Inhoudsopgave. Inleiding 15

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Inleiding 15 Deel 1 Achtergronden en grondslagen van actieonderzoek Inleiding Actieonderzoek verkend Opkomst van praktijkgericht onderzoek Praktijkgericht onderzoek en actieonderzoek Actieonderzoek anno Samenvatting Geschiedenis van actieonderzoek Onderzoek en professionele praktijk Vroege geschiedenis ( ) De jaren vijftig en zestig Community development & Participatory (Action) Research Nursing research en actieonderzoek De jaren zeventig en tachtig Opvattingen over praktijkonderzoek in de jaren zeventig De jaren negentig De nieuwe eeuw: vaste voet onder de grond Samenvatting en conclusie Actieonderzoek en andere onderzoeksbenaderingen Onderzoeksbenaderingen en paradigma s Drie onderzoeksbenaderingen en hun paradigma Kwantitatief onderzoek en het positivistisch paradigma Kwalitatief onderzoek en het interpretatieve paradigma Actieonderzoek en het kritisch-emancipatoire paradigma Drie onderzoekers via drie paradigma s aan het werk Kwantitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek Actieonderzoek Verschillen in de onderzoekspraktijk Doel van onderzoek 60 7

2 3.4.2 Het perspectief De taak van de onderzoeker De relatie tussen onderzoeker en onderzochten De aard van de onderzoekssituatie De vraagstelling(en) Onderzoeksontwerp en theoretische kadering Onderzoeksproces Dataverzamelingstechnieken Gegevens Actieonderzoek en evidence based practice Samenvatting en conclusies Essenties van actieonderzoek AO is anders Het doel van AO Kennis in AO De relatie onderzoeker en onderzoeksveld in AO AO is méér dan onderzoek Het handelen Het onderzoeksproces De reflectie Het veranderen De actieonderzoeker Kwaliteit in actieonderzoek Wanneer AO? Samenvatting en conclusie 91 Deel 2 Modellen Inleiding Stringer: Look, think, act Omschrijving Kenmerken van AO Look: building the picture Think: interpreting and analysing Act: resolving the problems Exemplarisch handelingsonderzoek Omschrijving handelingsonderzoek Kenmerken exemplarisch handelingsonderzoek De fases in handelingsonderzoek 104 8

3 6.3.1 Themafase De kristallisatiefase De exemplarische fase Kritisch actieonderzoek Omschrijving Kenmerken De fases in beeld Stap 1: Reconnaissancefase Stap 2: Planning Stap 3: Uitvoeren van het plan en volgen hoe het werkt Stap 4: Reflectie Het model in de praktijk Participatief ontwikkelingsonderzoek (POO) Omschrijving Kenmerken POO De participatieve dimensie De onderzoeksdimensie De agogische dimensie De fasering van POO POO in de praktijk Horizontale kwaliteitszorg en verbetercirkels Horizontale kwaliteitszorg De PDCA-cirkel Verbeterteams en kwaliteitscirkels Verbeterfilosofie Structuur van het verbeterproces Succesfactoren Action learning Omschrijving Kenmerken De methodische aanpak Individueel traject action learning Action learning in een groep Action learning en actieonderzoek ABCD-methode Omschrijving Kenmerken en werkwijze 140 9

4 11.3 ABCD in de praktijk Resultaten van ABCD Methodiek en werkvormen in de praktijk 144 Deel 3 Uitvoeren en begeleiden van actieonderzoek Inleiding De voorfase en start van AO Situaties, motieven en de start Het AO-netwerk Actoren in de voorfase en bij de start De entree van de onderzoeker Extra voorfase-activiteiten Aan de slag De oriëntatiefase Oriëntatie bij de ondersteuning van een groep Oriëntatie bij AO naar eigen handelen Ideeën opsporen voor AO Uitwerken van een globaal idee of thema Omgekeerde oriëntatie op een doelgroep Relatieopbouw van onderzoeker, deelnemers en onderzoeksgroep Invullen van de onderzoeksrol Aan de slag De diagnostische fase Een gezamenlijke diagnose Start en werkwijze van de diagnose Reflectie Onderzoekstechnieken Vastleggen, bewerken en analyseren van onderzoeksgegevens Uitvoering van het onderzoekswerk De groepsontwikkeling en communicatie Aan de slag De ontwikkelingsfase Het ontwikkelen van verbeterideeën Bewerken en conceptualiseren Kiezen van verbeteringsideeën Kennis verzamelen om te kiezen Actieplan

5 Viervoudig checken van het werkplan Samen werken aan competenties Voorbereiding op de uitvoering Voorbereiding op de uitvoering van het handelen Voorbereiden van het volgen van de uitvoering Leren monitoren Aan de slag De actiefase Aandachtspunten voor het handelen Het volgen van de uitvoering van het actieplan Evaluatie Aan de slag 193 Deel 4 Methoden en technieken van actieonderzoek Inleiding Hulpmiddelen, formulieren en werkvormen De 5xW+H-formule Oriëntatie op de groepssituatie Resultaten oriëntatie op de startsituatie Ideeënopsporingsformulier Gestructureerd dagboek Stappen van idee naar verkenning Richtvragen bij presentaties Thematiseren Werkconferentie volgens de Delphi-techniek Kenmerken De Delphi-techniek in een werkconferentie Selectie van de deelnemers Mindmapping Brainstormen De Nominale Groeps Techniek (NGT) Krachtenveldanalyse Werkplanframe voor acties Werkschema monitoren uitvoering werkplan Consent Overzicht dataverzamelingstechnieken Databronnen Dataverzamelingstechnieken

6 18.3 Ondervraging Observatie Inhoudsanalyse Overzicht werkwijzen analyse kwalitatieve onderzoekgegevens Werkwijzen analyse Coderen als analytisch gereedschap Schema s en tabellen als hulpmiddelen bij data-analyse Kiezen van werkwijze analyse Reflectie en reflectiewerkvormen Reflectie gebieden en de verschillende fasen van AO Essenties van reflectie Reflectievarianten Reflectie volgens Korthagen Het STARR-model Individuele reflectie Evaluatie onderzoek, aandachtspunten en modellen Procesevaluatie Varianten van procesevaluatie Dataverzamelingstechnieken en databronnen bij procesevaluatie Productevaluatie of effectevaluatie Doelen, normen en standaarden bij effectevaluatie Concretiseren doelstelling Traceren uiteenlopende doelstellingen Operationele omschrijvingen Doelen-middelen-effectenketen Modellen Open evaluatieverhaal Gestructureerde evaluatievragen 261 Deel 5 Actieonderzoek in de praktijk Inleiding Cliëntenparticipatie in de GGZ Uitgangspunten werkwijze en fasering De eerste fase van het project: analyse uitgangssituatie Resultaten fase

7 22.2 De tweede fase van het project: verbeteracties Onderzoeksbenadering Concrete werkwijze Dataverzamelingstechnieken Analyse van de gegevens Samenvatting van de resultaten Structurele veranderingen En zo ging het verder Cocaïne op klompen Invulling project Het actieonderzoek Doe het lekker zelf! Bloed is bloedlink Vraagstelling, doelstelling en onderzoeksmethode Onderzoeksgroep en onderzoeker Fasering van het onderzoek Betrouwbaarheid en validiteit Zusters in een kloosterverzorgingshuis Actieonderzoek Methodische verantwoording Analyse en resultaten vooronderzoek Tussenpresentatie Actiebijeenkomsten Conclusies actiebijeenkomsten Verpleegkundig dossier dagcentrum Argumentatie voor actieonderzoek De betrokkenen bij het onderzoek Fasering van het onderzoek Dataverzameling en gegevensanalyse Betrouwbaarheid en validiteit 321 Verantwoording 323 Geraadpleegde en aanbevolen literatuur 331 Over de auteur 341 Register