Professionaliseringsprogramma. Passend Onderwijs. Leergangen. Gedrag Groepsplannen Ontwikkelingsperspectief Ouderbetrokkenheid

Transcriptie

1 Professionaliseringsprogramma Passend Onderwijs Leergangen Gedrag Groepsplannen Ontwikkelingsperspectief Ouderbetrokkenheid

2 2 Voorwoord Geachte directie, Ook in schooljaar organiseert het Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost in opdracht van de gezamenlijke schoolbesturen een scholingsprogramma. Dit jaar echter anders van opzet. Het programma is gebaseerd op een inventarisatie onder directies, leerkrachten en intern begeleiders naar de bestaande scholingsbehoefte. Vier onderwerpen werden door velen aangedragen als onderwerpen waarop (verdere) professionaliseringsondersteuning wenselijk zou zijn: gedrag groepsplannen ontwikkelingsperspectief ouderbetrokkenheid Rond deze vier thema s zijn de workshops samengesteld. Zo ontstaan er vier leergangen, die de deelnemers de mogelijkheid geven gedurende het jaar langduriger en dieper op een vraagstuk/materie in te gaan. In deze gids staat voor iedere leergang een beschrijving van het thema en de bijbehorende workshops. Soms kan binnen de leergang worden gekozen voor een leerlijn, een verfijning binnen het onderwerp. Bij de leergang Gedrag zijn dat bijvoorbeeld de leerlijnen externaliserend gedrag, internaliserend gedrag en intelligentie. En bij de leergang Groepsplannen kunnen leerkrachten kiezen voor workshops die zijn toegespitst op respectievelijk onder-, midden en bovenbouw. Aanmelden Het staat deelnemers vrij de complete leergang van vier workshops rond één thema te volgen, of hun eigen professionaliseringsprogramma samen te stellen door een of meerdere workshop(s) uit verschillende leergangen te kiezen. Op het aanmeldingsformulier (achterin deze brochure) kan de deelnemer aangeven welke workshops hij /zij wil volgen. Wij verzoeken u de formulieren te verzamelen en deze uiterlijk vrijdag 27 september aan ons toe te sturen. In de week voorafgaand aan iedere workshop sturen wij de deelnemers praktische informatie, onder andere over de locatie waar zij worden verwacht. Heeft u nog vragen? Neem dan gerust contact met ons op. Wij hopen ook dit jaar veel leerkrachten en intern begeleiders uit Zuidoost te mogen begroeten! Met vriendelijke groet, namens de schoolbesturen, Marijke van den Broek directeur Projectenbureau Krimpertplein 30 A 1104 PH Amsterdam Zuidoost secretariaat@ppozo.nl

3 Inhoudsopgave 3 De vier leergangen: Gedrag pagina 4 Groepsplannen pagina 8 Ontwikkelingsperspectief pagina 10 Ouderbetrokkenheid pagina 12 De workshops vinden plaats op: woensdag 9 oktober 2013 woensdag 20 november 2013 woensdag 29 januari 2014 woensdag 19 maart uur uur uur uur Je kunt je aanmelden met het formulier achterin deze brochure. Een week vóór je workshop sturen wij je praktische informatie, o.a. over de locatie waar je wordt verwacht.

4 4 Gedrag Leergang 1: Gedrag Het wonderlijke spel: gedrag! Passend onderwijs biedt vele uitdagingen voor scholen, zowel op cognitief als pedagogisch gebied. Het gedrag van leerlingen is daarbij als een fascinerend spel, waarbij de spelregels niet duidelijk zijn en ook steeds lijken te veranderen. Het gaat over een leerling, in een groep, op een school, in een buurt, in een stad, met de betreffende leerkracht (en) en de betreffende ouder(s). Kortom, dat zijn nogal wat situaties die meegenomen moeten worden om te kunnen bepalen wat voor deze leerling de beste aanpak is. Gezamenlijke startbijeenkomst 9 oktober 2013 doelgroep: groepsleerkrachten, intern begeleiders trainer: Marilou van Ginkel, (onderwijsadviseur en orthopedagoog bij de Bascule) (workshopnummer: 100) Tijdens de eerste bijeenkomst zullen we aan de hand van jouw voorbeelden ingaan op wat voor jóu gedragsproblemen zijn. Wij gaan samen aan de slag met een handelingsgericht plan voor jouw leerling. Vervolgens kijken we waar voor jou de meeste uitdagingen liggen of waar jouw interesse naar uitgaat op het gebied van gedrag. Daar kun je de volgende bijeenkomsten bij aansluiten. Tijdens alle bijeenkomsten zullen we komen tot een duidelijke handelwijze. Na deze startbijeenkomst kun je kiezen uit drie leerlijnen: Leerlijn 1: Externaliserend gedrag Leerlijn 2: Internaliserend gedrag Leerlijn 3: Intelligentie

5 Gedrag 5 Leerlijn 1: Externaliserend gedrag Veel leerlingen die gedrag vertonen dat voor jou als leerkracht een uitdaging is, vertonen gedrag dat andere leerlingen stoort. Tijdens drie bijeenkomsten ga je kennismaken met de meest voorkomende vormen van dit externaliserende gedrag, zoals ADHD en ODD, maar voornamelijk ook met de problematiek van de leerlingen zonder diagnose, zoals motivatie- en concentratieproblemen. We kijken aan de hand van jouw voorbeeld welke soorten leerlingen er zijn en hoe je daar het beste mee om kunt gaan. Aan het einde van deze drie bijeenkomsten heb je een volle rugzak handelingsadviezen, die je in de tussentijd hebt uitgeprobeerd, om deze leerlingen een nog succesvollere schoolloopbaan te geven. Je bent ook in staat om wat je hebt geprobeerd met een bepaalde leerling toe te passen bij andere leerlingen met vergelijkbaar gedrag. Wat kun je verwachten in de leerlijn Externaliserend gedrag? De workshops in deze leerlijn zijn bedoeld voor groepsleerkrachten en intern begeleiders en worden verzorgd door een orthopedagoog/onderwijsadviseur van de Bascule. workshop 20 november 2013 Thema s: concentratieproblemen grenzeloos gedrag ADHD (workshopnummer: 112) workshop 29 januari 2014 Thema s: agressief gedrag normoverschrijdend gedrag ODD CD (workshopnummer: 113) workshop 19 maart 2014 Thema s: motivatie- en werkhoudingsproblemen (workshopnummer: 114)

6 6 Gedrag Leerlijn 2: Internaliserend gedrag De schoolprestaties van een leerling dalen, maar het is onduidelijk waar dat vandaan komt. Soms duurt het heel lang voordat het opvalt dat een leerling niet lekker in zijn of haar vel zit. Soms zijn deze leerlingen heel onopvallend in de groep, soms overschreeuwen zij zich en soms zijn ze door onduidelijke redenen vaak afwezig. Deze leerlingen hebben veel problemen, maar laten dat liever niet merken. Zij hebben hier veel last van en komen hierdoor niet tot leren. Het is van belang deze leerlingen vroegtijdig te herkennen, hier een plan op te maken en naar dat plan te handelen. Tijdens deze cyclus van drie workshops leer je deze leerlingen te herkennen en krijg je handvatten hoe je met deze leerlingen om zou kunnen gaan. Wat kun je verwachten in de leerlijn Internaliserend gedrag? De workshops in deze leerlijn zijn bedoeld voor groepsleerkrachten en intern begeleiders en worden verzorgd door een orthopedagoog/onderwijsadviseur van de Bascule. workshop 20 november 2013 Thema s: angstig gedrag vermijden van activiteiten faalangst (workshopnummer: 122) workshop 29 januari 2014 Thema s: problemen met sociale vaardigheden ASS (workshopnummer: 123) workshop 19 maart 2014 Thema s: introverte leerlingen ongevoeligheid voor beloningen hechtingsproblematiek (workshopnummer: 124)

7 Gedrag 7 Leerlijn 3: Intelligentie Als je iets vraagt, dan zegt de leerling dat het saai is, of makkelijk. Of hij/zij slaat helemaal dicht. Een andere leerling geeft eigenlijk nooit precies het antwoord op je vraag. Sommige leerlingen gaan met minder plezier naar school dan wij zouden willen, doordat hun intelligentie veel hoger of lager is dan groepsgenoten. Hiermee omgaan is een pittige uitdaging, voor zowel de leerkracht als de leerling. Tijdens de drie bijeenkomsten in deze leerlijn gaan we in op wat een lagere intelligentie betekent voor de leerling en de leerkracht. Maar óók op wat hoogbegaafdheid betekent voor beide partijen en in hoeverre dit nu invloed heeft op het gedrag. Natuurlijk is het hieraan voorafgaand belangrijk om iets meer over de theorie van intelligentie te weten en dat wordt dan ook besproken aan het begin van deze leerlijn. Wat kun je verwachten in de leerlijn Intelligentie? De workshops in deze leerlijn zijn bedoeld voor groepsleerkrachten en intern begeleiders en worden verzorgd door Marilou van Ginkel, onderwijsadviseur en orthopedagoog bij de Bascule. workshop 20 november 2013 Thema s: dynamisch vs statisch testen WISC III disharmonisch profiel wat is intelligentie en wat zegt het? (workshopnummer: 132) workshop 29 januari 2014 Thema s: beperkte intelligentie aanpassingen van leerkracht en leerstof (workshopnummer: 133) workshop 19 maart 2014 Thema s: hoogbegaafdheid aanpassingen van leerkracht en leerstof (workshopnummer: 134)

8 8 Groepsplannen Leergang 2: Groepsplannen Het groepsplan 2.0 Groepsplannen: in het basisonderwijs heeft iedereen er ondertussen mee te maken. De laatste jaren is er veel ervaring mee opgedaan. Maar werkt het groepsplan ook voor jou? Vaak wordt het groepsplan gezien als een lastige administratieve klus en is het groepsplan slechts op papier zichtbaar. Dat is jammer: het kan immers een mooi hulpmiddel zijn om overzicht te krijgen en te houden op jouw gevarieerde groep leerlingen en om goed onderwijs te verzorgen op het juiste niveau. Daarvoor moet het groepsplan een instrument worden dat past bij jouw onderwijsstijl en die van de school; een instrument waar je mee kunt experimenteren en dat je kunt aanpassen aan jouw behoeften en die van de kinderen. In dit programma gaan we in vier workshops samen aan het slag met het groepsplan, en werken we toe naar het groepsplan 2.0: een groepsplan waar je goed mee uit de voeten kunt en dat een hulpmiddel is bij het organiseren en uitvoeren van het onderwijs aan jouw leerlingen. We werken aan de hand van de gegevens van jouw groep, zodat je direct concreet bezig bent met je eigen onderwijs. Voor het slagen van de workshops is het daarom noodzakelijk dat je deze gegevens verzamelt en meeneemt naar de workshops. Iedere workshop voor onder-, midden- en bovenbouw We geven de workshops voor drie groepen: voor leerkrachten uit de onderbouw (groep 1 en 2), de middenbouw (groep 3, 4 en 5) en de bovenbouw (6, 7 en 8). Op deze manier is er veel mogelijkheid om onderling ervaringen, kennis en plannen uit te wisselen. Trainers De workshops worden verzorgd door: Willeke Beuker (adviseur/trainer Beuker Onderwijs) Berber Klein (orthopedagoog en opleider speciale onderwijszorg bij VU Onderwijs centrum) Liesbeth van Well (orthopedagoog en opleider speciale onderwijszorg bij VU Onderwijs centrum)

9 Groepsplannen 9 Workshop 9 oktober 2013 Jouw groep in cijfers en letters In deze eerste workshop kijken we even terug naar wat er allemaal al gedaan is rondom groepsplannen. Hierbij gaan we uit van de praktijkervaringen van de deelnemers. Aan de hand van de meegenomen data van jouw groep kijken we wat deze gegevens je vertellen en wat dat betekent voor je dagelijks handelen in de groep. Wie zitten er eigenlijk in je groep? Herken je je kinderen in deze gegevens? (workshopnummers: onderbouw: 211 middenbouw: 212 bovenbouw :213) Workshop 20 november 2013 Je groep indelen In deze tweede workshop gaan we kijken hoe we aan de hand van de door jou meegenomen data van je groep een indeling kunnen maken. Welke keuzes maak je? Wat doe je met leerlingen die niet in een subgroep passen? Aan de hand van deze indeling ben je beter in staat te differentiëren in je dagelijkse lessen. (workshopnummers: onderbouw: 221 middenbouw: 222 bovenbouw :223) Workshop 29 januari 2014 Wat gaan we doen? Met de indeling uit de vorige workshop kunnen we de volgende stap zetten. Nu is het tijd om te zorgen dat elke subgroep de juiste leerstof en leertijd aangeboden krijgt. In deze workshop neem je het hele groepsplan nog een keer onder de loep. Wat werkt wel en wat kan beter? We wisselen goede voorbeelden en ideeën uit waarmee je je eigen groepsplan kunt aanscherpen. (workshopnummers: onderbouw: 231 middenbouw: 232 bovenbouw :233) Workshop 19 maart 2014 Vanuit je groepsplan naar de praktijk Het papieren groepsplan moet nu gaan leven. In deze workshop is je eigen groepsplan de basis voor je dagelijkse handelen. Vanuit je groepsplan kijken we naar de inrichting van je lokaal. Welke strategieën zijn zichtbaar? Welke materialen zijn beschikbaar? Welke andere materialen en middelen zijn nodig bij de instructie en verwerking? Welke plek heeft de computer/ipad hierbij? (workshopnummers: onderbouw: 241 middenbouw: 242 bovenbouw :243)

10 10 Ontwikkelingsperspectief Leergang 3: Ontwikkelingsperspectief Inhoud Een Ontwikkelingsperspectief (OPP) is bedoeld voor kinderen met een verwacht uitstroomniveau van maximaal eind groep 7 en een verwacht advies voor Praktijkonderwijs of Leerwegondersteuning. Bij één of meer vakken volgen deze leerlingen een eigen leerlijn. De workshop OPP leert je stapsgewijs een OPP op te stellen op basis van casussen, voorbeelden en (specialistische) kennis van leerlijnen. Ook gaan we uitgebreid in op het werken met een OPP in de groep: waar plaats je de leerling binnen het groepsplan bij de verschillende vakken, voor welk vak moet op basis van het OPP een gericht plan van aanpak worden gemaakt en welke materialen en instructie zijn hierbij effectief te gebruiken? Bij iedere bijeenkomst staat een vakgebied centraal. Op die manier krijgt de invulling van het OPP en de eigen leerlijn zowel theoretisch als praktisch diepgang: hoe moet ik de lesstof aanbieden, welke materialen kan ik daarbij gebruiken, wat werkt? Bij iedere bijeenkomst wordt vooral veel aandacht besteed aan het gericht oefenen in het opstellen van een OPP. Dit gebeurt aan de hand van voorbeelden, casussen en praktijkopdrachten. (workshopnummer: 311) Workshop 9 oktober 2013 doelgroep: IB ers, taal-/rekenspecialisten, groepsleerkrachten trainers: Klaartje Kuitenbrouwer (orthopedagoog bij het ABC) en Esther van den Berg (orthopedagoog en onderwijsadviseur bij het ABC) Algemene inleiding OPP en OPP en spelling In deze bijeenkomst wordt het OPP in het algemeen toegelicht: welke informatie heb je nodig om een OPP op te stellen, welke stappen volg je, wat is de relatie tussen een OPP en een groot handelingsplan/eigen leerlijn? Deze kennis wordt vervolgens toegepast in oefeningen met het opstellen van een OPP aan de hand van voorbeelden en casussen. In deze bijeenkomst staat het vakgebied spelling centraal: welke materialen kun je op welke manier effectief inzetten? De bijeenkomst wordt afgesloten met een praktijkopdracht.

11 Ontwikkelingsperspectief 11 Workshop 20 november 2013 doelgroep: IB ers, taal-/rekenspecialisten, groepsleerkrachten trainers: Sjoukje van der Laan en Dianne Roerdink (beiden onderwijsadviseur en orthopedagoog bij het ABC) (workshopnummer: 312) OPP en technisch lezen In deze bijeenkomst wordt de praktijkopdracht van de eerste bijeenkomst behandeld. Daarna wordt het OPP toegelicht wat betreft technisch lezen. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan de begeleiding van kinderen met ernstige leesproblemen en dyslexie: wat is de relatie met het OPP, welke hulp wordt geboden, hoe wordt dit gedocumenteerd en geëvalueerd? Ook bij deze bijeenkomst wordt vervolgens de kennis toegepast door te oefenen met het opstellen van een OPP aan de hand van casussen en volgens vaste stappen, specifiek gericht op technisch lezen. De bijeenkomst wordt afgesloten met een praktijkopdracht. Workshop 29 januari 2014 doelgroep: IB ers, taal-/rekenspecialisten, groepsleerkrachten trainers: Madeleine Gibson (taalspecialist bij het ABC) en Dianne Roerdink (onderwijsadviseur en orthopedagoog bij het ABC) (workshopnummer: 313) OPP en begrijpend lezen In deze bijeenkomst wordt de praktijkopdracht van de tweede bijeenkomst behandeld. Daarna wordt het OPP toegelicht wat betreft begrijpend lezen. Hierbij wordt ingegaan op het belang van woordenschatonderwijs en het gericht aanleren van effectieve leesstrategieën. Vervolgens passen wij deze kennis toe door te oefenen in het opstellen van een OPP volgens vaste stappen en aan de hand van casussen, specifiek gericht op begrijpend lezen. Hierbij wordt aandacht besteed aan effectieve aanpak, middelen en materialen. We sluiten af met een praktijkopdracht. Workshop 19 maart 2014 doelgroep: IB ers, taal-/rekenspecialisten, groepsleerkrachten trainers: Esther van den Berg en Dianne Roerdink (beiden onderwijsadviseur en orthopedagoog bij het ABC) (workshopnummer: 314) OPP en rekenen In deze bijeenkomst wordt de praktijkopdracht van de derde bijeenkomst behandeld. Daarna wordt het OPP toegelicht wat betreft rekenen en het werken met een eigen leerlijn rekenen: hoe ziet dat eruit, welke materialen en middelen kunnen worden gebruikt, hoe wordt dit geëvalueerd en gedocumenteerd? Er wordt tevens ingegaan op dyscalculie in relatie tot een OPP. Daarnaast wordt verder geoefend met het opstellen van een OPP volgens vaste stappen en aan de hand van casussen, specifiek voor rekenen.

12 12 Ouderbetrokkenheid Leergang 4: Ouderbetrokkenheid De ouders en ik Er ligt vanuit de ouders n behoorlijke prestatiedruk op een kind, hoe ga ik het gesprek met hen aan? De ouders van dat kind zie ik nooit. Hoe krijg ik ze aan tafel voor een gesprek? Een vader heeft het idee dat wij een compleet verkeerd beeld hebben van zijn kind. Hoe kan ik open een gesprek in gaan, zonder dat ik me hoef te verdedigen? Als je bovenstaande vragen herkent, is deze leergang misschien iets voor jou. We weten allemaal dat betrokken ouders belangrijk zijn voor opgroeiende kinderen maar soms zijn ouders ook lastig. Ze worden boos. Of ze doen naar jouw idee te weinig met hun kinderen. Maar ouders geven hun grootste goed elke dag opnieuw weer in goed vertrouwen aan school mee. Hoe zorg je ervoor dat je relatie met hen goed is en blijft? In deze serie workshops leer je om kritisch te kijken naar je eigen houding tegenover ouders. Je ontdekt hoe je met plezier met ouders kunt communiceren, vanuit je eigen kracht. Daarbij heb je aandacht voor de rol die verschillen in bepaalde culturele gebruiken, omgang en opvoeding kunnen spelen, maar het uitgangspunt blijft de interpersoonlijke relatie tussen de ouders en jou. We gaan actief aan de slag met: Plezier & Ervaren & Ervaringen delen & Kritisch kijken naar jezelf & Lachen & Brainstormen & Feedback & Inspiratie. Na vier bijeenkomsten heb je: 1. Geleerd om: - goed voorbereid een gesprek in te gaan; - tijd te vinden voor waardevolle (korte) oudercontactmomenten. 2. Praktische ideeën opgedaan om ouders bij het onderwijs te betrekken. Doelgroep: - groepsleerkrachten - onderwijsassistenten Trainers: - Olga Aussems (eigenaar Awesomes.nl en ouderconsulent bij Swazoom) - Marit van Gaalen (locatieleider op OBS Cornelis Jetses)

13 Ouderbetrokkenheid 13 Workshop 9 oktober 2013 Ouders betrekken bij onderwijs De eerste bijeenkomst staat in het teken van het verkennen van de dagelijkse praktijk. Er worden ervaringen met oudercontacten uitgewisseld. Waar ervoer je succes en waar ervoer je falen? We beginnen met elkaar na te denken over wat ertoe doet in het contact met ouders. Je krijgt een observatie-opdracht mee als huiswerk. (workshopnummer: 411) Workshop 20 november 2013 Een goed gesprek We starten met het gemaakte huiswerk als uitgangspunt. Wat maakt dat ouders zich betrokken voelen? En welke houdingen van jou vergt dit? Welke vragen stel je? Met de praktijk in gedachten, kijken we naar wat de theorie zegt. We oefenen met gesprekken en gesprekstechnieken. Je krijgt een gespreksopdracht mee als huiswerk. Workshop 29 januari 2014 Het persoonlijk ouderplan Je gaat, aanhakend bij wat je in vorige bijeenkomsten hebt geleerd en meegemaakt, een plan maken voor je eigen praktijk. Wat wil jij gaan aanpakken in jouw klas? Wil je een moeilijk gesprek goed voorbereid aangaan? Of ga je er werk van maken om die onbereikbare ouder tóch te bereiken? Of misschien wil je een groep ouders uitnodigen om samen te werken in een project? Iedere deelnemer maakt zijn of haar eigen ouderplan. Het huiswerk is de uitvoering van dit plan. Workshop 19 maart 2014 En nu verder We kijken terug op het ouderplan dat je hebt uitgevoerd. We vieren de successen. En we blikken vooruit naar de toekomst: hoe ga je hiermee verder? Hoe neem je dit mee naar je schoolteam? Wat ga je morgen dóen? (workshopnummer: 412) (workshopnummer: 413) (workshopnummer: 414)

14

15 Aanmeldingsformulier Professionaliseringsprogramma Graag per persoon één aanmeldingsformulier gebruiken. Naam: Functie: Groep: School: adres: Datum: Nummer en titel van de workshop(s) waarvoor je je aanmeldt: 9 oktober november januari maart 2014 Handtekening Wij verzoeken je vriendelijk dit formulier aan je directie te geven. Aan de directie het verzoek de formulieren te verzamelen en uiterlijk 27 september 2013 te sturen aan: Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost Krimpertplein 30 A 1104 PH Amsterdam Zuidoost Per fax: Per mail: secretariaat@ppozo.nl

16

17 Aanmeldingsformulier Professionaliseringsprogramma Graag per persoon één aanmeldingsformulier gebruiken. Naam: Functie: Groep: School: adres: Datum: Nummer en titel van de workshop(s) waarvoor je je aanmeldt: 9 oktober november januari maart 2014 Handtekening Wij verzoeken je vriendelijk dit formulier aan je directie te geven. Aan de directie het verzoek de formulieren te verzamelen en uiterlijk 27 september 2013 te sturen aan: Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost Krimpertplein 30 A 1104 PH Amsterdam Zuidoost Per fax: Per mail: secretariaat@ppozo.nl

18

19 Aanmeldingsformulier Professionaliseringsprogramma Graag per persoon één aanmeldingsformulier gebruiken. Naam: Functie: Groep: School: adres: Datum: Nummer en titel van de workshop(s) waarvoor je je aanmeldt: 9 oktober november januari maart 2014 Handtekening Wij verzoeken je vriendelijk dit formulier aan je directie te geven. Aan de directie het verzoek de formulieren te verzamelen en uiterlijk 27 september 2013 te sturen aan: Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost Krimpertplein 30 A 1104 PH Amsterdam Zuidoost Per fax: Per mail: secretariaat@ppozo.nl

20 AD Krimpertplein 30 A 1104 PH Amsterdam Zuidoost secretariaat@ppozo.nl