Maatschappelijk Jaarverslag 2011

Transcriptie

1 Maatschappelijk Jaarverslag 2011

2 Inhoud OVER DIT VERSLAG 3 Samenvatting doelstellingen en realisatie 3 VOORWOORD Duurzaamheid, hoe vullen wij dat in? 6 Energiebesparing in negen zwembaden dankzij uniek contract 8 DE MAATSCHAPPELIJKE FUNCTIE VAN BNG 10 Missie en strategie 10 Kernwaarden 10 Specifieke activiteiten 10 Visie op MVO 10 Waardeketen en ketenverantwoordelijkheid 10 Stakeholders 11 Stakeholderdialoog 11 Managementbenadering MVO 12 Overzicht volgens GRI-aandachtsvelden 13 Gemotiveerde professionals die veel betekenen voor duurzaamheid 16 VIJF MVO-THEMA S 18 Veilige bank 18 Verantwoorde groei 19 Scherper en strakker worden om onze maatschappelijke functie te bestendigen 22 Betrokken medewerkers 24 Milieubewuste bedrijfsvoering 27 Bijdragen aan kunst en cultuur 30 ASSURANCERAPPORT 31 COLOFON 32 Inhoud 2

3 Over dit verslag Al bijna honderd jaar is BNG de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Over 2010 heeft de bank voor het eerst in een maatschappelijk jaarverslag haar rol voor de samenleving aan een breed publiek toegelicht. Dit maatschappelijk verslag vormt een onlosmakelijk onderdeel van het jaarverslag over Het verslag is bestemd voor klanten, beleggers, medewerkers, aandeelhouders, toezichthouders, overheid, rating bureaus en natuurlijk ook voor de Nederlandse samen leving. Behalve BNG zelf komen ook onze klanten aan het woord. Zij vertellen hoe BNG heeft bijgedragen aan hun duurzaamheidsvraagstukken. Het maatschappelijk verslag gaat over BNG én haar dochtermaatschappijen BNG Vermogensbeheer en BNG Gebiedsontwikkeling. Het verslag is opgesteld overeenkomstig de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI), applicatieniveau B+. Ook is gebruikgemaakt van het GRI-sector-supplement voor de financiële sector. BNG hecht aan een onafhankelijk oordeel over deze externe rapportage. Daarom is dit verslag niet alleen door de interne accountantsdienst getoetst, maar ook door Ernst & Young Accountants LLP. De verklaring van Ernst & Young Accountants LLP is op genomen in dit verslag. Hierin zijn de reikwijdte en diepgang van het verificatieproces toegelicht. De GRI-index 2011 maakt een onlos makelijk deel uit van dit verslag. Deze index en de begrippenlijst 2011 voor dit verslag zijn gepubliceerd op bng.nl 1. Samenvatting doelstellingen en realisatie Op basis van de vraagstukken die spelen in de samenleving in het algemeen en in de financiële sector in het bijzonder, heeft BNG in 2010 gekozen voor vijf MVO-thema s. Hiermee wil de bank waarde toevoegen voor haar stakeholders: veilige bank: BNG staat voor betrouwbaar bankieren met maatschappelijke meerwaarde; verantwoorde groei: met haar dienstverlening dient BNG indirect het belang van de Nederlandse burger; betrokken medewerkers: de bank investeert in haar medewerkers en hecht waarde aan een open cultuur; milieubewuste interne bedrijfsvoering: BNG formuleert acties voor verdere verbetering; bijdragen aan kunst en cultuur: de bank stimuleert deze activiteiten, die door de stake holders worden gewaardeerd. In 2011 heeft de bank aan deze thema s gewerkt. Dit heeft er onder meer toe geleid dat op enkele plaatsen doelstellingen scherper zijn geformuleerd zonder dat de inhoud ervan is gewijzigd. Met betrekking tot het thema verantwoorde groei is in het bijzonder aandacht gegeven aan de wijze waarop duurzaamheid concreet vorm kan krijgen in de kredietverlening, het primaire proces van de bank. De kerncijfers van de bank staan op bng.nl en zijn samengevat in het financieel jaarverslag, met een uitgebreide toelichting in dat verslag. In relatie tot de gekozen MVO-thema s rapporteert BNG verder in haar GRI-index over dertig indicatoren, overeenkomstig de GRI-richtlijnen. In deze index is de realisatie over 2011 weergegeven of wordt verwezen naar de plaats waar de desbetreffende informatie staat vermeld. De doelstellingen voor 2011, zijn op enkele plaatsen concreter geformuleerd. De realisatie ervan alsmede de doelstellingen voor 2012 zijn hierna weergegeven aan de hand van de door BNG gekozen GRI-kern indica toren. Voor verdere informatie wordt verwezen naar de desbetreffende paragrafen in dit verslag. Over dit verslag 3 1 Ook adviesbureau DHV heeft dit verslag getoetst: De inhoud van het Maatschappelijk Jaarverslag 2011 van BNG bevat qua duurzaamheidsonderwerpen de informatie die voor de stakeholders van BNG, gegeven de aard van de onderneming, als materieel mag worden beschouwd.

4 Over dit verslag Veilige bank Doelstellingen en realisatie 2011 Substantiële marktaandelen: rendabel voorzien in meer dan 50% van de totaal aangeboden langlopende solvabiliteitsvrije kredietvraag van decentrale overheden, woningcorporaties en zorginstellingen. Realisatie: > 50%. Rendement op het eigen vermogen: minimaal 8%. Realisatie: 11,1%. Uitbrengen maatschappelijk jaarverslag 2011 met classificatie B+ volgens het Global Reporting Initiative. Realisatie: B+. Deelname aan de Transparantiebenchmark van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Realisatie: BNG heeft op een schaal van 200 een score van 161 punten (2010: 69 punten) gereali- seerd en staat daarmee op de 31 e plaats van de bijna vijf honderd grootste ondernemingen van Nederland (2010: 91e plaats). Doelstellingen 2012 De doelstellingen voor 2012 zijn gelijk aan die voor 2011 wat betreft marktaandelen en rendement op het eigen vermogen. Hogere absolute score op de Transparantiebenchmark dan in Realisatie opzet jaarverslag BNG 2012 waarin het maatschappelijk verslag is geïntegreerd met GRI-classificatie B+ voor de maatschappelijke verslaggeving. Verantwoorde groei Doelstellingen en realisatie 2011 Portefeuille langlopende leningen aan decentrale overheden, woningcorporaties, zorg- en onderwijsinstellingen, die de maatschappelijke waarde van BNG voor de Nederlandse samenleving het best illustreert. Realisatie: EUR 75,4 miljard (2010: EUR 69,1 miljard). Onderzoek op welke wijze BNG met haar dienstverlening verder kan bijdragen aan duurzame investeringen van klanten. Realisatie: uitgangspunten voor verdere ontwikkeling geformuleerd. Doelstellingen 2012 Portefeuille langlopende leningen aan decentrale overheden, woningcorporaties, zorg- en onderwijsinstellingen: > 85% van BNG s langlopende leningportefeuille. Ontwikkeling van twee modellen voor financiering van duurzame investeringen en drie initiatieven voor zodanige transacties en/of vastgoedfinancieringen met duurzame doelstellingen. Klanttevredenheidsonderzoek: score boven het branchegemiddelde. Over dit verslag 4 Betrokken medewerkers Doelstellingen en realisatie 2011 Verbreden en verdiepen van kennis bij medewerkers, in het bijzonder het opstellen en uitvoeren van een interne opleiding met betrekking tot risicomanagement. Realisatie: interne bijeenkomsten over risicomanagement en risk appetite voor een aanzienlijk deel van de medewerkers. Daarnaast zijn bijeenkomsten georganiseerd over het onderwerp klantbelang centraal voor alle medewerkers van BNG en dochtermaatschappijen. Ook zijn drie dialoogbijeen komsten over MVO gehouden. Realiseren van eventuele meerwaarde van vergroting van mobiliteit en flexibiliteit voor medewerkers. Realisatie: het onderzoek naar de effecten van vergroting van mobiliteit en flexibiliteit van medewerkers is afgerond. Opvolging van de uitkomsten is punt van aandacht voor Verbeteren van de systematiek met betrekking tot resultaatgerichte afspraken. Realisatie: medewerkers rapporteren voortaan over de realisatie van de met hen gemaakte resultaatgerichte afspraken (RGA s) en doen voorstellen met betrekking tot nieuwe doelstellingen. Door meer ervaring (nu tweede jaar) worden RGA s meer SMART geformuleerd. Deze gelden voor alle medewerkers. Doelstellingen 2012 Vijf ontwikkelingstrajecten ter verbreding en verdieping van relevante kennis bij medewerkers op het gebied van risicomanagement, MVO, BNG Bedrijfscode, coachend leidinggeven en projectmanagement alsmede activiteiten van de diverse bedrijfsonderdelen van de bank. Medewerkerstevredenheidsonderzoek: score op of boven het branchegemiddelde.

5 Over dit verslag Milieubewuste bedrijfsvoering Doelstellingen en realisatie 2011 Onderzoek naar mogelijkheden om de CO 2 -uitstoot terug te dringen. Realisatie: afgerond. Doelstellingen 2012 CO 2 -uitstoot met 5% terugbrengen 2. 10% minder papierinkoop 3. Intensiveren van duurzame inkoop door monitoring in offerteaanvragen. Bijdragen aan kunst en cultuur Doelstelling en realisatie 2011 Uitbreiding van stimulering jong talent met twee nieuwe beleidsterreinen. Realisatie: in 2011 zijn de BNG Erfgoedprijs en de BNG Prijs Beste Amateurkunst Gemeente in het leven geroepen. Stimulering van jong talent is opgeschoven als doelstelling naar Doelstellingen 2012 Ondersteuning van tachtig projecten in Nederland. Stimulering van jong talent met één nieuw beleidsterrein. Over dit verslag 5 2 Doelstelling ultimo 2014 ten opzichte van 2011: vermindering CO 2 -uitstoot met 15%. 3 Doelstelling ultimo 2013 ten opzichte van 2011: vermindering papierverbruik met 20%.

6 Voorwoord voorzitter Raad van Bestuur Duurzaamheid, hoe vullen wij dat in? Voorwoord voorzitter Raad van Bestuur 6 Al bijna honderd jaar zorgt BNG voor lage financieringskosten van publieke taken. De maatschappelijke opvattingen over wat tot de publieke taak behoort, zijn in deze periode aan grote veranderingen onderhevig geweest. Ook was er afwisselend sprake van economische voorspoed en crisis. BNG was en is steevast in de markt met goedkope financiering voor haar klanten. Duurzaam ondernemen; het is vanzelfsprekend aanwezig in onze activiteiten. BNG heeft in 2010 eigen MVO-thema s benoemd. Ook wij voelden ons geroepen om expliciet te gaan rapporteren over onze prestaties op het gebied van duurzaamheid en om onze duurzaamheidsambities te formuleren. Wij treden daarmee in de voetsporen van veel bedrijven en instellingen, ook overheidsinstellingen. In onze bestuurlijke contacten komt het thema duurzaamheid steeds meer aan bod. Het staat inmiddels hoog op de agenda in onze klantenkring. Daarmee leggen wij gezamenlijk een pad af, stap voor stap, door middel van elkaar aanspreken en stimuleren. Het jaar 2010 stond voor ons in het teken van oriëntatie en duiding van de maatschappelijke functie van BNG in MVO-termen. In 2011 heeft de bank ook haar eerste maatschappelijk jaarverslag (over 2010) uitgebracht. In het afgelopen jaar is de dialoog met de stake holders toegespitst op duurzaamheidsthema s en hebben wij gewerkt aan bewust wording bij alle medewerkers. In gesprekken met onze klanten eveneens vaak aandeelhouders zijn dilemma s aan de orde gesteld waar de bank tegenaan loopt in haar beleidsvorming. Een voorbeeld is de vraag of BNG financieringsaanvragen van decentrale overheden mag afwijzen op grond van zelf ontwikkelde duurzaamheidscriteria. Verderop in dit verslag leest u meer over de besproken dilemma s en de voor lopige conclusies die wij uit de dialoog met onze klanten/aandeelhouders hebben getrokken. Bij onze medewerkers heeft het werken aan bewustwording ertoe geleid dat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en duurzaamheid geen onbekende kreten meer zijn. In een aantal interne bijeenkomsten hebben wij het onderwerp BNG en duurzaamheid aan de orde gesteld en besproken hoe medewerkers zich de verdere uitwerking van het duurzaamheidsbeleid van de bank voorstellen. Duurzaamheid blijft relevant. BNG acht het van belang dat dit verweven wordt met het dagelijks handelen van alle medewerkers. De volgende stap is integratie in het denken en handelen binnen en buiten de bank. In dit verslag wordt de ontwikkelingsrichting voor de komende drie tot vijf jaar uiteengezet. Daarbij richten wij ons op de thema s die de bank vorig jaar heeft geformuleerd. Daarbij is tevens rekening gehouden met de informatiebehoefte van stakeholders. Het thema veilige bank is prominent aan de orde bij de implementatie van de steeds strengere eisen op het gebied van kapitaal en liquiditeit, bij de nieuwe boekhoudregels, de implementatie van de Code Banken en het vervolg daarop, het handhaven van onze internationale fundingpositie, het risicobeleid en -beheer en nog veel meer. Hiermee reageert BNG op een belangrijke maatschappelijke ontwikkeling die het vertrouwen in de financiële sector tracht te herstellen. Binnen het thema verantwoorde groei is in 2011 besloten tot nader onderzoek ten behoeve van de mogelijkheden voor het faciliteren en stimuleren van met name energiebesparende investeringen door klanten door middel van toegesneden modellen voor kredietverlening. De wijze waarop BNG dit onderzoek richting wil geven is in dit verslag weergegeven bij het betrokken thema. Het succes van deze operatie hangt mede af van de behoefte aan deze toegesneden financiële dienstverlening bij klanten. Waar leidt dit alles nu toe voor onze klanten? Terwijl de crisis voortduurt, blijft bij BNG het loket open. De beschikbaarheid van geld voor onze klanten is cruciaal, zeker als andere banken steeds terughoudender zijn om kredieten te verstrekken aan onze klantengroepen. Wat wij uiteindelijk willen bereiken is een situatie waarin BNG en haar klanten een gedragen visie hebben op het onderwerp duurzaamheid. Een situatie waarin normen verder zijn ontwikkeld om de voortgang en positie van BNG te meten en daarover eenduidig te rapporteren. BNG zal succesvol zijn als zij dit doel weet te bereiken binnen de stringente kaders van een triple-a-bank. Een bank die volgens het vakblad Global Finance bovendien wordt gezien als de op twee-na-veiligste ter wereld.

7 Voorwoord voorzitter Raad van Bestuur De rol die de bank kan spelen op het gebied van milieubewuste bedrijfsvoering is bescheiden. BNG is qua balanstotaal weliswaar een van de grootste banken van Nederland, nummer vier, maar qua personeelsomvang en huisvesting is zij een kleinere bank. Daarmee valt op milieugebied in directe zin weinig te winnen, nationaal noch mondiaal. Toch is het vanzelfsprekend om ook op dat terrein nog verdere stappen te zetten. Wij hebben onze bedrijfsvoering gericht op enkele concrete milieudoelstellingen. De Raad van Bestuur en de directie spelen een cruciale rol in het in beweging houden van de organisatie en het motiveren van de medewerkers, ook op het terrein van MVO en duurzaamheid. Eveneens geldt hier dat een goed voorbeeld goed doet volgen. En dan is er nog het toezicht, in ons geval van de Raad van Commissarissen. Van de leden van de Raad van Commissarissen weten wij dat zij het beleid niet alleen dragen, maar ook stimuleren en meenemen in hun beoordelingskader. Dat laatste blijkt sinds 2011 ook expliciet uit de criteria waarop zij de Raad van Bestuur beoordelen: het MVO-beleid van de bank maakt daar deel van uit. Vanzelfsprekend zijn wij benieuwd naar uw visie en zien uit naar uw reactie op dit verslag en het daarin gepresenteerde beleid. Namens de Raad van Bestuur van BNG, Carel van Eykelenburg Den Haag, 1 maart 2012 Hoofdstuk Voorwoord voorzitter Raad van Bestuur Duurzaam ondernemen; het is vanzelfsprekend aanwezig in onze activiteiten. 7

8 Energiebesparing in negen zwembaden dankzij uniek contract Negen zwembaden in de gemeente Rotterdam profiteren sinds 2011 van een uniek investeringsplan, neergelegd in een specifiek op energiebezuiniging gericht contract. Tien jaar lang, tot 2022, onderhoudt en verduurzaamt een private partij gemeentelijke zwembaden. Deze partij regelt de financiering van energiebesparende maatregelen en garandeert jaarlijkse besparingen op energiekosten. Daaruit betaalt de gemeente Rotterdam tien jaar lang rente en aflossing op de investering. De terugverdientijd is tien jaar waarna Rotterdam ook bespaart op energiekosten, dankzij hoogrendementsketels, UVC-reactoren, afdekschermen en optimalisatie van de klimaatregeling. Partners in het contract zijn aan de publieke kant de gemeente Rotterdam en aan de private kant een consortium van Strukton met Hellebrekers Technieken. Die twee richtten een zogeheten Energy Service Corporation (ESCo) op. BNG verschaft het vreemd vermogen. Manager van de ESCo is Jeroen Boslooper van Strukton: Wij zijn zeker niet over één nacht ijs gegaan. We hebben een nieuw model gevonden, een verfijning van andere PPS-modellen. Het project is kleinschalig. Dat is voor ons interessant, want de markt kent veel meer kleine projecten dan heel grote. Wij moesten zoeken naar de achterliggende zekerheden. De gemeente Rotterdam heeft die verschaft. Dankzij de samenwerking met BNG konden we het contract met lage transactiekosten rond maken. Wij verwachten meer van dergelijke contracten te sluiten. Het is een krachtige formule. Pieter Oppermann, manager Infrastructuur en PPS bij BNG over de rol van de bank: Toen de gemeente Rotterdam en Strukton zo goed als uitonderhandeld waren over hun Onderhouds- en Energie Prestatie Contract, ofwel OEPC, werd BNG gevraagd aansluitende financiering te leveren voor de investeringen in energiebesparende maatregelen. De uitdaging was om een financieringsovereenkomst op te stellen die enerzijds aansluit op dat contract en anderzijds projectrisico s vermindert. Er werden nogal wat maatwerkoplossingen verwacht. Gebruikelijke vormen van zekerheid, zoals een hypothecaire zekerheid, konden niet ten gunste van BNG worden afgegeven. En de bank ontleent niet genoeg zekerheid aan zaken als verpanding van nieuwe pompen, een afdekzeil over een bassin en isolatie in ruimtes. Na intensieve samenwerking kwam een structuur tot stand, inclusief passend zeker hedenpakket, acceptabel voor alle partijen. De projectomvang is relatief klein, de transactiekosten in verhouding tot de opbrengsten zijn hoog. Maar: De business case is sluitend en de gemeente wordt in haar behoefte voorzien. BNG, aldus Oppermann, hoopt meer van dergelijke duurzame contracten te sluiten. Rotterdam wil bijvoorbeeld alle gemeentelijke gebouwen duurzamer maken. Andere gemeenten tonen interesse. Oppermann: Normaal ligt het risico bij de opdrachtgever. Maar hier bij de opdrachtnemer. Als die bijvoorbeeld heeft beloofd dat de kosten teruglopen met twintig procent en het blijkt maar tien procent te zijn, dan moet die partij op de blaren zitten. Andersom, als de kosten meer dan twintig procent teruglopen, boekt de opdrachtnemer die winst. Die prikkel houdt marktpartijen scherp. Casus / Rotterdam 8 Duurzame ambitie: meer energiezuinige projecten BNG heeft door samenwerking met de Energy Service Corporation een kleinschalig project in de vorm van een verfijnd PPS-model van vreemd vermogen voorzien. De bank wil meer van dergelijke projecten, waarbij het specifiek om energiebezuiniging draait, gaan oppakken. BNG heeft zich komend jaar tot doel gesteld om twee modellen te ontwikkelen voor financiering van duurzame investeringen en drie initiatieven in deze richting te ontplooien.

9 Krachtige formule voor kleinschalige projecten.

10 De maatschappelijke functie van BNG Hoofdstuk De maatschappelijke functie van BNG 10 Missie en strategie BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. BNG is een betrouwbare, eigentijdse bank en expert in het financieren van publieke voorzieningen. Met gespecialiseerde diensten draagt zij bij aan het zo laag mogelijk houden van de kosten van maatschappelijke voorzieningen van de burger. Daarmee speelt BNG een essentiële rol in de financiering van publieke taken. Met haar dienstverlening flankeert zij het beleid van de overheid, dat is gericht op houdbaarheid van de Nederlandse overheidsfinanciën. De kerntaak van BNG is om tegen zo laag mogelijke tarieven krediet te verstrekken aan of onder garantie van Nederlandse overheden. Wij bieden onze kernklanten decentrale overheden, woningcorporaties en zorginstellingen financiële dienstverlening aan in goede tijden én in slechte tijden, ook op momenten dat andere partijen zich terugtrekken. De strategie van de bank is: meebewegen met de klant, inspelen op de veranderende behoeften van onze klanten met diensten op maat. Jaarlijks wordt de strategie van de bank door de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen geijkt aan de hand van een meerjarenvisie. Er wordt de komende drie tot vijf jaar geen wijziging in de strategie van de bank verwacht. Kernwaarden Betrouwbaar, professioneel en eigentijds zijn onze kernwaarden. In het licht van haar maatschappelijke functie wil BNG een veilige bank zijn en blijven, die zichtbaar en herkenbaar is voor haar stakeholders. BNG vertoont bij haar activiteiten een karakteristiek van duurzaam ondernemen; de groei van haar activiteiten dient verantwoord te zijn. Intern streeft BNG naar een open cultuur. Opleiding en ontwikkeling zijn speerpunten van het personeelsbeleid. Specifieke activiteiten BNG Gebiedsontwikkeling is actief op het gebied van de realisatie van ruimtelijke plannen. BNG Vermogensbeheer richt zich op vermogensbeheer voor overheden en andere instellingen met een maatschappelijk belang. De activiteiten van deze 100%-dochterondernemingen leveren een bijdrage aan onze hoofddoelstelling. Verder biedt de bank diensten aan op het gebied van betalingsverkeer en advies. In het financieel jaarverslag en op bng.nl, bnggo.nl, bngvb.nl en bngadvies.nl is informatie te vinden over de organisatie en haar dochterondernemingen. Visie op MVO MVO is voor BNG meer dan het voldoen aan formele criteria. Die criteria doen er wel toe, belangrijker is echter dat alle stakeholders van de bank doordrongen zijn van onze rol voor de klant en de samenleving. De maatschappelijke functie van BNG is gediend met tevreden klanten, aandeelhouders, medewerkers én partijen op de geld- en kapitaalmarkt die vertrouwen hebben in de bank. Zij moeten het beeld hebben dat BNG recht doet aan hun verwachtingen en belangen. Het handhaven van deze balans en het bijdragen aan een zich goed ontwikkelende samenleving, gericht op duurzaamheid: dat is maatschappelijk verantwoord ondernemen. De belangrijkste uitdagingen die BNG ziet in de komende drie tot vijf jaar op het gebied van markt, mens en milieu zijn weergegeven in dit verslag. Met de explicitering van haar MVO-beleid wil BNG aansluiten op en ondersteunen bij de duurzaamheidsdoelstellingen van haar stakeholders. Handhaving van de reputatie en de kredietwaardigheid van de bank is een tweede overweging om expliciet MVO-beleid te ontwikkelen. Ten slotte biedt een MVO-beleid mogelijkheden om de betrokkenheid van medewerkers bij de bank te vergroten. De visie van BNG op MVO is uitgewerkt in vijf thema s: veilige bank, verantwoorde groei, betrokken medewerkers, milieubewuste bedrijfsvoering en bijdragen aan kunst en cultuur. Over de voortgang op deze thema s wordt in het volgende hoofdstuk gerapporteerd. Waardeketen en ketenverantwoordelijkheid De waardeketen van BNG is samen te vatten als: beleggers BNG klanten. Tussen beleggers en klanten functioneert BNG als transformator van volumina, looptijden en kredietrisico s. De topratings van de bank stellen haar in staat tegen lage prijzen geld van beleggers aan te trekken op de geld- en kapitaalmarkt. Daardoor kan BNG haar klanten tegen lage tarieven van financiering voorzien. BNG streeft daarbij niet naar een maximaal, maar naar een redelijk rendement op het eigen vermogen. Dit rendement komt in de vorm van dividend weer ten goede aan de aandeelhoudende overheden, meestal ook klant van de bank. Zij delen in de winst van BNG én profiteren van de lage prijzen die de bank hun in rekening brengt. In de figuur op pagina 11 is een en ander samengevat. De potentiële klantenkring van BNG is statutair beperkt tot overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Het dienen van het publieke belang en daarmee het volgen en ondersteunen van overheidsbeleid is ingebed in de strategie. Bij het voorzien in goedkope financiering is het over-

11 Aandeelhouderschap overheid + kredietwaardigheid klantengroepen Aandeelhouderschap (rentabiliteit en dividend) Hoogste creditratings van S&P s, Moody s en Fitch Lage prijzen voor klanten; kennisoverdracht, institutionele betekenis Lage opnametarieven + schaal en efficiency BNG bruggen van het kennisverschil tussen de (semi)publieke sector en de financiële wereld een belangrijke extra toegevoegde waarde. De bank stimuleert met haar benadering maatschappelijke investeringen binnen het publieke domein. Tegenover beleggers vult BNG haar ketenverantwoordelijkheid in door bij emissies van obligatieleningen mogelijke beleggers te informeren conform de transparantievereisten uit de Wet op het financieel toezicht (Wft). De mogelijkheden voor het voeren van een duurzaam inkoopbeleid kent zijn grenzen. BNG betrekt haar funding vrijwel geheel van de internationale geld- en kapitaalmarkt. Doordat aankoop en verkoop van (openbaar) BNG-papier vrij is, bestaat er geen zicht op de actuele houders ervan. Financiële tegenpartijen waarmee BNG rechtstreeks zaken doet, vallen verder onder het Customer Due Diligence-beleid van de bank (CDD). Dit beleid is gebaseerd op de door de Wft gestelde eis van integere bedrijfsvoering en op de Nederlandse antiwitwaswetgeving. Overigens beschikt de bank over eigen systemen voor acceptatie van financiële tegenpartijen op het vlak van kredietwaardigheid. Een uitvoeriger beschrijving van de waardeketen en de wijze waarop BNG haar ketenverantwoordelijkheid invult, is weergegeven in dit verslag en gepubliceerd op bng.nl. Stakeholders BNG hanteert een stakeholdermodel om de strategie en bedrijfsprocessen van de bank zorgvuldig op elkaar af te stemmen. In dit model zijn de kritieke succesfactoren voor de relaties met de stakeholders bepaald, zowel vanuit het perspectief van de stakeholder (wat wil de stakeholder van BNG?), als vanuit het perspectief van de bank (wat wil BNG zelf bereiken?). Naast klanten en beleggers onderscheidt de bank als belangrijkste stakeholders: aandeelhouders, medewerkers, financiële tegenpartijen, ratingbureaus, toezichthouders en overheid. Steeds opnieuw is er de uitdaging om simultaan de belangen van stakeholders en van BNG zelf te realiseren. Het stakeholdermodel is gepubliceerd op bng.nl. Stakeholderdialoog Met stakeholders wordt gestructureerd en periodiek overleg gevoerd over zowel maatschappelijke als economische onderwerpen. De dialoog is mede afgestemd op hun informatiebehoefte. BNG begrijpt en erkent daarbij de belangen van de diverse stakeholders en zoekt een evenwicht tussen die belangen en haar eigen belang. Daarbij zijn de Nederlandse Corporate Governance Code en de Code Banken richtinggevend. In de contacten met stakeholders komen ook het MVO-beleid van de bank en MVO-gerelateerde onderwerpen ter sprake. Zo werden dialoogbijeenkomsten georganiseerd met vertegenwoordigers van gemeenten en van woningcorporaties en met medewerkers over de rol van de bank op het vlak van maatschappelijk ondernemen in de keten. Hun inbreng in het bijzonder is vertaald in de uitgangspunten en ontwikkelings richting voor het beleid met betrekking tot financiële dienstverlening ten behoeve van duurzame investeringen. De maatschappelijke functie van BNG 11

12 De maatschappelijke functie van BNG De maatschappelijke functie van BNG 12 Voor gemeenten organiseert BNG tal van bijeenkomsten. Te noemen zijn het periodieke G4-overleg (grote gemeenten), het overleg met gemeenten met tot inwoners, het overleg en het overleg. Naast deze bijeenkomsten heeft de bank in 2011 vijftien delegaties van individuele gemeenten en provincies ontvangen om met hen te spreken over de activiteiten en werkwijze van BNG en over onderwerpen die de financiering van de decentrale overheden raken. Ook met de koepelorganisaties VNG en IPO onderhouden wij frequente contacten. Zowel voor gemeenten als voor woningcorporaties organiseert BNG jaarlijks discussiebijeenkomsten. Belangrijke kwesties voor gemeenten in 2011 waren de problemen rond gebiedsontwikkeling en de rol van de decentrale overheden hierin, investeringen in maatschappelijk vastgoed en alternatieve financieringsvormen (pps/dbfmo). Thema s voor woningcorporaties waren de implicaties van nieuwe weten regelgeving voor de financierbaarheid van de sector. BNG heeft hieraan een bijdrage gegeven vanuit haar deskundigheid op het vlak van kredietrisicobeoordeling. In de zorgsector heeft BNG afgelopen jaar in samenwerking met een derde partij een serie van vijf bijeenkomsten georganiseerd met actuele business cases, de gevolgen voor het overheidsbeleid en de beoordeling ervan. BNG ers spreken regelmatig met sectorinstellingen voor de corporatie- en zorgsector, zoals koepelorganisatie Aedes, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw en het Waarborgfonds voor de Zorgsector. Voor (potentiële) beleggers en financiële tegenpartijen organiseert de bank informatiebijeenkomsten. Daarin spreekt zij met belanghebbende en geïnteresseerde partijen over de ontwikkelingen bij BNG. Ook via bijdragen aan congressen is de bank met partijen in de financiële wereld in gesprek. Tegenover haar aandeelhouders legt de bank verantwoording af in de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders. In 2011 is in deze vergadering ook het maatschappelijk jaarverslag van BNG aan de orde geweest. De gesprekken met de ratingbureaus en de toezichthouder DNB vinden plaats in een vaste periodiciteit en binnen geformaliseerde overlegstructuren. Wat betreft DNB gaat het hierbij om het jaarlijkse beleidsgesprek en het jaarlijkse risico-overleg. Verder vindt met de toezichthouder overleg plaats zo vaak als een van beide partijen daarom vraagt. BNG onderhoudt contacten met alle voor haar werkterrein relevante ministeries. Naast het ministerie van Financiën zijn dit met name de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I). In 2011 is met de relevante ministeries gesproken over de implicaties van komende financiële wet- en regelgeving, de wet Financiering Decentrale Overheden, de toekomstige financieringsmogelijkheden voor de woningcorporatiesector en de financierbaarheid van de zorgsector. De bank heeft op deze wijze een stimulans willen geven aan de beleidsvorming op de verschillende terreinen. BNG neemt ook deel aan interbancaire samenwerkingsverbanden, zoals de Nederlandse Vereniging van Banken, het International Centre for Local Credit en de European Association of Public Banks ten behoeve van informatieuitwisseling en belangenbehartiging. In de samenwerking staat nieuwe regelgeving voor de banken centraal. BNG hecht veel waarde aan betrokken medewerkers. Onder het thema betrokken medewerkers wordt gerapporteerd over de wijze waarop BNG in 2011 met haar medewerkers in gesprek is geweest en hoe hieraan een vervolg is gegeven in het beleid van de bank. Tevens wordt belicht hoe zij de ontwikkeling en ontplooiing van haar medewerkers heeft gefaciliteerd. Managementbenadering MVO BNG hanteert voor MVO de definitie van de Sociaal- Economische Raad (SER): het bewust richten van de ondernemingsactiviteiten op lange termijn en waardecreaties in drie dimensies: markt, mens en milieu. De punten waarop BNG zich in haar beleid richt, sluiten hierop aan en zijn in een goede balans met de ondernemingsactiviteiten van de bank, ook op lange termijn. BNG heeft zes kernindicatoren uitgekozen waarop in het bijzonder wordt gestuurd en die naar haar oordeel goed weergeven in welke mate het door de bank gevoerde beleid succesvol is. De verdeling van deze kernindicatoren over de thema s leidt tot een integrale benadering waarin de belangen van alle stakeholders een evenwichtige plaats krijgen. De verslaglegging van de bank is overeenkomstig de standaard van het Global Reporting Initiative (GRI). In dat kader wordt gerapporteerd over dertig zogenoemde GRIindicatoren (2010: 28 indicatoren). De GRI-notaties van kernindicatoren alsmede de beschreven punten zijn weergegeven in de figuur op de volgende pagina.

13 De maatschappelijke functie van BNG Visie op MVO Waardecreatie lange termijn in drie dimensies: markt, mens en milieu MARKT MENS MILIEU Vijf thema s Veilige bank Verantwoorde groei Bijdragen aan kunst en cultuur Betrokken medewerkers Milieubewuste bedrijfsvoering Zes kernindicatoren Marktaandelen en rendement eigen vermogen (EC1) Lange kredietverlening kernklantsectoren (EC9/FS7) Klanttevredenheid (PR5) Opleiding en ontwikkeling (LA11) Medewerkerstevredenheid CO 2 footprint (EN16) BNG rapporteert conform Global Reporting Initiative (GRI) tevens over 24 andere indicatoren. Het MVO-beleid van BNG is onderworpen aan de goedkeuring van de Raad van Commissarissen. Binnen de Raad van Bestuur ligt de verantwoordelijkheid voor het MVO-beleid bij de voorzitter. Over beleidsvoorstellen wordt besloten door de voltallige Raad van Bestuur. Beleidsvoorstellen en MVO-verslaggeving worden voorbereid door de in 2010 ingestelde MVO-commissie, in nauwe afstemming met het verantwoordelijke senior management. Voor de uitvoering van het beleid binnen de onderscheiden thema s zijn de leden van de Raad van Bestuur verantwoordelijk. Zij worden daarbij voor de verschillende onderdelen geassisteerd door de leden van het senior management die verantwoordelijk zijn voor het realiseren van en het rapporteren over de onderscheiden MVO-doelstellingen en de meetmethoden daarvoor. Overzicht volgens GRI-aandachtsvelden Hieronder volgt een kort overzicht van de managementbenadering door BNG van de verschillende gebieden van duurzame ontwikkeling. De wijze waarop de bank heeft gewerkt aan de doelstellingen voor 2011, de resultaten en het proces van monitoring en opvolging worden elders in dit verslag bij de rapportage over de thema s vermeld. Economisch BNG stuurt voor haar economische prestaties op marktaandelen bij haar kernklanten in combinatie met een redelijk rendement op haar eigen vermogen. De Raad van Commissarissen stelt hiervoor jaarlijks doelstellingen vast. De Raad van Bestuur en het senior management zijn verantwoordelijk voor de realisatie van de doelstellingen. BNG ziet substantiële marktaandelen als blijk van haar effectiviteit en een redelijk rendement op het eigen vermogen als illustratie van haar efficiëntie. Een voorwaarde voor het realiseren van deze doelstellingen is het handhaven van de Triple-A ratings van Moody s, Standard & Poor s en Fitch. De topratings van BNG duiden op een solide risicobeheersing en op betrouwbaarheid en integriteit in de bedrijfsvoering. Daarom is een van de MVO-thema s van BNG: veilige bank. Voor informatie over de economische prestaties en marktaanwezigheid van BNG verwijzen wij naar het financieel jaarverslag. Hoofdstuk De maatschappelijke functie van BNG 13

14 De maatschappelijke functie van BNG Hoofdstuk De maatschappelijke functie van BNG 14 Maatschappij Vanuit het streven naar de creatie van maatschappelijke waarde stuurt BNG op de kernindicatoren langlopende kredietverlening aan kernklanten en de monitoring van de klanttevredenheid. De sturing van een en ander valt onder de verantwoordelijkheid van de betrokken senior managers. Zij rapporteren aan de voorzitter van de Raad van Bestuur. De waarde van BNG voor de burgers komt bij uitstek tot uitdrukking in de langlopende kredietverlening tegen lage tarieven. Dit drukt de kosten van publieke voorzieningen voor burgers. Daarom moet de groei van BNG verantwoord zijn, kwantitatief en/of kwalitatief. Over de sturing op langlopende kredietverlening wordt gerapporteerd in het financieel jaarverslag. De kernvraag in 2011 luidde: hoe kan BNG met haar dienstverlening verder bijdragen aan duurzame investeringen van haar klanten? Mede op basis van een dialoog met onze klanten, aandeelhouders en medewerkers over hiermee verbonden dilemma s hebben wij gekozen voor beleidsrichtingen zoals toegelicht in de paragraaf verantwoorde groei. De klanttevredenheid is onderzocht in 2010 en wordt in 2012 opnieuw gemeten. Via het BNG Cultuurfonds draagt BNG bij aan het thema kunst en cultuur. Het Cultuurfonds heeft een onafhankelijk bestuur. In 2011 heeft het de activiteiten uitgebreid met twee nieuwe beleidsterreinen. In 2012 blijft het fonds projecten op het gebied van kunst en cultuur ondersteunen, naast vijf jaarlijkse BNG-prijzen. Arbeidsomstandigheden De uitvoering van het personeelsbeleid ligt bij het management van de bank, dat valt onder de verantwoordelijkheid van de voorzitter van de Raad van Bestuur. De bank streeft naar marktconforme arbeidsvoorwaarden en volgt de Algemene Bank-CAO. De arbeidsomstandigheden voldoen aan de hiervoor in Nederland geldende hoge normen. Op alle niveaus van de organisatie streven wij naar diversiteit, met name naar een meer evenwichtige verdeling tussen man en vrouw. Sturing vindt plaats op opleidingsprogramma s en medewerkerstevredenheid. Mensenrechten BNG is een vrijwel geheel in Nederland opererende instelling. Mensenrechten zijn daarom in directe zin geen onderwerp voor de bank gezien haar dienstverlening en klantengroepen. Indirect krijgen mensenrechten aandacht in het internationaal georiënteerde beleggingsbeleid van BNG Vermogensbeheer, dat haar klanten specifieke mandaten en beleggingsfondsen met een duurzaam karakter aanbiedt. Dit is een aspect van het thema verantwoorde groei in ons beleid. Indirect zijn mensenrechten ook aan de orde bij de voorgenomen vergroting van duurzame inkoop. BNG neemt geen geld op van partijen waartegen de Verenigde Naties sancties hebben uitgevaardigd. Indien een land of een partij onder dit regime komt te vallen, zal BNG haar positie op zo n land of partij afbouwen. Integriteit Voor de monitoring van de naleving van wet- en regelgeving beschikt BNG over een afzonderlijke compliancefunctie die is ondergebracht bij het organisatieonderdeel voor juridische zaken. Op grond van het integriteitsbeleid wordt belangenverstrengeling voorkomen dan wel beheerst en transparant gemaakt. Betrokken belangen worden zorgvuldig afgewogen waarbij het handelen in het belang van de klant een centrale plaats inneemt. Ongeoorloofd gebruik van zakelijk verkregen informatie is uiteraard niet toelaatbaar. Vertrouwelijke informatie mag alleen worden gedeeld met rechtstreeks betrokkenen. BNG ers mogen van relaties geen voordelen ontvangen die hun onafhankelijkheid in de weg kan staan. Dit uitgangspunt geldt vice versa, ook bij het geven van relatiegeschenken. Milieu Coördinatie van een milieubewuste bedrijfsvoering berust bij het organisatieonderdeel Facilitaire Zaken. Bij de uit voering zijn verschillende afdelingen betrokken, afhankelijk van het onderwerp. De bank meet onder meer (de ontwikkeling van) haar energieverbruik, afvalstromen en afgelegde zakelijke kilometers per leaseauto en vliegtuig. Met ingang van 1 januari 2011 gebruiken wij groen opgewekte stroom (alleen in het hoofdkantoor). In 2011 zijn het beleid en de ambities van BNG op het gebied van milieubewuste bedrijfsvoering voor 2012 tot en met 2014 vastgesteld. Sturing vindt plaats op ver kleining van de CO 2 -voetafdruk en van de hoeveelheid ingekocht papier. Ook vergroting van duurzame inkoop krijgt aandacht.

15 De maatschappelijke functie van BNG Productverantwoordelijkheid BNG beschikt over een productgoedkeuringsproces voor de ontwikkeling van (nieuwe) producten. Fysieke gezondheids- en veiligheidsaspecten zijn voor financiële producten geen aandachtspunten. De zorg- en informatieplicht tegenover onze klanten krijgt wel aandacht. De verantwoordelijkheden voor specifieke onderdelen van het proces zijn ondergebracht bij de diverse betrokken afdelingen van de bank waardoor commerciële en juridische aspecten en risicomanagementaspecten de nodige aandacht krijgen. In het BNG-beleid is de ontwikkeling van (nieuwe) producten een aspect van het thema verantwoorde groei. Privacy van klanten en naleving van relevante wet- en regelgeving krijgen aandacht bij het thema veilige bank. Beloningsbeleid MVO is verankerd in de doelstellingen voor de variabele beloning van de Raad van Bestuur. Over 2011 was 7% van de maximale variabele beloning van de bestuurders afhankelijk van een specifieke MVO-doelstelling, te weten het opstellen van een maatschappelijk verslag overeenkomstig de rapportagestandaard GRI B+. Voor 2012 is de doelstelling het behoud van ditzelfde applicatieniveau. 6% van de maximale variabele beloning van de bestuurders is daarvan afhankelijk. Daarnaast was over % van de maximale variabele beloning van de bestuurders afhankelijk van de gerealiseerde marktscore in de langlopende solvabiliteitsvrije kredietvraag in de kernklantsectoren en 40% van het gerealiseerde rendement op eigen vermogen. Over 2012 bedragen deze percentages 10% respectievelijk 40%. Ook is een doelstelling toegevoegd over de te behalen marges voor de solvabiliteitsvrije kredietvraag in de kernklantsectoren. 10% van de maximale variabele beloning van de bestuurders is daarvan afhankelijk. Genoemde doelstellingen vallen binnen het thema veilige bank. Informatie over het beloningsbeleid is te vinden op bng.nl. Hoofdstuk De maatschappelijke functie van BNG 15

16 Gemotiveerde professionals die veel betekenen voor duurzaamheid Hoofdstuk Casus / Den Haag 16 Het Ingenieursbureau van de gemeente Den Haag ontving eind 2011 een prestigieuze prijs voor het werk aan de Haagse openbare ruimte. Wethouder van Financiën en Stadsbeheer Sander Dekker prees toen zijn team landschapsarchitecten, dat zo goed waakt over de ziel van Den Haag, de openbare ruimte. Dat de gemeente landschapsarchitecten in dienst heeft bij stadsbeheer, dat tekent voor de uitvoering en het dagelijkse beheer van de ontwerpen, is ondertussen uniek in Nederland. De jury spreekt van een relatief kleine groep zeer gemotiveerde professionals die een structurele verbetering heeft geleverd aan de ruimtelijke kwaliteit van de Haagse buitenruimte. Consistent, integraal en beheerst is ruim twintig jaar gewerkt aan parken, grachten, straten en pleinen. De driejaarlijkse Bijhouwerprijs gaat naar een individu, bureau of organisatie voor een bijzondere verdienste op het gebied van tuin- of landschapsarchitectuur. Dekker: Die prijs voor deze jarenlange zorg en aandacht van de gemeente is een mooie opsteker. Een waardering dat de gemeente de condities wist te creëren voor het werk van de landschapsarchitecten, die in stilte en vrij anoniem veel betekenen voor de duurzaamheid van de stad. Het doel is een beter vestigingsklimaat, zodat mensen hier willen wonen, werken, ondernemen. Dat is gelukt, want Den Haag groeit. VVD er Dekker combineert de portefeuille Financiën met Stadsbeheer, waaronder openbare ruimte, groen en recreatie vallen. Voor mij is aandacht voor de publieke ruimte een belangrijk aspect van duurzaamheid. Ik vat duurzaam beleid breed op. Voor mij is het meer dan verstandig energiegebruik of de inzet van zonnepanelen. Kort samengevat gaat duurzaamheid om aandacht en zorg voor een langetermijnvisie op investeringen. Zodat wat je in de stad investeert niet alleen morgen rendeert. Maar dat je over jaren gezien iets teruggeeft aan de stad. Een verbetering van de kwaliteit, die leidt tot meer bezoekers, meer bedrijven. Niet alleen het college van B&W dat sinds 2010 Den Haag bestuurt, zag dit in, zegt Dekker. Hij wil de voorgangers ook het krediet geven van een blik op de verdere toekomst.

17 Duurzame ambitie: Veilige bank voor duurzame projecten De gemeente Den Haag vertrouwt op BNG als huisbankier en adviseur. Doelstelling van BNG is rendabel te voorzien in meer dan de helft van de totaal aangeboden langlopende solvabiliteitsvrije kredietvraag van gemeenten, provincies, woningcorporaties en zorginstellingen en om deze partijen zo laag mogelijke financieringskosten te bieden. BNG biedt niet alleen goede voorwaarden maar informeert ook actief over dagelijkse en langetermijngeld zaken teneinde de financieringskosten zo laag mogelijk te houden. De bank wil in 2012 een aantal duurzame initiatieven ontwikkelen om in de behoeften van haar klanten te voorzien. Sander Dekker, wethouder in Den Haag Maar wij zijn ons zeer bewust dat een nieuwe weg of een nieuw theater niet werkt als er geen goed basisniveau in de stad is. Den Haag is daarin geslaagd; ondanks de crisis groeit het aantal bezoekers. Dat BNG functioneert als huisbankier van de gemeente en adviseert over de dagelijkse en langetermijngeldzaken, vindt wethouder Dekker logisch. BNG is een betrouwbare bank, met een goede rating. Zij staat als een vast baken voor ons. Wat betreft beheer van ons geld denkt BNG goed mee. En ze biedt goede voorwaarden. Bovendien spreekt het publieke karakter van BNG mij zeer aan: de resultaten komen terug omdat wij aandeelhouder zijn. Duurzaamheid gaat om aandacht en zorg voor een langetermijnvisie op investeringen. Casus / Den Haag 17

18 Vijf MVO-thema s Vijf MVO-thema s 18 Veilige bank Door de financiële crisis is veilig bankieren een nog belangrijker onderwerp in onze samenleving geworden. BNG staat met drie Triple-A ratings internationaal te boek als betrouwbare bank en wil deze positie behouden teneinde haar missie en strategische doelstellingen blijvend te realiseren. Handhaving van de uitstekende kredietwaardigheid is een randvoorwaarde om de doelstellingen te realiseren. Dit beperkt ons in het nemen van risico s. BNG beschikt over een strak kapitalisatiebeleid, met minimumgrenzen voor de leverage ratio en de BIS tier 1-ratio. Dit beleid begrenst de actieradius van de bank. Als bankier ten dienste van overheden is bij de kredietverlening altijd sprake van enige vorm van overheidsbetrokkenheid. In het financieel jaarverslag worden het risicoprofiel en de risk appetite van BNG uitgebreid toegelicht. Ook wordt hierin beschreven hoe hiernaar wordt gehandeld in de organisatie van het risicomanagement. BNG bewaakt voortdurend de kwaliteit ervan. Zorgvuldige bedrijfsvoering BNG hecht aan integriteit in de bedrijfsvoering en voldoet aan de wettelijke verplichtingen en branchecodes (zie bng.nl). Ook wordt een integriteitsbeleid gevoerd dat in de bedrijfscode, de procesbeschrijvingen en overige interne voorschriften omschreven staat. De compliance officer volgt integriteitsrisico s en actualiseert interne voorschriften naar aanleiding van nieuwe regelgeving. De interne accountant controleert jaarlijks de naleving hiervan. Naast de formele klachtenregelingen heeft BNG regels en procedures die de integriteit en compliance moeten waarborgen. Integriteitsklachten kunnen rechtstreeks worden gericht aan de compliance officer. De omschrijving van deze regels en de klachtenregeling zijn voor externe stakeholders terug te vinden op bng.nl. In 2011 heeft de com pliance officer geen integriteitsklachten ontvangen. De leden van de Raad van Bestuur hebben in 2010 de moreel-ethische verklaring uit de Code Banken ondertekend. BNG vindt het belangrijk dat deze verklaring organisatiebreed wordt gedragen. Deze wordt tijdens interne bijeenkomsten naar aanleiding van de geactualiseerde bedrijfscode in 2012 opnieuw aan de orde gesteld. Bij indiensttreding krijgt de integriteit van medewerkers en bestuurders bijzondere aandacht. BNG beschikt daartoe over een (pre-)employment screeningsbeleid. Alle medewerkers die in 2011 in dienst zijn getreden hebben de screening doorlopen. Ook externe medewerkers worden gescreend. Nieuwe medewerkers ontvangen bij indiensttreding de BNG Bedrijfscode. In het arbeidscontract zal hiernaar worden verwezen. Deze aanpassing is voorzien in Met het tekenen van het arbeidscontract tekenen medewerkers ook voor de bedrijfscode. Meer informatie over het integriteitsbeleid en de bedrijfscode is te vinden op bng.nl. Continu aandacht voor ketenverantwoordelijkheid BNG neemt geen geld op van partijen waarbij het risico aanwezig is dat deze zich bezighouden met onoorbare praktijken als witwassen of andere gedragingen die de reputatie van de bank kunnen schaden. Mocht dit blijken voor een partij waarop BNG een positie heeft, dan zal BNG deze positie afbouwen. De producten van BNG Vermogensbeheer op het gebied van collectief en individueel vermogensbeheer zijn onderhevig aan (informatie)verplichtingen naar klanten. Deels voldoen deze ook aan in de branche gebruikelijke gedragscodes als de Principles of Fund Governance van de Dutch Fund and Asset Management Association. BNG Vermogensbeheer staat als beleggingsonderneming en vermogensbeheerder onder het toezicht van de Autoriteit Financiële Markten. BNG handelt in het belang van de klant waarbij ze rekening houdt met de behoefte en de professionaliteit van de klanten, de gemaakte afspraken en de wettelijke vereisten voor zorgvuldige dienstverlening. Uitgangspunt is dat belangenconflicten die onze klanten kunnen benadelen, worden voorkomen of, als dat niet mogelijk is, worden beheerst. In 2011 is aan een en ander de benodigde aandacht besteed en in het bijzonder aan de verdere uitwerking van het productgoedkeuringsproces dat in 2010 binnen de bank is ingericht. Basis voor BNG s productgoedkeuringsproces is dat producten daadwerkelijk in het belang van onze klanten zijn en niet tot onverantwoorde risico s voor de bank leiden. Wij zijn alert op het reputatierisico van de bank in relatie tot haar klantengroep en dienstverlening. In 2011 is een definitie van klant(belang) centraal geformuleerd met een leidraad ten behoeve van de naleving. De definitie luidt: Ik stel mijn klanten centraal als ik met mijn producten en diensten toegevoegde waarde voor hen bied. Op grond van een in 2011 uitgevoerd onderzoek naar protocollen op het gebied van MVO/duurzaamheid is vooralsnog gekozen om ons te beperken tot het volgen van de rappor-

19 tagestandaard van GRI bij het opstellen van het maatschappelijk verslag en de protocollen met betrekking tot beleggingen. Doelstellingen 2012 Substantiële marktaandelen: rendabel voorzien in meer dan 50% van de totaal aan geboden langlopende solvabiliteitsvrije kredietvraag van decentrale overheden, woningcorporaties en zorginstellingen. Rendement op het eigen vermogen: minimaal 8%. Hogere absolute score op het Transparantiebenchmark dan in Realisatie opzet jaarverslag BNG 2012 waarin het maatschappelijk verslag is geïntegreerd met GRI-classificatie B+ voor de maatschappelijke verslaggeving. Verantwoorde groei BNG dient indirect het belang van de Nederlandse burgers. Met onze lage tarieven realiseren wij substantiële marktaandelen. Het bedrag aan langlopende leningen bij de kernklanten, te weten decentrale overheden en instellingen met een publieke taak in de sociale volkshuisvesting, zorg en onderwijs, bedroeg ultimo 2011 EUR 75,4 miljard (ruim 13,5% van het bbp). De burgers profiteren indirect van lagere gemeentelijke tarieven, lagere sociale huren en lagere tarieven voor zorg en onderwijs, al valt de precieze impact hiervan niet te meten als gevolg van de diversiteit van financiële posities en autonomie van beleid bij de diversiteit aan instellingen. De belangrijke rol van BNG kwam naar voren tijdens de omstandigheden op de financiële markten in de afgelopen jaren. Doordat BNG continu is blijven voorzien in kredietverlening ten behoeve van haar kernklanten, zijn haar marktaandelen verder toegenomen. Een bijzondere ontwikkeling van maatschappelijk verantwoord ondernemen die min of meer noodgedwongen plaatsvond, maar ook het risico van een te dominante marktpositie in zich bergt. BNG streeft namelijk niet naar maximale marktaandelen en evenmin naar een maximaal rendement op eigen vermogen. Wij zoeken juist de balans tussen substantiële marktaandelen en een redelijk rendement. Enerzijds omdat voldoende concurrentie in de markt in het belang is van lage tarieven voor de financiering van publieke taken, anderzijds omdat BNG tegelijkertijd een verantwoorde bedrijfsvoering wil voeren. Vooral voor kleinere gemeenten of organisaties die zelf geen specialistische treasuryfunctie in huis hebben, is het soms lastig kiezen uit aanbiedingen van financiële instellingen. BNG streeft naar transparante producten en fungeert bovendien als vraagbaak en partner. De bank ondersteunt haar klanten ook bij het beheersen van financiële risico s. Hoe kan de productenportfolio van BNG beter worden ingezet op het thema duurzaamheid? Feit is dat de bank door middel van niet-geoormerkte kredietverlening aan overheden op indirecte wijze reeds veel duurzame investeringen financiert. Afgelopen jaar hebben wij over verdere mogelijkheden van gedachten gewisseld met onder meer klanten en betrokken medewerkers. Ook de geconstateerde dilemma s kwamen hierbij aan de orde. Naar aanleiding hiervan is in 2011 een beleid geformuleerd waarbij de inzet van de productenportefeuille van de bank op het thema duurzaamheid aan de volgende drie uitgangspunten zal moeten voldoen: 1. aansluiten op de strategie en bedrijfsactiviteiten van BNG; 2. een positieve stimulans vormen voor duurzame investeringen van klanten; 3. creëren van een win-win -situatie voor klant en BNG. Kredietverlening In dit verslag staan voorbeelden van financiering van duurzame investeringen van klanten door BNG. De bank zal meer zelfstandige initiatieven ontplooien ter bevordering van zulke duurzame investeringen. Hiertoe zijn twee beleidsrichtingen gekozen die in 2012 verder zullen worden uitgewerkt. Zij moeten voor de komende drie tot vijf jaar een leidraad vormen. De eerste beleidsrichting heeft als vertrekpunt dat BNG duurzame investeringen van gemeenten actief kan stimuleren door toevoeging van generieke financieringsmodellen aan haar productenpakket die deze investeringen faciliteren door advisering en kredietverlening. BNG zal verder onderzoeken welke mogelijkheden er zijn voor inzet van haar financiële expertise bij het samenbrengen van verschillende partijen (publiek-publiek en publiek-privaat). Insgelijks voor het samenvoegen van kleine projecten met duurzame doelen om projectrisico s te spreiden. Wij beoordelen ook business cases voor duurzaamheidsvraagstukken en geven informatie over de mogelijkheden ten behoeve van de haalbaarheid. In het interview over het project Groene zwembaden in Rotterdam in dit verslag is een proef gepresenteerd in het kader van deze beleidsrichting. Dit financieringsmodel is ontwikkeld ten behoeve van energiebesparing. Vijf MVO-thema s 19

20 Vijf MVO-thema s Vijf MVO-thema s 20 De tweede beleidsrichting gaat uit van dalende exploitatiekosten en een positieve waardeontwikkeling bij duurzame inrichting van vastgoedprojecten. Extra investeringen in de opstartfase kunnen later worden terugverdiend door kostenbesparingen, zoals lagere energiekosten, gebruik van duurzame materialen en betere inzetbaarheid van vastgoed voor alternatieve doeleinden op termijn. BNG zal de mogelijkheden voor toegesneden kredietverlening voor dergelijke investeringen uitvoeriger onderzoeken, mede in relatie tot de hierboven geschetste eerste beleidsrichting. Beleggen Klanten die tijdelijk overtollige liquiditeiten willen uitzetten, kunnen terecht bij BNG of bij BNG Vermogensbeheer. Zij kunnen erop vertrouwen dat deze middelen op een veilige en maatschappelijk verantwoorde manier worden belegd. Investeren in microkredieten behoort eveneens tot de mogelijkheden. Het beleggingsproces van BNG Vermogensbeheer is duurzaam ingericht door samenwerking met het gerenommeerde onderzoeksbureau Sustainalytics, dat de duurzaamheidsprestaties van zowel ondernemingen als landen beoordeelt aan de hand van een gestructureerde methodiek. Implementatie van het duurzame karakter gebeurt op twee manieren. BNG Vermogensbeheer sluit instellingen uit die niet de Global Compact Principles en/of de Equator Principles hebben ondertekend. Zo voorkomt zij met haar beleggingen de financiering van indirect niet-duurzame activiteiten. Daarnaast krijgt iedere debiteur uit het zogenoemde Fido-universum (overheid, supranationaal, financiële onder neming) een duurzaamheidsscore van Sustainalytics. De term Fido verwijst naar de Wet financiering decentrale overheden, waaraan beleggingsproducten van BNG Vermogensbeheer voldoen. Deze wet is gericht op het veilig beleggen van overheidsgelden. De duurzaamheidsscore bepaalt of een partij wordt toe gelaten voor het beleggen van gelden. Instellingen uit de onderste 10% van de daartoe geldende bandbreedte komen niet in aanmerking. beschikbaar is, ligt ultimo 2011 met respectievelijk 80% en 79% (2010: 78% respectievelijk 76%) boven de mondiale sectorgemiddelden. Klantgerichte dienstverlening verder vormgeven De financiële dienstverlening komt vaak tot stand in samenwerking met onze klanten en is hierdoor per definitie klantgericht. BNG volgt ook nauwlettend ontwikkelingen binnen de klantsectoren. Het klanttevredenheidsonderzoek vormt een belangrijke graadmeter. Het in 2010 gehouden klantonderzoek volgens de SERVQUAL-methode (Service Quality) had een uitkomst van 7,6 op basis van een respons van 39%. In 2012 zal BNG opnieuw een klanttevredenheidsonderzoek instellen. In 2011 zijn meetbare indicatoren opgesteld ter verdere versterking van onze dimensies op klanttevredenheid: betrouwbaarheid, responsiviteit, zorgzaamheid, inlevings vermogen en tastbare zaken (zoals communicatiemiddelen). Doelstellingen 2012 Portefeuille langlopende leningen aan decentrale overheden, woningcorporaties, zorginstellingen en onderwijs: > 85% van BNG s langlopende leningportefeuille. Ontwikkeling van twee modellen voor financiering van duurzame investeringen en drie initiatieven voor zodanige transacties en/of vastgoedfinancieringen met duurzame doelstellingen. Klanttevredenheidsonderzoek: score boven het branchegemiddelde. De middelen die klanten van BNG Vermogensbeheer hebben ondergebracht in de door haar beheerde beleggingsfondsen worden duurzaam belegd. Dit is in overleg met klanten ook het geval voor een groot deel van de individuele mandaten. De duurzaamheidsrating van de in de beleggingsfondsen Kapitaalmarktselect en Geldmarktselect opgenomen financiële instellingen, waarvoor deze

21 Vijf MVO-thema s Dilemma s BNG komt op haar werkterrein in aanraking met verschillende dilemma s. Daarover is in 2011 gesproken met de betrokken stakeholders. Hieronder volgen enkele voorbeelden. Hoe gaat BNG om met klanten die geen aandeelhouder zijn? Naast vrijwel alle gemeenten vormen woningcorporaties de grootste klantengroep binnen onze leningportefeuille. Deze twee partijen werken van oudsher samen. Woningcorporaties leveren immers een belangrijke bijdrage aan het volkshuisvestingsbeleid van gemeenten. BNG zoekt de balans in dit spanningsveld tussen aan deelhouders en niet-aandeelhouders zoals woning corporaties. Niet-aandeelhouders delen niet in het dividend maar dragen wel bij aan het resultaat. Zij delen echter ook niet in het risico dat de aandeelhouder als eigenaar op zich neemt. Over dit onderwerp heeft in 2011 overleg plaatsgevonden met representanten van aandeelhouders en woningcorporaties. Dit heeft (nog) niet geleid tot beleidswijzigingen bij gebrek aan een voldoende basis voor een communis opinio. Het onderwerp blijft op de agenda. Duurzame criteria toepassen of niet? Hoort BNG financieringsaanvragen af te wijzen die niet aan bepaalde duurzaamheidscriteria voldoen? De democratische besluitvorming en monitoring door publieke instellingen vormen in principe al een sterke verdedigingswal tegen bijvoorbeeld milieuonvriendelijke investeringen door deze instellingen. In hoeverre wordt de autonomie van de gemeenten aangetast als BNG financieringsaanvragen van de gemeenten op principiële gronden afwijst, of daarin aanpassingen vraagt? Hoe vult BNG risicovolle dienstverlening in? Als een klant vraagt om een risicovol product, wijst BNG op de risico s die hiermee samenhangen. Maar moeten wij dit product wel aanbieden? Aangezien de klant dit product kan afnemen bij de concurrent, vraagt dit om een zorgvuldige afweging. BNG heeft dit dilemma in 2011 aan de orde gesteld in presentaties, workshops, bilaterale gesprekken en betaalde adviezen voor klanten. Hierbij is steeds benadrukt om financieringen zo simpel en transparant mogelijk te houden en om complexe, minder goed uit te leggen structuren te vermijden. Zo geldt een terughoudend beleid waar het gaat om financiële derivaten voor klanten. Bij de decentrale overheden is daarom geattendeerd op pps. Risico s, risicoverdeling en voor- en nadelen van pps-financiering zijn belicht, waarbij de door BNG ontwikkelde pps-simulatie zeer nuttig bleek (dbfmo-simulatie.nl). Daarnaast vindt BNG het haar taak om klanten tijdig te informeren over de ontwikkelingen in hun sector die van belang zijn voor hun kredietverlening. Dat gold in 2011 bijvoorbeeld voor de zorgsector. De financieringsvraag is groot, maar de beschikbaarheid van langlopende financieringsmiddelen is beperkt. De informatievoorziening door de bank is door de klanten gewaardeerd. Uit gesprekken in 2011 blijkt dat hierover zowel vanuit het perspectief van de aandeelhouder als dat van de klant verschillend wordt gedacht. BNG concludeert hieruit dat zij geen uitsluitingen van kredietverlening zal doen vanuit de optiek van duurzaamheid. Dit is gebaseerd op de hiervoor genoemde democratische besluitvorming en het feit dat vrijwel alle gemeenten ook eigenaar zijn van de bank. BNG bereidt inmiddels wel modellen voor financiering van duurzame investeringen voor, waarmee zij aan haar klanten positieve stimulansen kan bieden. Vijf MVO-thema s 21

22 Scherper en strakker worden om onze maatschappelijke functie te bestendigen Casus / Meppel 22 We leven in een totaal andere wereld dan voor de crisis. We zullen scherper en strakker worden. Om onze maatschappelijke functie te bestendigen is dat noodzakelijk. De omstandigheden dwingen ons daartoe. Sandra Korthuis (ex-directeur van de VNG en daarvoor wethouder van Financiën in Rotterdam) is directeur van woningcorporatie Woon concept in Meppel. Kort na haar aantreden kondigde ze in 2011 forse bezuinigingen aan. Woonconcept zal anders omgaan met haar woningen, haar maatschappelijke voorzieningen en zorgvoorzieningen, de bijdragen aan openbare ruimte en haar zorg voor leefbaarheid. De corporatie, met bezit in Assen, Hoogeveen, Meppel en Steenwijk pakt de verandering aan in samenspraak met de huurders: Wij spelen in op nieuwe inzichten, passend bij de wensen en omstandigheden van mensen anno nu. Zij willen eigen verantwoordelijkheid nemen. Concreet betekent dat: meer inzetten op bestaande bouw, minder slopen, meer straat voor straat huizen aanpakken. En minder voortrekker spelen in buurtvernieuwing. Mensen willen de gegroeide sfeer behouden, er is een roep om de architectuur van vlak na de Tweede Wereldoorlog te behouden. Een accentverschuiving. Maar toch wordt er in 2012 nog voor EUR 60 miljoen geïnvesteerd in nieuwbouw van huurwoningen en maatschappelijk vastgoed. Korthuis: Wij kijken speciaal naar de wijken uit de jaren zeventig en tachtig, waarin veel particulier bezit naast het onze staat. Vroeger was de corporatie de aanvoerder van buurtvernieuwing. De waardestijging van huizen maakte onze investering goed. Maar dat verhaal is voorbij. En kunnen de kosten van renovatie worden afbetaald uit de huurpenningen? Ik denk het niet. Kostenbesparing zoekt de corporatie ook via een ander onderhoudssysteem. De sleutel daarvoor is: We willen meer aansluiten bij de fase waarin de mensen leven. Veel van onze langdurige huurders hebben hun huis helemaal in orde. Die maak je niet blij met elke achttien jaar een nieuwe keuken. Daarom doen wij vanaf 2013 de buitenkanten van de woningen nog volgens eigen planning, inclusief leidingwerk. De bewoner krijgt veel meer zeggenschap over de

23 Duurzame ambities: verantwoorde groei voor de lange termijn Woningcorporatie Woonconcept heeft bij BNG een contract van veertig jaar afgesloten voor de bouw van een scholencampus inclusief sportcomplex en park. BNG is al sinds 1914 actief als bank voor de (semi)publieke sector en altijd in staat geweest om langlopende projecten te financieren. Onze doelstelling voor 2012 is om meer dan 85% van de langlopende leningportefeuille ten goede te laten komen aan gemeenten, provincies, woningcorporaties, zorg- en onderwijsinstellingen. Sandra Korthuis, directeur-bestuurder Woonconcept binnenkant. Ter illustratie zegt Korthuis: De tevredenheid is groot. Woonconcept telt driehonderd gezinnen die vijftig jaar in dezelfde woning wonen; tien huurders zelfs al langer dan zestig jaar. Energiebesparing vergt een grote beurt in het hele woningbestand. Binnen enkele jaren voldoen alle huizen aan het D-label. Om het tempo aan te geven: bij de eerste aanpak, van begin 2010 tot halverwege 2011, werden woningen met E-, F- en G-labels omgebouwd tot een D- of hoger label. BNG is de vaste bankier voor de plannen van Woonconcept. Korthuis: BNG en Waterschapsbank zijn eigenlijk de enige banken waar we terechtkunnen. In Meppel financiert BNG de bouw van een scholencampus: middenschool, mbo, sportcomplex en park. Het betreft een contract van veertig jaar. BNG is een van de weinige banken op dit moment die bereid is langer dan tien jaar te financieren en dat is bijzonder prettig. We willen meer aansluiten bij de fase waarin de mensen leven. Hoofdstuk Casus / Meppel 23