SOEK Senioren Op Eigen Kracht. Preventieve huisbezoeken bij allochtone ouderen in Almelo

Transcriptie

1 SOEK Senioren Op Eigen Kracht Preventieve huisbezoeken bij allochtone ouderen in Almelo

2 Colofon Senioren Op Eigen Kracht Preventieve huisbezoeken bij allochtone ouderen in Almelo Januari 2017 Tekst: Jannet Visser (GGD Twente) Uitvoering: Hicran Icin (Scoop) Scoop Plesmanweg 9L 7602 PD Almelo Telefoon: GGD Twente Nijverheidstraat JM Enschede GGD Twente Overname van dit rapport of gedeelten daaruit is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. 2

3 Inhoudsopgave SAMENVATTING 5 1 SOEK, UITVOERING EN ORGANISATIE Doel Doelgroep Werkwijze Werving en publiciteit Begeleidend onderzoek 7 2 ALGEMENE INFORMATIE Wijken Leeftijd Geslacht Aantal huisbezoeken Land van herkomst 9 3 RESULTATEN VAN HET HUISBEZOEK Wonen en woonomgeving Wonen Veiligheid Verhuisplannen Gezondheid en zelfredzaamheid Ervaren gezondheid Zorgen Beperkingen Zelfredzaamheid bij boodschappen doen Zelfredzaamheid bij warm eten klaar maken Zelfredzaamheid bij vervoer Vallen Medicijngebruik Tijdsbesteding Bewegen Recreatieve bezigheden Vrijwilligerswerk, mantelzorg en andere bezigheden Tevredenheid tijdsbesteding Sociale contacten en eenzaamheid Huishoudsituatie Sociale contacten Eenzaamheid Taalproblemen Voorzieningen Reacties op de huisbezoeken 23 4 INFORMATIE DOOR DE OUDERENBEZOEKERS Informatie geven Vervolgcontacten en verwijzingen Gespreksduur Oordeel over bezoek Oordeel over zelfredzaamheid Oordeel over eenzaamheid 27 5 CONCLUSIES 28 Bijlage: Opmerkingen bij de vragenlijst 3

4 4

5 Samenvatting Ruim 10 jaar geleden is Scoop in de gemeente Almelo begonnen met preventieve huisbezoeken bij 75-plussers. In de daarop volgende jaren zijn wijk voor wijk ouderen bezocht. Voor allochtone ouderen zijn eveneens huisbezoeken opgezet. Vanaf 2013 heeft Scoop zich aangesloten bij SOEK ( =Senioren Op Eigen Kracht).SOEK huisbezoeken zijn bedoeld om risico s op het gebied van eenzaamheid, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie tijdig te signaleren. De werkwijze is oplossingsgericht en stimuleert de eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid van de bezochte ouderen. Vanaf 2014 is ook voor de allochtone ouderen de SOEK werkwijze gevolgd. Dit is de eerste rapportage over SOEK-huisbezoeken bij allochtone ouderen in Almelo. De rapportage beschrijft de situatie van deze ouderen op het gebied van gezondheid, welzijn en leefstijl. Het begeleidend onderzoek is uitgevoerd door GGD Twente. Totaal zijn er in de periode van eind 2014 tot half ouderen bezocht. De gemiddelde leeftijd is 72 jaar. De belangrijkste resultaten zijn: Wonen Het merendeel van de ouderen is tevreden over de woning en de woonomgeving. 9 (9) 1 bevalt het wonen in de buurt goed en 85% (97%) is tevreden over de woning. 2 (17%) van de bezochte ouderen zegt zich niet meer zo goed te kunnen redden in de woning. Gezondheid Van de bezochte ouderen ervaart 19% (51%) de eigen gezondheid als (zeer) goed. 7 (62%) van de bezochte ouderen zegt door de gezondheid beperkt te zijn in allerlei activiteiten. Het meest genoemd worden beperkingen bij het uitvoeren van huishoudelijke taken en beperkingen in mobiliteit (lopen, tillen, bukken). Veel ouderen, 82% (52%) maken zich zorgen, vooral over hun eigen gezondheid. Het medicijngebruik onder ouderen ligt zeer hoog. 93% (88%) van de bezochte ouderen gebruikt medicijnen (op doktersvoorschrift). Zelfredzaamheid 42% (25%) van de ouderen kan niet meer zelfstandig boodschappen doen. 4 (29%) van de bezochte ouderen maakt niet elke dag zelf warm eten klaar. 49% (23%) van de bezochte ouderen heeft vervoersproblemen, waardoor men ergens niet naartoe kan gaan, waar men wel graag naartoe had gewild. Meest genoemde oorzaken van vervoersproblemen zijn niet kunnen fietsen en niet kunnen auto rijden. Tijdsbesteding Weinig ouderen doen regelmatig aan beweegactiviteiten, namelijk 32% (77%). Het meest genoemd zijn wandelen en fietsen. 82% (96%) van de ouderen heeft recreatieve bezigheden. Verreweg het meest genoemd wordt TV kijken. 15% (48%) van de ouderen maakt gebruik van een computer. 5% (23%) van de bezochte ouderen doet aan vrijwilligerswerk. De helft van de ouderen is tevreden over de manier waarop zij hun tijd vullen. Bij autochtone ouderen is dit 81%. Sociale contacten en eenzaamheid 25% van de bezochte ouderen woont alleen. De meeste ouderen hebben regelmatig contacten met kinderen, familie en/of vrienden en buren. De percentages hiervoor liggen bij autochtone ouderen hoger. Vrijwel iedereen kan bij iemand terecht als er vragen of problemen zijn. 69% (89%) is tevreden over de sociale contacten. 34% (15%) van de bezochte ouderen zich wel eens eenzaam. Mogelijk ligt dit percentage in werkelijkheid hoger. Slechts 37% van de allochtone ouderen kan zich redden met de Nederlandse taal. Voorzieningen Van de bezochte ouderen weet 87% (89%), waar men voor het aanvragen van hulp moet zijn. 52% (49%) van de bezochte ouderen weet waarvoor men bij Scoop terecht kan. 1 Tussen haakjes de percentages uit het SOEK rapport , waarin de resultaten van de huisbezoeken bij autochtone ouderen in Almelo zijn beschreven. De gemiddelde leeftijd was 82 jaar. 5

6 Het huisbezoek is een manier van werken om problemen en risico s op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid (tijdig) te signaleren. Daarnaast kunnen ouderen zich uiten over de beperkingen die zij ervaren in relatie tot hun gezondheid, maar kunnen zij ook praten over de prettige dingen in het leven en de manier waarop zij een zinvolle en bevredigende dagbesteding vinden. De verschillen tussen allochtone en autochtone ouderen zijn aanzienlijk, ondanks het leeftijdsverschil van 10 jaar. De verschillen zijn er met name op het vlak van gezondheid, zelfredzaamheid, tijdsbesteding en sociale contacten. Een geringe of geen beheersing van de Nederlandse taal is hierbij een zeer bepalende factor, waardoor er vaak een beroep wordt gedaan op de hulp van kinderen en familie. De bezochte ouderen tonen zich uiterst positief over de huisbezoeken. Folders worden naar behoefte uitgereikt en eventueel afspraken gemaakt voor een vervolggesprek met de ouderenadviseur. Ouderen worden zoveel mogelijk gestimuleerd om zelf initiatief te nemen. Lukt dat niet, dan kunnen zij rekenen op een steuntje in de rug en dat is in veel gevallen nodig. 6

7 1 SOEK, uitvoering en organisatie 1.1 Doel De doelstelling van Senioren Op Eigen Kracht (SOEK) is het in een vroeg stadium signaleren van risico s of problemen op het gebied van eenzaamheid, zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie en het versterken van eigen initiatief en verantwoordelijkheid van ouderen. Scoop wil ouderen die het risico lopen te vereenzamen al in een vroeg stadium opsporen en niet afwachten tot sociale contacten wegvallen. De SOEK-werkwijze sluit goed aan bij de uitgangspunten van de Wmo om ouderen mogelijkheden te bieden om zo lang mogelijk in de eigen woning te blijven wonen en te laten participeren aan de samenleving. Hoofddoel van de huisbezoeken is het bespreekbaar maken van het onderwerp eenzaamheid en het vergroten van de zelfredzaamheid van ouderen. Niet door middel van het traditionele beroep op voorzieningen en zorg, maar door in te zetten op eigen kracht, initiatief en aandacht voor leefstijl. Komen ouderen er zelf niet uit, dan wordt aanvullende ondersteuning geboden. 1.2 Doelgroep De huisbezoeken richten zich op alle zelfstandig wonende allochtone ouderen vanaf ongeveer 60 jaar in Almelo. Het gaat met name om ouderen met een Turkse, Armeense of Iraakse achtergrond. 1.3 Werkwijze De SOEK-huisbezoeken worden uitgevoerd door stagiaires. Bij de bezoeken wordt gebruik gemaakt van een standaard vragenlijst. Als voorbeeld diende de vragenlijst die bij de huisbezoeken voor de autochtone ouderen gebruikt werd. Door de opbouw van de vragenlijst en de volgorde van de thema s worden de onderwerpen eenzaamheid en zelfredzaamheid bespreekbaar gemaakt. Aan de standaard vragenlijst zijn een aantal specifieke vragen voor allochtone ouderen toegevoegd, onder andere over de kennis en vaardigheid met de Nederlandse taal. In principe is het huisbezoek eenmalig. Bij gesignaleerde problematiek wordt de ouderenadviseur ingeschakeld. Deelname aan de huisbezoeken is vrijwillig en gratis. 1.4 Werving Jaarlijks krijgt Scoop op basis van de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) van de gemeente de adressen van de allochtone 60-plussers. Zij krijgen vervolgens namens Scoop een brief (in het Nederlands), waarin zij uitgenodigd worden voor een huisbezoek. In de brief staat vermeld, dat er binnen twee weken iemand langs komt om een afspraak te maken. Wie dat niet wil, wordt verzocht om af te bellen. Zijn mensen niet thuis, dan wordt nog twee keer een poging gedaan om met hen in contact te komen. Er worden telkens kleine groepjes mensen aangeschreven, omdat er slechts een beperkt aantal stagaires beschikbaar is. 1.5 Begeleidend onderzoek Om inzicht te verkrijgen in de situatie van de doelgroep wordt begeleidend onderzoek uitgevoerd door de GGD. Dit onderzoek geeft een beeld van de totale groep, zodat zo nodig de werkwijze van de stagiaires hierop aangepast kan worden. Het onderzoek biedt handreikingen voor kwalitatieve verbeteringen of veranderingen. De onderzoeksresultaten kunnen bovendien aanknopingspunten geven voor preventief ouderenbeleid van de gemeente en het welzijnswerk of andere organisaties die zich met allochtone ouderen bezig houden, zoals de thuiszorg en de huisartsen. Ook kan een aanzet gegeven worden voor het ontwikkelen van een vervolgaanbod. De vragenlijsten van de huisbezoeken worden op internet ingevoerd bij Scoop. De gegevens worden vervolgens door de GGD gedownload, waarna analyse van de resultaten plaats vindt. In deze rapportage is een vergelijking gemaakt tussen allochtone en autochtone ouderen in Almelo. Bij de autochtone groep is de gemiddelde leeftijd 10 jaar hoger, namelijk 82 jaar. De hogere gemiddelde leeftijd is genomen, omdat bekend is dat gezondheidsproblemen bij allochtone ouderen op jongere leeftijd beginnen. 7

8 2 Algemene informatie 2.1 Wijken De huisbezoeken hebben plaats gevonden in de periode november 2014 tot en met juni De doelgroep voor SOEK zijn zelfstandig wonende allochtone ouderen vanaf ongeveer 60 jaar in Almelo. Totaal zijn186 ouderenbezocht. Zij wonen verspreid over meerdere wijken in Almelo. Tabel 2.1 Aantal bezochte allochtone ouderen per wijk Wijk 10 Binnenstad 3 Wijk 11 De Riet 31 Wijk 13 Sluitersveld 7 Wijk 14 Wierdense Hoek 50 Wijk 15 Nieuwstraat Kwartier 31 Wijk 16 Ossenkoppelerhoek 33 Wijk 17 Hofkamp 2 Wijk 18 Schelfhorst 24 Wijk 19 Windmolenbroek Leeftijd De doelgroep voor het welzijnswerk ouderen groeit met de jaren, al zijn er kleine schommelingen. Tabel 2.2 Inwonertal Almelo Totaal aantal inwoners Aantal Bron: CBS In 2016 bedraagt het aantal inwoners van de gemeente Almelo Daarvan zijn personen 65 jaar of ouder. Dit is 18,5% van de totale bevolking. Volgens prognoses van het CBS zal het aantal ouderen toenemen tot 28% in Het aandeel van de jeugd en van de ouderen in de totale bevolking zal dan ongeveer even groot zijn. In de groep 65 jaar en ouder zijn ook de allochtone ouderen vertegenwoordigd. Naar verhouding zal hun aandeel in de bevolking sneller stijgen, dan dat van de autochtone ouderen, omdat zij niet gelijkmatig over de jaren, maar in grote aantallen in de zeventiger jaren naar Nederland gekomen zijn. De preventieve huisbezoeken richten zich op allochtone ouderen van 60 jaar en ouder. Deze leeftijdsgrens wordt flexibel gehanteerd. De ondergrens is ongeveer 55 jaar. Allochtone ouderen voelen zich vaak eerder oud dan hun autochtone leeftijdsgenoten. Gezondheidsproblemen beginnen ook eerder. Daarnaast zijn mannen vaak getrouwd met jongere vrouwen. De doelgroep gerekend vanaf 55 jaar bestaat uit een kleine 1400 allochtone ouderen. Tabel 2.3 Omvang doelgroep in 2016 Totaal aantal inwoners Almelo Aantal niet-westers allochtoon 55 jaar en ouder Aantal ouderen 55 jaar en ouder uit Turkije 927 Aantal ouderen 55 jaar en ouder uit Irak 441 Naast ouderen die in Irak of Turkije zijn geboren zijn er nog kleine aantallen Marokkaanse en Surinaamse ouderen (respectievelijk 75 en 60 personen). Zij behoren niet tot de doelgroep van SOEK, maar kennen eigen organisaties voor onderling contact en steun. De oudste deelnemer aan SOEK voor allochtone ouderen is 95 jaar; de jongste is 50 jaar. De gemiddelde leeftijd van de bezochte ouderen is 72 jaar. De grootste groep is tussen de 66 en 69 jaar. 8

9 De verdeling van het aantal bereikte ouderen per leeftijd ziet er als volgt uit: Figuur 2.1 Aantal deelnemers naar leeftijd 2.3 Geslacht Van de bereikte ouderen is 42% man en 58% vrouw. De werkelijke man-vrouw verdeling in Almelo bij alle 55-plussers is 47% mannen en 53% vrouwen (cijfers CBS). Er zijn bij de huisbezoeken naar verhouding meer vrouwen dan mannen bereikt. 2.4 Aantal huisbezoeken Totaal zijn er 186 ouderen bereikt voor een huisbezoek in ongeveer anderhalf jaar. Huisbezoeken vinden al meerdere jaren plaats, maar vanaf eind 2014 volgens de SOEK-methodiek. 2.5 Land van herkomst De meeste bezochte ouderen (114 personen) zijn geboren in Turkije. Ongeveer een derde (59 personen) van de bezochte ouderen is afkomstig uit Irak. Turkije Syrië 5% 63% Marokko Irak 32% Figuur 2.2 Land van herkomst 2.6 Sinds wanneer in Nederland? De meeste ouderen zijn in de zeventiger jaren naar Nederland gekomen. Meer recent s de toestroom uit Irak en Syrië. Het aantal ouderen uit deze regio neemt snel toe Figuur 2.2 Sinds wanneer in Nederland? 9

10 3 Resultaten van het huisbezoek In dit hoofdstuk zijn de gegevens van 186 vragenlijsten verwerkt. In een aantal gevallen zijn echtparen bezocht. Dit is altijd gerekend als twee personen. Voor elke partner is een afzonderlijke vragenlijst ingevuld. De beschreven thema s volgen de onderwerpen volgorde van de vragenlijst. Naast percentages wordt ook een deel van de aanvullende opmerkingen weergegeven in cursief. Deze opmerkingen zijn door de ouderen zelf gemaakt. Zo mogelijk worden de gegevens uit de huisbezoeken vergeleken met de resultaten van de meest recente SOEK huisbezoeken bij de autochtone ouderen in Almelo. De gemiddelde leeftijd was toen 82 jaar. 3.1 Wonen en woonomgeving Wonen Hoe bevalt het wonen in deze buurt? Slecht 3% 4% Niet altijd goed 8% 5% Goed Figuur 3.1 Tevredenheid buurt 89% 91% Over de woonomgeving zijn de meeste ouderen (9) tevreden. Er is nauwelijks verschil tussen mannen en vrouwen. Autochtone ouderen oordelen vergelijkbaar over hun buurt. Enkele opmerkingen: - Kan niet opschieten met de buren. Hebben vaak last van ze. - Woont al 36 jaar in deze wijk en is eg tevreden, wil hier niet weg. - Rustige en fijne buurt en goede buren. - Heel goed en zeer tevreden. - Fijne buren, veilige wijk, veel groen en voorzieningen, zoals winkels in de buurt. - Meneer is tevreden. Hij en zijn vrouw zijn heel actief in het leren spreken van de Nederlandse taal. - Oude woningen. Hoe bevalt de woning? Slecht Niet altijd goed Goed 3% 5% 1 13% 87% 82% Figuur 3.2 Oordeel woning De meeste ouderen, 85%, zijn tevreden over de woning waarin zij nu wonen. nen zijn iets minder positief dan vrouwen. Kunt u zich nog goed redden in uw woning? 78% 82% Figuur 3.3 Redzaamheid in de woning 10

11 Ongeveer 2 van de bezochte ouderen kan zich niet meer goed redden in de woning, waar zij nu wonen. nen hebben hier wat vaker moeite mee, dan vrouwen, maar het verschil is klein. Bij de autochtone SOEK ouderen lag het percentage op 17%. Aan de bezochte ouderen is gevraagd of zij mogelijkheden zien om zelf hun redzaamheid in de woning te vergroten. Meer huishoudelijke hulp wordt verreweg het meest genoemd om zich beter in huis te kunnen redden. Thuiszorg, hulp van de kinderen en praktische aanpassingen, zoals een traplift, worden ook genoemd. Enkele opmerkingen: - Huishoudelijke hulp. 14x - Mevrouw heeft boven een wc laten maken. - Traplift aanwezig. 2x - Keuken zou mevrouw graag verlaagd willen hebben. - Hulp bij het (trap)lopen. Door rugpijn last van benen en knieën. - Stoeprand aanpassen in verband met scootmobiel van meneer Veiligheid Voelt u zich wel eens onveilig in uw woning? 12% 13% Figuur 3.4 Onveilig voelen De vraag is met name gesteld om ouderen te wijzen op de risico s van voor- en achterdeuren die niet op slot zijn en het gemak, waarmee louche figuren zich in huis weten te praten. Van de bezochte ouderen voelt 12% zich wel eens onveilig in de woning. Dit percentage is even hoog als bij autochtone ouderen. Enkele opmerkingen over veiligheidsgevoelens: - Meneer is niet bang om buiten te zijn. - Ze hebben sinds kort straatlampen in de achtertuin. - Paar jaar geleden ingebroken. 4x - Heel vaak last van de buren. - Alles bevalt ons erg goed in deze rustige buurt. - Meneer is weleens overvallen - Laatste tijd veel inbraken in de buurt. Vroeg de gordijnen dicht en de ramen en deuren op slot. - Fijne buren, veilige wijk, veel onderling contact, veel landgenoten in de buurt. - In verband met leeftijd durft hij 's avonds niet naar buiten Verhuisplannen Heeft u verhuisplannen? 11% 12% Figuur 3.5 Verhuisplannen Gemiddeld heeft ongeveer 11% van de ouderen verhuisplannen. Het percentage wijkt nauwelijks af van de autochtone SOEK ouderen. Van hen heeft 12% verhuisplannen. Enkele opmerkingen: - Ben tevreden. Aan de andere kant van de wijk wonen kinderen en kleinkinderen. - Heeft heimwee naar Turkije. 2x 11

12 - Twijfelt over het verhuizen naar Turkije. - Sinds 2 jaar woont ze in dit appartement en het bevalt haar goed. - Zij wil wel graag, maar haar man nog niet. Dochter gaf aan dat het beter is gelijkvloers te wonen. - Wonen er net 1 jaar. - Misschien naar het westen in verband met familie. - Zeer tevreden. - Wil graag naar verzorgingstehuis - Eigen kinderen wonen ook in de wijk. 3.2 Gezondheid en zelfredzaamheid Ervaren gezondheid Hoe zou u over het algemeen uw gezondheid willen noemen? Slecht Matig Goed Zeer goed Uitstekend 3% 1% 7% 2 18% 46% 48% 61% Autochtoon Allochtoon Figuur 3.6 Ervaren gezondheid Hoewel veel ouderen gezondheidsproblemen hebben, beoordelen zij hun eigen situatie niet per definitie als matig of slecht. Van de bezochte allochtone ouderen geeft 19% aan de eigen gezondheid (zeer) goed te vinden. Bij de autochtone ouderen is dit percentage aanzienlijk hoger, namelijk 51%. Dit ondanks het leeftijdsverschil van 10 jaar. Bijna twee derde van de allochtone ouderen beoordeelt de eigen gezondheid als matig. 2 vindt de eigen gezondheid (zeer)slecht. nen oordelen iets positiever over hun gezondheid dan vrouwen, maar het verschil is niet groot. Slecht Matig Goed Zeer goed Uitstekend 1% 1% 22% 17% 16% 21% 61% 61% Figuur 3.7 Ervaren gezondheid Zorgen Maakt u zich wel eens zorgen? 78% van de allochtone ouderen maakt zich wel eens zorgen. Bij de autochtone ouderen is dit 52%. en maken zich vaker zorgen dan mannen. Dit geldt zowel voor allochtone, als autochtone ouderen. 12

13 Waar maakt u zich zorgen over? Anders Onveilig voelen Angst voor de toekomst Financiële zorgen Alleen zijn, eenzaamheid Overlijden van naaste Zorg om mijn (klein)kinderen Zorg om mijn partner Gebrek aan zorg Mijn geestelijke gezondheid Mijn lichamelijke gezondheid 4% 12% 2% 3% 8% 1 2% 1 5% 12% 4% 3% 7% 2 12% 19% 4% 18% 7% 28% 43% 82% Autochtoon Allochtoon Figuur 3.8 Zorgen Veel allochtone ouderen, 82%, maken zich zorgen, vooral over hun gezondheid. Veel zorgen kunnen een negatief effect hebben op de ervaren gezondheid en het algeheel welbevinden. De meeste zorgen zijn er over de eigen lichamelijke gezondheid, de geestelijke gezondheid, de kinderen en de gezondheid van de partner. Allochtone en autochtone ouderen verschillen daar niet zoveel in. en maken zich vaker zorgen, dan mannen. Bij allochtone ouderen is dit net zo, als bij autochtone ouderen. De zorgen die men benoemt, gaan voornamelijk over de lichamelijke ziekten en aandoeningen die men heeft. Uit de lange lijst enkele voorbeelden: - Hartmedicijnen en bloed onderzoek. - Heeft hartoperatie gehad. 2x - Knieklachten en mevrouw moet geopereerd worden aan staar. - Last tijdens het lopen, de bloeddruk is niet stabiel en ze heeft last van diabetes. - Hartproblemen. - Gehoorproblemen, duizeligheid, maagklachten. - Kan moeilijk lopen - Ik kan de toekomst niet voorspellen, wat komt dat komt. - Wat komt er van mij terecht na mijn overlijden? - Spierpijn, miltklachten, ontsteking. - Heeft last van knieën, armen en hoofdpijn Beperkingen Zijn er dingen die u niet (meer) kunt doen vanwege uw gezondheid? 72% 67% Figuur 3.9 Problemen door gezondheid 7 van de allochtone ouderen zegt vanwege de gezondheid beperkingen te hebben op allerlei vlak. Bij de autochtone ouderen ligt dit percentage op 62%. Allochtone vrouwen hebben meer problemen, dan allochtone mannen. Bij de autochtone ouderen is dit net zo. 13

14 Wat kan men niet meer? Mobiliteit 63% Persoonlijke verzorging 35% Huishoudelijke taken 84% Figuur 3.10 Beperkingen Het hoogst scoren de huishoudelijke taken. Op de tweede plaats komen de beperkingen in mobiliteit (bukken, tillen, lopen). Meestal wordt een combinatie van beperkingen genoemd, dus bijvoorbeeld niet alleen beperkingen bij huishoudelijke taken, maar ook beperkingen in mobiliteit. Om problemen te voorkomen of op te lossen wordt vooral ingezet op huishoudelijke hulp, hulp van de kinderen en de thuiszorg. Enkele opmerkingen over beperkingen: - Uit bed gaan is lastig voor meneer. - Lange afstanden lopen lukt niet meer. - Eten en drinken, baden/douchen/wassen, aan- en uitkleden, kousen aantrekken, in en uit bed stappen, zitten en opstaan, toiletbezoek, dagelijkse haarverzorging, nagels en voetverzorging. - Mevrouw is aan haar linkerkant van haar lichaam verlamd. - Met veel rust kan zij de taken gewoon uitvoeren. - Wandelen met echtgenote kan niet meer. - De tuin onderhouden en belastingaangifte Zelfredzaamheid bij boodschappen doen Kunt u zelf de dagelijkse boodschappen doen? 51% 67% Figuur 3.11 Boodschappen Van de allochtone ouderen kan 58% nog zelfstandig boodschappen doen. Bij de autochtone ouderen is dit 75%. en hebben bij het boodschappen doen aanzienlijk meer problemen dan mannen. Het boodschappen doen wordt op allerlei manieren geregeld. Meestal doen de kinderen dit of men gaat men samen met een van de kinderen. Ook de familie, de thuiszorg en de partner worden ingeschakeld. Allochtone vrouwen doen zelden alleen boodschappen Zelfredzaamheid bij warm eten klaar maken Maakt u zelf elke dag warm eten klaar? 71% 45% Figuur 3.12 Warm eten 6 van de allochtone ouderen maakt elke dag warm eten klaar. Bij de autochtone ouderen is dit 71%. 4 van de allochtone ouderen regelt het warm eten op een andere manier. Vaak is het een combinatie van zelf koken en de kinderen. nen hebben wat vaker problemen met warm eten klaar maken, dan vrouwen. Bij allochtonen zal dit veelal te maken hebben met een traditionele rolverdeling. Enkele opmerkingen, die bij deze vraag worden gemaakt: - Familie helpt. 5x - Mijn schoondochter komt 2x per week en ik kook de rest van de week zelf. - Buren brengen warm eten. 14

15 - Als mevrouw zich goed voelt. Meestal kant en klaar eten. - Zittend maakt mevrouw eten klaar. - Huishoudelijke hulp. 2x - Eet vaak eenvoudig, krijgt warm eten bij de dagbesteding Zelfredzaamheid bij vervoer Heeft u wel eens problemen met vervoer, waardoor u ergens niet naartoe gaat, waar u wel naartoe had gewild? 56% 39% Figuur 3.13 Vervoersproblemen Bijna de helft van de allochtone ouderen heeft wel eens problemen met vervoer. Bij de autochtone ouderen is dat een kwart. en hebben vaker vervoersproblemen dan mannen. Er zijn verschillende oorzaken voor vervoersproblemen. Het meest genoemd zijn het niet kunnen fietsen en auto rijden. Ook het slecht kunnen zien wordt vaak genoemd als reden. Andere reden. 37% Ik vind de regiotaxi te duur. 7% Ik weet niet wie ik moet vragen. 1% Ik durf geen auto meer te rijden. 12% Ik kan niet auto rijden, nooit geleerd 55% Ik durf niet meer te fietsen. 11% Ik kan niet fietsen, nooit geleerd 47% Figuur 3.14 Oorzaak vervoersproblemen Andere oorzaak vervoersproblemen: - Ouderdom. 3x - Geen fiets. - De scootmobiel is stuk. - De bus is te duur. - Heeft geen auto. 6x - Kinderen ver weg. - Ze vindt het eng om het verkeer in te gaan. - Gezondheidsproblemen. 9x - Geen rijbewijs. 2x - Taalproblemen. 2x - Verdwalen. Meest genoemde oplossing voor vervoersproblemen is gebruik maken van de kinderen. De regiotaxi en Valys worden nauwelijks genoemd. Opvallend vaak wordt de scootmobiel genoemd als oplossing Vallen Bent u de laatste drie maanden wel eens gevallen? 12% 16% Figuur 3.15 Vallen 15

16 14% van de allochtone ouderen is de afgelopen drie maanden gevallen. Bij de autochtone ouderen is 2 in de afgelopen drie maanden gevallen. Doorgaans vallen vrouwen vaker dan mannen, maar bij de allochtone ouderen is dit andersom. Er wordt iets vaker buitenshuis dan binnenshuis gevallen. Meestal is dit andersom Medicijngebruik Gebruikt u medicijnen (op doktersvoorschrift)? 95% 92% Figuur 3.16 Medicijngebruik Bijna alle allochtone ouderen, 93%, gebruiken medicijnen op doktersvoorschrift. Bij de autochtone ouderen is dit 88%. en gebruiken vaker medicijnen dan mannen. Dit is bij allochtone en autochtone ouderen hetzelfde. Enkele opmerkingen bij medicijngebruik: - Moet elke dag aan zuurstoffles. - Soms helpen de medicijnen ook niet - Mijn gezondheid blijft het zelfde. - Alleen tegen de pijn, gewoon uit de drogist. - Met ondersteuning van de thuiszorg. - Mijn voeten heb ik vreselijk pijn, medicijnen helpen niet, veel last ervan. - Door mijn suikerziekte komt dat ik soms onwel wordt en val. - Mevrouw vergeet soms haar medicijnen in te nemen. - Onder begeleiding van haar dochter en thuiszorg.. - Nog steeds bang voor nieuwe ziektes. Kunt u zich met de medicijnen redden? De vraag naar medicijnen is niet bedoeld om te informeren naar welke medicijnen er worden gebruikt. De vraag is een aangrijpingspunt om te wijzen op mogelijkheden om het medicijngebruik goed te regelen, zoals door afspraken met de thuiszorg of apotheek. Ook wordt zo nodig gewezen op het verband tussen medicijngebruik en vallen. De meeste ouderen (82%) kunnen zich goed redden met de medicijnen. Enkele ouderen benadrukken, dat het wel goed gaat, maar dat het wel noodzakelijk is om afspraken te maken. Vaak is het klaar zetten van de medicijnen een gezamenlijke afspraak tussen man en vrouw. In andere gevallen wordt de thuiszorg ingezet of de kinderen. 7% van de bezochte ouderen kan zich niet goed redden met de medicijnen. Wie is uw huisarts? De ouderen noemen 18 verschillende huisartsenpraktijken, waar zij patiënt zijn. Het meest genoemd is de praktijk van dr.zijp en dr.van der Werff en dr.start van praktijk De Schelfhoed. De vraag naar de huisarts is gesteld om ouderen zo nodig te kunnen verwijzen, een steuntje in de rug kunnen geven bij het maken van een afspraak, met hen mee te gaan naar de huisarts of om zelf met de huisarts contact op te kunnen nemen. 3.3 Tijdsbesteding Bewegen Doet u regelmatig aan sport- of bewegingsactiviteiten? 29% 37% Figuur 3.17 Sportieve of beweegactiviteiten 16

17 Ongeveer een derde van de allochtone ouderen zegt regelmatig te bewegen. Bij de autochtone ouderen is dit drie keer zoveel. en bewegen minder vaak dan mannen. Aan welke sport- en/of bewegingsactiviteiten doet u? Anders 19% Fitness 8% Zwemmen 2% Werken in de tuin 14% Wandelen 73% Fietsen 32% MBvO Figuur 3.18 Beweegactiviteiten Wandelen en fietsen zijn het meest populair. Wandelen is populair bij mannen èn vrouwen; fietsen wordt voornamelijk door mannen gedaan. Ruim de helft van de ouderen die regelmatig bewegen, doet dit wekelijks (niet dagelijks). In de categorie anders worden niet zo veel activiteiten genoemd, namelijk: - Fysio. 6x - Bidden in moskee. - Huiskamerproject. - Hometrainer. - Boodschappen doen. 2x - Huishouden. - Dagbesteding Recreatieve bezigheden Heeft u recreatieve bezigheden? 87% 78% Figuur 3.19 Recreatieve bezigheden 82% % van de allochtone ouderen heeft recreatieve bezigheden. Bij de autochtone ouderen ligt dit percentage op 95%. en hebben vaker recreatieve bezigheden dan mannen. Welke recreatieve bezigheden heeft u? Andere hobby Muziek en/of koor Computeren Bingo Biljarten Kaarten Puzzelen TV kijken Handwerken/knutselen Lezen 2% 5% 1% 1% 4% 24% 36% 59% Figuur 3.20 Recreatieve bezigheden 17

18 TV kijken wordt het meest genoemd, gevolgd door lezen. Het is opvallend dat bijvoorbeeld handwerken of puzzelen zo weinig benoemd worden. Autochtone ouderen laten wat dit betreft een heel ander en meer gevarieerd beeld zien. Andere activiteiten die allochtone ouderen noemen zijn bijvoorbeeld: - Dagbesteding. 24x - Naar de moskee. 2x - Bijeenkomsten met vrouwen en helpen in de moskee - Hout hakken. 2x - Praatje maken met de buren of bij hen op bezoek gaan. - Schilderen. 2x - Lezen van de Koran. 2x - Naar de Armeense kerk. 5x - Buurtactiviteiten - Schrijven. - Koken. 2x - Vrijwilligerswerk. 3x - Winkelen - Spelletjes. 2x Heeft u een abonnement op een krant of tijdschrift? Niemand heeft een abonnement. Maakt u gebruik van de computer? 11% 22% Figuur 3.21 Computeren 15% van de allochtone ouderen maakt gebruik van een computer. Bij de autochtone ouderen is dit 48%. Waarvoor gebruikt u de computer? Anders 74% Internet bankieren Teksten maken 11% Foto's verwerken Spelletjes (kaarten, bridgen) Informatie opzoeken /contacten onderhouden 26% 26% Figuur 3.22 Computer activiteiten De computer wordt het meest gebruikt om informatie op te zoeken en om contacten te onderhouden. In de categorie anders wordt dit nog eens bevestigd. Skypen wordt het meest genoemd en verder krant lezen en nieuws opzoeken. Opvallend dat men niet aan internet bankieren doet Vrijwilligerswerk, mantelzorg en andere bezigheden Naast bewegen en recreatieve activiteiten zijn er nog heel veel andere manieren om de tijd zinvol door te brengen, bijvoorbeeld door het uitvoeren van vrijwilligerswerk of het geven van mantelzorg. Doet u aan vrijwilligerswerk? 5% van de allochtone ouderen doet aan vrijwilligerswerk. Genoemd worden: 18

19 - Lid van platform ouderen vereniging. 2x - Bij Scoop. 2x - Basisschool - Voedselbank. Bij de autochtone ouderen doet 23% vrijwilligerswerk. Zij noemen ook deels andere activiteiten, zoals koffie schenken in een verpleeghuis, ziekenbezoek of werk bij de Zonnebloem of de voetbalvereniging. Geeft u mantelzorg? telzorg is in de vragenlijst duidelijk omschreven. telzorg is zorg die wordt gegeven aan een bekende uit uw omgeving, zoals uw partner, kinderen, buren of vrienden, als deze voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt zijn. 5% van de allochtone ouderen geeft mantelzorg. en iets vaker, dan mannen. De meeste mantelzorg wordt aan de partner gegeven. De meeste mantelzorgers vinden dat deze zorg er gewoon bij hoort, maar dat het wel zwaar is. Bij autochtone ouderen ligt het percentage mantelzorg geven drie keer zo hoog. Ook zij vinden, dat deze zorg er gewoon bij hoort, maar geven daarnaast ook aan dat het voldoening geeft. Heeft u nog andere bezigheden? Ongeveer 2 van de allochtone ouderen noemt nog andere bezigheden. Het meest genoemd is het oppassen op de kleinkinderen. Ook zijn veel ouderen actief in de moskee Tevredenheid tijdsbesteding Bent u tevreden over de manier waarop u uw tijd kunt besteden? Nee, niet tevreden 2% 17% Redelijk tevreden 17% 33% Ja, tevreden 5 81% Autochtoon Allochtoon Figuur 3.24 Tevreden over tijdsbesteding De helft van de allochtone ouderen is tevreden over de tijdsbesteding. Dit percentage ligt aanzienlijk lager als bij de autochtone ouderen. Veel allochtone ouderen zijn ontevreden. Een derde (50 personen) wil toch wat veranderen aan de tijdsbesteding. Opvallend vaak wordt dan genoemd, dat men naar het huiskamerproject van Scoop of naar de dagbesteding wil. Genoemd worden dan bijvoorbeeld: - Huiskamerproject Scoop Welzijn. 8x - Meneer heeft het financieel heel moeilijk en kan daarom momenteel niet veel doen. - Parken waar geen honden komen, zodat je met je kleinkinderen tijd kunt doorbrengen op een speelplein met bankjes. - Ik zou graag meer willen weg gaan, maar dat kan niet met mijn zieke man. - Weer vrijwilligerswerk oppakken. - Meneer zou het liefst weer jong willen zijn. - Meer sociale contacten. - Hij wil veel, maar is beperkt door zijn gezondheidsproblemen. - Computerles. - Samen met vrouwen in groepsverband praten. De gezelligheid mist mevrouw. - Meneer zou graag wat meer invulling willen geven aan de dag. Hij zit veel thuis en zou liever meer contacten hebben. - Dagopvang. 29x - Het liefst bij mijn vrouw blijven wonen en niet naar een verzorgingstehuis. - Driewieler om ook zelfstandig op pad te kunnen. - Mist de tijd in Irak, toen hij werkte. 19

20 3.4 Sociale contacten en eenzaamheid Huishoudsituatie Na een aantal inleidende gespreksonderwerpen over wonen, zelfredzaamheid, gezondheid en tijdsbesteding volgt het wat zwaardere onderwerp sociale contacten en eenzaamheid. Allereerst is gevraagd naar de huishoudsituatie. Wie wonen er bij u in huis? Anders 14% 2 Samen met partner 48% 74% Ik woon alleen 12% 33% Figuur 3.25 Huishoudsituatie Ruim de helft van de allochtone ouderen (6) woont nog samen met een partner; een kwart woont alleen. en wonen veel vaker alleen, dan mannen. In de categorie anders worden allerlei varianten genoemd van samenwonen met zoon of dochter of andere familieleden. Er is nadrukkelijk gevraagd naar het al dan niet hebben van kinderen, omdat zij een belangrijke rol hebben bij het onderhouden van sociale contacten en het geven van zorg en praktische ondersteuning. Zijn er geen kinderen, of wonen de kinderen ver weg, dan is de oudere aangewezen op een ander sociaal netwerk. Van de bezochte ouderen heeft 9 kinderen Sociale contacten Regelmatig contact met kinderen, familie, vrienden en buren kan een gevoel van eenzaamheid wellicht voorkomen of temperen of kan iemand door een moeilijke periode heen helpen. Heeft u regelmatig contact met uw familie, vrienden en/of mensen uit de buurt? Heeft u regelmatig contact met uw kinderen? 86% van de allochtone ouderen heeft regelmatig contact met de kinderen en eveneens 86% heeft regelmatig contact met familie, vrienden en buren. Bij autochtone ouderen liggen beide percentages op 98%. Door de regelmatige contacten kan bijna iedereen wel met vragen of problemen bij iemand terecht. 94% van de allochtone ouderen beantwoordt een vraag hierover bevestigend. Bent u tevreden over uw sociale contacten? Nee 2% 12% Even tevreden als ontevreden 1 21% Ja 69% 89% Autochtoon Allochtoon Figuur 3.26 Tevreden over sociale contacten Ruim twee derde van de allochtone ouderen is tevreden over hun sociale contacten. De tevredenheid bij autochtone ouderen is aanzienlijk groter. Ook veel meer allochtone ouderen zijn ontevreden. Een flinke groep (50 personen) wil wel wat veranderen aan de sociale contacten. Genoemd worden dan bijvoorbeeld: 20

21 - De Nederlandse taal leren spreken. - Mevrouw heeft haar kleindochter nooit gezien, dat ziet ze wel graag gebeuren. - Wil mijn zoon graag zien. 2x - Huiskamerproject. 2x - Dagopvang. 14x - Meer contact. 9x - Meneer had vroeger meer contacten met vrienden - Samen met vrouwen in groepsverband praten. - Meer contact met mensen die dezelfde taal spreken. 5x - Meer onder de mensen komen. 3x - Kinderen uit Irak hierheen. 2x Eenzaamheid Na de vragen over sociale contacten zijn twee directe vragen gesteld over alleen zijn en eenzaamheid. Voelt u zich wel eens alleen? 42% 32% Figuur 3.27 Alleen zijn Voelt u zich wel eens eenzaam? 37% 31% Figuur 3.28 Eenzaamheid 39% van de allochtone ouderen voelt zich wel eens alleen; 34% voelt zich wel eens eenzaam. Bij autochtone ouderen voelt 29% zich wel eens alleen en 13% voelt zich wel eens eenzaam. Voor beide groepen geldt, dat vrouwen vaker eenzaam en alleen zijn dan mannen. De percentages liggen bij de allochtone ouderen echter aanzienlijk hoger. Hoe kan eenzaamheid worden voorkomen? Enkele opmerkingen en suggesties: - Mevrouw voelt zich eenzaam als ze alleen thuis is. - Mevrouw zoekt contact met de familie of kennissen van haar. - Ze zoekt afleiding door naar haar zoon toe te gaan. - Wanneer haar broer er niet meer is, voelt mevrouw zich soms wel eenzaam. - Mevrouw woont verder weg van haar dochter, waardoor ze minder contact heeft. Daarom wil ze graag gaan verhuizen. - Ik wacht op de dood. - Momenteel geen oplossing voor, haar man is ernstig ziek en die heeft haar hulp nodig. - Meneer voelt zich eenzaam als vrouw niet thuis is. Nog geen oplossing voor gevonden. - Ik kan er met vriendinnen en buren en vooral schoondochters over praten. - Geen oplossing in verband met gehoorproblemen en vergeetachtigheid. - Mevrouw heeft last van depressie. - Veel telefoneren met de familie en gebruik maken van Stafo zorg.. - Ik probeer uit huis te gaan. Fietsen of wandelen. - Als ze zich alleen voelt gaat ze bidden. 54 allochtone ouderen voelen zich eenzaam. Van deze groep heeft bijna de helft geen echte oplossing gevonden voor dit probleem. De dagbesteding wordt vaak als oplossing genoemd, maar niet iedereen krijgt daarvoor een indicatie. 35 ouderen willen graag een vervolgcontact met de ouderenadviseur. Twee derde van deze groep is eenzaam. Dus niet alle eenzame ouderen willen nog eens verder praten met de ouderenadviseur, 21

22 maar wel een flink aantal. Bij autochtone ouderen is veel minder behoefte aan vervolgcontact met de ouderenadviseur of het nu om eenzaamheid gaat of om iets anders Taalproblemen Kunt u zich redden met de Nederlandse taal? 34% 43% Figuur 3.29 Kennis van het Nederlands 37% van de allochtone ouderen kan zich redden met de Nederlandse taal. nen zijn iets vaardiger dan vrouwen. Een groot aantal ouderen beheerst de Nederlandse taal niet. Wat kunt u zelf? Post lezen 19% Praatje maken met de buren 58% Boodschappen doen 72% Afspraak maken, 31% Figuur 3.30 Taalvaardigheid Ruim 100 ouderen hebben deze vraag beantwoord. Boodschappen doen lukt een flinke groep nog wel, ook al spreekt niet iedereen de Nederlandse taal. Een praatje met de buren scoort hoog, maar vaak zullen dit buren zijn, die dezelfde taal spreken. Of het praatje met Nederlands sprekende buren ook zo gemakkelijk gaat, is de vraag. Post lezen of een afspraak maken met de huisarts of een andere instantie is voor veel allochtone ouderen moeilijk of helemaal niet mogelijk. Vaak is men hierbij afhankelijk van de hulp van anderen. Enkele opmerkingen bij deze vraag: - Als meneer de post niet begrijpt helpt de thuiszorg. 3x - Zoon helpt. 2x - Iemand gaat mee met afspraken. 2x - Te ziek kan niets. - Neemt iemand mee. Kan wel Engels. - Spreekt de Engelse taal. 2x - Gaat naar school om de Nederlandse taal te leren. 2x - Boodschappen samen met iemand anders. 2x - Afhankelijk van anderen 3.5 Voorzieningen Voor ouderen zijn veel voorzieningen en regelingen in het leven geroepen, maar maakt men er ook gebruik van? 87% van de allochtone ouderen weet waar men met een hulpvraag terecht kan. Dit verschilt weinig van de autochtone ouderen. Bij hen is het percentage 89%. Als u hulp nodig heeft, weet u dan waar u terecht kunt? 88% 86% Figuur 3.31 Hulp 22

23 Bijna driekwart van de ouderen heeft goede ervaringen met het aanvragen van hulp; 23% oordeelt matig en 4% heeft slechte ervaringen. Het minder goede oordeel wordt vaak veroorzaakt door het afwijzen van een aanvraag of het niet verkrijgen van een indicatie voor de dagbesteding. Enkele opmerkingen: - Wij hebben thuiszorg aangevraagd maar deze is ons niet toegekend. - Mevrouw heeft thuiszorg aangevraagd, maar kreeg dit niet. - Huishoudelijke hulp en alle andere hulpvragen regelen de kinderen. - Ze wacht nog op reactie. 2x - Hulp aangevraagd voor de persoonlijke verzorging. - Familie helpt veel, kinderen ook. 5x - Mevrouw krijgt thuiszorg en is hier blij mee. - Er komt huishoudelijke hulp, dat is goed geregeld. 4x - Geen recht op thuiszorg. Voor veel vragen en praktische ondersteuning kunnen ouderen terecht bij het welzijnswerk ouderen. Weet u waarvoor u terecht kunt bij Scoop Almelo? 56% 46% Figuur 3.32 Scoop Van de bezochte ouderen weet ongeveer de helft, 52%, waarvoor zij bij Scoop terecht kunnen. Het percentage is vergelijkbaar met dat van autochtone ouderen. en zijn iets beter op de hoogte dan mannen. Veel ouderen hebben informatiefolders van Scoop uitgereikt gekregen. Bent u bekend met financiële regelingen, zoals huurtoeslag, kwijtschelding van gemeentelijke belastingen of Almelo Doet Mee? 78% 7 Figuur 3.36 Bekend met financiële regelingen Veel allochtone ouderen (75%) zijn bekend met allerlei financiële regelingen. Het percentage ligt onverwacht aanzienlijk hoger, dan bij autochtone ouderen. Nog niet de helft van de autochtone ouderen, 48%, is bekend met allerlei financiële regelingen. Heeft u behoefte aan ondersteuning bij het doen van uw financiële administratie? 16% van de allochtone ouderen (27 personen) heeft behoefte aan ondersteuning bij het doen van de financiële administratie. 3.6 Reacties op de huisbezoeken Aan het einde van het gesprek is rechtstreeks gevraagd wat men van het gesprek vond en of men nog vragen, tips of adviezen heeft. Over het algemeen zijn de reacties positief. Fijn dat er iemand tijd neemt voor een goed gesprek en een luisterend oor biedt. De meest genoemde kwalificaties zijn fijn, goed en prettig. Over het gesprek zelf zijn de volgende opmerkingen gemaakt (integrale lijst): - Dankbaar, prettig. - Erg fijn om iemand te spreken die luistert naar onze problemen. - Erg gezellig en nuttig. Fijn dat er iemand is die vanuit Scoop betrokken is bij ouderen en vraagt hoe het met hen gaat. - Fijn gesprek. 58x - Fijn dat er iemand langs komt om te vragen hoe het met je gaat. 23

24 - Fijn dat er interesse is naar hoe burgers denken over de wijk. - Fijn dat er nog zulke huisbezoeken plaatsvinden. - Fijn en informatief. 6x - Fijn en nuttig. - Fijn en prettig. Ik heb de informatie gekregen waar ik geen weet van had. - Fijn gesprek, er is eerder niemand geweest hiervoor. - Fijn gesprek, hart gelucht. - Fijn gesprek. Eerste keer dat er op deze manier interesse werd getoond. - Fijn om met iemand te praten over mijn problemen. - Fijn om te zien dat er mensen langskomen om te vragen hoe het met mij gaat. - Fijn, dat er interesse getoond wordt in wat ouderen denken. - Fijn, er moet veel geregeld worden. Ze kan zelf niet elke keer met brieven ergens naar toe. - Fijn, ze willen wel vaker huisbezoek. - Gezellig. 3x - Goed. 5x - Goed en informatief. 4x - Goed en leerzaam! - Goed gesprek, wel emotioneel. - Goed, fijn. - Goed, fijn dat er zulke huisbezoeken zijn. - Goed, zeer dankbaar en tevreden. - Goed. Bedankt voor jullie belangstelling en fijn dat jullie geweest zijn. - Heel dankbaar. - Heel erg fijn dat mensen interesse hebben in ouderen en een luisterend oor bieden. - Het was een fijn gesprek, waar ik opgelucht van werd. - Ik vond het erg nuttig, maar ik wil graag ook resultaten van deze enquête via gemeente zien in verband met de toekomst. - Informatief. 2x - Informatief en leerzaam. - Informatief. Ze weten nu wie ze kunnen bellen als ze een hulpvraag hebben. - Leerzaam, mijn zoon weet meer van Scoop - Leuk, kom vaker langs. 2x - Leuk.. - Luisterend oor is altijd goed, fijn en prettig - Mevrouw is dankbaar en wil graag gesprekken met een ouderenadviseur. - Mevrouw vond het gesprek prettig en gezellig. - Mevrouw vond het heel fijn en zou wel vaker huisbezoek willen. - Nuttig en fijn dat er een bekende op bezoek komt. Bezoek is altijd welkom. - Nuttig, ik weet nu wat Scoop doet. Fijn dat ik mijn mening mag zeggen. - Perfect, heel leuk dat mensen om ons geven. - Prettig gesprek. 18x - Prettig en dankbaar. 5x - Prettig en fijn. 3x - Prettig ervaren, vindt het fijn als iemand aan hem denkt. 2x - Prettig, alles is wat duidelijker. - Prettig, ben dankbaar dat huisbezoeken plaats vinden. - Prima. 3x - Tevreden. - Voldaan gevoel, prettig gesprek. - Zinnig. - Zinvol en informatief. 2x - Zinvol en prettig. 24

25 4 Informatie door de ouderenbezoekers 4.1 Informatie geven Tijdens de huisbezoeken is de meeste informatie gegeven over Scoop zelf, de Infowijzer, de ouderenadviseur, Scoop algemeen en het Senioren Advies Team van Scoop. Meestal is over deze onderwerpen een folder of brochure uitgereikt. In figuur 4.1 wordt een volledig overzicht gegeven van de onderwerpen, waarover informatie is gegeven. Bij de huisbezoeken ligt het accent op zelfredzaamheid en het voorkomen van eenzaamheid. Het is niet de bedoeling om zoveel mogelijk informatie over zoveel mogelijk onderwerpen te geven. Het gaat in de eerste plaats om de informatiebehoefte van de oudere zelf. anders maatjes/samen Actief bezoekmogelijkheden financiële regelingen cursussen activiteiten personenalarmering/telefooncirkel hulpmiddelen maaltijdvoorzieningen dagopvang/dagverzorging wonen met zorg psychische ondersteuning thuiszorg klussendienst inschrijving woningen vervoersmogelijkheden woningaanpassingen Publieksbureau/Zorgloket SCOOP, algemeen SCOOP, Infowijzer SCOOP, Senioren Advies Team SCOOP, Ouderenadviseur 17% 1% 4% 11% 1% 1% 6% 1% 2% 9% 2% 2% 3% 1% 94% 9 97% 98% Figuur 4.1 Onderwerpen waarover informatie is gegeven In de categorie anders wordt hoofdzakelijk informatie gegeven over het huiskamerproject van Scoop. 4.2 Vervolgcontacten en verwijzingen In principe is het huisbezoek eenmalig. Mochten er bepaalde vragen of problemen gesignaleerd worden, die men niet zelfstandig op kan lossen, dan wordt meestal verwezen naar de ouderenadviseur. De ouderenadviseur is vervolgens degene, die bepaalt welke vervolg acties nodig zijn. Soms is een telefonisch contact voldoende, maar veelal zal een steuntje in de rug nodig zijn om de eerste stappen naar een bepaalde instantie of persoon te zetten. Met bijna driekwart van de bezochte ouderen is een vervolgcontact, telefonisch of een vervolghuisbezoek. Het onderwerp van de vervolgcontacten is zeer uiteenlopend, zoals het omgaan met ziekte, het ziekenhuis, contact met de huisarts, belastingaangifte, schulden, eenzaamheid, maatschappelijk werk, woonsituatie, formulieren invullen, enzovoort. Vaak gaat het niet alleen om praktische vragen, maar vooral om ondersteuning op allerlei gebied. Er zijn 92 ouderen doorverwezen naar diverse personen en instanties, de meesten naar de ouderenadviseur van Scoop. Er zijn bovendien veel verwijzingen naar het huiskamerproject. 25

26 Anders Uitvaart informatielijn Juridisch loket Steunpunt telzorg Maaltijdservice Verzorgingshuis Dimence Maatschappelijk werk Thuiszorg Huisarts Klussendienst Woningbouwvereniging Satdsdeelbeheerder Politie Sociale Dienst Publieksbureau/Zogloket SCOOP, algemeen SCOOP, Senioren Advies Team SCOOP, Ouderenadviseur 3% 1% 4% 3% 3% 1% 21% 47% 7 71% Figuur 4.2 Verwijzingen 4.3 Gespreksduur De duur van de huisbezoeken loopt uiteen van 30 minuten tot 2 uur. De gemiddelde gespreksduur ligt op anderhalf uur (87 minuten). Bij autochtone ouderen is het 68 minuten. 120 minuten minuten minuten 3 60 minuten minuten 30 minuten 2 1 Figuur 4.3 Aantal huisbezoeken en gespreksduur. 4.4 Oordeel over bezoek Aan de ouderenbezoekers is gevraagd om een oordeel te geven over het huisbezoek. Hoe vinden zij zelf dat het gesprek is verlopen? Anders Moeizaam 5% 5% Prettig/aangenaam 9 Figuur 4.4 Oordeel over gesprek 9 van de huisbezoeken is prettig verlopen. Dit is omgekeerd ook terug te vinden in het oordeel van de oudere zelf. Een aantal gesprekken (9) is moeizaam verlopen, maar dit heeft niet tot een negatief 26

27 oordeel geleid. In de categorie anders wordt meestal opgemerkt dat de gesprekken emotioneel zijn verlopen. 4.5 Oordeel over zelfredzaamheid Wat vinden de ouderenbezoekers zelf over de zelfredzaamheid van de ouderen die zij bezocht hebben? Naast een beschrijving is dit oordeel uitgedrukt in een cijfer van 1 tot en met 10, waarbij de 10 staat voor kan zich goed redden. 25% 2 15% 1 5% Figuur 4.5 Oordeel ouderenbezoeker over zelfredzaamheid Het merendeel van de bezochte ouderen kan zich niet goed redden en heeft hulp en/of ondersteuning nodig van kinderen, familie en thuiszorg. Opvallend is dat er geen enkele 10 is gegeven. 4.6 Oordeel over eenzaamheid Wat vinden de ouderenbezoekers over de eenzaamheid van de bezochte ouderen? Ook dit is uitgedrukt in een cijfer van 1 tot en met 10, waarbij 10 staat voor helemaal niet eenzaam. Naast het cijfer is ook een beschrijving gegeven van het probleem. 2 18% 16% 14% 12% 1 8% 6% 4% 2% Figuur 4.6 Oordeel ouderenbezoeker over eenzaamheid Veel ouderen zijn in meer of mindere mate eenzaam volgens het oordeel van de ouderenbezoeker. Opvallend is wederom, dat er geen enkele 10 wordt gegeven. Zelf geeft 34% van de allochtone ouderen aan wel eens eenzaam te zijn. In werkelijkheid zijn dit er waarschijnlijk meer. 27

28 5 Conclusies SOEK stelt zich ten doel: het vroegtijdig signaleren van risico s op het gebied van eenzaamheid en zelfredzaamheid en het versterken van eigen initiatief en verantwoordelijkheid. Belangrijk is dat gekeken wordt naar de behoeften of problemen die ouderen zelf benoemen en het samen zoeken naar mogelijkheden om zelf, op eigen kracht, oplossingen te bedenken en uit te voeren. Uit deze rapportage blijkt inderdaad dat ouderen van alles moeten regelen voor de boodschappen of het warm eten om problemen op het gebied van zelfredzaamheid te voorkomen. Heel veel ouderen (62%) voelen zich door hun gezondheid beperkt in hun dagelijkse activiteiten. Een derde van de ouderen voelt zich wel eens eenzaam. Samen met de ouderenbezoeker of de ouderenadviseur is gekeken naar oplossingen, als men er alleen niet uit kwam. Met bijna driekwart van de ouderen vinden vervolgcontacten plaats. Zonder SOEK-huisbezoeken hadden deze vervolgcontacten niet of misschien in een veel later stadium plaats gevonden. De SOEK-huisbezoeken laten het volgende zien: Algemeen: - In de periode 2014 tot half 2016 zijn 186 allochtone ouderen bezocht. - Het gaat om 78 mannen en 108 vrouwen. - Landen van herkomst zijn voornamelijk Turkije (63%) en Irak (32%). Meer recent is de komst van ouderen uit Syrië. - Een grote groep woont al sinds de zeventiger jaren in Almelo. - De oudste deelnemer is 95; de jongste 50 jaar. De gemiddelde leeftijd van de bezochte ouderen is 72 jaar. Wonen: Woning en woonomgeving: - De meeste ouderen zijn tevreden over de buurt waarin zij wonen en de woning zelf. - Eén op de vijf ouderen kan zich niet goed redden in de huidige woning. - Van de bezochte ouderen voelt 12% zich wel eens onveilig in huis. - Weinig ouderen willen verhuizen. 11% heeft verhuisplannen. Gezondheid en zelfredzaamheid: Ervaren gezondheid: - 19% van de bezochte ouderen ervaart de eigen gezondheid als (zeer) goed. Zorgen: - 82% van de bezochte ouderen maakt zich wel eens zorgen. De zorgen gaan voornamelijk over de de eigen lichamelijke gezondheid. Op de tweede plaats komen zorgen over de eigen geestelijke gezondheid. Beperkingen: - 7 van de bezochte ouderen noemt beperkingen als gevolg van de gezondheid. De meeste beperkingen zijn er bij het uitvoeren van huishoudelijk werk en bij mobiliteit (tillen, bukken, lopen). De meeste ouderen hebben huishoudelijke hulp, thuiszorg en/of de kinderen worden ingeschakeld. Zelfredzaamheid: - Van de bezochte ouderen kan 58% nog zelfstandig boodschappen doen. - 6 van de ouderen maakt elke dag zelfstandig eten klaar. - 49% van de bezochte ouderen heeft wel eens problemen met vervoer. Meest genoemde oorzaken zijn niet meer kunnen fietsen en/of niet kunnen auto rijden. Vallen: - Gemiddeld is één op de zeven ouderen in de afgelopen 3 maanden gevallen. Medicijngebruik: - Veel ouderen (92%) gebruiken medicijnen op doktersvoorschrift. Over het algemeen kan men zich hier goed mee redden. Tijdsbesteding: Bewegen: - 32% van de bezochte ouderen zegt regelmatig aan sport- of bewegingsactiviteiten te doen. Genoemd worden vooral wandelen en fietsen. Regelmatig betekent meestal wekelijks. 28