B.T.S.Z. Nummer 3/2000

Transcriptie

1 B.T.S.Z. Nummer 3/2000 "Activering van uitkeringen" door Ides Nicaise Onder activering van uitkeringen verstaan we het beleid waarbij middelen die bestemd waren voor inkomenstransfers aangewend worden om tewerkstelling te subsidiëren. België heeft dit soort beleid reeds lang en uitvoerig avant la lettre toegepast. In deze bijdrage vatten we enkele lessen uit het verleden samen en beschrijven we twee economische rationaliteiten achter dit beleid. Telkens worden de hoofdeffecten (tewerkstelling, budgettaire kosten) en neveneffecten (deadweight en substitutie, carouseleffect, maar ook flexibilisering van het arbeidsaanbod, loonmatiging, terugwinningseffecten) ontleed en worden de meest relevante resultaten van bestaand empirisch onderzoek samengevat. Als referentiekader wordt daarbij een sociale kosten-baten analyse benut. De gedeeltelijke overstap van een algemeen vraagondersteunend activeringsbeleid in de quartaire sector (de traditionele "opslorpingsprogramma s") naar een selectief aanbodondersteunend beleid (werkervaring voor achtergestelde doelgroepen, ook in de privésector) wordt gunstig beoordeeld, ook al blijven er bepaalde risico s aan verbonden.

2 Het effect van loonkostsubsidie op de baanduur door Joost Bollens In deze bijdrage wordt aan de hand van parametrische en semi-parametrische hazardmodellen nagegaan of loonkostsubsidiemaatregelen een effect hebben op de duur van de gesubsidieerde baan. Er wordt vastgesteld dat de uitstroomkans beduidend lager is voor een steekproef van personen die werden aangeworven met loonsubsidie dan in een toevalsteekproef van aanwervingen zonder loonkostsubsidie. Bovendien blijkt het niet zo te zijn dat de uitstroomkans piekt na het wegvallen van de subsidie. Daarnaast wordt ook vastgesteld dat de begunstigden van de loonkostsubsidie, binnen de bestudeerde periode van vijf jaar na de aanwerving, in vergelijking met de toevalsteekproef van niet begunstigden, een kleinere kans hebben om vanuit de gesubsidieerde baan uit te stromen naar een andere baan. Anderzijds hebben zij ook een veel kleiner risico om uit te stromen naar werkloosheid/inactiviteit. Beide effecten kunnen verklaard worden door de gemiddeld langere duur van de gesubsidieerde banen.

3 "De effecten van uittredingsmaatregelen op het arbeidsaanbod" door Nick Matheus, Joost Bollens en Ides Nicaise In deze bijdrage wordt nagegaan in welke mate uitkeringen uit de sociale zekerheid werkenden ertoe kunnen aanzetten om vrijwillig hun arbeidsaanbod te verminderen. Er wordt gekeken naar het gedrag van personen die op een bepaald moment voltijds werkenden en het jaar nadien nog steeds voltijds blijven werken of vrijwillig hun arbeidsaanbod hebben verminderd. Uit de schattingen van het model en de berekening van de elasticiteiten blijkt dat de invloed van de hoogte van het loon of de eventuele uitkering vrij gering is en dat deze keuze meer wordt bepaald door achtergrondkenmerken zoals het geslacht, de leeftijd of de gezinssituatie. Toch moeten deze resultaten enigszins genuanceerd worden aangezien in het model enkel korte termijn effecten over een tijdsspanne van één jaar worden gemeten. Om een volledig beeld te krijgen van het effect van uittredingsmaatregelen, moet een veelvoud van deze korte termijn effecten worden genomen.

4 "Naar een globaal evaluatiekader : sociale kosten-batenanalyse" door I. Nicaise Aan de hand van een eenvoudige sociale welvaartsfunctie en rekening houdend met de interacties tussen sociale zekerheid en tewerkstelling en de budgettaire beperking van de overheid, wordt in deze bijdrage een globaal theoretisch kader uitgewerkt. Dit laat toe om (a) via optimaliteitsvoorwaarden de zin of onzin van bepaalde ingrepen te evalueren; (b) allerlei potentiële neveneffecten van het arbeidsmarktbeleid te expliciteren; en (c) in de mate dat de belangrijkste parameters gekend zijn, ook de netto-kost of baat van maatregelen te schatten. Dit kader wordt achtereenvolgens toegepast op (a) loonkostensubsidies (verminderingen van patronale bijdragen en activering van uitkeringen); (b) uittredingsstelsels (brugpensioenen, loopbaanonderbreking, vrijstelling van stempelcontrole e.d.); en (c) de arbeidsherverdelende bijdragenverminderingen (d.i. koppeling van lastenverlagingen aan collectieve arbeidsduurvermindering). De eerste twee typen strategieën kwamen reeds aan bod in meerdere andere bijdragen in dit nummer. Hier pogen we de verschillende invalshoeken te combineren in een coherent geheel. In het derde type (arbeidsherverdelende bijdragenverminderingen) integreren we resultaten van extern onderzoek.

5 INHOUD EEN VERNIEUWD PACT TUSSEN SOCIALE ZEKERHEID EN TEWERKSTELLING BIJDRAGEN TOT EEN VERNIEUWD PACT TUSSEN SOCIALE ZEKERHEID EN TEWERKSTELLING BRUNO VAN DER LINDEN HET BELGISCH TEWERKSTELLINGSBELEID INZAKE BIJDRAGEVERMINDERINGEN, HERVERDELING EN CREATIE VAN ARBEID: EEN JURIDISCHE ANALYSE BART ELIAS, ANJA TERNOTE, WILLY VAN EECKHOUTTE, EDDY OMEY EN STIJN DEMEESTERE ANALYSE VAN DE MACRO-ECONOMISCHE EFFECTEN HOOFDSTUK 1: MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE VAN DE EFFECTEN VAN DOELGERICHTE VERMINDERINGEN VAN DE SOCIALE LASTEN HENRI SNEESSENS EN FATEMEH SHADMAN HOOFDSTUK 2: MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE VAN DE UITSTROMINGSEFFECTEN VAN DE BEROEPSBEVOLKING HENRI SNEESSENS EN FATEMEH SHADMAN HOOFDSTUK 3: VERWERVING VAN MENSELIJK KAPITAAL, DUUR VAN HET BEROEPSLEVEN DAVID DE LA CROIX ANALYSE VAN DE MICRO-ECONOMISCHE EFFECTEN HOOFDSTUK 1: ACTIVERING VAN UITKERINGEN IDES NICAISE HOOFSTUK 2: DE EFFECTIVITEIT VAN VERMINDERING VAN PATRONALE BIJDRAGEN: MICRO-ECONOMISCHE ANALYSE VAN TEWERKSTELLINGSEFFECTEN VAN HET JONGERENBANENPLAN WIM KOEVOETS HOOFDSTUK 3: OVER HET EFFECT VAN DE TIJDELIJKE SUBSIDIES OP DE DUUR VAN DE AANWERVING IN BELGIE BRUNO VAN DER LINDEN HOOFDSTUK 4: HET EFFECT VAN LOONKOSTSUBSIDIE OP DE BAANDUUR JOOST BOLLENS

6 HOOFDSTUK 5: DE EFFECTEN VAN UITTREDINGSMAATREGELEN OP HET ARBEIDSAANBOD NICK MATHEUS, JOOST BOLLENS EN IDES NICAISE DE ARBEIDSMARKTEFFECTEN VAN EEN BASISINKOMEN. EEN THEORETISCHE ANALYSE STEFAN KESENNE, TOM SCHATTEMAN EN WALTER VAN TRIER NAAR EEN GLOBAAL EVALUATIEKADER: SOCIALE KOSTEN- BATENANALYSE IDES NICAISE CONCLUSIES: DE TEWERKSTELLING STIMULEREN OF DELEN, ENKELE RICHTPUNTEN BRUNO VAN DER LINDEN DE ONTWIKKELINGEN VAN HET SOCIALE EUROPA HET SOCIALE EUROPA NA HET PORTUGEES VOORZITTERSCHAP: UITDAGINGEN OP KORTE TERMIJN FRANK VANDENBROUCKE GEZONDHEIDSZORGBELEID: EEN PLAATS OP DE EUROPESE AGENDA? RITA BAETEN ABSTRACTS