Het kortingsbesluit en evenwichtige belangenbehartiging

Transcriptie

1 -1- Het kortingsbesluit en evenwichtige belangenbehartiging hoofdindeling: Overige uitingen Categorie: Ledeninformatie Opgesteld door: AG werkgroep PW/FTK Vastgesteld door: Commissie Pensioenen Datum (laatste wijziging): 2 oktober 2012

2 -2- Inleiding In dit artikel staan wij stil bij het kortingsbesluit van het pensioenfondsbestuur in relatie tot de eis van evenwichtige belangenbehartiging. Wij behandelen hierin het kortingsbesluit met betrekking tot de opgebouwde pensioenen. Wij gaan er vanuit dat de sociale partners in de pensioen- en uitvoeringsovereenkomst niet hebben bepaald hoe een eventuele korting precies moet plaatsvinden. Het gaat in dit artikel om het kortingsbesluit van het pensioenfondsbestuur op grond van artikel 134 Pensioenwet, waarbij het pensioenfondsbestuur zelf invulling moet geven aan deze korting. Wij gaan hierbij uitsluitend uit van een pensioenregeling met het karakter van een uitkeringsovereenkomst (middelloon- of eindloonregeling). De Pensioenwet is niet duidelijk over de wijze waarop een korting moet worden toegepast. Bovendien bestaat hierover ook nog geen jurisprudentie. Dat betekent dat er op dit moment dus ook nog vele onzekerheden bestaan ten aanzien van een eventueel kortingsbesluit van het pensioenfondsbestuur. In dit artikel worden argumenten voor en tegen een gedifferentieerde korting genoemd. In hoeverre deze argumenten stand houden bij mogelijke juridische procedures is niet 100% zeker. Met dit artikel beogen wij niet om een compleet (juridisch) overzicht te geven van de problematiek bij het korten; wij willen met dit artikel vooral aantonen dat het pensioenfondsbestuur er verstandig aan doet bij het kortingsbesluit expliciet stil te staan bij de vraag of alle pensioenen met hetzelfde percentage moeten worden verlaagd (uniforme korting) of dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen de verschillende groepen (voormalige) deelnemers. Wij willen benadrukken dat dit artikel is geschreven vóór publicatie van het septemberpakket. Wettelijk kader Uit de wetsgeschiedenis van de Pensioen- en spaarfondsenwet kan worden afgeleid dat de kortingsmogelijkheid betrekking heeft op een zodanig verstoord financieel evenwicht van het pensioenfonds, dat het noodzakelijk is het pensioenfonds te saneren. In de Pensioenwet is dit verder aangescherpt. In artikel 134 van de Pensioenwet staat dat een pensioenfonds de opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane pensioenen alleen kan verlagen als sprake is van een dekkingstekort. Om de pensioenen te kunnen korten moet het pensioenfonds bovendien niet in staat zijn om het dekkingstekort binnen een redelijke termijn weg te werken zonder daarbij de belangen van (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden, andere aanspraakgerechtigden of de werkgever (hierna gezamenlijk als betrokkenen aan te duiden) onevenredig te schaden. Verder blijkt uit de wet dat eerst op basis van een kortetermijnherstelplan alle overige beschikbare sturingsmiddelen, met uitzondering van het beleggingsbeleid, moeten zijn ingezet, voordat tot korting kan worden overgegaan. De conclusie is dat het korten van pensioenen wettelijk gezien een uiterste noodmaatregel is. Zoals uit het voorgaande blijkt, betekent dit overigens niet dat er alleen maar een korting mag plaatsvinden als er geen alternatieven meer zijn: korten is ook mogelijk als er nog wel alternatieven zijn,

3 -3- maar als bij het gebruik van deze alternatieven de belangen van bepaalde betrokkenen onevenredig zouden worden geschaad. Van het onevenredig schaden van de belangen van de werkgever is bijvoorbeeld sprake als van de werkgever een buitenproportioneel grote extra storting zou moeten worden gevraagd om een korting op de pensioenen te voorkomen. Procedure bij korting In geval van een dekkingstekort moet een pensioenfonds een kortetermijnherstelplan opstellen. In het kortetermijnherstelplan staat hoe het bestuur zal handelen om binnen de wettelijke termijn uit het dekkingstekort te komen. Als de overige beschikbare sturingsmiddelen naar verwachting tot onvoldoende herstel leiden, moet het pensioenfonds op grond van de wet een kortingsmaatregel in het herstelplan opnemen. Ook als de overige sturingsmiddelen naar verwachting tot voldoende herstel leiden, is het overigens verstandig deze voorgenomen korting als mogelijk sturingsmiddel in het herstelplan te noemen voor het geval het herstel tegenvalt. De wet bepaalt dat het herstelplan ter instemming aan DNB moet worden voorgelegd. Dit geeft DNB een basis om nadere voorwaarden te stellen aan de inhoud en opzet van het herstelplan. Bij het besluit tot een voorgenomen korting hoeft het bestuur nog niet concreet aan DNB en de betrokkenen aan te geven hoe de korting precies zal plaatsvinden. Ook hoeft het bestuur nog niet aan te geven of er sprake zal zijn van een uniform kortingspercentage voor alle pensioenen of een gedifferentieerd percentage. DNB beoordeelt bij het besluit tot de voorgenomen korting uitsluitend of de voorgenomen korting voldoende bijdraagt aan het herstel van het pensioenfonds. DNB toetst op dat moment dus niet of de voorgenomen korting volgens haar rechtmatig is. Bij deze evaluatie beoordeelt DNB niet of het pensioenfondsbestuur bij het besluit tot de voorgenomen korting naar de mening van DNB alle belangen op een evenwichtige wijze heeft behartigd. Op grond van tijdelijke regelgeving hoeft de korting nog niet direct te worden toegepast: de korting hoeft voor de meeste pensioenfondsen in principe niet eerder dan per 1 april 2013 te worden uitgevoerd. Dit betekent dat het nog niet verplicht is om de deelnemersraad over deze voorgenomen korting om advies te vragen 1. Dat moet wel voordat er een concrete invulling plaatsvindt van de wijze waarop korting plaatsvindt, omdat de Pensioenwet eist dat het advies over de pensioenkortingen op een zodanig tijdstip moet worden gevraagd dat het nog van wezenlijke invloed kan zijn op het uiteindelijke kortingsbesluit van het pensioenfondsbestuur. Op basis van de dekkingsgraad per 31 december 2012 zal het pensioenfondsbestuur moeten beoordelen of er daadwerkelijk een korting moet plaatsvinden 2. Bevindt het pensioenfonds zich dan niet op een haalbaar herstelpad, dan moet het pensioenfonds de pensioenen uiterlijk per 1 april 2013 zodanig korten dat het wel op een haalbaar herstelpad komt. Daarbij hoeft het pensioenfonds geen hogere korting toe te passen dan de eerder aangekondigde voorgenomen korting. De daadwerkelijke korting hoeft niet 1 Artikel 111, lid 2, onder d, Pensioenwet. 2 Minister Kamp heeft aangegeven dat hij bij de besluitvorming hierover ook de uitkomsten van de eventuele behandeling van het Pensioenakkoord (de zogenoemde hoofdlijnennotitie) in de Tweede Kamer zal betrekken.

4 -4- exact hetzelfde te zijn als de voorgenomen korting. DNB heeft aangegeven dat pensioenfondsen bij de evaluatie van het herstelplan per 31 december 2012 ten genoegen van DNB kunnen aantonen dat een voorgenomen korting niet of slechts gedeeltelijk geëffectueerd hoeft te worden. De voorgenomen korting geeft in feite het maximum aan van de daadwerkelijke korting: de korting mag lager zijn als niet de volledige voorgenomen korting nodig is om op het haalbare herstelpad te komen. Anderzijds is het pensioenfonds niet verplicht een hogere korting toe te passen dan de aangekondigde voorgenomen korting. Bij het daadwerkelijke besluit tot korting dient het pensioenfonds zich steeds te realiseren dat een korting in de wettelijke systematiek (en ook volgens DNB) een uiterste noodmaatregel is. Verder is het bestuur wettelijk verplicht conform het herstelplan te handelen. Als daarin een kortingsmaatregel is opgenomen, moet het pensioenfondsbestuur deze kortingsmaatregel uitvoeren onder de voorwaarden die in het herstelplan staan. Wettelijke communicatieverplichtingen bij korting Over de communicatie van een pensioenkorting bevat de wet weinig bepalingen. In de Pensioenwet is opgenomen dat de kortingsmogelijkheid in het pensioenreglement van een pensioenfonds moet staan. Dit is echter vrijwel altijd een algemene bepaling, waarin niets staat over de wijze waarop deze korting concreet wordt ingevuld en moet worden gecommuniceerd. In het financieel crisisplan moet het pensioenfondsbestuur ook ingaan op de kortingsmaatregel. Vervolgens moet het bestuur de (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden en (overige) aanspraakgerechtigden hierover informeren. Het bestuur is echter niet verplicht conform dit crisisplan en de daarin beschreven kortingsmaatregelen te handelen. De Pensioenwet bepaalt verder slechts dat de (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden, de werkgever én DNB een maand voordat de korting feitelijk wordt doorgevoerd over de korting moeten worden geïnformeerd. Dit betekent dat pensioenfondsen die per 1 april 2013 moeten korten, uiterlijk op 1 maart 2013 met de betrokkenen en DNB gecommuniceerd moeten hebben over deze korting. DNB wordt hierbij ook genoemd, omdat de wetgever vond dat DNB eventueel zou moeten kunnen optreden tegen een niet echt noodzakelijke korting van de pensioenen. Ook hieruit blijkt dat de wetgever de korting als een uiterste noodmaatregel ziet. Evenwichtige belangenbehartiging bij het korten Inleiding Een besluit tot een (voorgenomen) korting op basis van artikel 134 van de Pensioenwet is een bestuursbesluit. De wet zegt niets over de wijze waarop deze korting moet plaatsvinden. Het bestuur heeft daarbij dus een beleidsvrijheid. Dit betekent dat het bestuur verantwoordelijk is voor de invulling van het kortingsbesluit. Andere organen en instellingen zoals de deelnemersraad en DNB of individuen kunnen daarbij niet op de stoel van het bestuur gaan zitten. Bij een eventueel geschil over de inhoud van het kortingsbesluit zal de rechter het bestuursbesluit dan ook terughoudend toetsen. De belangrijkste norm voor toetsing van het bestuursbesluit is dat de individuele

5 -5- pensioenfondsbestuurders ervoor moeten zorgen dat de belangen van alle belanghebbenden op een evenwichtige wijze worden behartigd. Dat geldt overigens voor elk bestuursbesluit, dus ook voor het besluit tot korting. DNB zal de (marginale) toetsing van het kortingsbesluit aan de hiervóór genoemde norm pas uitvoeren bij het daadwerkelijke kortingsbesluit van het bestuur op basis van de evaluatie van het herstelplan aan het einde van het betreffende jaar. Om verrassingen te voorkomen, doet het pensioenfonds er verstandig aan om de motivering ten aanzien van een uniforme of gedifferentieerde korting en dus de afwegingen in het kader van de evenwichtige belangenbehartiging in de loop van 2012 al aan DNB voor te leggen. DNB heeft ook uitdrukkelijk aangegeven hiervoor open te staan. Dit verandert overigens niets aan het uitgangspunt dat het bestuur uiteindelijk verantwoordelijk is voor het bestuursbesluit tot korting en dat de individuele bestuurders verantwoordelijk zijn voor de evenwichtige belangenbehartiging. Algemene juridische overwegingen bij het korten De wet zegt niet hoe pensioenaanspraken en -rechten precies moeten worden gekort. Tijdens de parlementaire behandeling van de Pensioenwet is gevraagd of de korting in het kader van een evenwichtige belangenbehartiging in gelijke (procentuele) mate op de verschillende groepen van toepassing moet zijn. De regering heeft hier geen duidelijk antwoord op gegeven. Volgens de toenmalige regering horen afspraken over kortingen in eerste instantie tot de verantwoordelijkheid van de sociale partners. Zij kunnen afspraken hierover vastleggen in de uitvoeringsovereenkomst of het uitvoeringsreglement. Als hierover niets is opgenomen, moet het pensioenfondsbestuur er over beslissen, aldus de toenmalige regering. Uit het antwoord blijkt dat de toenmalige regering in ieder geval niet van mening was dat een korting altijd met een gelijk percentage op alle pensioenen moet worden toegepast; want dan had de regering de vraag veel eenvoudiger kunnen beantwoorden. Uit een publicatie blijkt dat een groep juristen van mening is dat een pensioenfondsbestuur zich op glad ijs begeeft als het bestuur alle (opgebouwde) pensioenen niet met hetzelfde percentage kort, maar een gedifferentieerd kortingsbesluit wil nemen 3. Zij constateren dat een pensioenfonds slechts de uitvoerder van de pensioenregeling is. En omdat nergens uitdrukkelijk omschreven staat dat het pensioenfondsbestuur bij het korten een onderscheid mag maken tussen de verschillende pensioenen, moet het pensioenfondsbestuur volgens deze juristen zeer terughoudend omgaan met de kortingsmogelijkheid. De korting zou daarom een uniform percentage moeten bedragen voor alle pensioenen. Een uniforme korting heeft verder voordelen ten aanzien van de eenvoud van de uitvoering van de kortingsmaatregel en de communicatie hierover. Aan de andere kant is een kortingsbesluit een besluit van het bestuur van het pensioenfonds. De Pensioenwet stelt dan als eis dat alle belanghebbenden zich daarbij op een evenwichtige wijze vertegenwoordigd kunnen voelen. Een korting op een ingegaan pensioen heeft echter meer ingrijpende gevolgen dan een korting op een pensioenaanspraak. Dat kan betekenen dat een gelijke procentuele korting op alle pensioenen niet evenwichtig is. Naar onze mening betekent dit in ieder geval dat het pensioenfondsbestuur uitdrukkelijk moet stilstaan bij de wijze waarop de korting wordt 3 Zie Mr. J.A. Gielink en anderen in het Tijdschrift voor Pensioenvraagstukken, aflevering 2 april 2011, pag. 9.

6 -6- toegepast: dat geldt zowel bij een bestuursbesluit tot een gelijke procentuele korting op alle pensioenen als bij een bestuursbesluit tot een gedifferentieerde korting. Voor de beoordeling of bij een kortingsbesluit de belangen van alle betrokkenen op een evenwichtige wijze worden behartigd, zijn ook de effecten van andere maatregelen van belang, zoals: het (gedurende een langere periode) niet indexeren van de pensioenen, het tijdens het dekkingstekort onverkort doorbetalen van al lopende nominale pensioenen is reeds ten koste gegaan van degenen met niet-ingegane pensioenen, het verhogen van de pensioenpremie voor rekening van de werkgever en/of deelnemers, het bijstorten (op een achtergestelde lening) door de werkgever, het aanpassen van het beleggingsbeleid, en een mogelijke versobering van de pensioenregeling en/of toeslagregeling voor de huidige deelnemers. Een premieverhoging treft bijvoorbeeld de werkgever en/of de deelnemers. De slapers en pensioengerechtigden hebben hier geen last van. Een vergelijkbare redenering kan ook gelden ten aanzien van de toeslagverlening. Het (jarenlang) achterwege blijven van een toeslag heeft (directe) inkomensgevolgen voor de pensioengerechtigden. Deelnemers en slapers voelen dit niet direct in hun inkomenspositie. De werkgever merkt daarentegen niets van het achterwege blijven van een voorwaardelijke toeslagverlening. Bij de evenwichtige belangenbehartiging kan ook meespelen in hoeverre een bepaalde maatregel daadwerkelijk bijdraagt aan herstel. Een voor een bepaalde groep zware maatregel die nauwelijks bijdraagt aan herstel kan als onevenwichtig worden beschouwd. Dat zou bijvoorbeeld het geval kunnen zijn als er slechts enkele pensioengerechtigden zijn en deze pensioengerechtigden met een grote korting worden geconfronteerd terwijl deze korting nauwelijks bijdraagt aan het herstel. Hoewel het bestuur er rekening mee moet houden dat de kortingspijn zo evenwichtig mogelijk over de betrokkenen wordt verdeeld, betekent dit niet dat het daarbij als doelstelling zou moeten hebben dat alle betrokkenen evenveel pijn lijden bij de kortingsmaatregel. Dat zou een onmogelijke doelstelling zijn. Ten eerste omdat de pijnbeoordeling voor een groot deel subjectief is en mede afhankelijk van individuele omstandigheden. Ten tweede moet het fonds in het kader van de evenwichtige belangenbehartiging ook rekening houden met het fondsbelang ten aanzien van de uitvoerbaarheid van de kortingsmaatregel. Een korting moet bij de evenwichtige belangenbehartiging in ieder geval niet separaat worden beoordeeld, maar als onderdeel van het totale pakket aan maatregelen en omstandigheden. Mogelijke juridische belemmeringen bij een gedifferentieerde korting Bij het maken van een onderscheid tussen enerzijds pensioengerechtigden en anderzijds deelnemers en slapers is er geen sprake van een direct leeftijdsonderscheid. Er kan wel indirect leeftijdsonderscheid aan de orde zijn. Het is echter onduidelijk of een uniforme

7 -7- dan wel juist een gedifferentieerde korting tussen bijvoorbeeld deelnemers en pensioengerechtigden tot leeftijdsdiscriminatie leidt. Vooral omdat vaak geen sprake zal zijn van gelijke gevallen: voor pensioengerechtigden heeft een korting totaal andere gevolgen dan voor deelnemers en slapers. Hoe het ook zij, ook hieruit blijkt dat het pensioenfonds er verstandig aan doet om een kortingsbesluit goed te onderbouwen en te rechtvaardigen, onafhankelijk of het een uniforme of een gedifferentieerde korting betreft. Overigens wijzen wij er nog op dat bij het maken van een onderscheid tussen pensioengerechtigden en slapers wellicht ook de problematiek van gelijke behandeling ten aanzien van toeslagen kan spelen 4. Dit zou betekenen dat als een ingegaan pensioen beperkt zou worden gekort, de slaperspensioenen (in dezelfde pensioenregeling en van dezelfde pensioensoort) recht zouden hebben op dezelfde beperkte korting. Dit recht op gelijke behandeling geldt overigens niet voor de deelnemers. Wij plaatsen serieuze vraagtekens bij deze verruiming van het begrip toeslag: uit de wettekst en geschiedenis blijkt nergens dat het begrip korting als een negatieve toeslag zou moeten worden beschouwd en behandeld. Bovendien gaat deze redenering niet op als de pensioenen van pensioengerechtigden helemaal niet worden gekort: de gelijke behandeling geldt namelijk niet als er geen (negatieve) toeslag wordt toegekend. Er zou door pensioenfondsen bij het kortingsbesluit een onderscheid gemaakt kunnen worden naar de verschillende pensioenregelingen binnen het pensioenfonds. Bijvoorbeeld omdat voor een bepaalde pensioenregeling in het verleden een ruimere premie is betaald of omdat er recent een binnenkomende collectieve waardeoverdracht is geweest die meer dan evenredig heeft bijgedragen aan de dekkingsgraad van het pensioenfonds. Een dergelijk onderscheid lijkt enigszins in strijd te kunnen komen met (a) de gedachte achter het verbod op ringfencing 5 en (b) de solidariteitsgedachte bij pensioenfondsen. Maar in deze situatie lijkt een differentiatie van de korting onder omstandigheden wel mogelijk. Het verbod op ringfencing betekent concreet namelijk dat als binnen een pensioenfonds meerdere pensioenregelingen worden uitgevoerd, de pensioenen pas mogen worden gekort als het gehele pensioenfonds een dekkingstekort heeft. Volgens de algemene opvatting gaat dit echter niet zo ver dat totaal geen onderscheid gemaakt zou mogen worden in de financiering van verschillende pensioenregelingen binnen hetzelfde pensioenfonds. Een gedifferentieerde korting hoeft dan volgens deze opvatting ook geen problemen te geven. Bij het extra korten op de pensioenen binnen overgangsregelingen speelt de bijzonderheid dat een overgangsmaatregel in het verleden vaak voor een bepaalde groep is geïntroduceerd om tussen de verschillende groepen uiteindelijk eenzelfde pensioenresultaat te realiseren (objectieve rechtvaardiging bij het maken van leeftijdsonderscheid). Als in het kader van een kortingsbesluit deze overgangsmaatregel bij voorrang gekort wordt, kan alsnog een probleem ontstaan in het kader van de leeftijdsdiscriminatie. 4 Zie artikel 58 Pensioenwet. 5 Zie artikel 123 Pensioenwet, dat bepaalt dat indien een pensioenfonds meerdere pensioenregelingen uitvoert, deze pensioenregelingen (afgezien van de situatie bij een Multi-Opf) financieel één geheel vormen.

8 -8- Situaties die aanleiding kunnen geven tot gedifferentieerd korten Wij constateren zonder daarbij de intentie te hebben volledig te zijn dat de volgende argumenten en omstandigheden kunnen leiden tot een besluit tot een gedifferentieerde korting van de pensioenen. Voor pensioengerechtigden heeft een kortingsbesluit vaak meer ingrijpende gevolgen. Bij een korting van de pensioenen met eenzelfde percentage voor alle betrokkenen, worden de pensioengerechtigden (direct) in hun inkomen getroffen; de deelnemers en slapers niet. Bovendien kunnen pensioengerechtigden ook vrijwel niets meer veranderen aan hun inkomenspositie; zeker oudere pensioengerechtigden kunnen dat niet. Dit kan leiden tot een besluit om pensioengerechtigden minder te korten. Het maakt bovendien verschil of het pensioenfonds van plan is de korting (al dan niet met terugwerkende kracht) ongedaan te maken bij een toekomstige verbetering van de vermogenspositie van het pensioenfonds. Premieafspraken in verband met het herstelplan. Vanwege de eis van DNB dat de premie in dekkingstekort moet bijdragen aan herstel van de dekkingsgraad hebben veel pensioenfondsen de premie verhoogd, in bepaalde gevallen zelfs zeer fors verhoogd. Deze hogere premie zal nog vele jaren worden geheven. Daarnaast kennen sommige fondsen een tijdelijke herstelpremie. Deze premieverhogingen treffen alleen de deelnemers. Dit kan een argument zijn om actieve deelnemers minder te korten. Recente bijdrage aan de verhoging van de voorzieningen. Het pensioenfonds zou bijvoorbeeld kunnen onderzoeken welke betrokkenen in het verleden het meest hebben bijgedragen aan de verhoging van de voorziening van het pensioenfonds in verband met de verlenging van de levensverwachting. Het feit dat pensioenfondsen afgelopen jaren met aanzienlijke verzwaringen van hun pensioenverplichtingen zijn geconfronteerd, heeft er mede toe geleid dat de dekkingsgraad van pensioenfondsen zwaar onder druk is komen te staan. De impact van deze verzwaring kan wel oplopen tot 15%. Aangezien de impact van de verzwaring van de sterftegrondslagen vaak heel anders is voor verschillende leeftijden, zou dit een argument kunnen zijn om ook bij het korten ook te differentiëren naar verschillende leeftijden. Bedoelde verzwaring heeft te maken met twee recente aanpassingen van de overlevingstafel 6 : 1. de overgang van de een-dimensionale AG-tafel naar de AG- Prognosetafel en; 2. de overgang van de AG-Prognosetafel naar de AG-Prognosetafel bij een verhouding van ouderdomspensioen met 70% bijbehorend partnerpensioen gebaseerd op een rekenrente van 3%

9 -9- In praktijk hebben veel fondsen bij de overgang naar nieuwe overlevingstafels ook hun leeftijdscorrecties of ervaringssterftepercentages aangepast. De impact hiervan kan ook betrokken worden in de argumentatie maar is voor dit rekenvoorbeeld buiten beschouwing gelaten. Uit vorenstaande grafieken blijkt dat, als de argumentatie om gedifferentieerd te korten wordt gekoppeld aan de sterftegrondslagverzwaring, dit voor verschillende leeftijden tot verschillende kortingen zou leiden. In dat kader merken wij op dat pensioenfondsen ten tijde van het opstellen van hun herstelplan in het algemeen de AG-Prognosetafel hanteerden. De achterstand op de herstelpaden is ontstaan door de overgang naar de AG-Prognosetafel

10 -10- Andere technische argumenten kunnen hierbij ook meespelen. Bijvoorbeeld de solidariteit qua opleidings- en inkomensniveau. Ook zou kunnen worden onderzocht welke betrokkenen de grootste kans maken om in de toekomst te profiteren van eventuele positieve technische resultaten van het pensioenfonds, bijvoorbeeld in de vorm van extra toeslagen. Of vanuit het verleden onderzoeken in welke mate de verschillende groepen via al of niet een volledige kostendekkende premie hebben bijgedragen aan de huidige financiële positie van het pensioenfonds. Er zijn immers lange perioden geweest waarin zeer lage premies zijn afgedragen. Bij deze meer technische onderbouwingen van een differentiatie in kortingen kunnen de uitlegbaarheid en communiceerbaarheid problemen geven. Tot slot In 2013 zal er maar weinig tijd beschikbaar zijn tussen het definitief bekend worden van de dekkingsgraad per 31 december 2012 en het definitieve kortingsbesluit. De deelnemersraad moet namelijk ook nog om advies worden gevraagd over het kortingsbesluit. Dit moet op een zodanig tijdstip gebeuren dat het advies nog van wezenlijke invloed kan zijn op het definitieve kortingsbesluit. Verder doet het pensioenfonds er verstandig aan om zich niet door DNB te laten verrassen met betrekking tot de visie op de evenwichtige belangenbehartiging. Het verdient daarom sterke aanbeveling dat pensioenfondsen 2012 gebruiken om de afwegingen in het kader van de evenwichtige belangenbehartiging en een mogelijke kortingsmaatregel te maken. Pensioenfondsen kunnen 2012 ook gebruiken om de eigen visie op de evenwichtige belangenbehartiging in het kader van het kortingsbesluit bij DNB te toetsen.