Een visie op modern Nederlands cultuurbeleid
|
|
- Cornelia Sanders
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Een visie op modern Nederlands cultuurbeleid Geschreven door Naam Inge Prudon Studentnummer ANR nummer In opdracht van Instituut Faculteit Opleiding Cursus Docent Universiteit van Tilburg Geesteswetenschappen Premaster Algemene Cultuur Wetenschappen Media- en cultuurbeleid Drs. E.J.C. Spoormans Omvang ca woorden 4 januari 2012
2 Inleiding In Nederland wordt al sinds jaar en dag een cultuurbeleid gevoerd dat ingaat op drie hoofdelementen: erfgoed, media en kunsten (OCW en Boekmansstudies, 2007, p. 39). Vooral de laatste groep cultuuruitingen lijkt met de komende bezuinigingsplannen aan het kortste eind te trekken. Opvallend is dat vandaag de dag door de politiek nog altijd veel gekeken wordt naar de instrumentaliteit van kunst en cultuur rondom de oude thema s nationale eenheid, civilisatie en individuele ontwikkeling. Cultuurbeleid wordt nog steeds ingezet met het idee dat een cultureel fundament nodig is om een samenleving goed te laten functioneren. Intrinsieke waarden en autonomie van kunst en cultuur lijken achterwege te blijven in het aanstaande vernieuwde en vooral gekorte cultuurbeleid. Ook wordt er door beleidsmakers minder democratisch gepolderd, maar radicaler en roekelozer opgetreden. In het licht van deze actualiteit gaat dit essay in op de vraag hoe modern Nederlands cultuurbeleid eruit zou kunnen of zelfs moeten zien. Om een visie te kunnen geven op hedendaags Nederlands cultuurbeleid is een goed zicht op de context ervan erg belangrijk. In dit essay wordt dan ook gepoogd om een gedegen, maar bondige achtergrond te schetsen van zowel de historische context van cultuurbeleid als de huidige situatie. Daarnaast komen de nauwe en interessante relaties tussen kunst en cultuur aan de ene kant en de overheid en de maatschappij aan de andere kant aan bod om uiteindelijk tot een gewogen visie op modern cultuurbeleid te komen waarin de mogelijkheden en onmogelijkheden daarvan worden meegenomen. Kunst en cultuur versus overheid en maatschappij Dat kunst en cultuur iets te maken hebben met de overheid en de maatschappij is overduidelijk. De banden zijn divers en noodzakelijk. Kunst en cultuur worden in Nederland met name na de ontzuiling gezien als iets essentieels voor de samenleving (Spoormans, 2011). De laatste vijftig jaar lijken kunst en cultuur vooral het middel om in te zetten om ons uit onze huidige identiteitscrisis te halen. Nederland weet volgens verschillende politici en andere opiniemakers niet wie ze is en daarom moeten immigranten hun identiteit afstaan, wordt er veel gesproken over normen en waarden en ontstaan er meer en meer subculturen. Het culturele klimaat verandert hierdoor langzaamaan in een manipulatieve en intolerante bedoeling. De overheid zet kunst en cultuur al vele tientallen jaren in om de maatschappij naar eigen zeggen te verbeteren (Spoormans, 2011). Een nobel doel, hoewel de politiek vandaag de dag te sterk om de hoek komt kijken. Elk cultuurbeleid bevat een ideologie en de laatste jaren is die ideologie sterk komen te liggen bij het vormen van nationale eenheid en het ontwikkelen van burgers. In de actualiteit botst deze ideologie met die van de kunst- en cultuursector die verontwaardigd is over het huidige cultuurbeleid vol bezuinigingen en, weliswaar goedbedoelde, maar verstikkende instrumentaliteit. De grenzen tussen maatschappelijke doelen en artistieke vrijheid lijken overschreden te zijn. Van nature bestaat er een nauwe relatie tussen de kunst- en cultuursector en de samenleving. Zij hebben elkaar nodig en leveren interessante kritiek op elkaar waaruit een betere en menselijkere maatschappij kan ontstaan. Een kunstenaar heeft een publiek nodig om zijn werk betekenis te geven en het publiek heeft kunst en cultuur nodig om de eigen en maatschappelijke identiteit te vormen, te bevestigen of te bevragen. Kunst en cultuur en de samenleving zijn tot elkaar veroordeeld (Reijnders, z.j.). Op dit moment helt die relatie echter naar een bepaalde kant over: veel kunst- en cultuurinstellingen zijn namelijk sterk afhankelijk geworden van de maatschappij en de overheid, vooral op financieel gebied. De hierboven beschreven vervormde relatie is terug te voeren op een eeuwenoud issue dat handelt over de waarden en autonomie van de kunst. Twee botsende waarden spelen een rol in de kunst- en cultuurwereld, namelijk economische waarde en intrinsieke waarde.
3 De politiek van vandaag de dag lijkt vooral geïnteresseerd in de economische en maatschappelijke waarden van de sector, want ze zet kunst en cultuur vooral in als tool. De kunst- en cultuursector echter wenst een artistieke autonoomheid waarbij uitingen doelen op zichzelf zijn die handelen om esthetiek en geesteswelzijn. Een goede balans tussen deze beide zijden van dezelfde munt zou een goed uitgangspunt zijn voor hedendaags cultuurbeleid in Nederland. Hierbij moet ingezien worden dat kunst en cultuur zo n bijzondere relatie met de samenleving hebben dat zij niet enkel voor zichzelf kunnen bestaan (zoals zij prolongeren), maar altijd de maatschappij nodig hebben. De overheid moet deze belangrijke intrinsieke functie van kunst en cultuur daarom zichzelf laten inzetten zonder te manipuleren. De (on)mogelijkheden van cultuurbeleid Cultuurbeleid biedt volop mogelijkheden, maar ook onmogelijkheden. Beide zaken zijn zowel in de geschiedenis als in de actualiteit aan te wijzen. Jarenlang speelde het Nederlandse cultuurbeleid in op zaken als meningsvorming, beschikbaarheid van informatie, culturele identiteit en individuele ontplooiing. De overheid zorgde daarnaast voor een breed cultureel aanbod en onafhankelijke media. Zij kwam op voor de cultuursector en het publiek (OCW en Boekmansstudies, 2007, p. 39). Het nieuwe cultuurbeleid lijkt zich echter van bovenstaande zaken nog maar weinig aan te trekken en geheel in te zetten op economische zelfredzaamheid van de kunst- en cultuursector (Spoormans, 2011). Mogelijkheden worden op deze manier weggegooid, onmogelijkheden gecreëerd. Het idee van economische zelfredzaamheid is deels belachelijk te noemen, want het betekent in het kort dat cultuurinstellingen die zichzelf kunnen bedruipen onnodige subsidie krijgen toegekend. Belangrijke instellingen die hun zelf bijeengebrachte budget willen aanvullen met overheidsgeld om te kunnen blijven bestaan, zullen op deze manier juist verdwijnen. Autonome expressie van de kunst wordt weggeschoven en daarvoor in de plaats komt commercie die kan zorgen voor oppervlakkigheid en ongewenste middelmaat. Daarbij is het huidige cultuurbeleid niet alleen te typeren als tegenstrijdig, maar ook als ondemocratisch. Deskundigheid wordt kunstmatig hooggehouden, de politiek zoekt rugdekking bij adviesbureaus, traditie wordt de rug toegekeerd en creatieve impulsen en artistieke vernieuwingen worden uit de weg gegaan. Bovenstaande kenmerken van het huidige cultuurbeleid zijn eveneens terug te vinden in het subsidiesysteem van vandaag de dag dat al lang niet meer functioneert zoals zou moeten. De veelgegeven tijdelijke subsidies zijn dooddoeners voor culturele instellingen en de eisen die bij de aanvragen worden gesteld zijn hoog en eenzijdig (Donker & Kammer, 2011). Het subsidiesysteem zorgt vooral voor afhankelijkheid van instellingen die de kunst en cultuur niet ten goede komt. He korten op subsidies, zoals het nieuwe cultuurbeleid voorschrijft, lijkt dan ook een goede poging om de kunst- en cultuursector onafhankelijker te maken van de overheid met als doel dat instellingen zelf beleid en inhoud kunnen bepalen en niet hoeven te voldoen aan allerlei opgelegde eisen rondom instrumentaliteit. Deze ontwikkeling gaat echter te snel voor de sector. Veel maatschappelijk en artistiek belangwekkende instellingen zullen kopje onder gaan door gebrek aan overheidssteun, te weinig inzicht en voorbeelden van zelfredzaamheid en een twijfelend publiek en bedrijfsleven. Zowel professionele kunstenaars als amateurs krijgen of hebben het reeds moeilijk ten gevolgen van het huidige cultuurbeleid. Door geldgebrek is het lastig de bestaande en gevraagde functies uit te voeren. De situatie biedt echter ook onafhankelijkheid die weer ruimte geeft voor artistieke vrijheid en marktwerking. Toch geldt voor veel instellingen dat, welke weg er ook wordt ingeslagen naar aanleiding van de bezuinigingen, welke autonomie ook wordt gekozen, er vaak geld nodig is om over te schakelen naar een nieuwe manier om het hoofd boven water te houden. Dit geld moet vooralsnog van de overheid komen, want bedrijfsleven en publiek zien nog te weinig in zaken als sponsoren en crowd funding.
4 Aldus ligt de verantwoording van een goed functionerend kunst- en cultuurleven nog altijd vooral bij de overheid waarbij het cultuurbeleid dat zij maakt er op gericht moet zijn de sector voor zover dat mogelijk is en in stappen onafhankelijk te maken. Op deze manier ontstaat meer ruimte voor kunst en cultuur en bepaalt de onmisbare samenleving de waarde daarvan. Echter, om te voorkomen dat belangrijke maatschappelijke functies van kunst en cultuur verdwijnen en om ervoor te zorgen dat er onmisbare culturele diversiteit, traditie en vernieuwing blijft bestaan, is gerichte overheidssteun in deze nog te nieuwe situatie noodzakelijk. Zo heeft men het beste van twee werelden en blijft het door velen zo belangrijk geachte culturele fundament van onze samenleving gewaarborgd. Conclusie Over cultuurbeleid, huidig en toekomstig, valt enorm veel te zeggen. De actuele protesten rondom dit beleid vragen om een kritische blik op en een context omtrent cultuurbeleid die ik hiervoor kort heb proberen te schetsen. Duidelijk is geworden dat de meer politieke doelen omtrent cultuurbeleid wenselijk zijn om de samenleving vol individuele burgers bij elkaar te houden en optimaal te laten functioneren. Echter, in het huidige snel veranderende postmoderne klimaat wordt te veel ingezet op politieke en economische doelen, zodat allerlei instellingen helaas ten onder kunnen gaan. Belangrijk is het daarom om kunst en cultuur niet enkel te zien als middel om maatschappelijke doelen te bereiken. Kunst en cultuur als artistieke uiting, als doel op zichzelf, moet hoger op de agenda worden gezet. Het feit dat kunst en cultuur in hun pure vorm, of ze willen of niet, altijd in samenhang staan met de samenleving, maken deze onmisbaar en van belang om te stimuleren van hogerhand. De overheid zou ervoor moeten zorgen dat kunst en cultuur autonoom kunnen zijn. Dat ze (voor een groot deel) zichzelf kunnen bedruipen, het publiek kunnen geven wat ze vragen, maar ook vrij zijn om artistiek te doen wat ze willen. Tradities moeten in stand worden gehouden, vernieuwingen worden aangemoedigd. Cultuur in allerlei disciplines en op lage, midden en hoge schaal moet bereikbaar zijn voor wie dat maar wil. De overheid moet niet dwingen en manipuleren. Zij moet kunst en cultuur faciliteren, opdat zij ervoor zorgen dat onze menselijkheid naar buiten komt en de samenleving wordt versterkt. In een identiteitscrisis als deze waarin we ons nu bevinden is het meer dan ooit belangrijk om, als er dan toch bezuinigd moet worden, dit vanuit de juiste beweegredenen te doen. Kunst en cultuur zijn nodig voor de samenleving, maar moeten niet manipulatief en commercieel worden ingezet. Onze postmoderne samenleving vraagt aan de ene kant om autonome kunst en helpt die aan de andere kant om zeep (Bax, 2007). Het is daarom de taak aan de overheid, met behulp van adviescommissies en een afvaardiging uit de sector zelf, om de juiste balans te vinden en zo min mogelijk essentiële kunst en cultuur verloren te laten gaan. Het wezen van kunst en cultuur is bijzonder (zo schreef ook Van den Braembussche al in 1996), omdat zij een natuurlijke afweging bezit tussen instrumentele waarde aan de ene kant en intrinsieke waarde aan de andere kant. Mijn advies voor modern toekomstig cultuurbeleid is in het licht van deze uitspraak in het kort het volgende: laat kunst en cultuur hun eigen maatschappelijke en intrinsieke kracht uitoefenen en steun de sector gericht en breed opdat zij zoveel mogelijk autonoom kan opereren. Ik ben me ervan bewust dat ik geen aanzetten geef tot concreet beleid, maar me houd bij een globale visie. Dit is met opzet gedaan, omdat een fundamentele omschakeling in denken over en waarderen van kunst en cultuur een voorwaarde is voor een beter en moderner cultuurbeleid dat later concreet kan worden gemaakt. Deze omschakeling is precies waar de Nederlandse samenleving op dit moment sterke behoefte aan heeft.
5 Bibliografie - Bax, P. A. (2007). De taak van de schrijver. Het poëticale debat in de Nederlandse literatuur Den Bosch: Next Editions - Braembussche, A., van den. (1996). The Value of Art. A Philosophical Perspective. In: Klamer, A. (redactie). The Value of Culture. Amsterdam: Amsterdam University Press - Donker, B., Kammer, C. (30 maart 2011). Tafel van Zes: kunstsubsidies strenger. Samenwerkende organisaties willen andere verhouding overheid en cultuursector. Amsterdam / Den Haag / Rotterdam: NRC Handelsblad - Ministerie van OCW / Boekmanstudies. (2007). Cultuurbeleid in Nederland. Den Haag / Amsterdam: Ministerie van OCW / Boekmanstudies - Spoormans, E.J.C. (maart / april 2011). Colleges 5 t/m 9 Media- en cultuurbeleid. Gehoord op 3, 10, 17 en 24 februari 2011 op de Universiteit van Tilburg te Tilburg - Reijnders, F. (z.j.). Het soevereine kunstenaarschap. Kanttekeningen bij een mythe over Camiel van Winkels De mythe van het kunstenaarschap. Plaats en uitgever onbekend
BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG
BIJ DIE WERELD WIL IK HOREN! HANS ROMKEMA 3 MAART 2010, DEN HAAG STUDENTEN DOEN UITSPRAKEN OVER DE ACADEMISCHE WERELD, HET VAKGEBIED EN HET BEROEPENVELD.. onderzoek niet zo saai als ik dacht werken in
Nadere informatieCentrale Studentenraad Universiteit van Amsterdam Voorzitter Alex Tess Rutten Nieuwe Achtergracht WV Amsterdam
Spuistraat 134 1012 VB Amsterdam (020) 525 3278 FGw@studentenraad.nl studentenraad.nl/fgw Centrale Studentenraad Universiteit van Amsterdam Voorzitter Alex Tess Rutten Nieuwe Achtergracht 170 1018 WV Amsterdam
Nadere informatieProjectplan EersteWereldoorlog.nu Samenvatting
1 1. Inleiding In 2014 was het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. In 2014-2018 wordt wereldwijd stilgestaan bij de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Hoewel Nederland neutraal
Nadere informatieExamen VWO. Nederlands. tijdvak 1 maandag 19 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2008 tijdvak 1 maandag 19 mei 9.00-12.00 uur Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 19 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 47 punten
Nadere informatieKijk op actuele ontwikkelingen in beleid voor cultuureducatie en cultuurparticipatie
2017 2020 Kijk op actuele ontwikkelingen in beleid voor cultuureducatie en cultuurparticipatie Met een nieuwe kabinetsperiode in het vooruitzicht (2017-2020), wil het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie
Nadere informatieUitslag onderzoek Bezuinigen op kunst en cultuur? EenVandaag Opiniepanel 18 oktober deelnemers
Uitslag onderzoek Bezuinigen op kunst en cultuur? EenVandaag Opiniepanel 18 oktober 2010 23.000 deelnemers In hoeverre beschouwt u zichzelf als een liefhebber van kunst en cultuur? Ik beschouw mezelf als:
Nadere informatieVerkiezingsprogramma Lijst VUUR Faculteitsraad Geesteswetenschappen 2015-2016
Verkiezingsprogramma Lijst VUUR Faculteitsraad Geesteswetenschappen 2015-2016 VOORWOORD VUUR doet weer mee in de medezeggenschap van de faculteit Geesteswetenschappen. Een faculteit waarbinnen een grote
Nadere informatieMeerwaarde voor onderwijs. De Pijlers en de Plus van FLOT
Meerwaarde voor onderwijs De Pijlers en de Plus van FLOT De vijf Pijlers: Cruciale factoren voor goed leraarschap Wat maakt een leraar tot een goede leraar? Het antwoord op deze vraag is niet objectief
Nadere informatieVisual Storytelling Analyse van een Infographic. Het Frisia-Nederland conflict
Visual Storytelling Analyse van een Infographic Het Frisia-Nederland conflict Student: Yannick van Hierden Id-code : 1609791 E-mail : Yannickvanhierden@student.hu.nl Docent: Gerard Smit Minor: Editorial
Nadere informatieTwee keuzes, vier basishoudingen
16 Hoofdstuk 1 Twee keuzes, vier basishoudingen Ik weet niet of ik wel zou kiezen voor een school waar ze kinderen als die van mij toelaten Mw. H., moeder 1.1 Inleiding Of het nu om lesgeven gaat of om
Nadere informatieSpeech Gerbrandy-debat
Speech Gerbrandy-debat Goedemiddag allemaal, Woorden doen ertoe. Vandaag en toen. De woorden van premier Gerbrandy hebben een belangrijke rol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis. Via de radio sprak
Nadere informatieHet MNF (Max Neef Framework) is een initiatief van Plan B en Innovation Booster.
Het MNF Concept Een concept voor bibliotheken om een (vernieuwde) positie, identiteit en nieuwe vormen van dienstverlening vorm te geven. En hun waarde te kunnen aantonen, die zoveel meer is dan geld en
Nadere informatie1 Inleiding. 1.1 Aanleiding tot de verkenning. 1.2 Beleidscontext
1 Inleiding 1.1 Aanleiding tot de verkenning De Raad voor Cultuur (RvC) heeft in zijn Agenda Cultuur 2017 2020 en verder aangekondigd gezamenlijk met de Sociaal-Economische Raad (SER) een verkenning van
Nadere informatieAntwoord op Statenvragen PS Arnhem, 1 maart 2016 zaaknr
Antwoord op Statenvragen PS2016-107 Arnhem, 1 maart 2016 zaaknr. 2016-002420 De leden van Provinciale Staten Beantwoording schriftelijke Statenvragen statenlid A. Kops (PVV)) over de eerste versie van
Nadere informatieHoe ontwikkel ik. Lezing van Ineke Strouken op 19 maart in Nieuwegein. Geachte dames en heren, Volkscultuur
Hoe ontwikkel ik Ineke Strouken een ijzersterk volkscultuurproject? Geachte dames en heren, Welkom op deze studiedag Hoe ontwikkel ik een ijzersterk volkscultuurproject. Sinds een tweetal jaren staat volkscultuur
Nadere informatie7 Gouden Tips. voor omgang met kinderen van nu
7 Gouden Tips voor omgang met kinderen van nu Inhoud Voorwoord Verlangen naar rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid Tip 1 Behandel me gelijkwaardig Tip 2 Regels maken we samen Verlangen naar vrijheid en
Nadere informatieExamen VWO. Nederlands. tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2007 tijdvak 1 woensdag 16 mei 9.00-12.00 uur Nederlands Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 20 vragen en een samenvattingsopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten
Nadere informatiestrategische agenda en activiteiten De verbeelding en de macht
strategische agenda en activiteiten De verbeelding en de macht Inleiding: dwarsverbanden tussen kunst en wetenschap Verwondering, fascinatie, nieuwsgierigheid, passie voor zowel de wetenschapper als de
Nadere informatieCultuurbeleid en Betekenis
Bijlage Sectoranalyse Cultuurbeleid en Betekenis De visie van Blueyard op cultuurbeleid Cultuurbeleid en Betekenis De visie van Blueyard op cultuurbeleid Geert Boogaard Blueyard Coöperatief UA Jacob van
Nadere informatieCREATIVE TWINNING VOORLICHTINGSBIJEENKOMST 22 JANUARI Aan deze presentatie kunnen geen rechten worden ontleend
CREATIVE TWINNING VOORLICHTINGSBIJEENKOMST 22 JANUARI 2018 Aan deze presentatie kunnen geen rechten worden ontleend Programma Welkom Bianca Leemkuil Manager Internationale Ontwikkeling RVO Internationaal
Nadere informatieResultaten onderzoek seksualiteit
Resultaten onderzoek seksualiteit Augustus 2015 In opdracht van Way of Life en de NPV Uitgevoerd door Direct Research www.wayoflife.nl www.npvzorg.nl Conclusies Kennis Seksuele voorlichting Opvattingen
Nadere informatieEerste Kamer der Staten-Generaal
Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2013 2014 33 750 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2014 F VERSLAG VAN
Nadere informatieOpeningswoord van CdK Ank Bijleveld-Schouten bij de bijeenkomst over burgerinitiatieven in Overijssel op 2 oktober 2013.
Openingswoord van CdK Ank Bijleveld-Schouten bij de bijeenkomst over burgerinitiatieven in Overijssel op 2 oktober 2013. Dames en heren, Wat fijn dat u vandaag bij ons bent. Ik heet u hartelijk welkom
Nadere informatieSymposium strafrecht. Vervolg van een grondslagendebat. onder redactie van. G.C.G.J. van Roermund M.S. Groenhuijsen W.J. Witteveen
Symposium strafrecht Vervolg van een grondslagendebat onder redactie van G.C.G.J. van Roermund M.S. Groenhuijsen W.J. Witteveen Gouda Quint bv (S. Gouda Quint - D. Brouwer en Zoon) Arnhem 1993 Inhoud I.
Nadere informatieOp reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid
History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane
Nadere informatieBELVUE MUSEUM. Jongeren eerst!
BELVUE MUSEUM Jongeren eerst! HET BELvue Beheerd door de Koning Boudewijnstichting Geopend in 2005 als centrum voor democratie en geschiedenis Belangrijkste doelgroep: jongeren 2 Democratische waarden
Nadere informatie2. Vooruitgang Werk hebben dat leidt tot betere mogelijkheden/kansen en grotere verantwoordelijkheid.
Wat vind ik belangrijk? Stap 1: Hieronder vind je een overzicht van 51 waarden. Lees de hele lijst een keer door om bekend te raken met de inhoud. Ga daarna nog een keer door de lijst en kruis de waarden
Nadere informatieWelke kansen bieden internet en sociale media (niet)?
Welke kansen bieden internet en sociale media (niet)? Chris Aalberts Internet en sociale media hebben de wereld ingrijpend veranderd, dat weten we allemaal. Maar deze simpele waarheid zegt maar weinig
Nadere informatieVALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg. een populair recept
VALT HIER NOG WAT TE LEREN? EEN EDUCATIEF PERSPECTIEF OP DUURZAAMHEID Gert Biesta Universiteit Luxemburg een populair recept een maatschappelijk probleem add some learning opgelost! deze bijdrage een perspectief
Nadere informatieCharles den Tex VERDWIJNING
Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken
Nadere informatieDe kunst van samen vernieuwen
De kunst van samen vernieuwen Cultuuragenda gemeente Zutphen 2016 Kunst, cultuur en erfgoed geven kleur aan Zutphen. Ze zorgen voor een leefbare en dynamische samenleving, sociale en economische vitaliteit
Nadere informatieBEZOEKERS WORDEN CONSUMENTEN CONSUMENTEN WORDEN BEZOEKERS. Amsterdam, 29 november 2013
BEZOEKERS WORDEN CONSUMENTEN CONSUMENTEN WORDEN BEZOEKERS Amsterdam, 29 november 2013 ONLINE RETAIL VOOR DE CULTURE SECTOR MIDDELEN VOOR CULTUREEL ONDERNEMERSCHAP LID VAN SHOPPING2020 _ WEBSHOPS VOOR CULTUURINSTELLINGEN
Nadere informatieBinden en boeien van vrijwilligers. 24 januari 2011 Michaëla Merkus
Binden en boeien van vrijwilligers 24 januari 2011 Michaëla Merkus Introductie Vertel iets over jezelf Doe je zelf vrijwilligerswerk Waarom Definitie van vrijwilligerswerk Werk dat onbetaald en onverplicht
Nadere informatieCees Oosterom Cultuur beweegt
curatorlezing Cees Oosterom Cultuur beweegt 28 oktober 2015 pomonalezing zoals uitgesproken op woensdag 28 oktober 2015 in de theaterzaal van Kade40, Vlaardingen Stichting Mareado Cultuur beweegt In de
Nadere informatieCasus Seksuele handelingen als zorgvraag: directe aanpassing beroepscode?
Casus Seksuele handelingen als zorgvraag: directe aanpassing beroepscode? 1. Inleiding In de media was de afgelopen weken uitgebreid aandacht voor de casus van de studente verpleegkunde die geacht werd
Nadere informatieUitslag onderzoek: rechtszaak Geert Wilders EenVandaag Opiniepanel 14-01-2010 30.000 deelnemers
Uitslag onderzoek: rechtszaak Geert Wilders EenVandaag Opiniepanel 14-01-2010 30.000 deelnemers Bent u op de hoogte van dit proces tegen Geert Wilders of bent u dat niet? Ja, daarvan ben ik heel goed op
Nadere informatieMening van het digitaal Burgerpanel Oss over: Kunst en Cultuur. Gemeente Oss. December 2013
Mening van het digitaal Burgerpanel Oss over: Kunst en Cultuur Gemeente Oss. December 2013 1 INLEIDING Waarom is het burgerpanel gevraagd naar haar mening over Kunst en Cultuur? De gemeente bezuinigt op
Nadere informatieGeachte collega's, beste studenten,
College van Bestuur Geachte collega's, beste studenten, Na de hectische weken met de bezetting van het Bungehuis en het Maagdenhuis, hebben we een moment van bezinning ingelast. Wij hebben tijd genomen
Nadere informatieECSD/U201402324 Lbr. 14/092
Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft leren over cultureel ondernemen uw kenmerk ons kenmerk ECSD/U201402324 Lbr. 14/092 bijlage(n) 2 (separaat
Nadere informatieDe gereserveerde 15 miljoen euro voor Maastricht Culturele Hoofdstad wordt over de hele provincie ingezet voor culturele doeleinden.
Limburg heeft een uniek en veelzijdig cultuuraanbod. Dit komt tot uitdrukking in een enorme verscheidenheid met talloze monumenten, cultureel erfgoed, musea, culturele organisaties, evenementen en een
Nadere informatieMantelzorg, waar ligt de grens?
Mantelzorg, waar ligt de grens? CDA Talentacademie 2014-2015 Anita Relou Wat is volgens het christendemocratisch gedachtengoed de grens van mantelzorg. Inleiding 2015. Een jaar met veel veranderingen in
Nadere informatieRijksuniversiteit Groningen
De adolescentiefase: over puberen, hersenontwikkeling, studiekeuze, risicogedrag en de relatie met ouders. Dr. Saskia Kunnen i.s.m. Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit
Nadere informatieDe Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, handelende in de hoedanigheid van bestuursorgaan, hierna te noemen: de Minister;
CONVENANT INZAKE DE NEDERLANDSE ERKENNING VAN DE REGIONALE NEDERSAKSISCHE TAAL Partijen, De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, handelende in de hoedanigheid van bestuursorgaan, hierna
Nadere informatieJuist in het openbaar onderwijs
Juist in het openbaar onderwijs Over de aandacht voor levensbeschouwing op de openbare school Legitimatie MARLEEN LAMMERS Wie denkt dat het openbaar onderwijs geen aandacht mag besteden aan levensbeschouwing,
Nadere informatieRaad voor Cultuur Prins Willem Alexanderhof 20 2595 BE..DEN HAAG. Datum Betreft adviesaanvraag culturele basisinfrastructuur 2017-2020.
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Raad voor Cultuur Prins Willem Alexanderhof 20 2595 BE..DEN HAAG Erfgoed en Kunsten Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieVerslag participatiedebat deel 2. Het werknemersperspectief
Verslag participatiedebat deel 2. Het werknemersperspectief Datum: Plaats: Gespreksleiding: Gastsprekers: Participanten: Bezoekers: Thema: vrijdag 17 oktober 2014, 15:00-17:00 uur De Gouden Zaal van DROOMvilla
Nadere informatiePROGRAMMA ETHIEK VAN LEVEN EN ZORGEN
PROGRAMMA ETHIEK VAN LEVEN EN ZORGEN CURSUSLEIDING Arjo Klamer hoogleraar Economie van kunst en cultuur, Erasmus Universiteit Rotterdam Pieter Wijnsma zelfstandig adviseur en coach, voormalig directeur
Nadere informatieCONCEPT.. ( datum) Versie:. ( nummer )
Persoonlijke Balanced Scorecard van.( naam ) Pagina 1 2. Inhoud Titel Pagina 1. Voorblad 1 2. Inhoud 2 3. Aanleiding 3 4. Missie 4 5. Doelstellingen 5 6. Kritieke succesfactoren 6 7. Overzicht prestatie-indicatoren
Nadere informatieOnderwijs- en examenregeling
Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2017 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Chinastudies Deze onderwijs- en examenregeling is gebaseerd op de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk
Nadere informatieTOESPRAAK VAN DE VOORZITTER VAN DE EERSTE KAMER DER STATENGENERAAL TER GELEGENHEID VAN DE OPENING VAN DE
TOESPRAAK VAN DE VOORZITTER VAN DE EERSTE KAMER DER STATENGENERAAL TER GELEGENHEID VAN DE OPENING VAN DE CONTACTPLANBIJEENKOMST OP MEI Voorzitters van de Staten van de Nederlandse Antillen en van Aruba)
Nadere informatieMeerdaagse trainingen voor bewustzijn, motivatie én plezier op de werkvloer
Sport werkt! Meerdaagse trainingen voor bewustzijn, motivatie én plezier op de werkvloer Leer optimaal samenwerken, omgaan met stress en effectief communiceren Nederlands Instituut voor Vechtsport en Maatschappij
Nadere informatieHART VOOR DE MENS, LIEFDE VOOR HET VAK. GORTcoaching.nl. Het coachbureau met hart voor de mens en liefde voor het vak
HART VOOR DE MENS, LIEFDE VOOR HET VAK GORTcoaching.nl Het coachbureau met hart voor de mens en liefde voor het vak Specialisaties Executive Coaching Competentie Coaching Life Coaching Team Coaching Loopbaan
Nadere informatieBronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden. Inhoudsopgave Pagina. Bron 1 Design Marcel Wanders. 2. Bron 2 ADHD in de klas. 2
Bronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden Inhoudsopgave Pagina Bron 1 Design Marcel Wanders. 2 Bron 2 ADHD in de klas. 2 Bron 3 Recensie over Boijmans van Beunigen 3 Bron 4 Flip in de klas. 4 Bron
Nadere informatieWe zullen het zelf moeten doen
We zullen het zelf moeten doen Amsterdam, april 2017 Beste Paul Verhaeghe, De drievuldigheid of triniteit die we van het Christendom kennen paste Freud op de mens toe door hem te begrijpen vanuit id, ego
Nadere informatie16/12/2014 VORMING VOOR DE TOEKOMST VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS
VORMING VOOR DE TOEKOMST VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS 1 TRAJECT VORMING 8 mei 12 september 14 december 14 Toekomst SO inkleuren Visietekst subgroepen Synthesetekst Inkleuring en concretisering - Terugkoppeling
Nadere informatieLANG ZULLEN WE LEZEN!
LANG ZULLEN WE LEZEN! Onze missie We prikkelen mensen om zich te ontplooien. We bieden iedereen de gelegenheid om kennis op te doen, te delen, anderen te ontmoeten en geïnspireerd te raken. Zo leveren
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer vwo I
Opgave 1 De media en de positie van Wilders 1 maximumscore 2 Voorbeelden van juiste journalistieke regels zijn (één van de volgende): 1 scheiding aanbrengen tussen nieuws en commentaar / scheiden van mening
Nadere informatieLANG ZULLEN WE LEZEN!
LANG ZULLEN WE LEZEN! Onze missie We prikkelen mensen om zich te ontplooien. We bieden iedereen de gelegenheid om kennis op te doen, te delen, anderen te ontmoeten en geïnspireerd te raken. Zo leveren
Nadere informatieJOBTEVREDENHEID BIJ KUNSTENAARS PEILING NAAR JOBTEVREDENHEID BIJ KUNSTENAARS EN HUN RELATIE TOT DE MAATSCHAPPIJ
JOBTEVREDENHEID BIJ KUNSTENAARS PEILING NAAR JOBTEVREDENHEID BIJ KUNSTENAARS EN HUN RELATIE TOT DE MAATSCHAPPIJ meandmywork 06.10.2016 INHOUD CONTEXT.... PEILING DATA. ANDERE BEMERKINGEN CONCLUSIE CONTEXT
Nadere informatieOm mee te beginnen: boekfragment en opdrachten
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.
Nadere informatieVoorbeeldig onderwijs
m a r i a va n de r hoe v e n Voorbeeldig onderwijs In de politieke arena wordt gedebatteerd over de vraag of het goed gaat met het Nederlandse onderwijs. Getuige het recente Oesorapport zijn we op onderdelen
Nadere informatieExcellenties, Dames en heren,
Alleen de uitgesproken tekst geldt. Welkomstwoord van drs. Ank Bijleveld-Schouten, Commissaris van de Koningin in de provincie Overijssel, bij de opening van de relatiebijeenkomst Lente in Overijssel,
Nadere informatieGeachte Tweede Kamer commissieleden voor cultuur,
Aan de leden van de commissie cultuur Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag 8 november 2012, Amsterdam Geachte Tweede Kamer commissieleden voor cultuur, Op 21 november 2012 staat
Nadere informatieLogboek persoonlijk ontwikkelingsplan persoonlijk actieplan. Naam student: Maes Pieter
BACHELOR NA BACHELOR ADVANCED BUSINESS MANAGEMENT Logboek persoonlijk ontwikkelingsplan persoonlijk actieplan Naam student: Maes Pieter 2011-2012 POP EERSTE GEKOZEN ALGEMENE COMPETENTIE: OPBOUWEN VAN EEN
Nadere informatie1+1=3. Veranderingen in het leven van een derde-cultuur-kind. Anna-Carina Walraven Klas H1C
1+1=3 Veranderingen in het leven van een derde-cultuur-kind Anna-Carina Walraven Klas H1C Figuur 1. [Wereld in gezicht] (z. j.) Auteursrechthebbende onbekend. Overgenomen van http://expatwithkids.blogspot.nl/2011/09/you-know-youre-third-culture-kids-when.html
Nadere informatieDEEL B van de onderwijs- en examenregeling voor de bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappen, 2014-2015
DEEL B van de onderwijs- en examenregeling voor de bacheloropleiding Algemene cultuurwetenschappen, 2014-2015 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Toepasselijkheid van de regeling Deze regeling bestaat uit
Nadere informatielogoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon geen
logoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom Den Haag Ons kenmerk 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Onderwerp Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon Bijlage(n) geen Geachte heer Van
Nadere informatieCollege van Burgermeester en Wethouders Gemeente Heemstede ^ mi 2011 Afdeling Jeugd en Gezin Postbus 352 2100 AJ Heemstede
College van Burgermeester en Wethouders Gemeente Heemstede ^ mi 2011 Afdeling Jeugd en Gezin Postbus 352 2100 AJ Heemstede 23 juni 2011 Ons kenmerk: 2011-072 Betreft: subsidieaanvraag Geachte meneer /
Nadere informatieHandreiking bij een spirituele zoektocht.
Handreiking bij een spirituele zoektocht. Deze handreiking hoort bij: Oud- en nieuw- katholiek. De spirituele zoektocht van die andere katholieken. Door Joris Vercammen. Valkhof pers 2011. Het boek is
Nadere informatieMaatschappijwetenschappen
Maatschappijwetenschappen Wat vinden leerlingen van MAW? Meer onderzoek, beter begrijpen van de samenleving. Niet leren maar vooral denken. Beter voorbereid op je plekje in de maatschappij en een vervolgstudie.
Nadere informatieSabeth van der Voort GAR1B 30/01/2015. Research Docent: Harald Warmelink observatie creatieve mindset HER
Sabeth van der Voort GAR1B 30/01/2015 Research Docent: Harald Warmelink observatie creatieve mindset HER Inleiding Definitie van een ritueel De meeste rituelen die ik ben tegengekomen hadden veel te maken
Nadere informatie2011-2015. Beleidsplan Stichting De Upside van Down
2011-2015 Beleidsplan Stichting De Upside van Down Caroline Belle 2011-2015 Inhoud Inleiding. pagina 03 Hoofdstuk 1, Uitgangspunten. pagina 05 Hoofdstuk 2, Visie pagina 06 Hoofdstuk 3, Doelstellingen.
Nadere informatieVIEREN DOOR/VOOR JONGEREN
VIEREN DOOR/VOOR JONGEREN VOORBEDE Soms moeten gebeurtenissen en dingen met naam worden genoemd. Soms moet je de dingen meer openlaten, opdat iedereen zijn eigen ervaringen erin kan herkennen. De voorbede
Nadere informatieWillem de Zwijger College
Functieprofiel Raad van Toezicht 17 september 2018 Willem de Zwijger College 1 Functieprofiel Raad van toezicht Hoofdtaak De raad van toezicht functioneert als eenheid en waakt over het integrale belang
Nadere informatieSchooluniformen. Ledenpeiling 22 september tot en met 3 oktober
Schooluniformen Ledenpeiling 22 september tot en met 3 oktober Aanleiding Schooluniformen zijn terugkerend onderwerp in het nieuws. Ook recent weer, een particuliere school Almere heeft besloten om schooluniformen
Nadere informatie2 9 JAN.2015 Bestuurlijke reactie op conceptrapport 'Zicht op bezuinigingen, bezuiniging op cultuur'
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Drs. S.J. Stuiveling President Algemene Rekenkamer Postbus 20015 2500 EA Den Haag Datum Betreft 2 9 JAN.2015
Nadere informatie-RKQ/HHUGDP3YG$µ-HNXQWQLHWYRRUHHQKDEEHNUDWVRSGH HHUVWHULM]LWWHQ
-RKQ/HHUGDP3YG$µ-HNXQWQLHWYRRUHHQKDEEHNUDWVRSGH HHUVWHULM]LWWHQ Bezuinigingen? Welke bezuinigingen? John Leerdam reageert enigszins geïrriteerd op de vraag hoe het voelt om als politicus tegenover oud-collega
Nadere informatieLeren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014)
Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Inleiding De kern van (autisme)vriendelijke communicatie is echt contact, gebaseerd op
Nadere informatieProfielschets Voorzitter Raad van Toezicht Het Scheepvaartmuseum Amsterdam
Profielschets Voorzitter Raad van Toezicht Het Scheepvaartmuseum Amsterdam 1. Algemeen Het scheepvaartmuseum in Amsterdam is het belangrijkste maritieme museum van Nederland. Het is gevestigd in s Lands
Nadere informatieMinisterie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
prof dr wim derksen Aan de directeur Bouwen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de heer drs J.M.C. Smallenbroek zondag 23 november 2014 Geachte heer Smallenbroek, Op uw verzoek
Nadere informatiePROGRAMMA ETHIEK VAN LEVEN EN ZORGEN
PROGRAMMA ETHIEK VAN LEVEN EN ZORGEN CURSUSLEIDING Arjo Klamer hoogleraar Economie van kunst en cultuur, Erasmus Universiteit Rotterdam Pieter Wijnsma zelfstandig adviseur en coach, voormalig directeur
Nadere informatieOnderzoek Eenzaamheid onder jongeren
Onderzoek Eenzaamheid onder jongeren 1V Jongerenpanel 25 september 2014 Over dit onderzoek Aan dit onderzoek deden 1375 leden van het EenVandaag Jongerenpanel mee. Het onderzoek vond plaats van 19 september
Nadere informatieEssay Kunst en Recht Marloes Tolman 5733510
Essay Kunst en Recht Marloes Tolman 5733510 Inleiding In de cultuursector wordt, net als in vrijwel elke andere sector, de komende jaren flink bezuinigd. De sector zal het met 200 miljoen euro minder moeten
Nadere informatieWat vinden wij er van? Wat verwacht(t)en wij?
Wat vinden wij er van? Wat verwacht(t)en wij? Culturele paragrafen in de verkiezingsprogramma s CDA Soest Het is van belang het vrijwilligerswerk in het algemeen -en dus ook bij sportverenigingen- te stimuleren
Nadere informatieVernieuwing masterfase UU Inputsessies met studenten. Sessie 3 Keuzemogelijkheden en interdisciplinariteit
Vernieuwing masterfase UU Inputsessies met studenten Sessie 3 Keuzemogelijkheden en interdisciplinariteit Resultaten van inputsessie 10 juni 2014 Introductie Deze PowerPoint bevat de resultaten van de
Nadere informatieRegionaal verslag. Landelijk debat Ons Onderwijs Den Haag, 28 mei 2015
Regionaal verslag Landelijk debat Ons Onderwijs 2032 Den Haag, 28 mei 2015 1. Een korte impressie van de dialoog De debatavond in Den Haag bij het HCO is bezocht door circa 35 deelnemers. Van de aanwezige
Nadere informatieGrenzen verleggen. Amsterdam, februari Beste Julian Baggini,
Grenzen verleggen Amsterdam, februari 2017 Beste Julian Baggini, Wij zijn ons verstand verloren en met die hartenkreet val je in jouw nieuwe boek meteen met de deur in huis. Was ons rede en rationaliteit
Nadere informatieF r a c t i e S t i m u l u s 1
F r a c t i e S t i m u l u s 1 L i s a n n e S w a g e r Beste TSB-student! Mijn naam is Lisanne Swager. Ik ben tweedejaars studente Personeelwetenschappen aan Tilburg University. Op dit moment ben ik
Nadere informatieBeleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016 Stadspanel Den Haag, ronde voorjaar 2011
Rapport Signaal Uitgave Auteurs Informatie Onderzoek en Integrale Vraagstukken Nr X, Jaargang 2004 Oplage Redactieadres Internet / Intranet X exemplaren Gemeente Den Haag OCW-intranet/Organisatie Postbus
Nadere informatieZorg om de zorg. Menselijke maat in de gezondheidszorg
Zorg om de zorg Menselijke maat in de gezondheidszorg Prof.dr. Chris Gastmans Prof.dr. Gerrit Glas Prof.dr. Annelies van Heijst Prof.dr. Eduard Kimman sj Dr. Carlo Leget Prof.dr. Ruud ter Meulen (red.)
Nadere informatieCultureel ondernemerschap in de knel?
Arti et Amicitiae, debat 1 december 2012 Cultureel ondernemerschap in de knel? Mediane inkomen zzp ers in 2010 is ruim 21.000 (bron CBS) 61% zzp ers heeft een winst tot 20.000 (cijfers Belastingdienst
Nadere informatieStrategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer
Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD master city developer Ontwikkel een eigen visie Werk je in stedelijke gebiedsontwikkeling of herstructurering dan is de MCD opleiding voor jou een
Nadere informatieWerkgevers Ondernemers. In gesprek over de inhoud van het onderwijs
Werkgevers Ondernemers In gesprek over de inhoud van het onderwijs 1 Algemeen Doe mee en praat mee! Antwoord of reactie op deze vraag? Dé landelijke dialoog over ons onderwijs en de toekomst. Deel gedachten,
Nadere informatieVerslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo. (edoc 512410, projectgroep Profielen)
Verslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo (edoc 512410, projectgroep Profielen) 1 Verslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo 1. Inleiding Op 20 september 2012 is de openbare
Nadere informatieToetsplan Bacheloropleiding Kunsten, Cultuur en Media 2014-2015
Toetsplan Bacheloropleiding Kunsten, Cultuur en Media 2014-2015 JAAR 1 semester 1 Blok 1 Blok 2 titel code week 1-7 colleges Introduction to Audiovisual Culture continue toetsing, wekelijks verschillende
Nadere informatieBeslisdocument college van Peel en Maas
Beslisdocument college van Peel en Maas Document openbaar: Ja Zaaknummer: 1894/2012/ Documentnummer: 1894/2012/119305 Besluitnummer: 43 7b Onderwerp: project Uniekunst Advies: 1. Maximaal een eenmalig
Nadere informatieVAN DE WIJK VALT NIET ZOVEEL TE VERWACHTEN.
VAN DE WIJK VALT NIET ZOVEEL TE VERWACHTEN. INTERVIEW MET PROMOVENDA FEMMIANNE BREDEWOLD in dit artikel: > geven en ontvangen > afstand > begrensde contacten > aangepaste wederkerigheid > andere aanbevelingen
Nadere informatieBoek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem
Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom
Nadere informatie