RAADSVOORSTEL ONDERWERP BESLISPUNTEN INLEIDING. Nr Beleid huishoudelijke ondersteuning 2018

Transcriptie

1 Nr RAADSVOORSTEL ONDERWERP Beleid huishoudelijke ondersteuning 2018 BESLISPUNTEN 1. Het beleidskader Huishoudelijke ondersteuning 2018 vast te stellen INLEIDING De Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) heeft als doel inwoners te ondersteunen zodat zij in staat zijn zo lang mogelijk zelfstandig te wonen en mee te doen aan de maatschappij. Om dit te bereiken is het mogelijk om maatwerkvoorzieningen in te zetten. Eén van de maatwerkvoorzieningen is huishoudelijke ondersteuning (HO). Beschrijving huidig beleid HO In 2014 is bij de invoering van de Wmo 2015 bewust de keuze gemaakt om de HO op een resultaatgerichte manier uit te voeren en te financieren. Dit is geheel passend bij de aard en de uitgangspunten van de Wmo Een resultaatgerichte manier van werken en financieren zorgt er tevens voor dat aanbieders meer professionele vrijheid krijgen om de benodigde ondersteuning van onze inwoners efficiënter en doelmatiger aan te bieden. Het beleid is mede tot stand gekomen in samenwerking met cliënten en zorgaanbieders en in regionale afstemming binnen Samen14. De HO wordt momenteel geboden door middel van het Basispakket. Wanneer er sprake is van regieproblemen of ondersteuning bij de verzorging van kinderen kan er een Pluspakket aan worden toegevoegd. De wasverzorging maakt op dit moment geen onderdeel uit van het basispakket, maar is door middel van de huishoudelijke hulp toelage (HHT) ingezet als algemene voorziening. Ontwikkelingen De Centrale Raad van Beroep (hierna: CRvB) heeft op 18 mei 2016 enkele richtinggevende uitspraken gedaan over de HO onder de Wmo De CRvB oordeelt: Huishoudelijke ondersteuning valt onder de Wmo2015; De ondersteuning mag, onder voorwaarden, als algemene voorziening worden aangeboden; Gemeenten mogen uniforme normen hanteren, zoals de term een leefbaar huis binnen het resultaatgericht werken. Deze normen moeten echter wel objectief onderbouwd worden en maatwerk in het zorgaanbod moet tegelijkertijd mogelijk blijven. Er moet door het college op individueel niveau zicht worden gegeven op de vraag op welke concrete wijze invulling wordt gegeven aan het bereiken van het resultaat een leefbaar huis. De uitspraken van de CRvB brengen met zich mee dat de gemeente genoodzaakt is om het HO-beleid tegen het licht te houden en dat op wezenlijke punten aanpassingen worden doorgevoerd. Beleid en inkoop HO 2018 Om ervoor te zorgen dat de HO per 1 januari 2018 op een rechtmatige en juridisch correcte manier kan worden uitgevoerd is het beleidskader HO 2018 opgesteld (zie bijlage). Het beleidskader bestaat uit een basismodule (resultaat: een leefbaar huis) en een aantal aanvullende modules. Op cliëntniveau wordt door de gemeente vastgesteld welke modules worden ingezet. Daarnaast wordt op basis van individueel onderzoek vastgesteld wat de cliënt met zijn sociale netwerk zelf kan op het gebied van HO. Deze eigen

2 kracht wordt in mindering gebracht op de norm van de in te zetten maatwerkvoorziening. Op die manier wordt door de gemeente maatwerk geleverd. Een aanbestedingsprocedure is noodzakelijk om per 1 januari 2018 raamovereenkomsten te kunnen afsluiten die passen bij het beleidskader HO Een zorgvuldige voorbereiding, uitvoering en implementatie van het vernieuwde beleid HO neemt circa 9 maanden in beslag. Om te kunnen aanbesteden moet het beleidskader HO 2018 (samenstelling en inhoud van de modules) uiterlijk 5 april 2017 door de gemeenteraad zijn vastgesteld. In dit raadsvoorstel wordt uitgewerkt op welke manier de aanpassing van het HO-beleid plaatsvindt en welke processtappen daar bij horen. Ook wordt de samenhang met andere HO-onderwerpen aangegeven (zoals HHT en PGB PGB-alfa). In de stand van zaken notities decentralisaties in oktober en december 2016 is over de voortgang van het proces geïnformeerd. Tevens is uw raad via een raadsbrief in december 2016 op de hoogte gesteld van de voortgang van het proces HO. BEOOGD EFFECT Het vaststellen van het beleidskader HO 2018 heeft als effect dat op 1 januari 2018 op een rechtmatige en juridisch correcte manier de maatwerkvoorziening HO wordt uitgevoerd. Dit draagt bij aan bij de doelenboom Maatschappelijke ondersteuning, waarin als beoogd effect is aangegeven: Inwoners zijn zo lang en zoveel mogelijk zelfredzaam. ARGUMENTEN 1.1 Uitspraken van de CRvB geven aanleiding tot aanpassing van het huidige HO beleid Op dit moment wordt er op resultaten gestuurd binnen de HO. Dit betekent dat een indicatie (voor de cliënt) en de opdracht (voor de aanbieder) wordt afgegeven om het resultaat van een leefbaar huis te bereiken. Het huidige beleid HO bestaat uit een basispakket en een pluspakket. Voor deze pakketten heeft de gemeente op dit moment geen onafhankelijk vastgestelde objectieve norm. Aanpassing van het huidige beleid voor HO is daarom noodzakelijk. De CRvB heeft in zijn uitspraken bepaald dat het mogelijk is om binnen HO te sturen en financieren op basis van resultaten en prestatie. Als voorwaarde geldt dan wel dat de norm waarop het resultaat wordt gebaseerd onafhankelijk en objectief tot stand is gekomen. Het huidige beleid leefbaar huis voldoet niet aan deze voorwaarde. Daarnaast moet het huidige beleidskader verfijnd worden. In opdracht van de 14 Twentse gemeenten heeft bureau HHM een norm ontwikkeld voor de basismodule. Voor de aanvullende modules is gebruik gemaakt van de CIZ-norm die al beschikbaar en passend is, en welke is geaccepteerd door de CRvB. In grote lijnen ziet het beleidskader HO er als volgt uit: - Basismodule, bedoeld voor het realiseren van een leefbaar huis - Module regie - Module extra hygiëne - Module wasverzorging - Module maaltijdverzorging - Module zorg voor minderjarige kinderen

3 1.2 Vervolgonderzoek objectieve normtijd voor wasverzorging is noodzakelijk gezien de verwachte kosten. De modules die onderdeel uitmaken van het beleidskader HO zijn volledig uitgewerkt, met uitzondering van de module wasverzorging. In het voorliggende beleidskader HO 2018 wordt voor de module wasverzorging uitgegaan van de normen in het CIZ-protocol. Dit biedt niet voldoende mogelijkheden om de aanwezige eigen kracht van de cliënt in mindering te brengen op de normtijd. Het biedt daarmee op dit moment ook nog onvoldoende mogelijkheden om de kosten binnen deze module voor de gemeenten te beperken. Om dit op te lossen is besloten om als gemeenten gezamenlijk de normtijden van het CIZ op het gebied van wassen nader te specificeren naar activiteiten. Dit vraagt eerst om nader onderzoek. 1.3 Vervolgonderzoek algemene of collectieve voorziening wasverzorging noodzakelijk gezien verwachte kosten. Op basis van de Wmo 2015 kan de ondersteuning worden geleverd door gebruik te maken van een maatwerkvoorziening of een algemene voorziening. Voor de gemeente geldt dat de kosten van een algemene voorziening mogelijk lager zijn dan de kosten van de maatwerkvoorziening. Gezien het verwachte intensieve gebruik van de module Wasverzorging en de daarmee gepaard gaande kosten, steunt Twenterand het voorstel om in Twents verband een onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor een algemene en een collectieve voorziening. Een collectieve voorziening gaat een stap verder en is alleen toegankelijk voor cliënten die hiervoor geïndiceerd zijn. 1.4 Gezamenlijk beleidskader en inkoop HO in Twents verband Na vaststelling van het beleidskader in alle Twentse gemeenten kan op basis van dit gezamenlijke beleidskader HO 2018 de maatwerkvoorziening HO regionaal ingekocht en beheerd worden. Een gezamenlijk beleidskader en een gezamenlijke inkoop betekent overigens niet dat de lokale toegang op dezelfde manier is georganiseerd. HO is onderdeel van het traject inkoop Jeugd en Wmo 2018 waarin er een nieuwe duurzame getransformeerde inkoop wordt ontwikkeld voor alle maatwerkvoorzieningen Wmo en jeugdhulp. Duidelijk is wel dat voor de HO het beleidskader zoals deze nu voorligt het uitgangspunt blijft voor de HO en een verbijzondering is van het in december 2016 vastgestelde Koersdocument inkoop Dit heeft te maken met de jurisprudentie die geldt voor de HO. KANTTEKENINGEN 1.1 Normenkader leefbaar huishouden is nog niet door een rechter getoetst Het voorliggende normenkader is ontwikkeld door bureau HHM en tot stand gekomen in een zorgvuldig proces van onderzoek, ontwikkeling en toetsing. Uitkomst van een juridische toets is dat de voorliggende basismodule onafhankelijke en objectief is. Er heeft echter nog geen toets plaatsgevonden op basis van dit kader in de vorm van jurisprudentie. Hiermee wordt mogelijk een risico gelopen. 1.2 Kosten nieuw HO beleid zijn nog niet geheel inzichtelijk In de financiële paragraaf wordt nader ingegaan op de kosten die gemoeid zijn met dit nieuwe beleid. De uiteindelijke kosten die gemoeid zijn met de inkoop, zijn nog niet inzichtelijk. De voorlopige ramingen zijn grotendeels gestoeld op aannames en gaan uit van maximale kosten. Daarnaast moeten er nog twee onderzoeken naar de wasverzorging plaatsvinden, waardoor op dit moment een meer concrete berekening niet plaats kan vinden. Tevens is het nog onduidelijk hoeveel van het huidige cliëntenbestand in aanmerking zal komen voor de verschillende maatwerkmodules. 1.3 Regionale samenwerking is afhankelijk van besluitvorming in afzonderlijke gemeenten

4 Het is aan de 14 afzonderlijke gemeenten om een lokaal besluit te nemen over het voorliggende beleidskader HO. De mogelijkheid bestaat dat een college of raad niet positief instemt met het beleidskader waardoor er geen regionaal beleidskader is en daarom geen (Twentebreed) inkooptraject kan worden gestart in Twents verband in april Met de gemeenten waarin wel positief wordt ingestemd zal het inkooptraject in gezamenlijkheid worden gestart. UITVOERING Ingangsdatum voor het nieuwe beleid HO is 1 januari Voor deze datum moeten de huidige cliënten opnieuw worden geïndiceerd (peildatum januari 2017: 1060 cliënten). De huidige uitvoeringscapaciteit is hiervoor niet toereikend. Na vaststelling van het beleidskader wordt gewerkt aan een implementatieplan welke tevens in zal gaan op de benodigde capaciteit op de uitvoering, maar ook voor de administratie/bedrijfsvoering. Inkoop De inkoop van HO vindt na instemming van de 14 gemeenten plaats middels een gezamenlijke aanbesteding in Twente, met één aanbestedende dienst en één beleidskader (programma van eisen). Een zorgvuldig inkooptraject beslaat ongeveer 9 maanden. Daarom moet het beleidskader HO 2018 uiterlijk 1 april 2017 zijn vastgesteld in de afzonderlijke gemeenten. Dit besluit is onherroepelijk, zowel qua procedure (planning) als inhoud van het beleidskader. De planning is als volgt: Raadsvergadering maart 2017 Vaststellen gespecificeerde norm wassen en strijken maart 2017 Vaststellen wijze van uitvoering nieuw beleidskader maart 2017 Start inkoop april 2017 Uitvoering herindicaties, noodzakelijke aanpassingen beleid (o.a. PGB/alfa en HHT) tweede helft 2017 Ingang raamovereenkomsten januari 2018 FINANCIËN De kosten voor Twenterand zijn aanzienlijk ten opzichte van de huidige opgaven. Regionaal is er een forecast ontwikkeld waarmee de maximale kosten berekend kunnen worden. Basis van deze gegevens zijn de twee normenkaders (HHM en CIZ), een regionale bestandsanalyse en de indicatieve kostprijs (op basis van de concept AMvB inkoop maatschappelijke ondersteuning). Bij de berekening van de meerkosten is momenteel consequent uitgegaan van de maximale module-omvang. Op basis van de berekening komen we voor Twenterand uit op een stijging van ca. 46%. Per 2017 is er jaarlijks een bedrag van ,- begroot voor de HO. Met de huidige berekeningen komen per 2018 de verwachte kosten voor de HO neer op ongeveer ,- Per saldo koersen we af op een tekort in de begroting in 2018 van ,- op de maatwerkvoorziening HO. Dit zijn de maximale kosten waarin de inzet van eigen kracht, algemene voorziening c.q. de HHT-regeling nog niet zijn meegenomen, dit kan voor een kostenreductie op de maatwerkvoorziening HO zorgen. Om de structurele meerkosten van de HO te beperken worden de volgende mogelijkheden verder onderzocht:

5 - Door rekening te houden met de mogelijkheden van de eigen kracht en het sociaal netwerk, is het mogelijk het gebruik van de HO te beperken tot de noodzakelijke ondersteuning zoals de wetgever het ook bedoeld heeft. - Mede doordat de gemeente Twenterand de afgelopen twee jaar wasverzorging niet heeft ingekocht, is het onduidelijk hoeveel cliënten daadwerkelijk gebruik zullen gaan maken van de module wasverzorging. Dit moet nader onderzocht worden. Daarnaast worden de mogelijkheden onderzocht om een algemene of collectieve voorziening te ontwikkelen voor de wasverzorging waardoor naar verwachting de kosten voor de wasverzorging zullen dalen. De resultaten van het onderzoek naar de wasverzorging zijn uiterlijk 1 april beschikbaar. Verwacht is dat, wanneer bovenstaande punten zijn uitgezocht en verwerkt, de kosten huishoudelijke ondersteuning kunnen gaan dalen richting de 30% á 40%. Het uiteindelijk te verwachten tekort wordt meegenomen in de kadernota 2018 Er blijven meerkosten die worden veroorzaakt doordat: - Het basispakket was niet gebaseerd op een objectieve norm en moet daarom worden aangepast. Daarom wordt gewerkt met (aanvullende) modules, dit betekent een uitbreiding en intensivering van de toekenning. - Om tegemoet te komen aan de uitspraak van de CRvB is het noodzakelijk om de wasverzorging aan te bieden als maatwerkvoorziening wanneer een algemene voorziening niet toereikend is. - De huidige resultaattarieven bij het basis- en pluspakket lager zijn dan de nieuw te hanteren tarief. Dit komt door de nieuwe AMvB inkoop maatschappelijke ondersteuning die naar verwachting op 1 juli 2017 in werking treedt en de cao-vvt. In de AMvB zijn de kostprijselementen van een reële prijs gedefinieerd die de gemeenten moeten vaststellen van een reële prijs. Om te komen tot een kostenberekening met betrekking tot de financiële consequenties is voor schoonmaakwerkzaamheden uitgegaan van 22,56 (functieschaal 10) en voor ondersteuning bij regietaken en zorg voor kinderen een uurtarief is uitgegaan van 26,10 (functieschaal 15). Bij de overige modules wordt functieschaal 10 gehanteerd. De tarieven zijn onder voorbehoud. - Uit de bestandsanalyse is duidelijk geworden dat de ondersteuning die wordt geboden uit de basismodule, gemiddeld hoger ligt dan waarvan eerder is uitgegaan. De zorgzwaarte is relatief toegenomen. Daarnaast zullen de gemeentelijke uitvoeringskosten structureel gaan toenemen. Er wordt geprobeerd de gevolgen van het nieuwe beleid voor de uitvoering van de gemeente te minimaliseren, maar duidelijk is dat het nieuwe beleid HO een intensievere werkwijze als gevolg heeft voor de consulenten en de administratie. Naast de structurele (uitvoerings-) kosten komen er in 2017 ook nog incidentele kosten voor implementatie en herindicatie van ca cliënten HO. COMMUNICATIE Regionaal wordt gewerkt aan de communicatieparagraaf HO, zodat binnen Twente een uniforme boodschap wordt uitgedragen. Onderdeel van het herindicatieplan is communicatie naar cliënten, waarin aandacht is voor de veranderingen die cliënten kunnen verwachten.

6 Vanuit de aanbieders HO is de wens gekomen om het komende jaar veelvuldig over het onderwerp HO met de gemeenten aan tafel te zitten. Hiervoor wordt een klankbordgroep opgericht, waarin de gemeenten ambtelijk vertegenwoordigd worden. Adviesraad Wmo De adviesraad Wmo is in 2017 tijdens de reguliere overleggen veelvuldig op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen op de HO. Ook zijn zij uitgenodigd voor bijeenkomsten met HHM en is erover gesproken bij het regionale voorzittersoverleg. Op 23 januari 2017 is met een afvaardiging van de Adviesraad Wmo gesproken over het voorliggende beleidskader, waarin de adviesraad een reactie op het concept beleidsplan HO 2018 heeft gegeven. De Adviesraad Wmo ziet het nieuwe beleidskader als onontkoombaar door de rechterlijke uitspraak maar vraagt wel aandacht voor een goede uitwerking voor de cliënt wanneer het gaat om bijvoorbeeld eigen kracht. In de bijlage wordt verslag gedaan van het advies van de Adviesraad Wmo. Burgemeester en wethouders van Twenterand, Ir. C.L. Visser, burgemeester H.J. ten Brinke, secretaris Zaaknummer: Documentnummer: D