Vergroening integreren in het educatief project?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vergroening integreren in het educatief project?"

Transcriptie

1 MOS

2 Vergroening integreren in het educatief project?

3 Programma: 1. Waarom? Hoe? Aan de slag!: a) Welke buitenruimte? 5 b) Opbouw onderzoekend leren 5 c) Wereldcafé Plenum: activiteiten in overzichtstabel 30

4 1.Waarom? Vergroening integreren in het educatief project?

5 Subsidie natuur op school. NATUUR Milieuwinst SCHOOL Educatieve winst 1. Waarom?

6 Effect van de aard van gebruik van de groene ruimte op de verbondenheid met de natuur Siergroen + verbondenheid Ruimtelijk gebruik ++ verbondenheid Didactisch gebruik +++ verbondenheid 1. Waarom?

7 Effect van verbondenheid? Verbondenheid met de natuur Respect voor de natuur Gedragsverandering

8 2.Hoe? Vergroening integreren in het educatief project?

9 Educatieve werkvormen Geïntegreerde aanpak Regelgerichte aanpak Brede jaarprojecten, debatten, gastsprekers Korte projecten, stellen/formuleren van regels ophangen van posters ++ toegepaste kennis + theoretische kennis actieve en betrokken karakter 2. Hoe?

10 4 Uitgangspunten Leerlingenparticipatie Onderzoekend leren Intrinsieke motivatie Teamwork Eigenaarschap Draagvlak Netwerking Samenwerking Uitwisseling Resultaten vieren Toegepaste kennis verbondenheid 2. Hoe?

11 Overzicht aanbevelingen om tot een blijvende duurzame houding te komen Beleidsvoerend vermogen: gedeeld leiderschap en ondersteunende relaties sterk draagvlak Geïntegreerde aanpak in brede jaarprojecten Meer vergroening van de school Klemtoon op verbondenheid i.p.v. kennis: in en met de natuur Toegepaste kennis aanreiken: gevolgen van hun eigen keuzes in te kunnen schatten 2. Hoe? Leerlingenparticipatie - eigenaarschap zorgen voor draagvlak Werk maken van Intrinsieke motivatie i.p.v. extrinsieke

12 3.Aan de slag! Vergroening integreren in het educatief project?

13 Keuze buitenruimte of natuurthema? insecten speelbosje bloemenweide haag takkenril moestuin

14 Opbouw onderzoekend leren 1. Inleefmoment Wat is er aan de hand? 2. Onderzoeksmoment Hoe steekt het in elkaar? 3. Actiemoment Wat gaan wij er aan doen? 4. Toonmoment Iedereen mag het weten!

15 MINDMAP educatieve opbouw

16 Mindmap met activiteiten en lesthema s rond een vergroeningsthema: 3. Actiemoment 1. Inleefmoment 4. Toonmoment Vergroenings -thema 2. Onderzoeksmoment Hoe komen we tot de aanleg van deze vergroening? Hoe gaan we na de aanleg de volgende jaren deze ruimte betrekken in de lessen? Linken leggen met: WO (natuur-techniek-tijd-ruimte), Wisk, Taal, MV, LO

17 MOS-Groen leerlijn uitschrijven 1. Zoek activiteiten rond het groen -thema mindmap volgens opbouw onderzoekend leren 2. Aandacht voor activiteiten die aansluiten aan W.O. leerdomeinen en andere leergebieden Geïntegreerd werken 3. De activiteiten volgens leerjaar indelen, bekijken wie doet wat, gelinkt aan het leerplan. Verticale leerlijn Horizontale leerlijn

18 Een educatief plan Insectenhotel + bloemenweide Inleefmoment Bezoek/toneel/artikel Onderzoeksmoment Leren & onderzoeken 1kk 2kk 3kk 1lj 2lj 3lj 4lj 5lj 6lj Actiemoment Ontwerp Aanleg/ bouwen Zaaien/planten Verzorgen Oogsten Verwerken Toonmoment Hoe communiceren Wie kan helpen? Expert? Materialen (gereedschap, educatief)

19 Buitenruimte EDUCATIE leergebied 2,5-3 j 4- j 5- j 1 ste lj 2 de lj 3 de lj 4 de lj 5 de lj 6 de lj Vogels op school! Inleefmoment: Waarnemen van vogels in de 4 seizoenen Vogelgeluiden beluisteren Natuurgids laten komen Onderzoeksmoment: soorten vogels; trekvogels, standvogels de delen van de vogel sporen van een vogel vogels in de verschillende seizoenen vogelzoekkaarten leren gebruiken Kleuren van vogels Vogels leggen eieren Voeding van vogels ( eten en gegeten worden) Soorten Vogelhuisjes en nesten Natuursites Geluksvogels-pechvogels Speciale vogels (koekoek, uil, Actiemoment Nestkastjes /voederplankjes bouwen Haag/bessendragende struiken aanplanten Zonnebloemen zaaien Vogelopvangcentrum bezoeken Deelnemen aan vogelteldag Oogsten zaden/vruchten Wintervoeding voor vogels maken Verzorgen /onderhoud Toonmoment Artikel in schoolkrantje, gemeente-infoblad, website Fotoreportage aan de inkom Schoolfeest in teken van Spreekbeurt in de eigen klas of andere klassen Natuur -ruimte natuur Natuur-MO Natuur -tijd MO Natuur ICT taal natuur techniek techniek wisk taal ICT-MO Taal

20 MOS-Groene momenten

21 Natuurtraject - aanbod Subsidie Natuur Op School Koesterburen

22

23 Uitleenkoffers uitleendienst Educatief Natuurbeheer

24 KaMOShibai :

25 Actiefiches:

26 Provinciaal steunpunt tuinen Leg je tuinvraag voor aan de tuinexperten

27 Natuurtraject Natuurtraject - aanbod Subsidie Natuur op school Natuurkoffers Financiële ondersteuning onderzoek Actiefiches onderzoeksvragen KaMOShibai Educatief natuurbeheer Website Tuincampagne inleefverhalen beleving Educatief materiaal Digitaal tuinadvies

28 Begeleiding op school? Registreer je op de groene kaart! Contacteer je MOS-begeleider Ann Thienpont & Herwig Kevelaerts

29 Een moestuin

30 Aanleg

31

32 Insectenhotel

33 Een modderpoel voor de huiszwaluw!

34 Natuur in de omgeving van de school Paddenoverzet Vleermuizen-safari

35

36 Filmpje hommel - solitaire bij B8A_qxg C1FkvPw

37 Vogels voeren en beloeren 1-januari-2014-vogeltelweekend

Van zaadje tot uitvoering: plannen zonder verrassingen

Van zaadje tot uitvoering: plannen zonder verrassingen Van zaadje tot uitvoering: plannen zonder verrassingen Even scherpstellen: WAAROM DOEN WE HET? Waarom een groene speelplaats? Waarom vergroenen? Verbondenheid met de natuur Respect voor de natuur Gedragsverandering

Nadere informatie

MOS is een initiatief van de Vlaamse Overheid, de Vlaamse provincies en de VGC

MOS is een initiatief van de Vlaamse Overheid, de Vlaamse provincies en de VGC MOS is een initiatief van de Vlaamse Overheid, de Vlaamse provincies en de VGC MOS is een sterk merk! 94,5% van de Limburgse basisscholen en 90% van de Limburgse secundaire scholen doet aan NME en milieuzorg

Nadere informatie

Natuur Op School. Het geheim achter de subsidies

Natuur Op School. Het geheim achter de subsidies Natuur Op School Het geheim achter de subsidies Voor wie? Elke school gelegen in Vlaams-Brabant Elke vestigingsplaats afzonderlijk Voor kleuter, lager, secundair en hoger Mits geregistreerd op de Groene

Nadere informatie

SINT JOOST AAN ZEE. Natuur op school BIODIVERSITEIT BEVORDEREN EN ERVAN LEREN EN GENIETEN

SINT JOOST AAN ZEE. Natuur op school BIODIVERSITEIT BEVORDEREN EN ERVAN LEREN EN GENIETEN SINT JOOST AAN ZEE Natuur op school BIODIVERSITEIT BEVORDEREN EN ERVAN LEREN EN GENIETEN Ouders en kinderen brengen eigenhandig meer natuur binnen de schoolmuren, ze beleven de natuur in de stad en samen

Nadere informatie

1. Doelgroep. 2. Relatieschema. Vogels. Reiger. Eend. Knobbelzwaan. Uil Kievit. Merel. Halsbandparkiet. Duif. Kraai. Meeuw. Woonomgeving: Voedsel:

1. Doelgroep. 2. Relatieschema. Vogels. Reiger. Eend. Knobbelzwaan. Uil Kievit. Merel. Halsbandparkiet. Duif. Kraai. Meeuw. Woonomgeving: Voedsel: 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Relatieschema... 4 3. Opzet van de lescyclus... 5 3.1. Algemeen doel van de lescyclus... 5 3.2. De doelstellingen... 5 4. Relatie met de kerndoelen...

Nadere informatie

Meer natuur in een stedelijk landschap KLEUR JE SCHOOL GROEN

Meer natuur in een stedelijk landschap KLEUR JE SCHOOL GROEN Meer natuur in een stedelijk landschap KLEUR JE SCHOOL GROEN INHOUD 3 Voorwoord 5 Project Zellik 9 Project Overijse 12 Stappenplan 14 Aanbod natuureducatie 15 Klimaat- en natuursubsidies COLOFON Verantwoordelijke

Nadere informatie

Het Vianderdomein werd in 2016 vernieuwd en kreeg een prachtige educatieve buitenklas.

Het Vianderdomein werd in 2016 vernieuwd en kreeg een prachtige educatieve buitenklas. Educatief buitenklas je Viander d o mein EEN WOORDJE UITLEG Het Vianderdomein werd in 2016 vernieuwd en kreeg een prachtige educatieve buitenklas. Ideaal om met de leerlingen naar buiten te gaan in een

Nadere informatie

milieu- en natuureducatie

milieu- en natuureducatie algemene informatie milieu- en natuureducatie contact: adres: Natuur Educatief Centrum (NEC) 09 210 32 72 NEC Waterrijk Verlorenbroodstraat 106 A 9820 Merelbeke Praktische info De lessen vinden plaats

Nadere informatie

Timo Valk Robbin Beukhof. Aan de slag met een digitaal (s)portfolio

Timo Valk Robbin Beukhof. Aan de slag met een digitaal (s)portfolio Timo Valk Robbin Beukhof Aan de slag met een digitaal (s)portfolio Programma Voorstellen Presentatie (30 min) Zelf aan de slag (30 min) Na bespreken / vragen / opmerkingen Timo Valk Opleiding: Hogeschool

Nadere informatie

MODERNISERING SO NAAR EEN OBSERVERENDE EN ORIËNTERENDE EERSTE GRAAD

MODERNISERING SO NAAR EEN OBSERVERENDE EN ORIËNTERENDE EERSTE GRAAD MODERNISERING SO NAAR EEN OBSERVERENDE EN ORIËNTERENDE EERSTE GRAAD LEIDRAAD Visie op vorming en vakken Een nieuwe generatie leerplannen - ruimte voor scholen Observerende en oriënterende functie van de

Nadere informatie

Kooi. Lesaanbod

Kooi. Lesaanbod Lesaanbod 2016-2017 Kooi Les groep aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei juni juli Beestenboel 1/2 X X Wauw, t leeft 1/2 X X In de sloot, uit de sloot 3/4 X X Huisdieren 3/4 X X Uitvogelen 5/6 X X Knaagdieren

Nadere informatie

Voorstelling voedingsdriehoek bewegingsdriehoek materialen onderwijs 13/10/2017

Voorstelling voedingsdriehoek bewegingsdriehoek materialen onderwijs 13/10/2017 Voorstelling voedingsdriehoek bewegingsdriehoek materialen onderwijs 13/10/2017 Nieuwe actieve voedingsdriehoek: hoe en waarom Waarom een nieuwe model? Bevraging doelgroepen en intermediairs: Burgers,

Nadere informatie

Eindopdracht Natuurbeheer en inrichting TB43B

Eindopdracht Natuurbeheer en inrichting TB43B Taak Eindopdracht Natuurbeheer en inrichting TB43B resultaat Je krijgt inzicht in beheer- en onderhoudsmaatregelen voor een aantal natuurtypen vooraf Bestudeer boek Ecologisch groenbeheer werktijd 4 weken

Nadere informatie

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens VOOR DE LEERKRACHT Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Spreeuw Vogelbescherming Nederland organiseert de Tuinvogeltelling voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er

Nadere informatie

Ecologisch Beheer. Speeldernis.nl, Rotterdam

Ecologisch Beheer. Speeldernis.nl, Rotterdam Ecologisch Beheer Speeldernis.nl, Rotterdam Inleiding Koen van der Hauw Ecologisch: Aandacht voor mens Aandacht voor inheemse planten en dieren Aandacht voor milieu Groenling: Ecologisch Beheer 2 Opbouw

Nadere informatie

Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen Boechout Afdeling 2

Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen Boechout Afdeling 2 Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen Boechout Afdeling 2 De afdeling Drie eenheden: 2G: gesloten opname: 14 bedden 2O: open opname + behandeling bipolaire stoornissen: 14 bedden 2P: behandeling psychose:

Nadere informatie

Op expeditie naar waarde(n)

Op expeditie naar waarde(n) Op expeditie naar waarde(n) 21e eeuwse educatie Effectief leiderschap Vakmanschap: de leraar doet ertoe! Verbinding met de gemeenschap Waardengedreven onderwijs Op expeditie naar waarde(n) De hele opvoeding

Nadere informatie

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens

Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Vogeltelweek voor scholen: VOOR DE LEERKRACHT Je school vogelvriendelijk! Voor vogel én mens Natuurpunt organiseert de Vogeltelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er

Nadere informatie

Al het natuur- en milieuaanbod in Holland Rijnland onder één dak. Samen Duurzaam wordt mogelijk gemaakt door de gemeenten in Holland Rijnland.

Al het natuur- en milieuaanbod in Holland Rijnland onder één dak. Samen Duurzaam wordt mogelijk gemaakt door de gemeenten in Holland Rijnland. 13 mei 2015 nummer 2/2015 Al het natuur- en milieuaanbod in Holland Rijnland onder één dak. Samen Duurzaam wordt mogelijk gemaakt door de gemeenten in Holland Rijnland. Bijen special Dit keer staat de

Nadere informatie

Educatief pakket duurzame energie Didactische onderbouwing

Educatief pakket duurzame energie Didactische onderbouwing Educatief pakket duurzame energie Didactische onderbouwing Inhoud Welkom Doelen Profielschetsen Materialen Bijlagen Met het Solly Systeem worden kinderen al op jonge leeftijd geïntroduceerd in de wereld

Nadere informatie

Natuur en milieueducatie

Natuur en milieueducatie algemene informatie Natuur en milieueducatie contact: adres: Natuur Educatief Centrum (NEC) Praktische info 09 210 32 72 NEC Waterrijk De lessen vinden plaats tijdens weekdagen in de voormiddag tussen

Nadere informatie

Voorlichting Voortgezet Onderwijs

Voorlichting Voortgezet Onderwijs Voorlichting Voortgezet Onderwijs Onderwerpen die besproken worden: Onderbouw VO Bovenbouw VO LWOO vmbo havo/vwo En daarna? Factoren voor schoolkeuze Scholen in de regio Aanmeldingsprocedure Belangrijke

Nadere informatie

Voeding: Leerlingen gaan op school evenwichtig om met tussendoortjes

Voeding: Leerlingen gaan op school evenwichtig om met tussendoortjes Ijzersteenweg 10 3600 Genk 089/ 65 60 31 Gezondheidsbeleid 2015 2017 Voeding: Leerlingen gaan op school evenwichtig om met tussendoortjes Beleidscomponenten Educatie zodat ze instaat zijn (organisatie

Nadere informatie

SAMENWERKEN MET EEN SCHOOL UIT AFRIKA, AZIË OF LATIJNS-AMERIKA

SAMENWERKEN MET EEN SCHOOL UIT AFRIKA, AZIË OF LATIJNS-AMERIKA ACTIEFICHE - BASIS/SECUNDAIR SAMENWERKEN MET EEN SCHOOL UIT AFRIKA, AZIË OF LATIJNS-AMERIKA VVOB Scholenbanden www.scholenbanden.be - info@scholenbanden.be Het is waar, we gaan de wereld niet spectaculair

Nadere informatie

Samen maken we het groen!

Samen maken we het groen! Samen maken we het groen! 10 tips voor meer natuur in je omgeving Een groene omgeving is leuk om naar te kijken, maar ook gezonder om in te leven en wonen en beter voor het klimaat. Planten en bomen houden

Nadere informatie

Docentenhandleiding Educatieprogramma

Docentenhandleiding Educatieprogramma Docentenhandleiding Educatieprogramma Hoe, wat & waar Primair Onderwijs groep 3 t/m 6 Inhoud Het Dordrechts Museum..p.3 Algemene doelstelling programma...p.3 Aansluiting bij kerndoelen. p.3,4 Programma:Hoe,

Nadere informatie

Samengevat door Lieve D Helft ICT-coördinator Scholengemeenschap InterEssen

Samengevat door Lieve D Helft ICT-coördinator Scholengemeenschap InterEssen Samengevat door ICT-coördinator Scholengemeenschap InterEssen Eindtermen ICT Vanaf het schooljaar 2007-2008 zijn er eindtermen voor ICT in het lager onderwijs, dus zal men ICT meer en meer moeten integreren

Nadere informatie

Filmlinks. Voorbereiding op de lessen

Filmlinks. Voorbereiding op de lessen Stadswerken Filmlinks www.utrecht.nl/nmc Voorbereiding op de lessen Korte informatieve filmpjes op internet als eenvoudige voorbereiding op de boerderij- en tuinlessen op de NMC-locaties. Inhoudsopgave

Nadere informatie

Ter herinnering: opdrachten - afspraken

Ter herinnering: opdrachten - afspraken Ter herinnering: opdrachten - afspraken Verslagen maken van de excursies binnen de cursus (min 3). Stuur nadien door naar Sandra; leerplatform tip mail: start titel met NG Maasland Waarnemingsverslagen

Nadere informatie

Met vogels op trektocht

Met vogels op trektocht Met vogels op trektocht Leerdagboek van:... Een (on)bekend geluid Wat voor geluid hoor je? Waar komt het geluid vandaan? Dit wil ik opschrijven over de vogel: Denk aan vragen als: Hoe ziet de vogel eruit?

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing leerdagboek

Gebruiksaanwijzing leerdagboek Gebruiksaanwijzing leerdagboek Exempel Met vogels op trektocht Afdrukken pagina 2-13 dubbelzijdig formaat A4 naar behoefte kunnen lege A4-pagina s worden tussengevoegd Aanwijzingen Schrijf- en tekenruimte

Nadere informatie

Een duurzame school = een school met hoop voor de toekomst. NME-dag 13 februari 2014

Een duurzame school = een school met hoop voor de toekomst. NME-dag 13 februari 2014 Een duurzame school = een school met hoop voor de toekomst NME-dag 13 februari 2014 Welkom Wie zijn we? VSKO Dienst Vakoverschrijdende Thema s Thema duurzame ontwikkeling en Info en contact: http://dvt.vsko.be

Nadere informatie

MOS duurzame scholen straffe scholen GoodPlanet Belgium I I I

MOS duurzame scholen straffe scholen GoodPlanet Belgium I I I Mijn natuurbeleving MOS duurzame scholen straffe scholen I www.mosvlaanderen.be GoodPlanet Belgium I Edinburgstraat 26 Rue d Edimbourg I Brussel 1050 Bruxelles I T +32 (0)2 893 08 08 I www.goodplanet.be

Nadere informatie

Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten.

Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten. De hommel In de vroege lente ontwaakt de hommelkoningin en verlaat haar ondergrondse schuilplaats. Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten. Hommels

Nadere informatie

Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten.

Ze gaat op zoek naar een holletje onder de grond op een droge plaats om er een nest te starten. De hommel Hommels kunnen tot 60% van hun lichaamsgewicht aan stuifmeel meedragen. In de vroege lente ontwaakt de hommelkoningin en verlaat haar ondergrondse schuilplaats. Ze gaat op zoek naar een holletje

Nadere informatie

123rf.com - Sergey Novikov. MOS duurzame scholen straffe scholen. Handleiding ECO-Schools

123rf.com - Sergey Novikov. MOS duurzame scholen straffe scholen. Handleiding ECO-Schools 123rf.com - Sergey Novikov MOS duurzame scholen straffe scholen Handleiding ECO-Schools 1 Deze brochure is een uitgave van MOS. MOS valt onder de bevoegdheid van de Vlaamse overheid. Het Departement Omgeving

Nadere informatie

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap

Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Vragen naar de naam en de functie van een gereedschap Wat is dit? Welk gereedschap is dit? Dat is een Wat kun je er mee doen? Waarvoor dient het? Met een kun je 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Nadere informatie

NATUUROUDERS. Wat kunnen de natuurouders voor uw school doen?

NATUUROUDERS. Wat kunnen de natuurouders voor uw school doen? NATUUROUDERS Wat kunnen de natuurouders voor uw school doen? In 2012 hebben een 10-tal vrijwilligers van de gemeente Kruibeke een opleiding gevolgd. De lessen werden gegeven door een lesgever van de provincie.

Nadere informatie

Voorlichting Voortgezet Onderwijs

Voorlichting Voortgezet Onderwijs Voorlichting Voortgezet Onderwijs Onderwerpen die besproken worden: Onderbouw VO Bovenbouw VO LWOO vmbo havo/vwo En daarna? Factoren voor schoolkeuze Scholen in de regio Aanmeldingsprocedure Belangrijke

Nadere informatie

Maak je schoolplein vogelvriendelijk

Maak je schoolplein vogelvriendelijk Maak je schoolplein vogelvriendelijk Leerlijn: kinderen leren vanuit het perspectief van vogels nadenken over hun omgeving. Wat hebben vogels nodig om te overleven? Schuilmogelijkheden, nestmogelijkheid,

Nadere informatie

Openbaar en betekenisvol: wij dagen de 21 e eeuw uit!

Openbaar en betekenisvol: wij dagen de 21 e eeuw uit! Openbaar en betekenisvol: wij dagen de 21 e eeuw uit! zelfbewust eigentijds ambities kritisch ondersteuning open uitdaging ruimdenkend samen ondernemend betrokken oog voor de wereld vrijheid creatief daadkracht

Nadere informatie

Blijde Wei. Lesaanbod 2016-2017

Blijde Wei. Lesaanbod 2016-2017 Lesaanbod 2016-2017 Blijde Wei Les groep aug sept okt nov dec jan feb mrt apr mei juni juli Beestenboel 1/2 X X Kleine Beestjes 1/2 X X X In de sloot, uit de sloot 3/4 X X X Huisdieren 3/4 X X Amfibieën

Nadere informatie

Voorlichting Voortgezet Onderwijs

Voorlichting Voortgezet Onderwijs Voorlichting Voortgezet Onderwijs Onderwerpen die besproken worden: Onderbouw VO Bovenbouw VO LWOO (wordt geïntegreerd) vmbo havo/vwo En daarna? Factoren voor schoolkeuze Scholen in de regio Aanmeldingsprocedure

Nadere informatie

1. Mindmap ICT-leerlijn. - Eenvoudig overzicht ICT in onze school (regelmatig bijwerken) 2. Kleuters

1. Mindmap ICT-leerlijn. - Eenvoudig overzicht ICT in onze school (regelmatig bijwerken) 2. Kleuters 1. Mindmap ICT-leerlijn - Eenvoudig overzicht ICT in onze school (regelmatig bijwerken) 2. Kleuters - Volglijst per kleuter: 10 moetjes voor de 5-jarige kleuters - Andere mogelijkheid: observatielijst

Nadere informatie

Groepsgesprekken feedbackbijeenkomst 21 juni 2018

Groepsgesprekken feedbackbijeenkomst 21 juni 2018 Groepsgesprekken feedbackbijeenkomst 21 juni 2018 Indeling groepen en onderwerpen Groep 1 Gesprekleider: Jolanda Suijker Theo Roos Adelbert Ballast Onderwerp 1: gegeven fragmenten uit de bijgestelde visie

Nadere informatie

Doe- pad Watertorenweg

Doe- pad Watertorenweg Doe- pad Watertorenweg Achtergrond informatie voor de begeleider. Groep 3-4 Colofon Deze lesbrief in opgesteld door De Hortus, Centrum voor Natuur en Mileu, in opdracht van de Gemeente Harderwijk. Wij

Nadere informatie

ICT-visie GBS Linden

ICT-visie GBS Linden ICT-visie GBS Linden 1. Algemene inleiding ICT is niet meer weg te denken uit ons dagdagelijks functioneren, spelen en leren. Ook in onze onderwijspraktijk komt ICT dagdagelijks aan bod. We zorgen voor

Nadere informatie

NiBi-conferentie Gezonde leefstijl van leerlingen. SLO Ger van Mossel

NiBi-conferentie Gezonde leefstijl van leerlingen. SLO Ger van Mossel NiBi-conferentie Gezonde leefstijl van leerlingen SLO Ger van Mossel (g.vanmossel@slo.nl) Kennismaking Wie...? Werkwijze bijeenkomst Leerplankader Gezonde leefstijl Naar een leerplan gezonde leefstijl

Nadere informatie

Knipje en Oogje op zoek naar natuur. Speelplaatsproject VBS De Knipoog

Knipje en Oogje op zoek naar natuur. Speelplaatsproject VBS De Knipoog Knipje en Oogje op zoek naar natuur Speelplaatsproject VBS De Knipoog Stappenplan 1. Onze visie: het waarom van de vergroening 2. Inventariseren: wat hebben we, wat is goed, wat doen we al? 3. Brainstormfase:

Nadere informatie

Evalueren van attitudes, vaardigheden en kennis in Veilig de wereld rond

Evalueren van attitudes, vaardigheden en kennis in Veilig de wereld rond van attitudes, vaardigheden en kennis in eilig de van een groeiproces van wereldoriëntatie is meer dan alleen maar het toetsen van kennis. Behalve kennis zijn ook vaardigheden en attitudes heel belangrijk,

Nadere informatie

Visie op muzische opvoeding

Visie op muzische opvoeding Visie op muzische opvoeding 28 oktober 2011 Tijdens de studiedag MUZO op MAAT door Stef Lysebettens kwamen we gezamenlijk tot volgende visie over muzische vorming. Wij willen aandacht besteden aan de totale

Nadere informatie

Van gelukkige leraren leer je de mooiste dingen. De leerkrachten maken het verschil

Van gelukkige leraren leer je de mooiste dingen. De leerkrachten maken het verschil Van gelukkige leraren leer je de mooiste dingen De leerkrachten maken het verschil Het filmpje van Sil En de context Passend Onderwijs voor ieder kind De 1200 leerkrachten kunnen verschil maken! Kindkracht

Nadere informatie

19/10/15 STEM-dag voor het basisonderwijs

19/10/15 STEM-dag voor het basisonderwijs 19/10/15 STEM-dag voor het basisonderwijs Hoe? Verloop van de sessie MOS De Energiekoffer hoe zit het in elkaar? Praktisch aan de slag Vragen Wij geloven dat we samen kunnen leren duurzame keuzes te maken

Nadere informatie

Naverwerking BosStratEgo s

Naverwerking BosStratEgo s Naverwerking BosStratEgo s Leerdoelen: Leerlingen kunnen de wet van eten en gegeten worden illustreren aan de hand van minstens twee met elkaar verbonden voedselketens. Leerlingen kunnen illustreren dat

Nadere informatie

www.natuurindewijk.nl

www.natuurindewijk.nl OPHANG- EN PLAATSINGSINSTRUCTIE Gefeliciteerd met Uw nestkast verblijfkast bijenhotel! Fijn dat U mee wilt werken aan het project. In de stad zijn er voor gebouw bewonende dieren steeds minder mogelijkheden

Nadere informatie

Kennisdag Groene schoolpleinen Geen groenplan zonder Onderhoudsplan!

Kennisdag Groene schoolpleinen Geen groenplan zonder Onderhoudsplan! Kennisdag Groene schoolpleinen 2013 Geen groenplan zonder Onderhoudsplan! Welkom! Waarom deze presentatie over onderhoud en beheer van groene schoolpleinen? Onderhoud blijkt een drempel bij scholen om

Nadere informatie

Visie wereldoriëntatie Als Freinetschool willen wij binnen ons wo onderwijs werken met onderwerpen vanuit een betekenisvolle context, binnen een

Visie wereldoriëntatie Als Freinetschool willen wij binnen ons wo onderwijs werken met onderwerpen vanuit een betekenisvolle context, binnen een Visie wereldoriëntatie Als Freinetschool willen wij binnen ons wo onderwijs werken met onderwerpen vanuit een betekenisvolle context, binnen een interactieve schoolomgeving. Het verbinden van de zaakvakken

Nadere informatie

SCHOOLONTWIKKELPLAN SAMEN UNIEK

SCHOOLONTWIKKELPLAN SAMEN UNIEK SCHOOLONTWIKKELPLAN 2017-2021 SAMEN UNIEK Instemming van de medezeggenschapsraad: 23 januari 2017 1 Inhoud 1. Voorwoord... 3 2. Missie... 4 3. Visie... 4 4. Zes pijlers... 5 5. Kernwaarden en ambities...

Nadere informatie

Dia 1. Rupsen horen poepen. Natuurbeleving in de opvang bij kinderen van 0-12 jaar

Dia 1. Rupsen horen poepen. Natuurbeleving in de opvang bij kinderen van 0-12 jaar Dia 1 Rupsen horen poepen Natuurbeleving in de opvang bij kinderen van 0-12 jaar Dia 2 Welkom! Wie ben ik? Wie ben jij? Waarom ben je hier? Wat heb jij nou met groen? Heb je een kinderherinnering in de

Nadere informatie

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Nederlands

Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Nederlands Mogelijke opdrachten voor een vakwerkgroep Nederlands In kolom 1 vind je 66 items waaraan je eventueel kan werken in de vakgroep Nederlands. Ze zijn ingedeeld in 8 categorieën. Duid in kolom 2 aan met

Nadere informatie

Scan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut

Scan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut Scan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut De scan Professionele leercultuur in teams is een instrument voor scholen voor voortgezet onderwijs waarmee in kaart wordt gebracht hoe ver het

Nadere informatie

Biodiversiteits heg. www.enand-design.com. 2007 De Biodiversiteits heg is een auteursrechtelijk beschermd werk van Jacqueline Couwenberg 06-52088979

Biodiversiteits heg. www.enand-design.com. 2007 De Biodiversiteits heg is een auteursrechtelijk beschermd werk van Jacqueline Couwenberg 06-52088979 Biodiversiteits heg 2007 De Biodiversiteits heg is een auteursrechtelijk beschermd werk van Jacqueline Couwenberg 06-52088979 www.enand-design.com Voor vogels zijn er plekken gemaakt waarin ze kunnen nestelen,

Nadere informatie

1 Waarover gaat natuuronderwijs? 1.1 Natuuronderwijs op school 1.2 Waarom natuur en techniek? 1.3 De centrale doelstelling van natuuronderwijs

1 Waarover gaat natuuronderwijs? 1.1 Natuuronderwijs op school 1.2 Waarom natuur en techniek? 1.3 De centrale doelstelling van natuuronderwijs 1 Inhoud Inleiding Deel A Achtergronden 1 Waarover gaat natuuronderwijs? 1.1 Natuuronderwijs op school 1.2 Waarom natuur en techniek? 1.3 De centrale doelstelling van natuuronderwijs 2 Doen en denken 2.1

Nadere informatie

Open Kaart. Regio onder de loep. De Helix

Open Kaart. Regio onder de loep. De Helix Open Kaart Regio onder de loep De Helix Start Systeemdenken in de praktijk brengen Tentoonstelling Bioregionalisme Bioregio Bioregionalistische NME Omgeving als vertrekpunt voor Educatie Bioregio = geografische

Nadere informatie

Een nieuw licht op afvalbeheer

Een nieuw licht op afvalbeheer Een nieuw licht op afvalbeheer DOSSIER samen > motiveren Da s proper is een initiatief van FOST Plus vzw en komt voort uit de samenwerking tussen de gewesten en de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden

Nadere informatie

Ouderparticipatie: stemming ideeënbundel www.springzaad.nl

Ouderparticipatie: stemming ideeënbundel www.springzaad.nl Participatie ouders Ouderparticipatie: stemming ideeënbundel www.springzaad.nl Elke ouder/grootouder kreeg drie stemmen, waarmee ze op de posters van springzaad konden stemmen. Ze konden een lijsstem doen

Nadere informatie

De auteurs 12 Voorwoord 14 Inleiding 16

De auteurs 12 Voorwoord 14 Inleiding 16 Inhoud De auteurs 12 Voorwoord 14 Inleiding 16 Hoofdstuk 1: Situering 19 1.1 Veronica Sherborne 19 1.2 Basisfilosofie 20 1.2.1 Uitgangspunten 20 1.2.2 Gebaseerd op de ontwikkeling van baby s 21 1.2.3 Invloed

Nadere informatie

Vervolgcursus Rekenen Vierde bijeenkomst woensdag 25 maart 2015 vincent jonker & monica wijers

Vervolgcursus Rekenen Vierde bijeenkomst woensdag 25 maart 2015 vincent jonker & monica wijers Vervolgcursus Rekenen Vierde bijeenkomst woensdag 25 maart 2015 vincent jonker & monica wijers Programma 1. Terugblik vorige keer 2. Verbanden 3. Meetkunde 4. Vooruitblik laatste keer 5. Huiswerk 1 TERUGBLIK

Nadere informatie

1 en 2 oktober 2013. Bezoek aan Groningen

1 en 2 oktober 2013. Bezoek aan Groningen 1 en 2 oktober 2013 Bezoek aan Groningen programma 1-2 oktober 2013 www.cultuurindespiegel.be 1. Stavaza van CIS Nederland 2. Emiel Copini (14-18jaar) en Theisje van Dorsten (4-10 jaar) 3. Astrid Rass

Nadere informatie

Experts maakten zich in het voorjaar zorgen: waar blijven de zwaluwen? Nieuwsbrief augustus 2018

Experts maakten zich in het voorjaar zorgen: waar blijven de zwaluwen? Nieuwsbrief augustus 2018 Op Woensdagavond 13 juli was er bij John van Raak aan de Luther in Hooge Mierde een bijeenkomst over de over de akkerranden. Van daaruit hadden we een rondleiding langs de akkers welke in overleg met de

Nadere informatie

VEILIG DE WERELD ROND EVALUATIEFORMULIER

VEILIG DE WERELD ROND EVALUATIEFORMULIER EILIG DE WERELD ROND ELUTIEFORMULIER NM N DE LEERLING: Thema eilig de ctiviteiten Evalueren van attitudes, vaardigheden en kennis -- Observaties - opmerkingen - datum 1. De tijd Hoek: Hoe lang nog? Hoekopdrachten

Nadere informatie

Slim organiseren is samen differentiëren voor elk kind

Slim organiseren is samen differentiëren voor elk kind Dag van de slimme school Slim organiseren is samen differentiëren voor elk kind Praktijkgetuigenis Mijn School op de Hei Even afspreken Om de andere workshop niet te storen, wees stil. Wil je graag iets

Nadere informatie

MEDEDELING. Moderne vreemde talen in de B-stroom en in het bso. 1 Algemeen

MEDEDELING. Moderne vreemde talen in de B-stroom en in het bso. 1 Algemeen Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel MEDEDELING referentienr. : M-VVKSO-2010-021 datum : 2010-03-26 gewijzigd : 2014-02-06 contact : Dienst Leren en onderwijzen,

Nadere informatie

K i n d e r b o e r d e r i j. Thema / onderwerp Voorbereiding bezoek kinderboerderij. Thema s : voeding, huisvesting, uiterlijke kenmerken.

K i n d e r b o e r d e r i j. Thema / onderwerp Voorbereiding bezoek kinderboerderij. Thema s : voeding, huisvesting, uiterlijke kenmerken. K i n d e r b o e r d e r i j Thema / onderwerp Voorbereiding bezoek kinderboerderij. Thema s : voeding, huisvesting, uiterlijke kenmerken. Welke betekenis heeft het thema / onderwerp voor de kinderen?

Nadere informatie

Enquête noden van de scholen. Eerste verwerking

Enquête noden van de scholen. Eerste verwerking Enquête noden van de scholen Eerste verwerking Verwerking van formulieren ingediend op 27/9/16 46 enquêtes werden ingediend/verwerkt Achtergrond mooi verspreid over de 4 componenten van STEM Man/vrouw

Nadere informatie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van de vrije lagere school Virgo Maria te Merksem

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van de vrije lagere school Virgo Maria te Merksem Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag

Nadere informatie

Alles over. Blink Wereld Natuur en Techniek. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. Blink Wereld Natuur en Techniek. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Blink Wereld Natuur en Techniek Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Probleemstelling Onderzoeksvraag Methode Resultaten Discussie Aanbevelingen en vervolgonderzoek

Inhoudsopgave. Probleemstelling Onderzoeksvraag Methode Resultaten Discussie Aanbevelingen en vervolgonderzoek De invloed van de leeromgeving en het docentgedrag op de motivatie om te studeren van aanstaande leraren primair onderwijs Helmond, 2014 Bron: Rooijmans, M. (2013). De invloed van de leeromgeving en het

Nadere informatie

Zelfbewust in het leven staan? Siméa-congres 12 april 2019

Zelfbewust in het leven staan? Siméa-congres 12 april 2019 Zelfbewust in het leven staan? Siméa-congres 12 april 2019 Corina Burggraaf - Maljers Doel Wat is identiteit? Ontwikkeling van identiteit Welke middelen en mogelijkheden zijn er hiervoor? 2 Wat is identiteit?

Nadere informatie

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. Vogels in de klas. groep 7-8. Leerkracht. Lesduur: Inhoud in het kort. Leerdoelen: Lesdoelen: Materiaal

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. Vogels in de klas. groep 7-8. Leerkracht. Lesduur: Inhoud in het kort. Leerdoelen: Lesdoelen: Materiaal Van ei tot vogel Rekenen met eieren Inhoud in het kort Leerlingen gebruiken een tabel met gegevens over de broedperiode van vogels (broedduur, verzorging van jongen, enz.). Ze maken zelf een diagram, berekenen

Nadere informatie

1. Positieve houding. 2. Veilig Verantwoord en Doelmatig

1. Positieve houding. 2. Veilig Verantwoord en Doelmatig 1. Positieve houding Open staan voor de PC ICT gebruiken bij tal van uiteenlopende opdrachten Elke kind krijgt evenveel kansen. Zowel een kind met veel PC - ervaring als een kind met minder PC kennis krijgt

Nadere informatie

INFO educatief programma

INFO educatief programma Stad Mechelen INFO educatief programma VOOR SCHOLEN EN PARTICULIEREN Domein Tivoli - Kinderboerderij 1-1-2014 Openingsuren Het domein is alle dagen open van 7.30 u tot zonsondergang. De kinderboerderij

Nadere informatie

Subsidies vergroeningsprojecten van schooldomeinen. Infosessie scholen

Subsidies vergroeningsprojecten van schooldomeinen. Infosessie scholen Subsidies vergroeningsprojecten van schooldomeinen Infosessie scholen Waarom? Biodiversiteit & klimaat Leernatuur Welbevinden en speelnatuur Waarvoor? Biodiversiteit Leernatuur RLH Wilgen.be RLH

Nadere informatie

Bijeenkomst Weidevogeleducatie

Bijeenkomst Weidevogeleducatie Bijeenkomst Weidevogeleducatie In samenwerking met: Conclusie en evaluatie: reacties van de aanwezigen Prima structuur en open houding naar deelnemers. Sommige freaks vallen best mee! Ontspannen avond.

Nadere informatie

Alles over. Blink Wereld Geschiedenis. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. Blink Wereld Geschiedenis. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve

Nadere informatie

PRAKTISCH. BIOLOGIE 2e GRAAD ASO OVERZICHT. Telefoon: 015 36 36 36 Fax: 015 36 36 37 Bezoek onze website: www.plantyn.com

PRAKTISCH. BIOLOGIE 2e GRAAD ASO OVERZICHT. Telefoon: 015 36 36 36 Fax: 015 36 36 37 Bezoek onze website: www.plantyn.com WAT OMVAT BIO NATURALIS 3 VOOR DE LEERLING? Leerwerkboek: Laboboek: Een algemene inhoudstafel en methodewijzer Onderzoeksvragen die elk nieuw onderwerp inluiden Actieve leermethode: gevarieerde werkvormen,

Nadere informatie

Scan Professionele leercultuur op scholen Kohnstamm Instituut

Scan Professionele leercultuur op scholen Kohnstamm Instituut Scan Professionele leercultuur op scholen Kohnstamm Instituut De scan Professionele leercultuur op scholen is een instrument voor scholen voor voortgezet onderwijs waarmee in kaart wordt gebracht hoe ver

Nadere informatie

21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO

21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO 21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs Maaike Rodenboog, SLO m.rodenboog@slo.nl SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onafhankelijke, niet-commerciële positie als

Nadere informatie

Leerdoelen en kerndoelen

Leerdoelen en kerndoelen Leerdoelen en kerndoelen De leerdoelen in de leerlijn vallen in het leerdomein Oriëntatie op jezelf en de wereld. Naast de gebruikelijke natuur en milieukerndoelen (kerndoelen 39, 40 en 41) zijn ook de

Nadere informatie

Deze applicatie helpt leerkrachten op een snelle, eenvoudige manier het gedrag van leerlingen in de klas te verbeteren.

Deze applicatie helpt leerkrachten op een snelle, eenvoudige manier het gedrag van leerlingen in de klas te verbeteren. Applicatie: Rekenspelletjes groep 3, 4 en 5 Oefenen op sommen en maaltafels op een speelse, veilige manier. De leerlingen kunnen op hun eigen niveau oefenen op optel- of aftreksommen. Ook is er plaats

Nadere informatie

Elementen van een professionele leergemeenschap

Elementen van een professionele leergemeenschap Professioneel Statuut Op de Groen van Prinstererschool werken we aan een professionele leergemeenschap: een cultuur waarin alle betrokkenen in de school samenwerken, reflecteren, onderzoeken en professionaliseren.

Nadere informatie

Subsidies voor landschap & natuur

Subsidies voor landschap & natuur Gemeente Aalten Subsidies voor landschap & natuur Versterking landschap De provincie Gelderland en de gemeente Aalten streven naar een gevarieerder, aantrekkelijker en beter beleefbaar landschap. Vandaar

Nadere informatie

Alles over. Blink Wereld aardrijkskunde. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen

Alles over. Blink Wereld aardrijkskunde. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve

Nadere informatie

milieu- en natuureducatie

milieu- en natuureducatie algemene informatie milieu- en natuureducatie contact: adres: Natuur Educatief Centrum (NEC) 09 210 32 72 NEC Waterrijk Verlorenbroodstraat 106 A 9820 Praktische info De lessen vinden plaats op weekdagen

Nadere informatie

Deelname wedstrijd speelnatuur Freinetschool De Vier Tuinen

Deelname wedstrijd speelnatuur Freinetschool De Vier Tuinen Deelname wedstrijd speelnatuur Freinetschool De Vier Tuinen Nederenamestraat 30, 9700 Oudenaarde, Nederename Contactpersoon school coördinator Ann Van Coppenolle T 0472 79 83 45 E de.vier.tuinen@gmail.com

Nadere informatie

DAG VAN MAVO EN PAV op ZATERDAGVOORMIDDAG 28 FEBRUARI 2015

DAG VAN MAVO EN PAV op ZATERDAGVOORMIDDAG 28 FEBRUARI 2015 DIOCESANE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENST BISDOM BRUGGE jan.bonne@vsko.be SECUNDAIR ONDERWIJS VAKBEGELEIDING PAV Brugge, 30-01-2015 Ter kennisgeving aan alle directies van scholen met PAV Gelieve een kopie

Nadere informatie

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen.

Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Je motivatie vormt de basis om dingen te veranderen. Om iets te bereiken moet je actie ondernemen. Je moet vanuit jezelf iets doen. Om iets te doen moet je gemotiveerd zijn. Je zou dus kunnen stellen dat

Nadere informatie

5 april Buurttuin Arlo

5 april Buurttuin Arlo 5 april 2017 Buurttuin Arlo Inhoud Inhoud 1.1 Doelstelling... 3 1.2 Oprichting 1 januari 2017... 4 1.3 Organisatie... 4 1.4 Financiën... 5 1.5 Tuin-regels... 5 1.1 Doelstelling Het ontstaan van het initiatief

Nadere informatie

Verbindende Communicatie

Verbindende Communicatie in samenwerking met VakantieInZICHT Verbindende Communicatie Inspiratie voor impact, dialoog en samenwerking Verbindende Communicatie (VC) is een eenvoudig en krachtig concept voor iedereen die op een

Nadere informatie

Blijde Wei. Lesaanbod

Blijde Wei. Lesaanbod Lesaanbod 2018-2019 Blijde Wei Les *Schooltuinieren loopt door van februari 2019 tot oktober 2019 Gratis les Iedere groep mag zich 1x inschrijven voor een gratis les. Ieder kind mag in zijn basisschoolperiode

Nadere informatie