Hieronder treft u een overzicht aan van de belangrijkste beleidsvoornemens voor de sector en een eerste reactie van Z org op deze voorstellen.

Transcriptie

1 REACTIE Z ORG Onderwerp: Prinsjesdag / Begroting VWS 2006 Bunnik, 20 september 2005 SAMENVATTING Vandaag, Prinsjesdag is de Miljoenennota voor het begrotingsjaar 2006 met bijbehorende stukken door het kabinet aangeboden aan het parlement. Van die stukken is voor de zorgsector vooral van belang de begroting van VWS, waarin de Beleidsagenda voor het jaar 2006 is opgenomen. Veel nieuws valt niet te melden omdat sommige feiten al eerder in de afgelopen weken zijn gemeld in de media, zoals extra geld voor de kwaliteitsverbetering in de verpleeghuizen. Daarnaast is het zo dat veel van de beleidsvoornemens voortvloeien uit de diverse convenanten die op verschillende onderdelen van de gezondheidszorg eerder tot stand zijn gekomen, zoals het AWBZ-convenant dat vorig jaar door de branches samen met de staatssecretaris van VWS is gesloten gericht op een betere beheersing van de uitgaven in de AWBZ. Wat opvalt is dat dit jaar meer dan in voorafgaande jaren de beleidsvoornemens zijn voorzien van concrete doelstellingen en van streefgetallen (zoals deelname aan rijksvaccinatieprogramma; 95%-98%; aantal thuiszorginstellingen met HKZ-certificaat: stijging; zorginstelling die elektronisch berichten uitwisselt met zorgkantoor: 100% in april 2006). Hieronder treft u een overzicht aan van de belangrijkste beleidsvoornemens voor de sector en een eerste reactie van Z org op deze voorstellen. Stabiele uitgavenontwikkeling HOOFDPUNTEN VAN BELEID Het kabinet maakt in deze begroting de balans op van het gevoerde beleid op het terrein van de gezondheidszorg. Bij zijn aantreden zag het kabinet zich genoodzaakt in te grijpen in de snel groeiende zorguitgaven. Het verzekerde pakket is beperkt en de eigen betalingen in de AWBZ zijn verhoogd. In de AWBZ is voorts per zorgkantoor een uitgavenplafond ingevoerd en met de brancheorganisaties is een convenant gesloten waarbij is afgesproken om door doelmatiger werken meer mensen te helpen met het beschikbare budget. Terugblikkend stelt het kabinet vast dat in de twee voorafgaande jaren de kosten aanzienlijk minder zijn gestegen dan daarvoor terwijl tegelijkertijd de wachttijden en wachtlijsten nog elk jaar korter worden. Zorgverzekeringswet Vanaf 1 januari 2006 is er één wettelijke zorgverzekering voor iedereen met een wettelijk pakket dat gelijk is aan het huidige ziekenfondspakket. Door de hogere nominale premie heeft de verzekerde een groter financieel belang om op zoek te gaan naar de best presterende verzekeraar. De concurrentie tussen zorgverzekeraars zal zo verwacht het kabinet hierdoor toenemen.

2 WMO De WMO heeft tot doel dicht bij de burger een samenhangend beleid te realiseren op het terrein van gezondheid, wonen en welzijn. Daartoe hevelt het rijk een aantal bevoegdheden uit de AWBZ over naar de gemeenten, te beginnen met die voor de huishoudelijke verzorging zodat gemeenten die kunnen combineren met bestaande verantwoordelijkheden. De invoering staat gepland op 1 juli In de aanloop naar die datum biedt VWS ondersteuning aan gemeenten en cliëntenorganisaties bij de praktische invulling van de WMO. Daarnaast zijn er 26 gemeenten geselecteerd om ontwikkelpilots uit te voeren. Acht gemeenten laten zien hoe zij huishoudelijke verzorging zullen aanbieden. Op basis van de uitkomsten van de ontwikkelpilots zal de Tweede Kamer beslissen hoe de WMO er bij de invoering uit zal zien. AWBZ Hoofddoelstelling van het kabinet is om de AWBZ terug te brengen tot waar hij voor was bedoeld: een wet voor niet op genezing gerichte langdurige zorg. Delen van de op genezing gerichte zorg worden daarom ondergebracht in de zorgverzekeringswet. Er is een onderzoek gaande (interdepartementaal beleidsonderzoek AWBZ) dat antwoord moet geven op de vraag op welke wijze de AWBZ, die overblijft na de WMO en Zorgverzekeringswet, zo doelmatig mogelijk kan worden uitgevoerd. Met ingang van 2005 werkt men binnen de AWBZ met een regionaal beperkt budget voor het contracteren van zorg. De middelen die uit het vorige jaar zijn overgebleven, kunnen tot een maximum van 1% van de totale contracteerruimte alsnog worden ingezet in het jaar Hiermee is een bedrag gemoeid van 171,6 miljoen. Dit bedrag komt dus boven op de beschikbare groeiruimte van (Deze systematiek wordt ook toegepast voor 2006 en 2007) In 2007 wordt een nieuw bekostigingssysteem ingevoerd voor de intramurale zorg in de AWBZ, gekoppeld aan de zorgzwaarte van de patiënt. VWS betrekt ZN, de Nederlandse Zorgautoritieit en de brancheorganisaties bij deze verandering. Vooruitlopend op 2007 is voor het komend jaar 80 miljoen specifiek beschikbaar voor de zorgzwaarte en kwaliteitsverbetering in de verpleeghuizen. Berichten hierover in de media afgelopen week waren zo is Z org opgevallen - niet allemaal even duidelijk. De indruk werd soms gewekt dat de gehele groeiruimte voor de AWBZ gereserveerd wordt voor de verpleeghuissector. Dat klopt uiteraard niet. Over de verdeling van de extra middelen naar de regio s en de vaststelling wat voor groei is bestemd en welk deel gericht ingezet moet worden voor bepaalde beleidsprioriteiten, vindt momenteel overleg plaats met de verschillende partijen (VWS, brancheorganisaties, ZN). Op korte termijn zal VWS hierover knopen doorhakken en ontvangen de instellingen nader bericht. Het moge duidelijk zijn dat Z org zich inspant voor extra middelen voor de problemen die samen hangen met de huidige systematiek van bekostiging. In 2007 worden ook de huisvestingslasten in de prijzen meegenomen. Het voornemen is de ministeriele vergunning voor het bouwen van een instelling te laten vervallen, waardoor de instellingen zelf verantwoordelijk zijn voor het nemen van hun investeringsbeslissingen.

3 In 2006 start een nieuwe structurele financieringswijze voor de zorginfrastructuur. Regio s kunnen dan zelf beslissingen nemen over de benodigde zorginfrastructuur in hun gebied. Mensen met een langdurige zorgbehoefte krijgen dan meer mogelijkheden om zorg thuis te ontvangen. Minder administratieve lasten In het najaar komt het kabinet met een aanvullend programma met maatregelen om op alle fronten en met alle betrokken partijen in de zorg (overheid inclusief toezichthouders, verzekeraars, aanbieders, brancheorganisaties) te werken aan beheersing en vermindering van lasten. Ook de administratieve lasten voor burgers wil VWS verminderen. Speerpunten daarbij zijn onder meer minder rompslomp bij herhaalrecepten en indicatiestelling. Kwaliteit en innovatie Gemiddeld is de kwaliteit van de zorg in Nederland aldus het kabinet van hoog niveau. Maar het kan beter. Bovendien zijn er grote, niet goed te verklaren verschillen in kwaliteit tussen instellingen en individuele zorgverleners. Uitgangspunt is dat de zorgaanbieders in de eerste plaats zelf verantwoordelijk zijn voor de veiligheid, kwaliteit en vernieuwing in de zorg. Voor de verbetering van de kwaliteit van zorg in de gehandicaptenzorg, verpleging en verzorging en de thuiszorg ondersteunt VWS de sector met het project Zorg voor Beter. De sector verpleging en verzorging zal in 2006 de normen voor verantwoorde zorg, die zij in 2005 zelf heeft ontwikkeld, toetsbaar maken. De activiteiten op het gebied van kwaliteit, innovatie, en ICT zullen worden gebundeld en worden geïntensiveerd onder een Taskforce Zorgvoorbeter.nl. Jeugd In 2006 zal het kabinet voorstellen doen om de organisatie, aansturing en financiering van het jeugdbeleid verder te verbeteren. Daarbij wordt onder meer gebruik gemaakt van de adviezen van Operatie JONG. Ook wordt in 2006 gestart met de inrichting van een kennisinfrastructuur voor jeugd met als doel de inzet van effectieve interventieprogramma s te realiseren. Gemeenten moeten hoge prioriteit geven aan preventie van opvoed- en opgroeiproblemen, aldus het kabinet. Al eerder stelde het kabinet voor de gehele kabinetsperiode 35 mln. beschikbaar aan gemeenten voor opvoed- en gezinsondersteuning (zie ook Z-org bericht nr ). Voor 2006 betreft dit een bedrag van 11,4 miljoen. Het kabinet heeft in de begroting streefpercentages opgenomen voor het totaal aantal gemeenten dat de vijf functies voor opvoed- en gezinsondersteuning hanteert. Deze streefpercentages variëren van 44% (voor coördinatie van zorg) tot 87% (voor signalering) in 2008.

4 Om vroege signalering van problemen te verbeteren stelt het kabinet 25 miljoen beschikbaar om het elektronische kinddossier in de jeugdgezondheidszorg versneld in te voeren. Dit nieuws was al door de staatssecretaris van VWS bekend gemaakt tijdens de tweede conferentie van Operatie Jong op 12 september jl. Het kabinet kondigt aan het rijksvaccinatieprogramma vanaf 2006 uit te breiden met de vaccinatie tegen pneumokokken. Het kabinet verwacht dat met deze vaccinatie jaarlijks ruim 30 sterfgevallen kunnen worden voorkomen en een groot aantal gevallen van ernstige ziekte en blijvende schade. Het kabinet streeft ernaar dat de huidige deelname van 95 98% aan het rijksvaccinatieprogramma minimaal gelijk blijft. Sinds de Wet op de Jeugdzorg per 1 januari 2005 van kracht is, kunnen ouders en kinderen met opvoed- en opgroeiproblemen bij één loket terecht. Hierdoor is de toeloop naar de bureaus Jeugdzorg gestegen en zijn de wachtlijsten in de jeugdzorg gegroeid. Het kabinet stelt in miljoen en vanaf miljoen structureel extra beschikbaar om het aantal wachtenden terug te brengen en de doorlooptijden bij bureau Jeugdzorg te verkorten. De begrote uitgaven voor 2006 voor kraamzorg zijn nagenoeg gelijk gebleven aan die van 2005: 309,2 miljoen. Versterking eerste lijn De lokale en regionale partijen zullen de organisatorische veranderingen gericht op versterking van de eerste lijn zelf moeten realiseren. VWS schept met landelijke koepelorganisaties randvoor-waarden via aanpassingen in wet- en regelgeving, verspreiding van relevante informatie en ontwikkeling van bruikbare instrumenten. Dit wordt gecoördineerd in het Landelijk Overleg Versterking Eerstelijnszorg (LOVE). Eind 2006 wordt de voortgang geëvalueerd. Arbeidsmarktbeleid Als belangrijkste punt van nieuw beleid geldt voor het kabinet in 2006 het aanmoedigen en stimuleren van de verhoging van de arbeidsproductiviteit in de zorg. Zo kan ook op lange termijn sprake zijn van een verantwoord en evenwichtig aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de zorg en welzijnssector binnen de rest van de economie. Gestreefd wordt naar een arbeidsproductiviteitsgroei in de zorg van 1,25% per jaar. Zorginstellingen kunnen een incidentele subsidie van maximaal aanvragen per medewerker van wie de gesubsidieerde baan wordt omgezet in een reguliere baan. Hiervoor is in miljoen beschikbaar.

5 EERSTE REACTIE Z ORG Z org heeft met belangstelling kennis genomen van de beleidsvoornemens. Deze plannen zijn op enkele uitzonderingen na niet nieuw en liggen in lijn met de meerjaren afspraken die op de diverse beleidsterreinen met de branches eerder zijn gemaakt. Een belangrijke prioriteit in het beleid vormt de beheersing van de zorguitgaven. Het kabinet constateert terecht dat de genomen maatregelen - die voor een groot deel terecht zijn gekomen op het terrein van de AWBZ - effect hebben gehad. Door de verhoging van de eigen bijdragen, de verscherping van de indicatiestelling, het maximeren van de contracteerruimte en de doelmatigheidsinspanningen van zorginstellingen (meer mensen in zorg) zijn de uitgaven minder gestegen dan in de voorafgaande jaren. In dat opzicht is het beleid geslaagd. Echter dit succes heeft ook zijn keerzijde. De verhoogde toegangsdrempel heeft velen terug geworpen op alternatieven in hun eigen omgeving. Onderzoek daarnaar beperkte zich tot dusverre tot de kwantitatieve gevolgen van het beleid (uitgaven in geld, afname van cliënten, e.d.) Een completer beeld naar de effecten, vooral ook vanuit het perspectief van de zorggebruiker (-afhaker) ontbreekt evenals de gevolgen in de sfeer van (over)belasting van de mantelzorg. Een ander aspect betreft het effect van het gevoerde beleid in de afgelopen jaren met betrekking tot de bekostiging op de positie van de zorginstellingen. Vooral in de extramurale zorg zijn de laatste jaren mede in het licht van de kostenbeheersing de tarieven zwaar onder druk komen te staan. Recente benchmarkgegevens wijzen uit dat hierdoor in 2004 de helft van de instellingen met verlies heeft gedraaid. Voor de goede orde zij hierbij opgemerkt dat daaronder ook zorginstellingen zitten die als bestpractice kunnen worden aangemerkt. Kortom, het gevoerde beleid is vanuit het perspectief van de overheid gezien wel als succesvol aan te merken, maar kent ook zijn prijs. De overheid mag daarvoor haar ogen niet sluiten. Z org heeft met onderbouwing van de gegevens uit het benchmarkonderzoek deze problematiek onder aandacht gebracht in een gesprek met de staatssecretaris en de ambtelijke leiding van het departement en aangedrongen op adequate oplossing. Uit de tekst van de begroting van VWS blijkt dat de staatssecretaris blijft vasthouden aan de invoering van de WMO per 1 juli Z-org is van mening dat de invoering van de WMO een grootscheepse operatie betreft met grote risico s voor cliënten, gemeenten en zorgaanbieders. Z org is dan ook van mening dat er een zorgvuldig en landelijk geregeld meerjarig overgangstraject moet komen. Hieronder verstaan wij een overgangstraject waarbij de beleidsvrijheid van gemeenten ten aanzien van de invulling, uitvoering en inkoop van huishoudelijke verzorging langzaam (jaarlijks) wordt opgebouwd en wordt geëvalueerd in termen van toegankelijkheid, kwaliteit, toename van de administratieve lastendruk, werkgelegenheids,- en substitutie-effecten.

6 Gegeven de grote risico s met betrekking tot de continuïteit van de zorg evenals die van zorginstellingen (werkgelegenheid) moet het toch duidelijk zijn dat een dergelijk grootscheepse systeemwijziging goed in regie moet worden genomen. Er zijn voor minder grote systeemwijzigingen langduriger en omvangrijkere overgangsmaatregelen getroffen dan die opgenomen zijn in het voorliggende wetsvoorstel WMO. In de begroting heeft VWS als beleidsoptie geformuleerd dat de arbeidsproductiviteit in de periode van 2005 tot 2025 gemiddeld (jaarlijks) met 1,25% dient toe te nemen. Een onwaarachtige taakstelling. Z org onderkent het belang om verder te werken aan de arbeidsproductiviteit, bijvoorbeeld door middel van technische innovaties en administratieve lastenverlichting voor medewerkers. De sector is daar ook actief in, zoals ook blijkt uit het recente benchmarkonderzoek. Voor verbetering van de arbeidsproductiviteit moeten echter ook (financiële) investeringsmiddelen en overige randvoorwaarden gerealiseerd worden, waaraan de overheid en verzekeraars een positieve bijdrage kunnen leveren. Bovendien moet er een blijvende balans zijn tussen productiviteit, kwaliteit van zorg en kwaliteit van arbeid.