CBS-IRIS voor Windows

Transcriptie

1 Handleiding 2015

2 Copyright CBS CONTACT CENTER CBS-weg EX Heerlen Auteur R. Rameckers Alle rechten voorbehouden Heerlen, 7 januari 2015 Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verklaart hierbij dat het programma CBS-IRIS voor Windows uitgebreid is getest op een IBM-compatible PC. Het CBS draagt echter geen enkele verantwoordelijkheid voor het functioneren van het programma en sluit iedere aansprakelijkheid uit voor eventueel verlies of beschadiging van gegevens op uw systeem evenals enige andere vorm van schade zoals indirecte schade, gevolgschade of schade wegens gederfde winst. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, elektronisch of op welke andere wijze ook en evenmin in een retrieval system worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het CBS.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Systeemeisen De installatie Windows Vista, Windows 7 en Windows Starten CBS-IRIS Na upgrade 2015-versie Eerste keer starten CBS-IRIS Overzicht iconen en hulptoetsen bij CBS-IRIS Nieuw in deze versie Tips Het menu "Bestand" Archiveren Aanmaken ASCII-bestand CBS-opgaven Eigen goederencodes en handelspartners Comprimeren Printer lettertype Printerinstelling Afsluiten Het menu "Data-Entry" CBS-opgaven Nul-opgaven Het menu Verzenden CBS-gegevens Niet eerder verstuurd (en versturen Nul-opgave ) Eerder verstuurd via CBS-gegevens diskette (Productschap) CBS-gegevens Bestand Niet eerder verstuurd (en versturen Nul-opgave ) Eerder verstuurd (bestand) ICT-gegevens Niet eerder verstuurd Eerder verstuurd

4 5 Het menu "Hulpmiddelen" Derde aangever Informatieplichtigen Valutakoersen Formules Eigen goederencodes Handelspartners Defaultschermen Het menu Inlezen CBS-opgaven Eigen goederencodes Handelspartners Het menu Afdrukken Het menu Opties Andere taal Wijzigen wachtwoord Verwijderen niet verzonden CBS-opgaven Controleren eigen goederencodes Instellingen Instellen CBS-IRIS Instellen programma Instellen berichtgrootte Het menu Help Contact Center Inhoudsopgave en index Nieuw in deze versie Omzettingstabel 2014/ Meest gestelde vragen Tips Info Codelijsten Belangrijke adressen en telefoonnummers Index

5 1 Inleiding Deze handleiding helpt u bij het gebruik van de Windows versie van het softwarepakket CBS-IRIS. Dit pakket is door het CBS ontwikkeld voor de opgave van gegevens ten behoeve van de statistieken van de internationale handel in goederen. CBS-IRIS wordt gratis ter beschikking gesteld aan ondernemingen die op grond van EU-wetgeving (Intrastat) of van een regeling met de douane (handel met derde landen, EXTRA-handel) verplicht zijn de bedoelde gegevens rechtstreeks aan het CBS leveren. Op grond van het INTRASTAT-stelsel bestaat er voor natuurlijke of rechtspersonen die bij goederenverkeer tussen lidstaten betrokken zijn een verplichting (Verordening (EG) 638/2004). Informatie over het grensoverschrijdende goederenverkeer moet door Nederlandse ondernemingen rechtstreeks aan het CBS worden verstrekt. Ondernemingen die hun verplichting niet nakomen zijn onderworpen aan sancties. Bedrijven zijn in het INTRASTAT-stelsel vrijgesteld van het doen van statistische opgave als hun importen of exporten onder een bepaalde drempel blijven. Voor 2015 is deze drempel voor zowel ICV (Invoer uit EU) als ICL (Uitvoer naar EU) op gesteld. Deze drempel heeft betrekking op de waarde per jaar van de in- en uitvoer van en naar EU-landen en geldt voor de in- en uitvoer afzonderlijk: een bedrijf met een ICV van en een ICL van is alleen informatieplichtig voor de ICL. 1.1 Systeemeisen Uw computer moet minimaal aan de volgende eisen voldoen: IBM-PC of compatible. Windows Vista of hoger. 50 Mb vrije ruimte op de harde schijf voor CBS-IRIS inclusief GNPlus. CBS-IRIS voor Windows is geoptimaliseerd voor een schermresolutie van 800 x 600 pixels of hoger. 3

6 1.2 De installatie Windows Vista, Windows 7 en Windows 8 U volgt de aanwijzigen op het scherm en komt in onderstaand scherm. U klikt op Akkoord : Op dit scherm vindt u Informatie over CBS-IRIS. U klikt op Akkoord en u komt uit in het volgende scherm. 4

7 U mag CBS-IRIS 2015 over de versie 2014 plaatsen. De gegevens van 2014 gaan niet verloren, echter gegevens van 2013 kunt u dan niet meer inbrengen. Het programma stelt bovenstaande Installatie Map C:\StatNeth\CBS-IRIS\ voor om het programma CBS-IRIS in te installeren. Werkt u met Windows Vista, Windows 7 of Windows 8 dan mag u niet installeren in Program Files. Werkt u nog met Windows 2000 of Windows XP dan zal de standaard Software installatie map C:\Program Files\StatNeth\CBS-IRIS\ worden. Indien u CBS-IRIS op het netwerk of onder een andere naam wilt installeren klikt u op Bladeren en past alles naar believen aan. Hierna klikt u op Volgende. 5

8 U kunt de Datamap van CBS-IRIS door op Bladeren te klikken op elke willekeurige plaats neerzetten. Standaard wordt de Datamap geplaatst in C:\StatNeth\CBS-IRIS\ Werkt u nog met Windows 2000 of Windows XP dan zal de standaard Data installatie map C:\Program Files\StatNeth\CBS-IRIS\ worden. U klikt op Installeren en CBS-IRIS wordt geïnstalleerd. Tegen het einde van de installatie ziet u het scherm: Configureren beveiligen en verzenden. Indien u in de loop van het jaar overgaat op Windows Vista, Windows 7 of Windows 8 neem dan contact op met het CBS Contact Center. Hierboven ziet u de inhoud van de Disclaimer. Het verdient de aanbeveling om uw maandelijkse opgave per naar het CBS te sturen. Zie (8.5.2). U ontvangt na enige tijd een ontvangstbevestiging van het CBS. Standaard worden de -instellingen overgenomen zoals in het scherm hierboven. Mocht dit bij u problemen opleveren, neem dan contact op met het CBS Contact Center. Vervolgens klikt u op OK. 6

9 U klikt op Afsluiten en CBS-IRIS is geïnstalleerd. De snelkoppeling is op uw bureaublad geplaatst. De snelkoppeling CBS-IRIS 2014 kunt u verwijderen. Na de installatie van CBS-IRIS kan onderstaande melding verschijnen. U klikt dan op de regel Dit programma is correct geïnstalleerd. 7

10 1.3 Starten CBS-IRIS Na upgrade 2015-versie Nadat CBS-IRIS geïnstalleerd is start u het programma door dubbel te klikken op de snelkoppeling. Indien u voorheen met de 2014-versie werkte krijgt u onderstaand scherm te zien. Bovenstaande tekst spreekt voor zich. Vervolgens klikt u op OK en komt uit in het hoofdmenu van CBS-IRIS

11 U gaat in het hoofdmenu van CBS-IRIS naar Hulpmiddelen, dan naar Derde aangever om het EORI-nummer in te vullen. Vervolgens slaat u de gegevens op. Ditzelfde doet u ook bij Hulpmiddelen Informatieplichtigen Eerste keer starten CBS-IRIS Werkt u voor de eerste keer met CBS-IRIS dan verschijnt na het opstarten het onderstaande scherm: U klikt op Vul Derde aangever. De Derde aangever is de onderneming die de statistiekopgave naar het CBS stuurt. Dit kan een administratiekantoor, expediteur of zoals in de meeste gevallen de Informatieplichtige zelf zijn (zie 5.1). Nadat u de gegevens van de Derde aangever gevuld heeft komt u uit in een nieuw scherm: Hier klikt u op Vul Informatieplichtige. De Informatieplichtige is de onderneming die de drempel van bij de ICV en/of ICL overschrijdt (zie 5.2). Als u zowel de Derde aangever als de Informatieplichtige heeft gevuld komt u uit in onderstaand scherm. 9

12 Bovenstaande tekst spreekt voor zich. Vervolgens klikt u op OK en komt uit in het hoofdmenu van CBS-IRIS Vervolgens kunt u de overige Hulpmiddelen (zie 5) vullen. Om veel tijd te winnen bij het handmatig inbrengen van uw maandelijkse gegevens kunt u gebruik maken van Defaultschermen (zie 5.7). Vervolgens vult u de Data-entry (zie 3) en/of Inlezen (zie 6). 10

13 1.4 Overzicht iconen en hulptoetsen bij CBS-IRIS In de handleiding worden een aantal afspraken gehanteerd met betrekking tot de weergave van iconen en hulptoetsen en procedurele beschrijvingen van handelingen. Toetsen worden afgebakend met [ ], zoals [F1] en [Enter]. Toets Functietoets Toetscombinatie Functie [F5] Dubbelklik Codeerhulp [F7] [Num+] [Alt + F2] [Ctrl + F7] [Shift + F7] [Shift + F2] [Ctrl + F9] [Ctrl + F2] Nieuw formulier Formulieren bekijken Vorig formulier Volgend formulier Opslaan formulier Opslaan en afsluiten formulier Wijzigingen opheffen Verwijder formulier Kopieer antwoord uit vorige record Ga naar de vorige pagina Ga naar de volgende pagina [F4] [F1] [F8] [Ctrl + F4] Fouten in veld Alle fouten tonen Help bij vraag Info over Blaise, de programmeertaal Zoeken in GNPlus 11

14 1.5 Nieuw in deze versie Zoals iedere jaar zijn er wijzigingen in diverse goederencodes. Indien u wenst, kunt u deze wijzigingen downloaden vanaf (Omzettingstabel ). Natuurlijk zijn de nieuwe codes geïntegreerd in deze versie van CBS-IRIS. De waarde van de drempel vanaf 2015 is zowel bij ICV als ICL op euro vastgesteld. 1.6 Tips U kunt gegevens die u elders al in geautomatiseerde vorm beschikbaar heeft in CBS-IRIS inlezen. De gegevens die u wilt inlezen dienen beschikbaar te zijn in de vorm van een ASCII-bestand. Hebt u de gegevens beschikbaar als Excel-bestand, dan moet u dit bestand Opslaan als Opgemaakte tekst, spatie is scheidingsteken (*.PRN). Dit bestand kunt u ook inlezen in CBS-IRIS. Het is aan te raden een afdruk te maken van uw Inleessjabloon. Uitgebreidere informatie met voorbeeld staat in de handleiding van CBS-IRIS, hoofdstuk 6.1. Om veel tijd te winnen bij het handmatig inbrengen van uw maandelijkse gegevens, kunt u gebruik maken van Defaultschermen. U gaat in het hoofdmenu van CBS-IRIS bij Hulpmiddelen naar Defaultschermen. U moet een naam geven aan het Defaultscherm. Vervolgens klikt u op de toets [Enter]. Hierin kunt u gegevens vastleggen voor handelingen die regelmatig voorkomen. Vervolgens slaat u dit Defaultscherm op. Bij Data-entry kunt u dit scherm oproepen. Alle gegevens die vastgelegd zijn worden dan overgenomen. Meer informatie met een voorbeeld staat in de handleiding van CBS-IRIS, hoofdstuk 5.7. Als u bij Data-entry een invoerscherm tussentijds wilt verlaten moet u het record waarin u werkt eerst verwijderen. U verwijdert het record door in de knoppenbalk midden boven in het invoerscherm het kruis aan te klikken. Het corrigeren van foute records gebeurt in het menu Inlezen CBS-opgaven. Indien u vervolgens kiest voor corrigeren, kunt u alle foute records aanpassen zonder uit het bestand te gaan (zie 6.1) Indien u in de loop van het jaar overgaat op Windows Vista, Windows 7 of Windows 8 neemt dan contact op met het CBS Contact Center. 12

15 2 Het menu "Bestand" 2.1 Archiveren Hieronder staan verschillende opties zoals het Archiveren van reeds verzonden CBS-opgaven en ICT-opgaven. Tevens kunt u hier ASCII-bestanden maken van CBS-opgaven, Eigen goederencodes en Handelspartners. Ook kunt u hier de data Comprimeren. Ook vindt u hier de Printer lettertype en Printerinstelling. Wilt u het programma CBS-IRIS verlaten dan kunt u dat ook doen bij het menu Bestand. Hieronder volgt een nadere beschrijving van de mogelijkheden onder het menu Bestand. Met deze optie kunt u de gegevens die u reeds naar het CBS hebt verzonden voor uw eigen archief vastleggen op een diskette of op een schijf van uw computer. De optie kan slechts worden uitgevoerd als u alle records van een bepaalde periode hebt verzonden (zie het menu Verzenden (4)). Na het uitvoeren van de optie Archiveren worden de gearchiveerde records uit de Database van het programma CBS-IRIS verwijderd. Aangezien de gearchiveerde records nog wel hun oorspronkelijke ruimte binnen CBS-IRIS in beslag nemen is het raadzaam om de optie Comprimeren (zie 2.3) te gebruiken zodat deze lege records geen onnodige ruimte meer in beslag nemen. Indien u gebruik maakt van de ICT-module (zie Informatieplichtigen onder het menu Hulpmiddelen (5.2)) dan moet u ook de gegevens die voor de ICT van toepassing zijn verzonden hebben. U klikt op Archiveren en vervolgens ziet u onderstaand scherm: U voert uw Wachtwoord in. Het Wachtwoord mag niet verloren gaan omdat het door u vastgelegde Wachtwoord steeds opnieuw gebruikt moet worden bij Archiveren en Verzenden. Indien u het Wachtwoord wilt wijzigen dan moet u dit doen bij Wijzigen Wachtwoord in het menu Opties (zie 8.2). Als u de eerste keer het Wachtwoord inbrengt moet u het Wachtwoord één keer bevestigen. Daarna voert u de Periode in. Indien u kiest, zoals in dit voorbeeld, voor Periode , wordt alles gearchiveerd t/m Periode U klikt op OK en u ziet het volgende scherm: 13

16 In dit geval gaan we niet archiveren op diskette maar naar een te kiezen directory. U klikt op Ja en u komt uit in de directory Archive. Dit is een van de subdirectories van CBS-IRIS, speciaal gemaakt om archiefbestanden op te slaan. U kunt het te archiveren bestand ook op een andere willekeurige plaats opslaan. U klikt op Opslaan. Het programma CBS-IRIS verwijdert nu alle gearchiveerde records uit de Database van CBS-IRIS. Vervolgens klikt u op Opslaan en u ziet het onderstaande scherm. In de directory Archive staan nu 2 bestanden: Arch asc en Arch des. (Arch + datum + tijd van het archiveren) 14

17 Het bestand Arch asc is een ASCII-bestand van de gegevens die u gearchiveerd heeft en met behulp van het bestand Arch des (hierin wordt de layout van het bestand Arch asc beschreven) kunt u Arch asc opnieuw inlezen (zie CBS-opgaven in het menu Inlezen (6.1)) indien nodig. 2.2 Aanmaken ASCII-bestand Met deze optie kunt u CBS-opgaven, Eigen goederencodes en de Handelspartners die u met behulp van CBS-IRIS heeft ingebracht overbrengen naar een ASCII-bestand. Dit bestand kunt u afdrukken of raadplegen. In de bestandsnaam van het ASCII-bestand staat altijd de datum van de dag waarop u het bestand heeft aangemaakt. In onderstaand voorbeeld: Tevens kunt u dit bestand inlezen in andere programma s (b.v. Excel) om selecties of sorteringen te doen die niet binnen CBS-IRIS kunnen plaatsvinden CBS-opgaven In dit voorbeeld behandelen we het Aanmaken ASCII-Bestand van CBSopgaven. U kiest CBS-opgaven. U komt dan in het volgende scherm: U klikt op Inf.pl. en u komt in het volgende scherm: 15

18 U selecteert de juiste Informatieplichtige en klikt op OK waarna het Btwnummer van de gekozen Informatieplichtige in het veld Informatieplichtige verschijnt. U brengt de Periode in. U klikt op de knop OK en komt in het volgende scherm terecht. 16

19 Het Ascii-bestand van de CBS-opgaven wordt vastgelegd in de directory Scratch (een van de subdirectories van CBS-IRIS) genaamd Rtrn asc. Tevens wordt in de directory Scratch het bestand Rtrn des aangemaakt. Hierin wordt de layout van de desbetreffende ASCII-bestanden beschreven. Hierna klikt u op de knop Opslaan en u ziet de melding: Nadat u op OK geklikt heeft komt u weer in het hoofdmenu van CBS-IRIS Eigen goederencodes en handelspartners In dit voorbeeld behandelen we het Aanmaken ASCII-bestand Eigen goederencodes en Handelspartners samen. U moet namelijk precies dezelfde handelingen verrichten. U kiest Eigen goederencodes en komt in het volgende scherm: Het ASCII-bestand van de Eigen goederencodes wordt vastgelegd in de directory Scratch (een van de subdirectories van CBS-IRIS) genaamd Trdg asc. Indien het Handelspartners zijn dan heet dit bestand Prtn asc. Tevens wordt in de directory Scratch het bestand Trdg des of Prtn des aangemaakt. Hierin wordt de layout van de desbetreffende ASCII-bestanden beschreven. Hierna klikt u op de knop Opslaan en u ziet de melding: 17

20 Nadat u op OK geklikt heeft komt u weer in het hoofdmenu van CBS-IRIS. 2.3 Comprimeren Na het uitvoeren van de optie Archiveren worden de gearchiveerde records uit de Database van het programma CBS-IRIS verwijderd. Aangezien de gearchiveerde records nog wel hun oorspronkelijke ruimte binnen CBS-IRIS in beslag nemen is het raadzaam om de optie Comprimeren te gebruiken zodat deze lege records geen onnodige ruimte meer in beslag nemen. U klikt op Comprimeren en er verschijnt het volgende scherm: U klikt op Ja en CBS-IRIS begint te Comprimeren. U komt vanzelf weer uit in het hoofdmenu van CBS-IRIS. 2.4 Printer lettertype Bij deze optie kunt u het Lettertype, de Tekenstijl en het aantal Punten (de lettergrootte) aangeven. 18

21 De instellingen in bovenstaand scherm zijn de standaard instellingen. U kunt ze naar believen wijzigen en opslaan. 2.5 Printerinstelling CBS-IRIS print uw gegevens liggend ( landscape ) op de printer die u als standaard ingesteld heeft. Wilt u afdrukken op een andere printer dan kunt u hier uw printerinstellingen wijzigen. 19

22 2.6 Afsluiten Door te klikken op Afsluiten of middels de toetsencombinatie [Alt + F4] krijgt u de melding of u stoppen wilt met CBS-IRIS. U hebt dan de keuze tussen Ja en Nee. 20

23 3 Het menu "Data-Entry" In het menu Data-entry kunt u de gegevens van individuele zendingen in het programma CBS-IRIS inbrengen, raadplegen en eventueel wijzigen. 3.1 CBS-opgaven U moet tenminste eenmaal per maand een opgave ICV en/of ICL doen als de waarde van uw INTRACOMMUNAUTAIRE VERWERVINGEN (ICV) en/of INTRACOMMUNAUTAIRE LEVERINGEN (ICL) de drempel van per jaar overschrijdt. Bij de Extrahandel (handel met landen buiten de EU) is geen sprake van een drempel. Als u de CBS-opgaven opstart komt u in lege regel terecht die u direct kunt vullen. Periode: De maand waarin de dag valt waarop de goederen de Nederlandse grens hebben overschreden. Mocht dit niet bekend zijn, kunt u de periode aanhouden waarin BTW verschuldigd wordt. Standaard is de Periode niet gevuld. Binnen één sessie houdt CBS-IRIS de maand aan die u als eerste heeft ingevuld. 21

24 BTW-Nummer: Naam: Als onder Informatieplichtigen bij de Hulpmiddelen slechts één onderneming is ingevoerd wordt dit veld en het veld Naam automatisch ingevuld. Hebt u meerdere Informatieplichtigen ingebracht dan moet u met behulp van de [Codeerhulp] de juiste Informatieplichtige selecteren. Hierna worden de velden BTW-Nummer en Naam automatisch gevuld. Wordt door het programma automatisch gevuld. Intra / Extra: Dit veld wordt overgeslagen als u onder Informatieplichtigen bij de Hulpmiddelen hebt aangegeven dat u CBS-IRIS alleen gebruikt voor de handel met EU-landen ( Intrahandel ). Als u, met vergunning van de Douane, ook uw handel met landen buiten de EU ( Extrahandel ) via CBS-IRIS aangeeft moet u hier invullen dat de gegevens betrekking hebben op Intrahandel (code 1), of voor Extrahandel (code 2). Regelnummer: Admin. Nummer: Default Naam: Het Regelnummer wordt automatisch door het programma ingevuld. Om technische redenen hoeft dit niet opeenvolgend te zijn; wel hoger dan het vorige. In het veld Administratie nummer kunt u, indien gewenst, een eigen referentie (b.v. factuurnummer) vermelden. Als u geen gebruik wilt maken van dit veld, kunt u het overslaan. Met behulp van de [Codeerhulp] kunt u hier het gewenste Defaultscherm selecteren. De naam van het gekozen Defaultscherm verschijnt in dit veld en de gegevens die u in het Defaultscherm hebt ingebracht worden automatisch door CBS-IRIS overgenomen. Goederenstroom: Hier moet de aard van de goederenstroom worden aangegeven. Bij handel met EU-landen zijn slechts 2 codes mogelijk: 6: ICV 7: ICL Door middel van [Codeerhulp] krijgt u de goederenstromen te zien van de Intra handel. Bij Extra handel kunnen maximaal 6 goederenstromen verschijnen (zie 5.2). Als uit de gegevens die u bij de Informatieplichtigen onder de Hulpmiddelen hebt ingebracht blijkt dat u alleen opgaveplichtig bent voor de ICV (code 6) of ICL (code 7) dan wordt deze code (6 of 7) door het programma ingevuld. Eigen Code: Het programma slaat in eerste instantie het veld Eigen Code ( Eigen goederencodes ) over. Het veld wordt alsnog automatisch ingevuld als u bij Goederencode (zie volgend veld) gebruik maakt van [Codeerhulp]. Dit veld wordt niet gevuld als u gebruik maakt van een Defaultscherm waar de Goederencode ingevuld is. 22

25 Goederencode: De Goederencode is de 8-cijferige code van de GECOMBINEERDE NOMENCLATUUR. De volledige lijst met codes is in een controlebestand van het programma CBS-IRIS opgenomen. U krijgt een foutmelding als u een niet bestaande Goederencode intoetst. Indien u in het menu Hulpmiddelen onder Eigen goederencodes een bestand hebt aangemaakt waarin uw artikelen aan Goederencodes zijn gekoppeld, kunt u met de [Codeerhulp] de juiste Goederencode selecteren. Tevens wordt dan het veld Eigen Code (zie vorige veld) ingevuld. U kunt ook met behulp van [F8] rechtstreeks zoeken in de goederennaamlijst en de betreffende goederencode automatisch selecteren. U komt dan in onderstaand scherm. Via de knop Omschrijving of Zoeken kunt u de juiste Goederencode selecteren. Taric: Statistisch Stelsel: Transactie: Alleen bij Extrahandel. Het veld TARIC moet uitsluitend worden ingevuld bij invoer en bij bepaalde entrepottransacties, met name in die gevallen waarin het veld Goederenstroom de codes 3 of 6 zijn gebruikt. De Taric-code is een 2-cijferige aanvulling op de goederencodering volgens de GECOMBINEERDE NOMENCLATUUR. Het Statistisch stelsel (een nadere verbijzondering van de goederenstroom) kan worden geselecteerd met de [Codeerhulp]. Het meest voorkomende stelsel is Reguliere invoer/icv en uitvoer/icl, code 00. De Transactie (de aard van de overeenkomst die ten grondslag ligt aan de verwerving of levering) kan worden geselecteerd met de [Codeerhulp]. 23

26 Land Herk/Best: Land Oorsprong: Vervoerswijze: Containervervoer: Bij INTRACOMMUNAUTAIRE VERWERVINGEN (ICV) moet het Land van herkomst worden ingevuld. Bij INTRACOMMUNAUTAIRE LEVERINGEN (ICL) het Land van bestemming. Bij de Goederenstroom INVOER moet het Land van herkomst worden ingevuld en bij Goederenstroom UITVOER het Land van bestemming. De landen kunt u selecteren met de [Codeerhulp]. Alleen bij Extrahandel. Het veld Oorsprong moet uitsluitend worden ingevuld bij invoer en bij bepaalde entrepottransacties, in het bijzonder in die gevallen waarin het veld GoedStroom de codes 3 of 6 zijn gebruikt. Het Land van oorsprong is het land waar de goederen zijn voortgebracht of vervaardigd of waar de goederen ingrijpend zijn be- of verwerkt. De landen kunt u selecteren met de [Codeerhulp]. Hier moet u met behulp van de [Codeerhulp] aangeven op welke wijze de goederen Nederland zijn binnengekomen of Nederland hebben verlaten. Alleen bij Extrahandel. In dit veld moet u aangeven of er sprake is van Containervervoer (code 0: geen containervervoer, code 1: containervervoer). Van Containervervoer kan geen sprake zijn als u in het veld Vervoerswijze code 5 of 7 hebt ingevuld. Plaats Laad/Los: Niet meer van toepassing per Gewicht: Bijz. Maatstaf: Factuurwaarde: Hier vult u het nettogewicht in hele kilogrammen in. Bij een Gewicht van minder dan 1 kg moet altijd naar boven worden afgerond. Het Gewicht mag alleen de waarde 0 (of een negatieve waarde) hebben als u Creditnota s of retouren verwerkt. Als u in het veld Goederencode een Goederencode hebt ingevuld waarvoor opgave van een Bijzondere Maatstaf is vereist, moet in dit veld een numerieke waarde worden ingevuld (geen waarde achter de komma). De aard van de Bijzondere Maatstaf wordt boven in het scherm weergegeven. De Factuurwaarde moet aangegeven worden in Euro. CBS-IRIS kan bedragen in vreemde valuta omrekenen in Euro. U moet dan bij de Hulpmiddelen onder Valutakoersen de omrekenkoersen vastleggen van de valuta s die in uw administratie kunnen voorkomen. U moet dan het veld Factuurwaarde niet invullen doch overslaan d.m.v. de toets [Enter]. U komt dan in het veld Koers. Hier selecteert u met behulp van de [Codeerhulp] de juiste vreemde valuta waarna het veld Koers automatisch wordt ingevuld met de koers van de gekozen valuta. In het veld Vreemde Valuta vult u het bedrag in vreemde valuta in gevolgd door de toets [Enter] waarna de juiste factuurwaarde in het veld Factuurwaarde verschijnt. Vreemde Valuta: Zie hierboven Factuurwaarde 24

27 Statistische Waarde: Alleen bij Extrahandel. De Statistische Waarde is de waarde van de goederen op het moment dat ze de Europese Unie binnenkomen (invoer) of de EU via Nederland verlaten (uitvoer). Afhankelijk van de leveringsconditie zal de Statistische Waarde iets hoger zijn dan de Factuurwaarde (b.v. levering af fabriek ) of iets lager (b.v. levering franco huis ). De Statistische Waarde moet worden aangegeven in Euro. U kunt de Statistische Waarde door het programma CBS-IRIS laten berekenen met behulp van Formules die u tevoren in het menu Hulpmiddelen moet vastleggen. Als u een formule wilt gebruiken moet u het veld Statistische Waarde overslaan d.m.v. de toets [Enter]. U komt dan in het veld Formule. Hier selecteert u met de [Codeerhulp] de juiste formule waarna de velden Formule en Statistische Waarde automatisch worden ingevuld. Formule: Alleen bij Extrahandel. Zie hierboven Statistische Waarde. Handelspartner: Preferentiecode: Dit veld moet uitsluitend worden ingevuld (met het Btw-nummer van uw buitenlandse afnemer) bij INTRACOMMUNAUTAIRE LEVERINGEN (ICL). U moet dan in het menu Hulpmiddelen onder Informatieplichtigen hebben aangegeven, dat u van de ICT-module gebruik maakt. U gebruikt in dit geval het programma CBS-IRIS mede voor het samenstellen van de ICT-Listing. U kunt uw afnemers in andere EU-landen met hun Btw-nummers in het menu Hulpmiddelen onder Handelspartners vastleggen in een bestand, dat u met de [Codeerhulp] kunt oproepen. U kunt vervolgens de juiste Handelspartner selecteren. Als uw Handelspartner geen BTW-nummer heeft (b.v. een particulier) vult u de code XX in (deze is niet bestemd voor de ICT-Listing ) Alleen bij Extrahandel. Bij invoer moet u, waar dat door de douane is voorgeschreven, de 3-cijferige Preferentiecode invullen (zie b.v. Boekwerk Heffingen bij Invoer deel II van het Ministerie van Financiën of Handboek voor In- en Uitvoer deel B1 van Kluwer/Samsom). Land douaneaangifte: Alleen bij Extrahandel Het EU-land waar de douaneaangifte is ingediend of, bij een vereenvoudigde procedure, het EU-land waar de vergunning voor deze procedure door de Douane is afgegeven. Meestal is dit Nederland, maar bij een grensoverschrijdende vergunning kan dat een ander EU-land zijn. EU-land Verz/Best: Alleen bij Extrahandel. EU-land verzending: Het EU-land vanwaar de goederen met bestemming een land buiten de EU, zijn verzonden. Indien de goederen vóór uitvoer (Land van bestemming buiten de EU) via één of meer EU-landen zijn vervoerd en daar voorwerp hebben uitgemaakt van een oponthoud of rechtshandeling die geen verband houdt met het vervoer, dan geldt als EU-land van verzending het laatste EU-land waar dit oponthoud of deze rechtshandeling heeft plaatsgevonden. 25

28 EU-land bestemming: Het EU-land dat op het ogenblik van invoer (Land van herkomst buiten de EU) bekend is als het EU-land waarvoor de goederen uiteindelijk bestemd zijn. Indien op het ogenblik van invoer bekend is, dat de goederen vóór aankomst op de uiteindelijke bestemming voorwerp zullen uitmaken van een oponthoud of rechtshandeling die geen verband houdt met het vervoer, dan geldt als EU-land van bestemming het eerste EU-land waar dit oponthoud of deze rechthandeling zal plaatsvinden. Factuurvaluta: Alleen bij Extrahandel. Valuta waarin de factuur is uitgedrukt. Binnenl. Vervoerswijze: Alleen bij Extrahandel. Wijze van vervoer binnen de EU. Bij invoer (Land van herkomst is buiten de EU) de wijze van vervoer binnen de EU tot de plaats van aankomst in EU-land van bestemming. Bij uitvoer (Land van bestemming is buiten de EU) de wijze van vervoer binnen de EU vanaf de plaats van vertrek in EU-land van verzending. Douaneregeling: Alleen bij Extrahandel. Codering conform het eerste deelvak van vak 37 van het Enig Document van de douane (bijv. bij invoer regeling 4000). 3.2 Nul-opgaven Indien u voor een bepaalde goederenstroom in een maand geen handel heeft gehad moet u een zogenaamde Nul-opgave aan het CBS melden om toch aan uw verplichting te voldoen. U gaat in het hoofdmenu van CBS-IRIS naar Verzenden CBS-gegevens (voorkeur) of Bestand. U brengt uw wachtwoord in gevolgd door OK. Vervolgens geeft u de Periode (JJJJMM) aan. U volgt het verzendproces totdat u de melding krijgt: Vink voor onderstaande informatieplichtige de goederenstro(o)m(en) aan waarvoor u in de betreffende periode geen handel heeft gehad en dus een zogenaamde nul-opgave aan het CBS wilt melden. U kunt alleen die goederenstro(o)m(en) aanvinken waarvan CBS-IRIS geen gegevens vindt. U vinkt de goederenstro(o)m(en) aan en vervolgt het verzendproces. 26

29 4 Het menu Verzenden Met behulp van het menu Verzenden kunt u maandelijks uw gegevens naar het CBS verzenden. Tevens kunt u hier de OPGAAF INTRACOMMUNAUTAIRE LEVERINGEN ( ICT-Listing ), voor eigen gebruik aanmaken. De opties voor het verzenden van de gegevens zijn beveiligd door middel van een Wachtwoord (zie: Wijzigen wachtwoord in het menu Opties (8.2)). Als u de eerste keer gaat Verzenden moet u het gekozen Wachtwoord bevestigen. 4.1 CBS-gegevens Niet eerder verstuurd (en versturen Nul-opgave ) Indien u via kunt verzenden, verdient het de aanbeveling om uw maandelijkse gegevens via dit medium te versturen. Bij Verzenden CBS-gegevens klikt u op . U voert uw Wachtwoord in en kiest voor de optie Niet eerder verstuurd. Dus, als u uw opgave aan het CBS gaat samenstellen moet u altijd kiezen voor Niet eerder verstuurd (u kiest voor Eerder verstuurd als u een eerder verstuurde opgave nogmaals moet verzenden). U klikt op OK en komt in het volgende scherm: 27

30 U brengt de Periode in die u wilt verzenden. In dit voorbeeld Juni 2009, en klikt op OK en u ziet het volgende scherm: U ziet in bovenstaand scherm de gegevens van de Derde aangever en Informatieplichtige(n). U klikt op OK en komt in het volgende scherm: 28

31 Bovenstaand en onderstaand scherm verschijnen niet als u geen Nulopgave(n) hoeft aan te geven. Bij de Informatieplichtigen onder Hulpmiddelen (zie 5.2) hebben we zowel de totale Intrahandel als de Extrahandel geactiveerd. We gaan alleen de ICL verzenden. Deze categorie is in bovenstaand scherm niet geactiveerd omdat CBS- IRIS de gegevens van deze categorie gevonden heeft. De overige categorieën zijn wel geactiveerd omdat CBS-IRIS de gegevens van deze categorieën niet gevonden heeft en met de melding komt: Vink voor de onderstaande informatieplichtige de goederenstro(o)m(en) aan waarvoor u in de betreffende periode geen handel heeft gehad en dus een zogenaamde nulaangifte aan het CBS wilt melden 29

32 In bovenstaand scherm worden Nul-opgaven aangemaakt voor alle categorieën waar een vinkje staat. De ICL wordt samen met de afgevinkte categorieën via E- mail verstuurd. U klikt op OK en u ziet het volgende scherm: 30

33 Bovenstaand scherm wordt aangemaakt door Outlook Express. Indien u gebruik maakt van Microsoft Outlook, of een ander programma, zal dit scherm er waarschijnlijk anders uitzien. U klikt op Verzenden en ziet het volgende scherm: U klikt op OK. Controleer altijd of uw programma de gegevens daadwerkelijk heeft verstuurd (bijv. in Outlook: bij Verzonden Items ). 31

34 Nadat u op OK heeft geklikt komt u weer uit in het hoofdmenu van CBS-IRIS. Indien u problemen ondervindt zie dan (8.5.2). U ontvangt na enige tijd een ontvangstbevestiging van het CBS. Uw opgave (nummer: 8DB39B04-EC07-44D B3BACAEF67F) is op 18/11/2009, 11:32 door het CBS ontvangen. Hartelijk dank voor uw medewerking. Centraal Bureau voor de Statistiek Dit bericht is door een computer aangemaakt. Statistics Netherlands (CBS) has received your statement (number: 8DB39B04-EC07-44D B3BACAEF67F) on 11/18/2009, 11:32. Thank you for your cooperation. Statistics Netherlands This message is computer generated Eerder verstuurd via Het kan ook voorkomen dat u een maand opnieuw moet versturen (in dit voorbeeld juni 2007, ). U klikt dan weer op CBS-gegevens . U brengt het Wachtwoord in en vinkt Eerder verstuurd af. 32

35 U klikt op de regel: Best (bestemming) CBS Verzenddatum Verzendtijd 11:29:41 Periode en klikt vervolgens op OK. Daarna moet u precies dezelfde stappen doorlopen als bij de optie Niet eerder verstuurd, zoals hiervoor beschreven. De vragen over het aanmaken van Nulopgaven krijgt u hier niet. Indien u problemen ondervindt zie dan (8.5.2) 4.2 CBS-gegevens diskette (Productschap) Deze optie is vervallen per CBS-gegevens Bestand Indien u gebruik maakt van de verzendmethode: CBS-gegevens Bestand is het de bedoeling dat het bestand (Inthandl.98) dat klaargezet wordt, via Internet verzonden wordt naar het CBS. 33

36 4.3.1 Niet eerder verstuurd (en versturen Nul-opgave ) U voert uw Wachtwoord in en kiest voor de optie Niet eerder verstuurd. Dus, als u uw opgave aan het CBS gaat samenstellen moet u altijd kiezen voor Niet eerder verstuurd (u kiest voor Eerder verstuurd als u een eerder verstuurde opgave nogmaals moet verzenden). U klikt op OK en komt in het volgende scherm: U brengt de Periode in die u wilt verzenden. In dit voorbeeld Juni 2009, en klikt op OK en u ziet het volgende scherm: U klikt op Opslaan en komt in het onderstaande scherm 34

37 . U ziet in bovenstaand scherm de gegevens van de Derde aangever en Informatieplichtige(n). U klikt op OK en komt in het volgende scherm: 35

38 Bovenstaand en onderstaand scherm verschijnen niet als u geen Nulopgave(n) hoeft aan te geven. Bij de Informatieplichtigen onder Hulpmiddelen (zie 5.2) hebben we zowel de totale Intrahandel als de Extrahandel geactiveerd. We gaan alleen de ICL verzenden. Deze categorie is in bovenstaand scherm niet geactiveerd omdat CBS- IRIS de gegevens van deze categorie gevonden heeft. De overige categorieën zijn wel geactiveerd omdat CBS-IRIS de gegevens van deze categorieën niet gevonden heeft en met de melding komt: Vink voor de onderstaande informatieplichtige de goederenstro(o)m(en) aan waarvoor u in de betreffende periode geen handel heeft gehad en dus een zogenaamde nulaangifte aan het CBS wilt melden. U klikt op OK en ziet de volgende melding: Vervolgens klikt u nogmaals op OK. 36

39 In de map Send, een van de submappen van CBS-IRIS staat het bestand inthandl.98. Dit bestand mag niet op diskette gezet worden omdat het een ASCII-bestand (niet versleuteld bestand) is, dus gewoon leesbaar. U moet dit bestand beveiligd via Internet vesturen, het zogenaamde UPLOADEN. Het uploaden van bestanden vereist eenmalig een enquêtecode, een inlognaam en een wachtwoord. Wilt u van de uploadmogelijkheid gebruik maken, stuurt u dan een naar bedrijveninfo@cbs.nl, met als onderwerp Ih-u. In deze vermeldt u verder: het BTW-nummer van de aangever; de firmanaam van de aangever; het adres van de aangever; naam, het adres en het telefoonnummer van de contactpersoon. 37

40 De enquêtecode, inlognaam, wachtwoord en de internetlink worden u dan via e- mail toegezonden. Hieronder ziet u een voorbeeld van de die u toegezonden krijgt: Referentienummer: QM Ons kenmerk: BWH-2007-E005 Geachte heer / mevrouw, Deze bevat informatie over het uploaden van bestanden met opgaven voor de enquête "Internationale Handel in goederen uploaden". U kunt het bestand met opgaven beveiligd over het Internet naar het CBS uploaden door op onderstaande link van een Internet pagina te klikken: Bij het invullen van deze Internet pagina dient u de volgende codes te gebruiken: Enquêtecode: IH-U Correspondentienummer: xxxx-xxx-xxx Controlenummer: xxxxx Nadat u de codes heeft ingevuld, kunt u aangeven welk bestand met opgaven u naar het wilt CBS uploaden voor bovengenoemde enquête. Zodra de upload is voltooid krijgt u meteen een ontvangstbevestiging. De volgende contactinformatie is bij het CBS bekend: Contactpersoon: CBS Telefoonnummer: adres: contactcenter@cbs.nl Indien deze informatie niet klopt geef dan de wijzigingen aan in het formulier. Op grond van de Wet op het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS-wet) bent u verplicht de gevraagde gegevens tijdig en volledig te verstrekken. Meer informatie over de CBS-wet die op 3 januari 2004 in werking is getreden, vindt u op Bij vragen kunt u contact opnemen met het Contact Center CBS: Telefoon: - (045) voor inhoudelijke vragen (op werkdagen tussen 9-17 uur) - (045) voor technische vragen (op werkdagen tussen en uur) contactcenter@cbs.nl Ik dank u voor uw medewerking. Hoogachtend, Hoofd sector Waarneming en statistiekproductie bedrijven CBS Heerlen 38

41 drs. H.J.C.M. Hermans Vervolgens gaat u naar de beveiligde internetsite Vervolgens brengt u de enquêtecode, uw correspondentienummer en uw controlenummer in en klikt op Verder. De naam, het telefoonnummer en het adres hoeft u alleen maar in te vullen als er daadwerkelijk iets veranderd. Deze wijzigingen worden hier automatisch overgenomen. 39

42 U klikt op Bladeren en gaat naar C:\Program Files\StatNeth\CBS-IRIS\Send en kiest voor het bestand Inthandl.98. Vervolgens klikt u op Openen. 40

43 In de balk Te verzenden bestand staat nu C:\Program Files\StatNeth\CBS-IRIS\Send\INTHANDL.98. Vervolgens klikt u op Verzenden. Bovenstaande bevestiging ontvangt u direct Eerder verstuurd (bestand) Het kan ook voorkomen dat u een maand opnieuw moet versturen (in dit voorbeeld Juni 2009, ). U klikt dan weer op CBS-gegevens bestand. Vervolgens klikt u op OK. 41

44 U brengt het Wachtwoord in en vinkt Eerder verstuurd af. In dit geval moeten we de eerste regel opnieuw verzenden: Best (bestemming) CBS Verzenddatum Verzendtijd 15:13:38 Periode en klikt vervolgens op OK. Daarna moet u precies dezelfde stappen doorlopen als bij de optie CBS-gegevens bestand Niet eerder verstuurd, zoals hiervoor beschreven. De vragen over het aanmaken van Nul-opgaven krijgt u hier niet. 4.4 ICT-gegevens Niet eerder verstuurd Vanaf periode wordt géén diskette voor ICT/CLO meer aangemaakt. De optie Verzenden ICT-gegevens zorgt voor een juiste werking van de software 42

45 met betrekking tot de ICT-listing. Vanaf 2005 kan de kwartaallisting niet meer vanuit CBS-IRIS naar de ICT/CLO verzonden worden. Vanaf 2011 kunt u niet alleen een afdruk van de ICT voor eigen gebruik per kwartaal maken maar ook per maand. (zie hoofdstuk 7). De desbetreffende gegevens worden geselecteerd uit de gegevens die u heeft ingebracht in het menu Data-entry onder CBS-opgaven U klikt bij Verzenden op ICT-gegevens. U vult uw Wachtwoord in en kiest Niet eerder verstuurd. Vervolgens klikt u op OK. U brengt het Kwartaal in. In dit voorbeeld het 2 e kwartaal van 2007, en klikt op OK. Er verschijnt onderstaand scherm: Bovenstaande tekst spreekt voor zich. U klikt op OK. 43

46 U ziet in bovenstaand scherm de gegevens van de Derde aangever en Informatieplichtige(n). U klikt op OK en komt in het volgende scherm: U kunt nu een afdruk maken van het desbetreffende kwartaal via de menu-optie Afdrukken ICT Verzonden ICT-opgaven Eerder verstuurd Met ingang van 2005 is deze optie overbodig geworden. 44

47 5 Het menu "Hulpmiddelen" Om goed met het pakket te werken moet u de hulpmiddelen zo optimaal mogelijk invullen. De Derde aangever en Informatieplichtigen heeft u na de installatie ingevuld. U kunt te allen tijde de hulpmiddelen wijzigen, toevoegen of verwijderen. In principe is het zo goed mogelijk invullen van de hulpmiddelen een eenmalige actie, behoudens de jaarlijkse wijzigingen (bijv. goederencodes). 5.1 Derde aangever De Derde aangever is de onderneming die de statistiekopgave naar het CBS stuurt. Dit kan een administratiekantoor, expediteur of zoals in de meeste gevallen de Informatieplichtige zelf zijn. U kiest de landcode. Voor Nederland is deze 22. Daarna brengt u het BTWnummer in. Een Nederlands BTW-nummer bestaat altijd uit 12 posities, eventueel aangevuld met voorloopnullen (zonder NL). Vanaf 2010 moet u ook het EORI-nummer (Economic Operators Registration and Identification number) vermelden. Dit nummer is toegekend door de Douane. Merendeels is dit een Nederlands EORI-nummer ( NL, 9 cijfers aangevuld met 6 spaties; bijv. NL ). Bij een buitenlands EORI- 45

48 nummer begint het nummer met de 2-letterige alfacode van het EU-land aangevuld met een alfanummerieke codering van maximaal 15 posities. 5.2 Informatieplichtigen 1. De Informatieplichtige is de onderneming die de drempel van bij de ICV en/of de ICL overschrijdt. U kiest bij ICV Plichtig en/of ICL Plichtig code 1 voor JA, code 2 voor NEE. 2. Indien de Informatieplichtige beschikt over een vergunning van de douane voor een vereenvoudigde afwikkeling van de douane-aangiften, moet ook de optie Extra Handel, code 1 is JA, gekozen worden. U krijgt dan onderstaande mogelijkheden: Extra Stroom 1: Entrepotuitvoer van onder het stelsel van douane-entrepots gebrachte goederen. Extra Stroom 2: Entrepotopslag onder het stelsel van douane-entrepots. Extra Stroom 3: Entrepotuitslag naar Nederland van onder het stelsel van douane-entrepots gebrachte goederen. Extra Stroom 5: Entrepotuitvoer van fiscaal vrije goederen (b.v. in geval van prefinanciering). Extra Stroom 6: Invoer uit landen buiten de EU. Extra Stroom 7: Uitvoer naar landen buiten de EU. 3. Vanaf 2010 moet u ook het EORI-nummer (Economic Operators Registration and Identification number) vermelden. Dit nummer is toegekend door de Douane. Merendeels is dit een Nederlands EORI-nummer ( NL, 9 cijfers aangevuld met 6 spaties; bijv. NL ). Bij een buitenlands EORI-nummer begint het nummer met de 2-letterige alfacode van het EU-land aangevuld met een alfanumerieke codering van maximaal 15 posities. 4. ICT-module Met ingang van 2005 kunt u wél nog gebruik maken van deze module maar u kunt niets meer naar de ICT/CLO verzenden. Vanaf 2011 kunt u niet alleen een afdruk van de ICT voor eigen gebruik per kwartaal maken maar ook per maand. Met behulp van de ICT-module kunt u uw OPGAAF INTRACOMMUNAUTAIRE LEVERINGEN samenstellen. De ICT-module is uitsluitend van toepassing bij uitvoer (ICL) naar landen binnen de EU. U kiest code 1 voor JA of code 2 voor NEE. Kiest u voor JA, dan bent u verplicht om in de Data-Entry bij Handelspartner het BTW-nummer van uw buitenlandse afnemer te vermelden. 5. Het veld BTW Moeder moet u alleen invullen indien u gebruik maakt van de ICT- Module en de Informatieplichtige deel uitmaakt van een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Het BTW-Nummer dat hier moet worden ingevuld is het BTW- Nummer van de fiscale eenheid. Dit veld moet niet worden ingevuld als de Informatieplichtige weliswaar deel uitmaakt van een fiscale eenheid, doch zelfstandig de aangifte O.B. verzorgt. 46

49 6. U moet bij de optie Extra Velden code 1 invullen als u bij elk record één of meer referenties ten behoeve van uw eigen administratie wilt intoetsen. Als u de optie niet wilt gebruiken vult u code 2 in. U vult het BTW-Nummer in. Na het invullen van het BTW-nummer bevestigt u dit door middel van [Enter]. U komt dan in een nieuw scherm. Dit vult u helemaal in. Nadat u deze Informatieplichtige heeft opgeslagen komt u in het onderstaande scherm terecht: 47

50 Indien u voor meerdere Informatieplichtigen opgave moet doen, moet u dezelfde handelingen voor elke Informatieplichtige doorlopen. Als u wilt stoppen verlaat u het scherm. 5.3 Valutakoersen Met de optie Valutakoersen kunt u de koersen van vreemde Valuta vastleggen en deze via een hulpscherm oproepen als u in Data-entry werkt. U kunt dan in Data-entry de factuurwaarde in vreemde Valuta intoetsen, waarna de factuurwaarde in Euro s automatisch wordt berekend. U moet de koers van de vreemde Valuta per eenheid t.o.v. de Euro hanteren (bijv. 1 Amerikaanse dollar = 0,70 Euro). U brengt de valutanaam in, bijv. Amerikaanse dollar, gevolgd door [Enter]. Daarna brengt u de koers in. In dit voorbeeld is het 0,70. U slaat dit record op. 48

51 Indien u meerdere Valutakoersen wilt inbrengen, moet u dezelfde handelingen voor elke Valutakoers doorlopen. Als u wilt stoppen verlaat u het scherm. 5.4 Formules Deze optie is alleen van toepassing bij Extra-handel. Met deze optie kunt u één of meer Formules vastleggen als u door het programma de Statistische Waarde wilt laten berekenen op basis van Factuurwaarde, het Gewicht of de Maatstaf. In de Formule kunnen de volgende symbolen worden gebruikt: X = Gewicht Y = Maatstaf Z = Factuurwaarde * = Vermenigvuldigen / = Delen + = Optellen - = Aftrekken U geeft de Formule een naam, hier Voorbeeld genoemd. Daarna vult u de formule in. In dit geval: Z*.985 Deze Formule betekent: Statistische waarde = Factuurwaarde, vermenigvuldigd met 0,985 (of, anders gezegd: Factuurwaarde minus 1,5%) 49

52 Nadat u de Formule heeft ingebracht, gevolgd door [Enter], slaat u deze op door op OK te klikken. Indien u meerdere Formules wilt inbrengen, moet u dezelfde handelingen voor elke Formule doorlopen. Als u wilt stoppen dan verlaat u het scherm. 5.5 Eigen goederencodes Als u hebt vastgesteld welke Goederencodes van toepassing zijn op uw artikelbestand of een gedeelte daarvan, kunt u een bestand aanmaken waarin uw eigen artikelcodes of artikelbenamingen worden gekoppeld aan de Goederencodes die u voor het CBS moet aangeven. U krijgt eerst een scherm waarin u in het veld Eigen Code uw eigen artikelnummer of artikelbenaming moet invullen, gevolgd door [Enter]. Vervolgens wordt het scherm aangevuld met de velden Goederencode en Omschrijving (een door uzelf te kiezen omschrijving, niet verplicht om deze te vullen). Bij Eigen Code kunt u het beste een omschrijving invoeren. De Eigen Code blijft namelijk altijd zichtbaar; het veld Omschrijving is bij de Data Entry niet meer zichtbaar. Als voorbeeld wordt bij Eigen Code de omschrijving boeken ingevuld met als Goederencode Het veld Omschrijving mag u leeg laten. Als u de Eigen goederencode heeft ingebracht slaat u deze op door op OK te klikken. (zoeken in GNplus = F8 wordt beschreven in hoofdstuk 3.1 bij Goederencode) Indien u meerdere Eigen goederencodes wilt inbrengen, moet u dezelfde handelingen voor elke Eigen goederencode doorlopen. 50

53 Als u wilt stoppen verlaat u het scherm. Indien u al beschikt over een ASCII-bestand waarin uw artikelen zijn gekoppeld aan goederencodes, dan kunt u dit bestand op geautomatiseerde wijze in CBS-IRIS inlezen (zie 6.2). 5.6 Handelspartners Deze optie is alleen van toepassing als u afnemers hebt in andere EU-landen en u het programma CBS-IRIS wilt gebruiken voor het aanmaken van een afdruk voor eigen gebruik van de Opgaaf Intracommunautaire Leveringen ( ICT-Listing ). U kunt met deze optie een bestand aanmaken van de BTW-nummers van uw afnemers in andere EU-landen. U krijgt eerst een scherm waarin u de naam van uw afnemer moet invullen, gevolgd door [Enter]. Vervolgens wordt het scherm aangevuld met velden voor de landcode en het BTW-nummer van de afnemer. U klikt het juiste land aan en brengt daarna het BTW-nummer (zonder de landcode) in. Als u de Handelspartner heeft ingebracht slaat u deze op door op OK te klikken. Indien u meerdere Handelspartners wilt inbrengen, moet u dezelfde handelingen voor elke Handelspartner doorlopen. Als u wilt stoppen verlaat u het scherm. Indien u al beschikt over een ASCII-bestand waarin uw handelspartners staan, dan kunt u dit bestand op geautomatiseerde wijze in CBS-IRIS inlezen. (zie 6.3) 51

54 5.7 Defaultschermen Met de optie Defaultschermen kunt u schermen met bepaalde vaste gegevens vastleggen. Door gebruik te maken van Defaultschermen wint u bij de Dataentry veel tijd. Defaultschermen worden meestal vastgelegd voor handelingen die regelmatig voorkomen. U krijgt eerst een scherm waarin u in het veld Defaultnaam een naam kiest voor het te preparen Defaultscherm. In dit voorbeeld: uitvoer van boeken, gevolgd door de toets [Enter]. Vervolgens wordt het scherm uitgebreid met een aantal velden die ook in de Data-entry voorkomen. 52

55 U staat op het veld Goederenstroom. Met behulp van de Codeerhulp kunt u de desbetreffende goederenstroom selecteren, in dit geval ICL = 7. Dan volgt het veld Goederencode. Hier selecteert u op dezelfde manier als bij Goederenstroom de Goederencode. In dit geval de code boeken met als Goederencode (zoeken in GNplus = F8 wordt beschreven in hoofdstuk 3.1 bij Goederencode). U bekijkt welke velden nog gevuld zouden moeten worden. In dit voorbeeld zijn dat de velden: Statistisch Stelsel, Transactie, Land Herk/Best, Vervoerwijze. Al deze velden selecteert u op precies dezelfde manier als het veld Goederenstroom. Bij een Defaultscherm moet u alleen die velden invullen die voor u van toepassing zijn. De velden Goederencode en Handelspartner kunt u alleen selecteren indien u hiervoor een hulptabel heeft samengesteld. In dit voorbeeld is bij de Goederencode inderdaad een dergelijke hulptabel samengesteld. Indien u op een veld staat, in bovenstaand voorbeeld Goederenstroom, dan staat de uitleg van dat veld boven in het scherm. Als u alles op de juiste manier ingebracht hebt dan zou het Defaultscherm uitvoer van boeken er uit moeten zien als hierboven: Dit Defaultscherm kunt u bij de Data-entry oproepen en selecteren. Alle gegevens die hierboven ingevuld zijn worden dan overgenomen. Als u dit Defaultscherm heeft ingebracht slaat u dit op door op OK te klikken. Indien u meerdere Defaultschermen wilt inbrengen, wat ten zeerste aan te raden is, moet u dezelfde handelingen voor elk Defaultscherm doorlopen. Als u wilt stoppen verlaat u het scherm. 53

56 6 Het menu Inlezen Met het menu Inlezen kunt u gegevens naar het programma CBS-IRIS schrijven die u elders al in geautomatiseerde vorm beschikbaar heeft. Het betreft gegevens die u normaliter handmatig zou moeten inbrengen. De gegevens die u wilt inlezen dienen beschikbaar te zijn in de vorm van een ASCIIbestand. Heeft u de gegevens beschikbaar als Excel-bestand, dan moet u dit bestand Opslaan als Opgemaakte tekst, spatie is scheidingsteken (*.PRN). Een *.PRN-bestand kunt u inlezen in CBS-IRIS. 6.1 CBS-opgaven Maakt u gebruik van de optie Inlezen CBS-opgaven, dan moet u vooraf de landencodes in uw in te lezen bestand aanpassen. Vervolgens klikt u op OK. U moet een Inleessjabloon aanmaken. U klikt op Maken/Bewerken sjablonen en u komt in het onderstaande scherm terecht: 54

57 U brengt de naam van het Inleessjabloon in. In dit voorbeeld: Inlezen Intrahandel. Met behulp van de toets [Enter] komt u in een nieuw scherm. Kiest u voor Aanwijzen van het bestand, klik dan op Code 1 = Ja. Indien u het bestand niet wilt Aanwijzen, klikt u op Code 2 = Nee. U moet dan het volledige pad inclusief bestandsnaam handmatig inbrengen. In dit voorbeeld kiest u voor Aanwijzen Code 1 = Ja. Vervolgens klikt u in het veld Bestandsnaam en u komt in een scherm (de map CBS-IRIS), waar u net als bij de Verkenner een bestand kunt aanwijzen. 55

58 Het in te lezen bestand heet C: \TEST.ASC. U wijst dit bestand aan en klikt vervolgens op de knop Openen.Daarna krijgt u de vraag of het ASCII-bestand na gebruik verwijderd moet worden? Code 1 = Ja, code 2 = Nee. U kiest code 2 = Nee. U gaat vervolgens naar de volgende pagina van het Inleessjabloon. Hieronder staat een afdruk van het in te lezen ASCII-bestand. Vervolgens moet voor elk veld dat u wilt inlezen worden aangegeven op welke positie de gegevens in het ASCII-bestand beginnen en hoeveel posities deze gegevens in beslag nemen. Het aantal posities dat u aangeeft mag niet groter zijn 56

59 dan het aantal posities dat in het programma CBS-IRIS voor het betreffende veld is voorzien. De velden mogen elkaar niet overlappen. In het ASCII-bestand begint de Periode (JJJJMM) op positie 1 en is 6 posities lang, zodoende vult u bij Startpositie 1 en bij Lengte 6 in. Op deze manier brengt u ook het BTW-nummer Informatieplichtige, de Goederenstroom en de Goederencode in. Het Statistisch stelsel komt niet voor in het ASCII-bestand maar moet wel gevuld worden. Dit kunt u doen door een Vaste Waarde in te brengen in het veld Vaste Waarde bij het Statistisch Stelsel met behulp van de [Codeerhulp]. Het meest voorkomende Statistisch stelsel is 00. Deze waarde selecteert u. CBS-IRIS vult nu bij elk in te lezen record als Statistisch Stelsel 00 in. U moet op deze manier het hele Inleessjabloon vullen. 57

60 Als u alles heeft ingebracht in het Inleessjabloon slaat u dit op door middel van de toets [Opslaan formulier] en verlaat dit scherm. U komt dan terecht in onderstaand scherm: Door op Start inlezen sjabloon te klikken zal het gekozen Inleessjabloon, in dit geval Inlezen Intrahandel verwerkt worden. U wordt gevraagd om te bevestigen of u dit bestand inderdaad wilt inlezen. 58

61 U klikt op Ja. Nadat het bestand is ingelezen, krijgt u een Inleesverslag : Uit dit verslag blijkt dat er 21 records gelezen en geschreven zijn, waarvan er 1 fout is. Dit is regelnummer 3. Dit regelnummer moeten nog gewijzigd worden.! Let op Regelnummers die u niet wijzigt en als fout blijven staan, zullen nooit naar het CBS en eventueel de ICT verzonden worden U klikt op OK en u ziet het volgende scherm, Dit scherm zult u niet zien als alle ingelezen records schoon zijn. U gaat het foute (niet schone) records wijzigen door op JA te klikken en u komt in het eerste regelnummer (record) dat fout is, in dit geval regelnummer 3. Kiest u voor Nee dan moet u het foute regelnummer (records) later corrigeren bij de optie Corrigeren fouten onder Inlezen CBS-opgaven. 59

62 De fout(en) kunt u opsporen door bij Navigeren te klikken op Alle Fouten Tonen. U ziet dan onderstaand scherm: 60

63 Het programma zegt dat de Goederencode fout is. Deze zult u moeten wijzigen. De juiste Goederencode is U klikt op CommCode. De knop Ga naar wordt hierdoor actief. U klikt nu op de knop Ga naar en de cursor springt naar de Goederencode. U wijzigt deze code in en slaat dit regelnummer op door middel van de toets [Opslaan formulier]. Als u, na het wijzigen van alle foute regelnummers, weer klikt op de toets [Volgend formulier] ziet u onderstaand scherm: Met andere woorden: alle records zijn schoon. 61

64 U klikt op OK en verlaat het scherm. Daarna klikt u op Sluiten. Het is mogelijk om meerdere Inleessjablonen aan te maken. Het is aan te raden een afdruk te maken van uw Inleessjabloon. 6.2 Eigen goederencodes U moet een Inleessjabloon aanmaken. U klikt op Maken/Bewerken sjablonen en komt in het onderstaande scherm terecht: Hieronder staat een afdruk van het in te lezen TXT-bestand. 62

65 U brengt de naam van het Inleessjabloon in. In dit voorbeeld: Goederencodes Met behulp van de toets [Enter] komt u in een nieuw scherm. Kiest u voor Aanwijzen van het bestand klik, dan op Code 1 = Ja. Indien u het bestand niet wilt Aanwijzen, klikt u op Code 2 = Nee. U moet dan het volledige pad inclusief bestandsnaam handmatig inbrengen. In dit voorbeeld kiest u voor Aanwijzen Code 1 = Ja. Vervolgens klikt u in het veld Bestandsnaam en u komt in een scherm (de map CBS-IRIS), waar u net als bij de Verkenner een bestand kunt aanwijzen. Het in te lezen bestand heet C:\GOEDERENCODES.TXT. U wijst dit bestand aan en klikt vervolgens op de knop Openen. Daarna krijgt u de vraag of het ASCIIbestand na het Inlezen verwijderd moet worden. Code 1 = Ja, code 2 = Nee. U kiest code 2 = Nee. 63

66 Vervolgens moet voor elk veld dat u wilt inlezen worden aangegeven op welke positie de gegevens in het TXT-bestand beginnen en hoeveel posities deze gegevens in beslag nemen. De velden mogen elkaar niet overlappen. De Eigen Goederencode is de omschrijving van de goederen. Zie afdruk van TXTbestand. In bovenstaand scherm hoeft u niets aan te geven bij Omschrijving omdat dit veld niet over genomen wordt door CBS-IRIS. Als u alles heeft ingebracht in het Inleessjabloon slaat u dit op door middel van de toets [Opslaan formulier] en verlaat dit scherm. U komt dan terecht in onderstaand scherm: 64

67 Door op Start Inlezen sjabloon te klikken zal het gekozen Inleessjabloon, in dit geval Goederencodes, verwerkt worden. U wordt gevraagd om te bevestigen of u dit bestand inderdaad wilt inlezen. U klikt op Ja. Nadat het bestand is ingelezen, ziet u het Inleesverslag. Uit dit verslag blijkt dat er 7 records gelezen en geschreven zijn, waarvan er 1 fout is. Er zit in het programma CBS-IRIS een controle op de bestaanbaarheid van de Goederencodes. 65

68 U klikt op Ja en u ziet het volgende scherm: De Goederencode bestaat niet. De juiste code moet zijn. Deze zult u moeten aanpassen en opslaan. Zoeken in GNplus = F8 wordt beschreven in hoofdstuk 3.1 bij Goederencode. Als u de fout wijzigt, verandert het woord Vuil (onder in het scherm) in Schoon. Hierna kunt u het formulier verlaten en klikken op de knop Sluiten. U komt dan weer in het hoofdmenu. Het is mogelijk om meerdere Inleessjablonen aan te maken. 66

69 6.3 Handelspartners U moet een Inleessjabloon aanmaken. U klikt op Maken/Bewerken sjablonen en komt in het onderstaand scherm terecht: Hieronder staat een afdruk van het in te lezen TXT-bestand. U brengt de naam van het Inleessjabloon in. In dit voorbeeld: Handelspartners. Met behulp van de toets [Enter] komt u in een nieuw scherm. 67

70 Kiest u voor Aanwijzen van het bestand, klik dan op Code 1 = Ja. Indien u het bestand niet wilt Aanwijzen, klikt u op Code 2 = Nee. U moet dan het volledige pad inclusief bestandsnaam handmatig inbrengen. In dit voorbeeld kiest u voor Aanwijzen Code 1 = Ja. Vervolgens klikt u in het veld Bestandsnaam en u komt in een scherm (de map CBS-IRIS), waar u net als bij de Verkenner een bestand kunt aanwijzen. Het in te lezen bestand heet C:\HANDELSPARTNERS.TXT. U wijst dit bestand aan en klikt vervolgens op de knop Openen. Daarna krijgt u de vraag of het ASCIIbestand na het Inlezen verwijderd moet worden. Code 1 = Ja, code 2 = Nee. U kiest code 2 = Nee. 68

71 Vervolgens moet voor elk veld dat u wilt inlezen worden aangegeven op welke positie de gegevens in het TXT-bestand beginnen en hoeveel posities deze gegevens in beslag nemen. De velden mogen elkaar niet overlappen. Als u alles heeft ingebracht in het Inleessjabloon slaat u dit op door middel van de toets [Opslaan formulier] en verlaat dit scherm. U komt dan terecht in onderstaand scherm: 69

72 Door op Start Inlezen sjabloon te klikken zal het gekozen Inleessjabloon, in dit geval Handelspartners, verwerkt worden. U wordt gevraagd om te bevestigen of u dit bestand inderdaad wilt inlezen. U klikt op Ja. Nadat het bestand is ingelezen, ziet u het Inleesverslag. Uit dit verslag blijkt dat er 9 records gelezen en geschreven zijn, waarvan er 2 fout zijn. Er zit in het programma CBS-IRIS een controle op de bestaanbaarheid van de BTW-nummers van Nederland, Duitsland en België. U klikt op Ja en u ziet het volgende scherm: 70

73 Het BTW-nummer van de Handelspartner is foutief. Hier moet u het juiste BTW-nummer inbrengen en het formulier opslaan. Het woord Vuil (onder in het scherm) verandert dan in Schoon. Omdat er 2 fouten inzitten, klikt u nu op de knop [Volgend formulier]. Dit formulier wijzigt u op dezelfde manier. Als u na het opslaan van dit formulier op de knop [Volgend formulier] klikt dan krijgt u de volgende melding: Met andere woorden: alle records zijn schoon. U klikt op OK en verlaat het scherm. Daarna klikt u op Sluiten. Het is mogelijk om meerdere Inleessjablonen aan te maken. 71

74 7 Het menu Afdrukken Het menu Afdrukken stelt u in staat overzichten te maken van de door u ingevoerde gegevens. Standaard worden de overzichten op het scherm getoond. In ons voorbeeld gaan we de Informatieplichtigen afdrukken. Deze vindt u bij Afdrukken Hulpmiddelen Informatieplichtigen. Indien u kiest voor Printen dan worden de gegevens verstuurd naar die printer die als standaard is ingesteld. Uw printerinstellingen kunt u wijzigen bij Bestand Printerinstellingen (2.5). Kiest u voor Opslaan als dan wordt dit Bestand geplaatst in de directory Scratch met extensie txt (tekstbestand). Voorbeeld: de gegevens van de Informatieplichtigen staan in het bestand listtrdr.txt in de directory Scratch onder CBS-IRIS. 72

75 Nadat u op Opslaan heeft geklikt komt u weer uit in het eerste scherm van het afdrukken. Hier klikt u op OK en u komt weer in het hoofdmenu van CBS-IRIS. 73

76 8 Het menu Opties Dit menu gebruikt u voor het wijzigen van de instellingen van CBS-IRIS en , het Controleren eigen goederencodes, het groepsgewijs Verwijderen niet verzonden CBS-opgaven. 8.1 Andere taal Via deze optie kunt u de taal van CBS-IRIS, van Nederlands naar Engels of andersom, wijzigen. U klikt op OK en CBS-IRIS start vanzelf op in de taal die u gekozen hebt, in dit voorbeeld in het Engels. 8.2 Wijzigen wachtwoord Via deze optie kunt u het wachtwoord voor bepaalde opties van CBS-IRIS wijzigen. Het Wachtwoord moet steeds opnieuw gebruikt worden bij Archiveren en Verzenden. U brengt uw Huidig wachtwoord in, daarna een Nieuw wachtwoord. Het Nieuw wachtwoord moet u Nog een keer bevestigen. 74

77 8.3 Verwijderen niet verzonden CBS-opgaven Via deze optie kunt u een aaneengesloten groep CBS-opgaven verwijderen uit de tabel. Deze CBS-opgaven mogen niet verzonden zijn naar het CBS of de ICT. U brengt het Eerste te verwijderen regelnummer en het Laatste te verwijderen regelnummer in, klikt op OK. U krijgt daarna een overzicht van wat er verwijderd is. Vervolgens klikt u op OK en de aangegeven regels zijn verwijderd. 8.4 Controleren eigen goederencodes Via deze optie kunt u de Goederencodes van de door u ingebrachte Eigen goederencodes controleren op bestaanbaarheid. Voor de controle worden de Goederencodes van het hoogst aanwezige jaar (in dit geval dus 2015) gebruikt. U klikt op Controleren eigen goederencodes. CBS-IRIS gaat nu controleren of de goederencodes die u gebruikt bestaan in U krijgt een overzicht van de eventuele fouten. Uit dit overzicht blijkt dat de goederencode fout is (bestaat niet meer in 2015). Deze code moet u wijzigen bij Hulpmiddelen Eigen goederencodes. U komt uit in de laatst ingebrachte Eigen goederencode. Hier klikt u op [Formulieren bekijken] en u ziet het volgende scherm: 75

78 Hoewel alle regels Status Schoon hebben moet u toch goederencode wijzigen. De regel waar het pijltje staat heeft de foutieve goederencode. Door op Selecteren te klikken ziet u een nieuw scherm: 76

79 Onder in het scherm staat Vuil. Als u de juiste goederencode invult gevolgd door [ENTER] verandert Vuil in Schoon. De juiste goederencode kunt u handmatig wijzigen of opzoeken via [F8]. U wijzigt goederencode in

80 Het woord Vuil is gewijzigd in Schoon. U slaat dit record op en verlaat het scherm zodat u weer uitkomt in het hoofdmenu van CBS-IRIS. 78

81 8.5 Instellingen Instellen CBS-IRIS Auto Enter: Hier kunt u aangeven of u bij de Data-entry de toets [Enter] wilt gebruiken. De Auto Enter werkt bij alle velden met een vaste lengte. Kiest u voor code 1 = Ja dan springt de cursor automatisch naar het volgend in te vullen veld. Standaard is hier code 2 = Nee gevuld. Debug aan: Alleen te gebruiken na overleg met het CBS Contact Center. Drive letter: Dit is de naam van het diskettestation. Standaard is hier Drive A gevuld. Soort Diskette: Hier kunt u aangeven welke diskette u gaat gebruiken bij het Verzenden. Code 1 = 3,5 inch 720 KB. Code 2 = 3,5 inch 1,44 MB. Standaard is code 2 gevuld. Productschap: Tot kon u hier aangeven of u lid was van een productschap en via het productschap uw CBS-opgaven verstrekt. Deze optie is vervallen per

82 8.5.2 Instellen programma CBS-IRIS spreekt uw programma aan om automatisch een aan te maken als u uw gegevens wilt verzenden. Bij Uw gegevens staat standaard het BTW-nummer van de Derde aangever. Ondervindt u moeilijkheden bij het verzenden van uw maandelijkse gegevens, dan moet u niet kiezen voor Automatisch aansturen via uw programma via MAPI maar voor Handmatig opslaan van bestand en zelf mailen. 80

83 U klikt vervolgens op OK en komt weer in het hoofdmenu van CBS-IRIS. Als u vervolgens verzenden gaat komt u in het onderstaande scherm terecht: Het te verzenden bestand NaarCBS txt ( is een willekeurige reeks getallen; de volgende keer wijzigen deze getallen) wordt door op de knop Opslaan te klikken opgeslagen in de map Send van CBS-IRIS en u ziet het volgende scherm: 81

84 De tekst in bovenstaand scherm spreekt voor zich. Vervolgens klikt u op OK en er verschijnt een nieuw scherm: U klikt op OK en komt weer in het hoofdmenu van CBS-IRIS. Vervolgens opent u uw programma om een bericht te verzenden. U vult het adres ve@data.cbs.nl in en als bijlage voegt u het bestand NaarCBS txt toe. Daarna klikt u op Verzenden en de gegevens worden naar het CBS verzonden. Na enige tijd ontvangt u een bevestiging van het CBS dat de gegevens aangekomen zijn. Uw opgave (nummer: 6B4FD09E-FE3C-4685-AA3A-AE807AA91ACF) is op 14/11/2009, 11:57 door het CBS ontvangen. Hartelijk dank voor uw medewerking. Centraal Bureau voor de Statistiek Dit bericht is door een computer aangemaakt. Statistics Netherlands (CBS) has received your statement (number: 6B4FD09E-FE3C AA3A-AE807AA91ACF) on 11/14/2009, 11:57. Thank you for your cooperation. Statistics Netherlands This message is computer generated. 82

85 8.5.3 Instellen berichtgrootte Standaard is de maximale berichtgrootte ingesteld op 5 MB. Indien u zulke grote bestanden niet mag versturen kunt u hier de berichtgrootte aanpassen van 1,5 MB t/m 5 MB. 83

86 9 Het menu Help 9.1 Contact Center 9.2 Inhoudsopgave en index Hier vindt u alle Help-onderwerpen met betrekking tot CBS-IRIS. 9.3 Nieuw in deze versie Hier vindt u een overzicht van de grootste wijzigingen ten opzichte van CBS-IRIS Omzettingstabel 2014/2015 Hier kunt u op een snelle manier de wijzigingen van de Goederennaamlijst (Gecombineerde Nomenclatuur) ten opzichte van 2015 bekijken. 9.5 Meest gestelde vragen Hier vindt u een overzicht van de meest gestelde vragen over CBS-IRIS

87 9.6 Tips 9.7 Info Hier vindt u een aantal Tips om het werken met CBS-IRIS te vergemakkelijken. Hier kunt u zien met welke versie van CBS-IRIS u werkt. 85