Symptoomcontrole Basiscursus Artsen PZ. Verwardheid en delier. Delier
|
|
- Fien Willemsen
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Symptoomcontrole Basiscursus Artsen PZ Dr.Peter Demeulenaere Dr.Martine De Laat Verwardheid en delier Delier Betekent ontsporing Grieks : ( lêros ) gekkenpraat, onzin Latijn ( delirare ) buiten de schreef gaan Organisch psychosyndroom Voorbijgaande stoornis ten gevolge van een lichamelijke ontregeling. Uiting van een min of meer plotseling optredende ontregeling van de hersenen 3 1
2 Delier Veel oncologische terminale patiënten ontwikkelen een delier (afhankelijk van de setting 10% tot 86 %) % van patiënten met kanker bij opname palliatieve eenheid of ziekenhuis % in laatste uren of dagen van het leven Vaak is een delier een indicator voor een verkortende prognose (laatste 3 weken) Dikwijls aanleiding tot dringende ziekenhuisopname vanuit de thuissituatie 4 Delier Vaak wordt dit toestandsbeeld niet herkend door de verpleegkundige (en medische?) beroepsgroep : symptomen onopgemerkt bij % Wil men onnodig lijden (patiënt, familie, team) voorkomen is het van groot belang dat een delier tijdig herkend wordt 5 Delier Voorop staat een verstoorde aandacht (snel afgeleid) De patiënt is vaak verward of angstig (nachtmerrie) Daarnaast bestaat onrust, of juist apathie en verlies van initiatief Delier is een toestandsbeeld dat in korte tijd ontstaat Bewustzijn is wisselend gestoord Vaak hallucinaties, illusoire vervalsingen en/of wanen 6 2
3 Delier Beloop Acuut begin (in enkele uren tot dagen) Begint meestal s avonds Symptomen fluctueren over de dag en zijn s nachts dikwijls erger Duurt meestal dagen tot weken, soms tot het overlijden Bij kwetsbare patiënten dikwijls onvolledig herstel 7 Opgelet! Omdat een delier wisselende symptomen heeft en fluctueert over de dag, zijn verpleegkundigen in de beste positie voor vroege signalering waardoor actie kan worden ondernomen Het delier moet altijd worden beschouwd als een zeer ernstig toestandsbeeld. Voor de patiënt en omgeving kan dit een angstaanjagende gebeurtenis zijn 8 Gevolgen voor de patiënt Beangstigende ervaring (te vergelijken met aanhoudende nachtmerries), laat een onuitwisbare indruk na Tast de autonomie, en de waardigheid aan Meestal weet de patiënt niet wat er gebeurt is, maar wanneer hij deze zich wel herinnert is dit vaak vol schaamte Uitputtend en gevaarlijk (risico op verwondingen) Meestal niet de doodsoorzaak, wel kan een delier het leven bekorten!! 9 3
4 Destructive triangle Plotse verwardheid die niet onder controle wordt gebracht Patient geraakt uit evenwicht en lijdt Uitgeputte familie raakt uit evenwicht Druk op arts om te sederen 10 Vormen Hyperactief Dwaalgedrag, plukkerigheid, motore onrust Verbale of lichamelijke agressie Toegenomen alertheid Stemmingswisselingen Voorkomen 15-22% Hypoactief Stille, teruggetrokken houding Apathie Sterk verminderde alertheid en activiteit Voorkomen 19-29% Mengvorm 11 Terminal restlessness Is mogelijk een specifieke vorm van delirium Veralgemeende prikkeling van het centraal zenuwstelsel: multifocale myoclonieën en motore onrust (gecoördineerde en ongecoördineerde bewegingen) Uitgesproken stoornis van stemming en affect Door multi-orgaan falen Vaak niet meer omkeerbaar, dikwijls sedatie nodig Eerder behandelen met benzodiazepines 12 4
5 Pathofysiologie Consensus neurotransmitter niveau Over-activiteit dopaminerg systeem Onder-activiteit cholinerg systeem = basis voor farmacologisch ingrijpen Anticholinergica kunnen uitlokken Dopamine antagonisten kunnen verhelpen 13 Pathofysiologie Precipiterende factoren 14 Etiologie Samenspel tussen voorbeschikkende factoren (vb VORD) en precipiterende (uitlokkende) factoren Hoe meer voorbeschikkende factoren, hoe minder precipiterende factoren nodig zijn voor een delier! Meestal multi-factoriële origine 5
6 Verpleegkundige Observatie Risico Delier-schaal (VORD) 3 Delirium in de voorgeschiedenis en/of verwardheid voor de opname 3 Cognitieve verstoring (vb. hersentumor, CVA, dementie, Parkinson, hersencontusio ) 3 Gebruik en verandering van opioïde analgetica 1 Leeftijd > of = 70 jaar 1 Gebruik alcohol > 4 eenheden per dag 1 Gebruik van illegale drugs 1 Koorts > 38,5 C 1 Metabole stoornis 1 Hardhorendheid, slechtziendheid 1 Ingreep onder narcose 1 Stoornissen in de activiteiten van het dagelijks leven ( ADL) (vb. bedlegerigheid..) Bij een totaalscore van 3 of meer => verhoogd risico op delirium! 16 Precipiterende factoren (1) Urineretentie, constipatie (impactie stoelgang) Infectie (lucht- en urinewegen), koorts Dehydratatie Plots stopzetten roesmiddelen (alcohol, benzodiazepines, nicotine, narcotica ) Geneesmiddelen: sedativa, opioïden, H2- antagonisten, anti-parkinson-middelen, anticholinergica, corticosteroïden, polyfarmacie 17 Precipiterende factoren (2) Cardiale ischemie, corfalen, aritmie, CVA, hersenbloeding Hypoxie: respiratoire insufficiëntie, anemie Hersentumoren, hersenmeta s Metabool (hypoglycemie, leverfalen, nierfalen) Elektrolytenstoornissen (Na+, K+, Ca+) Hevige pijn / trauma Angst 18 6
7 Diagnose (DSM IV) A Verstoring van de aandacht minder helder waarnemen van de omgeving Snel afgeleid zijn en moeilijk om aandacht vast te houden Redeneren, beoordelen, problemen oplossen is zeer moeilijk Handelen verloopt rommelig Moeilijker om keuzes te maken Verstoring van de aandacht Moeilijk om contact te krijgen Patiënt kijkt glazig voor zich uit, of kan zijn ogen niet stil houden Patiënt antwoord niet, trager of inadequaat op vragen Patiënt is vlug afgeleid, kan zich niet focussen Informatie dringt niet door 20 Diagnose (DSM IV) B Verandering in cognitief vermogen Geheugenstoornissen Desoriëntatie in tijd (en ruimte) Spraakstoornissen : onsamenhangend, traag B Verstoring van de waarneming Hallucinaties (geen reële zintuiglijke prikkeling) Illusoire vervalsingen (verkeerde interpretatie van waarneming) Wanen (stoornis in de inhoud van het denken) PS En niet veroorzaakt door voorafgaand dementie proces!!!! 7
8 Diagnose (DSM IV) C Beloop Op korte tijd ontstaan Fluctuatie in de dag D Medische aandoening Duidelijke aanwijzingen dat de stoornis wordt veroorzaakt door de fysiologische gevolgen van een medische aandoening Diagnose (DSM IV) Niet noodzakelijke kenmerken Stoornis in slaap en waakritme Stemmingsstoornis en stoornis affect Angst en wanhoop Depressie en apathie Opwinding en huilbuien Boosheid en agressie Psychomotoriek : Hypo-actief Hyper-actief Mengvorm 23 Aanvang Verloop Bewustzijn / aandacht Gelijkend op delier Delirium Dementie Depressie Acuut (uren tot Sluipend (maanden Variabel, geleidelijk dagen) tot jaren) Symptomen Relatief stabiel, na Dagelijkse variatie, fluctueren, toename lange tijd waar te vooral s morgens s nachts nemen achteruitgang symptomen Gedaald bewustzijn, fluctuerende alertheid, gestoorde aandacht In begin: bewustzijn en alertheid, aandacht normaal Bewustzijn en alertheid normaal, zwakkere aandacht, interesse-verlies of negatieve gedachtegang Oriëntatie Gestoord Gestoord Niet gestoord Geheugen Verstoord korte termijngeheugen Verstoord korte en lange termijngeheugen Geheugen intact Aanwezigheid van psychose (hallucinaties, wanen) Vaak aanwezig (snel voorbijgaande psychotische ideeën, éénvoudig van inhoud Doorgaans afwezig in beginstadium Wel vaak paranoide wanen Slaap-waak cyclus Verstoord Gefragmenteerde slaap Komt zelden voor (psychotische symptomen zijn complex indien toch aanwezig) Verstoord, vroegtijdig ontwaken, overmatig slapen 24 8
9 Diagnose : prodromen Omkering van het dag- en nachtritme Heftige dromen of nachtmerries Voorbijgaande hallucinaties, wanen of illusies Concentratie moeilijkheden (helder denken, snel afgeleid zijn) Overgevoeligheid voor prikkels zoals licht en geluid Rusteloosheid, angst, irritatie of apathie Emotionele labiliteit Desoriëntatie verwardheid Agressief gedrag 25 DOS schaal Delier Observatie Schaal Gevalideerd screeningsinstrument 13 observaties bij de patiënt: verbale/non-verbale Observatie gebeurt tijdens reguliere patiëntenzorg Per shift de observaties van het gedrag vastleggen Beoordelen met : Nooit / Soms altijd / Weet niet Per shift is de minimum score 0 / maximum score 13 Waarschijnlijk een delier : score 3 26 DOS schaal 1. Snel afgeleid door prikkels 2. Heeft aandacht voor gesprek of handeling 3. Maakt vraag of antwoord niet af 4. Geeft foute antwoorden 5. Reageert trager 6. Denkt ergens anders te zijn 7. Zakt weg tijdens gesprek of bezigheid 8. Geeft aan welk dagdeel het is 9. Herinnert zich recente gebeurtenis 10.Is plukkerig, rommelig, rusteloos 11.Trekt aan infuus, pijnpomp 12.Sneller geëmotioneerd 13.Ziet /hoort dingen die er niet zijn 27 9
10 Prognose De duur van een delier kan variëren van enkele dagen tot weken Dit is afhankelijk van de oorzaak / conditie van de patiënt / resultaat van de behandeling Hoe meer voorbestemmende factoren aanwezig zijn, hoe lager het aantal uitlokkende factoren dat nodig is Palliatieve fase: delier is multifactorieel bepaald (gemiddeld 3 oorzaken) Terminale fase: vaak een combinatie van orgaanfalen en is een mogelijke voorbode van de naderende dood 28 Oorzakelijke behandeling Uitlokkende factoren elimineren!! Kijk na of er een globus of stoelgang-impactie is Behandel een eventuele infectie Corrigeer ionen- en metabole stoornissen Herzie de medicatielijst Verminder of roteer de opioïden Rehydrateer eventueel!? 29 Symptomatische behandeling behandeling Medicamenteuze symptomatische standaard-behandeling = neurolepticum (dopamine antagonist) Gouden standaard: haloperidol (Haldol ) probleem: bij dosis: nevenwerkingen! extrapyramidaal syndroom orthostatisme maligne neuroleptica-syndroom Rol atypische producten? 10
11 Haloperidol Startdosis mg elk half uur tot het effect zichtbaar is (45-60 min) oraal: tablet 5 mg of druppels 2 mg/ml (1 dr = 0.1 mg) SC or IV ampul 1 ml 5 mg/ml Onderhoudsdosis 1-5 mg/24 uur, max. 10 mg/24 uur (SC / IV) of 20 mg/24 uur PO Voor heel erge vormen : start met 5-10 mg, en herhaal ZN Haloperidol parenteraal toegediend is ongeveer twee keer zo potent als oraal toegediend Risico op QT-verlenging 31 Atypische neuroleptica Indien haloperidol gecontraindiceerd is (parkinson, QT-verlenging.), gebruik atypische neuroleptica Risperidone (Risperdal ): startdosis 0.5 mg 2 x per dag Olanzapine (Zyprexa ): startdosis mg per dag Quetiapine (Seroquel ) : startdosis mg per dag Minder medicatie interacties en minder extrapyramidale neveneffecten dan met haloperidol Antipsychotische potentie : risperidone > olanzapine > quetiapine Sedatie : olanzapine > quetiapine > risperidone Extrapyramidale veiligheid : quetiapine > olanzapine > risperidone 32 11
12 Andere neuroleptica Vrij van EPS bijwerkingen : Clozapine (Leponex ) Sederende neuroleptica Clotiapine (Etumine ) Droperidol (Dehydrobenzperidol ) Levopromazine (Nozinan ) 34 Benzodiazepines Bij angst of terminale onrust : Lorazepam (Temesta ) Expidet sublinguale tablet (1 or 2.5 mg tablet) elke 4 uur of mg traag IV (SC) elke 4 uur (ampul 4 mg / ml) Diazepam (Valium ) Midazolam (Dormicum ) : naargelang dosis evtl palliatieve sedatie 35 Besluit delier Delier is het gevolg van cerebrale ontregeling door een lichamelijke aandoening of door gebruik van (genees)middelen Delier is in principe reversibel, met uitzondering in de terminale fase (laatste 48 u) Er bestaat een onderliggend somatisch lijden Haloperidol is het eerste keuze middel, aanvullend benzodiazepines Goede zorg voor de patiënt en voldoende uitleg en opvang van naasten 36 12
13 Valkuilen delier Niet herkennen van (prodromen) delier Hypoactief delier aanzien voor dementie Onrust beschouwen als normaal in de terminale fase Delier verwarren met toenemende pijn en de dosis opioïden verhogen Het niet stoppen van geneesmiddelen die delier veroorzaken Urineretentie en constipatie over het hoofd zien als uitlokkende factoren 37 Literatuur Richtlijn delier, Procedure delier bij palliatieve patiënten, GZA ziekenhuizen, 2012 Development and implementation of a clinical guideline on the management of delirium near the end of life, paper MSc Palliative Care, King s College, Peter Demeulenaere, Palliatieve sedatie : definitie FPZV Het toedienen van sedativa in doseringen en combinaties die vereist zijn om het bewustzijn van een terminale patiënt zoveel te verlagen als nodig om één of meerdere refractaire symptomen op een adequate wijze te controleren Het primaire doel van het toedienen van sedativa is dus het nastreven van een bewustzijnsverlaging, waardoor de symptomen en klachten die voor het ondraaglijk lijden verantwoordelijk zijn niet langer worden waargenomen. 13
14 Palliatieve sedatie Refractair symptoom : moeilijk behandelbaar symptoom wordt slechts refractair na toepassing van het advies van alle mogelijke competente hulpverleners (o.a. palliatief deskundigen) verdere interventies zullen geen verlichting of verbetering meer brengen, binnen een redelijk tijdsbestek verdere interventies brengen een onaanvaardbare morbiditeit met zich mee Nat. Ethics Commitee VHA, Recommendations on sedation 2007 Palliatieve sedatie is een ultiem symptoom-controle-middel Advies van een palliatief team ( expert ) is meer dan wenselijk 40 Voorwaarden Prognose op korte termijn infaust < 14 dagen Een niet-reanimatie order (DNR) is ingesteld Informed consent van patient (of vertegenwoordiger) Interdisciplinair overleg Beslissingen vocht/voeding Parenterale hydratatie is een medische act -> voordelen moeten opwegen tegen de nadelen! Fainsinger R. et al, J Pall Med 2006 Beslissing palliatieve sedatie staat los van de beslissing om eventueel vocht en/of voeding te stoppen: afzonderlijk en op voorhand bespreken Bij continue diepe sedatie: vocht stoppen omwille van zinloosheid & neveneffecten (reutel, oedemen, aspiratie..) 41 Aanpak palliatieve sedatie Identificeer het probleem Luisteren naar en observeren van de patiënt Gesprekken met patiënt en familie Interdisciplinair teamoverleg Patiënt en/of familie geven geinformeerde toestemming Bespreek tijdsverloop en uitvoering Bespreek wat kan en niet kan Aandacht voor verpleegkundige aspecten 14
15 Palliatieve sedatie, leidraad FPZV Trap 1: Midazolam: 1 tot 10 mg/h Trap 2: Midazolam en Etumine (max 160 mg/24 h) of Nozinan( max 200 mg/24 h) Trap 3: Propofol of andere anesthetica Weinig wetenschappelijke onderbouwing wat betreft medicatiekeuze Midazolam Frequent gebruik in palliatieve zorg Wateroplosbaar, kortwerkend, bolus of continu Effect: anxiolyse, spierrelaxatie, retrograde amnesie, anti-convulsief, hypnotisch in hoge dosis Effectief bij een dosis van 1-10 mg/h (max mg/uur) Falen van midazolam: paradoxale agitatie, poor responders, tolerantie, SC toediening Eerste keuze bij terminaal delier? 15
16 Neuroleptica Aanbeveling FPZ trap 2 Sederende neuroleptica. Vaak terug te vinden in aanbevelingen als midazolam faalt. Clotiapine: Etumine : sederend antipsychoticum Alternatief : levomepromazine: Nozinan Bij onderliggend delier of terminale rusteloosheid Propofol Wanneer standaard behandeling (midazolam) faalt IV lijn en frequente dosisaanpassingen nodig Zeer variabele dosis Start dosis: 0.5 mg/kg/u Gemiddelde dosis : 1 4 mg/kg/u Probleem van proportionaliteit?! (Propofol for terminal sedation in palliative care: a systematic review. McWilliams K, Keeley PW, Waterhouse ET. J Palliat Med Jan;13(1):73-6.) Barbituraten Phenobarbital: 100 to 200 mg bolus, followed by 40 mg/hr s.c./i.v., if necessary increased to 60 mg/hr after 24 hours; if insufficient effect, stop phenobarbital and go to step 4. (National Guideline Clearinghouse) Pentobarbital: Advantages: Rapid onset, anticonvulsant. Loading dose: 2 3 mg/kg, slow intravenous push, (no faster than 50 mg/min) at time of loading dose, start infusion at 1 2 mg/kg/hr; titrate to desired level of sedation (EAPC) Thiopental: Penthotal 5 7 mg/kg bolus IV, then at 20 mg/h; usual maintenance dose, mg/h (Rousseau P. Palliative sedation in the management of refractory symptoms. J Support Oncol Mar-Apr;2(2):181-6.) Probleem van proportionaliteit?! 16
17 Opioïden Veroorzaken geen hypnose, wel sufheid (variabel) Brede therapeutische marge Risico op bijwerkingen vnl braken, in mindere mate agitatie en verwardheid Bij een aantal patiënten reeds gewenning (aan hogere dosis) Draagt bij tot de mythe over morfine Does Palliative Sedation Always Relieve Symptoms? Mellar P. Davis. Journal of Palliative Medicine. October 2009, 12(10): There is little objective evidence that sedation relieves symptoms because assessment of response is limited by the therapy. Patient awareness during surgery occurs in 2% 3% of individuals of which the anesthesiologist is unaware. This results in a sense helplessness, acute fear, and panic. Awareness can occur in up to 17% of those undergoing conscious sedation. Routine use of sedation scales is required during palliative sedation to minimize treatment failure. Levensverkortend? Geen verschil in overleving met controle groep. V.Ventafridda et al., J Pall Care, 1990 The need for terminal sedation is an indicator for imminent death and not the cause of a premature death. P.Stone et al., Pall Med, 1997 Geen enkel argument om aan te nemen dat sedatie in de terminale fase aanleiding geeft tot verkorting van de overlevingsduur. Sykes et al.,lancet Oncology
18 Conclusie: Palliatieve sedatie Aanbevelingen en richtlijnen zijn noodzakelijk en verbeteren de klinische praktijk. Richtlijnen op basis van case-reports en expert opinies Technisch zorgvuldig handelen: proportionaliteit, dubbel effect Bij welke diepte van sedatie verdwijnt het lijden? Onderscheid tussen symptoomcontrole bij het levenseinde en palliatieve sedatie moet geobjectiveerd worden (terminologische duidelijkheid). Ondertussen is een kritische houding t.o.v. de technieken voor sedatie aan te raden. Opdracht huiswerk dag 4 Voer een gesprek met een patiënt waarvan je niet zou schrikken als hij binnen het jaar overleden is (surprise question). Probeer te weten te komen hoe hij zelf zijn situatie ziet en wat hij verwacht van jou. Vraag je daarna af: 'wat liep goed en wat kon beter?' Daarna lees je de aanbeveling in bijlage. Vind je hierin een antwoord op je vragen? 18
Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM
Delier in de palliatieve fase DR. KARIN SCHOTTE MEDISCHE ONCOLOGIE- PALLIATIEF SUPPORTTEAM 1. Definitie en voorkomen 2. Pathofysiologie 3. Oorzaken 4. Diagnose 5. Behandeling Definitie en voorkomen: 1.
Nadere informatieDelier 18-04-2011. Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel
Delier 18-04-2011 Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel Welkom Doel: Kennisoverdracht/bewustwording Signalering Verpleegkundige interventies Programma Film Medische aspecten delier Casus in
Nadere informatieACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015
ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute
Nadere informatieCasuïstiek bespreking. delier
Casuïstiek bespreking delier Bernarda Heslinga Huisarts, kaderarts palliatieve zorg, lid consultatieteam palliatieve zorg Helma Mebius Verpleegkundige, lid consultatieteam palliatieve zorg Palliatieve
Nadere informatieDelier, ontspoord in het verpleeghuis. Miriam Jacobs Nurse Practitioner in opleiding
Delier, ontspoord in het verpleeghuis Miriam Jacobs Nurse Practitioner in opleiding Opzet presentatie Huishoudelijke mededelingen Inleiding Stellingen invullen Uitleg rondom delier Screening delier + Delier
Nadere informatieDelier voor de patiënt. Workshop Delier in de palliatieve fase. n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt. angstdroom.
Workshop Delier in de palliatieve fase 11 oktober 2012 Hedi ter Braak Monique van den Broek 1 Delier voor de patiënt n droom woar ge geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie 1 Inhoud workshop
Nadere informatieDe delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%
Nadere informatieCommunicatie rond palliatieve sedatie
Communicatie rond palliatieve sedatie D A G VA N D E M E D I C AT I E V E I L I G H E I D, 2 1 M A A R T 2 0 1 7 M A R G OT V E R KU Y L E N, S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S KU N D E / K
Nadere informatieHet opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en
Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en niet het leven te bekorten. Op verzoek van de regering
Nadere informatieDelier voor de patiënt. Inhoud presentatie delier. Delier. Symptomen. Diagnose delier 21-6-2012. n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt
Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie Inhoud presentatie delier Wat is een delier Wat zijn de gevolgen van een delier Wat zijn risicoverhogende en
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase. Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatieDe 3D,s POH 02-04-2014
De 3D,s POH 02-04-2014 Doelstelling Onderscheid delier, dementie en depressie Vroegtijdig herkennen/signaleren van een delier. Behandeling delier Delier Dementie Depressie Casus Een 70-jarige vrouw wordt
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg
Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding
Nadere informatieVoorkomen, genezen of sederen?
Terminaal delier: Voorkomen, genezen of sederen? Mark Martens medisch consulent palliatieve zorg, Expertisecentrum Palliatieve Zorg MUMC+ specialist ouderengeneeskunde, Envida Maastricht Delier Bewustzijnsstoornis
Nadere informatiePalliatieve sedatie. Dr. Koen Herweyers Equipearts PHA, CRA WZC st Bavo Inwooncursus 2013
Palliatieve sedatie Dr. Koen Herweyers Equipearts PHA, CRA WZC st Bavo Inwooncursus 2013 Palliatieve sedatie Definitie van palliatieve sedatie Refractaire symptomen Voedsel en vocht Palliatieve sedatie
Nadere informatieMeneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek
Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek Terminale Parkinsonpatiënt 2 x CVA Diabetes type II Volledig hulpbehoevend Rolstoelgebonden
Nadere informatiePS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast
Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor
Nadere informatieStephan van den Brand Kaderarts palliatieve zorg
Stephan van den Brand Kaderarts palliatieve zorg Palliatieve sedatie -Inleiding -Wat is palliatieve sedatie? -Wat is het niet? -Indicatiestelling -Procedure -Valkuilen -Complicaties Palliatieve sedatie
Nadere informatiePalliatieve sedatie 17 maart 2014
Palliatieve sedatie 17 maart 2014 Palliatieve sedatie - programma Welkom De heer P. Polak, cardioloog, voorzitter MEC Presentatie Mevrouw A. Witziers, arts palliatieve zorg Bespreken casuïstiek Mevrouw
Nadere informatiePALLIATIEVE SEDATIE
Ik heb er geen bezwaar tegen dat de mensen tijdens de voordracht naar hun horloge kijken, maar ik aanvaard niet dat ze met hun horloge beginnen te schudden om er zeker van te zijn dat het ding nog werkt.
Nadere informatieDe geriatrische patiënt op de SEH. SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie
De geriatrische patiënt op de SEH SEH onderwijsdag Sigrid Wittenberg, aios klinische geriatrie Relevante onderwerpen Delier Symptoomverarming Medicatie op de SEH Duur aanwezigheid patiënt op de SEH Delier
Nadere informatieNHG-Leergang Palliatieve Zorg. Module 1: Delier Classien Rebergen, maart 2019
NHG-Leergang Palliatieve Zorg Module 1: Delier Classien Rebergen, maart 2019 Disclosure belangen spreker: (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen Introductie Voorkomen en prognose Definitie Wat zie je
Nadere informatieSymposium 14 april 2009. aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter
Symposium 14 april 2009 aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter Palliatieve sedatie Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levens of stervensfase.
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieDelirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0
Delirium Clinical Assessment Protocol (CAP) = 0 De informatie over deze CAP-code wordt opgesplitst in twee delen: (I) Betekenis: De betekenis van code 0 bij de Delirium-CAP. (II) Richtlijnen: De stappen
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieParkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose
Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening
Nadere informatieLevenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg. Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator
Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator Fysieke pijn en symptoomcontrole Palliatieve sedatie Palliatieve zorg definitie WHO 2002: Palliatieve
Nadere informatieContinue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou
Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE
Nadere informatieAnnemieke Delhaas & Franca Horstink-Wortel Specialist ouderengeneeskunde/kaderarts palliatieve zorg
Annemieke Delhaas & Franca Horstink-Wortel Specialist ouderengeneeskunde/kaderarts palliatieve zorg Franca.Horstink@kpnmail.nl Palliatief Team Midden Nederland (PTMN) Richtlijn palliatieve sedatie Continue
Nadere informatieParkinson en Psychoses
Parkinson en Psychoses Inleiding Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen last krijgen van ongewone belevingen die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit zijn psychotische belevingen die de vorm
Nadere informatieOptimale palliatie door sedatie
Optimale palliatie door sedatie Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde in Salem Kaderarts Palliatieve Zorg in opleiding Met dank gebruik gemaakt van lezing Alexander de Graeff Palliatieve
Nadere informatie1. Angst. 1.1 Observatie. 1.2 Oorzaak
1. Angst 1.1 Observatie Emotionele reacties : huilen, Spanning van de spieren Verstarring v.d. aangezichtsspieren R u s t e l o o s h e i d S l a p e l o o s h e i d V e r s t r o o i d h e i d Angst voor
Nadere informatieContinue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra
Continue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra Prof. Johan Bilsen Dr. Sam Rys OZ-groep Mental Health and Wellbeing, Department of Public Health, Vrije Universiteit Brussel Achtergrond
Nadere informatieVroegsignalering bij dementie
Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl
Nadere informatieBEHANDELPROTOCOL CONTINU PALLIATIEVE SEDATIE tot het moment van overlijden
DEFINITIE PALLIATIEVE SEDATIE I Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase (KNMG, 2009). BEHANDELINGSCRITERIUM LEVENSVERWACHTING: het betreft een patiënt bij wie
Nadere informatieDE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC
DE AANPAK VAN GEDRAGSSTOORNISSEN BIJ OUDEREN MET DEMENTIE IN EEN WZC Infomoment voor huisartsen en verplegend personeel van WZC Sint-Camillus in Wevelgem Dokters Fien Dendoncker en Jan Vanroose 25/09/2014
Nadere informatieDEMENTIEZORG. Chronische en acute verwardheid. Jan Oudenes Verpleegkundig consulent geriatrie Ede, 10 november 2015
DEMENTIEZORG Chronische en acute verwardheid Jan Oudenes Verpleegkundig consulent geriatrie Ede, 10 november 2015 Programma Acute verwardheid/delier Fragment Mieren in de thee Dementie en delier 1 Delier
Nadere informatieEuthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts.
Euthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts. Inhoud Casus Wettelijk kader Historische achtergrond, status en betekenis Verhouding continue
Nadere informatieVERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA
VERPLEEGKUNDIGE AANDACHTSPUNTEN BIJ HET GEBRUIK VAN PSYCHOFARMACA Het voorschrijven van geneesmiddelen is = een proces en niet louter een beslissing van de arts. Hierbij is een belangrijke taak weggelegd
Nadere informatieVERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht
VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht GEDRAG: De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn wijze van doen, optreden
Nadere informatiePalliatieve Sedatie in 1 e en 2 e lijn. Nils Nieboer, huisarts
Palliatieve Sedatie in 1 e en 2 e lijn Donderdag 27 september 2018 J. de Boer, internist-oncoloog Nils Nieboer, huisarts Disclosure Sheet Terminologie: palliatieve sedatie en euthanasie Inleiding Palliatieve
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?
Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren
Nadere informatie(on)rust op de ICU. Norinda Fennema
(on)rust op de ICU Norinda Fennema disclosure anesthesioloog-intensivist Kennemer Gasthuis Haarlem principal investigator UltiSAFE 2006 ICM MiDEX 2012 JAMA pagina 2 (on)rust op de ICU sedatie slaap DELIER
Nadere informatiePALLIATIEVE SEDATIE, een richtlijn.
PALLIATIEVE SEDATIE, een richtlijn. Oostende, 28 maart 2014 Mevr. Dina Declerck, PST AZ Sint-Jan Brugge Voorzitster Stuurgroep Ethiek Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Dr. Gert Huysmans, Palliatief
Nadere informatieBEHANDELPROTOCOL CONTINUE PALLIATIEVE SEDATIE tot het moment van overlijden
DEFINITIE PALLIATIEVE SEDATIE I Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase (KNMG, 2009). BEHANDELINGSCRITERIUM LEVENSVERWACHTING: het betreft een patiënt bij wie
Nadere informatiePalliatieve sedatie. 21 oktober 2014 Elgin Gülpinar, ANIOS IC
Palliatieve sedatie 21 oktober 2014 Elgin Gülpinar, ANIOS IC Casus Patient, 78 jr Overname ander ziekenhuis i.v.m. respiratoire insufficiëntie Voorgeschiedenis COPD, Hypertensie, DM II, PAF Nefrectomie
Nadere informatie9/11/12. KNMG richtlijn palliatieve sedatie. Landelijk Congres Palliatieve Zorg van autonomie naar afhankelijkheid. Onderwerpen
Onderwerpen KNMG richtlijn palliatieve sedatie Landelijk Congres Palliatieve Zorg van autonomie naar afhankelijkheid Marie-José Gijsberts specialist ouderengeneeskunde Marjolein van Meggelen adviseur IKNL
Nadere informatieRichtlijn delier NPZ Waardenland Doel van de transmurale multidisciplinaire richtlijn delier 1. Definitie delier 2. Ontstaanswijze / oorzaak delier
Richtlijn delier NPZ Waardenland Op initiatief van het Netwerk Palliatieve Zorg is in 2014 deze regionale richtlijn delier tot stand gekomen. Deze richtlijn is geschreven voor verpleegkundigen en verzorgenden
Nadere informatiePalliatieve zorg bij copd. Minisymposium 22 maart 2012
Palliatieve zorg bij copd Minisymposium 22 maart 2012 Palliatieve zorg Hans Timmer, longarts ZGT Caroline Braam, huisarts Hengelo PALLIATIEVE ZORG CASUS 75-jarige terminale COPD-patient Mantelzorger valt
Nadere informatieRichtlijn Antipsychotica. Richtlijnenmiddag 2017
Richtlijn Antipsychotica Richtlijnenmiddag 2017 Voor wie Daarvoor is de indeling volgens de DSM 5: 297.1 Waanstoornis 298.8 Kortdurende psychotische stoornis 295.40 Schizofreniforme stoornis 295.90 Schizofrenie
Nadere informatieTerminale zorg van de geriatrische patient
Terminale zorg van de geriatrische patient Dr De Laat Palliatieve zorg UZ Gent 1 Droefheid betreedt mijn hart. Ik ben bang voor de dood. Gilgamesj 2 2 Inleiding: Vragen? Verloopt het stervensproces anders
Nadere informatieDe huisarts / de acuut verwarde patiënt. Presentatie2015: Cassandra Kalidien Conny Koffeman
De huisarts / verpleeghuisarts en de acuut verwarde patiënt Presentatie2015: Cassandra Kalidien Conny Koffeman Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieDe laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, J U N I
De laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, 1 5-1 6 J U N I 2 0 1 7 M A R G OT V E R K U Y L E N S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S K U N D E K A D E R A R T S PA L L I AT I E V E Z O R G
Nadere informatieWERKEN MET EEN SPUITDRIJVER
WERKEN MET EEN SPUITDRIJVER Myriam Arren Verpleegkundig Pijnspecialiste Deskundige in Palliatieve Zorgen Referentiepersoon Ethiek INDICATIE Aanhoudende nausea of braken Ernstige dysfagie Gastro-intestinale
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word
Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale
Nadere informatieACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN
ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN Inleiding Uw familielid, partner of kennis is in Franciscus Gasthuis & Vlietland opgenomen. Hij of zij is opgenomen
Nadere informatieEuthanasie versus palliatieve sedatie. John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016
Euthanasie versus palliatieve sedatie John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016 Vraag? Is palliatieve sedatie een keuze? Prehistorie Euthanasie is al eeuwen lang een uiterst controversieel onderwerp.
Nadere informatieDelirium op de Intensive Care (IC)
Deze folder is bedoeld voor de partners, familieleden, naasten of bekenden van op de Intensive Care (IC) afdeling opgenomen patiënten. Door middel van deze folder willen wij u als familie* uitleg geven
Nadere informatieAcute ingrijpmedicatie. Dr. Maarten Bak, psychiater Benjamin Richartz, afdelingshoofd Mondriaan / Universiteit Maastricht
Acute ingrijpmedicatie Dr. Maarten Bak, psychiater Benjamin Richartz, afdelingshoofd Mondriaan / Universiteit Maastricht Disclosure Maarten Bak Speaker fees received from: Astra Zeneca, Lundbeck Positions
Nadere informatieParkinson en Dementie
Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie
Nadere informatieSedatiekaart Noord-Holland Noord
Sedatiekaart Noord-Holland Noord Aandachtspunten en afspraken bij het toepassen van palliatieve sedatie en medicatie bij palliatieve sedatie Consultteam palliatieve zorg 0900-202 17 45 (24 uur per dag
Nadere informatieCOMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???
Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Delier (acute verwardheid) rkz.nl
Patiënteninformatie Delier (acute verwardheid) rkz.nl Inleiding Uw partner, familielid of iemand uit uw naaste omgeving is opgenomen in het. Zoals u gemerkt heeft, reageert uw naaste niet zoals u gewend
Nadere informatiePalliatieve sedatie is geen euthanasie. Medische aspecten
Palliatieve sedatie is geen euthanasie Medische aspecten Hoe kwam deze richtlijn er? Werkgroep artsen met interesse in palliatieve zorg Uit meerdere regionale ziekenhuizen en 1 ste lijn Meerdere specialiteiten
Nadere informatiePatiënteninformatie. Acuut optredende verwardheid. (delier) Acuut optredende verwardheid (delier)
Patiënteninformatie Acuut optredende verwardheid (delier) Acuut optredende verwardheid (delier) 1 Acuut optredende verwardheid (delier) Intensive Care, route 3.3 Telefoon (050) 524 6540 Inleiding Uw familielid
Nadere informatieWorkshop Delirium Symposium Palliatieve Zorg, richtlijnen voor de praktijk Utrecht, 12-01-2006
Workshop Delirium Symposium Palliatieve Zorg, richtlijnen voor de praktijk Utrecht, 12-01-2006 Ine Klijn, psychiater, Zorglijn Acute en Consultatieve Psychiatrie Divisie Hersenen, UMCU Rob Krol, adviseur
Nadere informatiePalliatieve behandeling van het bronchuscarcinoma
1 Palliatieve behandeling van het bronchuscarcinoma Tessa Dieudonné Pneumologe H.Hartziekenhuis Mol Palliatieve zorg 2 1. Definitie 2. Pijnbestrijding 3. Symptoombestrijding 4. Palliatieve sedatie : richtlijnen
Nadere informatieDementie in de palliatieve fase
Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.
Nadere informatieWERKEN MET EEN SPUITDRIJVER Myriam Arren Palliatief deskundige PHA INDICATIE Aanhoudende nausea of braken Ernstige dysfagie Gastro-intestinale obstructie Patiënt is niet meer in staat om orale medicatie
Nadere informatieInformatiefolder delier
Informatiefolder delier Informatiefolder delier Het gedrag en de reactie van uw partner, familielid, vriend(in) of kennis zijn anders dan u gewend bent. Hij of zij is onrustig, begrijpt u niet, geeft vreemde
Nadere informatieEen kwestie van maatwerk
Medicamenteuze interventies ter vermindering van agressief gedrag Een kwestie van maatwerk Dr Rob Heerdink Pharmacoepidemiology & Clinical Pharmacology Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences Universiteit
Nadere informatieDe terminale patiënt: Inleiding. Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007
De terminale patiënt: Inleiding Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007 Medische beslissingen bij levenseinde Type of deaths 1998 % of all death 2001 Intention
Nadere informatiedelier bij ouderen Delier bij ouderen Videofragment 1 De anamnese bij een delirante patiënt 1. Toelichting op de module
Videofragment 1 De anamnese bij een delirante patiënt 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M77 van maart 2003. Om te kunnen begrijpen hoe de huisarts het beste kan omgaan
Nadere informatiePalliatieve zorg en Dementie verbinden. Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde
Palliatieve zorg en Dementie verbinden Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde Kennistoets Dementie kan alleen sluipend ontstaan ja/nee Bij dementie is ook het gevoel aangetast ja/nee Palliatieve zorg
Nadere informatieWERKEN MET EEN SPUITDRIJVER. Myriam Arren Verpleegkundig Pijnspecialiste Deskundige in Palliatieve Zorgen Referentiepersoon Ethiek
WERKEN MET EEN SPUITDRIJVER Myriam Arren Verpleegkundig Pijnspecialiste Deskundige in Palliatieve Zorgen Referentiepersoon Ethiek INDICATIE Aanhoudende nausea of braken Ernstige dysfagie Gastro-intestinale
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Plotse verwardheid Delier
PATIËNTEN INFORMATIE Plotse verwardheid Delier Wat is delier? Plotse verwardheid wordt ook wel een delier genoemd. Deze verwardheid kan op enkele minuten tot dagen ontstaan (of een bestaande toestand ineens
Nadere informatieCognitieve beperkingen & delier
Cognitieve beperkingen & delier Introductie Uit eerder onderzoek blijkt dat 16-40% van oudere patiënten op de SEH cognitieve beperkingen hebben Oorzaken: Dementie Delier Depressie Klinisch ziek zijn hypoperfusie
Nadere informatieMedische Beslissingen rond het levenseinde
Medische Beslissingen rond het levenseinde Jo Lisaerde Eric Triau Maartje Wils Bewonersadviesraad 7 december 2011 Definitie Palliatieve Zorg Palliatieve zorg is een totaalzorg voor mensen die aan een ziekte
Nadere informatieMisselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg
Misselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg Vragen bij de palliatieve helpdesks? Vragen bij de palliatieve helpdesks Pijn 43.5 % Obstipatie 15.1 % Misselijkheid 14.9 % Benauwdheid
Nadere informatieIn de war? Op de Intensive Care
In de war? Op de Intensive Care Albert Schweitzer ziekenhuis juni 2015 pavo 1168 Inleiding Uw partner of familielid is in het Albert Schweitzer ziekenhuis opgenomen op de Intensive Care. Waarschijnlijk
Nadere informatieDelier. Zwolle oktober Piet van Leeuwen. Johannes Hospitium Vleuten en Wilnis Palliatief consulent Antonius Ziekenhuis Nieuwegein en Utrecht
Delier Zwolle oktober 2014 Piet van Leeuwen Johannes Hospitium Vleuten en Wilnis Palliatief consulent Antonius Ziekenhuis Nieuwegein en Utrecht Wat is een delier? Delier komt van het Latijnse woord delirium
Nadere informatieIn de war? Op de Intensive Care
In de war? Op de Intensive Care Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw partner of familielid is in het Albert Schweitzer ziekenhuis opgenomen op de Intensive Care.
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Delier (acute verwardheid) rkz.nl
Patiënteninformatie Delier (acute verwardheid) rkz.nl Inleiding Uw partner, familielid of iemand uit uw naaste omgeving is opgenomen in het. Zoals u gemerkt heeft, reageert uw naaste niet zoals u gewend
Nadere informatiePatiënteninformatie. Delier: Acute verwardheid
Patiënteninformatie Delier: Acute verwardheid 2 Inhoud Inleiding... 4 Wat is acute verwardheid of een delier?... 4 Wat zijn de risicofactoren van een delier?... 5 Wat zijn de symptomen van een delier?...
Nadere informatieAcuut optredende verwardheid
Acuut optredende verwardheid Een delier Bij mensen met een ziekte komt acute verwardheid ofwel delirium (delier) regelmatig voor. Dit is geen onschuldig verschijnsel. Het wijst er meestal op dat er iets
Nadere informatieDelirium of delier (acuut optredende verwardheid)
Delirium of delier (acuut optredende verwardheid) In deze folder leest u wat een delirium is, wat de verschijnselen van een delirium zijn en leest u informatie over de behandeling en tips voor patiënten
Nadere informatieHoe een delier herkennen?
Infobrochure Delier Inhoud Wat is een delier?. 3 Hoe een delier herkennen?. 3 Is een delier niet gewoon dementie?.4 Hoe behandelen we een delier?. 5 Wat kan u als familie doen?. 5 Meer info of vragen?.
Nadere informatieKlinische verschijnselen en beloop van een delirium
2. Klinische verschijnselen en beloop van een delirium 2.1. Inleiding 3. Zie ook handboeken, zoals Textbook for Consultation-Liaison Psychiatry (Wise & Rundell 2002) en Delirium in old age (Lindesay e.a.
Nadere informatieGecontroleerde sedatie:
Gecontroleerde sedatie: een therapeutische mogelijkheid voor refractaire symptomen bij de terminale palliatieve patient? Dr. J. Menten Coördinator Palliatieve Zorg Kliniekhoofd Radiotherapie UZ Gasthuisberg-Leuven
Nadere informatiePalliatie of Euthanasie: De Twilight Zone. Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven
Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven Situering Beslissingen rond het levenseinde Zeer vaak: Niet meer starten van (al dan niet medisch
Nadere informatieWelkom in het Jeroen Bosch Ziekenhuis
Welkom in het Jeroen Bosch Ziekenhuis Delier Vakgroep geriatrie vanaf juni 2014. Bovenste rij: Astrid van Strien, Janet Bootsma, Karen Keijsers, Truuke Kamminga. Onderste rij: Rob van Marum, Cees Wouters,
Nadere informatieHet gebruik van morfine en veel voorkomende vragen
Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze
Nadere informatieDelier en Depressie in de terminale fase
Delier en Depressie in de terminale fase Karel Hoffmans huisartsconsulent IKST 06- /07 DELIER in de terminale fase Casus uit de praktijk gegrepen Diagnostiek Behandeling Discussie Uit de praktijk gegrepen
Nadere informatieDelier Acute verwardheid.
Delier Acute verwardheid www.nwz.nl Inhoud Wat is een delier? 3 Wat zijn de verschijnselen? 3 De behandeling 4 Wat kunt u als naaste doen? 5 Nazorg 5 Uw vragen 6 Notities 6 * waar hij staat, kunt u ook
Nadere informatieDelier in de palliatieve zorg: hoe herkennen? hoe aanpakken? Ludo Vanopdenbosch
Delier in de palliatieve zorg: hoe herkennen? hoe aanpakken? Ludo Vanopdenbosch wat is delier akute verwardheid - desorientatie in tijd, plaats, persoon encefalopathie aandachtsstoornis - hierdoor alle
Nadere informatiePsychotische stoornissen & Schizofrenie. Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG
Psychotische stoornissen & Schizofrenie Rob Lutterman Verpleegkundig consulent psychiatrie Psychiatrie en Medische Psychologie, OLVG filmpje niels is psychotisch Inhoud Inleiding Psychose Schizofrenie
Nadere informatieDelier, benadering vanuit het ziekenhuis. Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde i.o. Donderdag 26 januari 2017
Delier, benadering vanuit het ziekenhuis Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde i.o. Donderdag 26 januari 2017 Diagnose DSM IV criteria: 1. Bewustzijnsstoornis met verminderde aandacht 2. Verandering
Nadere informatie