Open brief aan de Commissaris van de Koning van de provincie Flevoland dhr. L. Verbeek

Transcriptie

1 Open brief aan de Commissaris van de Koning van de provincie Flevoland dhr. L. Verbeek Geachte heer Verbeek, Bij dezen wil ik mij bij U beklagen over uitspraken van beide initiatiefnemers van het document Richtinggevende uitspraken Beleidskader beheer Oostvaardersplassen, dhr. J. de Reus van de VVD en dhr. ing. J.N. Simonse van de SGP in de vergadering van de commissie Duurzaamheid van de Provinciale Staten van 18 januari jl. Vooral wat de dhr. de Reus naar voren bracht over het beheerplan Natura 2000 Oostvaardersplassen in relatie tot de grote grazers vond ik stuitend. Hij zei letterlijk: Als ik kijk naar het Natura 2000 beheerplan, ik citeer daaruit: De draagkracht van een gebied geeft het aantal individuen van een soort weer dat het gebied kan herbergen. Deze dieren zullen nooit verheven mogen worden als een doel op zich in het gebied, maar een middel om tot een doel te komen. Het gaat dus niet om het blind vasthouden aan het huidige aantal dieren. Dit staat nergens in het Beheerplan Natura Nota bene het tegendeel van wat hij beweerde staat te lezen op pagina 104, in hoofdstuk 6 Visie en uitwerking kernopgaven en instandhoudingsdoelen, in het kader 6.1., onder punt 3. Daar staat: In het grazige deel is het huidige areaal droog grasland van cruciaal belang voor de populaties van grote grazers (heckrund, konikpaard, edelhert). Deze grote grazers zorgen op hun beurt voor het juiste foerageergebied van bepaalde grazende watervogels (kort eiwitrijk gras), maar ook voor het vegetatievrij houden van oevers van sloten en poelen in het grazige deel, waar bepaalde steltlopers, eenden en reigerachtigen van profiteren. De grote grazers zijn echter niet uitsluitend middelen om bepaalde Natura doelen te bereiken. Conform het Managementplan Oostvaardersplassengebied (de uitwerking en implementatie van ICMO2-maatregelen) is het in stand houden en 1

2 verder laten ontwikkelen van een natuurlijk moerasecosysteem met voortplantings- en verblijfgebied van vrij levende grote grazers onderdeel van de hoofddoelstelling van het beheer van het gebied. De heer de Reus zat dus in de commissie Duurzaamheid gewoon glashard te liegen. Ook op andere plaatsen toont het beheerplan aan dat dhr. de Reus loog. Zo staat in hoofdstuk 2 Instandhoudingsdoelen in paragraaf 2.4 onder het kopje Relatie tussen Natura 2000-doelen en grote grazers op pag. 22 en 23: In dit Natura 2000-beheerplan worden grote herbivoren dan ook beschouwd als een integraal onderdeel van het systeem met een zelfstandige waarde. Zij zijn een belangrijk onderdeel van het systeem omdat zij, met hun begrazing, zorgen voor geschikte omstandigheden voor Natura 2000-vogelsoorten. Voor beide onderwerpen (grote herbivoren en Natura 2000) zijn de doelen concreet gemaakt en vastgesteld in de Tweede Kamer. Daarmee worden ze in dit beheerplan als nevengeschikt beschouwd. Verder wordt op pag. 47 in paragraaf Ecologisch systeem in het grazige gebied onder het kopje Begrazing door grote herbivoren gewezen op de essentiële rol van de grote grazers in het bereiken en behouden van een gunstige staat van instandhouding van de Natura 2000-vogelsoorten. En dat is dus nu juist wat Natura 2000 eist van een gebied dat als Natura 2000-gebied is aangewezen. In het beheerplan Natura-2000 Oostvaardersplassen staat daarover: In het grazige deel van de Oostvaardersplassen is de dynamiek van het grondwater in combinatie met de begrazing door de grote herbivoren van essentieel belang voor een gunstige staat van instandhouding van een aantal Natura 2000-vogelsoorten in zowel het moerasdeel als het grazige deel van de Oostvaardersplassen. 2

3 In diezelfde paragraaf staat onder Maatregelen op pag. 103 verder nog over de grote grazers en het grasland dat ze scheppen: In het grazige deel is het areaal droog grasland van cruciaal belang als foerageergebied voor diverse soorten grazende watervogels, waarvoor instandhoudingsdoelen zijn geformuleerd. Niet in de laatste plaats voor de niet-broedende grauwe ganzen die voor en na de rui (in het moerasdeel) in het grazige deel verblijven om aan te sterken. Het areaal droog grasland is ook van cruciaal belang voor de populaties van grote grazers (heckrund, konikpaard, edelhert). Deze grote grazers zorgen voor hun beurt voor foerageergebied van bepaalde grazende watervogels (kort eiwitrijk gras), maar ook voor het vegetatievrij houden van oevers in het grazige deel, waar bepaalde steltlopers, eenden en reigerachtigen van profiteren. Conclusie: Nergens in het Natura 2000-beheerplan staat dat de grote grazers middelen zijn om een doel te bereiken. Het tegendeel is waar. Ik meen dan ook dat dhr. de Reus opzettelijk een verkeerde voorstelling van zaken gaf om zo de vergadering bij de oordeelsvorming te misleiden; een laakbare en verwerpelijke manier van handelen voor een politicus. Met betrekking tot de hoge dichtheden aan grote grazers in de Oostvaardersplassen is er, in tegenstelling tot wat dhr. de Reus beweerde, ook geen sprake van blind vasthouden van de huidige aantallen. Zoals hiervoor is aangegeven gaat het om aantallen waarmee een gunstige staat van instandhouding van de Natura 2000-vogelsoorten wordt bereikt. Het bereiken en behouden daarvan is, zoals ik hierboven al aan heb gegeven, wat Natura 2000 eist. In het Natura 2000-beheerplan staat dan ook in hoofdstuk 6 Visie en uitwerking kernopgaven en instandhoudingsdoelen in paragraaf 6.1 Visie: De aanwezigheid van grote aantallen ruiende grauwe ganzen, hoge dichtheden aan grote, vrij levende herbivoren én de aanwezigheid van dynamiek in waterpeil zijn belangrijke randvoorwaarden voor 3

4 het voortbestaan van de biodiversiteit in de Oostvaardersplassen en dus voor een gunstige staat van instandhouding. Wat ik verder beschamend vond was dat dhr. Simonse als medeinitiatiefnemer van het voorstel dat in de vergadering werd besproken, dhr. de Reus niet weersprak. Daardoor loog hij in de hoedanigheid van mede-initiatiefnemer dus ook. Dhr. Simonse maakte zich vervolgens samen met dhr. de Reus op zijn zachtst gezegd schuldig aan misleiding door te stellen dat de Oostvaardersplassen op de eerste plaats een vogelreservaat is. Kennelijk is dit een poging geweest om de grote herbivoren los te koppelen van de vogels en zo te handen vrij te krijgen flink in de aantallen grote grazers in te grijpen. Ik citeer daarvoor dhr. de Reus: En het staat ook in de eerste alinea van ons initiatiefvoorstel. Ondersteuning van de Natura 2000 doelstellingen van de Oostvaardersplassen als vogelreservaat, want weet u nog, daar was het mee begonnen. Het was niet begonnen met grote grazers, het was begonnen als vogelreservaat. Dat is één. Nee, het is inderdaad niet begonnen met grote grazers. Maar om voor de Natura 2000-vogelsoorten in de Oostvaardersplassen een gunstige staat van instandhouding te bereiken en te behouden, is het daar wel op uitgekomen. Juist het bereiken en behouden van een gunstige staat van instandhouding is wat Natura 2000 eist voor de vogelsoorten waar het in de Oostvaardersplassen mee is begonnen. Het loskoppelen van de wild levende herbivoren van de vogels is dus in strijd met Natura De beide initiatiefnemers stellen met het loskoppelen van de grote grazers van de vogels feitelijk dat Natura 2000 er niet toe doet. De uitspraak dat hun initiatiefvoorstel dient ter ondersteuning van Natura 2000 is dus gewoon onwaar. De uitspraak dat bij het beheer van de Oostvaardersplassen rekening moet worden gehouden met de uitbreiding van het vliegveld Lelystad; een uitspraak die in tegenspraak is met de externe werking van Natura 2000, illustreert dat nog eens. 4

5 Beide negeren de ontwikkelingen van en het voortschrijdend inzicht in de betekenis van de grote grazers voor de gunstige staat van instandhouding van de Natura 2000-vogelsoorten. Zo staat in het beheerplan Natura 2000 in hoofdstuk 2 Instandhoudingsdoelen, onder het kopje Relatie tussen Natura 2000-doelen en grote herbivoren op pag. 22 en 23 over die betekenis en het voortschrijdend inzicht: Vanaf 1983 zijn grote herbivoren heckrund, konik en edelhert geïntroduceerd in de Oostvaardersplassen om op een natuurlijke manier te zorgen voor kort grasland voor foeragerende ganzen (zie voor meer informatie hoofdstuk 3). In dit Natura 2000-beheerplan worden grote herbivoren dan ook beschouwd als een integraal onderdeel van het ecosysteem met een zelfstandige waarde. Ze zijn een belangrijk onderdeel van het systeem omdat zij, met hun begrazing, zorgen voor geschikte omstandigheden voor Natura 2000-vogelsoorten. Voor beide onderwerpen (grote herbivoren en Natura 2000) zijn de doelen concreet gemaakt en vastgesteld in de Tweede Kamer. Daarmee worden ze in het beheerplan als nevengeschikt beschouwd. Omdat natuurlijke processen een belangrijke rol spelen in de natuurlijke waarden van het ecosysteem van de Oostvaardersplassen, werden de grote herbivoren steeds meer erkend als onderdeel van het ecosysteem in plaats van beheersmaatregel. Dit is in 1996 geformaliseerd door de toenmalige minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, door de grote herbivoren te classificeren als wilde dieren. Dit is naderhand bekrachtigd door het gerechtshof. Er werd gekozen voor een beleid van minimaal ingrijpen teneinde natuurlijke ecologische processen maximaal de ruimte te geven (ICMO2, 2010). Verder staat over de ontwikkeling van de betekenis van de grote, wild levende herbivoren voor het ecosysteem Oostvaardersplassen in het Natura-2000 beheerplan in hoofdstuk 3 Gebiedsbeschrijving in paragraaf Veranderingen in het beheer in het grazige deel 5

6 onder het kopje Tijdelijke akkerbouw en begrazingsexperimenten ( ) op pag. 30: De verwachting dat de in het wild levende grote herbivoren, als integraal onderdeel van het ecosysteem op een natuurlijke manier graslanden voor de ganzen zouden ontwikkelen en in stand houden, bleek een juiste. Daarom is in 1995 voor het hele grazige deel van de Oostvaardersplassen voor deze vorm van natuurontwikkeling gekozen. Conclusie: Een uitspraak dat de Oostvaardersplassen louter een vogelreservaat is, gaat voorbij aan de eis van Natura 2000 om een gunstige staat van instandhouding voor die vogelsoorten te bereiken en de betekenis van de wild levende grote herbivoren daarvoor, zoals staat beschreven in het Natura beheerplan De uitspraak is dus pure misleiding. De uitspraak dat de Oostvaardersplassen op de allereerste plaats een vogelgebied is, is ook in strijd met het Biodiversiteitsverdrag. Zo stelt het EU rapport De bepalingen van artikel 6 van de habitatrichtlijn (Richtlijn 92/43/EEG) uit 2000, op pag. 9 dat Natura 2000 een gedetailleerde uitwerking is van het Biodiversiteitsverdrag. Met andere woorden, wat in strijd is met Natura 2000 is dat dus ook met het Biodiversiteitsverdrag. In dit EU-document staat verder dat artikel 6 van de Habitatrichtlijn ook van toepassing is op de speciale beschermingszones die in het kader van de Vogelrichtlijn zijn aangewezen 1. Artikel 6 stelt dat de Lid-Staten de In een internationaal perspectief draagt artikel 6 ertoe bij dat de doelstelling van relevante internationale overeenkomsten inzake natuurbehoud, zoals het Verdrag van Bern en het Verdrag inzake biologische diversiteit, worden gerealiseerd maar dat tegelijk een meer gedetailleerd kader voor de instandhouding en bescherming van natuurgebieden tot stand wordt gebracht dan dat waarin bedoelde verdragen zelf voorzien. Dit houdt in dat Natura 2000 in overeenstemming moet zijn met het Biodiversiteitsverdrag. Dit verdrag vermeldt in de preambule het volgende als randvoorwaarde voor N2000: Artikel 2. Gebruikte termen Voor de toepassing van dit Verdrag wordt verstaan onder: "Biologische diversiteit": de variabiliteit onder levende organismen van allerlei herkomst, met inbegrip van, onder andere, terrestrische, mariene en andere aquatische ecosystemen en de ecologische complexen waarvan zij deel uitmaken; dit omvat mede de diversiteit binnen soorten, tussen soorten en van ecosystemen. "Ecosysteem": een dynamisch complex van gemeenschappen van planten, dieren en micro-organismen en hun niet-levende omgeving, die 6

7 nodige instandhoudingsmaatregelen treffen die beantwoorden aan de ecologische vereisten van de typen natuurlijke habitats en dat van elk plan of project dat niet direct verband houdt met of nodig is voor het beheer van het gebied, maar significante gevolgen kan hebben een passende beoordeling wordt gemaakt. Ik sta stil bij Biodiversiteitsverdrag, omdat de initiatiefnemers voortdurend schermen met dat hun initiatiefvoorstel goed is voor de biodiversiteit in de Oostvaardersplassen en het huidige beheer slecht. Het Biodiversiteitsverdrag zegt over het raamwerk waarbinnen de verscheidenheid aan soorten moet worden behouden in de Preambule, die de intentie van het verdrag weergeeft, het volgende: De Verdragsluitende partijen, Voorts vaststellende dat het voornaamste vereiste voor het behoud van de biologische diversiteit bestaat in het behoud in situ van ecosystemen en natuurlijke habitats, alsmede in de instandhouding en het herstel van levensvatbare populaties van soorten in hun natuurlijke omgeving, Omdat het Biodiversiteitsverdrag een mondiaal verdrag en daarom uitgaat van een gelijk speelveld, is het begrip natuurlijkheid in het Biodiversiteitsverdrag maar voor 1 uitleg vatbaar, namelijk natuurlijk, zoals dat bijvoorbeeld ook in Afrika geldt. Voor de Oostvaardersplassen betekent het dat een gunstige staat van instandhouding moet worden verkregen binnen de context van en zo natuurlijk mogelijk functionerend ecosysteem. Zoals hierboven is aangegeven, is dat nu het geval met de wild levende grote herbivoren. Zo staat in het beheerplan Natura 2000 in hoofdstuk 6, Visie en uitwerking kernopgaven en instandhoudingsdoelen, onder de paragraaf 6.1 Visie, op pag. 102 dat de Oostvaardersplassen, met daarin de wild levende grote grazers in in een onderlinge wisselwerking een functionele eenheid vormen. Met andere woorden, het verdrag en dus N2000 als een gedetailleerde uitwerking daarvan verstaat onder de biodiversiteit niet alleen de diversiteit aan soorten, maar ook de diversiteit aan natuurlijke raamwerken waarin die soorten voorkomen, namelijk de diversiteit van ecosystemen met de natuurlijke habitats, dus natuurlijk functionerende ecosystemen. Daar komt nog bij dat het verdrag en dus N2000 stelt dat een voornaamst vereiste is de diversiteit aan soorten in de context van de diversiteit aan natuurlijk functionerende ecosystemen te behouden. Dat betekent dus dat het behouden van de diversiteit in de allereerste plaats moet plaatsvinden in natuurlijk functionerende ecosystemen. Buiten zulke systemen, dus ex-situ, is slechts een noodverband of een aanvulling. Het dient voor de terugkeer naar natuurlijk functionerende ecosystemen, dus naar in-situ, tenzij het niet anders meer kan. 7

8 alle opzichten invulling geeft aan de intenties van het Biodiversiteitsverdrag. Er staat: Het gebied van de Oostvaardersplassen is uniek vanwege de schaal (5400 ha), de aanwezigheid van talloze broedende en foeragerende moeras- en watervogels en de aanwezigheid van sociale vrij levende grote herbivoren. De toename van de aantallen broedvogels, de terugkeer van uit Nederland verdwenen broedvogelsoorten - zoals grauwe gans, grote zilverreiger en zeearend - en de toename van het natuurlijke verspreidingsgebied van deze en andere soorten vogels, hebben de Oostvaardersplassen tot een natuurgebied gemaakt dat in alle opzichten invulling geeft aan de intenties van de Conventie voor de Biologische Diversiteit (1992). Verder staat over natuurlijkheid in de Samenvatting op pag. 6 onder het kopje Visie op de toekomst en op pag. 102 in hoofdstuk 6 in paragraaf 6.1 onder het kopje Visie: Natuurlijke processen bepalen de structuren en patronen in het gebied, die samen met die processen ruimte geven aan Europese inheemse planten- en diersoorten (Managementplan ). Het streven naar een zo hoog mogelijke graad van natuurlijkheid geldt ook voor de grote grazers. Zij leven in het gebied in natuurlijke sociale verbanden en scheppen zo, zoals al eerder is vermeld in deze brief, via hun natuurlijke gedrag op een natuurlijke manier de biotopen voor de vogelsoorten, zoals de graslanden voor o.a. de grauwe ganzen die in het moeras een sleutelrol spelen voor een gunstige staat van instandhouding voor de moerasvogels. Zo staat in het rapport van de Tweede Internationale Commissie Beheer Oostvaardersplassen (ICMO2) op pag. 7 en vertaald in het beheerplan Natura 2000, pag. 23: Hoewel het ontstaan van de Oostvaardersplassen en het handhaven van de begrenzing ervan door de mens zijn bepaald, komen de meeste interne processen in het gebied overeen met die in natuurlijke ecosystemen (ICMO2, 2010). 8

9 Het voorgaande houdt in dat ook de aantalsregulatie van de grote grazers als integraal onderdeel van het ecosysteem als een natuurlijk proces moet verlopen. Over de aantalsregulatie van de grote grazers staat dan ook in het Natura 2000-beheerplan in hoofdstuk 3 Gebiedsbeschrijving in paragraaf Veranderingen in het beheer in het grazige deel onder het kopje Jaarrondbegrazing door grote herbivoren (1995- heden) met verwijzingen naar wetenschappelijke artikelen, op pag. 31: De aantallen grote herbivoren worden op een natuurlijke manier gereguleerd door de aanwezige hoeveelheid voedsel. Voor menselijk ingrijpen in de Oostvaardersplassen betekent dit alles volgens het Natura 2000-beheerplan: Dit houdt in dat de mens alleen de randvoorwaarden voor die natuurlijke processen creëert en zorgt voor de aanwezigheid van sleutelsoorten, die op hun beurt op natuurlijke wijze leefomstandigheden voor tal van andere soorten scheppen. Sleutelsoorten zijn soorten die door hun aanwezigheid en leefwijze op een natuurlijke manier de biotopen voor andere soorten scheppen. Zij scheppen dus conform het Biodiversiteitsverdrag het natuurlijke leefgebied van andere soorten. In de Oostvaardersplassen zijn dat, zoals eerder vermeld de ruiende grauwe gans en de hoge dichtheid aan grote grazers. Ten overvloede vermeld ik nogmaals wat daarover in het Natura 2000-beheerplan in hoofdstuk 6 Visie en uitwerking kernopgaven en instandhoudingsdoelen in paragraaf 6.1 Visie staat: De aanwezigheid van grote aantallen ruiende grauwe ganzen, hoge dichtheden aan grote, vrij levende herbivoren én de aanwezigheid van dynamiek in waterpeil zijn belangrijke randvoorwaarden voor het voortbestaan van de biodiversiteit in de Oostvaardersplassen en dus voor een gunstige staat van instandhouding. Conclusie: Het initiatiefvoorstel van dhr. de Reus en dhr. Simons met het oogmerk het aantal grote grazers drastisch te verminderen, is zeer schadelijk voor de biodiversiteit in de 9

10 Oostvaardersplassen en in strijd met het Biodiversiteitsverdrag en Natura 2000 als verbijzondering van dat verdrag. Verder presenteerde dhr. de Reus in zijn betoog over de Oostvaardersplassen twee zaken als met elkaar samenhangend, terwijl ze dat helemaal niet zijn. Hij stelde: Een beheer op basis van draagkracht en dat betekent het tegengaan van onnodig lijden van grote grazers. De draagkracht van een gebied is het aantal dieren dat het resultaat is van natuurlijke regulatie. In het definitieve beheerplan staat daarover in hoofdstuk 3 Gebiedsbeschrijving in paragraaf Veranderingen in het beheer in het grazige deel onder het kopje Jaarrondbegrazing door grote herbivoren (1995-heden) met verwijzingen naar wetenschappelijke artikelen, op pag. 31: De aantallen grote herbivoren worden op een natuurlijke manier gereguleerd door de aanwezige hoeveelheid voedsel. Natuurlijke regulatie houdt in dat in tijden van voedselschaarste een deel van de populatie van een soort sterft. Dat brengt dan het aantal dieren in overeenstemming met de draagkracht. Die draagkracht varieert van jaar tot jaar al naar gelang de hoeveelheid voedsel als gevolg van de weersomstandigheden die ook van jaar tot jaar variëren. Omdat het aantal grote grazers in de Oostvaardersplassen niet meer groeit, is de draagkracht daar bereikt. Draagkracht is dus een wetenschappelijk, ecologisch begrip. Het bereiken van de draagkracht staat helemaal los van het voorkomen van onnodig lijden. Onnodig lijden is een maatschappelijk begrip. De invulling daarvan is in de Oostvaardersplassen afgeleid uit de doelstelling, zoals dat ook bij de landbouw gebeurt. Daar gaat het om het dier als productie-eenheid. In de Oostvaardersplassen gaat het om het bereiken van een zo hoog mogelijke mate van natuurlijkheid in het gebied. Onnodig lijden van de grote 10

11 grazers wordt voorkomen door binnen het raamwerk van de natuurlijke regulatie door de hoeveelheid voedsel vroeg reactief beheer uit te voeren. Dat beheer is door 2 onafhankelijke, internationale commissies voorgesteld en vervolgens in het beleid geaccepteerd. Over dit aspect van het welzijn van de grote herbivoren stelt het beheersplan Natura 2000 in hoofdstuk 2 Instandhoudingsdoelen, onder het kopje Relatie tussen Natura 2000-doelen en grote herbivoren op pag. 23: Het beheer en het welzijnsaspect van de grote herbivoren wordt beschreven in de adviezen van de International Commission on Management of the Oostvaardersplassen (ICMO1 en ICMO2) ingesteld. ICMO2 heeft een integraal pakket van aanbevelingen ontwikkeld. In bijlage 2 wordt hier verder op ingegaan. Conclusie: De suggestie van dhr. de Reus als zou draagkracht het voorkomen van onnodig lijden inhouden, is onjuist. Ook dit is een voorbeeld van misleiding door dhr. de Reus en dhr. Simonse. Als laatste noem ik dat dhr. Simonse aanvoerde dat hij en dhr. de Reus zich als initiatiefnemers hebben laten informeren door heel veel mensen die er verstand van hebben. Hij noemde mij daarbij met naam en toenaam en schermde daarbij met mijn boek over de Oostvaardersplassen uit 1988 met het gebied Kopacki Rit dat ik daarin noem. Dit gebied wordt door de initiatiefnemers ook genoemd in de Bijlage bij initiatiefvoorstel ex. artikel 21 Reglement van Orde: onder : Contouren voor de koers. Dhr. Simonse zei daarover in de vergadering:..wordt genoemd Kopacki Rit, een voorbeeldgebied in Kroatië, wat in het eerste boek van Frans Vera in 1988 is genoemd als doorkijkje van zo kan de Oostvaardersplassen er op lange termijn uitzien en zo is dit natuurgebied ook een beetje tot voorbeeld. Dhr. Simonse doet het daarbij voorkomen alsof ik in mijn boek dichtheden van edelherten zoals in Kopacki Rit heb genoemd als 11

12 uiteindelijke dichtheden voor de Oostvaardersplassen. Dat is niet waar. Op pag. 126 noem ik de dichtheid aan edelherten in Kopacki Rit alleen als tegenwicht tegen de dichtheid aan edelherten op de Veluwe die destijds als norm werden gehanteerd. Ik deed dat om aan te geven dat de dichtheid op de Veluwe voor een vruchtbaar gebied als de Oostvaardersplassen misplaats zou zijn. De dichtheid in Kopacki Rit (20 tot 25 edelherten per 100 ha) is door mij dus nooit voorgesteld als de uiteindelijke dichtheid voor de Oostvaardersplassen. Dhr. Simonse gaf dus een volstrekt onjuiste voorstelling van zaken door wat ik over Kopacki Rit schreef helemaal uit zijn context te halen. Dhr. Simonse deed aan cherry picking. Dat deed hij ook door andere uitspraken in mijn boek, die kennelijk niet in zijn kraam te pas kwamen, onvermeld te laten. Zo staat op pag. 123 als een mogelijke dichtheid van de koniks, nl. 1 per 1,5 ha, wat dus meer koniks betekent dan er nu in de Oostvaardersplassen zijn. Verder laat hij onvermeld wat in het boek staat op pag over de wintersterfte en de relatie tussen vet en vruchtbaarheid als de aantalsregulatie van de grote herbivoren. Ook zweeg hij en staat niets in het initiatiefvoorstel over wat in mijn boek staat over de rol van het wilde zwijn in het scheppen van kiemomstandigheden voor mei- en sleedoorns (pag. 132) en dat ze in Europese moerassen voorkomen, zoals Kopacki Rit. Ook laat hij achterwege dat ik in mijn boek stel dat in de Oostvaardersplassen het oeroude verbond tussen vogels en zoogdieren in ere kan worden hersteld (pag. 132). Dat is nu juist wat is gebeurd in de Oostvaardersplassen en waar het om draait in het beheerplan Natura Aan het einde van de hoofdstukken over de grote herbivoren stel ik bovendien in mijn boek op pag. 133: Misschien moet er ooit wel een zekere vorm van zoogdierbeheer worden gevoerd; de tijd zal het leren, maar dat betekent nog niet dat er gejaagd moet worden. Als dan dhr. Simonse zegt dat hij en dhr. de Reus zich als de initiatiefnemers hebben laten informeren door heel veel mensen die er verstand van hebben, dan verwacht ik dat zij zich ook door mij zouden hebben laten informeren. Dat hebben zij niet gedaan. Er is geen enkel contact met mij geweest. Door alleen naar mijn boek uit 1988 te 12

13 verwijzen suggereerde dhr. Simonse ook dat er bij mij geen sprake is geweest van voortschrijdend inzicht. Over publicaties van mij over de Oostvaardersplassen van na 1988 rept hij niet, evenmin als over mijn proefschrift uit 1997 en boek uit 2000, waarin ik uitvoerig inga op de rol van grote herbivoren als landschapsarchitecten. Dan wel aan cherry picking doen uit mijn boek uit 1988 en daar mee schermen en dan ook nog zeggen veel mensen die er verstand van hebben te hebben geraadpleegd, is volstrekt ongeloofwaardig en getuigt van kwade opzet. Al met vind ik wat de initiatiefnemers aan halve waarheden en regelrechte leugens opvoerden om in de Oostvaardersplassen tot een ander beheer te komen, ver beneden peil. Politieke partijen die zich, zoals de VVD en de SGP bedienen van leugens en halve waarheden maken de politiek ongeloofwaardig. Geachte heer Verbeek, ik roep u als voorzitter van Gedeputeerde Staten op er op toe te zien dat de verdere discussies over de Oostvaardersplassen in Gedeputeerde Staten over de Oostvaardersplassen en het initiatiefvoorstel van de dhr. de Reus (VVD) en dhr. Simonse (SGP) niet worden gebaseerd op leugens en halve waarheden, maar op het Natura beheerplan, dat door de Staatssecretaris van Economische Zaken en door Gedeputeerde Staten van Flevoland in oktober 2015 definitief is vastgesteld. Mocht u er aan behoefte aan hebben, dan ben ik altijd bereid tot een gesprek voor een nadere toelichting. Met vriendelijke groet, Dr. F.W.M. Vera Wijk bij Duurstede, 2 maart