft een grote groep mensen aan dat de gemeente controleert, overlegt en wet- en regelgeving toepast om de risicobronnen te controleren. Wederom zijn er geen grote verschillen tussen de antwoorden van en de overige wijken. Vraag 8 richt zich op de waargenomen onrust naar aanleiding van de confrontatie (via de vragenlijst) met risicobronnen. Zo n 20% van de deelnemers reageert daarop met enige tot veel spanning of angst en geeft aan helemaal niet rustig of op het gemak te zijn in die situatie. Tussen 30% en 50% van de deelnemers geeft op een of meer van de vragen aan geen onrust of angst te voelen. Inwoners van 8 januari S /M005/902392/Nijm 4/20

5 rapporteren iets meer onrustgevoelens en iets minder gevoelens van gerustzijn dan de overige inwoners van Sittard-Geleen. Ongeveer 11% van de respondenten gaf aan het afgelopen jaar door de gemeente te zijn geïnformeerd over risicobronnen in de omgeving (tabellenboek vraag 7). Ongeveer 22% ontving naar eigen zeggen informatie van een bedrijf, en nog eens 6% via andere personen of organisaties. Zo n 29% had de ervaring dat er iets gebeurde waardor men op dat moment behoefte had aan risico-informatie, 12% rapporteert een ongebruikelijk luiden van de sirene in het afgelopen jaar. Inwoners van geven relatief vaker aan informatie gehad te hebben van de gemeente, een bedrijf of een andere organisatie, maar ook bij deze vragen zijn de verschillen tussen beide groepen niet erg groot. Grote groepen in Sittard-Geleen spreken uit dat er behoefte is aan risicocommunicatie, 70% geeft aan behoefte te hebben aan alle informatie (zie tabellenboek vraag 9). Het recht op risico-informatie voor burgers wordt door vrijwel iedereen (90%) onderstreept. Men meent ook in meerderheid (73%) dat betere informatievoorziening kan leiden tot meer veiligheid. De koppeling van risicocommunicatie met voorlichting over wat te doen bij een ramp kan op de steun rekenen van 92% van de ondervraagden. De verschillen tussen de inwoners van en de overige inwoners van Sittard-Geleen zijn bij deze vragen gering. Op grond van deze gegevens komen we tot de conclusie dat externe veiligheidsrisico s voor het merendeel van de burgers woonachtig in Sittard-Geleen tamelijk urgent is, maar dat er voor risicocommunicatie een goede voedingsbodem lijkt te bestaan.. Hoe willen burgers van Sittard-Geleen communiceren over externe veiligheidsrisico s en waarover willen ze geïnformeerd worden? De vragenlijst bood de respondenten de mogelijkheid om aan te geven waar de voorkeur naar uitging wat betreft de wijze waarop met hen zou worden gecommuniceerd over externe veiligheidsrisico s (vraag 11). Tevens is een uitgebreide inventarisatie in de vragenlijst opgenomen van inhoudelijke thema s die men in de communicatie zou willen zien. Door meer dan 25% van de respondenten zijn lokale krant (inclusief huis-aanhuisbladen) genoemd (Limburgs Dagblad, De Limburger, Maas en Geleen Bode en De Trompetter), de lokale televisie, alsmede brieven van de gemeente, de gemeentelijke website of s, of specifieke folders van de gemeente. Beduidend minder populair zijn de landelijke krant, landelijke radio, de digitale risicokaart, bijeenkomsten van de gemeente, of uitingen van bedrijven. Opmerkelijk is de mix van algemene informatiebronnen en meer persoonlijke gedrukte of elektronische middelen. Persoonlijk contact met iemand van de gemeente of bedrijven wordt door een heel kleine groep genoemd (3%), en lijkt daarmee voor de meeste deelnemers niet zo nodig. Ruim 10% van de deelnemers zou wel zelf actief willen meedoen, en heeft daartoe in de vragenlijst NAW-gegevens achtergelaten. Het valt aan te raden met deze laatste groep een netwerk op te bouwen, waarbij 8 januari S /M005/902392/Nijm 5/20

6 bijvoorbeeld kan worden gedacht aan een klankbordgroepachtige structuur voor grote industriegebieden. De vergelijking van inwoners van en de overige inwoners van Sittard- Geleen laat zien dat de eerste groep iets vaker zegt behoefte te hebben aan specifieke folders van de gemeente, informatie via de lokale televisiezender, brieven van het bedrijf of de digitale risicokaart, al is dat laatste middel niet erg populair. Inwoners van willen relatief minder vaak dan de overige inwoners s van de gemeente. Wat betreft de communicatiefrequentie lijkt er een voorkeur te bestaan voor jaarlijks, en / of als er bij een bedrijf of in de regelgeving iets is veranderd. Hierin verschillen de inwoners van en de overige inwoners van Sittard-Geleen amper. Over de gewenste inhoud van de risicocommunicatie levert de vragenlijst de volgende inzichten op. Het meeste belang wordt gehecht aan informatie over de aanwezigheid van bedrijven in de directe leefomgeving, die gevaarlijke stoffen opslaan. Daarna wil men weten over welke risico s het nu eigenlijk gaat bij dergelijke bedrijven (bij risicobronnen), en wat de gevolgen kunnen zijn van een eventueel ongeval. Ook vindt men informatie over de eigen mogelijkheden om iets te doen tegen de gevolgen van een ongeluk van groot belang. Ook informatie over het handelen van de gemeente komt voor in de lijst met de vijf meest van belang geachte inhouden van risicocommunicatie. Daarnaast kunnen aan de hand van de resultaten enkele inhouden worden onderscheiden waarvoor men wel belangstelling heeft, maar niet de prioriteit krijgen van de hiervoor genoemde aspecten. Te denken valt daarbij aan: wie bepaalt welke risico s acceptabel zijn of niet, wat de gemeente doet aan controleactiviteiten. Het valt te overwegen om bij de communicatie dergelijke inhouden wel te benoemen maar als aanvullend te beschouwen op de vijf eerdere genoemde aspecten met een hogere prioriteit. De vergelijking overige inwoners van Sittard-Geleen (tabel 10) laat zien dat de laatste groep bij verreweg de meeste vragen net iets vaker ja aangeeft dan de inwoners van. Maar ook hier geldt dat de verschillen tussen beide groepen relatief klein zijn. Hierbij moet de kanttekening gemaakt worden dat vanaf een bepaald punt in de vragenlijst dit beeld wat verandert, omdat de overige inwoners daar relatief minder vaak ja zeggen. Hiervoor is niet direct een verklaring voorhanden, maar de systematiek in dit patroon doet vermoeden dat het hier een artefact zou kunnen zijn van de (elektronische) vragenlijstprocedure. Mensen informeren zich over risicobronnen via de gemeente en de media. Men informeert zich meestal op een passieve manier en soms ook op actieve wijze. De informatie die men ontvangt over risicobronnen is het Chemelot/ DMS krantje en informatie van de gemeente. 8 januari S /M005/902392/Nijm 6/20

7 De bewoners noemen een aantal momenten waarop zij behoefte aan informatie hadden: ten tijde van de explosie bij DSM, een brand bij een bedrijf met gevaarlijke stoffen en wanneer DSM fakkelt. Voorts hebben de inwoners van tevens behoefte aan informatie bij stank- en geluidshinder van DSM. De bewoners van overige wijken hebben ook behoefte aan informatie bij ongevallen die niet veroorzaakt zijn door gevaarlijke stoffen. De bewoners zien ook andere risico s, buiten EV: verkeer, terrorisme, vliegtuigongelukken. De bewoners van noemen ook brand, de bewoners van overige wijken noemen ook natuurrampen zoals overstromingen. Beoordeelde zelfredzaamheid van burgers Vraag 5 (laatste 3 items) geven als beeld dat relatief grote groepen deelnemers (70% - 80%) aan het onderzoek volgens zichzelf behoorlijk goed op de hoogte zijn over wat ze moeten doen als de sirene gaat op een ongebruikelijk tijdstip. Bovendien kiest deze groep er naar eigen zeggen in meerderheid voor om niet eerst lopende zaken af te ronden, alvorens actie te ondernemen als de sirene gaat (81%). Gekoppeld aan de reeds eerder geconstateerde interesse voor informatie over hoe te handelen bij een incident (wat op verschillende plaatsen in de vragenlijst naar voren komt) laat dit zien dat er een goede voedingsbodem is voor zelfredzaamheid bij burgers in Sittard-Geleen. Of de werkelijke niveaus van zelfredzaamheid daarmee in overeenstemming zijn, is aan de hand van dit onderzoek niet te zeggen. Tussen de inwoners van en de overige inwoners van Sittard-Geleen zijn de verschillen bij deze vragen gering. Bij een ongeval noemen de meeste respondenten dat ze ramen en deuren sluiten en radio of tv aanzetten. Velen noemen tevens dat ze 112 zullen bellen. De bewoners van overige wijken noemen vaak dat ze naar binnen gaan. De bewoners van noemen dat ze in de kelder gaan zitten. Enkelen van de bewoners van maken onderscheid tussen een gewoon ongeval en een ongeval met een gevaarlijke stof. Indien de sirene op een ongebruikelijk tijdstip gaat, reageren mensen hetzelfde. Ze sluiten ramen en deuren, gaan naar binnen en zetten radio of tv aan. De bewoners (alle) die de sirene wel eens op een ongebruikelijk tijdstip hebben gehoord sloten ramen en deuren en deden de tv aan. De bewoners uit overige wijken noemen een aantal keer de sirene uit Duitsland (om hulpverleners op te roepen). Wanneer zij die horen, doen ze niets. Op grond van de voorgaande gegevens is het nagenoeg ondoenlijk om een systematisch patroon van verschillen tussen inwoners van en de overige inwoners van Sittard-Geleen te vinden, dat op de een of andere manier relevant zou 8 januari S /M005/902392/Nijm 7/20

8 kunnen zijn voor beslissingen over differentiatie in communicatie-aanpak. De verschillen zijn daarvoor te gering. 8 januari S /M005/902392/Nijm 8/20

9 1. Welke mogelijke risicobronnen bevinden zich volgens u in uw woonomgeving (binnen een straal van ongeveer 500 meter)? (Onder risicobronnen verstaan we bedrijven of instellingen die gevaarlijke en brandbare stoffen gebruiken of opslaan. Deze stoffen kunnen ook over weg, spoor en water worden vervoerd. Daarom kunnen (vracht)wagens, treinen en schepen ook risicobronnen zijn. Totaal Niet Ja Nee Weet niet / geen antwoord Ja Nee Ja Nee Tankstation zonder LPG 20% 53% 27% 16% 44% 21% 59% Tankstation met LPG 29% 49% 21% 46% 28% 21% 60% Opslag van consumentenvuurwerk 4% 55% 42% 4% 60% 4% 45% Opslag of productie van gevaarlijke stoffen 24% 42% 35% 44% 23% 14% 51% Transportroute voor gevaarlijke stoffen 42% 30% 29% 53% 19% 37% 35% Percentages afgerond, respondenten met meerdere Voor de respondenten is de gepercipieerde risicobelasting berekend, waarbij alle keren dat men ja antwoordde zijn opgeteld. De waargenomen risicobelasting ligt in significant hoger dan daar buiten (p<.001). Niet 0 risicobronnen gepercipieerd 23% 43% 1 of 2 risicobronnen gepercipieerd 53% 46% 3, 4, of 5 risicobronnen gepercipieerd 24% 11% 8 januari S /M005/902392/Nijm 9/20

10 2. Bevonden deze risicobronnen zich al in uw woonomgeving toen u hier kwam wonen? Ja Nee Weet niet geen antwoord Tankstation zonder LPG 19% 44% 37% Tankstation met LPG 26% 53% 31% Opslag van consumentenvuurwerk 2% 45% 53% Opslag of productie van gevaarlijke stoffen 25% 34% 41% Transportroute voor gevaarlijke stoffen 40% 25% 35% 3. Wilt u hieronder aangeven wat u denkt dat de gevolgen van een ongeluk met onderstaande risicobronnen kunnen zijn? (percentage dat ja als antwoord geeft) (n=837) Totaal Niet Brandgevaar Ontsnapping gevaarlijke stoffen Explosie Weet niet Brandgevaar Ontsnapping gevaarlijke stoffen Explosie Brandgevaar Ontsnapping gevaarlijke stoffen Explosie Tankstation zonder LPG 56% 23% 44% 10% 45% 19% 38% 63% 25% 46% Tankstation met LPG 54% 30% 67% 7% 51% 27% 65% 57% 32% 69% Opslag van vuurwerk 37% 10% 61% 8% 29% 8% 50% 42% 11% 68% Productie en opslag van gevaarlijke en brandbare stoffen 59% 60% 60% 7% 57% 65% 63% 61% 60% 59% Vervoer van gevaarlijke stoffen 51% 70% 62% 7% 53% 68% 61% 52% 73% 64% 8 januari S /M005/902392/Nijm 10/20

11 4. Verwacht u dat er bij ongelukken met onderstaande risicobronnen ook personen gewond raken of zelfs gedood kunnen worden? (n=837) Totaal (n =260) Niet (n=543) zeker wel waarschijnlijk wel neutraal waarschijnlijk niet zeker niet geen antwoord zeker wel waarschijnlijk wel zeker wel waarschijnlijk wel Tankstation zonder gewonden 27% 34% 11% 4% 1% 24% 25% 25% 28% 39% LPG doden 15% 26% 19% 9% 1% 30% 16% 20% 15% 30% Tankstation met gewonden 36% 33% 8% 3% 1% 20% 37% 29% 36% 36% LPG doden 23% 34% 14% 5% 1% 23% 25% 28% 22% 38% Opslag van gewonden 35% 26% 7% 2% 1% 29% 32% 19% 38% 30% vuurwerk doden 27% 27% 12% 3% 1% 30% 25% 20% 28% 32% Productie en opslag gewonden 40% 32% 8% 2% 1% 17% 49% 27% 37% 36% van gevaarlijke en brandbare stoffen doden 31% 31% 14% 3% 1% 21% 41% 26% 26% 34% Vervoer van gewonden 36% 36% 10% 3% 1% 14% 44% 29% 33% 42% gevaarlijke stoffen doden 26% 32% 17% 5% 1% 18% 34% 27% 24% 35% 8 januari S /M005/902392/Nijm 11/20

12 Bij deze vraag is gekeken naar de eventuele verschillen in beantwoording tussen bewoners in en bewoners elders. Alleen als er sprake is van een statistisch significant verschil, dan worden de gegevens van de mee eens/zeer mee eens antwoorden van beide groepen in de tabel verder uitgesplitst (de grens wordt hierbij gelegd bij een 5%-overschrijdingskans zoals gebruikelijk bij dit soort analyses met deze hoeveelheid deelnemers). Is er geen statistisch significant verschil dan gelden de cijfers voor de gehele groep ook voor beide afzonderlijke groepen. 5. Kunt u van de onderstaande stellingen aangeven in hoeverre u het ermee eens bent? (n=837) Zeer mee oneens Mee oneens Niet oneens/ niet eens Mee eens Zeer mee eens Geen antwoord Verschil Sign.?? (zeer) eens Niet : (zeer) eens Ik houd sterk in de gaten, of er iets gevaarlijks gebeurt rond een risicobron (bijv. opslagplaats of fabriek). Ik verdiep me zoveel mogelijk in risicobronnen bij mij in de buurt. Als ik iets over risicobronnen hoor in mijn buurt, dan probeer ik aan iets anders te denken. Als ik iets over risicobronnen hoor in mijn buurt, zeg ik tegen mijzelf: Het maakt niet uit waar je woont, er zijn overal risico s. Ik weet voldoende om mezelf en anderen in veiligheid te brengen bij een ongeval met gevaarlijke en brandbare stoffen. Ik weet wat ik moet doen als de sirene op een ongebruikelijk tijdstip gaat (ander tijdstip dan de eerste maandag van de maand). Als de sirene op een ongebruikelijk tijdstip gaat, dan is er iets ernstigs in mijn buurt aan de hand. Als de sirene op een ongebruikelijk tijdstip gaat, dan maak ik eerst af waar ik mee bezig ben. 6% 26% 32% 24% 6% 6% Ns 8% 27% 32% 22% 5% 6% * 35% 26% 19% 44% 20% 9% 1% 8% Ns 12% 32% 19% 30% 3% 6% *** 46% 29% 5% 32% 29% 26% 3% 7% ** 37% 27% 3% 7% 7% 60% 17% 6% * 83% 81% 2% 4% 10% 61% 20% 3% Ns 32% 49% 10% 3% 1% 6% Ns Ns = niet significant, geen verschil tussen beide groepen. * p<.05, ** p<.01, *** p< januari S /M005/902392/Nijm 12/20

13 6. Kunt u van de onderstaande stellingen aangeven in hoeverre u het ermee eens bent? Zeer mee oneens Mee oneens Niet oneens/ niet eens Mee eens Zeer mee eens Geen antwoord Verschil Sign.?? (zeer) eens Niet : (zeer) eens Ik heb zelf geen invloed op de aanwezigheid van risicobronnen. Ik kan zelf voorkomen dat ik te maken krijg met de gevolgen van deze risico s. Ik vind wonen in de buurt van een risicobron riskant. Ik vind het onaanvaardbaar dat er wordt gewerkt met gevaarlijke stoffen in de woonomgeving van mensen. Ik heb de indruk dat de gemeente risicobronnen goed controleert. Ik heb de indruk dat risicobronnen de eigen risico s onder controle hebben. De gemeente is verantwoordelijk voor een veilige woonomgeving. Bedrijven (risicobronnen) zijn verantwoordelijk voor een veilige omgeving. De gemeente is verantwoordelijk voor communicatie over risico s van risicobronnen. Bedrijven (risicobronnen) zijn verantwoordelijk voor communicatie hun risico s Ik heb zelf de verantwoordelijkheid om mij te informeren over risicobronnen. 3% 16% 20% 44% 13% 4% Ns 12% 41% 25% 14% 3% 6% Ns 1% 12% 28% 47% 6% 5% *** 49% 60% 2% 12% 20% 44% 18% 5% Ns 3% 13% 49% 29% 3% 4% * 40% 30% 2% 15% 38% 39% 2% 5% * 49% 39% 2% 2% 6% 54% 33% 4% Ns 2% 2% 3% 53% 36% 4% Ns 2% 1% 3% 53% 37% 4% Ns 2% 2% 5% 55% 33% 4% Ns 8% 25% 31% 26% 5% 4% Ns Ns = niet significant, geen verschil tussen beide groepen. * p<.05, ** p<.01, *** p< januari S /M005/902392/Nijm 13/20

14 Zeer mee oneens Mee oneens Niet oneens/ niet eens Mee eens Zeer mee eens Geen antwoord Verschil Sign.?? (zeer) eens Niet (zeer) eens We zullen moeten accepteren dat in ons land (waar veel industrie en transport is) grote en kleine incidenten kunnen plaatsvinden. Ik verwacht dat de gemeente burgers open en volledig gaat informeren over risicobronnen Als bedrijven de burger voorzien van informatie over risicobronnen dan doen ze dat open en volledig De gemeente heeft veel kennis in huis over risicobronnen Bedrijven hebben veel kennis in huis over risicobronnen Als bedrijven burgers gaan informeren over risicobronnen dan hecht ik geloof aan die informatie 7% 20% 19% 47% 4% 3% Ns 1% 2% 5% 56% 32% 4% Ns 4% 27% 37% 28% 7% 4% ** 36% 25% 2% 15% 49% 26% 4% 5% * 39% 27% 1% 4% 26% 51% 13% 5% Ns 2% 14% 33% 43% 4% 4% Ns Ns = niet significant, geen verschil tussen beide groepen. * p<.05, ** p<.01, *** p< januari S /M005/902392/Nijm 14/20

15 7. Heeft u het afgelopen jaar informatie ontvangen over risicobronnen in uw omgeving van: Totaal Niet Ja Nee Weet Geen niet antwoord Ja Nee Ja Nee de gemeente? 11% 60% 26% 3% 15% 53% 9% 65% bedrijven? 22% 56% 18% 4% 31% 46% 18% 62% andere personen of organisaties? 6% 60% 28% 6% 10% 52% 4% 65% Is er wel eens iets gebeurd waardoor u op dat moment behoefte had aan informatie over risicobronnen 29% 53% 15% 3% 34% 43% 28% 59% bij u in de buurt? Is bij u in de buurt de sirene wel eens afgegaan op een ongebruikelijk tijdstip? (ander tijdstip dan de eerste maandag van de maand om uur) 12% 69% 16% 3% 9% 69% 14% 70% 8. Mede door het invullen van deze vragenlijst wordt u gedwongen om na te denken over risicobronnen. Kunt u aangeven hoe u zich voelt als u aan risicobronnen denkt? Helemaal niet Een beetje Enigszins Nogal Heel erg Geen antwoord Verschil Sign.?? Niet Dan voel ik me gespannen 44% 23% 17% 7% 1% 8% * 33% enigszins, nogal, heel erg 24% enigszins, nogal, heel erg Dan voel ik me angstig 49% 20% 13% 7% 2% 9% ** 30% enigszins, nogal, heel erg 22% enigszins, nogal, heel erg Dan voel ik me rustig 20% 11% 21% 32% 7% 10% Ns Dan voel ik me op mijn gemak 23% 12% 20% 28% 6% 11% * 33% helemaal niet 23% helemaal niet Ns = niet significant, geen verschil tussen beide groepen. * p<.05, ** p< januari S /M005/902392/Nijm 15/20

16 9. Kunt u van de onderstaande stellingen aangeven in hoeverre u het ermee eens bent? Zeer mee oneens Mee oneens Niet mee oneens/ niet mee eens Mee eens Zeer mee eens Geen antwoord Verschil Sign.?? (zeer) eens Niet (zeer eens) Ik heb behoefte aan alle informatie over risicobronnen in de gemeente waar ik woon. Ik hoef niet alle details te weten van risicobronnen in mijn gemeente. Ik vind dat burgers in Nederland informatie moeten kunnen krijgen over risicobronnen. Door burgers actief te laten meedenken over de risicobronnen in hun buurt of gemeente bevorderen we de veiligheid. Het is een goed idee om bij het praten over risicobronnen ook voorlichting te krijgen over wat te doen bij een ramp. 1% 10% 15% 51% 19% 4% * 75% 70% 8% 25% 19% 42% 2% 4% * 40% 47% 0% 1% 4% 63% 27% 4% Ns 1% 7% 15% 56% 17% 4% Ns 1% 1% 4% 59% 33% 3% Ns Ns = niet significant, geen verschil tussen beide groepen. * p< Hebt u er behoefte aan geïnformeerd te worden: Ja Nee Weet ik al Geen antwoord Vijf meest belangrijke onderwerpen (ja) Niet (ja) Over de aanwezigheid van bedrijven in uw directe leefomgeving die gevaarlijke stoffen opslaan? Of in uw directe leefomgeving transportroutes lopen waarlangs brandbare en giftige stoffen worden vervoerd? Of er in uw gemeente bepaalde wegen zijn aangewezen voor het transport van gevaarlijke stoffen over de weg? Welke verschillende soorten gevaarlijke stoffen (met hun gevaren) zoal in uw gemeente worden getransporteerd? 77% 8% 7% 8% 21,4% (1) 74% 80% 68% 13% 11% 7% 12,4% 65% 72% 67% 18% 7% 8% 6,7% 63% 71% 64% 23% 4% 10% 8,2% 63% 67% 8 januari S /M005/902392/Nijm 16/20

17 Ja Nee Weet ik al Geen antwoord Vijf meest belangrijke onderwerpen (ja) Niet (ja) Welke verschillende soorten transportroutes van gevaarlijke stoffen er bestaan? Wat de gevolgen zijn als zich calamiteiten voordoen bij deze bedrijven/ dit transport? Over welke risico s het nu eigenlijk gaat bij de risicobronnen in uw gemeente (explosiegevaar, brandgevaar, gezondheidsrisico s, eventuele andere risico s)? Wat de gemeente doet om bestaande risico s zo klein mogelijk te maken? Wat de gemeente doet als zich een calamiteit voordoet? Welke preventieve maatregelen u zelf kunt nemen om de effecten van een ramp zoveel mogelijk te beperken? Wat de gemeente doet aan controleactiviteiten van vergunningen voor risicobronnen? 55% 30% 5% 10% 5,7% 53% 58% 76% 11% 4% 9% 13,9% (4) 71% 81% 79% 10% 3% 8% 14,8% (2) 76% 83% 79% 11% 3% 8% 11,0% 77% 82% 80% 9% 3% 8% 11,8% (5) 76% 85% 77% 8% 7% 8% 14,2% (3) 73% 82% 65% 23% 3% 9% 7,5% 60% 69% Over wat nu precies een risico is? 67% 18% 7% 8% 4,9% 63% 70% Over wie bepaalt welke risico s acceptabel zijn en welke risico s niet? Welke voorschriften en regels er zijn voor de productie, de opslag en het vervoer van gevaarlijke stoffen? Op welke momenten de gemeente toetst of een bedrijf voldoet aan de gestelde voorschriften en regels? Wat de verantwoordelijkheid van een risicobedrijf is voor een veilige situatie in en om het bedrijf? Hoe een risicobedrijf te werk gaat om er voor te zorgen dat de werknemers goed en veilig werken. Wat de rol van de brandweer is in de controle van risicobronnen? Wat de gemeente doet als bij een controle wordt vastgesteld dat een bedrijf zich niet aan de regels en voorschriften houdt? Bij welke andere instanties of organisaties (anders dan uw eigen gemeente) u terecht kunt met vragen over risico s van productie, opslag, en 63% 24% 4% 9% 7,0% 57% 68% 25% 23% 2% 50% 2,3% 40% 19% 26% 24% 1% 50% 3,5% 38% 21% 28% 20% 2% 50% 2,6% 42% 22% 25% 23% 3% 49% 1,8% 39% 19% 27% 21% 3% 49% 1,9% 43% 21% 34% 16% 2% 49% 4,8% 51% 26% 33% 16% 2% 49% 3,7% 51% 25% 8 januari S /M005/902392/Nijm 17/20

18 Ja Nee Weet ik al Geen antwoord Vijf meest belangrijke onderwerpen (ja) Niet (ja) vervoer van gevaarlijke stoffen? Welke informatie er via uw gemeente over risico s in het algemeen beschikbaar is? Welke informatie er via uw gemeente over risicobronnen in de gemeente beschikbaar is? Waar u terecht kunt voor nadere informatie over risicobronnen in uw gemeente? 36% 13% 1% 49% 3,5% 55% 29% 37% 13% 1% 49% 3,2% 57% 29% 39% 11% 2% 49% 4,8% 59% 30% 8 januari S /M005/902392/Nijm 18/20

19 11. Op welke manier wilt u deze informatie ontvangen? (Geeft u s.v.p. uw voorkeur aan voor drie verschillende manieren. Kiest u daarbij voor de manieren waarvan u meent dat ze volgens u het best geschikt zijn. (met andere woorden: niet meer dan 3 hokjes aankruisen, svp) Totaal Niet Verschil significant? Via een landelijke krant 6,3% 6% 7% Ns Via een lokale krant 48,7% 53% 48% Ns Via de website van de gemeente 25,3% 29% 24% Ns Via de digitale risicokaart (internet landkaart met risicobronnen) 9,9% 16% 8% *** Via een landelijke televisiezender 23,9% 21% 26% Ns Via een lokale televisiezender 31,2% 49% 24% *** Via een landelijke radiozender 9.6% 8% 10% Ns Via een lokale radiozender 25,1% 25% 26% Ns Via brieven van de gemeente 32,0% 39% 30% * Via s van de gemeente 27,8% 18% 33% *** Via specifieke folders van de gemeente 29,5% 42% 25% *** Via een bijeenkomst van de gemeente 8,0% 9% 7% Ns Via brieven van het bedrijf 11,8% 19% 9% *** Via s van het bedrijf 3,1% 5% 2% Ns Via een bijeenkomst van het bedrijf 4,5% 8% 3% ** Via de dorpsraad 4,4% 6% 3% * Ns = niet significant, geen verschil tussen beide groepen. * p<.05, ** p<.01, *** p< januari S /M005/902392/Nijm 19/20

20 12. De volgende vragen gaan ook over de gewenste vorm en inhoud van de communicatie over risicobronnen in uw gemeente. Ja Nee Weet niet Geen antwoord Ja/nee Niet Ja/nee Heeft u behoefte aan persoonlijk contact met iemand van de gemeente in de communicatie over risicobronnen in uw gemeente? Heeft u behoefte aan persoonlijk contact met iemand van een risicobedrijf in de communicatie over risicobronnen in uw gemeente? Ik ben bereid om actief met de gemeente na te denken over de manier waarop we voorlichting over risicobronnen kunnen verbeteren met 4% 80% 13% 4% 5% / 77% 3%/83% 3% 82% 11% 5% 4% / 82% 3% / 83% 11% 83% 2% 5% 10% / 82% 11% / 85% Hoe vaak zou de gemeente of een risicobedrijf volgens u met u contact moeten hebben? totaal Niet elke maand 6% 8% 5% elk jaar 37% 34% 39% elke vijf jaar 3% 3% 4% nooit 6% 7% 5% alleen als er bij het risicobedrijf of in de regelgeving iets verandert 35% 28% 39% Geen antwoord 12% 15% 8% 8 januari S /M005/902392/Nijm 20/20