Opleiding Duurzaam Gebouw:

Transcriptie

1 Opleiding Duurzaam Gebouw: De technieken (warmte, ventilatie, SWW): ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Het effect van de EPB-reglementering op de installatiekeuze Jonathan FRONHOFFS Cenergie cvba

2 Doelstellingen van de presentatie Focus op de technieken in de EPB Voorstelling van Ecodesign Wat is de toekomst? 2

3 Plan van de uiteenzetting Inleiding EPB Inleiding Ecodesign Verwijzing naar de lezingen 3

4 Context - VTI =? U - In de praktijk - Sancties 1. Wetgevingsreferenties en doelstellingen De EPB-verwarmingsreglementering past binnen het energie- en milieubeleid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en is gericht op het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. CO 2 -uitstoot Residentieel Tertiair Transport Industrie Doelstelling: vermindering met 6% van de uitstoot die verband houdt met de activiteit van de gebouwen 1. Bestaande installaties verbeteren 2. Nieuwe performante installaties De reglementering steunt op: Europese richtlijn 2002/91/EG over de energieprestatie van gebouwen en, de omzetting ervan in de gewestelijke ordonnantie van 7 juni

5 Ecodesign 20% 20% 20% Minder primaire energie Minder CO 2 Aandeel hernieuwbare energie Herziening van de EPBrichtlijn Ontwerpcriteria voor producten m.b.t. energie: boiler, airco, vensters Herziening van energielabels: de ecobloem van de EU Richtlijn Energiediensten Regeling fluorgassen De richtlijn over hernieuwbare energiebronnen Omvat aërothermische, hydrothermische en geothermische energie

6 Milieu-impact Wat is ecodesign De milieu-impact van producten verminderen op basis van de levenscyclusanalyse Voor elke productgroep LAAG Energielabel Vereist minimum HOOG vermijden

7 Welke producten Kaderrichtlijn 2009/125/EG DG Energie (ENER) DG Ondernemingen (ENTR) 1. Verwarmingsketels 12. Prof. koelkasten 23. Gril en kookplaten ENTR 1 koeling 2. Boilers 13. Huish. koelkasten 24. Wasmachines, droogkasten en vaatwassers ENTR 2 transformatoren 3. pc s 4. Kopieertoestellen 14. Vaatwassers 15. Branders fossiele brandstoffen 25. Koffiezetapparaten niettertiair 26. Verliezen in stilstand ENTR 3. geluids- en beelduitrusting ENTR 4. ovens en fornuizen 5. tv s, 16. Droogkasten 27. UPS ENTR 5. uitrustingen 6. Verliezen slaapstand 17. Stofzuigers 28. Pompen ENTR 6 airco & ventilatie 7. Batterijladers 18. Settopboxen 29. Pompen voor fonteinen en vijvers 8. Kantoorverlichting 19. Huish. verlichting 30. Motoren 9. Straatverlichting 20. Lokale verwarmingsproductie 31. Compressoren 10.Airco <12 kw 21. Prod. Centrale verw. hete lucht 11. Motoren, ventilatoren 22. Ovens

8 2. Uitvoering = Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende de voor de verwarmingssystemen van gebouwen geldende EPBeisen bij hun installatie en tijdens hun uitbatingsperiode (3 juni amendementen van 19 januari 2012 en 24 januari 2013) = Besluit verwarming De EPB-verwarmingsreglementering legt het volgende op: een reeks van 16 EPB-eisen gericht op het verbeteren van de energieefficiëntie en de vermindering van de milieu-impact van de verwarmingsinstallaties, de uitvoering van 3 acties voor controle van deze installaties door vakmannen die erkend zijn door Leefmilieu Brussel. 8

9 3. Toepassingsgebied De bepalingen van de EPB-verwarmingsreglementering zijn van toepassing op alle verwarmingssystemen die minstens een ketel omvatten: met een nominaal vermogen > 20 kw, die werkt op een niet-hernieuwbare gasvormige of vloeibare brandstof, die water gebruikt als warmtedragend medium De reglementering heeft betrekking op de meeste centrale verwarmingsinstallaties in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Zijn uitgesloten uit het toepassingsgebied van de EPB-verwarmingsreglementering: luchtverhitters, warmtepompen, WKK-installaties, verwarmingketels op steenkool, pellets of hout, boilers, enz. 9

10 4. Verwarmingssystemen Verwarmingssysteem: het geheel van de onderdelen die nodig zijn om de lucht van een gebouw en/of het sanitair warm water (SWW) te verwarmen, met inbegrip van de warmtegenerator(en), de distributie-, opslag en emissiecircuits en de regelsystemen. 10

11 4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Eengezinswoning met verwarmingssysteem met 1 ketel en 1 distributiecircuit Productie Distributie Emissie Ketel > 20kW + gas/stookolie + water verwarmingsbesluit BRON: ENERGIE + 11

12 4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Collectief verwarmingssysteem voor meerdere wooneenheden met 2 ketels EN 2 distributiecircuits (1circuit per gevel) Buitenvoeler NOORD ZUID Primaire lus BRON: ENERGIE + 12

13 4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Verwarmingssysteem voor productie SWW Productie SWW SWW WW KW BRON: ENERGIE + 13

14 4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Verwarmingssystemen met verwarmingsbatterij Vervuilde lucht Vervuilde lucht Verse lucht Verse lucht BRON: ENERGIE + 14

15 4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Productie SWW Verwarmingssysteem dat radiatoren, een verwarmingsbatterij en een SWWreservoir voedt Vervuilde lucht Ve Verse lucht BRON: ENERGIE + 15

16 4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen Verwarmingssysteem met ketel en warmtekrachtkoppeling Warmtekrachtkoppeling Indien alleen WKK nee 16

17 4.1. Voorbeelden van verwarmingssystemen 2 verschillende verwarmingssystemen! Verwarming 1 Verwarming 2 SWW Verwarmingssysteem A Verwarmingssysteem B BRON: Opleiding tot EPB-adviseur, thermische installaties, J. Claessens. 17

18 4.2. Types van verwarmingssystemen Verwarmingssysteem van type 1: verwarmingssysteem gevoed door een verwarmingsketel met een nominaal vermogen <= 100 kw. Verwarmingssysteem van type 2: verwarmingssysteem gevoed door een verwarmingsketel met een nominaal vermogen > 100 kw of door meerdere verwarmingsketels. De EPB-eisen die van toepassing zijn, de inhoud van de regelgevende bepalingen en de erkende vakmannen die gemachtigd zijn om ze uit te voeren, worden bepaald door het type van verwarmingssysteem (type 1 of type 2). 18

19 5. De verantwoordelijke van de technische installaties (VTI) Voor de aan een milieuvergunning (MV) onderworpen installaties, is de VTI de fysieke of rechtspersoon die houder is van de MV Voor de installaties die niet onderworpen zijn aan de milieuvergunning (zonder MV), is de VTI de eigenaar (of elk van de mede-eigenaars) van de installaties. De VTI moet de EPB-eisen betreffende de installaties naleven, en moet deze laten controleren (oplevering, periodieke controle en diagnose). 19

20 Voorbeeld Appartement in een appartementsgebouw VERWARMING Individueel Collectief SWW Individueel Collectief VTI = eigenaar van het appartement 2 VTI s Verwarming = eigenaar van het appartement SWW = gezamenlijke eigenaars 2 VTI s Verwarming = gezamenlijke eigenaars SWW = eigenaar van het appartement 1 ENKELE VTI = gezamenlijke eigenaars 20

21 6. De EPB-eisen Verwarming met radiatoren Technische eisen Aard Meetopening op verwarmingsketel Verbranding en rookemissie (metingen) Vermogensmodulatie (brander) Indien nieuw 1 Trekvermogen schoorsteen Natuurlijke trek Ventilatie stookruimte en schoorsteen Indien nieuw 2 Dichtheid afvoer verbrandingsgassen en luchttoevoer Dimensionering verwarmingsketel Indien nieuw 1 Warmte-isolatie leidingen en accessoires Warmte- en luchtverdeling in zones Regeling en programmering Logboek! C Energiemetingen verwarmingsketel! Energieboekhouding! Indien nieuw 1 Indien nieuw 3 Indien nieuw 1 C! = onmiddellijk C 1. Nieuwe ketel/onderdelen 2. Nieuwe stookplaats 3. Nieuw netwerk / uitbreiding Buitenvoeler ZUID Primaire lus 21

22 6. De EPB-eisen Verwarming via lucht Hygiënische lucht Technische eisen Aard Vervuilde lucht Si Indien > 5.000m³/h, > m³/uur, uur/jaar h/an RécupChal Warmterecuperatie C Verse lucht Si Indien salle vergaderzaal réunion > > m³/uur, m³/h débit debiet Logboek! Elektrische meting ventilatoren si neuf > m³/u! >10.000m³/h Warmterecuperatie Indien nieuw Variatie verseluchtdebiet Indien nieuw Energieboekhouding!! = onmiddellijk indien nieuw = nieuw ventilatiesysteem 22

23 7. Door de EPB-verwarmingsreglementering voorziene handelingen De reglementering voorziet de volgende handelingen: de oplevering van de verwarmingssystemen (conform of niet-conform) de periodieke controle van de verwarmingsketels (conform of nietconform) de diagnose van de verwarmingssystemen die een ketel van meer dan 15 jaar oud omvatten (informatie) 23

24 Eisen van de EPB-verwarmingsreglementering /diagnose 24

25 7.1. Periodieke controle van de ketels Erkend vakman: de erkende verwarmingstechnicus 25

26 7.1. Periodieke controle van de ketels Frequentie: om de 3 jaar voor gasketels elk jaar voor stookolieketels Inhoud: de reiniging van de ketel, de reiniging van de afvoerleidingen van de verbrandingsgassen, de regeling van de brander van de ketel de verificatie van de conformiteit met bepaalde eisen Documenten: attest van periodieke controle en stappenplan. 26

27 Attest van periodieke controle en stappenplan: Na afloop van de periodieke controle: De erkende verwarmingstechnicus levert een attest af waaruit blijkt dat het systeem conform of niet-conform is (en dat wordt bewaard in het logboek). Bij niet-conformiteit stuurt de verwarmingstechnicus een kopie van het attest naar Leefmilieu Brussel. Het stappenplan is een schriftelijk document dat de vooropgestelde kalender toelicht die voor de uitvoering van de periodieke controles en de diagnose moet worden nageleefd, alsook de kalender van de daadwerkelijk uitgevoerde handelingen, met inbegrip van de oplevering. Het moet door de erkende vakman worden opgesteld (indien het nog niet bestaat) en aangevuld. 27

28 Attest van periodieke controle en stappenplan: 28

29 7.2. De oplevering van een verwarmingssysteem Erkend vakman: Systeem van type 1 Systeem van type 2 erkend verwarmingsinstallateur EPB-verwarmingsadviseur De oplevering vindt plaats: bij de installatie van een ketel bij de vervanging van het ketellichaam bij de vervanging van de brander bij het verplaatsen van een ketel Inhoud: verificatie van de conformiteit van het verwarmingssysteem met de EPB-eisen. Document: Opleveringsattest en stappenplan 29

30 Opleveringsattest en stappenplan: Na de oplevering: de erkende vakman stelt het stappenplan op (indien het nog niet bestaat) en vult het aan het opleveringsattest geeft aan of het systeem conform of niet-conform is. Het attest wordt in het logboek bewaard. Een kopie van het attest wordt naar Leefmilieu Brussel gestuurd door de erkende vakman. 30

31 7.3. In conformiteit stellen Indien bij de periodieke controle of de oplevering een niet-conformiteit wordt vastgesteld heeft de VTI 5 maanden de tijd om zijn systeem conform te maken. Indien de niet-conformiteit toe te schrijven is aan de niet-naleving van de eisen: meetopeningen of ventilatie van de stookplaats, beschikt de VTI over 7 bijkomende maanden (een verantwoordende nota moet dan bij het attest worden gevoegd). 31

32 7.4. Diagnose van het verwarmingssysteem Erkend vakman: systeem van type 1 systeem van type 2 erkend verwarmingsinstallateur EPB-verwarmingsadviseur De diagnose moet worden uitgevoerd ten vroegste een jaar voor en ten laatste een jaar nadat de oudste aangesloten ketel 15 jaar oud is. Een periodieke controle moet binnen de 12 maanden voor de diagnose worden uitgevoerd. Verwarmingsketels >= 16 jaar Inhoud: de diagnose van het verwarmingssysteem is een beoordeling van de prestatie van dit systeem. Documenten: diagnoseverslag en stappenplan Het diagnoseverslag is niet bindend. 32

33 Tool voor de diagnose van verwarmingssystemen van type 1. Gemeenschappelijk voor de 3 gewesten! 33

34 Tool voor de diagnose van verwarmingssystemen van type 2. Gemeenschappelijk voor de 3 gewesten! SOFTWARE AUDIT-H100 34

35 8. De erkende vakmannen (herhaling) TYPE DE SYSTEME DE CHAUFFAGE 35

36 9. Sancties 9.1. Voor de erkende vakmannen: De prestatie van de erkende vakmannen wordt door een kwaliteitscontroleorgaan gecontroleerd. Vakmannen die hun verplichtingen niet nakomen, kunnen geschorst worden of hun erkenning kan worden ingetrokken. 36

37 9.2. Voor de VTI: Indien de reglementaire handelingen worden uitgevoerd: conform: geen sanctie niet-conform: 5 maanden (+ 7 maanden) daarnaast: administratieve boete Indien de reglementaire handelingen niet worden uitgevoerd: 1. vaststelling door een certificateur bij de verkoop of de verhuur van een onroerend goed 2. klacht van buren en vaststelling door BIM-medewerker 3. vaststelling door BIM-medewerker tijdens geïntegreerde controles (in het kader van een MV) strafrechtelijke sancties (art. 34 van de OEPB): - gevangenisstraf van 8 dagen tot 12 maanden - en/of boete van 25 tot euro ( = f (kw) ) 37

38 In het kort: samenvatting van de eisen en verwijzing naar het Staatsblad Eisen De 16 eisen van het verwarmingsbesluit, de aanleidingen en het overeenkomstige artikel + bijlage in de wettekst Beschrijving meetopening op verwarmingsketel verbranding & rookemissie (metingen) vermogensmodulatie (brander) trekvermogen schoorsteen ventilatie stookruimte en schoorsteen dichtheid afvoer verbrandingsgassen en luchttoevoer dimensionering verwarmingsketel thermische isolatie leidingen & accessoires warmte- en luchtverdeling in zones regeling en programmering logboek energiemetingen verwarmingsketel elektriciteitsmetingen ventilatoren warmteterugwinning luchtafvoer regeling van het verseluchtdebiet energieboekhouding Art. Bijlage Pagina. Aanleiding periodieke controle periodieke controle periodieke controle, nieuwe ketel/brander periodieke controle periodieke controle periodieke controle nieuwe ketel/brander nieuwe ketel/brander nieuw distributienetwerk nieuwe ketel/brander 1 januari januari 2011 (enkel indien 100 < kw < 500, dubbel indien > = 500 kw) 1 januari 2011 (indien > = m³/uur) nieuwe installatie (indien > m³/uur en > uur/jaar) nieuwe installatie (indien > = m³/uur en variabele bezetting) 1 januari 2011 (indien verplichte meter) Van toepassing voor een bestaande installatie - - x (indien > = 100 kw) x (indien > = m³/uur) x (indien > = 100 kw) Nieuwe/vernieuwde installatie x (indien > = m³/uur en > uur/jaar) x (indien > = m³/uur en var. bezetting Opmerkingen: - De kolommen Artikel, Bijlage en Pagina verwijzen naar de wettekst die in het Belgisch Staatsblad is gepubliceerd. - De tekst vindt u hier: 38

39 Bijlagen bij de presentatie (ondersteuning voor eventuele vragen en antwoorden) 1: Eis 8: Thermische isolatie (water, accessoires, lucht) p. 40 2: Eis 9: Verdeling p. 44 3: Eis 10: Regeling p. 45 4: Eis 11: Logboek p. 46 5: Eis 12: Meting p. 47 6: Eis 16: Energieboekhouding p. 48 Opmerking: de nummering van de bijlagen komt niet overeen met de nummering van de bijlagen bij het besluit, maar wel met die van deze presentatie 39

40 Bijlage 1.1: Thermische isolatie: Dikte isolatiemateriaal verwarmingsleidingen 40

41 Bijlage 1.1: Thermische isolatie: Dikte isolatiemateriaal verwarmingsleidingen Hors VP Dans VP Klasse 1: λ < 0,035 W/mK Klasse 2: 0,035 <= λ <= 0,045 W/mK 41

42 Bijlage 1.1: Thermische isolatie: Dikte isolatiemateriaal verwarmingsaccessoires 42

43 Bijlage 1.2: Thermische isolatie: Dikte isolatie luchtcirculatieleidingen 43

44 Bijlage 2: Verdeling 44

45 Bijlage 3: Regeling Normaal regime: - < 400 m²: thermostatische kranen en/of kamerthermostaat - >= 400 m²: + klimaatregeling Vertraagd regime en vorstbescherming: - Vertraagd = comfort T - (3 tot 5 ) - Vorstbescherming = ~5 C; anti-condensatie = 8 tot 10 C Programmering: - Klok op 7 dagen, vast of optimiser Automatische uitschakeling verwarming (bv. 15 C) Beheer circulatiepompen: geen behoefte nuldebiet Alle verwarmingsketels: - Ketels laten werken volgens thermische behoefte cascadeschakeling - Geen beroep op generator buiten irrigatie afsluitkraan - Voorrang aan generator met beste rendement doordachte cascade - Temperatuurniveau zo laag mogelijk = f (meest eisende kring) - Retourcircuit ok voor condensatie warme retour 45

46 Bijlage 4: Logboek 46

47 Bijlage 5: Meting 47

48 Bijlage 6.1: Gedetailleerde energieboekhouding (> 500 kw) 48

49 Bijlage 6.2: Vereenvoudigde energieboekhouding (< 500 kw) 49

50 Interessante tools, websites, enz.: px?id=32599&langtype=2067 De oplevering van verwarmingssystemen van type 2 (.pdf) Module regelgeving voor verwarmingsspecialisten (.pdf) 1. Voor particulieren: Leefmilieu Brussel > dienst Info-Leefmilieu: De Energiehuizen: 2. Voor professionelen (studiebureaus, syndics van gebouwen, ): Facilator Duurzame Gebouwen (NL en FR) facilitateur@environnement.irisnet.be facilitator@leefmilieu.irisnet.be 3. Voor professionelen (erkende verwarmingstechnici, erkende verwarmingsinstallateurs en EPB-verwarmingsadviseurs): en (BIM, KVGB en Cedicol) 50

51 Referenties Gids Duurzame Gebouwen: Gids Duurzame Gebouwen: Fiches ENE00, ENE08, ENE10 Praktische gidsen en hulpmiddelen: 3&langtype=

52 Te onthouden uit de uiteenzetting Uw verantwoordelijkheden als VTI: - U bent verantwoordelijk voor uw installaties. - Houd u aan de termijnen voor de periodieke controles. - Controleer of uw vertrouwde technicus erkend is. - Kijk na hoe oud uw installaties zijn: diagnose? - Logboek? Meters en boekhouding? - Denk bij aanvang van de werken al aan de oplevering (om onaangename verrassingen te vermijden,..). Uw verantwoordelijkheden als syndic: - Leg de verantwoordelijkheden van de VTI uit aan de medeeigenaars. - Grijp deze gelegenheid aan om werken te laten uitvoeren die op de lange baan zijn geschoven Uw verantwoordelijkheden als technicus: - Zorg dat u de 16 eisen en de aanleidingen kent. - Volg opleidingen, zodat u de nodige erkenning(en) kunt voorleggen. 52

53 Contact Jonathan Fronhoffs Energieadviseur : jonathan.fronhoffs@cenergie.be 53