nr. 289 van FRANCESCO VANDERJEUGD datum: 11 januari 2016 aan JOKE SCHAUVLIEGE Commerciële houtkap door landbouwers - Onderzoek

Transcriptie

1 SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 289 van FRANCESCO VANDERJEUGD datum: 11 januari 2016 aan JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Commerciële houtkap door landbouwers - Onderzoek In EU-perspectief is bosbeleid in de enge betekenis van het woord nog steeds een bevoegdheid van de lidstaten. Dit neemt niet weg dat bossen binnen het grondgebied van de Europese Unie wel degelijk gevat worden door het beleid vanuit de Europese Unie, bijv. het Natura 2000-beleid, het beleid rond invasieve soorten, de plattelandsontwikkeling, bepalingen inzake handel in uitvoering van het EU-actieplan rond de strijd tegen illegale houtkap, wetenschappelijk onderzoek, fytosanitaire bescherming, erkenning van bosbouwkundig teeltmateriaal en de bestrijding van rampen zoals bosbranden. Commerciële bosbouw heeft in Vlaanderen een klein economisch belang. Dit heeft uiteraard veel te maken met onze kleine oppervlakte, de sterke verstedelijkingsgraad en versnipperde ruimtelijke ordening. Het neemt niet weg dat een aantal landbouwers geïnteresseerd is in de mogelijkheden van bosbouw in het kader van de vergroenings- en duurzaamheidseisen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) en de diversificatie op bedrijfsniveau. Concreet wordt gedacht aan de productie van houtchips. Het economische voordeel van dit product van houtschilfers voor energieproductie is dat de bomen op relatief korte termijn van 6 à 7 jaar kaprijp zijn. Helaas blijkt er weinig of geen onderzoek naar bosbouwmogelijkheden in Vlaanderen voorhanden te zijn. Daarenboven worden geïnteresseerde landbouwers afgeschrikt door rechtsonzekerheid over het feit dat ze de bomen wel degelijk mogen kappen als ze kaprijp zijn en de onrust dat hun landbouwareaal wordt ingepalmd voor natuurdoeleinden. 1. Werden de mogelijkheden voor commerciële bosbouwprojecten op relatief korte termijn, zoals houtproductie voor houtchips, reeds onderzocht? 2. a) Welke andere onderzoeksprojecten rond commerciële bosbouw in Vlaanderen werden in het recente verleden uitgevoerd? b) Wat waren de belangrijkste conclusies? 3. Werd reeds nagegaan in welke mate er bij bijvoorbeeld fruittelers interesse bestaat voor het opzetten van commerciële bosbouwprojecten in het kader van de vergroening van het GLB en de diversificatie? Zo ja, wat waren de conclusies? Zo neen, zal dat weldra gebeuren?

2 4. Hoe zal de minister de rechtsonzekerheid bij geïnteresseerden wegwerken over het feit dat ze de kaprijpe bomen zonder problemen of zonder boetes mogen kappen? 5. Krijgen landbouwers die een deel van hun landbouwgronden beplanten met bomen voor commerciële bosbouw, de zekerheid dat hun areaal niet zal worden herbestemd voor natuurdoeleinden?

3 JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW ANTWOORD op vraag nr. 289 van 11 januari 2016 van FRANCESCO VANDERJEUGD 1-2.Het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) voert onderzoek over de mogelijkheden van biomassa voor de eigen energievoorziening. Er kwamen drie groepen energiegewassen aan bod: eenjarige voedergewassen, blijvend grasland en houtachtige gewassen waaronder korte omloophout. Dit onderzoek loopt tot einde Daarnaast werd in de periode het demonstatieproject VerKOHt! Korte omloophout voor biodiversiteit in het landbouwlandschap uitgevoerd. Bijlagen 1 en 2 bevatten publicaties met de belangrijkste conclusies. Momenteel loopt bij het ILVO tevens een onderzoeksproject rond de combinatie van korte omloophout met een systeem van professionele kippenkweek met uitloop in openlucht. Hierbij wordt onderzocht of deze combinatie tot een win-win kan leiden door een verbeterde uitloop en de inzet van mobiele stallen samen met een extra inkomen uit de productie van biomassa. Het is nog te vroeg om hieruit al conclusies te trekken. Inlichtingen en toelichting zijn raadpleegbaar op 3. Fruitteelt vormt geen optie in het kader van de gewasdiversificatie binnen de vergroening van het GLB, gezien de diversificatie moet gerealiseerd worden op akkerlanden. Percelen met blijvende teelten, zoals fruitbomen, vallen daar buiten. 4. De korte omloophoutteelt in het agrarisch gebied is te beschouwen als een echte landbouwteelt. Daarom legt de regelgeving voor Natuur en Bos geen vergunningsplicht op voor het exploiteren, het periodiek kappen en desgevallend het definitief rooien van deze teelten met het oog op omzetten naar een andere vorm van landbouw- of grondgebruik. In ruimtelijk kwetsbare gebieden valt deze teelt wel onder het Bosdecreet, waardoor alle beheershandelingen dus vergunningsplichtig zijn, tenzij er een beheerplan wordt opgemaakt. Van zodra een beboste oppervlakte onder de toepassing van het Bosdecreet valt, is voor het ontbossen een stedenbouwkundige vergunning vereist. Ook voor het kappen van bomen die op een hoogte van één meter boven het maaiveld een stamomtrek van één meter hebben, en geen deel uitmaken van een beboste oppervlakte die onder de toepassing van het Bosdecreet valt, is een vergunning vereist. Op dit vlak heeft de Vlaamse Regering op 18 december 2015 een ontwerpbesluit tot aanpassing van het vrijstellingenbesluit en meldingsbesluit voor de eerste keer principieel goedgekeurd. In dit ontwerp wordt o.m. voorgesteld om de volgende handelingen inzake het kappen van bomen bijkomend vrij te stellen: het vellen van hoogstammige bomen die deel uitmaken van systemen voor grondgebruik waarbij de teelt van bomen wordt gecombineerd met landbouw op dezelfde grond, toegepast op een perceel landbouwgrond als vermeld in artikel 2, 12, van het decreet van 22 december 2006 houdende inrichting van een gemeenschappelijke identificatie van landbouwer, exploitatie en landbouwgrond in het kader van het meststoffenbeleid en van het landbouwbeleid en waarvan de

4 aanmelding via de verzamelaanvraag en het aanplanten van de bomen is gedaan na 1 juni 2012; het vellen van hoogstammige bomen in de veiligheidsstrook aan weerszijden van ondergrondse leidingen of van bovengrondse hoogspanningsleidingen door of op verzoek van de leidingbeheerder; het vellen van hoogstammige bomen in de veiligheidsstrook aan weerszijden van spoorwegen door of op verzoek van de spoorwegbeheerder. Het ontwerpbesluit wordt momenteel voor advies voorgelegd aan de Strategische Adviesraad Ruimtelijke Ordening (SARO), de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten vzw (VVSG), de Vereniging van de Vlaamse Provincies (VVP) en een aantal havengemeenten. Na de tweede principiële goedkeurig door de Vlaamse Regering, zal het advies van de Raad van State worden ingewonnen. Daarna volgt de definitieve goedkeuring. 5. Voor het bebossen van een perceel gelegen in een voor landbouw bestemd gebied of in de voor bosbouw bestemde gedeelten van het grondgebied die palen aan de voor landbouw bestemde zone, is een gemeentelijke bebossingsvergunning vereist. Gelet op artikel van de Omzendbrief betreffende de inrichting en de toepassing van de ontwerp-gewestplannen en gewestplannen van 8 juli 1997 en gewijzigd op 25 januari 2002 en 25 oktober 2002, artikel 35bis, 5 Veldwetboek en het arrest van het Hof van Cassatie van 10 mei 2013 is bebossing van de volgens het gewestplan of een ander plan van aanleg aangeduide bestemming als agrarisch gebied niet per definitie uitgesloten. Er dient, rekening houdende met de gestelde voorwaarden, een gemeentelijke bebossingsvergunning te worden aangevraagd. Een bestemmingswijziging is niet noodzakelijk. Wel dient geval per geval te worden bekeken of het bebossen op zich niet verboden is of strijdig met de gewestplanbestemming of enig ander stedenbouwkundig voorschrift (uit een RUP, een BPA, een stedenbouwkundige verordening, een verkavelingsvergunning, voorwaarden opgelegd bij een stedenbouwkundige vergunning, ). Binnen het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen zal specifieke aandacht worden besteed aan een samenhangende veerkrachtige open ruimte op grond van volgende krachtlijnen: ruimte voor landbouw, natuur en water in een samenhangend en functioneel geheel; fijnmazige groenblauwe dooradering; veerkrachtige inrichting die voedselproductie, biodiversiteit, bodeminfiltratie en regenwatercaptatie garandeert. Uit bovenstaande krachtlijnen blijkt dat er ook bijzondere aandacht gaat naar verweving van functies. Voedselproductie mag in bovenstaande krachtlijn niet te eng gezien worden en omvat ook materialenproductie, zoals vezels (hennep, vlas, ) en hout als een mogelijke agrarische teelt. Door in te zetten op deze alternatieve teelten, kan een diversificatie van inkomsten en landgebruik tot stand komen die ook bijkomende winsten (in de vorm van ecosysteemdiensten) oplevert voor de andere functies die de open ruimte vervult. Zo kunnen ze bepaalde landschappelijke structuren versterken, een rol spelen in verhoogde regenwatercaptatie en bodeminfiltratie, kwetsbare functies bufferen of verbindingen realiseren voor natuurelementen die dergelijke teeltvormen kunnen gebruiken voor migratie of als rust- of schuilplaats. Tevens wordt voorkomen dat andere, niet omkeerbare functies zoals verkaveling en bebouwing de open ruimte verder binnendringen en versnipperen. Ruimtelijke herbestemmingen gebeuren niet louter op basis van teeltkeuze of beplantingen aanwezig op de betrokken percelen. Het herbestemmen naar natuur

5 gebeurt op basis van ruimtelijke visies om natuurgebieden robuuster te maken, om de netwerkfunctie te versterken of om nieuwe natuur te creëren, bijvoorbeeld voor de aanleg van stadsrandbossen of andere natuurgebieden. Voor bosbouw in de zin van kort-omloop-houtteelt zoals bedoeld in het Bosdecreet gelegen in het agrarisch gebied, zie ik geen probleem omwille van het feit dat er gekozen is voor die specifieke teeltvorm. BIJLAGEN 1. Onderzoeksresultaten van het ILVO inzake energieteelten waaronder korte omloophout: Van Hulle S., Van Waes, C., De Vliegher A., Baert J. en Muylle H. (2012) Comparison of dry matter yield of lignocellulosic perennial energy crops in a long-term Belgian field experiment. Grassland Science in Europe: Grassland - a European Resource 17, p Onderzoeksresultaten van het ILVO inzake energieteelten waaronder korte omloophout: Muylle H., Van Hulle S., De Vliegher A., Baert J., Van Bockstaele E. en Roldán-Ruiz I. (2015) Yield and energy balance of annual and perennial lignocellulosic crops for biorefinery use: A 4-year field experiment in Belgium. European Journal of Agronomy 63, p