21/06/2016 GEZINNEN MET EEN BEPERKT INKOMEN TEKENEN MEE HET BELEID UIT WORKSHOP MAAR EERST: CEBUD

Transcriptie

1 GEZINNEN MET EEN BEPERKT INKOMEN TEKENEN MEE HET BELEID UIT Tinne Mertens en Nele Peeters CEBUD - Thomas More 1 WORKSHOP Belang van participatie Waarom gezinnen met een beperkt inkomen het beleid mee uittekenen Methodiek van het waarderend onderzoek (AI) Participatie faciliteren vanuit een positieve sfeer Ervaar het zelf Wat aandacht krijgt, groeit In casu: project Veilige kindertijd Wat heeft participatie en AI opgeleverd in pilootgemeenten? 2 MAAR EERST: CEBUD Centrum voor budgetadvies en -onderzoek Onderzoeksgroep verbonden aan de opleiding Sociaal Werk van Thomas More Kempen Een onafhankelijk advies- en onderzoekscentrum dat actief wil bijdragen aan een inclusieve samenleving door: consumenten financieel weerbaar te maken; kennis en expertise van hulpverleners en financiële adviseurs te versterken; beleidsvoerders te informeren en te adviseren. Onderzoek, dienstverlening en valorisatie 3 1

2 BRON VAN INSPIRATIE Project Veilige kindertijd: zij aan zij tegen kinderarmoede Gesubsidieerd door provincie Antwerpen Uitgevoerd door CEBUD en Welzijnszorg Kempen In arrondissement Turnhout Gestart in zes pilootgemeenten: Beerse, Geel, Meerhout, Retie, Turnhout en Vorselaar Beleid uittekenen dat kinderarmoede voorkomt en bestrijdt Via concrete maatregelen en initiatieven Door gezinnen met beperkt inkomen te betrekken 4 HUIZEN VAN HET KIND Uit het Basiskader: De Huizen van het Kind zijn op zichzelf niet hét antwoord op de strijd tegen (kinder)armoede, maar ze kunnen wel een belangrijke bijdrage leveren. Omdat de dienstverlening in een Huis van het Kind erop gericht is om alle (aanstaande) gezinnen met kinderen en jongeren, en kinderen en jongeren zelf, te ondersteunen in hun kracht. En omdat geïntegreerde dienstverlening in een Huis van het Kind ook beter toelaat om tegemoet te komen aan de vraag of behoefte van een gezin in een maatschappelijk kwetsbare situatie, omdat zij vaak op verschillende levensdomeinen gelijktijdig behoeften ondervinden. Zo kan een Huis van het Kind als geheel meer zijn dan de som der delen. Katrijn Kelchtermans, op Sociaal.Net: In het Huis van het Kind wordt universele dienstverlening aangeboden voor alle gezinnen. Ieder kind telt. Er moet voor iedere ouder de mogelijkheid zijn tot ontmoeting, ondersteuning en verrijking. Maar tegelijkertijd moet er aandacht zijn voor specifieke noden en doelgroepen. 5 ARMOEDE BESTRIJDEN DOOR SAMENWERKING Het voeren van een armoedebestrijdingsbeleid vereist een samenwerking tussen verschillende actoren uit diverse sectoren op meerdere bestuurlijke niveaus. Een goed armoedebestrijdingsbeleid is met andere woorden: multisector multilevel multiactor 6 2

3 MULTISECTOR Armoede is een multidimensioneel probleem en vereist dan ook een gecoördineerde aanpak vanuit verschillende beleidsdomeinen Sociale grondrechten = engagement van samenleving tegenover haar burgers om een menswaardig leven te kunnen leiden Daarom waarborgt ze aan burgers economische, sociale en culturele rechten (art. 23 en 24 ter van de Belgische grondwet) : recht op arbeid recht op sociale zekerheid recht op bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand recht op een behoorlijke huisvesting recht op bescherming van een gezond leefmilieu recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing recht op onderwijs 7 MULTILEVEL De bevoegdheden voor beleidsdomeinen als arbeid, gezondheid, inkomensgarantie en huisvesting behoren tot verschillende beleidsniveaus: Europees Nationaal Regionaal Provinciaal Lokaal Van beleidsmakers op deze verschillende niveaus wordt dan ook verwacht dat zij hun doelen, plannen en aanpak op elkaar afstemmen 8 MULTILEVEL Samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten betreffende de bestendiging van het armoedebeleid (BS van en van ) Bekrachtigt drie hoofdprincipes voor armoedebestrijding: armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting worden als schending van de grondrechten beschouwd. Armoede bestrijden via het herstel van de uitoefening van de rechten van de mens is een gemeenschappelijke doelstelling van alle overheden van dit land; armoedebestrijding vergt een transversaal, globaal en gecoördineerd beleid in alle bevoegdheidsdomeinen en vergt evenzeer een evaluatie van alle initiatieven en acties die worden ondernomen; voor een relevant beleid moet de participatie van alle betrokken overheden en personen worden versterkt, in het bijzonder de participatie van mensen die in armoede leven. 9 3

4 MULTIACTOR Samenwerking tussen meerdere overheidsorganisaties (bijvoorbeeld tussen OCMW en schepen van onderwijs) Samenwerking tussen overheid en private organisaties (bijvoorbeeld tussen schepen voor sociale zaken en huisartsen, mutualiteiten, scholen, ) Samenwerking met personen in armoede en de verenigingen waarin zij actief zijn Maatregelen om armoede te bestrijden zijn slechts effectief indien ze worden genomen samen met mensen in armoede. Participatie is een sleutelbegrip in het armoedebestrijdingsbeleid, omdat het de verbinding maakt tussen enerzijds de concrete situaties van armoede en anderzijds de diverse acties die nodig zijn om tot haalbare, aanvaardbare en voelbare beleidsinspanningen te komen. 10 VOORWAARDEN VOOR PARTICIPATIE Participatie = in dialoog gaan met (kwetsbare) gezinnen en in het ganse proces van planning, uitvoering en evaluatie een beroep doen op hun ervaring en competenties Erken hun inbreng: vanuit eigen ervaring weten ze wat belangrijke pijnpunten zijn, wat werkt en wat niet Participatie is een bewuste keuze: verwelkom gezinnen, respecteer hen, verzeker discretie, creëer veiligheid en een open dialoog Vraag eventueel ondersteuning door de Vereniging waar armen het woord nemen, opgeleide ervaringsdeskundigen, gezinnen die begeleid worden in het OCMW, 11 METHODIEK VAN HET WAARDEREND ONDERZOEK Appreciative Inquiry (AI) Veranderfilosofie: systeem ontwikkelt zich positief wanneer mensen samen onderzoeken wat werkt binnen het systeem en wat ze graag willen bereiken voor de toekomst Appreciative = waarderen Richt zich op wat werkt, wat energie geeft. Focussen op wat je wil. Inquiry = onderzoek Verandering creëren via dialoog en onderzoek. Vragen stellen, nieuwsgierig zijn naar de verhalen van anderen. Gezamenlijk proces, ieders inbreng is waardevol AI is van nature participatief 12 4

5 METHODIEK VAN HET WAARDEREND ONDERZOEK Positieve kern Hoe kunnen we wat vandaag al werkt nog versterken? Voorbereiding proces: verkennen Centrale, positieve thema formuleren: wat geeft leven, waar willen we meer van? 4V-cyclus Vertellen (discovery) Verbeelden (dream) Vormgeven (design) Verwezenlijken (destiny) 13 VERTELLEN PLAI

6 TOEPASSING WAARDEREND ONDERZOEK In project Veilige kindertijd Om participatie en samenwerking te faciliteren op lokaal niveau In groep: ouders van gezinnen met een beperkt inkomen en professionele partners actief voor en met kinderen Nadenken over een toekomstbeeld, over een lokaal beleid dat alle kinderen alle kansen wil geven 16 ERVAAR HET ZELF Denk na over wat jou energie geeft in je job. Denk terug aan een moment waarop je het gevoel had je werk goed te doen, iets te hebben betekend voor een gezin of kind. Hoe ben je erin geslaagd om dat resultaat te realiseren? Wat zorgde ervoor dat je iets kon betekenen in die situatie? Wat maakte dit moment zo betekenisvol dat je er nu aan terugdenkt? Bespreek de voorbeelden in kleine groepjes. Ga samen op zoek naar de elementen die onontbeerlijk waren in dit verhaal, die het verschil hebben gemaakt. Zoek die elementen die essentieel waren. Vertel je verhaal zodat de anderen het vanop de eerste rij kunnen beleven en meemaken. Schrijf op of teken de succeselementen 17 BRENG HET SAMEN Dring door tot de kern van ieders verhaal. Welke succeselementen zijn er? Structureer volgens wat en hoe Wat Wat wil je bereiken met je job, waar streef je naar, wat wil je kunnen realiseren, wat is je doel? Hoe Op welke manier wil jij je werk kunnen doen, op welke manier kan jij succesvol zijn in je job, iets betekenen, welke werkwijze geeft je energie? 18 6

7 WAAROM DEZE OEFENING? Oefening maakt duidelijk wat jij nodig hebt om succesvol te kunnen zijn in je werk, om iets goed te kunnen doen, om een betekenisvolle verandering te realiseren. Ook ouders willen succesvol kunnen zijn, iets kunnen betekenen, iets goed kunnen doen. Kwetsbare ouders hebben vaak het gevoel dat ze falen, door geldproblemen, zorgen, Nodig om die negatieve spiraal van gevoelens en gedachten te doorbreken en op zoek te gaan naar kansen. 19 PROJECT VEILIGE KINDERTIJD Stuurgroep opgericht: brengt alle relevante partners samen, actief met en voor kinderen. Ouders maken deel uit van stuurgroep Drie bijeenkomsten: Toelichting over referentiebudgetten, kosten voor kinderen, overlevingsstrategieën Bepalen van focus kindwaardig lokaal sociaal beleid Prioritaire beleidsdomeinen afbakenen 20 PROJECT VEILIGE KINDERTIJD Werkgroep per beleidsdomein oprichten Partners betrekken die nodig zijn om hierin actie te ondernemen Ook ouders betrekken Synthese maken van reeds bestaande/geplande acties en maatregelen Benoemen van nodige en gewenste acties en maatregelen opdat alle kinderen alle kansen krijgen in dat beleidsdomein Actieplan opmaken én uitvoeren 21 7

8 LEVEREN PARTICIPATIE EN AI IETS OP? Bepalen van focus van kindwaardig lokaal sociaal beleid a.d.h.v. twee vragen: Denk aan een voorbeeld waarin de situatie van je eigen gezin of een gezin met een beperkt inkomen betekenisvol werd veranderd. Wat maakte dat dit gezin erop vooruit ging? Wat waren eventuele drempels? Wat maakte die verandering betekenisvol? Stel: je wordt wakker in een nieuwe gemeente, een gemeente die de perfecte thuishaven is voor gezinnen met kinderen Hoe zou die gemeente eruit zien? Hoe kan jouw huidige gemeente die perfecte thuishaven worden? 22 VOORDELEN AI Door positieve vraag durven ouders hun ervaringen delen (moeten zich t.o.v. hulpverleners niet inhouden) Ouders kunnen mee de focus bepalen, geven mee richting, zijn actief betrokken AI benadrukt de sterktes en mogelijkheden, datgene waar men meer van wil Doet iedereen groeien, want men vertelt iets waarop men trots is Positieve en constructieve sfeer ontstaat, iedereen is er om dezelfde reden, voor hetzelfde doel Ook kwetsbare gezinnen kunnen zo mee het beleid uittekenen 23 EEN VOORBEELD In Retie werden volgende succeselementen benoemd: Respectvol handelen, in hulpverlening en dagelijkse leven Inclusie, erbij horen Toegankelijke (betaalbare) voorzieningen Hulpverlening, op maat, respectvol We willen een dorp zijn waarin alle inwoners menswaardig kunnen leven en elk kind dezelfde kansen krijgt. Alle diensten en initiatieven moeten zodanig georganiseerd zijn dat alle inwoners kunnen deelnemen. We streven naar een inclusief en solidair Retie. Een dorp waar iedereen erbij hoort, waar inwoners begrip hebben voor elkaar en respectvol met elkaar omgaan. Inwoners die het moeilijk hebben, willen we positief en krachtengericht benaderen, op hun tempo, op hun maat en vol vertrouwen. 24 8

9 EEN VOORBEELD In Retie worden twee domeinen geselecteerd: voeding (als hefboom voor een goede gezondheid) en netwerk. Voeding was belangrijk voor de ouders omdat er nu geen voedselbedeling of sociale kruidenier is, gezonde voeding duur is/lijkt, gezond koken niet altijd evident is. Een goede gezondheid begint al in de buik. Netwerk was belangrijk omdat er in Retie geen vereniging is waar inwoners die het moeilijker hebben terecht kunnen, omdat leven in sociale uitsluiting hard is, omdat alleenstaande ouders en gezinnen zonder groot netwerk nood hebben aan een (op)vangnet. 25 EEN VOORBEELD In Retie gestart met werkgroep sociaal netwerk Drie doelstellingen geformuleerd: Het lokaal bestuur onderneemt acties om ervoor te zorgen dat gezinnen met financiële moeilijkheden kunnen deelnemen aan het vrijetijdsaanbod. Het lokaal bestuur onderneemt acties zodat alle inwoners van Retie bewust worden over de moeilijkheden en gevolgen van leven met een laag inkomen en sociale uitsluiting. Het lokaal bestuur onderneemt acties zodat gezinnen met een laag inkomen zich verbonden kunnen voelen met andere inwoners van Retie. 26 RESULTAAT Ouders en partners zijn betrokken, geloven in het project Erkenning van langetermijnproces Wederzijds begrip voor elkaars inspanningen, ambities én beperkingen Een beleid dat gedragen en gestuurd wordt door professionals én ouders Vanuit verlangens, noden en behoeften naar concrete acties die het verschil maken Ervaringen met lopende participatietrajecten leren ons dat burgers met voorstellen komen, die het samenwerkingsverband niet zou kunnen bedenken. Uiteraard vraagt dit geloof, engagement en veel inzet. Maar het is de moeite waard. (Katrijn Kelchtermans, Limburgs Steunpunt Opvoedingsondersteuning, op Sociaal.Net) 27 9

10 MEER WETEN OVER AI? Hoe werkt AI: Vuurwerkt: PLAI: Belang van woordkeuze: Lerend netwerk: 28 WAAR VIND JE CEBUD? Thomas More Kempen, Kleinhoefstraat 4, 2440 Geel