Welkom. Energiemaatregelen in sportinfrastructuur. Energiediensten voor Lokale Besturen. Sander Van Herzeele 23 maart 2017

Transcriptie

1 Welkom Energiemaatregelen in sportinfrastructuur Energiediensten voor Lokale Besturen Sander Van Herzeele 23 maart 2017

2 Agenda Inleiding Inzicht verbruik Reductie verbruik Duurzame energie Efficiënt gebruik fossiele brandstoffen Werking Energiediensten 2

3 Eandis Eandis geeft raad, ondersteunt, coördineert en voert uit in 229 steden en gemeenten. Infrastructuurwerken Buitenverlichting Synergie en minder hinder Lokale productie Intelligent energienetwerk Duurzame mobiliteit Duurzame gebouwen Warmtenetten Datadiensten en energiemonitoring Energieleveringen Inspelen op nieuwe behoeften 3 De samenleving duurzaam verbinden met onze netwerkoplossingen.

4 Energiediensten voor Lokale Besturen (EDLB) 2003: Vrijmaking energiemarkt Ecologische openbare dienstverplichtingen Energieboekhouding Adviesverplichting 2009: EDLB opgericht, start 2010 Doel: A tot Z ontzorging van lokale besturen bij de uitvoering van energiezorg voor hun patrimonium 100% samenwerkingsgraad in 2016 (229 LB) 4

5 Energiebeleid en aanpak EU 2020/2030 Burgemeestersconvenant VL Renovatiepact BEN tegen 2050 Aanpakken volgens Trias Energetica 5

6 Agenda Inleiding Inzicht verbruik Reductie verbruik Duurzame energie Efficiënt gebruik fossiele brandstoffen Werking Energiediensten 6

7 Technische ruimte Inzicht energieverbruik Meestal intensief gebruik Betekenisvol aandeel Polyvalente zaal Kleedkamers, toiletten en berging Buitenterrein? Atletiek Voetbal Tennis Grote sporthal Cafetaria en Admin 7

8 Inzicht energieverbruik Vb. 2000m² Gas: El: kWh ~ /j kWh ~ /j Benchmarks (Centernovem) Energieboekhouding vb. Comeet 8

9 Agenda Inleiding Inzicht verbruik Reductie verbruik Duurzame Energie Efficiënt gebruik fossiele brandstoffen Werking Energiediensten 9

10 Reductie verbruik Energie in gebouwen Gebouwschil (Semi) (Openbare) verlichting MS- cabine Verlichting Hernieuwbare energie Duurzame Mobiliteit 10

11 Isolatie Gebouwschil Dakisolatie Buitenschrijnwerk Muurisolatie Vloerisolatie Verlichting Isolatie Energie 11

12 Dakisolatie (1/2): Sporthal Kortenberg Voor Ongeïsoleerd dak, U = 1.0 W/m²K Enkelwandige lichtstraat, U = 5 W/m²K Ongeïsoleerde kopse kanten, U = 2 W/m²K Verouderde dakbedekking met onvoldoende stabiliteit Verlichting Isolatie Energie 12

13 Dakrenovatie (1/2): Sporthal Kortenberg Na 10 cm PIR m² ~ 0,24W/m²K m² witte reflecterende bitumen dakbaan 540 m² lichtstraat vijfwandige polycarbonaat ~ 1,6W/m²K Kopse kanten lichtdoorlatende polycarbonaat ~ 1,3W/m²K Investering Besparing 34% /j TVT 15,5 j Verlichting Isolatie Energie 13

14 Dakrenovatie (2/2): Sporthal Lede Voor +/- 2300m² Weinig of geen isolatie Condensatieproblemen Grindbalast Verlichting Isolatie Energie 14

15 Dakrenovatie (2/2): Sporthal Lede Na Geschatte besparing /j Investeringskost Kostprijs isolatie Premie Terugverdientijd (4 % stijging elektriciteitsprijs per jaar) 46 jaar Stenen verwijderd, bestaande roofing dampscherm Rotswol 16cm en PIR 8cm (U 0,20 W/m²K) Nieuwe roofing CO 2 reductie: 10 ton/j Indien TiO 2 : ton/j Zelfreinigend en luchtzuiverend Verlichting Isolatie Energie 15

16 Beglazing: Turnhout Sporthal Stadspark Voor niet-geïsoleerde stalen profielen 506m² gewoon dubbel en enkel glas Verlichting Isolatie Energie 16

17 Beglazing: Turnhout Sporthal Stadspark Na Geschatte besparing (15%) /j Investeringskost Terugverdientijd (4 % stijging elektriciteitsprijs per jaar) NVT jaar Aluminium schrijnwerk Dubbel glas Ug = 1,1W/m²K 80m² Zonnewering, mat glas 36m², asbest,.. Verhoogd comfort, uitstraling, functionaliteit, veiligheid (opengaand vs kip/draai) Verlaagde onderhoudskosten Verlichting Isolatie Energie 17

18 Buitenmuur- en vloerisolatie Buitenmuurisolatie ~ 200 /m² isolatie U 0,3 W/m²K, incl. afwerking vb crepi Besparing ~ 10% Vloerisolatie Specifieke eisen vloer Afwezigheid kruipkelder ~ 5% OP MAAT Verlichting Isolatie Energie 18

19 Verlichting *Kleur Weergave Index Verlichting Isolatie Energie 19

20 Verlichting T5 of LED vanaf 2016 all-led Meest efficiënte lichtbron besparingen tot 70% TVT 3-8j Langere levensduur Geen lampvervangingen en onderhoudskosten Meer licht en comfort: tevreden gebruikers Isolatie Verlichting Energie T12 T8 T5 20

21 Verlichting Spaarlampen of LED vanaf 2016 all-led Besparing tot 80% Verlichting Isolatie Energie Én geen lampen meer te vervangen! 2 x 46 W = 92 W W 21

22 Verlichting Zelf of door experten Geen standaardoplossing Lichtniveau: 300/500/750 lux training/competitie/nation. Sturing:» Lichtniveau 300/ 750 lux» Detectie» Aan/Afwezigheid Verlichting Isolatie Energie» Zonering» Daglicht Juiste armatuur» Lichtrendement/levensduur/onderhoudsfactor/lumenbehoud/kleurtemperatuur & Kleurweergave-index/Uitstralings-patroon/Cos phi/flikker/kleurbehoud Al beter, toch nog veel rommel Specialistenwerk! 22

23 Verlichting Zelf of door experten Kleine ingrepen zelf Bewegingsdetectie in bergingen en WC s Timers bvb. in gangen Astronomische klok op buitenverlichting Halogeenspotjes => ledspotjes Sensibilisering Af te raden: TL-lampen vervangen door ledbuizen Negatieve ervaringen in de praktijk Verlichting Isolatie Energie 23

24 Verlichting Welke verlichting is er vandaag? Isolatie Gloeilampen Halogeenlampen Hogedrukkwikdamplampen Hogedruknatriumdamplampen TL T12 TL T8 KVSA CFL ( spaarlampen ) TL T8 EVSA T5 (altijd EVSA) Verlichting Energie Relighting = noodzaak Interessant indien >> branduren Interessant indien >>> branduren 24

25 Verlichting (1/2): Sporthal Aalst Ten Rozen Cijfers (1.813m²) Geschatte besparing (energie-, lamp- en onderhoudskosten) /j Besparing elektriciteit op verlichtingsinstallatie 75 % Besparing op het totale elektriciteitsverbruik 55 % Raming maximale investeringskosten Terugverdientijd (4 % stijging elektriciteitsprijs per jaar) 4 jaar Verlichting Lichtsterkte (norm) en gelijkmatigheid Isolatie Energie Verbod op kwikdamplampen vanaf

26 Verlichting (2/2): Grimbergen KFC Piereman Isolatie Reden voor relighting: Te weinig licht Verlichting Energie 150 lux 8 efficiënte armaturen W Weekklok Nieuwe voedingskabels Masten met klimhaken 27

27 Agenda Inleiding Inzicht verbruik Reductie verbruik Duurzame energie Efficiënt gebruik fossiele brandstoffen Werking Energiediensten 28

28 Duurzame energie PV fotovoltaïsch Zonneboiler Wind Samenaankoop energie voor groene stroom 29

29 PV: Lochristi Sporthal t Veerveld Cijfers (AC vermogen omvormer 70kVA) Geschatte Opbrengst /j Groenestroomcertificaten (15j) /j Raming maximale investeringskosten Terugverdientijd (4 % stijging elektriciteitsprijs /jaar) 10 jaar Dimensionering Hoogte, type en toestand dak Isolatie, beschaduwing, helling, stabiliteit PV na relighting onder 10kVA? 1e PV: De Mixx - Herselt 30

30 Zonneboiler: Dendermonde Sporthal Ottoy Cijfers (8 collectoren 20m² + 2x500L zonneboiler) Geschatte besparing (35%) 460 /j Premie Investeringskost Terugverdientijd (4 % stijging elektriciteitsprijs /jaar) 31 jaar Sanitair Warm Water Initieel via platenwisselaar In stookplaatsrenovatie afgesplitst 82kW + 600L (22 spaardouches) 31

31 Agenda Inleiding Inzicht verbruik Reductie verbruik Duurzame Energie Efficiënt gebruik fossiele brandstoffen Werking Energiediensten 32

32 Stookplaatsrenovatie Ventilatie Regeling (Zonneboiler) Warmtepomp WKK Koeling Onderhoud Verlichting Isolatie Energie 33

33 Stookplaats (1/2): Melle Sporthal Kleuter Voor Na Lekkende ketel 360 kw 1 regeling voor sporthal, kleuterschool en cafetaria Defect tijdens studie: mobiele stookplaats 2 x 160 kw en collector verplaatst Isolatie Verlichting Energie 36

34 Stookplaats (1/2): Melle Sporthal Kleuter Nieuwe digitale regeling Isolatie pompen, kranen, flenzen Investeringskost: Energiebesparing 25 %: /j Terugverdientijd: 14,5 j Verlichting Isolatie Energie 37

35 Stookplaats (2/2): Vilv Draaghal Koningslo Voor Na Warmteverlies Condensatie Condenserende gasgestookte warmeluchtgenerator: 210 kw Nieuwe regeling, ruimtethermostaat en overwerktimer Investering: Besparing: Terugverdientijd: 3 jaar Verlichting Isolatie Energie 38

36 Stookplaats > 20 jaar 39 Stookplaatsrenovatie Correcte dimensionering Logische indeling distributiekringen Regeling up-to-date Een brandveilige stookplaats, die voldoet aan de normen (bouwkundige aanpassingen) Stookolie naar aardgas (27% minder CO 2 ) Afsplitsen sanitair warm water Besparing ~ 25% Terugverdientijd ~ 7 15 jaar Verlichting Isolatie Energie

37 Stookplaats > 5 jaar Check up regeling Meetcampagne Optimalisatie kringindelingen Uitlezen op afstand Besparing tot 10 % Verlichting Isolatie Energie 40

38 Stookplaats > 5 jaar Na-isoleren Warmte-afgifte enkel waar nodig Besparing 5 tot 10 % Verlichting Isolatie Energie 41

39 Afgifte Verwarming met ventilatie CO 2 en vocht-sturing Beperken verse lucht Recirculatie binnenlucht Recuperatie ~ systeem D Condenserende gasgestookte luchtverhitters Stralingspanelen.. OP MAAT Binnen 17 C Verlichting 70% Isolatie Energie Buiten -10 C 42

40 Stookplaatsrenovatie: Legionella C Legionellabesluit van 9/2/ 07, update Matig risico: publiek toegankelijk, collectieve warmwatervoorziening Beheersplan Volledig volgens Best Beschikbare Techniek of met staalnames, update in September 2017 Productie: 60 C of bij opslag 1x/week 1 uur op 60 C Verdeelsysteem: Vertrek min. 60 C, overal > 55 C (tenzij < 3l en 5m => 15m) Tappunt: 70 C kunnen bereiken Vrijstellingen indien max < 40 p, meestal niet het geval Maatregelen T ook energiebesparend Isolatie recirculatieleiding en beheersing pompdebiet Isolatie boiler, of warmtewisselaar en buffervat Scheiding koud en warmwaterleiding Verlichting Automatisch spoelsysteem werkt ook waterbesparend Isolatie Energie 43

41 Legionella: Sint-Niklaas Sporthal Ter Beke Cijfers (76 douches) Geschatte besparing /j Vermeden aardgasverbruik (op kWh) kwh Vermeden waterverbruik (op 912m³/j) 330 m³/j Investeringskost Terugverdientijd (4 % stijging elektriciteitsprijs /jaar) 23 jaar 76 gewone douches naar spaardouches Water en energiebesparend 6l/min Automatische spoeling (vb 1x/3d, s nachts) Bedieningssensoren + Elektronisch zelfsluitend: tot 45% besparing Aanwezigheidsdetectie tijdens spoelen Verlichting Isolatie Energie 44

42 Hybride installaties Warmtepomp (45 C) + ketel (80 C) lucht, water, grond, gas Nieuwbouw ~ 45 C Renovatie ~ 70 C Complexe regeling OP MAAT REG premies Verlichting Isolatie Energie 45

43 Onderhoud Pro s Veiligheid (CO,..) Zuinigere werking Vermijden grote kosten Milieu (CO 2, koelmiddel) Comfort 48

44 Onderhoud Preventief Correctief (= verhelpen storingen) Wettelijke verplichtingen, controles en audits Periodieke preventieve onderhoudsbeurten (jaarlijks) Technisch beheer Preventief Optimale energetische werking en comfort Andere Fijne afstelling, bediening installatie Verbetervoorstellen TVT <5j Energieboekhouding en rapportering Legionellabeheersplan Emissiemetingen (> 300kW) Reinigen luchtkanalen 49

45 Efficiënt gebruik fossiele brandstoffen Energie in gebouwen Gebouwschil (Semi) (Openbare) verlichting Verlichting Hernieuwbare energie MS- cabine Duurzame Mobiliteit 50

46 Cabines bij steden en gemeenten MS-cabines bij steden en gemeenten Zwembaden/Sporthallen Grotere gebouwen Heel wat ARAB-cabines (van vóór 1983) Vaak in slechte staat en onveilig Aanpassing (AREI) vóór 1/1/ 17! Keuring en risico-analyse Optie : overschakeling naar laagspanning Evaluatie piek- en jaarverbruik Berekening terugverdientijd renovatie t.o.v. overgang naar laagspanning 51

47 Voorbeeld projectuitvoering - prefab Behoud vermogen TVT: NVT Kleinere transfo TVT: 6-15j Onderdeel excl. btw Prefab-gebouw met uitrusting MS-cellen Transformator en toebehoren Allerlei (LS, grondwerk, keuringen) Totaal

48 Top 5 CO 2 Isolatie gebouwschil Relighting PV Renovatie Quick wins stookplaats en onderhoud Terugverdientijd Relighting Quick wins stookplaats en onderhoud PV Renovatie Isolatie gebouwschil ~ 5j ~ 5j ~ 10j ~ 10j > 20j 53

49 Agenda Inleiding Inzicht verbruik Reductie verbruik Duurzame Energie Efficiënt gebruik fossiele brandstoffen Werking Energiediensten 54

50 Werking energiediensten Eandis / DNB Aannemers Klassieke situatie Lokaal bestuur Studiebureaus Banken Samenwerking met Eandis Lokaal bestuur Lokaal bestuur Lokaal bestuur Eandis / DNB Banken Studiebureaus Aannemers Fabrikanten 55

51 Gebouwen Mobiliteit Werking energiediensten 1 e-boekhouding Werkwijze EDLB : 6 stappen 2 Stap voor stap of stap apart Energie-advies Projectadvies -gratis -betalend 3 Steeds in overleg met lokaal bestuur Ontwerp (lastenkohier + meetstaat) Aankoop Projectuitvoering Financiering (dossierbehandeling) 4 5 Sensibilisering Communicatie Opleiding Opvolging Onderhoud Monitoring 6 56

52 Werking energiediensten 57

53