Achtergronddocument voor het Programma van eisen voor het duurzame-energiebedrijf Eindhoven

Transcriptie

1 Achtergronddocument voor het Programma van eisen voor het duurzame-energiebedrijf Eindhoven Tensor Energy B.V. Eindhoven, januari 2011 Pagina 1 van 29

2 Achtergronddocument voor het Programma van eisen Duurzame-EnergieBedrijf Eindhoven Achtergronddocument voor het Programma van eisen voor het duurzame-energiebedrijf Eindhoven Een rapport van: Tensor Energy B.V. Auteurs: Thomas The Rob Mossel Tensor Energy B.V. World Trade Center Beursplein AA Rotterdam Telefoon: +31-(0) Internet: Auteursrecht voorbehouden 2010 Tensor Energy B.V. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden redactie en auteurs geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich gaarne aanbevolen. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Tensor Energy B.V. Page 2 van 29

3 Over de totstandkoming van dit rapport Tensor Energy heeft in de maanden december 2010 en januari 2011 aan deze opdracht gewerkt. 1. In de eerste helft van december is gestart met deskresearch van de ter beschikking gestelde informatie en interviews van medewerkers van de gemeente Eindhoven. Ook is in deze periode de stuurgroep voor het duurzame-energiebedrijf samengesteld. 2. In de tweede helft van december zijn nog additionele interviews gehouden en is een start gemaakt met het schrijven van het adviesrapport. Ook diende zich tijdens deze periode een concrete kans aan voor het nog te vormen duurzame-energiebedrijf om een project van een externe partner in exploitatie te nemen. Hierin heeft Tensor Energy op een aantal punten geadviseerd. 3. Tenslotte is in de eerste helft van januari het rapport gepresenteerd aan de stuurgroep en zijn de op- en aanmerkingen van de stuurgroep verwerkt en is het rapport gefinaliseerd. Ter afronding is een eindpresentatie gehouden aan alle geinterviewde personen en betrokkenen. De inhoud van het rapport is gebaseerd op: Een serie gesprekken met medewerkers van de gemeente Eindhoven. De keuze voor de te interviewen personen is in samenwerking met het kernteam voor het duurzame-energiebedrijf Eindhoven gemaakt. In hoofdstuk 8 is een overzicht opgenomen; De door het kernteam van de gemeente Eindhoven beschikbaar gestelde documentatie over diverse initiatieven op gebied van duurzame energie. In hoofdstuk 8 is een overzicht opgenomen; De ervaring van Tensor Energy met het begeleiden van duurzame-energiebedrijven in de opstartfase, ervaring met de bedrijfsvoering binnen de gevestigde energiebedrijven, kennis van de energiemarkt en de kennis & competenties van de business partners van Tensor Energy op juridisch, fiscaal en technisch gebied. Pagina 3 van 29

4 Managementsamenvatting In 2020 wil Nederland de energietransitie gerealiseerd hebben. 20% energiebesparing, 20% duurzameenergieproductie, en 20% minder CO2 uitstoot ten opzicht van Eindhoven heeft zichzelf ten doel gesteld om in energieneutraal te zijn. Om dit te kunnen realiseren is er voor gekozen om een duurzame-energiebedrijf op te zetten waar de gemeente een belangrijke rol in heeft. De strategie van het duurzame energiebedrijf is gericht op een maximale bijdrage aan de energieneutraliteitsdoelstelling van de gemeente Eindhoven. In dit achtergronddocument voor het programma van eisen voor het duurzame-energiebedrijf is gekeken naar de manier hoe de gemeente haar rol met betrekking tot het te vormen duurzame-energiebedrijf het beste kan invullen. Eindhoven heeft extra kansen door haar uitgangspositie In de energiemarkt wordt de waardeketen gevormd door het volledig proces van energieopwek, - productie, -handel, -transport, -verkoop aan eindgebruikers en service. De meeste gevestigde energiebedrijven hebben deze waardeketen geheel in eigendom. Hierdoor zijn zij in staat om hun opbrengsten te maximaliseren en hun risico s goed te beheersen. Naast de bestaande biomassa-centrale aan de Tongelreep worden dit jaar nog twee andere biomassacentrales in gebruik genomen. Ook beoogt de gemeente om begin dit jaar het Warmte-Koude- Opslagproject, dat samen met het Christiaan Huygenscollege is ontwikkeld, in exploitatie te nemen. De gemeente Eindhoven vervult een faciliterende rol in het project Strijp-R. Door bovenstaande projecten is de gemeente Eindhoven zelf ook een energiespeler geworden. Zij vervult in de waardeketen met name een rol in het productiedeel. Om het volledig potentieel uit haar projecten te halen is het van belang om niet alleen energie te produceren, maar een rol te spelen in de gehele energiewaardeketen. Er zijn diverse andere partijen die op zoek zijn naar exploitatiediensten voor hun duurzameenergieprojecten. Het Kennis & Innovatie Centrum (KIC) energie (INNOENERGY) is gevestigd op de terreinen van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). Op de High Tech Campus is het KIC ICT gevestigd (ICTlabs). Door deelname aan het Green Digital Charter worden beide met elkaar verbonden. Eindhoven heeft via Brainport een basis voor intensieve regionale samenwerking met bedrijven, kennisinstellingen en inwoners. Prominente bedrijven zoals Solliance, ECN en TNO, zijn hier gevestigd. Eindhoven heeft het potentieel om als living lab te fungeren voor innovatieve bedrijven, kennisinstellingen en eindgebruikers van energie zoals woningcorporaties, industrie en inwoners en hiermee de energietransitie aan te voeren. De TU/e gaat zich focussen op verschillende maatschappelijke thema s waaronder energie en wil daar ook vele miljoenen in investeren. De universiteit speelt daarmee zijn natuurlijke rol van innovator. De gemeente voegt daar de noodzakelijke rol van early adopter aan toe, zodat innovaties tot een daadwerkelijke transitie in de energiemarkt leiden. Eindhoven heeft de focus, de realisatiekracht, de juiste mentaliteit, de juiste infrastructuur en een goede uitgangspositie om een leidende rol in de energietransitie te vervullen. Als de gemeente Eindhoven een aanjagende en faciliterende rol vervult dan zijn de energieneutraliteitsdoelen haalbaar. Het geeft Eindhoven de mogelijkheid om zichzelf op de kaart te zetten als hét lichtend voorbeeld van Nederland. Pagina 4 van 29

5 De rol van de gemeente in de energietransitie De energieneutraliteitsdoelstelling ( gemeente Eindhoven enegrieneutraal in ) is alleen haalbaar als er een brede energietransitie van fossiele naar hernieuwbare energievoorziening wordt gerealiseerd. Dit is feitelijk een grootschalige innovatieslag waarbij nieuwe technologiën, nieuwe samenwerkingsverbanden en een nieuwe mindset moeten gaan ontstaan. In deze innovatie zal het duurzame-energiebedrijf Eindhoven uit naam van de gemeente het voortouw nemen door samen met partners projecten te initiëren. Naarmate de innovatie vordert en steeds breder wordt opgepakt zal de gemeente steeds minder de aanjagende rol vervullen omdat deze in dat stadium meer en meer door de bedrijven vervuld wordt. De gemeente zal zich dan meer richten op haar faciliterende rol. Als in het laatste stadium een collectieve beweging richting energieneutraliteit op gang gebracht is, en er sprake is van business as usual, dan kan de gemeente zich in toenemende mate richten op haar handhavende rol. In het begin neemt de gemeente dus duidelijk het voortouw en vervult zij een regierol. Hoe verder de innovatieslag gevorderd is, des te meer de markt het voortouw neemt. De gemeente Eindhoven zal dan steeds meer een faciliterende en uiteindelijk een deelnemende rol gaan spelen. Voordelen van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven Om in het begin haar aanjagende en faciliterende rol in de energietransitie te kunnen vervullen bundelt het energiebedrijf Eindhoven de benodigde kennis & competenties op het gebied van projectontwikkeling, partnerships, en energiebedrijfsvoering. Voor een deel zijn deze kennis & competenties al bij de gemeente aanwezig. Voor met name energiebedrijfsvoering moeten nog additionele kennis en competenties worden opgebouwd. Door bundeling van kennis en competenties bij het duurzame-energiebedrijf kan de gemeente het voortouw nemen bij de initiatie van projecten samen met partners en ook de regie voeren over alle energiegerelateerde zaken binnen de gemeente. Onder aanvoering van het duurzame-energiebedrijf zal Eindhoven een versnelling aanbrengen in de opbouw van een rendabele projectenportfolio en hiervoor de nodige samenwerkingsverbanden vormen met haar partners. Dit kunnen bedrijven, kennisinstituten en inwoners zijn. Door in de ontwikkelingsfase projecten slim te bundelen kunnen Eindhoven en haar partners de kansen op de omvangrijke subsidies uit Europa vergroten. Door de omvang van de projecten ontstaan financieringsvoordelen en kan de gemeente samenwerken met een combinatie van globale en lokale partijen. Als projecten eenmaal gerealiseerd zijn biedt het duurzame-energiebedrijf Eindhoven professionele exploitatieservices aan waarmee haar eigen projecten, projecten van derden en samenwerkingsprojecten rendabel in exploitatie genomen worden. Hier wordt het rendement gerealiseerd en kunnen de energiemarktrisico s adequaat worden beheerst. Dit is vergelijkbaar met de manier waarop de gevestigde energiebedrijven werken. Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven heeft als doel het faciliteren van de ontwikkeling van de energiemarkt door stimulansen te bieden voor de ontwikkeling van duurzame-energieprojecten op kleinere en lokale schaal. Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven is onderdeel van de gemeente en bepaalt samen met haar partners in welke projecten de gemeente Eindhoven participeert. Hierbij kijkt zij naar projecten met een sluitende business case die bijdragen aan de duurzaamheids- en energieneutraliteitsdoelstelling van de gemeente. Ook speelt het duurzame-energiebedrijf Eindhoven een rol bij het arrangeren van de Pagina 5 van 29

6 optimale financieringsaanpak. Hierbij neemt zij al dan niet samen met een partner de verantwoordelijkheid om de benodigde financiering en subsidies aan te trekken, een en ander afhankelijk van de risico s. Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven speelt dus een coördinerende rol tussen de projecten, de financiers en de verschillende stakeholders. Het duurzame-energiebedrijf realiseert in samenwerking met de sectoren binnen de gemeentelijke organisatie energiekostenbesparing en verduurzaming bij de gemeentelijke gebouwen. De sectoren en het duurzame-energiebedrijf hebben daarin een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Het energieverbruik is de verantwoordelijkheid van de betreffende sector. Het inkopen tegen de beste prijs en met het beste risicoprofiel is de verantwoordelijkheid van het duurzame-energiebedrijf. Samen leveren zij de optimale energierekening van de gemeente. Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven zorgt ervoor dat het hier in Eindhoven gebeurt Iedereen in Nederland praat erover, Eindhoven wordt de eerste gemeente die het gaat waarmaken. De gemeente Eindhoven kiest ervoor om het voortouw te nemen in de energietransitie. Het duurzameenergiebedrijf zorgt ervoor dat de energieneutraliteitsdoelstelling van Eindhoven gehaald kan worden. De diensten die het duurzame-energiebedrijf biedt, werken als een magneet op andere projecten in Eindhoven, op partners voor samenwerking en financiering en hebben een uitstraling naar andere delen van Nederland. Het is tijd om de energietransitie in Eindhoven naar het volgende niveau te brengen en de reeds opgebouwde positie structureel verder te versterken! Pagina 6 van 29

7 Inhoudsopgave 1. Inleiding Energie & klimaatdoelen Leeswijzer De gemeente Eindhoven in de energiewaardeketen De energiewaardeketen De huidige rol van Eindhoven in de energiewaardeketen Strategie van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven De Energietransitie De ambities van de gemeente Eindhoven Het verloop van de energietransitie De uitgangspositie van Eindhoven De strategie voor het duurzame-energiebedrijf De rol van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven Regie op basis van kennis & competenties Projectvoordelen Exploitatievoordelen Financieringsvoordelen Voordelen voor eigen energierekening Projecten voor de huidige raadsperiode Criteria voor prioriteitstelling in projecten Projectvoorbeelden Verdere uitwerking in het ondernemingsplan Financieel beleid Financieel beleid en strategie zijn met elkaar in lijn Duurzame-energiebedrijf loopt mee in het reguliere financieel beleid...23 Pagina 7 van 29

8 6.3 De rol van het duurzame-energiebedrijf Risicobeheersing Organisatie Rol van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven Positionering van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven Kennis & Competenties Organisatievorm Bijlagen...29 Pagina 8 van 29

9 1. Inleiding 1.1 Energie & klimaatdoelen De gemeenteraad van Eindhoven heeft de ambitie uitgesproken om in de periode energieneutraal te zijn. Er is een Uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid voor de periode vastgesteld. Er is een Routekaart naar energieneutraliteit vastgesteld en er is een nadere uitwerking van die routekaart opgesteld. Ook in het opgestelde werkprogramma Samen werkend aan morgen krijgt duurzame energie prioriteit. Met de opwekking van duurzame energie zijn aanzienlijke slagen te maken in het bereiken van de gemeentelijke energieambities. De gemeente Eindhoven kan hierop inspringen door gebruik te maken van de in Eindhoven aanwezige kennis en technologie en door samenwerking met partners. In dit vroege stadium van innovatie waar de ontwikkeling van duurzame energie zich bevindt, vervult de gemeente een voortrekkersrol door projecten te initiëren en de markt hierbij te betrekken. De gemeente Eindhoven jaagt hiermee de duurzame-energieinnovatie aan waarbij de kerngedachte moet zijn om slim te investeren in sluitende en winstgevende businesscases. De nadruk wordt gelegd op projecten met een zichtbaar resultaat die in samenwerking met partners te realiseren zijn. Het duurzame-energiebedrijf bundelt kennis & competenties op gebied van energie. Zij vervult een faciliterende rol bij de ontwikkeling en exploitatie van projecten in samenwerking met partners. En zij vervult een regiefunctie in haar eigen projecten. Door de relevante en noodzakelijke competenties gecoördineerd in te zetten kunnen de opbrengsten van projecten worden verhoogd, de exploitatierisico s beter worden beheerst en kunnen er besparingen gerealiseerd worden in de energiekosten van de gemeente. De gemeente Eindhoven heeft Tensor Energy gevraagd om een advies uit te brengen over de te hanteren strategie, rol en takenpakket van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven. 1.2 Leeswijzer Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van de energiewaardeketen. Hierin wordt aangegeven welke zaken de gemeente Eindhoven al heeft ingevuld met haar reeds gerealiseerde projecten. Hoofdstuk 3 beschrijft de langetermijndoelen en de strategie die het duurzame-energiebedrijf volgt om deze doelen te halen. Hierbij wordt uitgegaan van de huidige stand van zaken op gebied van energie binnen de gemeente. Hoofdstuk 4 bevat een omschrijving van de rol die het duurzame-energiebedrijf Eindhoven in de beginfase vervult naar haar externe partners en ook binnen de gemeentelijke organisatie zelf. Hoofdstuk 5 geeft een overzicht van projecten die in de huidige raadsperiode geinitieerd worden. Ook bevat dit hoofdstuk een aantal criteria voor de keuze van projecten. Hoofdstuk 6 bevat uitgangspunten voor de financiering en de risicobeheersing. Hierbij wordt zoveel mogelijk uitgegaan van de gebruikelijke aanpak voor het financieren en beheersen van kapitaalintensieve projecten waarbij de energiespecifieke aspecten worden afgedekt door het duurzame-energiebedrijf Eindhoven. Hoofdstuk 7 bevat uitgangspunten voor de keuze van de organisatievorm en een beschrijving van de rol van het duurzameenergiebedrijf ten opzichte van de andere onderdelen binnen de gemeente. Pagina 9 van 29

10 2. De gemeente Eindhoven in de energiewaardeketen 2.1 De energiewaardeketen De energiewaardeketen is in de volgende figuur schematisch afgebeeld. In de energiemarkt wordt de waardeketen gevormd door het volledige proces van energieopwek, - productie, -handel, -transport, -verkoop aan eindgebruikers en service. De meeste gevestigde energiebedrijven hebben deze waardeketen geheel in eigendom. Hierdoor zijn zij in staat om hun opbrengsten te maximaliseren en hun risico s goed te beheersen. De energietransitie heeft gevolgen voor de energiewaardeketen. Hernieuwbare grondstoffen zoals wind en zon zijn immers niet schaars maar oneindig beschikbaar. Tegelijkertijd kunnen de energieconsumenten ook energieproducenten worden. Dit kan bijvoorbeeld door lokale opwek, het plaatsen van warmtepompen en de inzet van elektrische auto s als opslagmedium voor opgewekte elektriciteit. De mate waarin en de snelheid waarmee deze transitie plaatsvindt is nog onduidelijk. Het is wel overduidelijk dat energietransitie zal leiden tot grote verschuivingen in macht, invloed en interafhankelijkheid binnen de (inter)nationale waardeketen van de energiesector. De gemeente Eindhoven is door de realisatie van haar eigen biomassa-centrale zelf ook een energiespeler geworden. Zij vult in de energiewaardeketen met name een rol in het productiedeel. Om het volledige potentieel uit haar projecten te halen is het van belang om een regierol te gaan spelen in de totale energiewaardeketen. Deze taak is dan ook weggelegd voor het gemeentelijke duurzameenergiebedrijf. Om een optimale service naar de eindgebruikers in te richten bij een goede balans tussen opbrengsten en risico s zou het duurzame-energiebedrijf Eindhoven naast de bestaande ontwikkeling en productie ook handel, distributie,verkoop en service activiteiten moeten inrichten. Hiervoor moeten de juiste competenties worden gealloceerd vanuit de gemeente zelf of via externe expertise. Op deze manier haalt de Gemeente Eindhoven het optimale rendement uit het eigen duurzameenergiebedrijf. 2.2 De huidige rol van Eindhoven in de energiewaardeketen We onderscheiden de Eindhovense duurzame-energieprojecten naar het stadium van uitvoering waarin ze zich bevinden. Er zijn gerealiseerde projecten die ook al geruime tijd in exploitatie zijn, waarvan de biomassa-centrale bij de Tongelreep het belangrijkste voorbeeld is. De belangrijkste les uit dit project zijn is dat centrale regie meerwaarde kan bieden. Verder kunnen we lessen trekken die bij de ontwikkeling en exploitatie van toekomstige projecten van pas komen. Een ander voorbeeld van een gerealiseerd project is de WKO aan de Botenlaan. De gemeente en het Christiaan Huygens College hebben geconcludeerd dat de gemeente de exploitatie van deze installatie Pagina 10 van 29

11 het beste voor haar rekening kan nemen. Indien het college van B&W aldus besluit is het de bedoeling dat het duurzame-energiebedrijf deze rol namens de gemeente gaat vervullen. Daarnaast heeft de gemeente nog projecten in aanbouw, zoals de biomassa-centrales in Meerhoven en bij het Ottenbad. En tenslotte zijn er voorgenomen projecten, waarvan de vergistingsinstallatie voor huishoudelijk gft-afval er één is. Naast projecten voor de opwek van duurzame energie zijn er initiatieven gaande om energiebesparing te realiseren in de gemeentelijke gebouwen. Er zijn plannen voor de toepassing van LED-verlichting in de openbare ruimte; op sportparken doen we inmiddels ervaring op met LED-erlichting. Behalve eigen projecten van de gemeente zijn er ook projecten waar externe partijen bij betrokken zijn. Voorbeelden hiervan zijn de toepassing van Strijp-S en Strijp-R. Het laatste kan in de toekomst ook nog uitgebreid worden naar Strijp T. In deze trajecten doet de gemeente waardevolle ervaring op over de rol die zij zou kunnen invullen. Schematisch is de rol van de gemeente Eindhoven in de energiewaardeketen in de huidige situatie als volgt. Eindhoven heeft dus al een aantal elementen van een duurzame-energiebedrijf. Hierbij kan een strakke regie over het inkopen en verkopen van energie, en het leveren van projectoverstijgende diensten zoals facturatie en klantensupport meerwaarde opleveren. Ook zijn er additionele voordelen te behalen door vanuit diezelfde regiefunctie de totale levenscyclus van projecten als uitgangspunt te nemen en hiermee exploitatierisico s bewuster te beleggen, onder andere door externe partners in te schakelen. De status van gemeentelijke besluitvorming inzake het duurzame-energiebedrijf Eindhoven is dat het nut en de noodzaak breed gedragen wordt. Er wordt duidelijk een rol gezien voor het duurzameenergiebedrijf om in te zetten op grootschalige duurzame energieopties, waarvan de vergisting van GFT-afval een voorbeeld is. De kerngedachte is steeds: slim investeren in winstgevende en sluitende businesscases, zodat er een blijvende investeringscapaciteit wordt gecreëerd. De volgende stap is dat de gemeente Eindhoven zich bezint op de rol, positionering en uitgangspunten van het duurzame-energiebedrijf die nodig zijn in het energietransitieproces. Het betreft onderwerpen zoals aansturing en het gewenste risicoprofiel. Dit wordt in het voorliggende rapport beschreven. Het programma van eisen vormt op haar beurt de basis voor het ondernemingsplan dat als leidraad voor de Pagina 11 van 29

12 activiteiten en projecten in de komende jaren tot en met einde raadsperiode dient. Het streven is om het ondernemingsplan voor de zomer 2011 gereed te hebben. Pagina 12 van 29

13 3. Strategie van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven 3.1 De Energietransitie De Energietransitie is een samenwerkingsverband waarin meer dan honderd Nederlandse bedrijven, overheden en organisaties zich inzetten voor de transitie naar een duurzame energiehuishouding in Nederland. De energietransitie in Nederland is de omslag van een energiesysteem dat rust op de import en het gebruik van grote hoeveelheden fossiele energie naar een duurzame energiehuishouding. Dat wil zeggen een energiehuishouding waarbij iedereen toegang houdt tot betaalbare en schone energie. Er zijn een aantal redenen waarom de omslag naar een duurzaam energiesysteem nodig is. Een belangrijk gegeven is dat de fossiele bronnen eindig zijn en dat de vraag naar energie wereldwijd toeneemt. Daardoor zal er in de toekomst steeds vaker krapte ontstaan op de markt voor fossiele energie. Hierdoor komt de prijs van fossiele energie op een ander niveau te liggen en zal deze steeds onvoorspelbaarder wordt. Dat is een ongunstige factor voor het businessmodel van een groot deel van de Nederlandse ondernemingen. Een andere reden voor de energietransitie is dat het gebruik van fossiele brandstoffen de uitstoot van CO2 veroorzaakt. 3.2 De ambities van de gemeente Eindhoven De gemeenteraad van Eindhoven heeft de intentie uitgesproken om in de periode energieneutraal te zijn. Deze doelstelling is alleen haalbaar als er een brede energietransitie wordt gerealiseerd: van een energievoorziening die gebruik maakt van fossiele brandstoffen naar een energievoorziening die gebruik maakt van hernieuwbare bronnen. Dit is feitelijk een grootschalige innovatieslag waarbij nieuwe technologiën, nieuwe samenwerkingsverbanden en een nieuwe mindset moeten gaan ontstaan. In deze innovatie zal het duurzame-energiebedrijf Eindhoven als onderdeel van de gemeente het voortouw moeten nemen om samen met partners projecten te initiëren. Naarmate de innovatie vordert en steeds breder wordt opgepakt zal de gemeente steeds minder de noodzakelijke aanjagende rol vervullen omdat deze in dat stadium meer en meer door de bedrijven vervuld wordt. De gemeente zal zich dan meer richten op haar faciliterende rol. Als in het laatste stadium een massale beweging richting energieneutraliteit op gang gebracht is, dan is er sprake van business as usual. In het begin neemt de gemeente dus duidelijk het voortouw en vervult zij een regierol. Hoe verder de innovatieslag gevorderd is, des te meer de markt het voortouw neemt. De gemeente Eindhoven zal dan steeds meer een faciliterende en uiteindelijk een deelnemende rol gaan spelen. De te volgen strategie voor de gemeente Eindhoven en haar duurzame-energiebedrijf is daarom afhankelijk van de fase waarin de duurzame-energieinnovatie zich bevindt. 3.3 Het verloop van de energietransitie De strategie van het duurzame-energiebedrijf is gericht op een maximale bijdrage aan de energieneutraliteitsdoelstelling van de gemeente Eindhoven. De rol die het duurzame-energiebedrijf vervult, is afhankelijk van de fase waarin de energie-transitie zich bevindt. Het algemene verloop van transities is in de volgende figuur weergegeven. Pagina 13 van 29

14 De energieneutraliteitsdoelstelling wordt over een lange periode (25 35 jaar) gerealiseerd. In de fase van de innovators, waar we ons nog in bevinden, zal de overheid een voortrekkersrol spelen. Deze rol zal in de volgende fase gedeeld worden met de innovatieve bedrijven, kennisinstellingen en energiegebruikers zoals woningcorporaties, industrie en inwoners. Dit zijn partijen die zich bewust op het innovatieve vlak willen begeven en begrijpen dat daar risico s aan verbonden zijn. In de loop van de early majority -fase verschuift het initiatief steeds meer naar de markt en is de overheid steeds meer één van de deelnemende partijen, bijvoorbeeld als afnemer van duurzame energie. In de loop van de late majority - en laggards -fase heeft de markt het in de volle breedte overgenomen en is er sprake van business as usual. 3.4 De uitgangspositie van Eindhoven Naast de bestaande biomassa-centrale aan de Tongelreep worden dit jaar nog twee andere biomassacentrales in gebruik genomen. De Biomassa-centrale bij de Tongelreep is een goed voorbeeld waarvan met de huidige inzichten geconcludeerd kan worden dat het beschouwen van de gehele energiewaardeketen en een centrale regie voordelen oplevert. Ook beoogt de gemeente om begin dit jaar het Warmte-Koude-Opslagproject, dat samen met het Christiaan Huygenscollege is ontwikkeld, in exploitatie te nemen. De gemeente Eindhoven vervult een faciliterende rol in het project KWO Strijp-R. Door bovenstaande projecten is de gemeente Eindhoven zelf ook een energiespeler geworden. Er zijn diverse andere partijen die op zoek zijn naar exploitatiediensten voor hun duurzame-energieprojecten. Het Kennis & Innovatie Centrum (KIC) energie (INNOENERGY) is gevestigd op de terreinen van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). Op de High Tech Campus is het KIC ICT gevestigd (ICTlabs). Door deelname aan het Green Digital Charter worden beide met elkaar verbonden. Eindhoven heeft via Brainport een basis voor intensieve regionale samenwerking met bedrijven, kennisinstellingen en inwoners. Prominente bedrijven zoals Solliance, ECN en TNO, zijn hier gevestigd. Eindhoven heeft het potentieel om als living lab te fungeren voor innovatieve bedrijven, kennisinstellingen en eindgebruikers van energie zoals woningcorporaties, industrie en inwoners en hiermee de energietransitie aan te voeren. De TU/e gaat zich focussen op verschillende maatschappelijke thema s Pagina 14 van 29

15 waaronder energie en wil daar ook vele miljoenen in investeren. De universiteit speelt daarmee zijn natuurlijke rol van innovator. De gemeente voegt daar de noodzakelijke rol van early adopter aan toe, zodat innovaties tot een daadwerkelijke transitie in de energiemarkt leiden. Verder zijn er initiatieven gaande om energiebesparing te realiseren in een aantal gemeentelijke gebouwen. Eindhoven heeft verschillende posities als het gaat om vastgoed en energie: eigen vastgoed waar de Gemeente de energierekening betaalt; eigen vastgoed waar een andere partij de energierekening betaalt; vastgoed waarvan de gemeente alleen economisch eigenaar is en waar een andere partij de energierekening betaalt; panden die de gemeente van derden huurt, en zelf de energierekening betaalt; openbare verlichting; panden die in gebruik zijn door instanties waarmee de gemeente een subsidierelatie heeft. Bij voorkeur betreft het panden die eigendom van de gemeente zijn; grootschalige duurzame-energieopwek. Eindhoven heeft al een aantal concrete initiatieven en projecten geinventariseerd en sommige daarvan ook al uitgevoerd. Voorbeelden zijn het Van Abbemuseum en het Stadhuis. De gemeente kan snel voortgang boeken door verdere verbeteringen door te voeren aan de bestaande situatie. Ook door aan de eigen gemeentelijke organisatie te werken kan snel vooruitgang worden geboekt. De gemeente heeft hier tenslotte ook een voorbeeldrol en moet zelf ook duurzaam ondernemen. Het duurzame-energiebedrijf speelt daarom ook een rol bij het verduurzamen van de gemeentelijke organisatie. Het verlagen van de (huidige) energiekosten kan daarbij een impuls geven. 3.5 De strategie voor het duurzame-energiebedrijf De energietransitie verloopt over een lange periode van meer dan 25 jaar. Hierin worden conform de zojuist besproken innovatiecurve verschillende fasen onderkend. De strategie die de gemeente Eindhoven voor haar duurzame-energiebedrijf volgt is afhankelijk in welke fase de energietransitie zich bevindt. Fase 1 Innovators De markt bevind zich momenteel in dit stadium. De gemeente Eindhoven is overigens een stap verder dan de markt en bevindt zich in het einde van dit stadium. In deze fase 1, waar de nadruk op de rol van de innovators ligt, zou de rol van de gemeente Eindhoven binnen de energiewaardeketen als volgt moeten zijn. Pagina 15 van 29

16 De gemeente Eindhoven heeft een project ontwikkeld en is zelf tevens de belangrijkste klant van dat project in de exploitatiefase. Zij vervult al de functies van ontwikkeling, realisatie en productie. De aanpak voor projectontwikkeling zal verder worden geoptimaliseerd en de competenties voor de exploitatie (handel, distributie, verkoop en service) worden opgebouwd. Ook de samenwerking tussen de verschillende onderdelen in de gemeentelijke organisatie en tussen de gemeente en externe partners zal verder worden ontwikkeld. De gemeente vervult in dit stadium een regierol. Zij neemt het voortouw bij het opzetten van samenwerkingsverbanden en de gezamenlijke ontwikkeling van projecten. Zij voert tevens regie over alle energiegerelateerde zaken binnen de gemeente zelf. Zij vormt tevens in deze fase een beeld over de mogelijke uitbesteding van onderdelen in een later stadium. Fase 2 Early adopters In deze fase zullen de partijen die bewust voorop willen lopen tot actie overgaan. Eindhoven werkt in deze fase intensief samen met een aantal innovatieve bedrijven, kennisinstellingen en inwoners. Hierdoor ontstaat momentum om innovaties naar de markt te brengen. Het is echter wel zaak dat deze samenwerkingsverbanden zorgvuldig worden opgezet aangezien er sprake is van nieuwe businessmodellen waarin de deelnemers van het samenwerkingsverband deels nieuwe rollen vervullen. De rol van de gemeente zou in deze fase 2 van early adopters als volgt moeten zijn. De gemeente ontwikkelt in nauwe samenwerking met een beperkt aantal partners projecten waarbij de verantwoordelijkheden gedeeld zijn. In de exploitatiefase is ook sprake van gedeelde verantwoordelijkheden. Er ontstaan vele kansen om meerdere klanten te bedienen. De gemeente Eindhoven en haar partners zijn zelf ook belangrijke klanten van de gerealiseerde projecten. Pagina 16 van 29

17 In deze fase vervult de gemeente de rol van facilitator. Zij heeft een substantieel deel van de energiewaardeketen uitbesteed, niet alleen wat betreft uitvoering, maar ook wat betreft verantwoordelijkheid. In deze fase wordt intensief samengewerkt met partners. Fase 3 Early & Late Majority en Laggards In het begin van deze fase ligt het initiatief duidelijk bij de markt. De gemeente is in deze fase slechts een van de deelnemers. Aan het einde van deze fase is duurzame energie business as usual. De rol van de gemeente in deze fase 3 zou er als volgt uit moeten zien. De gemeente vervult in deze fase de rol van deelnemer in de energiemarkt zoals die er tegen die tijd uitziet. Verder richt zij zich op de initiatie van nieuwe ontwikkelingen. Pagina 17 van 29

18 4. De rol van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven Om de doelstelling van energieneutraliteit te behalen en synergie te realiseren uit de bestaande duurzame-energieprojecten, wil de gemeente Eindhoven een duurzame-energiebedrijf opzetten. De gemeente Eindhoven investeert met het opzetten van het duurzame-energiebedrijf vooral in de rol van early adopter. Daarmee neemt zij een regierol op het gebied van alle energiegerelateerde zaken en biedt zij door middel van kennis op gebied van energiebedrijfsvoering en bundeling van projecten meerwaarde in het energietransitieproces. Door bundeling van projecten binnen het duurzame energiebedrijf ontstaan ook schaalvoordelen op allerlei gebieden. 4.1 Regie op basis van kennis & competenties Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven bundelt de benodigde kennis & competenties op het gebied van energiebedrijfsvoering, het ontwikkelen van nieuwe business modellen en het opzetten en aansturen van de bijbehorende partnerships, financiën, fiscale-, juridische-, en technische zaken. Dit zijn deels bestaande kennis & competenties die al bij de gemeente aanwezig zijn. Voor met name energiebedrijfsvoering moeten nog additionele kennis en competenties worden opgebouwd. Door bundeling van kennis en competenties bij het duurzame-energiebedrijf kan de gemeente regie voeren over alle energiegerelateerde zaken, resulterend in een transparante en beheersbare energierekening van de gemeente. 4.2 Projectvoordelen Onder regie van het duurzame-energiebedrijf zal Eindhoven een versnelling aanbrengen in de opbouw van een rendabele projectenportfolio en hiervoor de nodige samenwerkingsverbanden vormen met haar partners. Dit kunnen bedrijven, kennisinstituten en inwoners zijn. Door in de ontwikkelingsfase projecten slim te bundelen kunnen Eindhoven en haar partners de kansen op de omvangrijke subsidies uit Europa vergroten. Door de omvang van de projecten ontstaan financieringsvoordelen en kan de gemeente samenwerken met een combinatie van globale en lokale partijen. 4.3 Exploitatievoordelen Als projecten eenmaal gerealiseerd zijn biedt het duurzame-energiebedrijf Eindhoven professionele exploitatieservices aan waarmee haar eigen projecten, projecten van derden en samenwerkingsprojecten rendabel in exploitatie genomen worden. Dit is vergelijkbaar met de manier waarop de gevestigde energiebedrijven werken. Doordat het duurzame-energiebedrijf Eindhoven in de opeenvolgende fasen de rollen vervult zoals in het vorige hoofdstuk onder 3.5 beschreven, ontstaan stimulansen voor het ontwikkelen van duurzame-energieprojecten en levert zij een bijdrage aan de ontwikkeling van de energiemarkt. 4.4 Financieringsvoordelen Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven (onderdeel van de gemeentelijke organisatie) adviseert het bestuur in welke projecten de gemeente Eindhoven al dan niet samen met partners participeert. Hierbij kijkt zij naar projecten met een sluitende business case die bijdragen aan de duurzaamheids- en energieneutraliteitsdoelstelling van de gemeente. Vervolgens speelt het duurzame-energiebedrijf Eindhoven een rol bij het arrangeren van de optimale financieringsaanpak. Hierbij neemt zij al dan niet samen met een partner de verantwoordelijkheid om de benodigde financiering en subsidies aan te Pagina 18 van 29

19 trekken afhankelijk van haar eigen financiële positie en het gewenste risicoprofiel. De uitvoering gebeurt in samenwerking met partners. Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven speelt dus een coördinerende rol tussen de projecten, de financiers en de verschillende stakeholders. 4.5 Voordelen voor eigen energierekening Het duurzame-energiebedrijf realiseert in samenwerking met de sectoren binnen de gemeentelijke organisatie energiekostenbesparing en verduurzaming bij de gemeentelijke gebouwen. De sectoren en het duurzame-energiebedrijf hebben daarin een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Het energieverbruik is de verantwoordelijkheid van de betreffende sector. Het inkopen tegen de beste prijs en met het beste risicoprofiel is de verantwoordelijkheid van het duurzame-energiebedrijf. Samen leveren zij de optimale energierekening van de gemeente. Pagina 19 van 29

20 5. Projecten voor de huidige raadsperiode 5.1 Criteria voor prioriteitstelling in projecten Voor de huidige raadsperiode zal het duurzame-energiebedrijf Eindhoven inzetten op enerzijds het optimaliseren van het portfolio van projecten en initiatieven die al gerealiseerd zijn en/of in uitvoering zijn. En anderzijds zullen de prioriteiten liggen bij projecten die een zichtbaar resultaat opleveren binnen deze raadsperiode, een sluitende business case kennen en een laag risicoprofiel hebben. Daarnaast zal bij de prioriteitstelling worden gekeken naar aspecten als samenwerking met private partijen, kennisinstellingen en inwoners. De gemeente kiest bewust haar rol ten opzichte van haar partners met het oog op het verkrijgen van een positief financieel resultaat en neutrale tot positieve kasstroomeffecten, sluitende business cases en het beheersen van de risico s door deze te beleggen bij de meest geschikte partijen. Daarnaast wil de gemeente kennis en ervaring opdoen in concrete innovatieprojecten. De ambities en het enthousiasme overstijgen de beschikbare resources. Er zullen daarom keuzes gemaakt worden waarbij de eerder genoemde strategie en criteria als objectieve maatstaf genomen worden. Besluiten over ontwikkeling van eigen projecten van de gemeente en participatie in samenwerkingsprojecten, lopen via de integrale afwegingsmomenten. 5.2 Projectvoorbeelden In deze paragraaf is een globale beschrijving te vinden van voorbeelden van projecten die prioriteit kunnen krijgen binnen de huidige raadsperiode. Een definitieve selectie en gedetailleerde beschrijving worden in het hierna op te stellen ondernemingsplan opgenomen. Deze projecten geven een eerste beeld van het soort projecten en de rol die het duurzame-energiebedrijf kan spelen. Gemeentelijke huisvesting De gemeente Eindhoven heeft een voorbeeldrol in het bereiken van de energieneutraliteitsdoelstelling. Er zijn grote ambities op dit vlak en deze worden breed gedragen. Goed voorbeeld doet volgen, zeker als het voorbeeld in daden zichtbaar is. De gemeente Eindhoven heeft al vergevorderde plannen om energiebesparing te realiseren in een groot deel van haar gemeentelijke gebouwen. Voor wat betreft de huisvesting van de gemeentelijke organisatie zal veel verder gegaan worden dan alleen energiebesparing. Er worden huisvestingsprojecten geselecteerd die worden getransformeerd in een voorbeeld van duurzaamheid waarbij een combinatie van diverse technieken, gedragsveranderingen en business concepten worden ingezet. De sector Grond & Vastgoed heeft al onderzocht welke energiebesparing mogelijk is bij een aantal geselecteerde gebouwen. Deze projecten zullen dan ook in nauwe samenwerking met de sector Grond & Vastgoed en een aantal private partijen worden uitgevoerd. Het meest in het oog springende kenmerk van dit project is een duidelijke en zichtbare invulling van de voorbeeldrol van de gemeente in de stad Eindhoven. Pagina 20 van 29

21 Verlichting Het realiseren van LED straatverlichting in Eindhoven. Dit project bouwt voort op het eerder uitgevoerde pilotproject en de in dit project opgedane ervaringen en inzichten. Het project zal in nauwe samenwerking worden ontwikkeld en uitgevoerd met private partijen, waarbij het duurzameenergiebedrijf Eindhoven het voortouw vanuit de gemeente neemt. Externe partners zijn bijvoorbeeld leveranciers van lichtoplossingen, de TU Eindhoven, installatiebedrijven en financiers. Het grote voordeel van een dergelijk project is dat het letterlijk en figuurlijk uitstraalt dat Eindhoven, voortbouwend op haar historie als lichtstad, duurzaamheid en energiebesparing prioriteit geeft. De bereidheid van private partijen om deel te nemen aan een dergelijk icoonproject en de partnerkeuze zullen concretere vorm krijgen in de fase van het ondernemingsplan. Gebiedsontwikkeling & voorlichting Het ontwikkelen van een energieneutraal of producerend gebied (buurt, wijk) waar toepassing van bestaande en toekomstige duurzame-energieoplossingen voor het woonhuis en steden te zien zijn. In feite het ontwikkelen van een living lab waar gebruikers van energie kennis kunnen maken met de nieuwste woon, werk en leef trends op gebied van energie. Er worden innovaties van morgen getoond en de bezoekers kunnen hier inspiratie opdoen voor eigen toepassingen. In de vervolgfase zal nog een geschikt concept met bijbehorende gebiedslokatie moeten worden ontwikkeld in samenwerking met externe partners. De energieloketfunctie die de gemeente Eindhoven graag wil inrichten, bevindt zich fysiek op deze lokatie. Er wordt nauw samengewerkt tussen burgers, bedrijven (tevens sponsors), kennisinstituten en de gemeente Eindhoven. De kenmerken van dit project zijn de voorlichtingsfunctie, de zichtbaarheid en toegankelijkheid voor de inwoners van Eindhoven en ook andere steden. Energieproducerende woningcorporaties Het betreft het faciliteren van ontwikkeling en exploitatie van collectieve duurzame-energie installaties voor woningcorporaties. Bijna een derde deel van de Nederlandse bevolking woont in een huis van een woningcorporatie. In deze doelgroep treedt als eerste de situatie op dat de energielasten een onevenredig groot deel van de totale woonlasten uitmaken. Energieneutraliteit en onafhankelijkheid van schaarser wordende fossiele energiebronnen zijn daarom van strategisch belang voor een woningcorporatie. Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven beoogt samen met een of meerdere woningcorporaties een project ontwikkelen en uitvoeren waarbij zij als faciliterende partij optreedt voor het opzetten en exploiteren van een lokaal duurzaam energieproductiemiddel door woningcorporatie, VVE s en bewoners. De kenmerken van dit project zijn de maatschappelijke relevantie en de ervaring die kan worden opgebouwd met het faciliteren van de ontwikkeling en exploitatie van externe projecten. Pagina 21 van 29

22 5.3 Verdere uitwerking in het ondernemingsplan In dit rapport is geprobeerd om aan de hand van concrete voorbeelden een indruk te geven van de soort projecten die het duurzame-energiebedrijf in gedachten heeft voor de initiatie en realisatie in deze raadsperiode. De projecten zullen in het ondernemingsplan gedetaileerder worden beschreven en de betreffende sluitende business cases zullen hierin worden opgenomen. Indien nodig wordt een verdere vernauwing van deze selectie aangebracht. Het ondernemingsplan zal alle zaken bevatten zodat het als leidraad voor uitvoering en beheersing van de projecten kan dienen. Het ondernemingsplan bevat naast een verdere uitwerking van het duurzame-energiebedrijf en de governance & risicobeheersing ook een studie naar de financiële haalbaarheid. Pagina 22 van 29

23 6. Financieel beleid Energie maakt steeds een onderdeel uit van de begroting van de verschillende sectoren binnen een gemeente. Het is een basisvoorziening met voor de meeste sectoren verhoudingsgewijs beperkte kosten. Hierdoor krijgt energie over het algemeen een beperkte aandacht binnen elke sector, m.u.v. de sector Sport. Het potentieel voor besparing op energiekosten en verduurzaming van energie kan beter worden verzilverd door integraal aandacht te besteden aan het onderwerp energie waarbij de juiste kennis en expertise van de energiemarkt en -bedrijfsvoering ingezet wordt. Deze rol speelt het duurzame-energiebedrijf Eindhoven. 6.1 Financieel beleid en strategie zijn met elkaar in lijn In de opstartfase zal het duurzame-energiebedrijf energieinkoop, ontwikkeling & exploitatie van duurzame-energieprojecten, samenwerking tussen sectoren en externe partners coördineren. Het vormt onderdeel van de gemeentelijke organisatie en bedient hoofdzakelijk gemeentelijke klanten en eventueel een aantal partners met wie nauw wordt samengewerkt en tevens zelf energieafnemer zijn. De noodzakelijke, en in een aantal gevallen reeds aanwezige kennis op gebied van energie, juridische zaken en financien wordt binnen het duurzame-energiebedrijf gebundeld. Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven is in deze opstartfase onderdeel van de gemeentelijke organisatie. Door energie (financieel) transparant te maken ontstaan mogelijkheden om de energierekening van de gemeente te optimaliseren. 6.2 Duurzame-energiebedrijf loopt mee in het reguliere financieel beleid Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven zal zich conformeren aan het financieel beleid dat binnen de gemeente Eindhoven gevoerd wordt. De geldende regels en richtlijnen voor investeringen, financieringen en de risicobeheersing zijn ook op de activiteiten van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven van toepassing. De activiteiten worden per project gefinancierd. Voor het ondernemingsplan worden mogelijkheden verkend om activiteiten te dekken uit alternatieve bronnen, zoals besparingen op de energierekening van de gemeente en subsidies. 6.3 De rol van het duurzame-energiebedrijf Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven heeft inzicht in de risico s van het totale portfolio en doet op basis daarvan voorstellen voor investeringen en de manier waarop deze gefinancierd worden. Het is onderdeel van de gemeentelijke organisatie en speelt een coördinerende rol tussen de projecten, de financiers en de verschillende stakeholders. Pagina 23 van 29

24 Om deze rol te kunnen vervullen heeft het de noodzakelijke expertise op gebied van financiën, juridische zaken en energiebedrijfsvoering waarbij (deels) gebruikgemaakt wordt van de reeds binnen de gemeente aanwezige expertise. 6.4 Risicobeheersing Specifieke risico s in de energiemarkt komen voort uit prijs- en volume risico s. Deze materialiseren zich met name tijdens de exploitatie van de gerealiseerde projecten. Het duurzame-energiebedrijf Eindhoven zorgt hier voor het monitoren van de risico s en het begrijpbaar en inzichtelijk te maken voor de bevoegde bestuurders en governance organen binnen de gemeente. De uitvoering en de belangrijkste uitvoeringsrisico s worden deels bij externe partners belegd. De manier waarop dit gebeurt kan per project uit de portfolio verschillen en wordt daarom in het ondernemingsplan uitgewerkt. Het duurzame-energiebedrijf zal de benodigde kennis & competenties moeten opbouwen om deze partners op de juiste manier te kunnen aansturen. Pagina 24 van 29

25 7. Organisatie 7.1 Rol van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven De gemeente Eindhoven vervult in deze raadsperiode de rol van startmotor voor de duurzame-energieinnovatie & realisatie. De complete motor wordt gevormd door de bedrijven, de kennisinstellingen, de burgers en de gemeente samen. De doelstellingen van de huidige raadsperiode, zoals verwoord in het werkprogramma Samen werkend aan morgen, vormen de context. De keuze van de projecten die onder regie van het duurzameenergiebedrijf uitgevoerd worden, dienen binnen deze context te passen. De haalbaarheid wordt sterk vergroot als er in concrete resultaten wordt gewerkt. De haalbaarheid wordt nog verder vergroot als deze projecten en resultaten in het verlengde liggen van de coalitiedoelstellingen van de betreffende raadsperiode. Er zal daarom geïnvesteerd worden in projecten die een sluitende business case kennen, een zichtbaar resultaat in deze raadsperiode leveren, de voorbeeldrol van de gemeente benadrukken en een innovatie- en communicatiefunctie richting de inwoners en het bedrijfsleven van Eindhoven vervullen. 7.2 Positionering van het duurzame-energiebedrijf Eindhoven De organisatievorm van het duurzame-energiebedrijf die voor in dit beginstadium gekozen wordt, is kleinschalig en hoogwaardig. Het duurzame-energiebedrijf is in dit stadium gericht op het ontwikkelen en exploiteren van energieprojecten van de gemeente en van de partners met wie zij samenwerkt. Pagina 25 van 29

26 Het duurzame-energie-bedrijf fungeert als een spin in het web met kennis van energiebedrijfsvoering. Naarmate de ontwikkeling van de duurzame-energiemarkt vordert, ligt het steeds meer voor de hand om het duurzame-energiebedrijf op afstand te zetten. Het is dan geen onderdeel meer van de gemeente, maar een zelfstandig bestuurde externe entiteit waarin de gemeente een belang en/of samenwerking heeft met partners. 7.3 Kennis & Competenties De benodigde competenties worden bepaald door de dienstverlening die aan de klanten geleverd dient te worden. Hierbij wordt naar de benodigde competenties voor deze raadsperiode gekeken. Deze competenties kunnen in het duurzame-energiebedrijf zelf aanwezig zijn, van andere afdelingen binnen de gemeente betrokken worden, of vanuit de markt betrokken worden. De noodzakelijke competenties voor het duurzame-energiebedrijf zijn: Projectontwikkeling. Exploitatie. o Initieren, opzetten en aansturen van samenwerkingsverbanden met private partijen, inwoners, en kennisinstellingen, rekening houdend met de wet- en regelgeving met betrekking tot bijvoorbeeld aanbestedingen, FIDO, staatssteun en dergelijke; o Het arrangeren van financiering inclusief subsidies en leningen vanuit Europa, het Rijk en de Provincie. En tevens uitvoering kunnen geven aan de verkregen subsidies. o Inkoop van grondstoffen en energie voor de duurzame installaties, bijvoorbeeld bioline, hout en afval voor de Biovergisters en elektriciteit voor de WKO-istallaties; o Verkoop van energie (elektriciteit, gas, warmte en koude) aan derden of door middel van teruglevering aan het net; o Risicobeheer en optimalisatie van het klanten- en het productieportfolio; Pagina 26 van 29

27 o Stimuleren van de vraag naar, en het produceren van energie uit hernieuwbare bronnen; o Het uitvoeren van alle operationele activiteiten, waaronder switchen van leverancier, afhandelen van de volledige klantadministratie bestaande uit facturering, incasso en klantenservice; o Het beheren van een automatiseringsysteem teneinde alle operationele activiteiten te kunnen uitvoeren, dit kan extern of intern ingekocht worden; Kennis & Competenties. o Het opbouwen en in stand houden van kennis van de energiemarkt, de trends en ontwikkelingen en wetgeving over warmte, elektriciteit en gas; o Gesprekspartner zijn van alle partners op het gebied infrastructuur en duurzame installaties en het bijbehorende contractbeheer kunnen uitvoeren van alle contracten die door het duurzame-energie bedrijf worden afgesloten. o Communicatie & voorlichting over duurzame energie. Inzetten van diverse moderne communicatiemiddelen zoals bijvoorbeeld communities en social media; De noodzakelijke expertise: Energiebedrijfsvoering; Financiele kennis; Juridische & fiscale kennis; Technische kennis; ICT Kennis; Marketing & Communicatie; 7.4 Organisatievorm De organisatievorm wordt bepaald door financieringsmogelijkheden (subsidie), de mogelijkheden om de juiste kennis en competenties in te schakelen, en mogelijkheden voor fiscale optimalisatie. De financiering wordt per project bepaald. Dit betekent dat er per project een rechtspersoon opgezet kan worden waarin de verschillende partners zoals het duurzame-energiebedrijf Eindhoven, bedrijven en inwoners kunnen deelnemen. Alle contractuele verplichtingen met klanten en leveranciers zullen door deze rechtspersoon worden aangegaan. De risico s zullen beperkt blijven tot deze rechtspersoon. In sommige gevallen, bijvoorbeeld bij een aantal Europese regelingen, moet de aanvrager een publieke rechtspersoon zijn om in aanmerking te komen voor de betreffende subsidies en leningen. Het betekent dat als de gemeente hiervan gebruik wil maken in haar projecten, de organisatievorm het doorgeven Pagina 27 van 29

28 van dergelijke subsidies moet faciliteren. In deze gevallen kunnen we kiezen voor samenwerking door middel van overeenkomsten. Belangrijke onderdelen van de kennis en competenties zijn binnen de gemeentelijke organisatie voorhanden. Het duurzame-energiebedrijf heeft de kenmerken van een netwerkorganisatie binnen de gemeentelijke organisatie. De aansturing ligt voorlopig bij de sector ORVM. Het ondernemingsplan bevat de definitieve organisatievorm. De exacte organisatievorm zal nog worden uitgewerkt in het ondernemingsplan. De omvang zal in elk geval worden bepaald door de aanwezige kennis en competenties binnen de gemeentelijke organisatie en de aan te trekken kennis en competenties bij private partijen, en fiscale- en financieringsdrijfveren. De exacte keuzes in de governance, de taak- en risicoverdeling, bijvoorbeeld in een publiek private samenwerking, worden in het ondernemingsplan in detail uitgewerkt. Het uitgangspunt is optimalisatie in effectiviteit, efficiency en risicobeheersing. Pagina 28 van 29

29 8. Bijlagen 1. Raadsbesluit Duurzaam-Energiebedrijf. Pagina 29 van 29