Leerlingen worden lezers door te lezen! Stillezen warm aanbevolen
|
|
- Marina de clercq
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Leerlingen worden lezers door te lezen! Stillezen warm aanbevolen Door Kees Vernooy Wat voor echte lezers vanzelf spreekt, spreekt niet altijd vanzelf in het onderwijs: lezen voor je zelf is de prettigste manier om te lezen. Dat geldt ook voor de meeste kinderen. Het is dan ook aan te bevelen dat leerkrachten tijd reserveren voor zulk lezen. Een paar argumenten en tips van een expert in leesonderwijs, werkzaam bij CPS Onderwijsontwikkeling en Advies. [EINDE INTRO] Onderzoek van o.a. Slavin, Barta & Allan, Hallam en de Massachusetts Reading Association laat zien, dat het niveaulezen geen positieve effecten op de leesontwikkeling van kinderen heeft en dan in het bijzonder voor zwakke lezers. Niveaugroepen tasten vooral de zelfwaarde en het zelfvertrouwen aan van de kinderen die in de lage groepen moeten functioneren. Alternatieven voor niveaulezen zijn duolezen, tutoring, maar vooral stillezen (1). Stillezen is een periode van ongestuurd lezen, gebaseerd op het eenvoudige uitgangspunt dat door meer lezen de leesvaardigheid beter zal worden (Chow & Chou 2000). Het doel van stillezen is leerlingen te helpen een goede leesgewoonte en een goede leesvaardigheid te ontwikkelen. In de praktijk zijn stillezen, vrij lezen en recreatief lezen meestal dezelfde activiteit. In deze bijdrage hanteren we de naam stillezen. Prominente leesdeskundigen als Allington, Krashen, Ozburn en Reed dragen op basis van onderzoek uit, dat stillezen een belangrijk middel is om van jonge lezers levenslange, zelfstandige lezers te maken, o.a. omdat bij stillezen het recreatieve aspect van lezen voorop staat. Stillezen is met name een krachtig instrument als dit dagelijks op een vast moment in de hele school gebeurt, bijvoorbeeld 15 á 30 minuten. Bovendien blijkt uit een review van Krashen (1993), dat leerlingen die veel stillezen het beter bij begrijpend lezen doen, o.a. omdat door stillezen hun woordenschat toenam. Onderzoek van Anderson, Wilson en Fielding (1988) laat zien, dat de meest succesvolle leerlingen op het gebied van lezen uit klassen kwamen, waar stillezen tijdens de schooldag een duidelijke plaats had. De betekenis van stillezen voor het leesonderwijs De betekenis van stillezen hangt samen met de volgende omstandigheden: 1. Het meeste lezen op school is het lezen van 'verplichte teksten' in methoden, zowel tijdens het taal/leesonderwijs als bij het onderwijs in de kennisgebieden. Bij stillezen krijgen de kinderen de kans zelf gekozen teksten te lezen. 2. Tijdens het stillezen ontdekken veel beginnende lezers, dat ze hun decodeervaardigheid kunnen gebruiken om woorden te lezen die ze nog niet eerder gelezen hebben. 3. Veel onderzoek over ongemotiveerde klassen of groepen leerlingen voor lezen laat zien dat stillezen tot gevolg kan hebben dat deze kinderen meer gaan lezen. 4. De hoeveelheid tijd die leerlingen buiten school lezen, neemt als gevolg van stillezen dikwijls toe. Dikwijls gaan kinderen hun ouders om boeken vragen om deze thuis te kunnen lezen. 5. Sommige kinderen die om welke reden dan ook thuis nooit lezen, lezen door stillezen op school wel regelmatig voor zichzelf. Wat zegt onderzoek over stillezen? Uit IEA-onderzoek (1992) in 32 landen waarbij de leesvaardigheid van kinderen werd vergeleken, bleek dat de hoogste leesscores - ongeacht inkomensniveau van de ouders - werden gevonden bij kinderen die dagelijks: - door hun leerkrachten werden voorgelezen - de meeste pagina's voor hun plezier lazen. In de publicatie The Condition of Education 1997 van het Amerikaanse National Center for Education Statistics staat dat onderzoek heeft laten zien, dat leesvaardigheid positief correleert met de mate waarin leerlingen recreatief lezen. Om die reden vindt genoemde instantie dat het onderwijs leerlingen veel meer moet aanmoedigen om voor zichzelf te lezen en te schrijven. Een 1
2 onderzoek van Reed (2000) naar verschillen tussen scholen met goede en slechte leesresultaten laat zien, dat de leerkrachten van de zeer goede leesscholen hun leerlingen meer tijd geven om boeken uit de klas- of schoolbibliotheek te lezen. De goede leesscholen laten hun kinderen elke dag stillezen. Veel Amerikaanse leesdeskundigen, waarvan Professor Richard Allington van the State University of New York wel de meest prominete is, vinden dat leerkrachten hun leerlingen moeten aanmoedigen voor eigen doeleinden te lezen, maar ook te schrijven. Stillezen heeft ook positieve effecten op het in de vrije tijd lezen en het bezoeken van bibliotheken, maar laat leerlingen vooral ervaren hoe belangrijk lezen is. Stillezen door jonge lezers heeft volgens Allington (1984) significante positieve effecten, zowel voor de leesattitude als leesvaardigheid. Als met name zwakke lezers 10 minuten der dag stillezen, dan heeft dit al snel - bijvoorbeeld na 4 á 6 maanden - positieve effecten. Krashen (2000) van de Universiteit van Zuid-Carolina vindt, dat stillezen zowel voor eerste als tweede taalverwervers goed is. Daarom vindt hij - evenals Allington - dat vooral scholen met veel kinderen uit risicogroepen over veel en goede boeken voor het stillezen moeten beschikken. Krashen s onderzoek laat een sterke correlatie zien tussen de kwaliteit van school- en openbare bibliotheken en leesresultaten. Volgens de Amerikaanse Commission on Reading (1985) levert stillezen vanaf grade 3 (groep 5) een belangrijke bijdrage aan de woordenschatontwikkeling. Met name omdat boeken doorgaans een veel rijkere woordenschat hebben dan onderwijsmethoden en woordenschatprogramma's. Overigens zijn er ook kritische geluiden over stillezen. Er is onderzoek bekend dat laat zien dat leerlingen weinig plezier aan stillezen beleven. Het is dus niet altijd effectief. Bovendien merkt the National Reading Panel (2000) in haar eindrapportage over stillezen op, dat er geen onderzoek beschikbaar is dat duidelijk laat zien dat stillezen bijdraagt tot het verbeteren van de leesvaardigheid. Honderden studies laten zien, dat vooral goede lezers meer stillezen dan zwakke lezers. Deze studies maken niet duidelijk of stillezen bijdraagt aan een betere leesvaardigheid of dat goede lezers eenvoudigweg meer de voorkeur aan stillezen geven dan zwakke lezers. Om die reden beveelt de National Reading Panel voor het stimuleren van de leesvaardigheid aan stillezen in combinatie met begeleid hardop lezen te laten plaatsvinden. Krashen (2000) vecht de bevindingen van het Panel aan, o.a. door de deskundige dames en heren te verwijten dat ze zich baseren op onderzoek van vóór 1984 waardoor er geen gebruik is gemaakt van onderzoekspublicaties van na die tijd die de effectiviteit van stillezen laten zien. Verschillende van die effectstudies worden opgesomd in een onderzoekspublicatie van Nagy, Campenni & Shaw (2000). Stillezen: hoe doe je dat op school? Stillezen moet als een belangrijk onderdeel van het leesklimaat van een school worden gezien. In de praktijk komt stillezen in diverse vormen voor. Op sommige scholen is stillezen een onderdeel van een leesonderwijs; andere scholen hebben een vast tijdstip per dag voor stillezen ingeroosterd. Op de ene school is de boekkeuze van de leerlingen volledig vrij; op andere scholen moeten leerlingen kiezen uit een boekenlijst. Op veel scholen speelt ook de vraag: moeten leerlingen al of niet rapporteren over wat ze gelezen hebben. Sommige leerkrachten bieden leerlingen daarvoor bepaalde vragen aan die na het lezen van het boek beantwoord moeten worden. Bijvoorbeeld over de plot van het boek, het standpunt van de schrijver, enzovoort. Andere leerkrachten vinden dat kinderen een samenvatting van het boek moeten maken of aan de klas dienen te vertellen waar het boek over ging. Het laatste kan voor de hele klas gebeuren, maar kan ook in kleine groepjes plaatsvinden. Er zijn ook leerkrachten die vinden dat stillezen voor de leerlingen vanuit de optiek van leesplezier helemaal vrij moet zijn en niet het beantwoorden van vragen moet inhouden. Tips voor een goed verloop van het stillezen: - Zorg voor een vast tijdstip, bijvoorbeeld elke dag de laatste 10 minuten van de schooldag of de eerste 10 minuten na de middagpauze; 2
3 - de leerlingen beschikken over een boek als de periode van stillezen ingaat. Tijdens het stillezen een boek in de klassenbibliotheek zoeken, is storend; - elk kind leest uit een zelf gekozen boek, waarbij er wel voor gezorgd moet worden dat het kind een boek heeft dat bij zijn of haar leesniveau past; - tijdens het stillezen wordt er in de klas niet gesproken en gelopen; - tijdens de periode van stillezen staat het leesplezier centraal en niet bijvoorbeeld het voorbereiden van toekomstig werk; - na beëindiging van de periode van het stillezen kan er gesproken worden over wat er gelezen is. Ook kunnen kinderen dan naar andere kinderen toe aanbevelingen doen om een bepaald boek te lezen, omdat ze er zelf zoveel plezier aan beleefd hebben. In de praktijk vinden de meeste leerlingen fijn, omdat het tijdens het stillezen zo rustig in de klas is. Ook vinden leerlingen dat ze door stillezen meer van lezen zijn gaan houden. Zwakke lezers vinden meestal positief dat ze tijdens het stillezen fouten kunnen maken zonder dat ze zich daarvoor hoeven te schamen. Evaluatieve vragen over het verloop van het stillezen kunnen zijn: - Was het een fijne leesperiode? - Las je goed? Was het boek niet te moeilijk? - Kon je je goed concentreren tijdens het stillezen? - Vind je dat je door stillezen beter gaat lezen? Ervaringen op een aantal basisscholen laten zien, dat het stillezen het beste kan plaatsvinden onmiddellijk na het speelkwartier of de middagpauze. Ofschoon de periode van stillezen eigenlijk een stille tijd zou moeten zijn, hoeft dit voor beginnende lezers die dikwijls voor zichzelf hardop lezen niet het geval te zijn. Dan is meer aan de orde dat het stillezen rustig in plaats van stil verloopt. Verder is het van belang dat er vaart in het stillezen zit. Het is niet gewenst dat leerlingen bij stillezen om de twee minuten stoppen, omdat er bijvoorbeeld vragen beantwoord of lastige woorden gedecodeerd moeten worden. Ook is het niet gewenst, dat de klas dan door een ouder of wie dan ook tijdens het stillezen bezocht wordt. Het is voor stillezen van belang, dat de leerlingen vlot kunnen doorlezen. Zwakke lezers Het is van belang ervoor te waken dat zwakke lezers te moeilijke boeken pakken. Een middel om dit te voorkomen, is het laten toepassen van de zogenaamde vijfvingertest. Deze houdt in, dat de leerkracht de leerling vraagt een pagina uit het boek te kiezen, waarna de leerling deze vervolgens voor zichzelf moet lezen. Als hij deze pagina gaat lezen moet hij de vijf vingers van een hand omhoog houden. Elke keer als de leerling een woord tegenkomt dat hij moeilijk kan lezen, moet hij of zij een vinger naar beneden doen. Als alle vingers voor het einde van de pagina naar beneden zijn, dan is het boek waarschijnlijk te moeilijk. De leerling kan het dan beter terug leggen en een boek kiezen dat niet zo moeilijk is. Het is van belang, dat de leerkracht de leerling duidelijk maakt dat het kiezen van een dergelijk boek ten koste van het plezier in lezen gaat en het niet een kwestie van dat boek niet mogen is. De leerkracht kan verder het kind helpen door een wat betreft thema vergelijkbaar, maar minder moeilijk boek te zoeken. Het is namelijk voor stillezen van belang dat de leerlingen vlot kunnen doorlezen. Als een leerling vaak moet stoppen, omdat hij een woord moet decoderen of de betekenis van een woord moet achterhalen, raakt hij het zicht op de inhoud van de tekst kwijt en daardoor ook het plezier in lezen. Bovendien werkt dat ontmoedigend. Daarom is het van belang dat de klassenbibliotheek een groot scala van boeken van uiteenlopend leesniveau bevat. Stillezen mislukt dikwijls, als een klas over onvoldoende boeken beschikt. 3
4 De rol van de leraar Amerikaans onderzoek laat zien, dat de leerkracht essentieel is voor een succesvol verloop van het stillezen (zie o.a. ERIC, 2000). R. McCracken & M. McCracken (2000) spreken zelfs van modeling is de sleutel voor stillezen. Het is van cruciaal belang dat leerkrachten optreden als model van een stillezer en niet bijvoorbeeld tijdens het stillezen het rekenwerk gaan nakijken. Leerkrachten moeten door zelf te lezen laten blijken dat ze plezier aan lezen beleven. Wat leerlingen bij stillezen moeten doen, moeten leerkrachten ook doen. Bijvoorbeeld aan de klas vertellen over de inhoud van een door hen gelezen boek. Stillezen mislukt als de leerkracht steeds kinderen controleert of ze wel lezen, hen wil helpen in plaats van dat zij zelf leest. Tot slot Stillezen moet een onderdeel van het leesprogramma van een school zijn, omdat het een bijdrage kan leveren aan beter lezen, plezier in lezen en levenslang lezen. De uitgangspunten voor de praktijk van stillezen moeten gebaseerd zijn op het verbeteren van leesresultaten door aandacht voor motivatie, interesse, zelf kunnen kiezen, voorbeeldfunctie van de leerkracht en meer tijd Kernelementen voor het succesvol laten zijn van stillezen zijn het model zijn van de leerkracht, elke dag op een vast tijdstip in de hele school stillezen, maar ook de aanwezigheid van veel leesmateriaal over uiteenlopende onderwerpen, maar ook van verschillend leesniveau in de klas. Literatuur Allington, R.L. (1984). Oral Reading. In: P.D. Pearson (ed.). Handbook of Reading Research, pp New York: Longman. Allington, R.L. & Walmsley, S.A. (editors)(1995). No Quick Fix. Rethinking Literacy Programs in America s Elementary Schools. New York: Teachers College Press. Allington, R. (2000) in The Benefits of Sustained Silent Reading. Anderson, R., Wilson, P. and Fielding, L. (1988). Growth in Reading and How Children Spend Their Time Outside School. Reading Research Quarterly, Volume 23, , Barta, J.J. & Allen, M.G. (1995). The Dilemma of Tracking and Grouping in Early Childhood and Middle Grades: Are We Speaking the Same Language. In: Pool, H. & Page, J.A. (ed.)(1995). Beyond Tracking. Finding Success in Inclusive Schools. Bloomington/Indiana: Phi Delta Kappa Educational Foundation. Chow, Ping-Ha & Chou, Chi-Ting (2000). Evaluating Sustained Silent Reading in Reading Classes. The Internet TESL Journal, Vol. VI, No. 11, November Commission on Reading (1995) in The Benefits of Sustained Silent Reading. Elley, W.B. (1992). How in the World Do Students Read? Hamburg: International Association for the Evaluation Achievemnt, July ERIC (2000). Parent Talk Magazine. Hallam, S. (1996). Grouping pupils by ability: selection, streaming, banding and setting. London: Institute of Education. Hopkins, G. (1997). 'Sustained Silent Reading' Helps Develop Independent Readers (and Writers.) Education World. Krashen, S. (1993). The Power of Reading. Englewood, Co: Libraries Unlimited, Inc Krashen, S.D. (1993). The Case for Free Voluntary Reading. Canadian Modern Language Review, October Krashen, S. (2000). Comments on the National Reading Panel. 4
5 Krashen, S. (2000) in News: A good library will lead to smarter kids. News Thursday, September 21, Krashen, S. (2000). The National Reading Panel: Errors and Omissions. Massachusetts Reading Association (1991) in: Fountas, I.C. & Pinnell, G.S. (1996). Guided Reading. Good First Teaching for All Children. Portsmouth: Heinemann. McCracken, Robert A. & McCracken, Marlene J. (2000). Modeling is the key to sustained silent reading. Nagy, Nancy M., Campenni, C. Estelle & Shaw, Janet N. (2000). A Survey of Sustainde Silent Reading Practices in Seventh-Grade Classrooms. National Center for Education Statistics (1997). The Condition of Education In: Hopkins, G. (1997). 'Sustained Silent Reading' Helps Develop Independent Readers (and Writers.) Education World. National Reading Panel (2000). Teaching Children to Read. Washington: NICHD. Ozburn, M.S. (1995). A Succesful High School Sustained Silent Reading Program. English in Texas, 26(3), 4-5. Reed, S. (2000). A Study of the Differences Between Higher- and lower-performing Indiana Schools in reading and mathematics. Indiana: The Indiana Department of Education/NCREL. Slavin, R.E. e.a. (1989). School and Classroom Organization. Hillsdale/New Jersey: LEA. Slavin, R.E., N.L. Karweit & Wasik, B.A. (1994). Preventing Early School Failure. Research, Policy, and Practice. Boston: Allyn and Bacon. Slavin, R.E. (1995). Synthesis of Research on Cooperative Learning. In: Pool, H. & Page, J.A. (ed.)(1995). Beyond Tracking. Finding Success in Inclusive Schools. Bloomington/Indiana: Phi Delta Kappa Educational Foundation. Slavin, R.E. (1996). Never streaming. Preventing Learning Disabilities. Educational Leadership, Vol. 53, no. 5, 4-7. Vernooy, K. (1998). De effecten van differentiatie op het cognitief en sociaal-emotioneel functioneren van leerlingen. In: Ghesquière, P. & Ruijssenaars, A.J.J.M. (red.)(1999), Ernstige leer- en gedragsproblemen op school. Bijdragen uit onderzoek en praktijk. Leuven: ACCO). Vernooy, K. (2000). Effectief omgaan met verschillen tijdens het beginnend lezen. Het BOVinterventieproject. Amersfoort: CPS. 1 Wat men buiten de school gewoon lezen noemt, heet binnen de school vaak stillezen, als term naast hardop lezen, dat in het leesonderwijs immers ook een veelvuldig gebruikte werkvorm is. (Red.) 5
Plezier in lezen meer lezen beter in taal. Leesplezier. 2015 de Bibliotheek Gelderland Zuid
Plezier in lezen meer lezen beter in taal Leesplezier Agenda 1. Waarom lezen en leesplezier zo belangrijk is 2. Voorlezen en boeken lezen thuis 3. Samen praten over boeken 4. Boekentips vinden Het belang
Nadere informatieLezen op de Klimop. (uit:elke leerling een competente lezer! Van dr. Kees Vernooy)
Lezen op de Klimop Een goede leesvaardigheid is het fundament voor een voorspoedige schoolloopbaan en een goed maatschappelijk functioneren. Een goede leesvaardigheid is cruciaal voor de schoolloopbaan
Nadere informatieEffectieve maatregelen
Effectieve maatregelen In het taal- en rekenonderwijs Pieter Danes 27 maart 2012 Bijeenkomst Taal in mbo 01-11-2011 Presentatie toen: Van Anja Schaafsma (ROC Mondriaan) Over effectief onderwijs Presentatie
Nadere informatieMeer lezen, beter in taal SLO netwerkdag taalcoördinatoren 14 april 2016
Meer lezen, beter in taal SLO netwerkdag taalcoördinatoren 14 april 2016 Kees Broekhof, Sardes Lezen loont een leven lang S. Mol & A. Bus (2011) 4 Omvang van de woordenschat 18000 16000 14000 12000 10000
Nadere informatieMeedoen met de Monitor
Meedoen met de Monitor met de Bibliotheek Een school die deelneemt aan de Monitor de Bibliotheek op school (Monitor dbos) wil doelgericht samenwerken met de Bibliotheek om de taalontwikkeling en de informatievaardigheden
Nadere informatieEffectief leesonderwijs
Effectief leesonderwijs Het CPS heeft in de afgelopen jaren een aantal projecten op het gebied van lezen ontwikkeld en uitgevoerd. Deze projecten zijn in te zetten in de schakelklassen en met name bij
Nadere informatieMonitor de Bibliotheek op School een nieuw instrument voor beleid. Kees Broekhof Sardes
+ Monitor de Bibliotheek op School een nieuw instrument voor beleid Kees Broekhof Sardes + Onderwerpen Vrij lezen en vrijetijdslezen als onderwerp van beleid De Monitor de Bibliotheek op school De monitor
Nadere informatieSamen sterk in lezen en mediawijsheid
Samen sterk in lezen en mediawijsheid De cijfers 1,5 miljoen volwassen Nederlanders zijn laaggeletterd Dat is bijna 1 op de 10 Nederlanders Veel kinderen hebben bij binnenkomst op de basisschool een achterstand
Nadere informatieLaatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011
Effective leesprogramma s voor leerlingen die de taal leren en anderssprekende leerlingen samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op
Nadere informatieKunst van Lezen school, bibliotheek, lezen en taalontwikkeling. Kees Broekhof Sardes, KCBL, School aan Zet
+ Kunst van Lezen school, bibliotheek, lezen en taalontwikkeling Kees Broekhof Sardes, KCBL, School aan Zet + Centrale onderwerpen Taalachterstanden een zorg voor veel scholen (Vrij) lezen en taalontwikkeling
Nadere informatieSCHAKELKLASSEN EN EFFECTIEF LEESONDERWIJS
SCHAKELKLASSEN EN EFFECTIEF LEESONDERWIJS Dr. Kees Vernooy (CPS) Den Haag, 15 juni 2006 Michelangelo Het grootste gevaar voor de meeste van ons is niet dat ons doel te hoog is en we het daardoor niet zullen
Nadere informatieMeedoen met de Monitor
Meedoen met de Monitor met de Bibliotheek Een school die deelneemt aan de Monitor de Bibliotheek op school (Monitor dbos) wil doelgericht samenwerken met de Bibliotheek om de taalontwikkeling en de informatievaardigheden
Nadere informatieMeer lezen, beter in taal Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 30 november 2017
Meer lezen, beter in taal Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 30 november 2017 Kees Broekhof Frank Schaafsma Programma Effecten van vrij(etijds)lezen op de taalontwikkeling Vmbo:
Nadere informatieHET NEDERLANDSE LEESONDERWIJS NADER BEKEKEN. Dr. Kees Vernooy september 2006 ProBiblio
HET NEDERLANDSE LEESONDERWIJS NADER BEKEKEN Dr. Kees Vernooy september 2006 ProBiblio Motto Goed leren lezen is een mensenrecht (Lyon, 2001). Samenvattingsdia Startopdracht 1. Vooraf 2. Knelpunten 3. Verklaringen
Nadere informatieHET STIMULEREN VAN BEGRIJPEND LUISTEREN DOOR INTERACTIEF VOORLEZEN
HET STIMULEREN VAN BEGRIJPEND LUISTEREN DOOR INTERACTIEF VOORLEZEN Dr. K. Vernooy 1. Het belang van aandacht voor de ontwikkeling van de luistervaardigheid in de onderbouw De ontwikkeling van het begrijpend
Nadere informatieWat te doen met zwakke begrijpend lezers?
Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Cor Aarnoutse Wat doe je met kinderen die moeite hebben met begrijpend lezen? In dit artikel zullen we antwoord geven op deze vraag. Voor meer informatie verwijzen
Nadere informatieLezen en taalontwikkeling: effecten meten in de samenwerking tussen school en bibliotheek. Kees Broekhof Sardes
+ Lezen en taalontwikkeling: effecten meten in de samenwerking tussen school en bibliotheek Kees Broekhof Sardes + Centrale vragen Wat is de context in het onderwijs waarbinnen scholen en bibliotheken
Nadere informatieDeel 1. Vrij lezen op de basisschool achtergronden en praktische tips voor leerkrachten
Deel 1 KWESTIE VAN LEZEN Vrij lezen op de basisschool achtergronden en praktische tips voor leerkrachten Vrij lezen Wat is het? Vrij lezen (of stil lezen ) begint bij een toegankelijke, gevarieerde, actuele
Nadere informatieVrij lezen groep 4. Doelen eind groep 4
Vrij lezen groep 4 Doelen eind groep 4 Leerlingen hebben plezier in voorgelezen worden hebben plezier in lezen en voorlezen hebben belangstelling voor verhalende teksten (waaronder poëzie) en informatieve
Nadere informatieOmgaan met verschillen nader bekeken. Wat werkt?
Omgaan met verschillen nader bekeken. Wat werkt? Het omgaan met verschillen is duidelijk een complexe aangelegenheid, waarbij moet worden voorkomen, dat de keuze voor een aanpak van het omgaan met verschillen
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Lekker Lezen
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Lekker Lezen Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieGroep 7 en 8. Doelen. Waar werkt u aan in groep 7 en 8?
Groep 7 en 8 Doelen Leerlingen hebben plezier in voorgelezen worden hebben plezier in lezen en voorlezen hebben belangstelling voor verhalende teksten (waaronder poëzie) en informatieve teksten; lezen
Nadere informatieTijdschrift en doelgroep
Tijdschrift en doelgroep Jeugd in School en Wereld (JSW) is een onafhankelijk vakblad dat zich richt zich op leerkrachten in het basisonderwijs, het speciaal basisonderwijs en pabostudenten. Doel van het
Nadere informatieLEERLINGEN HELPEN EFFECTIEF ANDERE LEERLINGEN
LEERLINGEN HELPEN EFFECTIEF ANDERE LEERLINGEN Peer tutoring: een effectieve methodiek om de leesresultaten en de leesmotivatie te verbeteren Dr. Kees Vernooij Lector emeritus Effectief taal- en leesonderwijs
Nadere informatieLezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy
Lezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy Algemeen Dit artikel gaat in op het rapport Improving Adolescent Literacy: Effective Classroom and Intervention Practices. De publicatie
Nadere informatieRALFI. Aanpak voor (zeer) zwakke lezers.
RALFI Aanpak voor (zeer) zwakke lezers. Jan-Dirk Anderhalf jaar geleden was Jan-Dirk (11) voor geen goud een bibliotheek ingestapt. Hij zat met lezen muurvast op AVI-1 niveau. Althans: ogenschijnlijk.
Nadere informatieVisie leesbevordering
Visie leesbevordering Leesbevordering zien we als basis van het totale leesonderwijs Zonder aandacht voor leesbevordering mist het technisch lezen een belangrijke stimulans. Leesbevordering is dus niet
Nadere informatieLeesproblemen overwinnen in het voortgezet technisch lezen
Ronde 3 Anneke Smits Windesheim OSO Contact: aeh.smits@windesheim.nl Leesproblemen overwinnen in het voortgezet technisch lezen Ergens in Nederland, in een groep 4, gaat het niet zo goed met lezen. Een
Nadere informatiePENGUIN READERS SOMETHING FOR EVERYONE! KEUZELIJST GRATIS BOEKEN VUL UW GEGEVENS IN
VUL UW GEGEVENS IN Naam: M/V Functie: E-mail: Tel.nr.: Instellingsnaam: Afdeling: Adres: Plaats: O Ja, hou mij via de post en/of e-mail op de hoogte van Pearson Longman. O Nee, ik wil via de post en/of
Nadere informatieInformatieavond groep 3/4. donderdag 25 september 2014
Informatieavond groep 3/4 donderdag 25 september 2014 Een dag in groep 3/4 Rooster Taken in de klas Leerkrachten Maandag, donderdag : Elaine Dinsdag, woensdag, vrijdag : Elvira Stagiaire Cynthia, pabo
Nadere informatieWAT LEREN WE VAN EFFECTIEVE INTERVENTIES IN HET ONDERWIJS?
WAT LEREN WE VAN EFFECTIEVE INTERVENTIES IN HET ONDERWIJS? Zwakke lezers aan het lezen krijgen Dr. Kees Vernooy Utrecht 7 juni 2018 Vooraf - Binnen welke context functioneren we? - Wat kunnen we betekenen
Nadere informatieLEZEN EN DYSLEXIE 19-5-2016. Nicole Verkerk
LEZEN EN DYSLEXIE 19-5-2016 Nicole Verkerk Dyslexie en lezen. 1 is geen lekkere combinatie: Weinig dyslecten lezen voor hun plezier Lezen kost veel moeite: leestempo laag, vaak stukken overlezen, snel
Nadere informatieGroep 5 en 6. Doelen. Waar werkt u aan in groep 5 en 6?
Groep 5 en 6 Doelen Leerlingen hebben plezier in voorgelezen worden hebben plezier in lezen en voorlezen hebben belangstelling voor verhalende teksten (waaronder poëzie) en informatieve teksten lezen en
Nadere informatieLezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces
Lezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces Mariët Förrer is Senior consultant CPS onderwijsontwikkeling en advies te Amersfoort. E-mail: m.förrer@cps.nl Dit artikel verkent, vanuit het perspectief van
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37530 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nielen, Thijs Martinus Johannes Title: Aliteracy : causes and solutions Issue
Nadere informatieNationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Plezier beleven aan leren en lezen WWW.CPS.NL
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Plezier beleven aan leren en lezen WWW.CPS.NL Lezen is heerlijk Het kan heerlijk wezen om een boek te lezen: boom-roos-vis-vuur en een boek is heus niet
Nadere informatieLezen? Lekker belangrijk!
Lezen? Lekker belangrijk! Veel lezen verbetert het leerproces enorm. Jammer dat veel kinderen niet met plezier een boek pakken. Hoe kunnen we kinderen weer plezier in het lezen geven en waarom is dat zo
Nadere informatieHet IGDI model. Het belang van goede instructie. Bij welke leerkrachten leren kinderen het beste? (Good 1989) Instructie en risicoleerlingen
Het IGDI model Leesverbetertraject Enschede 8/11/07 Het belang van goede Risicoleerlingen deden het bij goede leerkrachten net zo goed als gemiddelde leerlingen bij zwakke leerkrachten. Niets was effectvoller
Nadere informatieONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN (BEGRIJPEND) LEZEN.WAT WERKT?
ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN (BEGRIJPEND) LEZEN.WAT WERKT? Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Enschedese Lees- en Rekenverbeterplan september 2011 Wat is er nodig om van elk kind een goede
Nadere informatieLeestips! Tip 2: Zoek een gezellige plek om samen te lezen.
Leestips! Tip 1: Thuis lezen moet leuk zijn voor uw kind. Het gaat erom om samen met uw kind op een ontspannen manier bezig te zijn. Moedig Uw kind tijdens het lezen aan en geef een complimentje als het
Nadere informatieOnderwijs voor de 21 ste eeuw. Kris Van den Branden
Onderwijs voor de 21 ste eeuw Kris Van den Branden Is ons onderwijs nog mee met de tijd? Met de deur in huis De wereld is drastisch veranderd, de school niet. En dus falen onze scholen niet. Ze zijn gewoon
Nadere informatieWelke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de verhoging de leesprestaties in groep 5-8 van het basisonderwijs?
Opgesteld door: José van der Hoeven (kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: IB er Referentie: Kennisrotonde. (2018). Welke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de
Nadere informatieKNELPUNTEN IN HET NEDERLANDSE LEESONDERWIJS NADER BEKEKEN. Goed leren lezen is een mensenrecht! (Lyon, 2001)
KNELPUNTEN IN HET NEDERLANDSE LEESONDERWIJS NADER BEKEKEN Goed leren lezen is een mensenrecht! (Lyon, 2001) Dr. Kees Vernooy (CPS Onderwijsontwikkeling en advies) 1. Het belang van goed leesonderwijs en
Nadere informatieHet Geheim van Lezen. Anneke Smits & Jael de Jong Weissman
Het Geheim van Lezen Anneke Smits & Jael de Jong Weissman De vraag van Rosalie Fink (1998, 2006) Hoe hebben succesvolle dyslec:ci hun leesprobleem overwonnen? Kenmerken van zwakke lezers Traag Lezen Weinig
Nadere informatieDe appels vallen nog steeds niet ver van de boom.. Opvattingen van leraren: hoe werken ze door in de differentiatie-aanpakken in de praktijk?
De appels vallen nog steeds niet ver van de boom.. Opvattingen van leraren: hoe werken ze door in de differentiatie-aanpakken in de praktijk? ORD 2019, Heerlen Marijke van Vijfeijken Eddie Denessen Tamara
Nadere informatieLezen in het voortgezet onderwijs (5): Synthese
Lezen in het voortgezet onderwijs (5): Synthese Algemeen In veel hoog geïndustrialiseerde maakt men zich zorgen over de leesvaardigheid van leerlingen in het voortgezet onderwijs. In Nederland heeft minstens
Nadere informatieIn dit vlot leesbaar boek vertaalt Kees Vernooy recente bevindingen uit de leeswetenschappen naar de onderwijspraktijk.
Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd Boek : Effectief omgaan met risicolezers Auteur : Dr. Kees Vernooy 2006, CPS www.cps.nl Bespreker : Els Van Doorslaer Datum : februari 2007 1. In een notendop
Nadere informatieThuis in Taal Professionalisering van leraren ter ondersteuning van laaggeletterde ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen.
Thuis in Taal Professionalisering van leraren ter ondersteuning van laaggeletterde ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen. Martine van der Pluijm Hogeschool Rotterdam Kenniscentrum Talentontwikkeling/
Nadere informatieEEN GOEDE WOORDENSCHAT: DE BASIS VOOR EEN GOEDE SCHOOLLOOPBAAN
EEN GOEDE WOORDENSCHAT: DE BASIS VOOR EEN GOEDE SCHOOLLOOPBAAN Leren als een op taal gebaseerde activiteit is sterk afhankelijk van woordkennis. Lezers begrijpen niet wat ze lezen als ze de betekenis van
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Leeshuis
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Leeshuis Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieElk kind een lezer (2)
leerlingen zijn betrokken lezers die voorspellingen doen, vragen bij de tekst stellen, bevestiging voor hun vragen zoeken en zichzelf tijdens het lezen corrigeren Het doel van lezen is begrijpen (Stahl2002).
Nadere informatieDeel 2. Praten over boeken op de basisschool achtergronden en praktische tips voor leerkrachten
Deel 2 KWESTIE VAN LEZEN Praten over boeken op de basisschool achtergronden en praktische tips voor leerkrachten Praten over boeken: wat houdt dat in? Tijdens het praten over boeken wordt er naar aanleiding
Nadere informatieDIFFERENTIATIE op Leesontwikkeling Vaardigheden van de leerkracht
DIFFERENTIATIE op Leesontwikkeling Vaardigheden van de leerkracht Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl.
Nadere informatieCO-TEACHING, WHAT S IN IT FOR US? Yves Larock www.schoolmakers.be
CO-TEACHING, WHAT S IN IT FOR US? Yves Larock www.schoolmakers.be 1 WORKSHOP CO-TEACHING - JULLIE VRAGEN Co- teaching welke vragen hebben jullie daarbij? 2 WORKSHOP CO-TEACHING - KORTE OPSTAP opdracht:
Nadere informatieVLIR- Seminar 28 mei 2013
VLIR- Seminar 28 mei 2013 Tweeledige focus (1) Upgrading Curriculum uitbreiding/ aanpassing van logopedische opleidingsonderdelen cruciaal t.a.v. betere hulpverlening binnen Surinaamse maatschappij m.n.
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Goed Gelezen versie 2
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Goed Gelezen versie 2 Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieBegrijpend lezen anders, beter en leuker! 14 Redax Magazine
14 Redax Magazine Begrijpend lezen anders, beter en leuker! Joop Stoeldraijer en Marieke Boers U bent zojuist begonnen met het lezen van dit artikel over begrijpend lezen. Daar zijn we blij mee. Maar,
Nadere informatieLeerjaar 1 en 2 vmbo-b/k. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2
Leerjaar 1 en 2 vmbo-b/k Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2 95 % van de leerlingen beheerst AVI-plus 95% beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot woorden en zinnen leerlingen
Nadere informatieNationaal Congres Taal en lezen. 13 oktober De rol van de goede tekst in relatie tot leesmotivatie. Bianca Lammers
Nationaal Congres Taal en lezen 13 oktober 2016 De rol van de goede tekst in relatie tot leesmotivatie Bianca Lammers WWW.CPS.NL Contactgegevens Bianca Lammers b.lammers@cps.nl 06 29502901 Lezen is heerlijk
Nadere informatieRTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie. Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.
RTI: een prachtig instrument om zicht te krijgen op het effect van je instructie Beurs Beter begeleiden, 17 april 2012, 15.15-16.00 uur Vragen die beantwoord worden: Wat is RTI, wat zijn het doel en de
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Estafette
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Estafette Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieLeesonderwijs basisschool behoeft dringend verbetering
114 Leesonderwijs basisschool behoeft dringend verbetering Van alle basisschoolleerlingen gaat 25 procent met onvoldoende leesvaardigheid naar het voortgezet onderwijs. Belangrijkste oorzaak: slecht leesonderwijs.
Nadere informatieSinemiddag Verdiepend lezem. 30 maart 2016 Plezier beleven aan leren en lezen
Sinemiddag Verdiepend lezem 30 maart 2016 Plezier beleven aan leren en lezen WWW.CPS.NL Contactgegevens Bianca Lammers b.lammers@cps.nl 06 29502901 Lezen is heerlijk Het kan heerlijk wezen om een boek
Nadere informatieDe effectiviteit van technologie op verbetering van de leesprestaties: een meta-analyse Samenvatting voor onderwijsgevenden
De effectiviteit van technologie op verbetering van de leesprestaties: een meta-analyse Samenvatting voor onderwijsgevenden Mei 2011 Nederlandse samenvatting door TIER op 28 juni 2011 Dit overzicht beoordeelt
Nadere informatiePimp je leesles! 10 handige tips! Morgen meteen aan de slag! Terry van de Beek
Pimp je leesles! 10 handige tips! Morgen meteen aan de slag! Terry van de Beek Pimp je leesles! 10 tips voor een effectieve én aantrekkelijke leesles in het basisonderwijs Gebaseerd op ervaringen uit de
Nadere informatieMeer lezen, beter in taal in het mbo Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 2 november 2018
Meer lezen, beter in taal in het mbo Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 2 november 2018 Kees Broekhof m.m.v. Frank Schaafsma Programma Taalvaardigheid MBO-studenten Effecten van
Nadere informatieRonde 3. Op Woordenjacht: creatief en effectief werken aan woordenschatuitbreiding. 1. Inleiding
Ronde 3 Barbara van der Linden Fontys Fydes Contact: b.vanderlinden@fontys.nl Op Woordenjacht: creatief en effectief werken aan woordenschatuitbreiding 1. Inleiding Kinderen zijn echte woordenkrachtpatsers.
Nadere informatieKwispellezen Beestachtig goed lezen met een hond.
Kwispellezen Beestachtig goed lezen met een hond. Met een frisse blik Landelijke studiedag MLP en 4you! 07 juni 2018 Utrecht Demi van der A www.kwispellezen.nl Kwispellezen Kinderen lezen voor aan een
Nadere informatieBehartigen van professionele kwaliteit in kinderopvang, onderwijs en zorg voor jonge kinderen. Pauline Slot Universiteit Utrecht
Behartigen van professionele kwaliteit in kinderopvang, onderwijs en zorg voor jonge kinderen Pauline Slot Universiteit Utrecht Vroege ontwikkeling van kinderen Voorschools Groep 1-3 Interacties van kinderen:
Nadere informatieGroep 7 en 8. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8
Groep 7 en 8 Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8 85-95 % van de leerlingen beheerst AVI-plus 90% beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot woorden en zinnen leerlingen richten
Nadere informatieFeedbacktool. Feestelijke lancering op het SOK-congres. De theorie. Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T >
Feedbacktool Feestelijke lancering op het SOK-congres Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T 02 894 74 70 > www.scholierenkoepel.be De theorie > 1 Onderzoek 1: leerkrachten zijn de sleutel Invloed op schoolprestaties
Nadere informatieLeren schrijven met peer response en instructie in genrekennis
Mariëtte Hoogeveen SLO, Enschede Contact: m.hoogeveen@slo.nl Leren schrijven met peer response en instructie in genrekennis 1. Problemen in de praktijk De schrijfvaardigheid van leerlingen in het basisonderwijs
Nadere informatieSymposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013
Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013 1. Auteurs Jaap Roeleveld, Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam (jroeleveld@kohnstamm.uva.nl) Ed Smeets, ITS, Radboud Universiteit Nijmegen (e.smeets@its.ru.nl)
Nadere informatieOverzicht. Introductie. Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down. Iwan Wopereis. 4CID Symposium 2017, Nijmegen 21 april 2017
Introductie Iwan Wopereis Overzicht Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down Maastricht University en Open Universiteit 1 Overzicht Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down
Nadere informatieOpgesteld door: Femke van der Wilt en Chiel van der Veen (Vrije Universiteit Amsterdam) en Martine Gijsel (Kennismakelaar Kennisrotonde)
Opgesteld door: Femke van der Wilt en Chiel van der Veen (Vrije Universiteit Amsterdam) en Martine Gijsel (Kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: Schoolleider PO Referentie: Kennisrotonde (2018).
Nadere informatieThoni Houtveen Congres Stichting Lezen 8 november 2012. Lectoraat Geletterdheid
Thoni Houtveen Congres Stichting Lezen 8 november 2012 Is er een probleem met ons leesonderwijs? Wat leert onderzoek ons? Hoe zou dat er in de praktijk uit moeten zien? Opbrengst Samenvatting Gemiddelde
Nadere informatieUtrechts Kunst van Lezen / de bibliotheek op de basisschool. Isolde Vega/ Nicolien de Pater. 10 april 2012
Utrechts Kunst van Lezen / de bibliotheek op de basisschool Isolde Vega/ Nicolien de Pater 10 april 2012 Uitgangspunt voor leesbevordering Plezier en interesse in kinderboeken zorgen voor de motivatie
Nadere informatieEffectief aanvankelijk leesonderwijs
Effectief aanvankelijk leesonderwijs Mirjam.Snel@hu.nl @Leesonderwijs www.goedleesonderwijs.nl Inhoud: Technisch lezen in groep 3 Effectief aanvankelijk leesonderwijs Differentiatie Stel jezelf vragen
Nadere informatieDisseminatie: artikels schrijven, presenteren en publiceren. Katrien Struyven
Disseminatie: artikels schrijven, presenteren en publiceren Katrien Struyven Ervaringen Wie heeft pogingen ondernomen of reeds een artikel geschreven? Hoe heb je dit ervaren? Wie heeft er reeds deelgenomen
Nadere informatieLeescoaches in het voortgezet onderwijs
Femke Scheltinga (a) & Lies Alons (b) (a) Expertisecentrum Nederlands, Nijmegen (b) ITTA, Amsterdam Contact: F.Scheltinga@expertisecentrumnederlands.nl Lies.Alons@itta.uva.nl Leescoaches in het voortgezet
Nadere informatieBeter lezen en beleven met theaterlezen
Beter lezen en beleven met theaterlezen Iemand die met een levendige stem voorleest, geeft zich helemaal bloot. Als hij niet weet wat hij leest, is hij onwetend ondanks zijn woorden. En dat is een ramp,
Nadere informatieLeerjaar 1 en 2 vmbo-g/t. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2
Leerjaar 1 en 2 vmbo-g/t Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2 Alle leerlingen beheersen AVI-plus Leerlingen lezen vlot woorden, zinnen en teksten vanaf niveau 1F Leerlingen richten zich op
Nadere informatieONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN
ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN De meeste leerlingen hebben geen moeite met lezen op zich. Maar vanaf het moment dat ze langere teksten moeten lezen en globale vragen beantwoorden of als ze impliciete informatie
Nadere informatieWelkom in groep 5 en 6
Welkom in groep 5 en 6 1 Woensdag 23 september 2015 19.30-20.30 2 Programma van deze avond Informatie over het reilen en zeilen in groep 5 en 6 Rond kijken in de Sleepboot Leerkrachten groepsleerkrachten:
Nadere informatieExcellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij
Excellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij EXCELLENT ONDERWIJS NADER BEKEKEN Dr. Kees Vernooij Lector emeritus Effectief taal- en leesonderwijs Kenniscentrum Expertis Motto Excellente scholen zijn
Nadere informatieTechnisch Leren Lezen ResearchED Amsterdam l Amstelveen l
Technisch Leren Lezen ResearchED Amsterdam l Amstelveen l 21-01-2017 Marita Eskes M SEN Onderwijsadviseur taal/lezen & didactisch handelen 06 546 555 77 marita.eskes@expertis.nl @maritaeskes Even voorstellen
Nadere informatieRecepten tegen zomerdip
Recepten tegen zomerdip Het einde van het schooljaar komt in zicht. De afgelopen maanden hebben u en uw leerlingen veel tijd en energie gestoken in de ontwikkeling van de leesvaardigheid. Huub Lucas En
Nadere informatieEen vernieuwende leestraining voor adolescenten ter bevordering van de leescultuur vanuit het persoonlijk belang van boeken
Jurgen Tijms & Kaarmia van den Boorn IWAL & Rudolf Berlin Center, Universiteit van Amsterdam Contact: jurgentijms@iwal.nl Een vernieuwende leestraining voor adolescenten ter bevordering van de leescultuur
Nadere informatieJuf, er staat geen leuk boek in de kast!
Taal Gemotiveerd stillezen Juf, er staat geen leuk boek in de kast! Betrokken zijn tijdens stillezen hoe vaak is dit zichtbaar in je klas? Er zijn altijd een paar boekenwurmen, die graag lezen. Daar hoef
Nadere informatieELK KIND EEN LEZER! ELK KIND EEN LEZER? Dr. Kees Vernooij Lector hogeschool Edith Stein
ELK KIND EEN LEZER! ELK KIND EEN LEZER? Dr. Kees Vernooij Lector hogeschool Edith Stein Vooraf Een goede leesvaardigheid is van cruciaal belang voor de schoolloopbaan en het toekomstig maatschappelijk
Nadere informatieHet spel van de teacher leader in een veranderproces
Het spel van de teacher leader in een veranderproces Symposium CPO van de Master Leren en Innoveren (MLI), locatie Helmond We are all in the game 17 juni 2016 drs. Monique van der Heijden Academic Director
Nadere informatieHet I*Teach project. Innovative Teacher BG/05/B/P/PP-166 038. Nico van Diepen Universiteit Twente
Het I*Teach project Innovative Teacher B Nico van Diepen Universiteit Twente Overzicht Het project De doelen De resultaten De plannen Het project Internationaal / EU Leonardo Partners - Sofia University
Nadere informatieProbleemoplossen, ook in het speciaal basisonderwijs
Probleemoplossen, ook in het speciaal basisonderwijs Marjolijn Peltenburg, Marnix Academie Nog te weinig aandacht voor 21e eeuwse vaardigheden 21e eeuwse vaardigheden: wie heeft er niet van gehoord? Vaak
Nadere informatieWe geven hier een definitie uit de school van de grote Amerikaanse vakdidacticus biologie Joseph Novak, gemaakt door Wandersee (2002) blz. 129.
7.6 Zorgen voor samenhang ecologie Conceptmap maken Marcel Kamp Het maken van een conceptmap is een werkvorm die bij uitstek samenhang in het denken bevordert. In Ecologie leren en onderwijzen wordt op
Nadere informatieLieke Drukker Ninja van der Honing september 2012
Lieke Drukker Ninja van der Honing september 2012 Wij Jullie Afstemmen verhaal op jullie vragen Iedereen stopt tijd en vooral energie in het stimuleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.
Nadere informatieGeluidsniveau s in/om klaslokalen
Geluidsniveau s in/om klaslokalen Nascholingsbijeenkomst 11 maart 2005 Jeroen Sol Audiologisch Centrum Amersfoort Prof J J Groen Stichting Gebruikte publicaties Bridget Shield, Julie Dockrell (2003) External
Nadere informatieMinor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 5
Minor Dyslexie 2016-2017 Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 5 Programma Mededelingen Begrijpend lezen Woordenschat Leeskilometers Minor Dyslexie 1-5 2 mededelingen Toetsvragen: - begrippen en omschrijvingen
Nadere informatieBLIKSEM: Begrijpend Leesinstructie Kan Strategisch én Motiverend
Slavin, R.E. (1995). Cooperative learning. Theory, research and practice. Boston: Allyn and Bacon. Mienke Droop (a) & Willy van Elsäcker (b) (a) Expertisecentrum Nederlands (b) HCO Contact: M.Droop@taalonderwijs.nl
Nadere informatieSTEM academies voor kwetsbare jongeren in Brussel.
STEM academies voor kwetsbare jongeren in Brussel Jan.Sermeus@odisee.be Jelle.DeSchrijver@odisee.be http://odifiks.odisee.be/ 1 STEM academies 9 14 jaar, 4 x 2 uur aandacht voor kansengroepen focus op
Nadere informatieRTI als model om leerprocessen te sturen. RTI als model om leerprocessen te sturen. Wat is RTI?
RTI als model om leerprocessen te sturen Bij de workshop: RTI als model om leerprocessen te sturen RTI als model om leerprocessen te sturen Inhoud van deze workshop: Wat is RTI Achtergrond RTI Overeenkomsten
Nadere informatie